Publicatie | Onder de mensen - Nicis Institute

5. Conclusies en aanbevelingen
We willen hier slechts kort achteruit kijken naar de operatie die wordt aangeduid als extramuralisering
en vermaatschappelijking. Hoe interessant ook, we kijken liever vooruit naar het beleid dat op
dit moment gemaakt wordt, of in uitvoering wordt genomen. We komen dan al snel uit bij de Wmo
(Wet maatschappelijke ondersteuning). Daarbij richten we ons niet op de specifieke prestatievelden,
maar kijken we vanuit de ervaringen van mensen met verstandelijke en psychische beperkingen en
kwetsbare ouderen. De nadruk ligt op wat burgers, professionals en gemeenten op lokaal niveau
kunnen en moeten doen. De rol van het rijk is vooral een afgeleide (ondersteunen, faciliteren, onderzoek/evaluatie).
Extramuralisering is top maar ook tobben
Een ding mag en moet vóór alles over de extramuralisering gezegd worden: het beleid waarbij
mensen met beperkingen meer te zeggen krijgen over hun eigen leven en meer controle krijgen over
een eigen woon- en leefplek is een groot goed in de ogen van de meer dan 100 mensen met wie we
spraken.
Kortom: voor de mensen met beperkingen en de kwetsbare ouderen die het willen en aankunnen
geldt: een eigen huis is top!
Tegelijkertijd laten onze gesprekken ook zien dat dit nog slechts een eerste stap is: er is ook sprake
van eenzaamheid, onveiligheid, slachtofferschap, angst, onverschilligheid en een gebrek aan
kansen. Extramuralisering achter de voordeur is top, maar buiten de voordeur is het vooral nog veel
tobben. De rozige wolk van beleidstaal over participatie, integratie, meedoen, burenhulp en steun in
de buurt blijkt voor verreweg de meeste kwetsbare mensen die wij interviewden gebakken lucht te
zijn.
En voor wie zegt “Dat wisten we allemaal al”, hebben we een kort antwoord: dat had dan toch wat
duidelijker mogen blijken; zo duidelijk in ieder geval dat ook de (lokale) beleidsmakers het begrepen
hadden en minder optimistisch beleidsproza waren gaan gebruiken.
In de ogen van de geïnterviewden is een eigen huis top en is het echt een eigen plek onder de zon; een belangrijke
eerste stap, maar er is buiten de voordeur meer nodig.
My home is my castle, blijkt een succesformule…
De bewoordingen verschillen soms totaal, maar alle mensen die we spraken, zijn het er over eens dat
zelfstandig wonen, het hebben van een eigen huis en controle over het eigen handelen in dat huis
heel belangrijk is. Sommigen kijken daarbij terug (ze kwamen uit een intramurale setting) en anderen
kijken vooruit (ze vrezen opname, of ‘de instelling’). Wat vooral opvalt, is dat wensen en ambities
meestal heel basaal zijn. Enkele voorbeelden daarvan noemden we al: urenlang ongestoord op de
eigen WC blijven zitten als je diaree hebt, de afstandsbediening helemaal alleen kunnen gebruiken
(‘to control the remote control’), zelf bepalen wat je wel en niet gaat doen die dag (en dus desnoods
Nicis Institute - Onder de mensen? - 39