Welbevinden op school - CEGO Publishers

EE -m @gazineEcho’s uit het ErvaringsGericht OnderwijsWelbevinden op schoolLimburgse basisscholen krijgen steun van werkmapen samenwerkingsverband10 mei 2005. Na maanden van voorbereiding is het eindelijkzover: de nieuwe werkmap ‘Welbevinden op school’ wordt voorgesteldaan een grote groep leerkrachten, directies en begeleiders.De ruime opkomst bewijst de aandacht voor goed en kwaliteitsvolonderwijs in de Limburgse basisscholen. Het is belangrijk datkinderen graag naar school gaan. Leren lukt nu eenmaal beterals ze (thuis en) op school goed in hun vel zitten.Driedelige werkmap ondersteunt schoolteamsMet dat ideaal en streefdoel voor ogen werd deze werkmap ontwikkeld. Ze bevat driedelen die elk apart gehanteerd kunnen worden.Het eerste deel belicht de onderliggende visie. We raden daarom schoolleiders,(zorg)begeleiders en CLB-medewerkers aan dat deel zorgvuldig te lezen. Zo komenze de uitgangspunten van de provinciale Dienst Welzijn en Gezondheid op het spoor.Een gedeelde visie maakt samenwerking binnen het schoolteam en met instantiesdie de school ondersteunen een stuk eenvoudiger en verhoogt de slaagkansen aanzienlijk.Wie zich inschakelt in het ‘Samenwerkingsverband Welbevinden op School’,weet dat alle andere partners dezelfde visie onderschrijven. Dat schept duidelijkeverwachtingen en bundelt de inspanningen.Het tweede en het derde deel van de map bevatten een set van werkinstrumenten.Deel twee is opgevat als een ‘draaiboek’ en bestaat uit twee grote instrumenten. Heteerste stelt individuele leerkrachten, een kleine werkgroep of het hele schoolteamin staat om met behulp van een checklist na te gaan waar en hoe er al aandacht gaatnaar het welbevinden van kinderen, leerkrachten en ouders. Elk onderdeel nodigt deleerkracht-gebruiker bovendien uit om de eigen beleving of ervaring te benoemen.Het tweede grote instrument schetst een ‘groeipad’ dat scholen kunnen volgen. Hetoverzicht omvat vier verschillende groeifasen. Daarin kan nagegaan worden in welkemate er binnen de school al sprake is van een samenhangende en geïntegreerdewerking.Beide instrumenten zijn vrij omvangrijk. Het is echter niet de bedoeling dat schoolteamsalle onderdelen van het draaiboek doorlopen. Vooreerst kunnen ze kiezentussen beide instrumenten (checklist of groeipad); daarnaast kunnen ze nog opterenvoor een selectief gebruik. Zo kan de directeur in samenspraak met de zorgbegeleideren de pedagogisch begeleider kiezen voor twee onderdelen van de checklist (‘eigenvisie’ en ‘beleving van de leerkracht’ en dat enkel op probleemaanpakkend niveau)of slechts drie van de veertien items (hetzij onder de noemer ‘schoolniveau’, hetzijonder de noemer ‘klasniveau’) van het groeipad selecteren en aan het hele teamvoorleggen.Ervaringsgericht Onderwijs© CEGO Publishers, Leuven, België — EE-m@gazine Jrg. 2004-2005 – 3/1 Centrum voor

