KLK-Mei-2015

Nuusblad van
KLK Landbou Bpk
Vol 13 • Mei 2015
KLK Gesprek
Carnarvon Abattoir:
Die beste in dié geweste!
CARNARVON ABATTOIR HET in November 2014
FSSC 22000-sertifisering deur Aspirata behaal. Dit is die eerste
skaapabattoir in Suid-Afrika om hierdie sertifisering te verkry. Die
KLK-groep het in 2014 besluit om FSSC 22000 by ons abattoirs te
implementeer en die voedselveiligheidstelsels dwarsdeur die Groep
te standaardiseer.
Christa Malan Consulting (Pty) Ltd is as konsultant gebruik en
het Carnarvon Abattoir deur die proses gelei. FSSC 22000 is ‘n
onafhanklike en internasionale voedselveiligheidsbestuurstelsel
wat ‘n raamwerk skep vir organisasies om hulle voedsel veiligheidsverantwoordelikhede
na te kom en vorm ‘n fondasie om ‘n
bestuurstelsel in plek te stel wat herken word deur die GFSI (Global
Food Safety Initiative), wat ‘n internasionaal erkende skema is.
FSSC 22000 word gebaseer op ISO22000 en die tegniese
standaard ISO22002-1, wat die fondasie vir die stelsel skep. Die
GFSI vorm deel van die Consumer Goods Forum wat bestaan uit
handelaars en produsente. Hierdie handelaars en produsente werk
gesamentlik om voedselveiligheidstandaarde teen ‘n vasgestelde
kriteria te meet en vereis al hoe meer dat maatskappye gesertifiseer
word teen ‘n GFSI erkende skema.
Die voordele verbonde daaraan om ‘n soliede fondasie vir
voedselveiligheid te vorm, skep vertroue vir kliënte en verbruikers
dat die Groep ‘n kultuur van voedselveiligheid het en goed
beheerde bestuurstelsels in plek het wat hulle prosesse beheer.
Die stelsel is in Februarie uitgerol na Calvinia (Ramskop) Abattoir,
en is in Maart 2015 by Upington Abattoir geïmplementeer.
Carnarvon Abattoir ontvang ‘n sertifikaat as bewys van hul FSSC 22000-sertifisering. Die sertifikaat
is in Pretoria oorhandig en dr Adriaan du Toit (Sertifiseringsbestuurder: Aspirata), Danie Franken
(Abattoirbestuurder: Carnarvon), Christa Malan (Christa Malan Consulting) en Sybrand Strauss
(Afdelingsbestuurder: Aspirata) was ook teenwoordig.
Carnarvon Abattoir is die eerste skaapabattoir in Suid-Afrika om 'n FSSC 22000-sertifisering te verkry.
bl3
bl5
KLK Groblershoop – waar jy uitstekende
dienslewering kan verwag
Veranderlikheid en tendense ten
opsigte van reënval in die Noord-Kaap
bl4

2 Aan die Woord... KLK Gesprek
Uit die
Raadsaal...
Stephen van Huyssteen
Besturende Direkteur: KLK
KLK bou voort op ons suksesse
KLK SAL DIE finansiële resultate vir
die jaar tot Februarie 2015, op 20 Mei
bekendmaak. Die verwagting is dat
hierdie finansiële resultate weer eens
bevredigend sal wees en die Groep
se kontantposisie sal uiters positief
wees, nieteenstaande die belang wat
gedurende Februarie 2015 vir Carpe
Diem Raisins betaal is.
Die 50%-belang wat KLK in Carpe Diem
Raisins verkry het, ondersteun KLK se
diversifikasiestrategie en die winsbydrae
van Carpe Diem sal eers in 2015/2016
verantwoord en gereflekteer word.
Gedurende die komende jaar word
daar wesenlike kapitaalspandering
beplan waarvan die grootste items
verteenwoordig word deur die opgradering
van sekere rybane, ‘n koelkamer
vir Carnarvon Abattoir en die uitbreiding
van Postmasburg-handelstak en Build it.
Daar sal veral gefokus word op die operasionele
effektiwiteit van die voerkraal en
die werwingsmodel by Upington Abattoir
om die begrote toename in slaggetalle
en dorpervelle te verseker.
Die diversiteit en samestelling van KLK
se besigheidsmodel, die prestasie van
Handel en Build it en die werwing van
die beplande slaggetalle asook die
toevoeging van Carpe Diem Raisins
sal die sukses en bereiking van KLK
se 2015/2016-winsdoelwit bepaal.
Vleispryse beweeg sywaarts
2014 IS VERBY en die prysprestasie
van lams-, skaap- en beesvleis gedurende
die afgelope jaar het die verwagtinge
van meeste voorspellers vêr oortref.
Die ou gesegde “Hou jou mond uit
weervoorspelling en die vleispryse uit” het
ook hierdie jaar weer sy relevansie bewys.
Die pryse het, darem soos voorspel, hoog
gebly en vir die meeste produsente ‘n
goeie inkomste, veral tydens die laaste
kwartaal van 2014, verskaf.
