Betekenis en situering van de toponiemen Blidensvoord en ... - Base

- Verder vindt men in de 15de, 16de en 17de eeuw geregeld percelen te Merksem en Ekerengesitueerd te blydensvoert, tot blidensvoert, opte blydensvoert, bijde blijdensvoert, enz. 19Voor de Brasschaatse percelen gaat het daarbij ruwweg om het gebied tussen de Laarsebeek, de Olmelei,en de Acacialei.Betekenis van BlidensvoordWat betekent nu het toponiem Blidensvoord? Volgens Wauters zou de naam in verband kunnen gebrachtworden met het Middelnederlandse blide, een aanvalstuig dat gebruikt werd bij de belegering van steden enburchten. Tegen die opvatting bestaan zo'n ernstige bezwaren, dat ze m.i. niet houdbaar is.1. Ten eerste is er het semantische bezwaar dat een eventueel occasioneel voorbijtrekken van een of meer“bliden” door de voord moeilijk aanleiding kan hebben gegeven tot naamgeving. Zelfs indien in een bepaaldeperiode vrij geregeld bliden door de voord trokken, blijft het feit dat deze laatste door alle verkeer gebruiktwerd, zodat benaming naar één specifiek soort voertuig op zijn minst eigenaardig en onwaarschijnlijk lijkt,om niet te zeggen onmogelijk. Kortom, een vlieghaven waar allerlei types van vliegtuigen landen, en af entoe een helicopter, zal men bezwaarlijk een helihaven noemen. Overigens is het ook betekenisvol dat, terwijl“bliden” door vele van de honderden voorden in het Vlaamse land zullen getrokken zijn, er geen enkeleandere de naam Blidensvoord heeft gekregen. 202. Het tweede bezwaar is van formele aard. Het Middelnederlandse blide was een zogenaamd zwakvrouwelijk substantief, d.w.z. met als meervoud bliden, en als genitief eveneens blide(n) (m.a.w. het houtvan de blide = der bliden hout). Bijgevolg zou de voord van de blide(n) in het Middelnederlands ofwel “dieblide(n)voort” geluid hebben, met het eerste lid in de nominatief enkelvoud of meervoud, ofwel “derblidenvoort”, met het eerste lid in de genitief. In beide gevallen zou de naam na verloop van tijd totblidevoort, blijdevoort, of zelfs blivoort, blijvoort, geëvolueerd zijn. Daar niets het optreden van eenzogenaamde eufonische -s- rechtvaardigt (zoals bijv. in vrouw-s-persoon, analoog naar manspersoon), moetblidens- een mannelijke genitief zijn, of een ander s-element bevatten.Geen ballista dus, maar wat dan wel? Men zou zich de vraag kunnen stellen of het niet gaat om dewaternaam Blide, Blijde, die in de toponymie wel vaker voorkomt. Zo vermeldt A. Viaene: De Blije, Blide,alias “'s Heren watergang vander moere toter zee”, was het oude havenkanaal van Axel. 21Schönfeld vermeldt de waternaam Blijde, die beantwoordt aan het Angelsaksisch Blide, wat aanleiding gaftot de Engelse riviernaam Blythe/ Blyth, en sluit zich aan bij de betekenisverklaring gegeven door Ekwall,22nl. een afleiding van het adjectief blij in de zin van “vriendelijk, rustig, zacht”. Hij vraagt zich daarbij afof het Friese dorp Blya (ouder Blytha) aan “zo'n rustig kabbelend water zijn naam te danken” heeft.Voor de Blidensvoord kan zulke waternaam echter bezwaarlijk in aanmerking komen. Ten eerste moet mendan aannemen dat de Laarsebeek ooit de “Blide” zou geheten hebben, waarvoor niet de minste aanwijzing19202122Zie alle akten vermeld in noot 4, en verder voor Merksem: 1413, SR 4,113v°; 1464, SR 67,56; SR 68,37;1507, SR 132,62; 1576, SR 345,532; 1601, SR 441,395. Voor Ekeren bv. 1460, SR 59,67v°; 1462, SR63,173v°; 1473, SR 83,165v°; 1475, SR 88,227v°; 1503, SR 124,115; 1520, SR 158,112.In zijn