Blijdorp_79_maart-2017

Verborgen kunstwerkjes op
de Statensingelbruggen
> Historie in Blijdorp
In deze rubriek neemt Sandra Moerman ons mee langs historische hoogtepunten in de wijk.
> Dresselhuysbruf-starende vrouw, beeld van Van der Plas
> Statenbrug-kubistische maskers, beeld van Bieling
> Van Aerssenbrug-maskerkop, beeld van Chabot
> Van Beuningenbrug-Charlie Chaplin, beeld van Bolle
> Van Beuningenbrug-Henry Ford, beeld van Bolle
U rijdt er met de fiets of de auto waarschijnlijk
wel eens langs of loopt er misschien
zelfs regelmatig overheen: één
van de bruggen over de Statensingel.
Maar heeft u deze bruggen eigenlijk wel
eens goed bekeken? En heeft u ónder de
bruggen gekeken? Ze zijn namelijk aan
beide kanten versierd met gebeeldhouwde
sluitstenen. We vertellen u graag wat meer
over de vier Statensingelbruggen.
De Van Aerssenbrug, de Van Beuningenbrug, de Statenbrug en
de Dresselhuysbrug zijn alle vier bruggen over de Statensingel.
Samenvattend worden deze dan ook wel de Statensingelbruggen
genoemd. In een oud document lezen we dat in 1932 ‘(...) op
een gelukkig initiatief van B. en W., aan de bruggen over den
nieuwen in den Blijdorppolder gegraven Statensingel, beeldhouwwerk
(is) aangebracht van Rotterdamsche beeldhouwers.’
Voor alle vier de bruggen werden bijzondere sluitstenen
gemaakt: de middelste steen van een gemetselde of gestapelde
boog, die als laatste afsluiting precies in het midden van de boog
geplaatst wordt. De sluitstenen op de Statensingelbruggen zijn
stuk voor stuk kunstwerkjes, die de op zich al erg fraaie ontwerpen
van de bruggen écht uniek maken.
De brug aan de dierentuinkant
De Van Aerssenbrug ligt aan de Statensingel, tegen de dierentuin
aan. Hendrik Chabot beeldhouwde de twee sluitstenen op deze
brug met aan de Statensingel-kant een maskerkop en aan de
dierentuinkant ‘de jongen op ezel’. Hendrik Chabot (1894-1949)
was een Rotterdamse schilder, graficus en beeldhouwer. Veel van
zijn werk is verloren gegaan, toen tijdens het bombardement in
mei 1940 zijn atelier aan de Wijnstraat werd verwoest. In 1962
werd in Hillegersberg het Museum Hendrik Chabot geopend,
waarin zijn latere werk is tentoongesteld. Tegenwoordig is dit
museum gehuisvest in de markante witte villa aan het Museumpark,
tegenover museum Boijmans van Beuningen. Overigens is
de sluitsteen van de ‘jongen op ezel’ alleen zichtbaar vanuit de
dierentuin Blijdorp.
Grappige beeldjes van Ford en Chaplin
Op de Van Beuningenbrug, de tweede brug over de Statensingel,
zijn de sluitstenen van de hand van de Rotterdamse beeldhouwer
en medailleur Leendert Bolle. Aan de ene kant is een grappig
beeldje van Henry Ford in een autootje te zien, aan de andere
kant een staande Charlie Chaplin met bolhoed. Bolle leverde
meer kunstzinnige bijdragen in Rotterdam. Zo maakte hij in
de jaren dertig ook de beelden voor het gebouw van het Erasmiaans
Gymnasium aan de Wytemaweg en een bronzen beeldengroep
voor de St. Laurenskerk. Ook de kleine leeuwtjes in de
groene tegels van klokkentoren van Rotterdamse beursgebouw
zijn ontworpen door Leendert Bolle en zijn een referentie naar
het stadswapen van Rotterdam.
Avantgardistische maskers
De sluitstenen op de derde Statensingelbrug, de Statenbrug,
zijn getooid met kubistisch aandoende maskers. Ze zijn gebeeldhouwd
door Herman Friedrich Bieling (1887-1964), een Nederlandse
schilder, graficus en beeldhouwer van Duitse afkomst
maar geboren in het dorp Hillegersberg. Bieling was lid en medeoprichter
van De Branding uit Rotterdam, een avantgardistische
groepering van kunstenaars. Later was hij ook nog mede-oprichter
van de Kring van beeldende kunstenaars R33. Hij stond erom
bekend dat hij in de jaren dertig veel kubistisch werk maakte.
Van personen, stillevens, landschappen, rivier- en vergezichten,
maar ook van voorwerpen, zoals de gebeeldhouwde maskers op
de Statenbrug.
De Staten van Holland
Overigens is de Statenbrug vernoemd naar de Staten van
Holland, een college dat in de middeleeuwen is ontstaan als
samenwerkingsorgaan van de schillende staten in Holland.
Tot 1795 vormden de Staten de regering over het autonome
gewest Holland.
De ontwerper van het Rotterdamse wapen
De vierde en laatste Statensingelbrug is de Dresselhuysbrug.
Adriaan van der Plas (1899-1974) maakte voor deze brug sluitstenen
met aan de ene kant een visventer en de andere kant
een starende vrouw. Van der Plas (1899-1974) was een veelzijdige
beeldend kunstenaar: glasbewerker, graficus, schilder en tekenaar
in één. Buiten de beeldhouwer van de kunstwerken aan de
Dresselhuysbrug was hij de ontwerper van keramische gevelornamenten
aan woningcomplexen in onder meer de Statensingel,
Statenweg, Lumeystraat en Paetsstraat én ontwerper van het
wapen van Rotterdam.
Vele jaren doorstaan
De karakteristieke beeldhouwwerkjes hebben sinds hun plaatsing
op de Statensingelbruggen heel wat meegemaakt. De verwachting
van Burgemeester en Wethouders dat, zo lezen we in het
rapport uit 1932, ‘de Rotterdamsche jeugd wel zooveel eerbied
voor cultureele zaken zou hebben, dat vernieling er van buitengesloten
zou zijn’, bleek te optimistisch. Al kort na de plaatsing
werden de sluitstenen beschadigd en vernield, de beelden van
Bolle nog het meest. Alle bruggen en sluitstenen hebben de
tweede wereldoorlog zonder grote schade doorstaan, maar in
2007 werd het Charlie Chaplin-beeldje van Bolle een keer zonder
hoofd aangetroffen. Gelukkig is dit beeldje gerestaureerd en zijn
de bruggen weer helemaal intact. Kijk, de volgende keer dat u
een wandeling door Blijdorp maakt, gerust eens ónder de brug!
pag. 8 pag. 9