Dit word al hoe meer duideliker dat
verbruikers nie noodwendig deur hoë pryse
van rooivleis- en veral lamsvleisaankope
afgeskrik word nie. Dit wil daarom lyk of
lamsvleis, na my mening, al hoe meer na
die posisie van ‘n nismark produk begin
beweeg, wat natuurlik bepaalde voordele
en nadele inhou.
Die meeste van die rooivleis produk word
geproduseer in die droeër ekstensiewe
gedeeltes van ons land en hierdie
gebied word dan ook gekenmerk deur
periodieke droogtes. So was die KLK
bedieningsgebied baie droog met die
weiding uiters skaars wat produsente
genoodsaak het om diere vir verslagting
aan te bied wat nog nie die ideale
slagkondisie en/of slaggewig bereik
het nie. Die grootste gedeelte van
die bedieningsgebied het gelukkig
nou taamlik goeie reën ontvang wat
die situasie totaal verander het. Die
Pitkos vir die siel...
Marksake
Jan Schutte
Bestuurder: KLK Vleis
produsente pryse vir A2/A3 lammers is
tans bokant die vlakke van R 50/kg en
sal waarskynlik nie sommer onder hierdie
vlakke vir die kwartaal verhandel nie.
Die speenkalfpryse is tans in die omgewing
van R 19/kg lewendige gewig
en daar word nie in hierdie kwartaal
noemenswaardige bewegings voorsien
nie en behoort daarom sywaarts te
beweeg. Die swakker as verwagte mielie
oes mag die prys van mielies op druk
wat dalk druk op die speenkalfpryse kan
uitoefen. Bees se slagpryse behoort ook
vir hierdie kwartaal sywaarts te beweeg.
Daar is geen veranderinge aan
die Suid Afrikaanse kant van die
invoergrense nie, maar Namibië het
die uitvoer regulasies vir kleinvee
aan hulle kant verander weens die
rampdroogte aldaar. Produsente mag
nou lewendige skape en lammers wat
nie slaggereed is nie, uitvoer na die
RSA se voerkrale onderhewig aan ‘n
reeks streng voorwaardes. Dit behoort
nie ‘n negatiewe impak op die skaap
en lamspryse uit te oefen nie omdat
die karkasse van hierdie diere ongeag
of die diere in Namibië of Suid Afrika
verslag word, in elk geval in Suid Afrika
bemark word. Daar is tans nog geen
veranderinge aan die uitvoerregulasies
vir slagbees uit Namibië aangekondig
nie, terwyl die speenkalwers en bees
ligter as 450 kg lewendige massa, nie
aan ander regulasies as die veeartsenyregulasies
onderworpe is nie.
Deon van Niekerk
Die Here weet
“DIE GEES STAAN ons ook in ons
swakheid by: Ons weet nie wat en hoe ons
behoort te bid nie, maar die Gees self pleit
vir ons met versugtinge wat nie met woorde
gesê word nie.” (Rom 8:26)
Weet ons dit altyd? Wat mag ek bid?
Vir wat mag ek vra?
Baie gelowiges sal dié vraag oorbodig
vind. Die antwoord is mos eenvoudig: Vir
álles! En tog, wanneer jy in die noute kom,
wanneer die dal van doodskaduwee van
Ps 23 op jou neerdaal, raak jy onseker. Jou
besigheid gaan onder…Mag jy bid dat God
jou geknoei sal regmaak? Of nog beter
(erger?): Jy begin ‘n nuwe besigheid, die
spanning knaag…Mag jy bid vir sukses,
rykdom, mag en aansien? Waar so baie
ander worstel?
Nader aan die huis: Jy raak siek, ernstig
siek, terminaal dalk…Mag jy bid vir
genesing waar so baie ander om jou “dit
nie maak nie”? Waarvoor mag jy vra…?!
Ek hoor: Jy moet bid volgens God se wil.
Maar wat is “God se wil”? Meestal, voel dit
my, is dit maar wat óns wil!
Laat diegene wat so in die lewe se kopklem
gekom het jou egter vertel: Die vraag raak
later aan nie meer wát of selfs hóé jy moet
of mag bid nie, maar of jy hoegenaamd in
staat is om te bid. Jou woorde raak stom in
jou mond! Jy voel dat dit tog nie eintlik sal
help nie; wat sal gebeur, sal gebeur!
Meer nog: God raak ver, ‘n reliek van
‘n lewe lank gelede, toe alles nog beter
was. Eintlik raak jy kwaad vir God. Jy
voel gekul, in die steek gelaat. Dan,
wanneer jou woorde opraak, wanneer die
omstandighede jou oorweldig, wanneer jy
inderdaad nie weet wat of hoe om te bid
nie, bly Rom 8:26 se trooswoorde oor: Dit
is nie in jou hande nie, maar ‘n ander Een
sorg. Hý bid in jou plek, namens jou.
Die Here alleen weet, Hy verstaan.