artikel “De “voorden” in Noord- en Zuid-Nederland” (Nomina Geographica Neerlandica X,Leiden, 1936, p. 164-189) gaf F.LEYDEN in 1936 een zeer onvolledige en lang niet accurate lijst vanvoorde-namen, bijeengezocht uit diverse publicaties. Naast de 553 namen die hij vermeldt, zijn ernatuurlijk ontzaglijk veel meer geweest. Hij vermeldt noch Blidensvoort, noch Karrevoort, maar wel hetBrasschaatse Luizenfort, wat geen voorde-naam is (Zie VAN OSTA W., Toponymische sprokkelingen, in:Breesgata, 1985, nr. 3, p. 51).VIAENE A., De uitvaart van “de grote voyagier” ridder Joos van Ghistele, in: Biekorf, LXXI (1970), p.306-307.SCHÖNFELD M., Nederlandse Waternamen, Amsterdam, 1955, p. 219.3

23bestaat , en daarenboven stuit men dan op hetzelfde formele bezwaar dat hierboven werd geformuleerd,daar de waternaam Blijde eveneens vrouwelijk is.Is het eerste lid van Blidensvoord dan onverklaarbaar? Ik meen van niet. Het kan immers best, zoals bij zeerveel andere samengestelde toponiemen, een persoonsnaam zijn.Zeker is, dat de persoonsnaam in de middeleeuwen bestond. Zo vermeldt De Man de naam (de) Blide (vanhet adj. blide, “lustig, opgewekt”): 1329 Symon dictus de blide, 1345 ardt die blide, 1357 symon Jan24sblyden, etc. Bovendien wordt het eerste lid van Blijdenstein (ouder Blidenstat, Blidensteden) doorMoerman verklaard als persoonsnaam Blide, Blith-. 25In eerste instantie zal de genitief daarvan ook Bliden luiden (vgl. Jan sblyden), maar na twee generaties kanreeds een -s ontstaan (zo zou bijv. een eventuele lysbet jan blidens = de dochter van Jan Bliden, zelf de zoonvan Jan Blide). Bovendien kon door toevoeging van “zoon” de naam reeds na één generatie aanleiding geventot “blidens” (< des blidensone, blidensoons).Spijtig genoeg is de naam Blide in Ekeren niet overgeleverd. Dit betekent echter geenszins dat hij er niet kanbestaan hebben: er is gewoon niet voldoende oud archiefmateriaal. Wie we echter wel in Ekeren aantreffen,is Claus blidelens of blidelevens: 1394 claus blideleuens lant, 1396 henr(ic) claus blideleuenssone was,26henr(ic) claus blidelens huys. Claus woonde in Ekeren, zijn zoon Hendrik in de Kaart.Vermoedelijk heeft de Blidensvoord haar naam ontleend aan hun voorouders. Ofwel onstond de naam uitBlidelensvoort, ofwel werd Blidelens/ Blidelevens in de volksmond ook Blidens of zelfs Blide genoemd (vgl.bv. Goden of zelfs Goon uit Godevaerden). 27Betekenis van KarrevoordHad Wauters het juist voor wat de ligging maar niet wat de betekenis van Blidensvoord betreft, bijKarrevoord liggen de zaken bijna omgekeerd. In 1980 heb ik al gesuggereerd dat Karrevoord wellicht als28“Kaarlevoort” moet geïnterpreteerd worden. Daar dit destijds wegens plaatsbeperking erg beknopt moestgebeuren, wil ik hier de voornaamste feiten nog even op een rijtje zetten.1. Met verwijzing naar Pottmeyer, waarbij hij zich bezondigde aan een flagrante verdraaiïng van de feiten,stelde Bresseleers destijds dat Karrevoort de voord in de Carde betekende, waarbij Carde een oude naamzou geweest zijn van de Donksebeek. De theorie dat de Donksebeek, die hij verkeerdelijk met deKaartsebeek gelijkstelt, ooit Carde zou geheeten hebben, mag gerust naar het rijk der fabeltjes verwezenworden. Zelfs de Kaartsebeek werd nooit Carde genoemd, en overigens heette die ter plaatse van de voordHoogboomsebeek. Indien Karrevoort ontstaan is uit Carde(r)voort of Caerde(r)voort, zou het hoogstens“Kaartse voord” kunnen betekenen (vgl. 1409 carderheyde, 1431 caerderheyde, 1537 cardeheyde). 