Districts Strategisch Ontwikkelings Plan Commewijne

Republiek SurinameDistrict CommewijneDistrict Strategisch Ontwikkelingsplan 2008

Republiek SurinameDistrict CommewijneDISTRICT COMMEWIJNEDISTRICT STRATEGISCH ONTWIKKELINGSPLANVicieuze cirkelAls ik blijf kijkenzoals ik altijd heb gekekenblijf ik denkenzoals ik altijd dacht.Als ik blijf denkenzoals ik altijd heb gedachtblijf ik gelovenzoals ik altijd heb geloofd.Als ik blijf gelovenzoals ik altijd heb geloofdblijf ik doenzoals ik altijd heb gedaan.Als ik blijf doenzoals ik altijd heb gedaanblijft mij overkomenwat mij altijd overkomt.Kristien van EeckhoutDSOP 20082 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneEnergievoorziening 36Watervoorziening 36Communicatiesector 36Ruimtelijke ordening, grondbeleid, regionale ontwikkeling en urbanisatie 42SOCIALE EN MENSELIJKE ONTWIKKELING 46Armoedebestrijding 46Onderwijs en volksontwikkeling 46Sport 47Cultuur 47Gezondheidszorg 47Welzijnsbevordering 48Huisvesting 48Jeugd 49COMMEWIJNE 62ACTIVITEITEN PER BELEIDSDOMEIN EN BEGROTING 62VERORDENINGEN 62TRAINING/VOORLICHTING/ CAPACITEITSVERSTERKING 63ONDERZOEK 64FORMULEREN VAN BELEIDSPLANNEN 65INSTELLING AUTORITEIT 65BELANGRIJKE ANDERE ACTIVITEITEN: 66INKOMSTEN MOGELIJK UIT: 67STIMULEREN VAN DUURZAME SAMENLEVINGEN 70BIODIVERSITEITSVERDRAG 73DSOP 20084 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneLijst van Activiteiten Matrices, tabellen en figurenActiviteitenmatrix:Matrix 1: Decentralisatie en BestuurMatrix 1.1.: Rechtshandhaving, openbare orde en veiligheidMatrix 2: Facilitering Private SectorMatrix 3: Agrarische produktie en Argo industieMatrix 4: Bowbouw en houtverwerkingMatrix 5: ToerismeMatrix 6: Handel en IndustiralisatieMatrix 7: TransportMatrix 8: Bouw en ConstructieMatrix 9: Energie voorzieningMatrix 10: WatervoorzieningMatrix 11: CommunicatieMatrix 12: GrondbeleidMatrix 13: Ruimtelijke ordeningMatrix 14: UrbanisatieMatrix 15: Armoede bestrijdingMatrix 16: OnderwijsMatrix 17: SportMatrix 18: CultuurMatrix 19: GezondheidszorgMatrix 20: WelzijnsbevorderingMatrix 21: HuisvestingsbevorderingMatrix 22: JeugdTabel 1 : Aantal inwoners per ressortDSOP 20085 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneLijst van afkortingenDSOPDLGPSWOTMOPWRODISTRICT STRATEGISCH ONTWIKKELINGSPLANDECENTRALISATION OF LOCAL GOVERNMENT PROGRAMMESTRENGHTS WEAKENESSES OPPORTUNITIES THREATSMEERJAREN ONTWIKKELINGS PROGRAMMAWET REGIONALE ORGANENDSOP 20086 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneVoorwoordOm tot dit district strategisch ontwikkelingsplan te komen is gekozen voor een vernieuwende visie op ontwikkeling. Immers ook voor ontwikkelinggeldt, zoals verwoord in het gedicht, dat: “Als je verandering wilt, zul je anders moeten denken en vooral anders moeten handelen”. Deze veranderingmoet leiden naar zichtbare en meetbare verbetering in de toekomst.Met de start van de decentralisatie heeft de Surinaamse centrale overheid het sein gegeven voor een vernieuwende ontwikkeling.In dit document hebben belanghebbenden van Commewijne hun droom, hun visie op ontwikkeling, voor het district verwoord. Vanuit hun locaalperspectief hebben zij knelpunten aangegeven en mogelijkheden om hun district tot een leefbaardere en veiligere leef-, woon-, en werkomgeving tevormen. Met duurzaamheid doelen we op de kwaliteit van drie dimensies van onze leefomgeving: de sociaal-culturele, de ecologische en deeconomische kwaliteit, kortom People, Planet & Profit. People heeft betrekking op onderwerpen als veiligheid, sociale contactenen woonklimaat. Planet gaat over milieubelasting en het landschappelijke uiterlijk van gebieden. Profit staat voor de welvaart van de burgers en hetpresteren van het bedrijfsleven. Samen vormen deze kwaliteiten Triple P, een indicator voor duurzaamheid.Voor Commewijne zijn het menselijke potentieel en grond als de voornaamste hulpbronnen geïdentificeerd. Activiteiten en maatregelen zijngeformuleerd om met behulp van deze hulpbronnen het district te ontwikkelen. Tegelijkertijd is aangegeven hoe deze bronnen beschermd dienen teworden, zodat ook de generaties na ons hiervan nog kunnen genieten.DSOP 20087 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneTechnische notitieHet DSOP is geschreven in het kader van de gedeeltelijke financiëledecentralisatie van Commewijne binnen het Decentralisation of LocalGovernment Programme (DLGP) van de Surinaamse regering. Het isde eerste keer in de geschiedenis van Suriname dat districten zelf eenstrategisch plan hebben kunnen opstellen.De bevoegdheid, waarbij lokaal wordt aangegeven en beslist welkeontwikkeling noodzakelijk is voor de eigen omgeving, zal leiden naarmeer duurzaamheid. Ervaring leert dat iedereen voor zijn eigenomgeving weet wat er nodig is om deze meer leefbaar, gezonder enprettiger te maken. Daarnaast is het ook zo dat iedereen verlangt naareen gezonde, veilige en aangename leef-, woon- en werkomgeving voorzichzelf en voor zijn nageslacht.Participatie van alle belanghebbenden i.c. het lokaal bestuur, de lokalepolitieke structuren en de districtsbewoners in beleidsformulering enuitvoer van de gekozen ontwikkeling leidt naar groter draagvlak engrotere uitvoeringscapaciteit. Decentralisatie is daarom een belangrijkestap in duurzame ontwikkeling van Suriname.Met het opstellen van dit plan is er weer een stap genomen in derealisatie van een duurzame samenleving volgens de visie, missie enstrategie zoals verwoord in het MOP.De volgende stap is consequente en coherente uitvoering van hetDSOP.Gebruikte methodologieOm tot dit strategische plan te komen is per pilot district een commissiesamengesteld uit vertegenwoordigers van:1. Het Bestuur2. De Politiek3. De BurgersDe commissie is 4 (vier) dagen bijeengekomen waarbij de volgendeactiviteiten zijn ontplooid:1. Formuleren van een visie, missie, waarden van en voorwaardenvoor de ontwikkeling van het district op basis van eengepresenteerde strategie voor duurzaamheid2. Identificeren van verdienpoten en aandachtspunten3. Maken van SWOT analyses van het district binnen debeleidsdoelen van de nationale overheid zoals geformuleerd inhet MOP4. Bepalen van activiteiten aan de hand van de voornaamsteverdienpoten om het district te ontwikkelenDe informatie uit deze commissiebijeenkomsten is gebruikt om tot eenwerkbaar plan te komen.Het concept DSOP is vervolgens voorgesteld aan de verschillendestructuren en burgers om een breed draagvlak te garanderen.Het DSOP zelf is niet aan tijd gebonden. Een visie en een missieworden immers opgesteld voor onbeperkte tijd. De activiteiten diegeformuleerd zijn ter verwezenlijking van de gestelde doelen zijn welDSOP 20088 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijnetijdsgebonden. Deze zijn ingedeeld naar korte, middellange (2012 –2017) en lange termijn (2018 – e.v.). Onder korte termijn wordt hierbijverstaan tot de beëindiging van het huidige MOP.DSOP 20089 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneInleidingHet formuleren van een strategisch plan begint bij een visie. Visieomvat de droom over de meest optimale toestand van datgene waar jenaartoe wilt groeien.Echter moet, aangezien we geen eilanden zijn, deze visie gekaderd zijnin en aansluiten bij een groter geheel. Zo is een district een integraalonderdeel van Suriname en Suriname een integraal onderdeel van hetcontinent Amerika en zo verder.Als persoon zijn we een integraal onderdeel van een gezin datonderdeel is van een familie die onderdeel is van een gemeenschap enook dit breidt zich uit naar steeds grotere gehelen.Ieder deel is via vele interacties onlosmakelijk verbonden met hetgrotere geheel en de andere samenstellende delen van dat geheel. Elkonderdeel heeft de verantwoordelijkheid om zichzelf en zijn directeomgeving in stand te houden en moet tegelijkertijd gehoorzamen aan enzich invoegen in het groter geheel.Noot : We kunnen dit vergelijken met een cel in ons lichaam. Een celkan autonoom functioneren en zich dupliceren. Toch zal het moetenfunctioneren binnen het orgaan waar het deel vanuit maakt, zoals hetorgaan moet functioneren binnen de integriteit van het volledigelichaam.Binnen het decentralisatieproces krijgen districten de mogelijkheid ommeer als autonome cellen te gaan functioneren. Verantwoordelijkheidvoor de instandhouding en ontwikkeling van de eigen omgeving is overhet algemeen efficiënter en effectiever. Zoals boven gesteld moet ditpassen binnen een groter geheel. Het grootste geheel binnen de realiteitvan de aarde is de planeet zelf.Het optimale beeld van de aarde zal dus het ruimste beeld zijn waarmeewe rekening dienen te houden en waarop moet worden afgestemd.Kenmerkend voor een optimale aarde zoals verwoord door mensen overde gehele wereld en door de commissieleden is:1. Gezonde, overvloedige natuur2. Vredevolle relaties tussen alle levensvormen3. Vreugdevolle mensenHet beeld voor Commewijne wordt weergegeven in de visie en missievan het district.In lijn met bovenstaande is wereldwijd al overeenstemming datontwikkeling duurzaam moet zijn. Bij het opstellen van het DSOP is ditals uitgangspunt gebruikt.Afstemming op dit beeld veroorzaakt in ieder mens een gevoel vanvrede en vreugde.Noot : De vaststelling of aanname dat we op dit moment hier ver vanafstaan, leidt bij een aantal mensen tot een gevoel van ongemak en somsfatalisme: “We kunnen dat niet meer bereiken”Duurzaamheid is een zeer populaire term geworden. Om werkelijkeduurzaamheid te realiseren zijn toetsingsnormen nodig en moetenbepaalde principes worden toegepast. Tijdens decommissiebijeenkomsten zijn normen en principes voor duurzaamheidgepresenteerd. Hiervan zal een kort overzicht gegeven worden.De eerste toetsing voor duurzaamheid van het plan is:DSOP 200810 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijne1. Sluit het aan bij de optimale toestand van de aarde? Dat wil zeggen,ondersteunt het gezonde en overvloedige natuur, vredevolle relatiesen vreugdevolle mensen?2. Resulteert het plan in een gevoel van vreugde en vrede?3. Voor verdere toetsing van strategie, activiteiten en oplossingen opduurzaamheid moeten de dimensies tijd en ruimte in beschouwinggenomen worden. Werkelijke duurzame oplossingen zijn duurzaamvoor de gehele planeet voor lange termijn.Schematisch kan dit als volgt worden weergegeven:Lange termijn III IV VMiddellangetermijnII III IVKorte termijn I II IIILange termijn: enkele generatiesMiddellange termijn: een mensenlevenKorte termijn: enkele jarenLokaal Regionaal MondiaalOp dit ogenblik is er zeker sprake van spanning tussen veld I en V,aangezien de ontwikkelingen, problemen en oplossingen van devoorbije eeuwen en decennia vooral tot veld I of II behoren.Echter moet vanaf nu ons streven worden gericht naar oplossingen diesteeds meer in de richting van veld V gaan.4. Als vierde punt moeten we in gedachten houden dat werkelijkeduurzaamheid alleen kan worden gerealiseerd als er rekening wordtgehouden met de volgorde van de maatschappelijke contracten.Wereldwijd wordt aangenomen dat het economische contract moetprimeren op alle andere contracten. Dat dit niet leidt naarduurzaamheid kunnen we overal om ons heen observeren.Noot : De noodzaak om de natuurlijke volgorde van de contracten tevolgen kan eenvoudig worden begrepen als we een analogie maken metons lichaam. Economie zou hierbij het metabolisme in de cellenvertegenwoordigen. Iedereen begrijpt direct dat metabolisme van geenbetekenis is als de integriteit van het lichaam als geheel uit elkaar isgevallen.De maatschappelijke contractenIn elke hedendaagse samenleving bepalen een aantal maatschappelijkecontracten de beleidsvorming en -voering. Beleidsmakers worden vaakgeconfronteerd met het dilemma “ontwikkeling versus natuur” ofeconomie versus ecologie.Om tot werkelijke duurzaamheid te kunnen leiden is een bepaaldevolgorde van prioriteit van belang. Wanneer voor deze benaderingwordt gekozen zal blijken dat economie niet ten koste hoeft te gaan vanecologie. Deze werd gehanteerd tijdens de commissiebijeenkomsten alsvolgt:Mondiaal1. Het ecologische contract: Behoud van levensomstandighedenvoor alle bewoners van deze planeet(De aarde kan zonder de mens, de mens kan niet zonder de aarde)DSOP 200811 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijne2. Het mondiale contract: Ruimte en respect voor allelevensvormen op deze planeet mondiale ruimtelijke ordeninggebaseerd op bioregio’s (richtlijnen en afspraken voorbodembenutting en –bestemming)Lokaal3. Het culturele contract (betrokkenheid vanwegegroepsidentificatie)4. Het sociale contract (mechanismen voor welvaartspreiding)5. Het economische contract (verhogen van economischeweerbaarheid van de zwakste schakels, verantwoordondernemen, ondersteunende economie)6. Het politieke contract (instituties; ordening; ondersteuning enverantwoordelijkheid, het naleven van de volgorde van decontracten)Mondiale duurzaamheidInternationaal zijn er momenteel een aantal ecologische verdragen diemondiale duurzaamheid moeten bewerkstelligen:1. Biodiversiteitsverdrag2. Verdrag van de strijd tegen woestijnvorming3. KlimaatsverdragDaarnaast zijn er millennium doelstellingen geformuleerd om opmondiale schaal een rechtvaardiger en daardoor duurzameresamenleving te creëren.Werkelijke duurzaamheid wordt ons getoond door de natuur. Indien weonze activiteiten ontplooien volgens de door de natuur gehanteerdeprincipes is duurzaamheid het logische gevolg. Enkele van dezeprincipes zijn:1. De natuur is opgebouwd uit vele (eco)-systemen. Kenmerkenvan al die systemen zijn:a. Open: er is een voortdurende en harmonieuzeuitwisseling tussen verschillende systemenb. De systemen grijpen in elkaarc. De systemen zijn ondersteunend naar elkaar.2. Het geheel is zo sterk als de zwakste schakel3. Elk element is multifunctioneel en wordt ook in die zingewaardeerd4. Elk element ondersteunt verschillende andere elementen5. Elk element wordt door verschillende andere elementenondersteundInitiatieven verspreid over de hele wereld tonen aan dat het in depraktijk brengen van deze benadering mogelijk is en naar de gewensteduurzaamheid leidt.Het toepassen van deze ontwikkelingsbenadering voor duurzaamheidondersteunt de realisatie van de doelen zoals gesteld door de overheidin het MOP:Garanderen van basis bestaanszekerhedenRechtvaardige verdelingVergroot participatieGoed bestuurRechtsbelevingDSOP 200812 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneHet District Strategisch Ontwikkeling Plan is tegen deze achtergrondopgesteld.Door in de districten zoveel mogelijk duurzaamheid te toetsen in tijd enruimte, de volgorde van de contracten te respecteren en de natuur alsvoorbeeld te gebruiken bij de ontwikkeling van het district, zal in iedergeval op lokaal niveau worden gewerkt aan duurzaamheid.Consequente naleving zal er zeker toe leiden dat de districten eenvoorbeeld worden voor de wereld.Algemene informatie CommewijneGeografischCommewijne heeft een oppervlakte van 2.353 vierkante kilometer en isonderverdeeld in zes (6) administratieve ressorten. De ressorten zijn:Nieuw Amsterdam, Meerzorg, Tamanredjo, Alkmaar, Margrita enBakkie. De hoofdplaats van het district is Nieuw Amsterdam..CultuurCommewijne heeft een multiculturele samenleving waarin allebevolkingsgroepen zijn vertegenwoordigd, waarvan de voornaamste dejavanen en de hindoestanen zijn.DemografieTabel 1 verschaft een overzicht van de bevolking in Commewijne, perressort. Uit het cijfermateriaal van census 2006 van het AlgemeenBureau voor de Statistiek blijkt dat de bevolking van Commewijne25.088 inwoners bedraagt. Dit is 5.16% van de totale Surinaamsebevolking. Het ressort Meerzorg heeft de hoogste bevolkingsomvang,gevolgd door Tamanredjo.Tabel 1Mannen Vrouwen TotaalMeerzorg 4210 3902 8112Tamanredjo 2899 2611 5510Nieuw Amsterdam 2924 2565 5489Alkmaar 2242 1971 4213Margarita 780 445 1225Bakkie 286 253 539Totaal Overall 13341 11747 25088Jeugd 27% (0 – 14 jr) 6773,76Bron: Cijfers ABS-Publicaties, september 2006. CensuskantoorBestuurlijkCommewijne is een gedecentraliseerd, gecertificeerd district. Ditbetekent dat Commewijne een eigen districtfonds beheert, zelfstandigmag plannen en begroten voor het district, structuren heeft voorbestuur, politiek en burgerparticipatie, en autonome enmedebewindstaken mag uitvoeren en districtsbesluiten enverordeningen mag afkondigen na goedkeuring van DNA.In bijlage 2 is de organisatiestructuur van het district ter uitvoering vande interim-regeling financiële decentralisatie opgenomen.DSOP 200813 