Een verdacht profiel - Buro Jansen & Janssen

Het was lange tijd een taboe om te spreken over een relatie tussen criminaliteit enetniciteit. In sommige Europese landen, zoals België, is dat nog steeds zo. Vanaf begin jarennegentig veranderde het politieke en maatschappelijke klimaat in Nederland met betrekkingtot het onderzoeken van de relatie tussen criminaliteit en etniciteit (van der Leun 2010: 110).Nederland is nu een voorloper op dit onderzoeksterrein. Voor Nederlandse onderzoekersnamen ook de mogelijkheden toe om onderzoek te doen naar deze relatie. In 2002 werdnamelijk het Herkenningsdienstsysteem (HKS), waar aangiftegegevens enpersoonskenmerken als nationaliteit van verdachten worden vastgelegd, gekoppeld aan deGemeentelijke Basis Administratie, welke individuele gegevens van alle bewoners bevat.Hierdoor kan er nu ook een onderscheid gemaakt worden tussen het criminele gedrag vanleden van de etnische meerderheid en het criminele gedrag van leden van etnischeminderheden, dus ook de tweede en derde generatie hiervan (Blokland 2010).Sommige onderzoekers (o.a. Gemert 1998 en van San 1998) menen dat deoververtegenwoordiging van etnische minderheden in de criminaliteitscijfers verklaardkunnen worden door de verschillen die er bestaan tussen de cultuur van etnische minderhedenen de cultuur van de etnische meerderheid. De opvattingen en gewoonten van etnischeminderheden met betrekking tot criminaliteit en regeloverschrijdend gedrag zouden dananders zijn dan die van de etnische meerderheid (van der Leun 2010: 114). Het delict eerwraakwordt bijvoorbeeld een cultureel delict genoemd, wat impliceert dat het verklaard kan wordendoor de cultuur. Andere onderzoekers zoeken een verklaring in de sociaaleconomischeachtergrond van etnische minderheden of de zwakke binding die zij ervaren met de staat. Demogelijkheid dat selectiviteit van het justitiële apparaat, waar de politie onderdeel van is, eenverklaring is voor de oververtegenwoordiging wordt door Nederlandse criminologen veelalgenegeerd. In België is hier wel veel onderzoek naar gedaan 2 . Desalniettemin is er de laatstejaren ook daar nauwelijks meer onderzoek gedaan naar de invloed van het politieoptreden opde criminaliteitscijfers (van der Leun 2010: 115). Door middel van dit onderzoek wil ik eenbijdrage leveren aan de discussie over de relatie tussen etniciteit en criminaliteit en over hetpolitiewerk op straat. Wanneer de resultaten aantonen dat etnische minderheden onevenredigveel aandacht krijgen van de politie, geeft dit hopelijk aanzet tot meer onderzoek naar de2 In België is het misschien taboe om te spreken over een relatie tussen etniciteit en criminaliteit, maar ook daar kan deoververtegenwoordiging van etnische minderheden in de criminaliteitsstatistieken niet genegeerd worden. Het Belgischonderzoek richt zich daarom voornamelijk op verklaringen voor deze oververtegenwoordiging die niet teruggeleid kunnenworden op bepaalde kenmerken van etnische minderheden, zoals de sociaaleconomische positie of de cultuur. Dit kannamelijk een stigmatiserend effect hebben, waarbij alle leden van etnische minderheden worden gelabeld als ‘crimineel’.De ‘schuld’ wordt gezocht in de samenleving, niet in specifieke kenmerken van etnische minderheden.6