Dit alleen bly oor…

Mei 2015
Maatskappynuus
3
Trotse personeel voor hul
uitblinker-handelstak:
KLK Groblershoop.
KLK was duidelik
teenwoordig
KLK HET WEER sy staal gewys tydens
vanjaar se Upington Ekspo wat van 30 April -
2 Mei plaasgevind het toe die maatskappy
met die toekenning as derde beste stalletjie
weggestap het. Die wapenafdeling was ook
’n groot trekpleister met Cassie Nienaber
(“herlaai-goeroe”) se teenwoordigheid.
’n Stalletjie van KLK het ook by die
Marchand Skou van 23 - 25 April gepronk.
Groblershoop-tak – waar jy
uitstekende dienslewering kan verwag
GROBLERSHOOP IS GELEË tussen
Upington, Prieska en Griekwastad, aan die
oostekant van KLK se bedieningsgebied.
Hierdie boerderygemeenskap bestaan
hoofsaaklik uit besproeiingsprodusente
langs die Oranjerivier en veeprodusente
wat in sommige gevalle ook ‘n besproeiingsboerdery
het. Die besproeiingsprodusente
produseer onder andere wyndruiwe,
rosyne, pekanneute, lusern, katoen
en mielies.
Die personeel van KLK Groblershoop mik
daarna om produsente en ander kliënte
by te staan deur die regte produk op die
regte tyd beskikbaar te hê. ‘n Onlangse
voorbeeld is die bykans 5 000 meter rosyntjienet
wat die afgelope twee maande tydens
die oesseisoen aan produsente voorsien
is. KLK Groblershoop glo dat geen werk
afgehandel is voordat die papierwerk nie
ook gedoen is nie, en hou die algemene
administrasie van die handelstak op ‘n
hoë vlak.
Die Groblershoop-handelstak is verlede
jaar aangewys as die KLK-handelstak met
die beste administrasie waarvoor hulle
‘n wisseltrofee ontvang het waarop hulle
baie trots is. Verder poog die personeel
om hulle produkkennis te verbeter deurdat
hulle verskaffers vra om gereeld
produkopleiding aan te bied. Sodoende
kan die personeel aan kliënte die gebruik
en werking van produkte verduidelik en
ook op hoogte wees waarvan die kliënt
praat as daar ‘n spesifieke behoefte is.
KLK Groblershoop is gedurende die week
van 08:00 tot 17:00 oop vir besigheid,
en op Saterdae van 08:00 tot 12:00. Die
bestuurder en personeel nooi u vriendelik
uit om dié tak te kom besoek.
Hierdie ouens vul poste
“Herlaai-goeroe” Cassie Nienaber (links) gee waardevolle wenke
aan ’n skouganger.
Build it het deel gevorm van KLK se stalletjie op Upington Ekspo.
Herman Burger (KLK), Thys le Roux (Agrinet) en Johan van Zyl
(KLK Petroleum) het tog te heerlik tydens die Marchand Skou met
produsente gesels. (Foto: Die Gemsbok)
André Ferreira, voorheen Bestuurder: Kuruman Build it,
is nou as die Bestuurder van Upington Build it aangestel.
Die nuwe Bestuurder by Kuruman Build it is
Johann Meyer.
Jou vennoot in landbou
Reino Huyser is onlangs as Kredietbestuurder by KLK aangestel.
Hy was voorheen ‘n Ouditeur by die Suid-Afrikaanse Inkomstediens.

4 Aktueel
KLK Gesprek
KLK-aandele presteer bo die R10-vlak
VANAF 1 TOT 31 DESEMBER 2014 het ‘n totaal
van 11 624 KLK-aandele op vlakke tussen R10 en R10,05 per
aandeel verhandel, met vier kopers en elf verkopers. In die maand
van Januarie 2015 het 57 536 aandele teen R10,07 per aandeel
verhandel, met twee kopers en nege verkopers. 22 868 aandele
het in Februarie 2015 verhandel op vlakke van tussen R10 en
R10,16, met ses kopers en agt verkopers.
Veiliger as die X-Trail sal jy nie sommer kry
NISSAN SE SPLINTERNUWE X-Trail het‚ ’n vyfster
veiligheidsgradering van die onafhanklike veiligheidsorganisasie,
Euro NCAP, ontvang. Dit volg ná soortgelyke vyfstertellings vir die
nuwe Qashqai, wat Nissan se crossover-reeks een van die veiligste
in die industrie maak.
Die X-Trail, wat vroeër vanjaar in Europa bekend gestel is, is die
perfekte voorbeeld van Nissan se innovering in die veiligheidsveld,
met ’n verskeidenheid gevorderde stelsels wat uitstekende
beskerming vir insittendes en voetgangers bied.
Hoë vlakke van beskerming
Gedurende die voorkant-impaktoetse het die passasierskompartement
van die X-Trial stabiel gebly, met dummy-lesings wat goeie
beskerming vir die knieë en femurs van die bestuurder en passasier
aandui. Die bestuurder-dummy het maksimum punte in die
kantversperringsimpaktoetse gekry met goeie beskerming
van al die liggaamsdele. Selfs in die meer ernstige
kantpaaltoets was die beskerming van al die
liggaamsdele goed. Die nuwe X-Trail het ook
goed gevaar in die kinderbeskermingstoets.