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneBeleidsprioriteitenVisie en MissieDe visie is het beeld van de optimale toestand van het district. Het is alsvolgt geformuleerd:VisieCommewijne is een agrarisch district waarin diverse sectoren zijngeïntegreerd en waar respect voor natuur en mens centraal staat engewerkt wordt aan welvaart en welzijn voor een ieder.MissieHet ontwikkelen van alle potentiele sectoren in het district metondersteuning van een transparant en anticiperend bestuur en actieve,participerende en ondernemende burgers.Verdienpoten1. Landbouw (groente en fruit)2. Visserij3. Veeteelt4. Industrie5. Handel6. ToerismeVerdienpotentiëlen1. Infrastructuur2. Duurzame bosbenutting (natuurparken)3. Toerisme (bv Oude plantages, Modderbanken, bird watchingetc.)4. Tolheffingen5. Vuilophaal6. Milieu belasting7. Aqua cultuur8. Grondhuur9. Drinkwater10. Onroerendgoedbelasting11. Hernieuwbare energie12. Mijnbouw (oliewinning, bauxite en zand)Aandachtsgebieden1. Nutsvoorzieningen (water en electra voorzieningen)2. Ruralisatie3. Voor het district relevant onderwijs (vakgericht)4. Huisvesting5. Grondbeleid, ruimtelijke ordening en grondbenutting6. Milieu, gezondheid en veiligheid7. Betrekken van lokale bevolking bij activiteiten8. Werkgelegenheid9. Transparantie in bestuur, overleg en informatie tussen destructuren in het district10. Verhogen economische weerbaarheid door diversificatie vanproductie11. Aantrekken van investeerders12. Streekontwikkeling (masterplan Marienburg, Sinabo, plantageontwikkeling)13. Verhoging van waardering van het eigeneDSOP 200814 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneOntwikkelingsbeleidAl de bovengenoemde zaken zijn meegenomen in de formulering vandit strategische plan. De voorgestelde plannen zijn ingedeeld naar korte,middellange en lange termijn.BestuurLokaal Bestuur en decentralisatieDecentralisatie moet uiteindelijk leiden tot een evenwichtige spreidingvan welvaart en welzijn voor de bewoners van Commewijne. Ditkunnen zij bereiken via bevolkingsparticipatie en inkomensgenererendebevoegdheden. Structuren die al ingesteld zijn werken echter nog nietoptimaal. Daarnaast zijn er nog onvoldoende overlegstructuren.Decentralisatie wordt voor de ontwikkeling van het district op elkgebied ervaren als een grote kans. De WRO biedt veel instrumenten enmogelijkheden om lokale ontwikkeling richting te geven en terealiseren.Het is duidelijk dat het volledige gebruik maken van de gebodenmogelijkheden tijd zal vergen. Het feit dat het district gecertificeerd isvormt de basis voor de verdere decentralisatie. De structuur van delokale overheid is duidelijk echter als gevolg van een capaciteitstekortkan geen invulling worden gegeven aan het principe ‘the right (wo)manfor the right job”.Het niet kunnen beschikken over een adequaat budget en debesluitvorming op centraal niveau werken vertragend. Het beschikkenover voldoende eigen middelen zal zowel de lokale overheid als delokale bevolking de mogelijkheid bieden om zichtbare eigenontwikkeling te brengen in het district, waardoor de participatie vanbestuur en bewoners optimaal zal worden.De aanwezigheid van een burgerplatform geeft aan dat de burgersgestructureerd willen participeren aan het de ontwikkelingen in hetdistrict.Gestructureerde burgerparticipatie heeft als voordelen:1. Verkleining afstand tussen lokale overheid, politiek en burger2. Directe relevante informatie vanuit de basis3. Vergroting van betrokkenheid4. Vergroting van de uitvoeringscapaciteit5. Vergroting van draagvlak6. Vergroting efficiëntie van informatiestromen vanuit lokaalbestuur naar burger (tot op huishoud niveau)7. Ontwikkeling afgestemd op behoefte en capaciteit van de lokalebevolking8. Terugkoppelingsmechanismen voor evaluatieMede gelet op het feit dat de overheid heeft aangegeven een meerfaciliterende rol te spelen, is de goede samenwerking tussen de lokaleoverheid en de overige stakeholders in het district van eminent belang.In de komende jaren zal door toepassing in de praktijk aandecentralisatie invulling gegeven worden. Dan zal ook blijken hoe hetdecentralisatieproces verruimd kan en moet wordenDSOP 200815 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneRechtshandhaving, openbare orde enveiligheid.De belangrijkste indicator om te meten of het doel: ‘het bieden vanvoldoende rechtsbescherming en veiligheid’ wordt gehaald is wanneerde bewoners van het district aangeven dat hun veiligheidsgevoel in ordeis. Dit kan worden gemeten middels het periodiek uitvoeren vanenquêtes.In Commewijne zijn zowel de politie als de brandweer aanwezig. Het isduidelijk dat hard aan de weg wordt getimmerd. Hiertoe dienen devolgende sterke punten:1. Brandweerkazerne aanwezig en wordt uitgebreid (NieuwAmsterdam)2. Brandweerkazerne Tamanredjo in de maak3. Opleiding vrijwilligers t.b.v. brandweer4. 4 ressorten hebben een politiepost5. Buurtmanagers (2)6. Regelmatige verkeerscontrole op de Oost – West verbinding7. Sectorplan Rechtsbescherming en veiligheid in uitvoeringUit de genoemden sterke punten blijkt dat het de goede kant op gaat,maar als gevolg van een grote achterstand is er nog veel werk teverrichten. Enkele nog op te lossen tekortkomingen zijn:1. Niet alle ressorten voorzien van een politiepost2. Politie niet voldoende bemenst en geoutilleerd3. Intensiveren samenwerking wijk en buurtorganisaties4. Geen controle op transport (bulk, gevaarlijke stoffen etc.)5. Ontbreken wetgeving m.b.t. weggebruik6. Niet voldoende bescherming voor voetgangers en langzaamverkeerEen knelpunt is het feit dat de verkeersboetes centraal moeten wordenvoldaan. Dit heeft tot gevolg dat het politiekorps van het district nieteen eigen fonds heeft, hetgeen wel gebruikelijk is in andere landen. Hetzelf kunnen innen en beschikken over een eigen fonds zal de efficiëntieen effectiviteit van de korpsen verhogen.Het is duidelijk dat naast genoemde korpsen ook de burgers eenbelangrijke rol spelen als het gaat om rechtshandhaving, openbare ordeen veiligheid. Gestructureerde burgerparticipatie wordt gezien als eenkans om het veiligheidsgevoel positief te beïnvloeden.Samenwerking tussen de korpsen en het ministerie vanVolksgezondheid wordt ook als een kans gezien voor het opzetten vaneen spoedeisende hulp in het district.DSOP 200816 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneMatrix 1: Activiteitenmatrix voor Decentralisatie en BestuurDoel: delegeren van institutionele en financiële bevoegdheden van de centrale overheid naar de overheid in de districtenMaatregelen / activiteiten Indicatoren Periode 12008 - 2011Capaciteitsversterking van het lokaal o Optimale dienstverleningXbestuur en de overige structuren o Voldoende buurt – enXwijkorganisaties aanwezigo Uitvoering van tevredenheidenquêtes onder burgers over hetfunctioneren van het lokaalbestuur en de overige structurenPeriode 22012 - 2017Periode 32018 e.v.X X XMinisteries/instantieso Vakministerieso Lokaal bestuuro NGO’s,o Burgerplatformo Nationale en internationalepartner relatiesFinancieringNationale –Districtsbegroting, DLGPII, lokale enexterneontwikkelingspartners (VNG).WRO daadwerkelijk gebruiken alsinstrument voor lokale ontwikkelingo Aantal nieuweinkomensgenerende enontwikkelingsgerichteverordeningen opgesteld en vankrachtX X X o Vakministerieso Lokaal bestuuro DLGPo Lokale overheido Overige district stakeholdersNationalebegroting, DLGPIIOpname van het district alsbeleidsmaatregel in de begrotingenvan alle ministerieso Zichtbaar in de begrotingen vande vakministeries.X X X o Vakministerieso DLGPo Lokaal bestuurNationalebegrotingAls voorbereiding op elkebegrotingsbehandeling overleg tussende 3 structuren en de DNA leden vanhet district over evaluatie van hetvorige districtsplan en dedistrictsbegroting en de behandelingvan het districtsplan en dedistrictsbegroting voor hetdesbetreffende jaar.o Districtsplan endistrictsbegroting is zichtbaar inde begrotingen en jaarplannenvan de vakministerieso Districtsplan endistrictsbegroting wordtuitgevoerdXXXXXXo Lokaal bestuuro Overige districts stakeholderso DNA ledeno Burgerparticipatieo BICDistricts /NationalebegrotingDSOP 200817 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneContinue data verzameling tenbehoeve van het voeren van goed entransparant beleid.o Samenwerking met deUniversiteit van Suriname,inzet van studenten voordataverzameling endataverwerkingo Statistieken beschikbaaro Minimaal 1 enquête per jaaro BIC voorzien van statistiekprogrammaXXXXXXXXXXXXo Lokaal bestuuro Overige districts stakeholderso BICo Burgerplatformo UVSNationale /districtsbegrotingBrede voorlichting over decentralisatieen WROo Optimaal functionerend lokaalbestuuro Optimale burgerparticipatieo Enquêtes om het bereik enbesef te kunnen meten.X X X o Lokaal betruuro Overige district stakeholdersNationale /districtsbegrotingDLGP IIMatrix 2.1.: Activiteitenmatrix voor Rechtshandhaving, openbare orde en veiligheidDoel: Het bieden van voldoende rechtsbescherming en veiligheid aan de samenleving van het district in het bijzonder en aan het totalegrondgebied van Suriname in het algemeen.Maatregelen / activiteiten Indicatoren Periode 12008 - 2011Periode 22012 - 2017Periode 32018 e.v.Ministeries/instantiesOpzetten van politieposten in alle o Alle ressorten voorzien van een X o Ministerie J&Pressortenpolitieposto Lokaal bestuuro Lokale korpsenAdequate uitrusting voor de politie enbrandweero Politie en brandweer uitgerustconform geldende normen.o Optimaal functionerenrampenteamX X X o Ministerie J&Po Lokaal bestuuro Lokale korpsenFinancieringNationale –Districtsbegroting, DLGPII, SectorfondsNationale –Districtsbegroting,SectorfondsDSOP 200818 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijneo Optimale preventie activiteitenen maatregelenRegelgeving m.b.t. weggebruiko Regelgeving op papiero Regelgeving in uitvoeringX X X o Ministerie van J&Po Lokaal bestuuro Lokale korpsenNationalebegrotingGestructureerde burgerparticipatieo Burgerparticipatiegestructureerd i.s.m. de korpsenX X X o Lokaal bestuuro Overige districts stakeholderso Lokale korpseno BurgerplatformNationale –Districtsbegroting, DLGPII, SectorfondsContinue data verzameling tenbehoeve van het voeren van goed entransparant beleid.o Statistieken beschikbaaro Minimaal 1 enquête per jaarX X X o Lokaal bestuuro Overige districts stakeholderso Lokale korpseno BurgerplatformNationale /districtsbegrotingZelf innen van boeteso Regelgeving op papiero Fonds operationeelo Structuur voor zelf innen enzelf besteden operationeelX o Ministerie van J&Po Lokaal bestuuro Lokale korpsenNationale /districtsbegrotingDLGP IIDSOP 200819 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneFacilitering private sectorUit de geïdentificeerde verdienpoten van het district blijkt dat deprivate sector een belangrijke rol vervult in de ontwikkeling van hetdistrict. Hierbij staat centraal dat ondernemers het principe van‘maatschappelijk verantwoord ondernemen’ nastreven.Het faciliteren van de private sector is enerzijds afhankelijk vanwetgeving op centraal niveau, maar ook op lokaal niveau kan de lokaleoverheid faciliterend optreden.Het district beschikt over een ‘Districts structuur analyse’, waarin devisie van het district m.b.t. de ruimtelijke ordening is opgenomen. In depraktijk wordt echter niet hiermee gewerkt, hetgeen als negatief wordtervaren. Door de toename van de bedrijvigheid zal ook het overlegtussen het lokaal bestuur en de aanwezige ondernemers moeten wordengestructureerd. Zo ook de faciliteiten bieden voor toekomstigeondernemers om in het district hun informatie in te winnen enformaliteiten af te ronden. Het op een transparante manier verschaffenvan duidelijkheid m.b.t. de investeringsfaciliteiten en hetvestigingsbeleid is een vereiste. Suriname als land staat niet hoogaangeschreven in de wereld als het gaat om het hebben van eenaantrekkelijk investeringsklimaat. Op lokaal niveau zal hierop moetenworden ingespeeld, om het toch aantrekkelijk te maken.belang dat een van de meest kritische facetten van deze sector, nl. devoedselveiligheid, wordt gegarandeerd. Het lokale bestuur, met nameLVV en HI spelen hierbij een belangrijke rol. Niet alleen is devoedselveiligheid van belang voor de lokale consument, maar ook voorde externe consument. Continue voorlichting over de internationaleeisen en controle op naleving van deze eisen is een taak die isweggelegd voor het lokale bestuur.Naast de lokale ondernemers moet ook worden gewerkt aanpartnerschappen met andere landen. De partnerschappen dienen oplokaal niveau te worden afgesloten, waarbij het district direct betrokkenis bij de totstandkoming van het partnerschap.Zoals aangegeven in de visie en de missie is de agrarische sector éénvan de voornaamste sector van het district. Gelet op de veranderingenin de wereld en de steeds toenemende vraag naar voedsel is het vanDSOP 200820 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneMatrix 2: Activiteitenmatrix voor Facilitering private sectorDoel: institutionalisering van het partnerschap met de private sector om een zodanig kader te scheppen waarbinnen activiteiten in de privatesector uiteindelijk helpen bijdragen aan armoedevermindering van de centrale overheid naar de overheid in de districtenMaatregelen / activiteiten Indicatoren Periode 12008 - 2011Het accent leggen op ‘maatschappelijk o Toename HACCP en ISOXverantwoord ondernemen’.gecertificeerde bedrijveno Toeleveranciers en werknemers Xzijn merendeels afkomstig uithet district.o Een deel van de winst vloeit Xterug naar het district voorsociale doeleinden.Periode 22012 - 2017XXXPeriode 32018 e.v.XXXMinisteries/instantieso Lokaal bestuuro Private sectoro BurgerplaformFinancieringNationale /districtsbegrotingDLGP II, privatesector.InternationalepartnersVoorwaarden scheppen voor eenaantrekkelijk ondernemersklimaat.o Lokaal informatiepunt – onewindow – voor ondernemerso Verkort vergunningen beleido Adequate begeleiding vanondernemerso Uitbreiding kredietfaciliteiteno Nieuwe partnerschappengeïdentificeerdXXXXXXXXXXXXXo Lokaal bestuuro KKFo Vakministerieso Overige distrricts stakeholderso Private sectoro BankenNationale /districtsbegrotingDLGP II,BankinstellingenNaleving c.q. uitvoering geven aan dedistricts structuur analyse.o Evaluatie rapporten X X X o Lokaal bestuuro Overige district stakeholdersNationale /districtsbegrotingVakgerichte scholing en training i.o.mde private sector.o Trainingsfaciliteiteno Trainingsprogramma’so Vakopleidingeno Principe van ‘Werken enstuderen’ is meetbaar.XXXXXXXXXXXXo Private sectoro Lokaal bestuuro Overige district stakeholdersNationale /districtsbegrotingDLGP II, privatesectorDSOP 200821 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneEconomische ontwikkelingAgrarische produktie en Agro industrieVoor Commewijne wordt de agrarische sector als speerpunt gezienvoor duurzame ontwikkeling. Het verder ontwikkelen van deze sectorzal de andere sectoren mee helpen ontwikkelen.De internationale marktomstandigheden hebben zich het laatste jaarzodanig ontwikkeld dat wordt gesproken over een ‘foodcrisis’ en wordtop internationale fora gezocht naar mogelijkheden om te werken aan‘food security’ (voedselzekerheid).Commewijne beschikt over veel vruchtbare gronden. De schaal waaropde agrarische sector thans wordt ontwikkeld is niet groot te noemen.Het potentieel om het doel van voedselzekerheid envoedselsoevereiniteit te halen is zeker aanwezig. Mede als gevolg vande gestegen prijzen op de internationale markt is het haalbaar gewordenom op grotere schaal aan agrarische produktie te doen.In de tijden die voor ons liggen zal de noodzaak voor eigen productietoenemen. Vanwege toename van de wereldbevolking, afname van dezoetwaterreserves, afname van vruchtbare gronden, en toenemendeproductie van gewassen voor biodiesel, neemt het beschikbare voedselaf en zullen prijzen steeds verder stijgen.Ook manipulatie van voedsel en slechte kwaliteit van importgoederennopen tot het veiligstellen van voedselsoevereiniteit en voedselveiligheid.Beheersing, bescherming en duurzame benutting van de hulpbron c.q.produktiemiddel grond staat daarom centraal in de ontwikkeling van ditdistrict.Voor optimale bescherming, beheersing en exploitatie van debeschikbare grond zal binnen het district een pro-actief beleid gevoerdmoeten worden. Allereerst zal er een goede inventarisatie en analysegemaakt moeten worden van onder andere van:1. Beschikbaar potentieel aan grond (Bodemonderzoek)2. Exploitatiemogelijkheden3. Huidig