Publicatie | Onder de mensen - Nicis Institute

naast voorzieningen uit de AWBZ – ook de Welzijnswet en de Wet op de verzorging van gehandicapten
op. De gemeente heeft de opdracht om hiervan een geïntegreerd geheel te maken. Daarbij is ‘participatie’
(meedoen) een centraal begrip. Die participatie geldt voor iedereen, maar de groep mensen met
beperkingen wordt wel expliciet genoemd in de wet. Zij moeten zo lang mogelijk zelfstandig kunnen
blijven wonen en meedoen in de samenleving. Uit de ‘Memorie van Toelichting’ blijkt dat ‘meedoen’ ook
betekent: ‘geven’ en ‘dienstbaar zijn’. ‘Elkaar ondersteunen’ is hier een vorm van maatschappelijk participeren.
Vrijwilligers en mantelzorgers zijn in dat opzicht heel belangrijk. “Zonder mantelzorg en vrijwilligerswerk
zouden veel chronisch zieken, gehandicapten en ouderen hun eigen omgeving kwijtraken”,
staat er in de Memorie van Toelichting
Vooral in vele lokale Wmo-nota’s kan men lezen dat integratie en participatie als essentieel gezien
worden. De Wmo trad op 1 januari 2007 in werking en er is dus – zeker op het lokale niveau – sprake van
een nieuwe situatie en work in progress, waarbij tijdens de bouw en verhuizing het werk wel gewoon door
moet gaan. Juist in zo’n situatie bestaat het gevaar dat alle aandacht naar de techniek en het systeem
gaat. Des te belangrijker is het om ook uitgebreid te kijken bij – en te praten met – de mensen die het
aangaat. Dat is dan ook precies wat in dit onderzoek gedaan is.
Over hoeveel mensen praten we eigenlijk?
Als we ons de vraag stellen om hoeveel mensen het nu eigenlijk gaat bij die extramuralisering, verdampt
helaas meteen al het simpele beleidsonderscheid tussen intramuraal, semimuraal en ambulant/extramuraal.
De definities lopen sterk uiteen. Zorg- en indicatie-instellingen definiëren bijvoorbeeld volgens
zorgindicatie, het College Bouw daarentegen volgens fysieke voorziening. Ook over de definitie van de
woonvormen blijkt verwarring te bestaan, met name over de vraag wat nu eigenlijk zelfstandig wonen is.
Daarbij komt dat het onderscheid tussen verzorgingshuizen, verpleeghuizen, thuiszorg, zorg thuis,
dagopvang enzovoort, steeds meer vervaagt en er allerlei tussenvormen ontstaan (bijvoorbeeld: ‘extramuraal
geleverde verzorgingshuiszorg’). Tel daarbij op:
• het probleem dat mensen die uit de grote instellingen naar een kleinschalige woonvorm in de buurt
verhuizen vaak uit het zicht en de registratie van die instellingen verdwijnen;
• het probleem dat registratiesystemen moeilijk toegankelijk (privacy) of multi-interpretabel zijn
(dubbeltellingen door meervoudige problematiek);
• het probleem dat fusies, overnames en uitbreiding van het zorgaanbod het interpreteren van de cijfers
extra complex maken.
De harde realiteit is dan ook dat niemand weet om welke aantallen het gaat als we praten over extramuralisering
van mensen met beperkingen. Ook dat is een verrassende uitkomst van dit onderzoek. Nationaal
bestaan er weliswaar omvangschattingen per doelgroep, maar lokaal zijn die aantallen nauwelijks
nog te achterhalen of te schatten en dat geldt zeker op wijk- en buurtniveau. 6 En wie dan – zoals wij
deden – primair kijkt naar mensen die deel uitmaken van de extramuraliserings- en vermaatschappelijkings-operatie
zit al helemaal met de handen in het haar. Instellingen weten niet of nauwelijks waar hun
cliënten gebleven zijn.
6 De vele notities en rapporten hanteren een scala aan termen om een wat beperkter geografisch schaalniveau aan te geven:
stadsdelen, wijken, buurten, woonomgeving. In deze brochure gebruiken we de termen wijk, buurt en woonomgeving als
synoniemen, waarbij we bij voorkeur de term ‘buurt’ hanteren. Bij een buurt gaat het om een relatief klein gebied van –
ter gedachtebepaling – maximaal een vierkante kilometer rond de woning inclusief de fysieke en sociale ‘inhoud’ van die km 2 .
Nicis Institute - Onder de mensen? - 13