• Innoverende veiligheidstegnologie in die nuwe X-Trail help
om ongelukke te vermy.
• Die X-Trail word geprys vir sy hoë beskermingsvlakke
en veiligheidstelsels.
• Die nuwe X-Trail beskik oor ’n reeks veiligheidsfunksies,
insluitende Safety Shield.
• Juke en Qashqai crossovers geniet ook vyfster-Euro
NCAP-graderings.
Bedryfserkenning
Safety Shield het nie net gehelp om die nuutste Nissan-modelle
maksimum punte met Euro NCAP te laat kry nie, maar sy potensiaal
om die hewigheid van ongelukke te verminder, is ook deur die pers
erken. Om dit te beaam, het ’n vooraanstaande motorpublikasie sy
gesogte “Safety Award”, as deel
van die jaarlikse Motor van
die Jaar-toekenning,
aan Nissan Safety
Shield toegeken.

Mei 2015
Veranderlikheid en tendense
ten opsigte van reënval in die Noord-Kaap
Tegnies
5
REËNVAL OOR DIE Noord-Kaap sedert Julie 2014 was
bonormaal oor die westelike en oostelike gedeeltes van die provinsie,
maar ondernormaal oor die sentrale tot die suidwestelike gedeeltes
(Figuur 1).
Baie hoë temperature en lae reënval gedurende laat Januarie tot
die middel van Februarie het ’n besonder negatiewe uitwerking op
die sentrale dele van die provinsie hierdie jaar. Hoewel die kumulatiewe
reënval vir hierdie tydperk vir 2014/2015 oor die sentrale tot
suidwestelike gedeeltes van die provinsie ondernormaal was, het
normale tot bonormale reënval in die weste en ooste voorgekom.
Trouens, seisoenale totale reënval het die afgelope paar jaar in groot
dele van die provinsie in die normale tot bonormale kategorie gebly.
Pas hierdie waarneming in enige mate in by die reënvaltendense wat
die afgelope paar dekades waargeneem is – of die verwagte tendense
in die nabye toekoms?
’n Tydreeks van die gestandaardiseerde neerslagindeks (SPI*) word
gebruik om reënvaltendense en -siklusse oor die provinsie sedert
1921 te demonstreer. Die indeks kwantifiseer neerslagsurplusse of
tekorte op veranderlike tydskale en kan gebruik word om op grond
van die historiese temporale eienskappe van reënval ’n aanduiding
van die intensiteit en duur van droogte te verskaf. Groter negatiewe
waardes dui op droogtetoestande, terwyl groot positiewe waardes
FIGUUR 1: Reënval (% van langtermyngemiddelde) vir Julie 2014 tot Maart 2015. Die poligone
verteenwoordig kwaternêre rivieropvanggebiede en word gebruik om reënvaldata tydens die
berekening van die gestandaardiseerde neerslagindeks vir daardie gebied op te som.
Die artikel is geskryf deur dr Johan Malherbe van die
Landbounavorsingsraad – Instituut vir Grond, Klimaat en Water
uiters nat toestande aandui. Die indeks strek tipies tussen -3 en +3
oor ’n spesifieke gebied.
Die gemiddelde jaarlikse SPI-waardes (Julie tot Junie van die volgende
jaar) word per kwaternêre opvangsgebied (soos in Figuur 1 op die
kaart aangedui word) bereken vir die streek van belang soos deur
die opvangsgebieddekking (wat ongeveer 60% van die provinsie
dek) aangedui word. Figuur 2 toon die tydreeks van 12 maande
se Julie-Junie-SPI’s vir die streek van belang in swart stawe, met die
vyfjaar-SPI wat ’n gladde tydreeks verskaf asook ’n aanduiding van
laefrekwensie-veranderlikheid, wat in groen aangetoon word.
Dekadale veranderlikheid word in die SPI-tydreeks aangedui
(Figuur 2). Suid-Afrikaanse SPI-tydreekse toon ’n 17 - 20-jaarsiklus,
en sedert die 1980’s ook ’n 10 - 12-jaarsiklus. Vir die 17 - 20-jaarsiklus
word afwisselende nat en droë tydperke onderskeidelik deur
blou en rooi pyltjies aangedui. Nat tydperke het in die vroeë 1920’s,
laat 1930’s/vroeë 1940’s, laat 1950’s, laat 1970’s en laat 1990’s
voorgekom. Ligblou pyltjies dui die natter tydperke aan wat uit fase is
met die res van die 17 - 20-jaarsiklus in die tydreeks en teen die laat
1990’s en in ongeveer 2008 voorkom. Hierdie natter tydperke dra by
tot die opwaartse tendens wat aangeteken is asook tot die ontstaan
van ’n 10 - 12-jaarsiklus sedert die 1980’s. Die belangrikheid van
die El Niño suidelike ossillasie (ENSO) is ook dadelik duidelik, met
twee van die drie droogste somers wat met sterk El Niño-gebeure
verbind word (1932/1933 en 1986/1987), en die natste somers wat
met La Niña-gebeure verbind word (1973/1974, 1975/1976,
2010/2011). Na bewering speel ENSO ’n belangrike rol in die
jaar-tot-jaar-klimaatveranderlikheid asook in die waargenome
laefrekwensie (dekadale) veranderlikheid.