292. In hoever moet er echter op de oudste vorm Karrevort gesteund worden? De benaming komt slechtstwee maal voor, nl. in de bekende akten van 1267, die echter tot ons gekomen zijn in twee afschriften uit23242526272829Integendeel zelfs. De Laarsebeek heette oorspronkelijk de Ekerne. Zie daarover JOHNSON W., De naamEkeren, in: Jaarboek 4 (1986) Heemkring Ekeren, p. 67-95, en de bijdrage die ik hierover later willeveren.DE MAN L., Leuvense persoonsnamen naar fysische of geestelijke kenmerken, in: Eigen Schoon en DeBrabander, LXIV (1981), p. 18.MOERMAN H.J., Nederlandse Plaatsnamen, Leiden, 1956, p. 219. Met verwijzing naar DrentsePlaatsnamen.SR 1, respect. f° 53v°, 103v°, 157v°. Bovendien treft men in 1463 een Merten blileven aan als monnikin de St.-Bernaardsabdij (SR 65,174v°).Voor verkortingstendens in toponiemen zie bv. VAN LOON J., De betekenis van toponymischesamenstellingen, in: Naamkunde, 13 (1981), p. 131-187, vooral p. 156-157. Bijv. Rijkegem:Ricoluuingahem (899), Rikengem (1185).Brasschaat, van heidegrond tot parkgemeente, p. 459, noot 35.Respect. SR 3,1; SR 17,35; SR 192,12v°.4

30respectievelijk de 15de (?) en 17de eeuw. Men kan zich terecht afvragen of de naam Karrevort uit dezekopieën het origineel wel correct weergeeft. Het is immers bekend dat kopiïsten vaak toponiemen“aanpasten” aan de vorm die in hun tijd gangbaar was. Karrevort kan dus best de 15de-eeuwse vorm zijnvan een toponiem dat er in de 13de eeuw heel anders uitzag, of het kan gewoon op een verschrijvingberusten. 313. Bestaat er geen zekerheid over de juiste vorm van het toponiem in de 13de eeuw, voor de 15de eeuwbeschikken we over een aantal originele akten in de Antwerpse schepenregisters, waarin de naam steeds32caerlevoert luidt (bijv. 1454 te caerleuoert) , terwijl in de Cartularia van St.- Bernaards ook enkele3314de-eeuwse akten voorkomen met caerle-vormen. In het licht van het voorgaande moet die vorm vrijwelzeker als origineler beschouwd worden als Karrevort. Daar het bovendien gezien de attestaties hoogstonwaarschijnlijk is dat caerlevoort een verschrijving zou zijn voor *caerdevoort, dient het toponiembeschouwd te worden als een samenstelling van Kaerle + voord.Ik ben het dus volledig eens met Wauters waar hij van Kaerle-voort uitgaat. Zijn verdere beschouwingenover de betekenis van Kaerle kan ik echter niet onderschrijven.Ik wil niet betwisten dat grote wegen, zoals Schönfeld in navolging van Hardenberg stelt, wel eensKarelwegen werden genoemd, maar anderzijds moet men zich wat dat betreft toch hoeden voor overdrijving.Zelf zegt Schönfeld letterlijk: Schraal is ten onzent ook de overlevering van Karel(s)wegen, VoiesCharlemagne. Voorzover mij bekend, is er slechts één voorbeeld: de Koning Karelsbaan of KeizerKarelsweg voor de oude Romeinse weg van Xanten over de Oelesheide bij Venlo naar Melik en verdernaar het zuiden. Volgens HARDENBERG wordt deze het eerst in 1551 als zodanig vermeld en leeft die nogin de herinnering van oude mensen uit de buurt van Roermond voort; andere namen ervoor zijnPrinsendijk, Princebaan, of Heksenweg. 