gebruik en in welke vorm4. Plantage structurenNa de inventarisatie dient een bestemmingsplan te worden opgesteldmet regeling van beheer en bestuur, welke gedragen en uitgevoerdwordt conform de gemaakte afspraken.Naast voedselzekerheid speelt in de agrarische sector voedselveiligheideen even belangrijke rol. In Commewijne heeft de visserij sectorondervonden dat wanneer de ondernemers niet voldoen aan deinternationale standaarden voor voedselveiligheid dit kan lieden tot hetstopzetten van de exporten.Het is duidelijk dat een goede samenwerking tussen de overheid en hetbedrijfsleven van eminent belang is voor de continuïteit van de sector.DSOP 200822 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneDe overheid moet een faciliterende en toezichthoudende taak vervullenals het aankomt op de voedselveiligheid.Het bedrijfsleven dient ervoor zorg te dragen dat men voldoet aan alleeisen (HACCP, ISO normen) voor het maatschappelijk verantwoordtondernemen.Om een goed beeld te krijgen van de sector moeten actuele statistiekenbeschikbaar zijn. In 2005 – 2006 is een proeftelling uitgevoerd inCommewijne als voorloper op de landelijke landbouwtelling welke innovember 2008 van start gaat. De gegevens van de proeftelling en delandbouwtelling moeten als basis dienen voor het beleid welke hetdistrict zal moeten opstellen voor de komende jaren.Duurzame economische ontwikkeling hangt nauw samen met defacilitering van de private sector. Enkele van de daar genoemdeindicatoren gelden ook voor de economische ontwikkeling.Het beschikken over een goede infrastructuur en voldoendeafzetmogelijkheden behoren ook tot de randvoorwaarden voorduurzame economische ontwikkeling.LandbouwCommewijne kenmerkt zich door de groente en fruitteelt. Hierbij dientte worden opgemerkt dat geen sprake is van grootschalige machinale enchemische landbouw geweest. Dit is een gelukkige omstandigheid.Agricultuur heeft geen noemenswaardige vervuiling van grondwaterveroorzaakt. Ook gezien de toenemende belangstelling voorbiologische landbouw is dit een gunstige omstandigheid.De verwerking van producten tot eindproduct is belangrijk. Dit werktwaardeverhogend en het maakt de boeren onafhankelijker vanopkopers. Coöperatievorming geeft boeren de kans grotere invloed uitte oefenen op de prijs die ze krijgen voor hun producten.De vele plantages lenen zich ook als toeristische attractie. Dit vanwegehet natuurlijke uiterlijk en de verwerking van producten tot voor detoerist aantrekkelijke eindproducten.Naast het stimuleren van productie is het creëren van afzetmarktenbelangrijk. Door lokaal te beginnen kan er expertise wordenopgebouwd voor grotere markten. Onderstaand enkeleafzetmogelijkheden:1. Lokaal: markten en coöperatieve winkels, recreatie oorden entoeristische verblijven2. Caricom3. Europa en AmerikaVoor alle sectoren binnen de agricultuur is het noodzakelijk omjongeren weer te interesseren om hierin een bestaan te zoeken.Hiervoor zijn opleiding, goede voorbeelden en aanmoedigingen zoalsland en materiaal noodzakelijk. Ook de stimulering van het aanleggenvan erfculturen voor zelfvoorziening zouden een onderdeel moetenvormen van het sociale vangnet. Het opzetten van een residulaboratorium en de aanwezigheid van een GAP registratie wordt alspositief ervaren.VeeteeltDeze sector is zowel op melk als vleesproductie gericht. Detoenemende prijzen voor veevoeder nopen tot vervaardigen van lokaalDSOP 200823 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijneveevoer. De Vereniging van Melkboeren Suriname heeft hiermee alervaring. Uitbreiding van de productie kan als er een areaal van 1.000ha ter beschikking wordt gesteld dat aan de eisen voor grasproductievoldoet.VisserijVisserij wordt commercieel beoefend in het district. Er is sprake vanvisvangst, aqua cultuur en visrokerijen. Regulering van de visvangst iseen noodzaak. Bepaalde vissoorten komen niet meer voor. Verdervormt piraterij ook een bedreiging. Een bedrieging voor elke sectorvormen de recentelijk gestegen olieprijzen.De afzetmarkt is voornamelijk Europa. Om deze afzetmarkt tehandhaven dienen de producenten en exporteurs van visproducten tevoldoen aan de strenge voedsel veiligheidseisen. Voor het continuevoldoen aan deze eisen spelen zowel het bedrijfsleven als de overheideen belangrijke rol.Agricultuur binnen de CaricomBij het begin van dit millenium heeft IICA een agromatrix, gekoppeldaan de Millennium Doelen en het Jagdeo Initiatief ontwikkeld voor deCaricom. Hiermee kunnen de verbindingen tussen verwachtingen,acties en prestaties helder in beeld worden gebracht en activiteitenworden geformuleerd. De situatie van de Surinaamse agricultuur wijktniet veel af van de andere landen binnen de Caricom. (zie SWOTanalyses).Voor toekomstige ontwikkeling en evaluatie van deze sectorwordt deze matrix aan dit document toegevoegd.Jagdeo InitiatiefDe 10 beperkingen voor ontwikkeling van landbouw in het Caribischgebied gelden ook voor Suriname.1. Gelimiteerde en geen passende investeringen in landbouw2. Achterhaalde en inefficiënte landbouw en voedselveiligheidssystemen3. Geen onderzoek afgestemd op behoefte4. Gefragmenteerde en ongecoördineerde private sector5. Ontoereikende en ongecoördineerde risico-managementmaatregelen6. Inefficiënte land en waterverdeling en managementsystemen7. Ontoereikende transportmogelijkheden8. Zwak en gefragmenteerde Informatie en marketing netwerken9. Marketing: zwakke verbinding met en participatie vanproducenten in groeiende marktsectoren10. Te kort aan vaardige en getrainde mensen.De opheffing van hier aangehaalde beperkingen zal naar verhoging vande competitiviteit van de sector leiden. Binnen de agromatrix valt hetdus in de velden VII, VIII en IX.Voor een aantal van de actiepunten zoals aangegeven in de agromatrixzijn er activiteiten geformuleerd in het DSOP. Verdere uitwerkinghiervan kan gebeuren door een commissie die zich gaat bezighoudenmet het verder uitwerken van het strategisch plan op agrarisch gebied.Een aantal zaken kunnen alleen op nationaal niveau wordengerealiseerd. Met input vanuit de districten kan hier aandacht voorworden gevraagd.DSOP 200824 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneAgromatrix Conceptual FrameworkSystemisch conceptDuurzameontwikkelingbenaderingEcologischCultureel SociaalEconomisch(productie enhandel)PolitiekInstitutioneelStrategische doelenRurale gebieden Agro voedselwaarde keten Beleidssysteem Strategische doelenIStimuleren van ecologischverantwoorde methodenIVFaciliteren van verhogen vanlevenskwaliteit en toegangtot dienstenVIIStimuleer competitieverurale ondernemingenXVersterk public en privatepartnershipsIIStimuleer geïntegreerdmilieumanagementVOntwikkel vaardigheden,expertise en innovatieVIIIVorm netwerken. Integreerketens en stimuleerproductiviteitXIVersterk dialoog, relaties enverbindingenRurale ontwikkelingVoedsel zekerheidVoedsel soevereiniteitPlaats voor agrocultuurIIIBouw een pro-EcoInstitutioneel FrameworkVIStimuleer beleid dat levenen levensonderhoudverbeterdIXWerk aan een stimulerendebedrijfsomgevingXIIStimuleer nationale beleiden externe samenwerkingDuurzaamheidGelijkwaardigheidCompetitiviteitGoed bestuurDuurzame ontwikkeling vanagrocultuur en ruralegemeenschappenNaar agromatrix van Institute for Inter American Cooperation on Agriculture IICADSOP 200825 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneMatrix 3: Activiteitenmatrix voor Agrarische produktie en Agro industrieDoel: Het garanderen van de nationale voedselzekerheid en veiligheid en wel zodanig dat deze niet importafhankelijk zijnMaatregelen / activiteiten Indicatoren Periode 12008 - 2011Opstellen bestemmingsplanOpstellen agrarisch districtsplanRegulering visvangsto Bestemmingsplan beschikbaaro Agrarisch districtsplanbeschikbaaro Viskalendero Regelmatige controle op hetwater en bij de landingsplaatseno Statistieken beschikbaarPeriode 22012 - 2017Periode 32018 e.v.X o Lokaal bestuuro Private sectoro VakministeriesXXXXXXXXXMinisteries/instantieso Lokaal bestuuro Private sectoro Vakministerieso Overige distrricts stakeholdersFinancieringNationale /districtsbegrotingDLGP II, privatesectorNationale /districtsbegrotingDLGP II, privatesectorHerstel c.q. aanleg infrastructuuro Infrastructuur hersteldo Productiegebieden ontsloteno OnderhoudsplannenbeschikbaarX o Lokaal bestuuro Private sectoro VakministeriesNationale /districtsbegrotingDLGP II, privatesectorHet accent leggen op ‘maatschappelijkverantwoord ondernemen’.o Toename HACCP en ISOgecertificeerde bedrijveno Toeleveranciers en werknemerszijn merendeels afkomstig uithet district.o Een deel van de winst vloeitterug naar het district voorsociale doeleinden.XXXXXXXXXo Lokaal bestuuro Private sectoro BurgerplatformNationale /districtsbegrotingDLGP II, privatesector.InternationalepartnersVoorwaarden scheppen voor eenaantrekkelijk ondernemersklimaat.o Lokaal informatiepunt – onewindow – voor ondernemerso Verkort vergunningen beleido Adequate begeleiding vanXXXXXXo Lokaal bestuuro KKFo Vakministerieso Overige distrricts stakeholdersNationale /districtsbegrotingDLGP II,DSOP 200826 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijneondernemerso Uitbreiding kredietfaciliteiteno Nieuwe partnerschappengeïdentificeerdXXXXXXXo Private sectoro BankenBankinstellingenContinue data verzameling tenbehoeve van het voeren van goed entransparant beleid.o Statistieken beschikbaar X X X o Lokaal bestuuro Overige districts stakeholderso VakministeriesNationale /districtsbegrotingVakgerichte scholing en training i.o.mde private sector.o Trainingsfaciliteiteno Trainingsprogramma’so Vakopleidingeno Principe van ‘Werken enstuderen’ is meetbaar.XXXXXXXXXXXXo Private sectoro Lokaal bestuuro Overige district stakeholdersNationale /districtsbegrotingDLGP II, privatesectorDSOP 200827 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneBosbouw en HoutverwerkingHet district Commewijne beschikt over houtconcessies,houtexploitanten en houtverwerkingsbedrijven. Laatstgenoemdeondernemers zijn niet gecertificeerd, waardoor er geen sprake is vanduurzaam gebruik van de hulpbron bos. Zo ook is er niet voldoendetoezicht. Thans zijn enkele houtverwerkings -bedrijven gevestigd inwoongebieden.De noodzaak voor een goed bestemmingsplan speelt ook in deze sectoreen belangrijke rol als het gaat om optimaal landgebruik. Als gevolgvan de vele onduidelijkheden in deze sector is het voorbarig om testellen dat de produktie en de export moeten worden verhoogd. Hieraanvoorafgaand zal eerst duidelijkheid moeten komen in o.a.:- het aantal uitgegeven concessies en nog beschikbare grondenvoor houtkap;- de huidige wetgeving en afstemming van deze wetgeving op deinternationale verdragen;- houdt men zich aan de concessieeisen;- zijn de concessiehouders gecertificeerd;- het aantal houtverwerkingsbedrijven en de mate waarin zij zichaan de vergunningseisen houden;- historische en huidige produktie – en exportcijfers;- inventarisatie van de aanwezige houtsoorten en medicinaleplantsoorten.Op internationaal niveau is Suriname partij bij de belangrijksteconventies op het gebied van milieu, waaronder de VN – conventiesover Biodiversiteit, Klimaatsveranderingen, Handel in bedreigde Dieren – plantsoorten en ter bescherming van natte ecosystemen. (bron:MOP 2006 – 1011). Deze conventies bevatten regelingen c.q. afsprakenmet betrekking tot het duurzaam en efficiënt gebruikmaken van bossen.Het naleven van deze afspraken voor het behoud van de bossen voor devolgende generaties zal een gezamenlijke inspanning vergen van alleactoren.DSOP 200828 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneMatrix 4: Activiteitenmatrix voor Bosbouw en houtverwerkingDoel: Het verhogen van de bijdrage van de bossen aan de nationale economie en het welzijn van huidige en toekomstige generaties metinachtneming van het behoud van de biodiversiteit.Maatregelen / activiteiten Indicatoren Periode 12008 - 2011Periode 22012 - 2017Periode 32018 e.v.Ministeries/instantiesCertificering van de houtexploitatie en o Ondernemers gecertificeerd X X X o Lokaal bestuurhoutverwerking.o Vakministerieso Private sectoro NIMOSContinue data verzameling tenbehoeve van het voeren van goed entransparant beleid.o Internationale organisatieso Statistieken beschikbaar X X X o Lokaal bestuuro Overige districts stakeholderso VakministeriesFinancieringNationale /districtsbegrotingDLGP II, privatesectorNationale /districtsbegrotingVakgerichte scholing en training i.o.mde private sector.o Trainingsfaciliteiteno Trainingsprogramma’so Vakopleidingeno Principe van ‘Werken enstuderen’ is meetbaar.XXXXXXXXXXXXo Private sectoro Lokaal bestuuro Overige district stakeholdersNationale /districtsbegrotingDLGP II, privatesectorDSOP 200829 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneToerismeToerisme wordt door de regering van Suriname aangemerkt als één vande prioriteitssectoren. Commewijne heeft een rijke historie en dit wordtook gezien al een goede trekpleister voor zowel lokale alsinternationale toeristen. Door de aanwezigheid van de brug over deSurinamerivier is het district makkelijker toegankelijk voor bezoekers.Om daadwerkelijk een inkomstenbron voor het district te zijn, zal hetdistrict daadwerkelijk de potentie van het toerisme moeten inzien. Eenduurzame aanpak van deze sector zal bijdragen aan werkgelegenheid,werven van districtsfondsen door toeristenbelasting in te voeren.Hierdoor kan o.a. het uiterlijk van de diverse toeristen lokaties wordenonderhouden, tourist awareness programma’s worden georganiseerd entrainingen worden betaald t.b.v. de districtsbewoners die werken ofwillen werken in deze sector.Cultureel en historisch erfgoedHet rijke culturele en historische erfgoed leent zich voor verdereuitbouw van deze sector. Hierbij wordt gedacht aan plantage toerisme(eventueel via de rivieren). Hierdoor ontstaan lokale arbeidsplaatsen enkomt er ruimte voor lokaal ondernemerschap.Grondbeleid en ruimtelijke ordeningVoor werkelijke uitbouw van deze sector is een goede ruimtelijkeordening en een uitgewerkt bestemmingsplan van het district nodig. Ditkan lokaal voorbereid worden waarna het aan de centrale overheidwordt voorgelegd. Grondbeleid behoort immers nog niet tot debevoegdheid van het district.InfrastructuurOok goede infrastructuur is van belang. Betere toegankelijkheid van deoorden zal het bezoekers aantal verhogen. Inkomsten uit deze sectorkunnen onder andere gebruikt worden voor onderhoud van wegdek enkunstwerken op de toegangswegen.Jeugd, onderwijs en werkDe sector zal behoefte hebben aan geschoolde arbeiders. Trainingen omte kunnen werken in deze sector biedt vele voordelen:Opvang en begeleiding van drop-outsArmoedebestrijdingVoorkomen van leegloop (stadstrek) van het district.MilieumanagementToerisme is afhankelijk van een schone omgeving en natuurschoon.Afvalbeleid en milieumanagement zijn daarom belangrijke aspectenvoor deze verdienpoot. Kiezen voor ecologisch verantwoorde productiezal de natuur vrijwaren en kan binnen de toerisme sector ook alsattractie worden uitgewerkt;Bescherming van lokale voorwaardenNaast vele voordelen zijn er ook gevaren verbonden aan recreatie entoerisme vooral als er geen wetgeving en controle is op het uitbaten vanrecreatieoorden en toeristische attracties. Een van de gevaren is hetverlies van de eigen culturele identificatie en daarmee verlies vannormen en waarden als ongebreideld toerisme wordt toegestaan.Daarnaast zijn er de gevaren op gebied van veiligheid en gezondheid.Een Toerisme Autoriteit Commewijne (TAC) kan zowel de velevoordelen voor district op het gebied van toerisme veilig stellen, tevensDSOP 200830 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijnebescherming bieden voor eventueel nadelige gevolgen. Eén van detaken van de TAC zal ook zijn om een inventarisatie te maken van detouroperators die thans Commewijne als destinatie hebben in hunpakket. Met deze operators moet een regeling worden getroffen dat zij,op basis van een verordening, een vergoeding afdragen in hetdistrictsfonds. Immers is het zo dat zij door middel van de beschikbaretoeristische attracties van het district inkomsten verwerven. Dit valt ookonder het maatschappelijk verantwoord ondernemen.DSOP 200831 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneMatrix 5: Activiteitenmatrix voor ToerismeDoel: Uitbouwen van recreatie en toerisme mogelijkheden met inachtneming van ecologische, culturele, sociale voorwaarden van het districtMaatregelen / activiteiten Indicatoren Periode 12008 - 2011Instellen Toerisme Autoriteito Toerisme AutoriteitXCommewijneCommewijne is geïnstalleerd enOpstellen toerisme beleidfunctioneertCommewijneo Toerisme beleid opgesteldXo Agro toerismePeriode 22012 - 2017Periode 32018 e.v.Ministeries/instantiesX X o Lokaal bestuuro Vakministeries (TCT)o Private sectoro Burgerplatformo Overige districts stakeholdersFinancieringNationale /districtsbegrotingDLGP II, privatesectorUitvaardigen van een verordeningvoor innen van toerisme heffingenContinue data verzameling tenbehoeve van het voeren van goed entransparant beleid.o Verordening uitgevaardigdo Toerisme heffing wordtgehevenXXXXXXo Lokaal bestuuro Vakministerieso Statistieken beschikbaar X X X o Lokaal bestuuro Overige districts stakeholderso VakministeriesNationale /districtsbegrotingDLGP IINationale /districtsbegrotingUitbouwen samenwerkingsverbandenVakgerichte scholing en training i.o.mde private sector.o Samenwerkingsverbandengeïnstitutionaliseerd enopgenomen in het toerismebeleid.o Trainingsfaciliteiteno Trainingsprogramma’so Vakopleidingeno Principe van ‘Werken enstuderen’ is meetbaar.X X X o Lokaal bestuuro Private sectoro BurgerplatformXXXXXXXXXXXXo Overige districts stakeholderso Private sectoro Lokaal bestuuro Overige district stakeholdersNationale /districtsbegrotingprivate sectorNationale /districtsbegrotingDLGP II, privatesectorDSOP 200832 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneHandel en IndustrialisatieIn de sector industrie zijn er in Commewijne weinig bedrijven dieexclusief voor de export produceren. Voor het optimaal kunnenfunctioneren van deze sector zijn enkele cruciale factoren van belang.Deze zijn:- de faciliteiten die de centrale overheid biedt om het voor lokaleondernemers aantrekkelijk te maken een exportgerichteindustriële onderneming op te zettena. transparante regelgeving gericht op de ontwikkeling van desectorb. investeringsincentivesc. exportkredietverzekering faciliteitd. Voldoende bescherming van lokale ondernemerse. financieringsfaciliteitenf. infrastructuurg. utiliteiten- aanwezigheid van lokale inputs- kennis van internationale kwaliteitsstandaardenhandelsmogelijkheden in de regio en de rest van de wereld. Deinformatie moet praktisch en begrijpbaar zijn. Ook hier is de actieveparticipatie van de lokale ondernemers van belang.Er zijn financieringsfaciliteiten, maar deze zijn niet voldoende bekendbij de ondernemers. Het beschikken over een one window stop faciliteitis ook voor deze sector een noodzaak. De informatie moet bij het lokaalbestuur beschikbaar zijn. Dit is één drempel minder.In het district zijn diverse NGO’s die trainingen aan ondernemersverzorgen op het gebeid van o.a. bedrijfsvoering, financieelmanagement etc.Recentelijk zijn de mijnbouwactiviteiten te Klaverblad enKaaimangrasi van start gegaan. Dit is wel industrialisatie, maar wordtcentraal gestuurd. Voor het district is het van belang om in overleg metde Centrale overheid en de mijnbouwbedrijven afspraken te makenover hoe het district van de activiteiten kan meeprofiteren. Zoals reedsaangegeven dient sprake te zijn van MVO, met als gevolg een win –win situatie voor alle partijen.Op lokaal niveau zullen de burgers actief moeten participeren in hetproduktieproces, door innovatief te zijn en op basis van een goedbestemmingsplan strategische besluiten te nemen voor de ontwikkelingvan deze sector.Met betrekking tot de handel zal zowel op centraal als lokaal niveaueen goede informatiestroom op gang moeten komen over deDSOP 200833 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneMatrix 6: Activiteitenmatrix voor Handel en IndustrieDoel: Effectieve participatie van het district in regionale handels - en economische blokken en versterking van groei van kleinondernemerschappen en diversifiëren richting minder prijsgevoelige en meer unieke die sterker kunnen concurreren op de internationalemarktMaatregelen / activiteiten Indicatoren Periode 12008 - 2011Periode 22012 - 2017Periode 32018 e.v.Ministeries/instantiesInstelling ‘one window stop’ o One window stop operationeel X o Lokaal bestuuro Private sectorFinancieringNationale /districtsbegrotingMaatschappelijk contract sluiten metde mijnbouwbedrijveno Contract getekendo Implementatie sociaal –maatschappelijke projecten inhet districtXX X Xo Lokaal bestuuro Vakministerieso Mijnbouwbedrijveno Overige districts stakeholderso Private sectorPrivate Sector /MijnbouwbedrijvenAwareness campagnes m.b.t.internationale handelsverdrageno Campagnes worden uitgevoerdo Toename exportXXXXXXo Lokaal bestuuro Vakministerieso Overige districts stakeholderso Private sectorNationale /districtsbegrotingContinue data verzameling tenbehoeve van het voeren van goed entransparant beleid.o Statistieken beschikbaar X X X o Lokaal bestuuro Overige districts stakeholderso VakministeriesNationale /districtsbegrotingVakgerichte scholing en training i.o.mde private sector.o Trainingsfaciliteiteno Trainingsprogramma’so Vakopleidingeno Principe van ‘Werken enstuderen’ is meetbaar.XXXXXXXXXXXXo Private sectoro Lokaal bestuuro Overige district stakeholdersNationale /districtsbegrotingDLGP II, privatesectorDSOP 200834 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneTransportCommewijne wordt doorkruist door de Oost – West verbinding envormt de verbinding tussen het oostelijk deel met het westelijk deel vanSuriname. Door de aanwezigheid van de brug over de Suriname rivieris het transport alleen maar toegenomen.Het transport vindt veelal plaats in bulkvorm, waarbij gebruik wordtgemaakt van vrachtvoertuigen die ver boven de toegestane asdrukliggen. Deze voertuigen maken ook gebruik van de brug over deSurinamerivier. Als gevolg van geen of beperkte data over toegestaneasdruk op de wegen of de brug in relatie tot het in zijn geheel ontbrekenvan controle op het gewicht van de voertuigen met volle belading blijfthet gissen voor de districts stakeholders. De enige referenties zijn dewegen die kapot gaan als gevolg van deze bulktransporten en dekwaliteit van de asfaltering.Het ontbreken van een gedegen transportbeleid vormt een bedreigingvoor een duurzame bijdrage van de transport sector aan de economischeontwikkeling. De onderhoudskosten van de wegen nemen alsmaar toe,terwijl de districtsbewoners leiden onder de verslechterdeinfrastructurele omstandigheden. De wegenbelasting is landelijkafgeschaft, maar kan wel door middel van een verordening opdistrictsniveau worden geherintroduceerd. Hierdoor kan het districtfondsen genereren om zelf continue aan onderhoud en verbetering vande infrastructuur te werken op basis van het principe ‘de gebruikerbetaalt’.Invoering van de districtsverordening t.b.v. heffingen op zwaartransportzal gepaard gaan met een ordening c.q. transportbeleid op lokaalniveau. Hetzelfde geldt voor het watertransport. Met de fondsen kunneno.a. degelijke aanmeersteigers worden gebouwd.Bouw en ConstructieDe toename van bedrijvigheid in deze sector is duidelijk waar te nemenin Commewijne. Het is echter ongecontroleerd en vormt derhalve eenbedreiging voor de duurzame ontwikkeling van het district.Het wettelijk kader ontbreekt:- geen bestemmingsplan- geen ruimtelijke ordening- geen huisvestingsbeleid- bouwwet niet van toepassingHiertegenover staat dat voldoende componenten aanwezig zijn om dieinvulling te geven aan de sector waardoor het wel een duurzamebijdrage kan leveren aan de economische ontwikkeling van het district.1. Voldoende land beschikbaar2. Voldoende projectontwikkelaars3. Voldoende zelfbouw4. Voldoende bouwmaterialenDSOP 200835 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijne5. Voldoende bouwvakkersNutsvoorzieningenEnergie en water zijn basisvoorzieningen voor de duurzame sociaal –economische ontwikkeling van het district en het land.EnergievoorzieningGrote delen van het district zijn aangesloten op het elektriciteitsnet. Zoook zijn de scholen en gemeenschapscentra voorzien van energie. Ditwordt als positief ervaren, maar elk jaar wordt in de jaarplannen enbegrotingen aandacht gevraagd voor oplossing van enkeletekortkomingen:1. Veel stroomuitval2. Oplossingen voor de vergelegen gebieden die niet aangeslotenzijn op het electriciteitsnet3. Stroomschommelingen4. Onvoldoende beschikbaarheid voor industrie5. Te weinig straatverlichtingAls mogelijke oplossing voor de vergelegen gebieden dient te wordengekeken naar alternatieve energiebronnen. Concentratie op alleen hydro– energie is een te kostbare oplossing voor deze vergelegen gebiedenwaar ook een grote spreiding van bewoners is.De internationaal stijgende energieprijzen vormen een bedreiging, waartijdig en adequaat op moet worden ingespeeld.WatervoorzieningHet doel ‘schoon en gezond drinkwater’ voor een ieder is gelet op dewaterreserves van Suriname geen illusie. Er zijn echter onvoldoendebruikbare waterbronnen in het district. Hiertegenover staat dat tot nutoe voldoende spreiding van regenwater door het jaar heen is. In deplanning is het transporteren van water vanuit Para of Paramaribogetransporteerd via buizen.Op korte termijn is de informatie over de bronstudie van SWMbeschikbaar.Op plantage Richelieu zal de mogelijkheid worden bekeken omoppervlaktewater om te zetten in drinkwater.Het waterbeleid op Centraal niveau wordt niet genoegzaam bekendgemaakt onder de bewoners van het district. De geconstateerdetekortkomingen dragen bij aan deze veronderstelling:1. Niet iedereen is aangesloten op het waterleidingnet2. Vuil en roestig water uit de kraan3. Verstopte leidingen en soms geen waterdruk (niet de hele dagwater beschikbaar)4. Geen adequate afvoer van huishoudelijk afvalwater5. Onvoldoende controle van de waterkwaliteitCommunicatiesectorIn Suriname ontbreekt een nationale ICT – Strategie. Om van eenkenniseconomie te kunnen praten is dit een basis vereiste.DSOP 200836 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneIn het district zijn verschillende faciliteiten aanwezig. Providers,internet, cybercafe’s en enkele scholen zijn voorzien van internetfaciliteiten. De beschikbaarheid van de faciliteiten is echter nietgekoppeld aan een ontwikkelingsstrategie.Door het ontbreken van E- Government is men nog steeds genoodzaaktom naar Paramaribo te gaan voor overheidsdienstverlening.DSOP 200837 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneMatrix 7: Activiteitenmatrix voor TransportDoel: het totstandbrengen van ordening en verbetering van het verkeerswezenMaatregelen / activiteiten Indicatoren Periode 12008 - 2011Transportbeleid formulereno Transportbeleid geformuleerd Xen in uitvoeringo Heractivering veerdienstXPeriode 22012 - 2017XXPeriode 32018 e.v.XXMinisteries/instantieso Lokaal bestuuro Vakministerieso Transporteurs / weggebruikerso Overige districts stakeholdersFinancieringNationale /districtsbegroting/ DLGP II /Districtsverordening voor heffingenop zwaartransporto Verordening van krachto Heffingen worden geïndo Districtsfonds wordt voorzienvan middelen t.b.v onderhouden uitbreiding infrastructuurXXXXXXXo Lokaal bestuuro Vakministerieso Private sectorNationale /districtsbegroting/ DLGP II /transporteurs /weggebruikersContinue data verzameling tenbehoeve van het voeren van goed entransparant beleid.o Statistieken beschikbaar X X X o Lokaal bestuuro Overige districts stakeholderso VakministeriesNationale /districtsbegrotingMatrix 8: Activiteitenmatrix voor Bouw en ConstructieDoel: het optimaliseren van de controle op de bouw en van de dienstverlening ten einde een goed en gezond leefmilieu te creëren alwaar eenkwalitatief hoge woonkwaliteit en hoog woongenot primair staanMaatregelen / activiteiten Indicatoren Periode 12008 - 2011Wettelijk kader formuleren envaststelleno Bestemmingsplano Ruimtelijke ordeningo Huisvestingsbeleido Bouwwet van krachtPeriode 22012 - 2017Periode 32018 e.v.Ministeries/instantiesX o Lokaal bestuuro Vakministerieso Overige districts stakeholdersFinancieringNationale /districtsbegrotingDLGP IIDSOP 200838 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneContinue data verzameling tenbehoeve van het voeren van goed entransparant beleid.o Statistieken beschikbaar X X X o Lokaal bestuuro Overige districts stakeholderso VakministeriesNationale /districtsbegrotingVakgerichte scholing en training i.o.mde private sector.o Trainingsfaciliteiteno Trainingsprogramma’so Vakopleidingeno Principe van ‘Werken enstuderen’ is meetbaar.XXXXXXXXXXXXo Private sectoro Lokaal bestuuro Overige district stakeholdersNationale /districtsbegrotingDLGP II, privatesectorMatrix 9: Activiteitenmatrix voor EnergievoorzieningDoel: optimale energievoorziening voor duurzame sociaal-economische ontwikkeling voor het district in 2010Maatregelen / activiteiten Indicatoren Periode 12008 - 2011Energiebeleid formuleren enratificereno Energiebeleid in uitvoeringo Oplossingen voor vergelegengebiedeno Toepasbare alternatieve energieoplossingenPeriode 22012 - 2017Periode 32018 e.v.Ministeries/instantiesX o Lokaal bestuuro Vakministerieso Overige districts stakeholderso EBSFinancieringNationale /districtsbegrotingDLGP IIVoldoende energie leveren voor dedistrictsbewoners; waarbij niet alleenwordt gelet op de produktie of aanbodvan energie maar ook op deuitbreiding v/h distrributienetwerkVoldoende energie leveren voorindustriële ontwikkelingo Alle gebieden voorzien vanenergie (regulier of alternatief)o Directe aansluitingen voorbedrijvenX X X o Lokaal bestuuro Vakministerieso Overige districts stakeholderso EBSX X X o Lokaal bestuuro Vakministerieso EBSNationale /districtsbegroting/EBSNationale /districtsbegroting/ EBSContinue data verzameling ten o Statistieken beschikbaar X X X o Lokaal bestuur Nationale /DSOP 200839 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijnebehoeve van het voeren van goed entransparant beleid.o Overige districts stakeholderso Vakministerieso EBSdistrictsbegroting/ EBSVakgerichte scholing en training i.o.mEBS.o Trainingsfaciliteiteno Trainingsprogramma’so Vakopleidingeno Principe van ‘Werken enstuderen’ is meetbaar.XXXXXXXXXXXXo Lokaal bestuuro Overige district stakeholderso EBSNationale /districtsbegrotingDLGP II,/ EBSMatrix 10: Activiteitenmatrix voor WatervoorzieningDoel: het streven naar een adequate water voorziening voor de bevolking van het district in 2010Maatregelen / activiteiten Indicatoren Periode 12008 - 2011Periode 22012 - 2017Periode 32018 e.v.Ministeries/instantiesWaterbeleid/ planning bekendmaken o Beleid en planning bekend bij X o Lokaal bestuuraan de districtbewonersde districtbewonerso Vakministerieso SWMo Overige districts stakeholdersVoldoende schoon water leveren voorde districtsbewonersContinue data verzameling tenbehoeve van het voeren van goed entransparant beleid.o Alle gebieden voorzien vanvoldoende en schoon waterX X X o Lokaal bestuuro Vakministerieso Overige districts stakeholderso SWMo Statistieken beschikbaar X X X o Lokaal bestuuro Overige districts stakeholderso VakministeriesFinancieringNationale /districtsbegrotingDLGP IINationale /districtsbegroting/SWMNationale /districtsbegrotingVakgerichte scholing en training i.o.mde SWM.o Trainingsfaciliteiteno Trainingsprogramma’so Vakopleidingeno Principe van ‘Werken enstuderen’ is meetbaar.XXXXXXXXXXXXo Private sectoro Lokaal bestuuro Overige district stakeholdersNationale /districtsbegrotingDLGP II, privatesectorDSOP 200840 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneMatrix 11: Activiteitenmatrix voor CommunicatieDoel: het streven om het district te ondersteunen in zijn transformatie naar een kenniseconomie en het district te voorzien van adequate enkwalitatieve hoge ICT- infrastructuurMaatregelen / activiteiten Indicatoren Periode 12008 - 2011ICT – strategie formuleren enratificereno ICT wordt uitgevoerd engeïmplementeerd conformstrategieo Beleid en planning bekend bijde districtbewonersPeriode 22012 - 2017Periode 32018 e.v.Ministeries/instantiesX o Lokaal bestuuro Overige districts stakeholdersFinancieringNationale /districtsbegrotingDLGP IIContinue data verzameling tenbehoeve van het voeren van goed entransparant beleid.o Statistieken beschikbaar X X X o Lokaal bestuuro Overige districts stakeholderso VakministeriesNationale /districtsbegrotingVakgerichte scholing en training i.o.mde private sector.o Trainingsfaciliteiteno Trainingsprogramma’so VakopleidingenXXXXXXXXXXXXo Private sectoro Lokaal bestuuro Overige district stakeholdersNationale /districtsbegrotingDLGP II, privatesectorDSOP 200841 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneRuimtelijke ordening, grondbeleid, regionaleontwikkeling