Die tydreeks van 12-maande-SPI-waardes toon ook ’n geringe,
maar statisties beduidende opwaartse tendens (onderbroke lineêre
tendenslyn). Die opwaartse tendens in die SPI-tydreeks is die gevolg
van stygings in vroeësomer- (Julie tot Desember) sowel as laatsomer-
(Januarie tot Junie) reënval (word nie getoon nie). Hoewel die beduidende
opwaartse tendens deel van ’n langtydperksiklus van ongeveer
120 jaar kan wees, word die reënvaltendens in die streek ook deur
gekoppelde globale sirkulasiemodelle oor die volgende paar dekades
met antropogeniese forsering (hoofsaaklik toename in kweekhuisgasse
en afname in stratosferiese osoon) gesimuleer. Die waargenome en
gesimuleerde toenames in reënval oor die sentrale somerreënvalstreek
word ten minste in ’n mate verbind met die kontraksie van die subtropiese
bolug straalstroom na die suide namate temperature wêreldwyd
styg asook met ’n versterking van die subtropiese hoëdrukgordel. Hierdie
veranderinge kan verbind word met ’n toename in beskikbare vog
vanaf die Indiese Oseaan en ’n laer voorkoms van die instroming
van droë lug vanaf die Atlantiese Oseaan oor die streek.
FIGUUR 2: Tydreeks van 12 maande se Julie-Junie-SPI (swart stawe) sedert 1920/1921. Die vyfjaar-
SPI word as ’n groen oppervlak getoon. ’n Lineêre tendenslyn (swart onderbroke lyn) is by die reeks
gepas. Donkerblou (rooi) pyltjies dui nat (droë) tydperke van ’n 17 - 20-jaarsiklus in die tydreeks
aan. Ligblou pyltjies dui bykomende nat tydperke aan wat sedert die 1980’s waargeneem is.
Jou vennoot in landbou
Ongeag ’n opwaartse tendens in reënval kan ’n selfs duideliker
opwaartse tendens in temperature enige moontlike positiewe effek
van hoër neerslag neutraliseer. Temperature oor groot dele van
Suider-Afrika sal na verwagting styg – met groter sekerheid as die
geprojekteerde verandering in reënval. Die toename in potensiële
evapotranspirasie wat met die geprojekteerde styging in temperatuur
verbind word, kan die waterbalans in ’n negatiewe rigting verskuif,
wat tot ’n verskuiwing na ’n meer ariede klimaatsbedeling kan lei.
* McKee, T.B., Doesken, N.J., Kliest, J. 1993. The relationship of drought
frequency and duration to time scales. In Proceedings of the 8th Conference
on Applied Climatology, 17 - 22 January, Anaheim, CA. American
Meteorological Society: Boston, MA; 179 - 184.

6 Aktueel
KLK Gesprek
Wat hou die reënval vir ons in?
TRADISIONEEL IS FEBRUARIE en Maart die maande
met die hoogste en mees betroubare reënval oor die sentrale
tot westelike dele van die land. Indien hierdie maande swak
reënval kry, het dit ‘n baie groot invloed op die produksie van
weidingsmateriaal vir die winter, lente en somer.
Februarie en die eerste gedeelte van Maart 2015 het egter ver
ondergemiddelde reënval gekry oor groot gedeeltes van die land.
Die rede vir die swak reënval kan vernaamlik aan twee faktore
toegeskryf word en veral die gesamentlike effek daarvan: Eerstens
was/is daar ‘n swak ontwikkelde El Niño (tussen neutraal en El Niño)
en tweedens die effek van tropiese siklone in die Indiese Oseaan en
sterk laagdrukstelsels in die Mosambiekkanaal. Dit het weerstelsels
oor Suider-Afrika sedert Januarie 2015 baie beïnvloed met vloede
oor Zambië, Malawi, Angola en aangrensende lande en droogte
oor Suid-Afrika, Namibië en Botswana.
Die El Niño-ontwikkeling het effens verswak gedurende Maart 2015.
Met die son wat nou verder noordwaarts beweeg, behoort die seeoppervlaktemperature
in die Indiese Oseaan ook koeler te word en dus
minder sikloon- en laagdrukaktiwiteit te veroorsaak. Dit kan tot gevolg
hê dat daar meer normale reënvalpatrone behoort te heers gedurende
Maart en April. Die kanse vir ten minste gemiddelde reënval is dus goed
vir die laaste deel van Maart en die eerste deel van April oor veral die
westelike dele van die land, wat die Noord-Kaap insluit.