34Zonder over details te willen vitten (bijv. dat Keizer Karel wel niets met Charlemagne zal te maken hebben,zoals Hardenberg categoriek stelt, maar met Karel V), kan op zijn minst worden gezegd dat dit alsbewijsmateriaal inderdaad bijzonder schraal is, terwijl het daarenboven voortkomt uit een bron (Hardenberg)35die niet altijd betrouwbaar is, en die dus met de nodige omzichtigheid moet worden benaderd. Het schralemateriaal is in ieder geval een te zwakke vertreksbasis voor verdere speculaties, laat staan om Karrevortermee in verband te brengen. Bovendien is er geen enkele aanduiding dat de Bergsebaan of enige andere wegin de buurt van Karrevoort als een Karelsweg kan beschouwd worden, wat overigens sporen zou hebbennagelaten in de wegbenaming. En ten slotte slaat wat Schönfeld in navolging van Hardenberg zegtuitsluitend op wegen en niet op voorden. 36Kortom, de naam Karrevoord bestaat wel uit de persoonsnaam Karel + voord, maar die Karel heeft nietsmet Karel de Grote te maken. Het toponiem is dus qua vorm vergelijkbaar met Blidensvoort. Rest ons alleennog het bewijs dat de persoonsnaam Kaerle in Ekeren bestond. Zeer oud bewijsmateriaal kan daarover niet30313233343536Zie Brasschaat, van heidegrond tot parkgemeente, p. 457, noot 2 en 3.Al in 1913 heeft Lindemans gepleit voor voorzichtigheid bij het lezen van oorkonden, en gewaarschuwdvoor fouten van kopiïsten en aanpassingen aan de latere spelling. Zie LINDEMANS J., Een en ander overPlaatsnaamkunde, inzonderheid in Vlaamsch-België, in: Handelingen van het Tweede VlaamschPhilologencongres, Gent, 1913, p. 198-205.SR 49,319v°. Zie verder onder Een Toemaatje.Zie Brasschaat, van heidegrond tot parkgemeente, p. 459, noot 35.SCHÖNFELD M., Wegnamen. I. Oudheid en vroege Middeleeuwen, in: Mededelingen uitgegeven door devereniging voor Naamkunde, XXXIII (1957), p. 63. Hij verwijst naar HARDENBERG H., Limburgseplaatsnamen en hun betekenis voor het oudheidkundig bodemonderzoek, in Publications de la SociétéHistorique et Archéologique dans le Limbourg, LXXXIII (1947), p. 207-236. Hardenberg zelf verwijstnaar onderzoek van Grenier, die o.a. Chemins-Chasle (Charles) in Frankrijk behandelt.Zo schreef Hardenberg nog op p. 233: Heerstraat, Heerbaan en Heerenstraat zijn daarentegen veelvuldigvoorkomende oude benamingen voor Romeinse wegen (...), waar dit ('s heerenstrate etc.) couranteaanduidingen waren voor elke publieke weg (straat van de heer). Geobsedeerd als hij blijkbaar was doorRomeinse wegen, stelde hij zelfs Ook in het enkele woord Straat schuilt dikwijls een herinnering aan eenRomeinsen weg (...)!Hardenberg schreef letterlijk (o.c., p. 231): Waar de naam van Karel den Grote zich aan een weg heeftgehecht, kan men dan ook haast zeker zijn, met een Romeinschen weg te doen te hebben.5

geleverd worden, bij gebrek aan oude documenten, maar wel treffen we de naam aan in de 14de en 15deeeuw.Zo woonde een zekere Jan Karel op het einde van de 14de eeuw op het Klein Heike, d.w.z. een eindje voorbij37de Hoogboomsebeek in de richting van Kapellen; hij had ook land op het Essenhout en in Ettenhoven :1394 in dessenhoec (NB Essenhout) binnen eeke(re)n tuss(en) Jan karels ende claus vleeschouw(er)slant was1399 (op het Klein Heike) tuss(en) Jan karels lant (...) en(de) Jans Vleesch(ouwers)1404 (Ettenhoven) in de cortte bunde(rs) tuss(en) Jan kaerle en(de) Wout(er)s vande(n) p(er)re1406 (beemd in Ettenhoven) in de corte bunde(rs) tuss(en) Wout(er)s vande(n) p(er)re en(de) Janskarels bemd.1412 (Klein Heike) Jan karels lant; (Ettenhoven) Jan karels l(ant).In 1431 bezat Danijs karel eigendom in de buurt van de huidige Vesaliuskliniek, danijs karels erve. 38Verder verkoopt Aert kaerle giel(is) kaerls zone wilen in 1458 o.a. een rente die hij heft teeke(re)n op39Janne kaerle opt cleyn heyken by sinte Jacops Capelle. En in 1462 vinden we in Muisbroek een hoevegesitueerd tuss(en) der wedewen ende kinde(re)n Claus karels ex una ende Jans van Vlinckenborch exalt(era). 