en urbanisatieIn het district is veel grond beschikbaar. Door het ontbreken van eendegelijk en uitvoerbaar bestemmingsplan is het niet mogelijk om deontwikkeling van het district te plannen. Dit heeft invloed op allesectoren van het district.Grond is de basis waarop de meeste sociale, culturele en economischeactiviteiten van de mens zich voltrekken. Derhalve dient hetgrondbeleid als instrument te fungeren voor de productieontwikkelingin de diverse sectoren, voor het scheppen van zelfontplooiing vanburgers in de diverse regio’s en mede als toetssteen voor hetverantwoord omgaan met het milieu (bron: MOP 2006 – 1011).Uit het bovenstaande wordt weer het belang benadrukt van een goedgrondbeleid.Gebleken is dat in Commewijne er vele tekortkomingen zijn die ertoeleiden dat er geen sprake kan zijn van beleid gericht op duurzaamgebruik van de hulpbron ‘grond’ en de hiermee gepaard gaandeontwikkeling van het district.Enkele van de tekortkomingen zijn:1. Geen bestemmingsplan2. Geen structuurplan3. Geen verkavelingsvergunnings vereiste4. Geen huisvestingsbeleid5. Geen bouwvergunning vereiste6. Geen adequate infrastructuur7. Geen afstemming over projecten met belanghebbenden8. Ongestructureerde c.q. niet transparante verdeling van gronden9. Besluitvorming op centraal niveau10. Uitblijven operationalisering GLIS project en GLIS wetDe tekortkomingen hebben allemaal een verband, aangezien zeallemaal kunnen worden opgelost door een door het district gedragenbestemmingsplan.Hiertegenover staat dat het district zich wel wilt inzetten om dezetekortkomingen op te lossen. De samenwerking tussen het lokaalbestuur en de overige stakeholders van het district is goed, hetgeen debasis vormt voor een positieve verandering.Aangezien de Agrarische sector wordt gezien als de belangrijkste sectorvan het district is het nu tijd om in te grijpen. Thans worden vruchtbarelandbouwgronden omgezet in verkavelingsprojecten, hetgeen eenduidelijk voorbeeld is van korte termijn lokaal denken en niet langetermijn mondiaal.Bij de bouw van de oeververdediging van de Suriname en deCommewijnerivier dient in nauwe samenwerking met het lokalebestuur en de districtsbewoners de voortgang te worden gemonitoord.Dit project is een mega project voor het district en zal ongeveer vijfjaren in uitvoering zijn (2008 – 2012).De aanwezigheid van de brug over de Surinamerivier heeft trek vanstadsbewoners naar het district tot gevolg. Zo ook demijnbouwactiviteiten te Klaverblad en Kaaimangrasi. Gebleken is dater sprake is van ongecontroleerde urbanisatie. Het negatieve gevolgDSOP 200842 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijnehiervan is o.a. toename van drugsgebruik. Door het ontbreken van eenhuisvestingsbeleid en betrouwbare dataverzameling is het moeilijk omdit met cijfers te onderbouwen. Commewijne heeft voldoendepotentieel om op een gestructureerde manier diensten en activiteitencentra te creëren. Zoals aangegeven is de basis – de goedesamenwerking op lokaal niveau – aanwezig.DSOP 200843 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneMatrix 12 : GrondbeleidDoel: Het scheppen van condities om de natuurlijke hulpbron grond efficiënt en effectief in te zetten als basis voor duurzame economische ensociale ontwikkeling als mede ten behoeve van milieubeschermingMaatregelen / activiteiten Indicatoren Periode 12008 - 2011Periode 22012 - 2017Periode 32018 e.v.Ministeries/instantiesInstellen districtscommissie t.b.v. het o Uitvoerbaar en gedragenX o Lokaal bestuuropstellen van een bestemmingsplan, Bestemmingsplan /o VakministeriesstructuurplanStructuurplano Overige districts stakeholdersContinue data verzameling tenbehoeve van het voeren van goed entransparant beleid.o Statistieken beschikbaar X X X o Lokaal bestuuro Overige districts stakeholderso VakministeriesFinancieringNationale /districtsbegrotingDLGP IINationale /districtsbegrotingMatrix 13 : Ruimtelijke ordeningDoel: het tot stand brengen en onderhouden van adequate voorzieningen voor groei en duurzame ontwikkeling van de verschillende ressortenvan het district Dit door zich hoofdzakelijk te richten op 4 aandachtsgebieden het wettelijk kader, urbanisatie, creatie werkgelegenheid enarmoedebestrijdingMaatregelen / activiteiten Indicatoren Periode 12008 - 2011Periode 22012 - 2017Periode 32018 e.v.Ministeries/instantiesCapacitietsversterking van het lokaal o Uitvoerbaar en meetbaarX o Lokaal bestuurbestuur op het gebied vanCapaciteitsversterkingsplano Vakministeriesruimtelijjke ordeningopgezet.o Overige districts stakeholdersFinancieringNationale /districtsbegrotingDLGP IIVaststelling bestemmings – enstructuurplanContinue data verzameling tenbehoeve van het voeren van goed entransparant beleid.o Uitvoerbaar en gedragenstructuurplanX o Lokaal bestuuro Vakministerieso Overige districts stakeholderso Statistieken beschikbaar X X X o Lokaal bestuuro Overige districts stakeholderso VakministeriesNationale /districtsbegrotingDLGP IINationale /districtsbegrotingDSOP 200844 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneMatrix 14 : UrbanisatieDoel: de ontwikkeling van een diensten en activiteiten kernen in het districtMaatregelen / activiteiten Indicatoren Periode 12008 - 2011Capacitietsversterking van het lokaalbestuur.o Uitvoerbaar en meetbaarCapaciteitsversterkingsplanopgezet.Periode 22012 - 2017Periode 32018 e.v.Ministeries/instantiesX o Lokaal bestuuro Vakministerieso Overige districts stakeholdersFinancieringNationale /districtsbegrotingDLGP IIVaststelling bestemmings – enstructuurplano Uitvoerbaar en gedragenstructuurplanX o Lokaal bestuuro Vakministerieso Overige districts stakeholdersNationale /districtsbegrotingDLGP IIVerbetering van het stedelijk klimaato Verbeterde infrastructuuro Verbeterde waterhuishoudingo Onsluiting van de rechteroevervan de SurinamerivierXXXXo Lokaal bestuuro Vakministerieso Private sectoro Burgerplatformo Overige districts stakeholdersNationale /districtsbegrotingDLGP II/ PrivatesectorContinue data verzameling tenbehoeve van het voeren van goed entransparant beleid.o Statistieken beschikbaar X X X o Lokaal bestuuro Overige districts stakeholderso VakministeriesNationale /districtsbegrotingDSOP 200845 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneSociale en menselijke ontwikkelingArmoedebestrijdingRekeninghoudend met doelen van de regering en de MDG’s heeft hetdistrict haar eigen visie op armoede en de bestrijding daarvan.Vanuit de opvatting dat ondervoeding een manier is hoe armoede zichmanifesteert heeft een analyse plaatsgevonden, waarbij kan wordengeconcludeerd dat hiervan geen sprake is in Commewijne. Dit isvooral gelegen aan het feit dat in het district bijna een ieder aantuinbouw doet. De trek van de bewoners van de stad naar het districtvormt echter een bedreiging, aangezien veel vruchtbare grondenworden omgezet in verkavelingsprojecten voor woningbouw.Van een optimale benutting van menselijke potentie in het district isnog geen sprake. Veel districtsbewoners zijn niet werkzaam in hetdistrict. Te weinig werkgelegenheid en te weinig bedrijvigheid in hetdistrict veroorzaakt dat kennis elders wordt ingezet, met als gevaar datmen zich ook buiten het district gaat vestigen.Het creëren van werkgelegenheid en praktijkgerichte scholing dienensimultaan te worden aangepakt.Onderwijs en volksontwikkelingGoed onderwijs is het fundament voor ontwikkeling. Werken aan eenkenniseconomie is gebruik in vele delen van de wereld. In Surinameblijkt dat dit proces nog in de kinderschoenen staat.Het district heeft voldoende basisonderwijs faciliteiten. Voortgezet enberoepsonderwijs op middelbaar en hoger niveau ontbreken. De wensc.q. behoefte voor laatstgenoemde onderwijsmogelijkheden is reeds inenkele jaarplannen van het district geuit. Tot heden is hier geeninvulling aan gegeven.Enkele andere tekortkomingen zijn:- tekort aan goed opgeleide onderwijzers- kwaliteit van het onderwijs voldoet niet aan de hedendaagseeisen- besluitvorming op centraal niveau- verouderd lesmateriaal en leermethodenDoor de slechte sociaal economische situatie in het land vindenregelmatig stakingen plaats. Dit heeft negatieve gevolgen voor hetonderwijsproces. Verder wordt het door de prijsstijgingen, gebrekkigeinfrastructuur, niet optimaal functionerende nutsvoorzieningen steedsmoeilijker om op een normale manier deel te nemen aan hetonderwijsproces.DSOP 200846 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneSportSport en lichamelijke opvoeding en bewegingsrecreatie spelen eenbelangrijke rol op individueel -, gemeenschaps, nationaal eninternationaal niveau.Sport is niet aan leeftijd gebonden. Op een latere leeftijd heeft het eenandere karakter, nl. gezond blijven. Op jongere leeftijd moet sportstructuur hebben. De jeugd moet de mogelijkheden worden gebodenom iets te kunnen bereiken met sport. Dit is echter niet het geval. In hetdistrict zijn er sportverenigingen aanwezig, maar gediplomeerdesportleraren en geschikte en vrouwvriendelijke sportfaciliteitenontbreken. Overall ontbreekt een nationaal sportbeleid, waardoor dezemenselijke hulpbron niet optimaal wordt benut en derhalve verlorengaat. Het Staatsolie sportfonds biedt enkele mogelijkheden, maar ditfonds zou niet de enige, maar één van de vele beschikbare fondsenmoeten zijn voor de ontwikkeling van de sport in Suriname.CultuurCultuur is de drager van tradities en instigator van verandering.In het district Commewijne zijn diverse culturen aanwezig. Er zijnverschillende culturele scholen die culturele vaardigheden aan jongerenbijbrengen in het district. Waar het echter aan ontbreekt zijn faciliteitenvoor het gezamenlijk beoefenen c.q. uitdragen van cultuur en eencultuurbeleid.De verwestering van de jeugd vormt een bedreiging voor het kunnenvoortzetten van tradities.Het district kent ook veel cultureel erfgoed. Verschillende plantages,het open lucht museum, Fort Nieuw Amsterdam en andere voor degeschiedenis van Commewijne belangrijke lokaties en fondsen.Cultuur hangt nauw samen met toerisme. De rehabilitatie van FortNieuw Amsterdam is een positieve ontwikkeling. Ook voor dezeontwikkelingen geld dat er sprake moet zijn van MVO.GezondheidszorgGezondheid vormt de kern van duurzame ontwikkeling.In het district zijn m.n. Meerzorg, Nieuw Amsterdam en Tamanredjozijn voldoende faciliteiten (RGD, Artsen, Apotheken, JTV, SZFkantoor) aanwezig.De geconstateerde tekortkomingen zijn:1. Geen operationeel ziekenhuis en spoedeisende hulp aanwezig2. Geen adequaat functionerende BOG3. Vergelegen plaatsen ontstoken van gezondheidszorg4. Geen ambulance bij Sinabo en omgeving5. Geen spoedeisende hulpAls gevolg van het feit dat BOG niet adequaat functioneert vindt ergeen structurele monitoring en data verzameling plaats. Dit ook inDSOP 200847 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijnehet kader van HIV/Aids.De ongecontroleerde urbanisatie en de slechte sociaal economischesituatie vormen bedreigingen voor de gezondheid van de bewoners vanhet district.NGO’s en het burgerplatform zijn actief bezig te werken aan deawareness.WelzijnsbevorderingDe regering heeft als een van haar hoofddoelstellingen het vestigen vaneen sociaal rechtvaardige samenleving, waarin allen daadwerkelijkgelijke rechten en kansen hebben, in het bijzonder de minderdraagkrachtigen en andere kwetsbare groepen.In het district zijn diverse faciliteiten aanwezig (kindertehuizen,bejaardentehuis, verzorgingstehuis). Zo ook is een afdeling van hetministerie van SOZAVO aanwezig en zijn verschillende NGO’swerkzaam op het gebied van welzijnsbevordering.De geconstateerde tekortkomingen zijn:1. Het beschikbaar budget is te klein om alle zichtbare noden aante pakken2. Geen opvang voor drop outs, drugs en alcoholverslaafden3. Geen opvang voor kinderen met een beperking4. Geen opvang voor volwassenen met een geestelijke oflichamelijke beperking5. Geen bijzonder onderwijs6. Niet voldoende data beschikbaar7. Taboesfeer rond de personen met een beperking8. Geen infrastructuur voor personen met een beperkingHuisvestingHet hebben van een ‘dak boven je hoofd’ is een basis behoefte. InSuriname is het kunnen beschikken over een eigen huis op een eigenstuk grond weggelegd voor een kleine groep. De beschikbaarheid,procedures en politiek maken het haast onmogelijk om op eentransparante manier invulling te kunnen geven aan dezebasisvoorwaarde voor economische en sociale ontwikkeling.In het district zijn voldoende inputs aanwezig om te werken aan deoplossing:1. Voldoende land beschikbaar2. Voldoende projectontwikkelaars3. Voldoende zelfbouw4. Voldoende bouwmaterialen5. Voldoende bouwvakkersDoor de volgende tekortkomingen worden de oplossingen van deproblemen vertraagd:1. Geen huisvestingsbeleid2. Geen ruimtelijke ordening3. Geen bouwvergunningvereiste c.q. bouwwet niet van toepassing4. Geen adequate infrastructuur5. Geen betrokkenheid van districts stakeholders bij het uitgiftebeleid.DSOP 200848 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijne6. Uitgifte van grond vindt centraal plaats en is niet transparant7. LISP dreigt te worden stopgezet8. Internationale prijsstijgingenBij veel van de genoemde tekortkomingen ontbreekt de data om tekwantificeren.JeugdDe jeugd is de toekomst van morgen. Het is daarom van belang datdeze groep op zo een manier wordt begeleid dat zij daadwerkelijk dezefunctie kunnen vervullen. Uit de statistieken blijkt dat het district veeljeugdigen telt. Verder zijn er diverse religieuze organisaties en andereNGO’s die zich bekommeren om deze groep. De groep vanschoolgaande jeugdigen is groot en er zijn weinig hangjongeren.Commewijne is ook vertegenwoordigd in het Jeugdparlement.Zoals reeds eerder opgemerkt moet deze groep op een goede manierworden begeleid. Naast de vorengenoemde positieve aspecten zijn ervele tekortkomingen waar aan moet worden gewerkt:1. Passieve jeugdparticipatie2. Gebrekkige werkgelegenheid3. Dropouts4. Geen middelbare / technische / vakschool5. Toename drugsgebruik en verslaving onder jeugdigen6. Toename diefstal door jeugdigen7. Geen sportfaciliteiten zoals indoorsport en buiten verlichting8. Mediatheek niet adequaat9. Geen openbaar zwembad10. Onvoldoende begeleiding11. Geen transport faciliteiten12. Schooltransport niet goed geregeldDSOP 200849 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneMatrix 15: ArmoedebestrijdingDoel: Vermindering van armoede met 4,4% per jaar en met 22% in 2010, in lijn met de MDG voor armoedebestrijding ( het aantal mensendat in armoede leeft moet in 2015 ten minste tot de helft zijn teruggebracht ten opzichte van 1990)Maatregelen / activiteiten Indicatoren Periode 12008 - 2011Creëren werkgelegenheido Mobiliteitscentrum operationeelo Structureel overleg met lokaleondernemers en bedrijveni.v.m.werkgelegenheidsvraagstukkenPeriode 22012 - 2017Periode 32018 e.v.XX X XMinisteries/instantieso Lokaal bestuuro Private sectoro Overige districts stakeholdersFinancieringNationale /districtsbegroting/ private sectorContinue data verzameling tenbehoeve van het voeren van goed entransparant beleid.o Statistieken beschikbaar X X X o Lokaal bestuuro Overige districts stakeholderso VakministeriesNationale /districtsbegrotingVakgerichte scholing en training i.o.mde private sector.o Trainingsfaciliteiteno Trainingsprogramma’so VakopleidingenXXXXXXXXXXXXo Private sectoro Lokaal bestuuro Overige district stakeholdersNationale /districtsbegrotingDLGP II, privatesectorMatrix 16: OnderwijsDoel: In 2015 moeten alle kinderen, jongens en meisjes, toegang hebben tot kwalitatief hoogstaand onderwijs, zal het onderwijs- enopleidingstelsel in staat zijn zich gemakkelijk aan te passen aan de veranderende wereld van arbeid, en zal levenslang leren worden bevorderdMaatregelen / activiteiten Indicatoren Periode 12008 - 2011Periode 22012 - 2017Periode 32018 e.v.Ministeries/instantiesBijscholing onderwijzerskorps o Permanente bijscholingX X X o Lokaal bestuuroperationeelo Vakminsteries (MINOV)o Overige districts stakeholdersFinancieringNationale /districtsbegroting/ SectorfondsMinovDSOP 200850 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneMiddelbaar en hoger onderwijsaanbiedenIntroductie nieuwe leermethoden diekwalitatief en kwantitatief voldoenaan de eisen van de tijdContinue data verzameling tenbehoeve van het voeren van goed entransparant beleid.o Middelbare school gebouwd enoperationeelo Hogeronderwijs via distancelearning beschikbaaro Nieuwe leermethodengeïntroduceerdXXo Lokaal bestuuro Vakminsteries (MINOV)o