Verschillen in straftoemeting - Buro Jansen & Janssen

In Nederland heeft onderzoek zich overigens al eerdergericht op gegevens afkomstig van observaties tijdenszittingen. 8 In die studies is onderzocht hoe het communicatieprocesverloopt tijdens de zitting, hoe verdachtenzich tijdens de zitting gedragen en hoe de sanctie door derechter wordt gemotiveerd. De rol van hetgeen zich ter zittingafspeelt, zoals het al dan niet betuigen van spijt enhet spreken van de Nederlandse taal, bij straftoemeting isechter niet eerder onderzocht op basis van directe observaties.Naast het uiterlijk van de verdachtewordt ook verwacht dat de taal diede verdachte tijdens de zittingspreekt de straftoemeting beïnvloedtTheoretische achtergrond en bevindingenvan eerder onderzoekEen gezaghebbende sociaalwetenschappelijke benaderingvan factoren die een rol spelen bij de straftoemeting is de‘focal concerns’ theorie. Volgens deze theorie grijpt derechter bij het nemen van de straftoemetingsbeslissingterug op de volgende drie criteria:1) de mate van verwijtbaarheid van de dader;2) de gevaarlijkheid van de dader / bescherming van demaatschappij;3) de praktische gevolgen van de beslissing voor organisatiesen individuen. 9Verondersteld wordt dat de straftoemetingsbeslissinghet resultaat is van een complexe besluitvormingwaarin alle relevante kenmerken en verscheidene ‘focalconcerns’ door de rechter in overweging worden genomen.Het criterium van de mate van verwijtbaarheid isgerelateerd aan de ‘just deserts’ filosofie van straffen,waarin gesteld wordt dat de straf moet passen bij de ernstvan het delict dat is gepleegd en de schuld van de dader.Tevens wordt verondersteld dat een criminele geschiedenisvan invloed zou kunnen zijn op de mate van verwijtbaarheidvan de dader. Daders met een criminele geschiedeniszouden zwaarder gestraft kunnen worden, omdateen dergelijke geschiedenis een grotere mate van verwijtbaarheidsuggereert voor het huidige gepleegde delict. 10Daarnaast zouden daders met een strafblad ook alsgevaarlijker kunnen worden gepercipieerd door het verhoogderisico van recidive. Eerder onderzoek heeft aangetoonddat deze delictskenmerken en kenmerken van criminelegeschiedenis het grootste deel van destraftoemetingsbeslissing verklaren. 11 Desalniettemin iser bewijs dat de straftoemetingsbeslissing zelfs na controleop delictskenmerken en kenmerken van criminelegeschiedenis wordt beïnvloed door socio-demografischekenmerken, zoals het geslacht en de etniciteit van dedader. 12Gezien de beperkte tijd en informatie die voor derechter voor handen is over de gevaarlijkheid van dedader stelt de ‘focal concerns’ theorie dat de rechter terugvaltop eigen ervaringen met daders uit bepaalde socialegroepen en criminele stereotypen. 13 Zelfs wanneer uitgebreideinformatie beschikbaar is over de verdachte is recidivenooit volledig voorspelbaar en daarnaast is hetkarakter van de verdachte nooit volledig te doorgronden. 14AuteursUniversity 1999. Zie ook D. Steffensmeier7. S.G.C. van Wingerden en P. Nieuwbeer-applied perspectives, Oxford and Portland,1. H.T. Wermink MSc, dr. J.W. de Keijser enen S. DeMuth, ‘Ethnicity and sentencingta, De vervolging en berechting van moordOregon: HART publishing 2010.mr. dr. P.M. Schuyt zijn resp. als promoven-outcomes in U.S. federal courts: Who isen doodslag in Nederland, 1993- 2004.11. Zie bijv. B. Rovers, Klassenjustitie.dus, universitair hoofddocent Criminologiepunished more harshly’, American Sociolo-Rapport NSCR-2006-2.Overzicht van onderzoek naar selectiviteiten universitair