40Kortom, in die tijd woonde een familie Karel, wellicht reeds vele generaties lang, in de buurt Klein Heike,Essenhout, d.w.z. niet zo erg ver van de Kaerlevoert.Situering van KarrevoordMet de laatste zin werd reeds aangegeven dat ik het met Wauters' situering van de Karrevoord niet eens ben.Zich baserend op het tiendenbezit van de St.-Bernaardsabdij (o.a. op de Donkse akker), en met een“Karelweg” in het achterhoofd, stelt hij nl. dat Karrevoord identiek is met Blidensvoord. Naast wathierboven reeds werd gesteld, kan tegen deze visie nog het volgende ingebracht worden:1. Het valt niet aan te nemen dat in dezelfde tijd een voord met twee namen werd aangeduid. Integendeelwijst het bestaan van twee namen op de aanwezigheid van twee voorden. Indien er maar één voord was, dan41had men kunnen volstaan met de naam “de voort”. Het is juist de aanwezigheid van twee voorden, slechtsenkele kilometer van elkaar verwijderd, binnen dezelfde gemeente en op dezelfde verbindingsweg, die debehoefte aan onderscheidende benamingen deed ontstaan. M.a.w. de omschrijving “te Ekeren aan de voord”was waardeloos zonder specificatie over welke voord bedoeld werd.2. Twee grote beken werden van oudsher doorsneden door wat men gemakkelijkheidshalve de Bergsebaankan noemen. Bruggen werden alleen gebouwd als dat absoluut noodzakelijk was. Daar in de ene beek(Laarse) een voord was, mag aangenomen worden dat zulks bij de andere (Hoogboomse) eveneens het gevalwas.423. Wauters' argument betreffende de tienden van St.-Bernaards snijdt weinig hout. Ten eerste is debeschrijving van het tiendengebied (1267) zo algemeen en vaag dat er weinig conclusies uit kunnengetrokken worden, zeker niet vanuit de niet altijd accurate interpretatie van Goetschalckx, en verder bezat373839404142Respect. SR 1,59; SR 2,137v°; SR 1,302; SR 4,61,80v°.SR 17,94.SR 56,23v°.SR 63,173v°.Wat trouwens wel eens een enkele keer gebeurde wanneer de lokalisering reeds uit de rest van de akteduidelijk was. Zo in een beschrijving van percelen te Blidensvoort in 1457: bynnen eekeren opte voerttuss(en) sherenstrate ende henr(ic) egdorens, SR 53,201. Zie ook.VAN LOON J., De betekenis vantoponymische samenstellingen, in: Naamkunde, 13 (1981), p. 131-187. In dat artikel wordt gesteld dattoponymische samenstellingen worden gecreëerd om grondwoorden van elkaar te differentiëren, zodateen samenstelling het bestaan van een andere samenstelling veronderstelt met hetzelfde grondwoord. Elketoponymische samenstelling is dan nl. niet zomaar een schildering van lokale toestanden, maarveronderstelt differentiatie t.o.v. een andere plaatsnaam. (p. 145)WAUTERS, o.c., p. 93 en noot 50.6

St.-Bernaards in het grootste deel van de heerlijkheid Ekeren een deel van de tienden. Indien men het bezitvan de Donkse tienden aanhaalt om de Karrevoord op de Laarsebeek te situeren, dan kan met minstensevenveel recht het bezit van de tienden van Bist, Geest, en Schriek aangehaald worden om de voord op deHoogboomsebeek te situeren.4. Tenslotte, en dit is zeker niet het minst sterke argument, slaat de benaming caerlevoort, zoals die inakten wordt aangetroffen, niet meer op de eigenlijke voord, maar op de hoeve nabij, en genoemd naar, devoord in kwestie. M.a.w. bij Kaerlevoord gebeurde een gelijkaardige betekenisuitbreiding als bijBlidensvoort: de benaming van de voord ging over op