Overige districts stakeholderso ADEKX o Lokaal bestuuro Vakminsteries (MINOV)o Statistieken beschikbaar X X X o Lokaal bestuuro Overige districts stakeholderso VakministeriesNationale /districtsbegroting/ DLGP II, /SectorfondsMinovNationale /districtsbegroting/ SectorfondsMinovNationale /districtsbegrotingVakgerichte scholing en training i.o.mde private sector.o Trainingsfaciliteiteno Trainingsprogramma’so (Technische) Vakopleidingenop lager en middelbaar niveauXXXXXXXXXXXXo Private sectoro Lokaal bestuuro Overige district stakeholderso MINOV, ATM, NATINNationale /districtsbegrotingDLGP II, privatesectorMatrix 17: SportDoel: Verhogen van bijdragen van sport aan fysieke en geestelijke vorming en welzijn van de gemeenschap van CommewijneMaatregelen / activiteiten Indicatoren Periode 12008 - 2011Periode 22012 - 2017Periode 32018 e.v.Ministeries/instantiesFormuleren en vaststellen Sportbeleid o Sportbeleid in uitvoering X o Lokaal bestuuro Vakminsteries (MINOV)o Overige districts stakeholdersFinancieringNationale /districtsbegrotingOpleiden sportlerareno Elke school en sportverenigingheeft de beschikking over eengediplomeerde sportleraar.X o Lokaal bestuuro Vakminsteries (MINOV)o Overige districts stakeholdersNationale /districtsbegrotingDSOP 200851 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneHerintroductie gestructureerdelichamelijke opvoeding op de scholeno Lichamelijk opvoeding geherintroduceerdX o Lokaal bestuuro Vakminsteries (MINOV)o Overige districts stakeholdersNationale /districtsbegrotingContinue data verzameling tenbehoeve van het voeren van goed entransparant beleid.o Statistieken beschikbaar X X X o Lokaal bestuuro Overige districts stakeholderso VakministeriesNationale /districtsbegrotingOpzetten van kwalitatievesportfaciliteiten voor mannen,vrouwen en personen met eenbeperkingo 2 Multifunctionele sportcentragebouwd en operationeelX o Private sectoro Lokaal bestuuro Overige district stakeholderso Vakministeries (MINOV)Matrix 18: CultuurDoel: Vergroten van de mogelijkheden van alle burgers om vrijelijk deel te nemen aan het cultureel leven van CommewijneMaatregelen / activiteiten Indicatoren Periode 12008 - 2011Formuleren en vaststellenCultuurbeleidPeriode 22012 - 2017Periode 32018 e.v.Ministeries/instantieso Cultuurbeleid in uitvoering X o Lokaal bestuuro Vakminsteries (MINOV)o Overige districts stakeholdersNationale /districtsbegrotingDLGP II, privatesectorFinancieringNationale /districtsbegrotingFondsenwerving voor behoudcultureel erfgoedo Voldoende fondsen beschikbaarom geselecteerde objecten vanCulturele waarde te behouden.X o Lokaal bestuuro Private Sectoro Overige districts stakeholderso PartnerschappenNationale /districtsbegroting/ ExternefinancieringContinue data verzameling tenbehoeve van het voeren van goed entransparant beleid.o Statistieken beschikbaar X X X o Lokaal bestuuro Overige districts stakeholderso VakministeriesNationale /districtsbegrotingOpzetten van multifunctionelebuurtcentrao 2 Multifunctionele buurtcentragebouwd en operationeelX o Private sectoro Lokaal bestuuro Overige district stakeholderso Vakministeries (MINOV)Nationale /districtsbegrotingDLGP II, privatesectorDSOP 200852 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneMatrix 19: GezondheidszorgDoel: Het waarborgen van de beschikbaarheid, bereikbaarheid en kwaliteit van de gezondheidszorg met als doel de gehele bevolking in eenoptimale gezondheidstoestand te houden cq brengen.Maatregelen / activiteiten Indicatoren Periode 12008 - 2011Periode 22012 - 2017Periode 32018 e.v.Ministeries/instantiesOperationalisering / optimalisering o Ziekenhuis operationeelX o Lokaal bestuurziekenhuis te Elleno Moratorium operationeelo Vakminsteries (VG)o Overige districts stakeholdersCapaciteitsversterking BOGVerbetering toegangkelijkheid tot degezondheidszorg voor vergelegengebieden.o BOG Kantoor opgezeto Optimaal functionerend BOGmet voldoende gekwalificeerdpersoneel.o Infrastructuur ingericht,gezondheidszorg beschikbaaren bereikbaar voor een iederXXo Lokaal bestuuro Vakminsteries (VG)o BOGo Overige districts stakeholdersX o Lokaal bestuuro Vakminsteries (VG)o Overige districts stakeholdersOpzetten Spoedeisende hulp o Spoedeisende hulp operationeel X o Lokaal bestuuro Vakminsteries (VG)o Overige districts stakeholdersAwareness campagnes HIV / Aidso 4 Campagnes per jaar in hetdistrictX X X o Lokaal bestuuro Vakminsteries (VG)FinancieringNationale /districtsbegroting/Sectorfonds VG/ overige externefinanciersNationale /districtsbegroting/SectorfondsVG/ overigeexternefinanciersNationale /districtsbegroting/ SectorfondsVG/ overigeexternefinanciersNationale /districtsbegroting/ SectorfondsVG/ overigeexternefinanciersNationale /districtsbegrotingDSOP 200853 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneContinue data verzameling tenbehoeve van het voeren van goed entransparant beleid.o Overige districts stakeholderso Statistieken beschikbaar X X X o Lokaal bestuuro Overige districts stakeholderso Vakministeries/ SectorfondsVG/ overigeexternefinanciersNationale /districtsbegrotingVakgerichte scholing en training.o Trainingsfaciliteiteno Trainingsprogramma’so VakopleidingenXXXXXXXXXo Lokaal bestuuro Overige district stakeholderso VGNationale /districtsbegrotingDLGP II /sectorfonds VG/overige externefinanciersMatrix 20 : WelzijnsbevorderingDoel: het garanderen van basis zekerheden aan personen en huishoudens die tijdelijk of structureel niet in staat zijn een eigen inkomen teverwervenMaatregelen / activiteiten Indicatoren Periode 12008 - 2011Periode 22012 - 2017Periode 32018 e.v.Ministeries/instantiesRegeringsbeleid voor mensen met een o Ditrcitsbeleid geformuleerd X o Lokaal bestuurbeperking vertaald naar het districto Vakministerieso Overige districts stakeholdersCapacitietsversterking van het devertegenwoordiging van SOZAVO ende werkzame NGO’so Uitvoerbaar en meetbaarCapaciteitsversterkingsplanopgezeto Personeel van de instantiesgetraind n diverse aspecten vanhet welzijnswerkXX X Xo Lokaal bestuuro Vakministerieso Overige districts stakeholdersFinancieringNationale /districtsbegrotingDLGP IINationale /districtsbegrotingDLGP IIVerbetering van de voorzieningenvoor mensen met een beperkingo Het beschikbaar budgettoereikendX o Lokaal bestuuro VakministeriesNationale /districtsbegrotingDSOP 200854 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijneo Opvang voor drop outs, drugsen alcoholverslaafdeno Opvang voor kinderen met eenbeperkingo Opvang voor volwassenen meteen geestelijke of lichamelijkebeperkingo Bijzonder onderwijso Geen taboesfeer rond depersonen met een beperkingo Adequate infrastructuur voorpersonen met een beperkingXXXXXXo Overige districts stakeholdersDLGP IIVakgerichte scholing en training.o Trainingsfaciliteiteno Trainingsprogramma’so VakopleidingenXXXXXXXXXo Lokaal bestuuro Overige district stakeholderso SOZAVONationale /districtsbegrotingDLGP IIContinue data verzameling tenbehoeve van het voeren van goed entransparant beleid.o Statistieken beschikbaar X X X o Lokaal bestuuro Overige districts stakeholderso VakministeriesNationale /districtsbegrotingDSOP 200855 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneMatrix 21 : HuisvestingsbevorderingDoel: het bereikbaar maken van adequate huisvesting voor alle huishoudens in het districtMaatregelen / activiteiten Indicatoren Periode 12008 - 2011o Uitvoerbaar en gedragenbestemmingsplan en ruimtelijkeorderingVaststelling:BestemmingsplanRuimtelijke orderningVan toepassing verklaring bouwwetUpgraden infrastructuurTransparant maken uitgifte beleido Bouwwet is van krachto Lokaal bestuur ziet toe opnaleving bouwweto Ontsluiting conformbestemmingsplan en ruimtelijkeordeningo Bouwrijpe kavels voorzien vanaansluitingsmogelijkhedent.b.v. nutsvoorzieningenbeschikbaaro Uitgifte beleid conformbestemmingsplan en ruimtelijkeordeningo District betrokken bijbesluitvorming over uitgiftePeriode 22012 - 2017Periode 32018 e.v.Ministeries/instantiesX o Lokaal bestuuro Vakministerieso Overige districts stakeholdersX o Lokaal bestuuro Vakministerieso Overige districts stakeholdersX o Lokaal bestuuro Vakministerieso Overige districts stakeholdersX o Lokaal bestuuro Vakministerieso Overige districts stakeholdersFinancieringNationale /districtsbegrotingDLGP II /SectorfondsHuisvestingNationale /districtsbegrotingDLGP II /SectorfondsHuisvestingNationale /districtsbegrotingDLGP II /SectorfondsHuisvestingNationale /districtsbegrotingDLGP II /SectorfondsHuisvestingFinancieringsfaciliteiten t.b.v.huizenbouwo Informatiepunt bij de diverseressortskantoren over debeschikbarefinancieringsfaciliteitenoX X X o Lokaal bestuuro Vakministerieso Overige districts stakeholderso FinancieringsinstellingenNationale /districtsbegrotingDLGP II /SectorfondsHuisvesting /DSOP 200856 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneVakgerichte scholing en training.Continue data verzameling tenbehoeve van het voeren van goed entransparant beleid.o Trainingsfaciliteiteno Trainingsprogramma’so VakopleidingenXXXXXXXXXo Lokaal bestuuro Overige district stakeholderso Private sectoro Statistieken beschikbaar X X X o Lokaal bestuuro Overige districts stakeholderso VakministeriesPrivate sectorNationale /districtsbegrotingDLGP II /SectorfondsHuisvestingNationale /districtsbegroting/ SectorfondsHuisvestingMatrix 22 : JeugdDoel: maximale ontplooiing van de maatschappelijke positie van de jeugd.Maatregelen / activiteiten Indicatoren Periode 12008 - 2011Periode 22012 - 2017Periode 32018 e.v.Ministeries/instantiesContinue dataverzameling ten behoeve o Statistieken beschikbaar X X X o Lokaal bestuurvan het voeren van goed eno Overige districts stakeholderstransparant beleid.o Vakministerieso JeugdparlementFinancieringNationale /districtsbegrotingBevorderen van de betrokkenheid vanjongeren bij het besluitvormingsprocesvan het districto Vaste participatie vanjeugdparlementariërs bijvergaderingen van dedisitrictsraadX o Lokaal bestuuro Overige districts stakeholderso Vakministerieso JeugdparlementNationale /districtsbegrotingVermindering van het aantal dropouts,drugsgebruikers en verslaafden enjeugdcriminaliteito Dropouts gereduceerd met X %o Jeugdcriminaliteit gereduceerdmet X %o Drugsgebruik en verslavinggereduceerd met X %o % afhankelijk van de nog uit tevoeren baseline studieXXXXXXXXXo Lokaal bestuuro Overige districts stakeholderso Vakministerieso JeugdparlementNationale /districtsbegrotingDSOP 200857 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneBevordering jongerenbuurtwerk envoorlichting over het maatschappelijkbelang van betrokkenheidVakgerichte scholing en training.o Aantal buurtorganisaties enjeugdige buurtwerkers stijgtjaarlijks met ...%o Studie – enhuiswerkbegeleidingo Jongerenbeurso Trainingsfaciliteiteno Trainingsprogramma’so Vakopleidingeno Principe van werken enstuderen is meetbaarXXXXXXXXXXXXXXXXXXo Lokaal bestuuro Overige districts stakeholderso Jeugdparlemento Lokaal bestuuro Overige districts stakeholderso Vakministerieso Jeugdparlemento Private sectorNationale /districtsbegrotingNationale /districtsbegroting/ private sectorDSOP 200858 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneBIJLAGENBijlage 1:Samenstelling commissie ........................................................................................................................................................................... 60Bijlage 2: Organogram van Commewijne ................................................................................................................. Error! Bookmark not defined.Bijlage 3: Activiteiten per beleidsdomein en begroting ....................................................................................................................................... 62Bijlage 4: Triple PBijlage 5: Teksten ter inspiratie................................................................................................................................................................................... 70Bijlage 6: Opdrachten bij presentatie ....................................................................................................................................................................... 74Bijlage 7: SWOT analyses ............................................................................................................................................. Error! Bookmark not defined.Bijlage 8: Handout presentaties .................................................................................................................................. Error! Bookmark not defined.DSOP 200859 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneBijlage 1:Samenstelling commissie1. H. Soekimo DC2. O. Karnawi Districtsadministrateur3. A.Alleyne Burgerplatform4. W. Fock van Coppenaal Burgerplatform5. J. Bhaggoe Districtsbestuur6. H. Frijde BIC7. I. Kabelefodi RR8. R. Tjokrodekoro DS9. E. Claver DR10. S. Tsie Chin Sioe Politie11. HB. Sheombarsing DS12. H. Tsie A Foeng DR13. R. Partoredjo LVV14. E. Troenosemito LVVDSOP 200860 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneDSOP 200861 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneBijlage 2COMMEWIJNEActiviteiten per beleidsdomein en begrotingVerordeningenBeleidsdomein Verordening Financier Begroting in SRDDuurzaam beheer water1. Instellen Water Autoriteit Agrarisch Sector Fonds 25.000Commewijne en Waterschap2. Heffingen op water gebruik envervuiling van oppervlaktewater voor districtfonds3. Heffing op winnen vanbronwaterToerismeInstellen Toerisme Autoriteit Min TCT 25.000CommewijneToerismeVerordening toerisme heffingen ook Districtbegroting10.000op boottoerisme en watersportrecreatieOndersteuning vanuit Min.R.O.Transport Verordening wegbelasting heffing Districtbegroting10.000Ondersteuning vanuit Min.R.O.Bosbouw Verordening heffing houttransport DistrictbegrotingOndersteuning vanuit Min.R.O.10.000DSOP 200862 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneTraining/voorlichting/ CapaciteitsversterkingBeleidsdomein Training/voorlichting/ Capaciteitsversterking Financier Begroting SRDDecentralisatie en bestuur Voorlichting over decentralisatie en WRO aan alle structuren DLGP II 75.000Decentralisatie en bestuur Capaciteitsversterking van het lokale bestuur en de overige structuren DLGP II 150.000Facilitering private sector Vakgerichte trainingen en mogelijkheden voorwerken en leren Private Sector,Begroting100.000Agrarische sectorAgrarische sector enwelzijnsbevorderingVoorlichting/Trainingen over:• Kredietfaciliteiten• Duurzame landbouw methoden• Loopbaan in agrarische sector• Voordelen van coöperatievormingStimuleren van zelfvoorziening op gebied van voeding• Trainingen in aanleg erfcultuur• Kookcursussen• Trainingen gezonde voedingMINOV/ATMAgrarischsector Fonds/NGO’sNationaleBegroting/NGO’sAgrarische sector Trainingen in aquacultuur 25.000Alle productiesectoren en water Vakgerichte scholing en training i.o.m de private sector. En leer en werk Betrokken100.000en energieopleidingenvakministeriesPrivate sectorHandel en industrialisatie Awareness campagnes m.b.t. de internationale handelsverdragen Begroting HI 35.000Onderwijs en jeugd Voorlichting en begeleiding van ouders ivm opvoeding Begroting50.000MINOVOnderwijs en jeugdVakonderwijs en “on the job” training op het gebied van deIdem 100.000verdienpoten van Commewijne50.00050.000DSOP 200863 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneSport Opleiden sportleraren Idem 50.000AlgemeenBurger informeren over voorgenomen beleid op de verschillende Districts50.000beleidsgebieden.Voor jeugdigen aparte sessiesBegrotingOnderzoekBeleidsdomein Onderzoek Financier Begroting inSRDDecentralisatie en Tevredenheid enquêtesDistrictbegroting25.000bestuurDLGP IIDecentralisatie en Bereik en besef meten van voorlichtingscampagnes over decentralisatie Districtbegroting25.000bestuuren WRODLGPIIAgrarische sector Inventarisatie voor mogelijkheden en belangstelling voor aquacultuur als Betrokken ministeries 10.000rehabilitatie voor uitgemijnde gebiedenDuurzaam beheer Water inventarisatie:Nationale Begroting 50.000watero Waterbeschikbaarheid in kaarto Status natte infrastructuur in kaarto Status afvalwater in kaarto (potentiële) bronnen van vervuiling geïdentificeerdo Waterbeheersingsystemen geïnventariseerdBijna alleContinue data verzameling ten behoeve van het voeren van goed en District Begroting150.000beleidsdomeinen transparant beleid.Betrokken MinisteriesArmoedebestrijding