mensapen in nood!? - Vrienden van Blijdorp

More documents

Recommendations

Info

K O U D B L O E DTekst en foto’s: Jan BreedijkVolksverhuizingen in Afrika:DE TREKSPRINKHAANEr zijn verschillende soorten treksprinkhanen.Twee soorten hebben de binnenkantvan onze dierentuin mogen bewonderen.Voorheen bewoonde de Locusta migratoriaeen terrarium in de Rivierahal. Dekeuze was destijds op deze soort gevallen,omdat het voedsel voor deze sprinkhaan,bamboe, ruim voorradig was. De verzorgersleefden destijds in de veronderstellingdat de soort die ze eigenlijk mooiervonden, Schistocerca gregaria, gevoedmoest worden met braambladeren. Pasbij het bouwen van het huidige verblijfEtende sprinkhanenTreksprinkhanen komen we al tegen in de bijbel. Mozes wilde hetHebreeuwse volk bevrijden van de farao van Egypte. Het volk had algezucht onder zeven plagen die steeds verder opbouwden tot eenclimax; water veranderde in bloed; kikkers, muggen en steekvliegenteisterden het land; de dieren stierven aan de veepest; de mensenkregen zweren en hagelbuien vernietigden alles en iedereen die buitenwas. En toen kwamen de sprinkhanen. Zij vraten alles op watnog over en bruikbaar was. Het hele land was kaal toen deze insectenweer verder trokken. Het was niet de laatste en ergste, maar wel debekendste plaag die Egypte trof. En deze vernietigende wolken vanmiljarden dieren trekken nog steeds rond in Afrika. Een heel kleindeel hiervan bewoont een nieuw verblijf in het Savannehuis vanDiergaarde Blijdorp.hoorde een medewerker toevallig dat dielaatste sprinkhaansoort ook prima gedijtop koolbladeren, andijvie en appel.De populatie die nu in het terrarium inhet Savannehuis zit is de Schistocercagregaria. Volwassen lijken de beide soortenveel op elkaar, maar de jongen (nimfenof hoppers genoemd) van de eerstesoort zijn oranje met zwart en die vanonze huidige bewoners zijn fraai geel,groen en zwart gekleurd met roodbruin,vertikaal gestreepte ogen.Een dubbellevenTreksprinkhanen leven solitair zolang hetniet regent. Na de regen gaan de plantengroeien en is de vochtige grond zachtgenoeg om eieren in te leggen. De uitkomendeongevleugelde nimfen hebben eenovervloed aan voedsel en verstopplaatsen.Zo kunnen velen van hen opgroeientot gevleugelde volwassenen. De sprinkhanenverslinden alles en gaan in hoogtempo verder met eieren leggen. Deeieren kunnen in enkele weken al uitkomen.Soms worden op tien vierkante centimeterzeventig eipakketten gevonden.Dit komt doordat er bij de eileg stoffenworden afgezet die weer andere vrouwtjeslokken. Het ook nog ontbreken vannatuurlijke vijanden kan zorgen voor eenpopulatievermenigvuldiging met een factorzestien. Het wordt op de voedselplaatsennu zo druk dat de nimfen elkaar nietmeer kunnen ontwijken. De nimfen wordensociaal en komen zo van de solitairein de gregaire fase, waarin ze gaansamenscholen. Dit gebeurt niet plotseling,maar langzaam en gedurende eenaantal generaties. De prikkel die de dierenverandert ontvangen ze via zicht, reuk entast. Wetenschappers kwamen erachterdat vooral het bovenste gedeelte van deachterpoten gevoelig is bij aanraking. Alsde vele dieren dus met de achterpotenlangs elkaar schuren is de tijd gekomenom te gaan migreren. Dit gebeurt meestalbij de aanwezigheid van meer dan 500volwassenen of 5000 grote nimfen of50.000 kleine nimfen op een hectare. Nietalleen het gedrag, maar ook het uiterlijkverandert. Na de vijfde vervelling hebbende dieren niet de solitaire kleur, bruingespikkeld, maar zijn ze opvallend geel/oranje met zwarte strepen. De groep gaatzich nu verplaatsen. Eerst nog lopend, watook wel marcherend wordt genoemd enna het ontwikkelen van de vleugels ookvliegend, meegevoerd door de wind. Solitairesprinkhanen vliegen ’s nachts, maarde gregaire sprinkhanen vliegen overdag.Een zwerm kan zo groot worden dat zijtijdens het vliegen de zon gedurende urenverduistert. Er zijn zwermen die meer dan10 | Vriendennieuws 2 | 2009
duizend vierkante kilometer kunnenbestrijken (de oppervlakte van de provincieUtrecht). Zo’n zwerm kan grote afstandenoverbruggen, want ze vliegen ongeveerhonderd kilometer per dag. Als deweersomstandigheden gedurende langetijd niet gunstig zijn worden de treksprinkhanenniet meer geslachtsrijp. Dedieren gaan dan dood, zonder ook maareieren gelegd te hebben.Een sprinkhanenplaagDe treksprinkhanen komen voor vanNoord Afrika tot Midden Azië. Tijdens derecessies, de rustige periodes, leven ze ineen strook van zestien miljoen vierkantekilometer van de Atlantische Oceaan, viade Sahara en het Arabisch schiereiland totnoordwest India. Tijdens het trekken kunnenmeer dan 65 landen rondom hetrecessiegebied getroffen worden doorsprinkhanenzwermen. Zwermen