hoofddocent Straf- en straf-gical Review, 2000-65, p. 705-729 en S.D.8. Zie bijv. G.P. Hoefnagels, Een eenvoudi-in de Nederlandse Strafrechtketen, Rotter-procesrecht verbonden aan het InstituutBushway en A.M. Piehl, ‘Judging judicialge zitting, Alphen aan den Rijn: Samsomdam: Erasmus University 1999 en J.T.voor Strafrecht & Criminologie van de Uni-discretion: Legal factors and racial discrimi-1980; P. Bal, Dwangkommunikatie in deUlmer, Social Worlds of Sentencing: Courtversiteit Leiden. De auteurs willen Johannation in sentencing’, Law & Societyrechtszaal, Arnhem: Gouda Quint BV 1988;Communities under Sentencing Guidelines,van Wilsem en Anke Ramakers bedankenReview, 2001-35(4), p. 733-764.G. Kannegieter, Ongelijkheid in de straftoe-Albany, NY: State University of New Yorkvoor het leveren van constructief commen-4. J.P.S. Fiselier, ‘Regionale verscheidenheidmeting. De invloed van de sociale positiePress 1997 en J.D. Wooldredge, ‘Analyticaltaar op een eerdere versie van dit artikel.in strafrechtspleging’, DD 1985, p. 204-van de verdachte op strafrechtelijke beslis-rigor in studies of disparities in criminal case211. Zie ook J.W. de Keijser, Punishmentsingen, Groningen: Wolters Noordhoff B.V.processing’, Journal of Quantitative Crimi-Notenand Purpose: From moral theory to punish-1994; D. Ecoma-Verstege en S. van Win-nology 1998-14, p. 155-179.2. Zie bijvoorbeeld B. Rovers, Klassenjusti-ment in action, Amsterdam: Thela Thesisgerden, ‘Ook de mondelinge motivering12. K. Daly en R.L. Bordt, ‘Sex effects andtie. Overzicht van onderzoek naar selectivi-2000. A.C. Berghuis, ‘De harde en de zach-van de straftoemetingsbeslissing laat tesentencing: An analysis of the statisticalteit in de Nederlandse Strafrechtketen,te hand; een statistische analyse van ver-wensen over’, Proces 2009-88(1), p. 36-46;literature’, Justice Quarterly 1995-12, p.Rotterdam: Erasmus University 1999 en J.T.schillen in sanctiebeleid’, Trema, 1992-3, p.W. van Rossum, Verschijnen voor de rech-141-176 en M. Zatz, ‘The convergence ofUlmer, Social Worlds of Sentencing: Court84-93.ter. Hoe het hoort en het ritueel van Turkserace, ethnicity, gender, and class on courtCommunities under Sentencing Guidelines,5. Zie ook R. Jongman en T. Schilt, ‘Geletverdachten in de rechtszaal, Amsterdam:decisionmaking: Looking toward the 21stAlbany, NY: State University of New Yorkop de persoon van de verdachte…’, TvCrDuizend en Een 1998.century’, Criminal Justice: The nationalPress 1997 en J.D. Wooldredge. ‘Analytical1976-6, p. 273-287; A.C. Berghuis, ‘Gelijk-9. D. Steffensmeier, J.T. Ulmer en J.H. Kra-institute of justice journal 2000-503-552.rigor in studies of disparities in criminal caseheid van straffen’, Trema, 1992-3, p.mer, ‘The interaction of race, gender and13. C. Albonetti, ‘An integration of theoriesprocessing’, Journal of Quantitative Crimi-77-84.age in criminal sentencing: The punishmentto explain judicial discretion’, Social Pro-nology 1998-14, p. 155-179.6. Zie bijv. F. van Tulder en B. Diephuis,cost of being young, Black and male’, Cri-blems 1991-38, p. 247-266.3. B. Rovers, Klassenjustitie. Overzicht van‘Afgewogen straffen. Analyse en verbeteringminology 1998-36, p. 763-797.14. M. Bagaric, Punishment and Senten-onderzoek naar selectiviteit in de Neder-van de databank consistente straftoemeting’,10. J.V. Roberts en A. von Hirsch, Previouscing: A rational approach, London: Caven-landse Strafrechtketen, Rotterdam: Erasmusresearch memoranda, 2007-3(4), p. 1-68.convictions at sentencing. Theoretical anddish 2001.727