Echo’s uit het ErvaringsGericht OnderwijsEE -m @gazineje te maken met een of meer overdreven drukke kinderen in de klas, dan komt heteropaan hen te begrijpen en gepaste maatregelen te treffen. Vaak helpt het als jevoor een duidelijke, zich steeds herhalende structuur en voor genoeg doe- en bewegingsmomentenzorgt. Een wiebelend been wordt niet langer begrepen als een tekenvan niet-betrokkenheid.Vooruitlopend op het bekende probleem, wordt gekozen voor actieve lesvormen meteen heleboel concrete taken en opdrachten.Een themaspecifieke nascholing levert leerkrachten nieuwe ideeën aan en maakt henbewust van een aantal te vermijden valkuilen. Door de lessen LO en bewegingsopvoedingheel actief te maken (sport en samenspel), profiteren ook andere kinderenmee van de mogelijkheden die noodgedwongen worden aangeboord. Teken- of kleioefeningenbieden de kans om inzicht te krijgen in de binnenkant van alle kinderen.Om de samenhang in de klas te vergroten, wordt de weekkring afgesloten met eenstoelendans, een evaluatie-in-actie en/of enkele vertrouwensspellen. Juf Kris kaneen MDO bijeenroepen als ze opnieuw in de knel geraakt. Gelukkig kan ze terugvallenop een attent team. Vlak voor de krokusvakantie krijgt ze de ‘uithoudingsprijs’ vanhaar collega’s, een rugzak met een uitgebreid ‘overlevingspakket’: een notitieboekjemet tips en bemoedigingen en een flesje massageolie. Kwestie van háár welbevindenniet uit het oog te verliezen …De fundamentele aanpak mikt op vier niveausDe voorstellen die hierboven beschreven staan, kunnen in vier groepen wordenonderverdeeld. Zo is er sprake van:(a) Leefklimaatbevorderende initiatievenOp klas- en teamniveau worden initiatieven genomen die het goed gevoel versterkenen die maken dat iedereen zich veilig en op z’n gemak voelt. Er is ruimte voorhumor, voor goed persoonlijk contact en er heerst een open sfeer.(b) Algemene preventiemaatregelenHier gaat het om initiatieven die de mogelijkheden van de kinderen, de leerkrachtenen/of de ouders versterken. Ze worden beter toegerust. Zo vergroot hun draagkrachten worden problemen in een vroeg stadium voorkomen.(c) Specifieke preventiemaatregelenDeze maatregelen richten zich op een welomlijnd probleem en doen er alles aanom de risico’s zo klein mogelijk te houden of zelfs uit te sluiten. Het ligt voor dehand dat de meeste aandacht naar de direct betrokkenen uitgaat.(d) Probleemaanpakkende maatregelenDeze maatregelen komen er nadat zich een probleem heeft voorgedaan en richtenzich noodzakelijk op de direct betrokkenen. Het doel ervan is het probleem zo vlugmogelijk in de kiem te smoren.Een omvattend en weldoordacht zorg- of GOK-beleid bestaat altijd uit een combinatievan deze vier soorten maatregelen. De preventiepiramide maakt zichtbaardat de onderliggende ‘niveaus’ van maatregelen de hogergeplaatste niveaus helpendragen. Pas dan kan er sprake zijn van een samenhangend beleid. Effectieve probleemaanpakkendetussenkomsten of specifieke preventiemaatregelen verdienenmaar steun als ze tegelijk garant blijven staan voor het beoogde positieve leefklimaat.Maatregelen die de omgang en de communicatie verzieken of verzuren, laatje het best achterwege. Hun – eventueel – kortstondige ‘succes’ is enkel oogverblindenden zet geen zoden aan de dijk.© CEGO Publishers, Leuven, België — EE-m@gazine Jrg. 2004-2005 – 3/1

Echo’s uit het ErvaringsGericht OnderwijsEE -m @gazineOverstappen naar de WOS-gidsDe ‘Welbevinden op School’-gids volgt nauwgezet de indeling van de preventiepiramide.Zo blijft de samenhang met de analyse-instrumenten uit deel tweegewaarborgd. Komt het team na de bespreking van de schooleigen analyse tot hetbesluit dat de maatregelen op niveau 4 (probleemaanpak) niet voldoen en merktmen een verband met niveau 1 (het leefklimaat in de school is verzuurd) of niveau2 (het schoolteam heeft nood aan een klare beleidslijn en meer intern overleg),dan weet men sneller wat gedaan. Per niveau wordt aangegeven welk aanbod erbinnen het samenwerkingsverband ‘Welbevinden op School – Limburg’ beschikbaaris.Dit aanbod zal in de toekomst uitgebreid worden met nieuwe organisaties die zichachter de visie en de doelstellingen van het samenwerkingsverband kunnen scharen.Zo wordt met vereende krachten werk gemaakt van het geluk en de toekomst vande Limburgse jeugd. Knap dat dit kan! Benieuwd wat die gezamenlijke inspanningbinnen enkele jaren zal opleveren! Wij hebben er alvast vertrouwen in en hopendat andere provincies dit voorbeeld zullen volgen!Goed om te weten:• De werkmap en het samenwerkingsverband ‘Welbevinden op School’ kwamener op initiatief van de Limburgse Provinciale Dienst Welzijn en Gezondheid.• De tekst van de werkmap kwam tot stand dankzij medewerkers van CEGO vzw(Luk Depondt, Bert Vermeersch), Leefsleutels vzw (Kristl Habils), ProjectVerbondenheid (Gie Deboutte) en de Relatiestudio (Els Daemen, AnnieDebue).Gie Deboutte© CEGO Publishers, Leuven, België — EE-m@gazine Jrg. 2004-2005 – 3/1