de buurt (zodat 1267 molendinum de Karrevort =de molen van Karrevort of te Karrevort), en op een nabijgelegen hoeve (vgl. de stede genaamdBlidensvoort), die aangeduid wordt als de hoeve genaamd te caerleuoert (1454), de caerleuoert (1463),caerleuoert (1477), caerlevoort (1491), tgoet te kaerleuoort (1560) (cfr. infra).Die hoeve caerlevoord was eeuwenlang eigendom van Sint-Bernaards, en gelegen ... in de Schriek, nabijde Hoogboomsebeek. Daar bezwaarlijk aan te nemen valt dat de abdij de hoeve genoemd heeft naar eenvoord die een aantal kilometer verwijderd was, ligt het nogal voor de hand dat de Karrevort eendoorwaadbare plaats was in de Hoogboomsebeek, aan de huidige Kapelsesteenweg. De molen van Karrevort(1267) kan dan een watermolen geweest zijn op die beek, maar ik geloof eerder dat het de voorloper wasvan de Katerheidemolen, die tenslotte niet zo ver van de Karrevort verwijderd lag, nl. “te Karrevort”, d.w.z.in de buurt Karrevort.BesluitIn de Middeleeuwen liep de weg van Merksem naar Bergen op Zoom door twee voorden, nl. van deLaarsebeek, aan de Kleine Bareel, en van de Hoogboomsebeek (grens Brasschaat/Hoogboom). Bij de eerstevoord woonde een zekere Blide of Blidelevens, bij de tweede een Kaerle. De twee voorden werden naar hengenoemd, en daar zich aan de Blidensvoord wellicht een watermolen bevond, werd ter onderscheiding naarde Katerheidemolen verwezen als “de molen bij Karrevoord”.Beide voorden en hun namen verdwenen uit de geschiedenis nadat beide beken overbrugd werden. De brugover de Laarsebeek kreeg daarbij de naam Zwaantjesbrug, naar het nabijgelegen “Zwaantje”, een naam dieeeuwenlang zou blijven bestaan. De voorden gaven aanleiding tot buurt-, hoeve- en andere namen(blidensvoort, voortstraat, caerlevoort, etc.). Als buurtnaam verdween Karrevoort al vrij vlug, terwijlBlidensvoort na verloop van tijd werd vervangen door “Zwaantje”, een naam die zelf geleidelijk zouverdwijnen nadat in de buurt een tolbareel werd opgericht, waarna men ging spreken van “aan de bareel”of, tot op de dag van vandaag, “aan de Kleine Bareel”.Een toemaatje: de hoeve “Caerlevoort”.Mede ten behoeve van de Ekerse lezers wil ik hier nog enkele 15de- en 16de-eeuwse gegevens meedelen overde hoeve “Kaerlevoord”, destijds gelegen in de wijk Schriek, nabij de Hoogboomsebeek.In de eerste helft van de 15de eeuw verpachtte de St.-Bernaardsabdij de hoeve en ook de zogenaamdeGeesttienden (de opbrengst van de tienden van de wijk Geest) aan Jan Diwout en zijn vrouw Mechtelt vanalsene. Na Jans dood, rond 1450, bleven de weduwe en haar twee zoons, Jan en Hendrik Diwouts, verderals pachters of “laten” de hoeve uitbaten, tot de weduwe de zorg voor de hoeve overliet aan haar zoons.Vermoedelijk is zij rond die tijd hertrouwd, want op 20 januari 1452 (1453 n.s.) droeg zij aan haar zoons7

43het erfdeel van hun vader over. De zoons kregen de helft van alle haefliken goeden (roerende goederen),en moesten ook de helft van alle geldschulden (scatsculden) betalen. Daarenboven kregen ze de schuur diede weduwe en haar man zaliger hadden doen bouwen op de hoeve, en alle de bieden (d.i. bijen) die zij heeftmetten koruen daerse inne syn ende metten toebehoirten, met dien verstande dat de bijen alleen Hendrikzouden toebehoren. Tenslotte kregen ze beide hun cleede(ren) ende hernasch, terwijl Mechtelt haar klerenen juwelen behield, evenals haar scrijne alsoe zy staet ende met al datter inne is ende oic haer bestescapraeye.Kort daarna, op 11 januari 