Die groot vraag is egter wat hou die res van die 2015-kalenderjaar
vir ons in? Daar is aanduidings dat El Niño-ontwikkeling weer kan
versterk gedurende die winter en lente (en dalk vir die somer van
Die artikel is geskryf deur Johan van den Berg (Bestuurder:
Gespesialiseerde Oesversekering, Santam Landbou)
2015/2016). Tradisioneel word ‘n bogemiddelde kans vir reën
verwag tydens redelike sterk ontwikkelde El Niño-gebeurtenisse
gedurende Augustus tot November. Met die huidige neutrale tot
swak ontwikkelde El Niño is daar alreeds heelwat El Niño-kenmerke
teenwoordig en verdere ontwikkeling van El Niño kan meer
tradisionele kenmerke later in die jaar laat ontstaan.
Die huidige scenario toon dus dat daar ‘n redelike goeie kans is dat
reën nog kan voorkom voor die winter asook in die lente en vroeë
somer van 2015/2016. Indien El Niño ontwikkel, soos wat tans die
aanduiding is, en tropiese siklone ontstaan weer oor die warmer
Indiese Oseaan water, kan dit egter droë toestande beteken vir die
mid- tot laatsomer van 2015/2016. Indien daar ‘n El Niño ontwikkel
en die Indiese Oseaan se effek is klein met min siklone, kan die seisoen
steeds redelike goeie reënval ervaar. Die verspreiding oor tyd kan egter
swak wees, met veral die midsomer droog, maar met relatief normale
reën in die tweede deel van die somer.
Reënvalsiklusse soos die Tyson en Dyer-siklus van 16 tot 20 jaar en
die sonvleksiklus van 10 tot 11 jaar, toon teenstrydige voorspellings.
Volgens die Tyson en Dyer-siklus is Suid-Afrika midde ‘n nat siklus,
terwyl die afnemende aktiwiteit van die sonvleksiklus dui dat daar ‘n
gunstige venster vir droogte bestaan vir die volgende 2 tot 5 jaar.
Beplan dus eerder vir swakker toestande as vir uitermatige goeie
toestande en beskou goeie toestande, sou hulle voorkom, as ‘n bonus.
Gedragsverandering (Deel 1)
Die artikel is geskryf deur Cobus Booysen
(Bestuurder: Menslike Hulpbronne)
‘N NUWE JAAR bring vir baie
mense nuwe voornemens. Navorsers
reken dat tussen 81% en 92% van alle
nuwejaarsvoornemens nie suksesvol
deurgevoer word nie. Dit beteken dat agt
uit die tien kere wat jy probeer om nuwe
gedrag aan te leer, jy onsuksesvol sal wees.
Permanente gedragsverandering is uiters
moeilik, maar hoekom? Wat is die redes
hoekom ons nie daarin slaag om by nuwe
gewoontes te bly nie? Wat kan ons doen
om positiewe veranderings permanent deel
van ons lewens te maak?
Probleem 1: Ons wil alles wat
verkeerd is gelyktydig verander.
Oplossing: Kies een gewoonte en fokus
daarop om dit suksesvol te verander.
Die algemene gevoel onder
gedragsnavorsers is dat jy moet fokus
op die verandering van ‘n klein aantal
gewoontes op ‘n slag. Dr BJ Fogg, van die
Stanford Universiteit in Amerika, reken dat
jy nie meer as drie gewoontes op ‘n slag
moet verander nie. Ek reken dit sal baie
klein veranderings moet wees indien jy
drie wil verander. Hoe klein? Voorgestelde
veranderinge van gewoontes of gedrag
sal insluit die vlos van een tand, om een
opstoot te doen of om te sê “Vandag
gaan ‘n goeie dag wees”, wanneer jy
wakker word. So, al doen jy ook sulke klein
veranderinge in jou gedrag, moenie meer
as drie op ‘n slag aanpak nie.
Persoonlik verkies ek om slegs een gedragsverandering
op ‘n slag aan te durf. Eers
wanneer hierdie gewoonte roetine raak,
beweeg ek aan na die volgende gewoonte
wat ek wil af- of aanleer. Byvoorbeeld, ek
poog om ten minste drie keer per week
fiets te ry. Toe die roetine gevestig is, het
ek aanbeweeg na die volgende uitdaging;
dit was om ten minste twee keer per week
in die oggend voor werk verder as 5 km te
stap. ‘n Volgende uitdaging kan wees om
stadiger te eet, of om net een bord kos op
‘n slag te eet.
Bonusoplossing: Kies ‘n sleutelgewoonte.
Wat is dit? Dit is ‘n gewoonte wat die res
van jou lewe in lyn trek. Byvoorbeeld,
die fietsry is my sleutelgewoonte. Ek het
die voordeel van die oefening terwyl ek
fietsry, maar dit bring ook ander sekondêre
voordele mee. Ek verloor gewig, alhoewel
ek meer eet. Ek slaap beter in die nag
en ek het meer energie in die dag. Dit
veroorsaak dat ek beter konsentreer op
my werk en beter kwaliteit werk lewer.
