De invloed van ontwikkelingen in de internationale rechtsorde op de ...

Indien artikel 91, derde lid, van de Grondwet wordt gehandhaafd, is het aan -gewezen dit procedureel op te lossen. Dit kan niet zonder grondwetswijziging.Daarbij doen zich de volgende opties voor:• Het vaststellen of een verdrag afwijkt, kan worden opgedragen aan deverenigde vergadering van de Staten-Generaal. Deze procedure past in hetstelsel van de Grondwet in gevallen waarin voorkomen dient te wordendat de kamers onderling tegenstrijdige oordelen vellen (vgl. artikelen 96,28-30, 32, 34-37 Grondwet). Dit is juist hier gewenst. Omdat artikel 91,derde lid, van de Grondwet in zijn huidige formulering een stemmingdoor de verenigde vergadering onmogelijk maakt, dient deze bepaling teworden gewijzigd. 158• Alternatief kan men overwegen om de vraag of een verdrag afwijkt van deGrondwet op te dragen aan een arbitrale instantie. Daarbij kan gedachtworden aan een rechterlijke instantie of aan een dergelijke bijzondereinstantie buiten de rechterlijke macht, zoals een Constitutioneel Hof. Dezekan worden opgedragen over de verenigbaarheid van Grondwet en verdragte oordelen op verzoek van de regering of een vijfde van de leden vaneen der kamers der Staten-Generaal. Uiteraard zal een optie als de laatsteafhangen van wat de staatscommissie Grondwet (en vervolgens de grondwetgever)doet met de voorstellen ter zake van de Nationale Conventie.Ten slotte verdient het aanbeveling om reeds bij de sluiting van verdragen nate gaan of het verdrag in zijn toepassing en uitvoering binnen het Koninkrijknoodzaakt tot een inbreuk op wezenlijke constitutionele waarden van dedemocratische rechtsstaat. Als zulks voorzienbaar is kan niet tot verdragsluitingworden overgegaan. De Raad van State is van mening dat dit reeds naargeldend ongeschreven staatsrecht het geval is, terwijl ook in 1953 de regeringinstemde met de visie dat ons huidige artikel 91, derde lid, van de Grondwetgeen afwijkingen van ‘fundamenten en essentialia’ van het ‘staatsbestel’ ende ‘rechtsorde’ mogelijk maakt, ‘zelfs voor zover zij niet in bepalingen van deGrondwet zijn belichaamd’. 159In beginsel zou dit uitgangspunt ongecodificeerd kunnen blijven, maar erzijn ook argumenten waarom het opneming in de Grondwet verdient. Zo ishet rechtskarakter van het bedoelde uitgangspunt niet duidelijk, te meer nuhet op geen enkele wijze een rol van betekenis blijkt te spelen bij de gevallenwaarin men wèl heeft gediscussieerd over de vraag of een verdrag van deGrondwet af zou wijken of daartoe zou nopen. Vooralsnog lijkt er in destaatsrechtleer geen overeenstemming te bestaan over de vraag of ersupraconstitutionele beginselen met rechtskarakter bestaan die in de wegkunnen staan aan bepaalde grondwetswijzigingen.88158 De bepaling zou kunnen komen te luiden:‘3. Indien een verdrag bepalingen bevat welke afwijken van de Grondwet dan wel totzodanig afwijken noodzaken, kan de goedkeuring alleen worden verleend door de Staten-Generaal in verenigde vergadering met ten minste twee derden van het aantal uitgebrachtestemmen.’159 Handelingen EK 1952-1953, 469 en 480, l.k.