Herstel als maat voor werkvermogen? - NIP

werkzaamheden, de adrenalineactivatie bij chauffeurs met verminderde belastbaarheid(regelmatig kortdurende verzuimers) tweeëneenhalf tot drieëneenhalf maal hoger was dan bijchauffeurs met normale belastbaarheid (niet-verzuimers). In een onderzoek bijvrachtwagenchauffeurs (Van der Beek et al., 1995) bleken zowel hoge rustwaarden vanadrenaline als meer psychosomatische klachten voorspellend te zijn voor hogeadrenalineactivatieniveaus tijdens het werk.Sluiter et al. (2000a) voerden op basis van de hierboven besprokenhersteltijdtaxonomie een systematische review uit van de wetenschappelijke literatuur (77artikelen), om in kaart te brengen wat er bekend is over neuroendocriene reactiviteit en de drietijdsafhankelijke vormen van herstel. Het ging om mentale en fysieke taken of combinatiesdaarvan, gemeten bij gezonde werknemers of sporters. De onderzoeken werden ingedeeld instudies waarin neuroendocriene reactiviteit direct na de onderzochte activiteit was gemeten enin studies waarin herstel na langere tijd was gemeten. De herhaling van tests diende binnenpersonen te zijn uitgevoerd; er waren 260 typen vergelijkingen binnen personen mogelijk. InFiguur 2 wordt weergegeven in hoeveel procent van de studies onvoldoende herstel werdgevonden in termen van het gemeten hormoon. In een aanzienlijk deel van de vergelijkingenis aanhoudende activatie gevonden, en daarmee onvoldoende herstel. Dit geldt meer vooradrenaline dan voor noradrenaline of cortisol.Bij touringcarchauffeurs werden neuroendocriene parameters gemeten tijdensdriedaagse retourpendelritten van Nederland naar Spanje plus tijdens twee aaneengeslotenrustdagen (Sluiter et al., 1998). Hierdoor kon het verloop van neuroendocrien herstel goed inkaart worden gebracht tijdens en na afloop van een langer durende werkperiode. Er werd eenaanzienlijke, door het werk veroorzaakte, reactiviteit in zowel de catecholamines als cortisolvastgesteld, en onvoldoende herstel van adrenaline uitscheiding na de heenreis. Mede doordatde adrenalineniveaus bij aankomst in Spanje erg hoog waren ten opzichte van hun normalerustwaarden, en de chauffeurs daarmee erg wakker, sliepen zij slechts kort tijdens hun rusttijdtussen heen- en terugreis. Het verloop van het herstel in adrenaline- en cortisoluitscheiding nade reis kan in analogie met het overtrainingsyndroom in de sport worden beschreven als eensoort uitputting (onderactivatie), als metaherstelreactie. Deze onderactivatie werdgeconstateerd doordat de chauffeurs in de eerste rustperiode na de langdurige activatie van dependelrit de ‘systemen’ relatief weinig konden (of wilden) mobiliseren ten opzichte vandezelfde tijdstippen op hun tweede rustdag (een dag later). Dit is vergelijkbaar met het ‘nietop gang kunnen komen in het weekend’ of het ‘zaterdagochtendgevoel’.