Neem kennis dat ek nie probeer om beter
gewoontes aan te leer ten opsigte daarvan
om gewig te verloor, of om beter te slaap
of om meer energie te hê nie. Ek werk net
aan my sleutelgewoonte en hierdie ander
areas van my lewe verbeter daarmee saam.
Dit is hoekom sleutelgewoontes so kragtig
is. Jy moet vir jouself sleutelgewoontes
identifiseer, of dit nou oefening is, meditasie
of die opstel van ‘n maandelikse begroting
om jou huishoudelike finansies te bestuur.
(Erkenning aan James Clear)

Mei 2015
Die se stories wat ek djou kan vertel...
Aktueel
7
MET DIE ATKV Noord-Kaap gemeenskapsprojek,
waaruit reeds meer as
20 gemeenskappe baat vind, is daar gaan
kyk na die skatte wat die Namakwaland
oplewer. KLK het dit moontlik gemaak vir
skrywers in die Namakwaland om hulle werk
in ‘n kortverhaalbundel te laat opneem.
Anzil Kulsen, ATKV Taalorganiseerder,
het in Junie 2013 ‘n werkswinkel
in Okiep vir voornemende skrywers
aangebied. Skrywers is via die
gemeenskapsradio, NFM, en die plaaslike
koerante aangemoedig om hulle eg
Namakwalandse stories in te stuur en
teen Januarie 2014 het heelwat skrywers
hul hand hieraan gewaag. “Die unieke
streektaal en die komiese verteltrant van
selfs ernstige verhale, moet neergepen
word, anders gaan dit vir altyd verlore
wees,” meen Kulsen. Die bundel is deur
LAPA Uitgewers geredigeer en is op
20 Februarie 2015 op luisterryke wyse
op Nababeeb bekend gestel. Omdat
hierdie projek in kompetisievorm
aangebied is, het Renato Ruiter se storie,
Die Xhwa, loshande die wenprys ingepalm.
Ruiter is ‘n talentvolle jongman wat selfs
by die bekendstelling van die bundel
‘n solo gelewer het. ‘n Dramagroep
het opgetree onder leiding van Esther
Engelbrecht, een van die bydraers tot
die bundel.
Die medewerkers van Namakwalandse stories by die bekendstelling van dié unieke bundel.
Die aand het sterk gefokus op die inheemse
Nama-taal, die kulturele erfenis van die
Nama-gemeenskap en hulle ywer om hierdie
erfenis te bewaar. Nog ‘n hoogtepunt tydens
die aand was Johan Cloete se gedig ter herinnering
aan Andre P. Brink. ‘n Puik huldeblyk
wat die gehoor nie onaangeraak gelaat het
nie. Die skrywers versprei self die bundel en
hoop om binnekort ‘n herdruk aan te vra.
Lees lekker in egte
Namakwalandse styl
DRIE GELUKKIGE wenners kan
elk hul eie kopie van Namakwalandse
stories wen.
Om in aanmerking te kom vir hierdie
prys, beantwoord die volgende vraag:
Wat is die naam van die wenstorie in
die ATKV kortverhaal-kompetisie?
Baie geluk aan Susan Malan en
Francois Germishuys wat elk tien
50 kg sakke Buildcrete-sement
gewen het.
Reëls
Werknemers van die KLK-groep mag nie aan die
kompetisie deelneem nie • Slegs een inskrywing
per persoon • Die wenner sal op ons Facebookblad
bekend gemaak word • Die prys sal na
die naaste KLK-handelstak gestuur word en kan
daar afgehaal word • Die prys kan nie vir kontant
omgeruil word nie.
Inskrywingsvorm
Naam en van: ..........................................
...............................................................
Adres: ......................................................
...............................................................
...............................................................
Tel: ..........................................................
Antwoord: ...............................................
...............................................................
..............................................................
Jongjagters
wys julle staal
NOU IS DIE kans vir alle jeugdige
jagters om ‘n prys te wen. Stuur vir ons ‘n
foto van jou en jou buit wat jy tydens die
2015-jagseisoen geskiet het, saam met ‘n
storie van ongeveer 100 woorde waar jy meer
vertel oor jou jagervaring. Inskrywings sluit
14 Oktober 2015 en slegs kinders onder die
ouderdom van 15 jaar mag inskryf. Die beste
foto en storie sal ‘n R500-geskenkbewys van
KLK se jag- en buitelewe-afdeling wen.
Stuur jou inskrywings aan: Ilse van Zyl, KLK
Landbou Bpk, Posbus 86, Upington, 8800;
stuur ‘n faks na 086 5500 224; of e-pos
na ilse@klk.co.za.
KLK Gesprek is ‘n nuusblad wat vier keer
per jaar namens KLK deur Infoworks
saamgestel en uitgegee word.
NAMENS KLK LANDBOU BPK
Ilse van Zyl *
054 337 6202 • ilse@klk.co.za
* Vir navrae oor die verspreiding van
KLK Gesprek, of adreswysigings,
kontak vir Ilse van Zyl.