Inventarisatie omvang armoedeDistrict Begroting15.000Naar het stimuleren van zelfvoorziening op gebied van voeding Betrokken MinisteriesOnderwijs en jeugd Inventarisatie van drop-outs en werkloosheid District Begroting15.000Betrokken MinisteriesPrivate sector Inventariseren van actoren in de private sector District BegrotingBetrokken Ministeries eninstanties25.000DSOP 200864 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneFormuleren van beleidsplannenBeleidsdomein Formuleren van beleidsplannen in commissieverband Financier Begroting inSRDRuimtelijke Ordening enOpstellen van een gedragen ruimtelijke ordening enDistrictsbegroting 35.000bestemmingbestemmingsplanAgrarische sector Opstellen lokaal agrarisch beleidsplan Idem 15.000Toerisme Opstellen toerisme beleidsplan Commewijne Idem 15.000Sport en recreatie Formuleren en vaststellen Sportbeleid Idem 15.000Communicatie ICT strategie formuleren Idem 15.000Energie Energiebeleid formuleren Idem 15.000Instelling autoriteitBeleidsdomein Instelling autoriteit Financier Begroting in SRDWater Instellen Waterschap Commewijne Agrarisch Sector Fonds 25.000ToerismeInstellen Toerisme AutoriteitCommewijneMin. TCT/ private sector 25.000DSOP 200865 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneBelangrijke andere activiteiten:Beleidsdomein Activiteit Financier Begroting in SRDFacilitering private sector Maken van een brochure van de Districtsbegroting en private25.000faciliteiten die het district kanbieden aan geïnteresseerdeinvesteerderssectorInstellen van ‘one window stop’ Districtsbegroting en KKF 15.000voor ondernemersSluiten van MaatschappelijkContract met ondernemersDistrictsbegroting en privatesector10.000DSOP 200866 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneInkomsten mogelijk uit:Activiteit Instantie die het geld int Betaler Verwachtbare jaarlijkseinkomsten in SRDInnen huurwaarde belasting Afd. Inkomsten Alle huiseigenaren in Para PMHeffingen op water gebruik envervuiling van oppervlakte waterHeffing op toerisme en recreatieDAVia attracties en accommodatiesen rechtstreeks van touroperatorsAlle huishoudensOndernemersIndustriële gebruikers,Landbouwers, Ondernemers uit detoerisme en recreatiesectorAlle bezoekers in het districtHeffing op wegbelasting van zwaarTransporteurs van bouwmaterialen PMtransportHeffing op houttransport Transporteurs van hout PMPMPMDSOP 200867 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneBijlage 3: Triple P indicatorenPEOPLE PLANET PROFITSociale cohesie Milieuverontreiniging Intensiteit van de economiecontact familie & vrienden autovervuiling t.o.v. bevolking brp per werknemerrestaurantbezoek afvalkosten werkgelegenheidsfunctieactief in vereniging afvalscheiding investeringen bedrijvenéénpersoons huishoudens geluidsbelasting intensiteit bedrijventerreinenopkomst verkiezingen autovervuiling t.o.v. oppervlakte zakelijke verplaatsingenmestproductieVeiligheid & gezondheid Natuur en landschap Ondernemingsklimaatervaren gezondheid natuurlijkheid Bereikbaarheidmedische consumptie reliëf beschikbaarheid bedrijventerreinensterftecijfer historische kenmerkendheid Opleidingsniveau beroepsbevolkingzorgaanbod horizonvervuiling studenten HBO & WOwachtlijsten stedelijkheid Zelfstandigengeweldsdelicten & vernielingen bebouwd gebiedverkeersveiligheidWoonklimaat Kracht van het bedrijfslevenculturele voorzieningen Productiestructuurwinkelvoorzieningen Bedrijfsdynamiekhorecavoorzieningen Exportgerichtheidsportvoorzieningen Investeringsbereidheidscholentevredenheid woonomgeving Sociaal-economische welvaartVraagdruk woningen HuishoudeninkomenLage inkomensVoertuigen bezitWerkenden t.o.v. bevolkingDSOP 200868 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneWerkloosheidberoepsniveauDSOP 200869 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneBijlage 5: Teksten ter inspiratieStimuleren van duurzame samenlevingenHet instituut voor locale zelfvoorziening (ILSR) is een kleine organisatie meteen opmerkelijke aanpak om duurzame gemeenschappen te promoten.Het gerenomeerde tijdschrift RAIN heeft beschreven als een organisatie die“harde nummers plakt op zachte dromen”Sinds haar oprichting heeft ILSR jaarlijks de feasibility van een toenemendaantal gemeenschappen onderzocht en daarbij een opmerkelijke hoeveelheidrijkdom gegenereerd van lokale hulpmiddelen.In hun begin jaren hebben ze zich vooral gericht op hun omgeving inWashington DC.Hun stadsbehuizing gebruikte de organisatie als werkmodel voor hun ideeën.Op de daken werden hydroponic tuinen met zonnecollectoren aangebracht. Inde kelders werd een commercieel bedrijf voor gro pesi aangelegd en eencompost toilet. De inkomsten stromen en patronen van eigenaarschap binnende gemeenschap werden bestudeerd en er werd ondersteuning verleend in deopbouw van coöperatieve bedrijven.Later werd hun focus vergroot en warden hele steden en regio’s onder de loepgenomen. Toen breidde de samenwerking zich uit tot op lokaal en antionaaloverheids niveau. Toch bleef de aandacht bij gemeenschapsprojecten,netwerking met grassroots organisaties, kleine bedrijven, boeren en lokaleoverheden.IN 1974 was het conceptueel kader van ILSR volledig nieuw. Zij waren deeersten die systematisch het concept van zelfvoorziening toepasten in urbanegebieden tot die tijd werd dit concept alleen toegepast in rurale gebieden.ILSR bood een visie van duurzame, zelfvoorzienende steden, die optimalgebruik maakten van hun locale menselijke, financiële en natuurlijkehulpbronnen. Deze visie sneed dwars door de traditionele ecologische,economische ontwikkeling en gemeenschap ontwikkeling strategieën.In 1978 en 1980 werd door middel van twee ILSR studies heel concreet hetconcept van economische “lekkages” zichtbaar gemaakt.ILSR was de eerste organisatie die de moeite nam om heel nauwkeurig destroom van energie, gerelateerd aan geld te volgen doorheen destadseconomie.In hun rapport "Planning for Energy Self-Reliance: The Case of the District ofColumbia" concludeerden ze dat van elke energy dollar 85 cent uit degemeenschap verdween. Dit was een veel groter verlies dan in welk anderhuishoud uitgavenpatroon vastgesteld kon worden.Hieruit werd de conclusie getrokken dat energiebehoud een grote rol diende tespelen in strategieën voor urbane ontwikkeling.In 1980 was ILSR de eerste die de energie behoudende potentie van zonneenergie bepaalde voor een grote stad (Baltimore) and zij waren een van deeerste groepen die formeel voor een commissie van NUTS voorzieningenverklaarden dat investeren in energiebehoud een goedkoper alternatief is daninvesteren in nieuwe energie voorzieningen.DSOP 200870 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneILSR onderzocht ook de geldstroom van een buurtfranchise (in dit geval McDonalds). Door dit onderzoek werd duidelijk dat van de $750,000 die debuurtbewoners daar uitgaven, ongeveer 66% niet alleen uit de buurtwegvloeide, maar uit de gehele stad. Tegengesteld aan de conventioneleovertuiging dat deze ondernemingen werkplaatsen creëren werd duidelijk datelke keer dat een fast food restaurant werd geopend er banen verdwenen in degemeenschap.ILSR is er altijd van overtuigd geweest, dat juiste beleidskeuzes ervoorkunnen zorgen dat gemeenschappen veel productiever worden. Hun werk opgebied van energie en afval bewijst deze overtuiging.ILSR definieert afval niet alleen als “dingen die we niet meer gebruiken”maar ook als “hulpbronnen die we ongebruikt laten liggen”.Ten aanzien van solid waste, heft ILSR altijd naar voren gebracht dat dit eenkostbare hulpbron is, die als het word gebruikt een waardevolle hulpbronvormt voor locale economiën. Eind 70 begin 80 was ILSR de voornaamstenationale groep die locale CBO’s ondersteunde in hun strijd tegenafvalverbrandingsovens. Midden van de jaren 80 werd door de ILSRtrainingen aan lokale bevolking de bouw van 150 grootschaligeafvalverbrandings-ovens voorkomen. Door tussenkomst van ILSR werden 30voorstellen voor verbrandings-ovens van de tafel geveegd met de argumentendat verbrandingsovens duur en vervuilend zijn en dat ze deinkomensgenererende optie van recyclage onmogelijk maken.In verschillende rapporten vanaf 1986 heeft ILSR aangetoond dat recyclageen composteren de eerste optie zouden moeten zijn in omgang met solidwaste. ILSR heeft onderzoek altijd gekoppeld aan actie. Vanaf 1990 is innauwe samenwerking met een handvol steden , die overtuigd waren van denaar voorgebrachte economische strategie, een 15 tal grote lokaal beheerdebedrijven opgezet met meer dan 250 werknemers. Deze activiteiten hebbenmeer dan $20 miljoen nieuwe investeringen aangetrokken in lage inkomens enlage sociale klasse gemeenschappen binnen de steden.DSOP 200871 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneGezonde steden -Gezonde gemeeschappenIedereen weet wat een gezonde gemeenschap is. Eens, ergens heb je ervaren wat dit betekenteengemeenschap die zorgdraagt voor zijn leden, een gemeenschap waarin we door de totaliteitmeer worden dan we als individu zijn. Maar wat zorgt ervoor dat een gemeenschap gezond is?Wil je een wereld waarin dit gerealiseerd wordt, probeer het volgende dan eens.Hoewel er in de wereld heel wat goed-bedoelende, hard-werkende mensen zijn, zie je dat chaos,honger, oorlog en criminaliteit toenemen. Misschien wil je een bijdrage leveren om dit teveranderen. Misschien wil je iets doen dat een verschil maakt, maar het lijkt alsof niets helpt.Hier is iets wat bewezen heeft wel te werken. Het begint op de plaats waar jij woont.Op honderden plaatsen hebben onze teams aan mensen gevraagd: “Wat moet er gebeuren omdeze plaats gezonder te maken?” De antwoorden zijn verbazend en krachtig en verschillendvoor elke gemeenschap. De antwoorden hebben betrekking op van alles van vervoer, werk,huisvesting tot sex - en de antwoorden zijn altijd zeer accuraat.Het gevoel van welbevinden en gezondheid van mensen is van heel wat zaken afhankelijk.Goede voeding, schoon drinkwater, goede contacten met buren en familie, onderwijs,bevredigend en zinvol werk, etc.Gezondheidszorg en medicijnen zijn zelden boven aan de lijst van de mensen. Geschooldemedici, juiste medicijnen en machines dragen bij tot gezondheid, maar ze zijn niet genoeg.Zaken die bijdragen aan gezondheid, zoals openbare veiligheid, welvaart, en gezonde familiesblijken ook bij te dragen aan de opbouw van gemeenschappen. Dit zijn taken van het systeemdie alle energie en creativiteit vragen van allen die iets kunnen bijdragen binnen degemeenschap.In het midden van de 80er jaren is Trevor Hancock geïnspireerd door de artikelen van LenDuhlI, begonnen om "Healthy Toronto 2000" te organiseren. Deze inspanning inspireerdeIlona Kickbush van de WHO en andere internationale organisaties om beginnend bij 34Europese steden het idee wereldwijd te verspreiden.Over de hele wereld heeft de WHO seminars en workshops georganiseerd om steden te helpenom met de eerste stappen naar het creëren van een beeld over hun eigen toekomst. Honderdensteden hebben de “vision workshop” gevolgd om te leren hoe het proces gestart kan worden.De methode is zeer eenvoudig. De bewoners van een stad vragen buitenstaanders voor hulp. Ineen of meerdere conferenties worden door het lokale comité en hun aangestelde ondersteuners,alle mensen uit de gemeenschap bij elkaar gebracht die een verschil kunnen maken voor degemeenschap, zoals media, politici, voorzitters van vakbonden, schoolhoofden, mensen uitzakenleven en producenten etc. Aan al deze mensen wordt gevraagd: “Wat moet er gebeurenom van jullie woonplaats een gezondere plaats te maken?” De antwoorden kunnen gericht zijnop, werkgelegenheid, huisvesting, milieu, misdaad, schoon drinkwater, beter eten, of zelfstransport. De consensus is over het algemeen bijzonder sterk.Zodra er overeenstemming is over wat er zou moeten veranderen, helpen de organisatoren deaanwezigen om te ontdekken wat zij kunnen doen om deze veranderingen te weeg te brengenen hoe ze dit kunnen doen door samen te werken. De resultaten zijn over het algemeenindrukwekkend en hartverwarmend.DSOP 200872 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneBiodiversiteitsverdragUit Wikipedia, de vrije encyclopedieGa naar: navigatie, zoekenIn 1992 heeft Nederland, samen met 186 andere landen inclusief de EU, het Biodiversiteitsverdrag van Rio de Janeiro ( Het Verdrag inzake BiologischeDiversiteit) ondertekend. De VS heeft het verdrag echter nog niet ondertekend. Het verdrag kon vanaf 5 juni 1992 worden ondertekend en is in werking getreden op29 december 1993.Het verdrag is tot stand gekomen op de Conferentie van de Verenigde Naties over Milieu en Ontwikkeling, die plaats had in Rio de Janeiro van 3 tot 14 juni 1992.De landen verplichten zich de biodiversiteit zowel in hun eigen land te beschermen als ook geëigende maatregelen te nemen ter ondersteuning van de beschermingvan de biodiversiteit in de ontwikkelingslanden. Het verdrag onderstreept dat landen soevereine rechten hebben op hun genetische bronnen. Zonder toestemmingvan een land kunnen niet zomaar zaden en planten uit het betreffende land worden meegenomen.Belangrijke onderwerpen van het Biodiversiteitsverdrag zijn:• Identificeren en bewaking van de biodiversiteit• Bescherming van de biodiversiteit in de natuurlijke omgeving (in situ), zowel binnen als tussen soorten als ook in ecosystemen en buiten denatuurlijke omgeving (ex situ) zoals het bewaren van zaad in genenbanken• Onderzoek, opleiding en Public relations• Regeling van de toegang en het gebruik van genetische bronnen• Technologieoverdracht, wetenschappelijke samenwerking en informatie-uitwisseling• Bij het toepassen van de genenbronnen in de plantenveredeling en biotechnologie het regelen van een redelijke verdeling van het gebruik en devoordelen.• Bij de financiering van de toepassing van het Biodiversiteitsverdrag hebben de ontwikkelde landen een speciale verantwoordelijkheid.• Het nationaal rapporteren van de inspanningen van het toepassen van de in het verdrag gemaakte afspraken.Sinds Rio is het denken over natuurbeheer in brede kring veranderd en is er ook een duidelijk toenemende belangstelling voor autochtone bomen en struiken.DSOP 200873 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneBijlage 6: Opdrachten bij presentatieOpdracht 1: Formuleer de ecologische begrenzing voor de ontwikkeling van het district1. Omschrijf de elementaire voorwaarden voor leefbaarheid van jouw omgeving.(bedreigingen en beschermende maatregelen)2. Maak een lijst van het gebruik van de vijf soorten hulpbronnen.(welke wijze van gebruik is wenselijk voor elke groep, hoe kan dat in de praktijk?)3. Geef maatstaven en indicatoren voor het begrenzen van de ecologische voetafdruk in jouw omgeving.Opdracht 2: Noem culturele kenmerken van de bewoners van dit district, die gericht zijn op duurzaam onderhoud van denatuurlijke omgeving1. Wat zijn zaken die beschermd moeten worden om “Herkenbaar te blijven als groep? (uitwerken met betrekking tot jouw leefgroep). Welke bedreigingen zijner? Hoe moet er hiermee worden omgegaan?2. Welke cultuuruitingen zijn activerend voor de duurzame ontwikkeling van jouw district?3. Welke cultuuruitingen zijn remmend voor de duurzame ontwikkeling van jouw district?Opdracht 3: Omschrijf de mechanismen voor welvaartsspreiding in het district / jouw groep1. Noem structuren voor participatie die al aanwezig zijn in het district.2. Hoe ondersteunen deze structuren duurzame ontwikkeling?3. Noem structuren voor samenwerking die al aanwezig zijn in het district.4. Hoe ondersteunen deze structuren duurzame ontwikkeling?5. Welke vormen van spontane en geïnstitutionaliseerde zorg zijn aanwezig in het district?6. Welke mechanismen / structuren kunnen nog worden toegevoegd om duurzaamheid te garanderen?7. Aan welke voorwaarden moeten deze structuren voldoen om ondersteunend te zijn?8. Hoe moet de sociale structuur worden beschermd tegen afbrokkeling?DSOP 200874 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneOpdracht 4: Voorwaarden voor economische bedrijvigheid het district1. Welke sectoren ondersteunen onze primaire behoeften?2. Hoe kan dit verder worden uitgebouwd?3. Welke economische activiteiten in het district ondermijnen duurzaamheid?4. Aan welke voorwaarden moeten activiteiten beantwoorden om het lokale contract te ondersteunen?5. Geef richtlijnen aan voor investeerders.Opdracht 5: Politieke ordening en facilitering1. Welke bevoegdheden zouden nog wenselijk zijn op lokaal niveau?2. Hoe kunnen structuren de gekozen ontwikkeling waarborgen?3. Hoe ondersteunen de structuren elkaar?4. Welke terugkoppelingsmechanismen zijn ingebouwd of moeten ingebouwd worden om te blijven evalueren of de gekozen weg wordt gevolgd?DSOP 200875 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneBijlage 7: SWOT ANALYSES1.DECENTRALISATIE OPENBAAR BESTUURDoel: delegeren van institutionele en financiële bevoegdheden v.d. centrale overheid naar de overheid in de districten.STERKE PUNTEN:1. Commewijne is een gecertificeerd district2. Districtsfonds ingesteld3. DFP functioneert gedeeltelijk4. Burgerplatform5. BICZWAKKE PUNTEN:1. Capaciteit van de regionale organen is nog niet adequaat2. Werking van de regionale organen is nog niet op niveau3. Onvoldoende overleg tussen de structuren4. DB functioneert niet adequaat5. Beschikbaar budget is niet toereikend6. Budget alleen afkomstig van Ministerie RO7. Geen of onvoldoende onkostenvergoeding en faciliteiten voor de leden van destructuren8. Passieve burgerparticipatieDSOP 200876 van 101