1454 (1455 n.s.) verhuurt pater Lauwereys Huysmans (monck tsste b(er)naerts)in naam van de abdij de hoeve geheten te caerleuoert, die een oppervlakte van ca. 18 bunder heeft, en deGeesttienden, aan de gebroeders Jan en Hendrik Diwout, met ingang van mei 1455 en voor een termijn van12 jaar. 44Het jaarlijkse pachtgeld bedraagt 13 pond 12 schellingen groten Brabants, te betalen met Kerstmis ofO.L.V.Lichtmis. Bovendien moeten de laten jaarlijks de herencijns betalen, en alle gebouwen goedonderhouden van wande ende van dake, waartoe de abdij het materiaal zal leveren, nl. hout, yser, calc endesteene. Ze moeten zorgen voor degelijke grachten en afsluitingen, de akkers bezaaien zoals het hoort, op heteinde van de pachttermijn de hoeve achterlaten na costume vanden lande, en de mestvaalt even goedvoorzien achterlaten als hij was bij de aanvaarding.Ze mogen niet raken aan het opgaande eikenhout, en moeten rond het huis en aan de grachten, waar de abtdat wil, eycken heesteren doen planten, tot 50 stuks toe. Ze mogen niet onderverhuren of de huur zondertoestemming van de abt aan derden overdragen. Mochten ze van openbaeren orloge ende tempeeste vandenquaden weder schade lijden, en die kunnen bewijzen, dan zal de abdij die vergoeden ter goeden mannenprise (volgens de schatting van betrouwbare lieden). Bij eventueel overlijden van de huurders, tenslotte, zalde abdij terug vrij over de hoeve kunnen beschikken, tenzij de nakomelingen garanties kunnen bieden datze de pacht kunnen voortzetten.Tegen de tijd dat de pachttermijn afliep, op 18 juni 1463, verhuurde pater Merten Blileven, in naam van deabdij, de hoeve en Geesttienden aan Jan Diwout alleen, en zijn vrouw Lysbet Doens, met ingang van 11januari 1466 (1467 n.s.), weer voor 12 jaar, voor hetzelfde pachtgeld, en met dezelfde voorwaarden. 45Hendrik was ondertussen misschien overleden, of gehuwd en elders pachter geworden. Het contract spreektnu van des voirs(creven) godsh(uys) hoeue met huysinge(n) houe lande aerde beemde gr(onde) etp(er)t(i)n(entiis) houden(de) omtr(ent) XVIII buende(r) geh(eeten) de caerleuoert gelegen binne(n)eecke(re)n en(de) mett(en) gheesthienden gelegen oic ald(aer) den voirs. godshuyse toebehoiren(de).In 1477 krijgt Jan Diwout van Brueder Cornelys Schoyte, religieus en procurator van St.-Bernaards, eenverlenging van de pacht van de hoeve geheeten caerleuoert gelegen inden Scriec voor 12 jaar, met ingangvan 1 mei 1478. Pachtgeld en voorwaarden blijven dezelfde. 46Met ingang van 15 maart 1491 wordt de hoeve geheeten caerlevoort met de Geesttienden door de abdijverpacht aan Jan vanden eynde, voor 12 jaar, en met dezelfde voorwaarden als in de vorige contracten.Alleen de pachtprijs is lichtjes verhoogd: 14 pond groten Brabants. 47Ook hij krijgt later een verlenging van de pachttermijn met 12 jaar, ingaande op 15 maart 1502, tegendezelfde voorwaarden. Het enige verschil met de vorige verpachtingen is dat Jan in plaats van 50 eikenheesters er 25 moet doen planten, en 25 opgaende weeke poten. 48434445464748SR 45,372v°,373.SR 49,319v°.SR 65,174v°.SR 91,12v°.SR 99,84.SR 120,195.8

Het is niet bekend wie Jan als pachter opgevolgd is, maar op 19 maart 1560 (1561 n.s.) waren Adriaen49Haest en zijn vrouw Katlijne Coels pachters van de hoeve geheeten tgoet te kaerleuoort. Zij pachttennaast de Geesttienden ook een cleyn thiendeken geheeten de biestthiende, en betaalden voor dat alles perjaar 35 pond groten Brabants en 14 viertelen haver.49SR 285,235.9