kunnende Rode Zee gemakkelijk overvliegen. Zehebben zelfs meer dan eens de AtlantischeOceaan overgestoken. In 1989gebeurde dit voor het laatst. Enkele honderdensprinkhanen hadden de Caribischeeilanden bereikt. Trekkende sprinkhanenleven, afhankelijk van de omstandigheden,één à twee maanden. Solitairesprinkhanen kunnen wel negen maandenin leven blijven. De sprinkhanen eten perdag hun eigen lichaamsgewicht, namelijktwee gram, aan voedsel. Dit kan bestaanuit bladeren, bloemen, bast, stengels,vruchten en zaden. Een kleine zwerm vantien vierkante kilometer bevat vijfhonderdmiljoen dieren. Zij eten met elkaardus een miljoen kilogram vegetatie perdag op. Er zijn sinds 1860 negen groteplagen geweest. De lengte van de plagenvarieerde van drie tot tweeëntwintig jaar.De laatste was in 2004 en trof 18 landen,waaronder Egypte, Marokko, Algerije,Saoedi-Arabië, Senegal en Soedan.Lijn 13VrijHet is halfbewolkt, van dat weer waarbij je zelf wat van de dag maken moet.Ik loop door de dierentuin met mijn bebaarde vriend Frits. Ooit is Frits afgestudeerdals bioloog, het leven heeft hem daarna een andere kant op gedwongen.Als ik zo met Frits door de tuin loop mag hij me graag laten voelen dat hij ooitis afgestudeerd op het Paramecium, het ééncellig trilhaardiertje oftewel hetpantoffeldiertje. Ook laat hij me maar al te graag weten dat hij toch best welveel op heeft met Artis. Hij is namelijk een Amsterdammer die op latere leeftijdasiel heeft aangevraagd in Haarlem. We passeren het olifantenperk. “Zestaan er hier wel lekker bij, he?” zegt Frits met een ingehoudenheid waaruitblijkt dat hij er nog wat aan toe wil voegen. “Het is wel een leuk perkje…maarja, echt vrij zijn ze niet!”“Een leuk perkje? LEUK perkje! Hoe staan die beesten er in Artis bij? Wat wil jedan? Dat we ze door de stad laten draven?” Vanuit mijn ooghoek zie ik hemgniffelen, hij had me weer op de kast. “Wat is trouwens vrij zijn voor een dier,Frits? Hoeveel maakt beperking van leefruimte uit?” Frits vindt dat een dieralleen maar vrij is als hij in zijn natuurlijke omgeving is. “Ik vraag me serieusaf of een dier dit soort gevoelens kent,” probeer ik enige diepgang aan deze dagte geven. “Vrijheid is meer een gevoel dan een situatie. De valkuil is dat jemenselijke emoties op dieren projecteert. Geef een mens alles wat hij nodigheeft, maar zorg dat hij zijn land niet uit mag en hij voelt zich gevangen. Eendier heeft dat niet. Geef een dier eten en drinken en op tijd een partner en hetwil niet weg.”“Ja, maar, Theo, een olifant die in de bosbouw wordt gebruikt, kun je toch nietvrij noemen?” Frits verandert het onderwerp. Doet ‘ie altijd als hij geen antwoordheeft. Ik voel de bui al hangen, mijn dochter rijdt paard. Werkdieren ensportdieren, er is al veel over gezegd. Gaat het over de vraag of je een dier jouwwil op mag leggen, of dat het dier dit zodanig ervaart? De criticasters roependan weer dat je het een dier niet kunt vragen. “Ik geloof dat het gevoel vanvrijheid meer wordt bepaald door wat je wil en minder door wat je mag, Frits.Anders gezegd, als die olifant voor je wil werken dan gaat het niet ten kostevan zijn vrijheid. Vrijheid hoeft je niet voortdurend een gevoel van geluk tebezorgen.”“Da’s mooi Theo,” zijn ogen glinsterden boven zijn baard. “Dus jij zegt dat als jezit opgesloten, je jezelf wijs moet maken dat je er eigenlijk helemaal niet uitwil. Nou Theo jij moet in de bajes gaan werken!” Hij schut van het lachen. Eenvegetariër met humor, dat zie je niet vaak.“Nou Frits, ik kies ervoor om vandaag met jou hier rond te lopen, maar dat zegtniet dat ik me daar voortdurend gelukkig bij voel.” Lachend lopen we verder.Het blijft een onderwerp waar de meningen over verdeeldzijn. Heeft u een mening over het thema vrijheid? Bent u hetmet Frits eens, of mogelijk zelfs met mij? Mail naartheo@vriendenvanblijdorp.nl of schrijf naar het secretariaat.Parende sprinkhanenDe figuur Frits is niet fictief en gelijkenis berust absoluut nietop toeval!Vriendennieuws 2 | 2009 | 11
Page 1 and 2: Vriendennieuws2/2009Blijdorpnieuws
Page 3 and 4: Tekst: Theo van de Velde Foto’s:
Page 5 and 6: Lente in Blijdorpn i e u w sslang o
Page 7 and 8: Gorillajong - foto: Peter van Norde
Page 9: ZOMEREXCURSIEV R I E N D E NEen oh
Page 13 and 14: NAJAARSEXCURSIEV R I E N D E NEen b
Page 15 and 16: Westelijke laaglandgorilla (Burgers
Page 17 and 18: GREAT APESBoek: World Atlas of Grea
Page 19 and 20: grassen aan te planten lijkt het ne
Page 21 and 22: Als het mooi weer is, gaan de olifa
Page 23 and 24: 14 JANUARI - 21 APRIL 2009m u t a t

mensapen in nood!? - Vrienden van Blijdorp

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?