Republiek SurinameDistrict CommewijneBEDREIGINGEN:1. Acceptatie door alle beleidsvoerders2. Continuïteit van het beleid niet gegarandeerd bijregeringswisseling3. Financiering met externe middelenKANSEN:1. Stedenbanden2. Partnerships lokaal en internationaal3. WRODSOP 200877 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijne2. REGIONALE ONTWIKKELINGDoel: het tot stand brengen en onderhouden van adequate voorzieningen voor groei en duurzame ontwikkeling van de verschillende regio’s van hetland. Dit door zich hoofdzakelijk te richten op 4 aandachtsgebieden het wettelijk kader, urbanisatie, creatie werkgelegenheid en armoedebestrijding.STERKE PUNTEN:1. Goede samenwerking op lokaal niveauZWAKKE PUNTEN:1. Geen ruimtelijke ordening en bestemmingsplannen2. Bouwwet niet van toepassingBEDREIGINGEN:1. Stijging zeewater2. Gronduitgifte vindt centraal plaatsKANSEN:1. DecentralisatieDSOP 200878 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijne3. WELZIJNSBEVORDERING VOOR KWETSBARE GROEPENDoel: het garanderen van basis zekerheden aan personen en huishoudens die tijdelijk of structureel niet in staat zijn een eigen inkomen te verwerven.STERKE PUNTEN:1. Verzorgingstehuis2. Bejaardencentrum3. Kindertehuizen4. Afdeling MIN SOZAVO5. NGO s in het districtBEDREIGINGEN:1. Achteruitgang van de Sociaal – economische situatie alsgevolg van de inflatie2. Afname van aandachtZWAKKE PUNTEN:1. Budget te klein2. Geen opvang voor drop outs, drugs en alcoholverslaafden3. Geen opvang kinderen met een beperking4. Geen opvang voor mensen met een geestelijke oflichamelijke beperking5. Geen bijzonder onderwijs6. Niet voldoende data beschikbaar7. Taboesfeer rond de personen met een beperking8. Geen infrastructuur voor personen met eenbeperkingKANSEN:1. Samenwerking PPP2. Decentralisatie: extra inkomstenDSOP 200879 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijne4. JEUGDDoel: Maximale optplooiing en verbetering van de maatschappelijke positie van de jeugdSTERKE PUNTEN:1. Veel jeugd2. Cyber cafés3. Niet veel hangjongeren4. Religieuze organisaties5. NGO s in het district6. De jeugd gaat naar school7. De jeugd wilt studeren8. Vertegenwoordiging in het jeugdparlementZWAKKE PUNTEN:6. Geen middelbare school7. Drugsgebruik8. Geen sportfaciliteiten zoals indoorsport en buitenverlichting9. Geen mediatheek10. Geen openbaar zwembad11. Onvoldoende begeleiding12. Geen transport faciliteiten13. Schooltransport niet goed geregeld14. DropoutsBEDREIGINGEN:1. Ontsporing door negatieve media2. Verslaving3. Toename diefstallenKANSEN:1. ECDDSOP 200880 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijne5.ENERGIE VOORZIENINGDoel: optimale energievoorziening voor duurzame sociaal-economische ontwikkeling voor het district in 2010STERKE PUNTEN:1. Grote delen van het district zijn aangesloten op het net2. De scholen zijn van energie voorzien3. Aanwezigheid gemeenschapscentra.BEDREIGINGEN:1. Internationale stijging van brandstofprijzen2. Monopolie EBSZWAKKE PUNTEN:1. Veel stroomuitval2. Grote spreiding in bewoning3. Stroomschommelingen4. Onvoldoende beschikbaarheid voor industrie5. Te weinig straatverlichtingKANSEN1. Alternatieve energie2. Liberalisatie (zelf kunnen ontginnen en distribueren van waterdoor gemeenschappen)DSOP 200881 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijne6. WATER VOORZIENINGDoel: het streven naar een adequate water voorziening voor de bevolking van het district in 2010STERKE PUNTEN:ZWAKKE PUNTEN:1. Voldoende zuivere waterbronnen2. Voldoende regenwater verspreid over het jaarBEDREIGINGEN:1. Verontreinigd worden2. Leegraken van de bronnen3. Verzilting door overstroming van zee en rivier water4. Urbanisatie5. Onvoldoende controle van de waterkwaliteit6. Monopoliepositie SWM1. Niet iedereen is aangesloten2. Vuil en roestig water uit de kraan3. Verstopte leidingen en soms geen waterdruk (nietde hele dag water beschikbaar)4. Geen adequate afvoer van huishoudelijk afvalwaterKANSEN:1. Overname waterleiding door SWM2. Gebruikmaken van meerdere waterbronnen3. Behoorlijke uitbreiding van het waterleidingnet.4. Liberalisatie (zelf kunnen ontginnen en distribuerenvan water door gemeenschappen)DSOP 200882 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijne7. HUISVESTINGSBEVORDERINGDoel: het bereikbaar maken van adequate huisvesting voor alle huishoudens in het districtSTERKE PUNTEN:1. Voldoende land beschikbaar2. Voldoende projectontwikkelaars3. Zelfbouw4. Voldoende bouwmaterialen5. Voldoende bouwvakkersBEDREIGINGEN:1. Geen transparante toewijzing van gronden2. Internationale prijsstijgingenZWAKKE PUNTEN:1. Geen huisvestingsbeleid2. Geen ruimtelijke ordening3. Geen bouwvergunning vereiste4. Geen adequate infrastructuur5. Geen afstemming over projecten met belanghebbendenKANSEN:1. Verkavelingprojecten2. LISPDSOP 200883 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijne8. FACILITERING PRIVATE SECTORDoel: institutionalisering van het partnerschap met de private sector om een zodanig kader te scheppen waarbinnen activiteiten in de private sectoruiteindelijk helpen bijdragen aan armoedeverminderingSTERKE PUNTEN:ZWAKKE PUNTEN:1. Veel particuliere ondernemers in Commewijne (verkavelaars,veeteelt en aqua cultuur, visverwerking etc.)1. Geen invulling gegeven aan bidbook2. Bidbook (visie omtrent ruimtelijke ordening)2. Geen invulling gegeven aan one window shop3. Faciliteiten om de burger te bereiken aanwezig3. Regelgeving voor investeringsfaciliteiten niet goedvastgelegd c.q. transparantBEDREIGINGEN:1. Partnerschappen op centraal niveau en niet op lokaal niveau2. Vestigingsfaciliteiten3. Money laundringKANSEN:1. Integratie in bedrijven – joint venture –2. Remigratie projectenDSOP 200884 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijne9. BOUW EN CONSTRUKTIEDoel: het optimaliseren van de controle op de bouw en van de dienstverlening ten einde een goed en gezond leefmilieu te creëren alwaar eenkwalitatief hoge woonkwaliteit en hoog woongenot primair staan.STERKE PUNTEN:ZWAKKE PUNTEN:1. Voldoende deskundigen2. Voldoende bouwmaterialen3. Voldoende grond4. Vertegenwoordiging OW1. Bouwwet niet van toepassing2. Controle heeft geen grondslagBEDREIGINGEN:1. Ongecontroleerde bouw2. Schade aan het leefmilieuKANSEN:1. Ruimtelijke ordening2. DecentralisatieDSOP 200885 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijne10. HANDEL EN INDUSTRIALISATIEDoel: effectieve participatie van het district in regionale handels - en economische blokken en versterking van groei van klein ondernemerschappen endiversifiering richting minder prijsgevoelige en meer unieke die sterker kunnen concurreren op de internationale markt.STERKE PUNTEN:ZWAKKE PUNTEN:1. NGO’s die zorgen voor trainingen en contacten2. Groei in de economische sector (agrarisch, hout, mijnbouw)1. Zwakke participatie van de burgers2. Onbreken One Window Stop3. Gebrekkige informatiestroom van en naar deprivate sector en potentiële ondernemersBEDREIGINGEN:1. Politieke bemoeienis2. Capaciteitsgebrek op Centraal Niveau om te kunnenonderhandelen op internationale fora3. Internationale ontwikkelingenKANSEN:1. Partnerschappen2. Awareness capmpagnesDSOP 200886 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijne11. COMMUNICATIEDoel: het streven om het district te ondersteunen in zijn transformatie naar een kenniseconomie en het district te voorzien van adequate en kwalitatievehoge ICT- infrastructuurSTERKE PUNTEN:1. Scholen zijn voorzien van computer centraZWAKKE PUNTEN:1. Niet alle leerkrachten zijn getraind in computergebruikBEDREIGINGEN:1. Geen optimaal gebruik van de mogelijkheden2. Computers duur in aanschafKANSEN:1. NGO’s voor stimuleren computer gebruikDSOP 200887 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijne12. SPORTDoel: verhogen van bijdragen van sport aan fysieke en geestelijke vorming en welzijn van de gemeenschap van CommewijneSTERKE PUNTEN:1. Aanwezigheid sportverenigingen2. Geestelijke trainingenZWAKKE PUNTEN:1. Weinig sportleraren2. Weinig of niet geschikte sportfaciliteiten3. Geen of weinig dames sportverenigingenBEDREIGINGEN:1. Slechte fysieke en geestelijke gesteldheid2. Geen optimale prestaties (werk, studie e.d.)3. WanordeKANSEN:1. Opleiden van sportinstructeurs2. Opzetten van multiple indoor hallen3. Motiveren van vrouwen voor de sport4. WerkenDSOP 200888 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijne13. GENDERSTERKE PUNTEN:1. Bewustzijn is aanwezig2. Voldoende respect voor elkaarZWAKKE PUNTEN:1. Onvoldoende ontwikkelingskansen voor drop-outsBEDREIGINGEN:1. Geen oppas voor kinderen2. HuishoudingKANSEN:1. StudiemogelijkhedenDSOP 200889 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijne14. AGRARISCHE PRODUCTIE EN AGRO-INDUSTRIEDoel: Het garanderen van de nationale voedselzekerheid en veiligheid en wel zodanig dat deze niet importafhankelijk zijnSterkte1. Goede grond beschikbaar2. Arbeiders aanwezig3. Voldoende kennisZwakte1. Slechte infrastructuur2. Onvoldoende afzetmogelijkheden3. Geen bodemonderzoekBelemmering1. Onvoldoende prikkels vanuit de overheid2. Geen bestemmingsplan voor het districtKansen1. Exportmogelijkheden2. Voldoende voedsel in het districtDSOP 200890 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijne15: BOSBOUW EN HOUTVERWERKINGDoel: Het verhogen van de bijdrage van de bossen aan de nationale economie en het welzijn van huidige en toekomstige generaties met inachtnemingvan het behoud van de biodiversiteitSterkte1. Veel bos2. Mogelijkheden om te planten of te herplanten3. Vele houtsoorten en medicinale planten4. Helpt de ozonlaag te beschermenZwakte1. Niet voldoende toezicht op kappen2. Niet voldoende kennis van medicinale plantsoorten3. Geen selectieve houtkap4. Geen gecertificeerde houtexploitatie bedrijven enhoutverwerkingsbedrijvenBedreiging1. Kaalkap2. Erosie3. Bedreiging wildbestandKansen1. Bij goede selectie en controle zal de komende generatieeconomischer er bij varenDSOP 200891 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijne16 TOERISMEDoel: het inzetten van eigen erfgoed, creativiteit en fysieke omstandigheden en zo ook uitgesloten delen van het volk weer betrekken bij de economieteneinde de bijdrage van de toerisme sector aan de nationale economie te verhogenSterkte1. Historisch district2.Zwakte1. BeheersstructurenBedreigingen1. InfrastructureelKansen1. Donoren2. Beleid optimaalDSOP 200892 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijne17 GRONDBELEIDDoelbeleid: Het scheppen van condities om de natuurlijke hulpbron grond efficiënt en effectief in te zetten als basis voor duurzame economische ensociale ontwikkeling als mede ten behoeve van milieubeschermingSterkte1. Plantages2. Domeingronden3.Zwakte1. Ongestructureerde verdelingBedreigingen1. Politiek2. OccupantenKansen1. TransparantbeleidDSOP 200893 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijne18 ONDERWIJSDoel: In 2015 moeten alle kinderen, jongens en meisjes, toegang hebben tot kwalitatief hoogstaand onderwijs, zal het onderwijs- en opleidingstelsel instaat zijn zich gemakkelijk aan te passen aan de veranderende wereld van arbeid, en zal levenslang leren worden bevorderdSterkte1. Voldoende onderwijs mogelijkheden en toegankelijk vooriedereen (gratis)2. Basis onderwijs is voor iedereen toegankelijkZwakte1. Onderwijs op hoger niveau is nog gecentraliseerd2. Tekort aan goed opgeleide onderwijs krachten3. Kwaliteit van het onderwijs voldoet niet aan de hedendaagseeisen.Bedreigingen1. Terugkerende acties van onderwijsgevenden2. Verouderde lesmateriaal en leermethodeKansen1. Hoger gekwalificeerde krachten2.DSOP 200894 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijne20. ARMOEDEBESTRIJDINGDoel: Vermindering van armoede met 4,4% per jaar en met 22% in 2010, in lijn met de MDG voor armoedebestrijding ( het aantal mensen dat inarmoede leeft moet in 2015 ten minste tot de helft zijn teruggebracht ten opzichte van 1990Sterkte1. Voldoende grond om te bewerken2. Werkgelegenheid, Paramaribo is niet ver wegZwakte1. Weinig werkgelegenheid in Commewijne2. Weinig bedrijvenBedreigingen1. Afstaan van gronden voor woningbouw projecten2. drugsgebruik3. Bevolkingsaanwas van buitenafKansen1. Het opzetten van fabrieken2. Scholing in de agrarische sector3. bevolkingsaanwasDSOP 200895 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijne21: CULTUURDoel: Vergroten van de mogelijkheden van alle burgers om vrijelijk deel te nemen aan het cultureel leven van CommewijneSterkte1. Diverse culturen zijn bewaard gebleven2. Verschillende culturele scholen die culturele vaardigheden aanjongeren bijbrengen in het districtZwakte1. Weinig bestaande accommodaties om cultuur te beoefenen en/of uit te dragenBedreigingen1. Door verwestering houden jongeren zich niet bezig met cultuurKansen1. Partnerschappen2. Culturele uitwisseling3. Vergroting export potentie cultuurDSOP 200896 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijne22. GEZONDHEIDSZORGDoel: Het waarborgen van de beschikbaarheid , bereikbaarheid en kwaliteit van de gezondheidszorg met als doel de gehele bevolking in een optimalegezondheidstoestand te houden cq brengenSterkte1. Voldoende RGD poliklinieken en artsen2. Apotheken3. SZFZwakte6. Geen ziekenhuis7. geen adequaat functionerend BOG8. Vergelegen plaatsen ontstoken van gezondheidszorg9. Geen ambulance bij Sinabo en omgevingBedreigingen1. door ontbreken van adequate controle kunnen ziektes uitbrekenKansen1. Hergebruik van het ziekenhuis te EllenDSOP 200897 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijne23 MILIEUMANAGEMENTDoel: de instandhouding en het duurzaam gebruik van het milieu alsook de kwaliteit daarvanSterkte1. Grotere delen van Commewijne zijn nagenoeg nog onaangetastZwakte1. Milieu wetgeving voldoet niet aan de hedendaagse eisen2. Geen afvalstoffenwetBedreigingen1. Onoverzichtelijke en ongecontroleerde winning van onzenatuurlijke hulpbronnen2. Slecht of geen onderhoud van onze verdedigingswerken tegenhet hoger wordende waterpeilKansen1. Nieuwe wet kan de milieu activiteiten beter uitrusten2. Goed voorebreid op eventueliteitenDSOP 200898 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijne24 TRANSPORTSECTORDoel: het totstandbrengen van ordening en verbetering van het verkeerswezenSterkte1. Infrastructuur is goedZwakte1. Vervoer niet optimaal gestructureerdBedreigingen1. Onderhoud van de infrastructuurKansen1. Asfalteringsproces wordt ingezetDSOP 200899 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijne25 INFRASTRUCTUURDoel: Het ontwikkelen van doelmatige en veilige infrastructuurSterkte1. Geasfalteerde en verharde wegen2. Ontsluiting Oost – West3. De brug over de Suriname rivierBedreigingen1. Overstroming2. Niet structureel onderhouden van de wegen en lozingenZwakte1. Geen verbinding naar de achtergelegen gebieden en overrivieren naar de rechteroever van de commewijnerivier2. Slechte weggesteldheid2. Niet functioneren van de sluizen3. Geen andere bruggen over rivierenKansen1. Waterkerende dam tegen overstroming2. Uitbreiding wegennet met voetpaden en trottoirs3. Overdracht brug van Suralco bij ParanamDSOP 2008100 van 101

Republiek SurinameDistrict Commewijne26 URBANISATIEDoel: De ontwikkeling van een diensten en activiteiten kern in het districtSterkte1. Diversiteit aan werkgelegenheidBedreigingen1. VerdienstenZwakte1. Ontsluiting van rechteroeverKansen1. Infrastructuur optimaliseren2. Grensgebieden ontwikkelen3. Mijnbouw activiteiten Klaverblad4. KaaimangrasiDSOP 2008101 van 101