REDAKSIE
Elmarie Helberg
018 468 2716
elmarie@infoworks.biz
Johan Smit
018 468 2716
johan@infoworks.biz
BLADUITLEG EN DRUK
Infoworks
018 468 2716
www.infoworks.biz
your ideas can fly
Jou vennoot in landbou

8 Omgewingsake
Poue en korhane
– die merkwaardige reuse van die weste
Een van die mees kenmerkende
veldervarings in die dorre weste is ‘n
witvlerkorhaanmannetjie wat al krassend
en skellend opvlieg om dan weer ‘n entjie
verder met bewende vlerke soos ‘n wafferse
helikopter terug te sak grond toe. Of ‘n
gompou wat ewe statig deur die veld stap
met afgemete treë op soek na ‘n veldkossie.
Poue en korhane (in Engels bekend as
“bustards”) kom regdeur Afrika, suid-
Europa, sentraal- en suidwes-Asië en
in Australië voor. Afrika het die meeste
soorte en van die 26 spesies wêreldwyd,
kom tien in Suider-Afrika voor en is nie
minder nie as ses endemies hier (dit wil sê
hulle kom nêrens anders voor nie). Hulle
wetenskaplike naam is Otididae, moontlik
afgelei van die Grieks “otis” wat beteken
die “een wat goed hoor”. Dit is waarskynlik
‘n verwysing na die waaksaamheid van
poue en korhane wat dit baie moeilik maak
om naby hulle te kom in die veld.
Die gompou met sy spoggerige kuif en lang
geel bene, word algemeen beskou as een van
die swaarste vlieënde voëls en ‘n volwasse
mannetjie kan tot 12 kg weeg. Die Afrikaanse
naam “gompou” kom waarskynlik van die
voël se voorliefde vir die dik taai boomstroop
(“gom”) van doringbome en veral die Karoo
soetdoring. Die gompou se verspreiding val
hoofsaaklik saam met die meer westelike droë
doringveld-savanna van Suider-Afrika. Die
Kalahari en dan veral boomryke rivierlope is
belangrike loopgebiede van die gompou.
Kleiner as die gompou, maar steeds
‘n opvallende en groot grondlewende
Die Ludwigpou.
voël, is die ludwigpou (of veldpou) wat
net in westelike Suid-Afrika en Namibië
voorkom. Sy lang nek is roesbruin agter en
donkerbruin (amper swart) voor, wat die voël
‘n deftige voorkoms gee. Gedwing deur die
wisselvallige veldtoestande in die gebied
waarin dit voorkom, is die ludwigpou hoogs
nomadies en feitlik altyd aan die swerf op
soek na die beste weivelde.
Die karige nes en eiers van ‘n swartvlerkkorhaan.
Die witvlerkkorhaanwyfie is baie valer as die mannetjie sodat sy
minder opvallend is wanneer sy alleen haar eiers moet uitbroei.
Soms kom hulle in los groepe van tot 60 voëls
voor. Hulle volg dikwels springkaanuitbrekings.
Weens sy swerfgewoontes, swaar vlug en
selfs beperkte sig reguit na voor met oë
langs die kant van sy kop, vlieg groot getalle
ludwigpoue ongelukkig in veral kragdrade
vas. ‘n Onlangse doktorale studie deur ‘n
student van die Universiteit van Kaapstad het
getoon dat daar in sekere areas tot soveel
as twee poue per jaar vir elke kilometer van
mid- en hoëspanningskragdrade weens
botsings daarmee sterf. Daar is na berekening
nagenoeg 8 000 km van sulke drade in die
Karoo en die droë weste van Suid-Afrika en
daar is kommer dat die poue nie hierdie
slagting sal oorleef nie.
‘n Spoggerige witvlerkkorhaanmannetjie wat wyfies moet probeer lok met sy veredos.
‘n Kripties-gekleurde vaalkorhaankuiken.
Die vaalkorhaan in ruie sukkulente Karooveld.
Die statige gompou in ‘n droë Kalahari-rivierbedding.
Kleiner lede van die Otididae in die
Noord-Kaap is die veelkleurige swartvlerken
witvlerkkorhane (twee spesies), die
boskorhaan en die meer kripties-gekleurde
vaalkorhaan. Interessant genoeg, is die
mannetjies van die meer helder-gekleurde
poue en korhane almal poligamiste en
het indrukwekkende paringsvertonings om
wyfies mee te lok en paar dan met enige
wyfie wat hulle gebied besoek. Die wyfie
maak alleen die kleintjies groot nadat sy
haar een tot drie kripties-gekleurde eiers
op die grond uitgebroei het.
Die vaalkorhaan daarenteen hou in pare en
is waarskynlik monogaam. Hulle lê net een
eier en maak ‘n enkele kleintjie groot. Daar
word gevolglik in Namakwaland en omstreke
baie beskrywend na ‘n enkelkind in ‘n familie
verwys as ‘n “korhaankuiken”!