Bijlagen - Verbreding van bewonersbetrokkenheid - ABCD in de Kolpingbuurt Nijmegen - BIJLAGEN

Bijlagen 

1. Literatuurlijst ABCD 

2. Bewonersenquête ‘Kolpingbuurt aan Zet’ 

3. Planning enquêtegroep Kolpingbuurt 

4. Training van de bewonersenquêtegroep 

5. ABCD - link 

6. Evaluatie inzet Tandem tot april 2004 

Toekomst van de fitnessclub 

Spartacus 

ABCDABCDABCDABCDONZEBUURTAANZETABCDABCDABCDABCDABCDABCDABCDABCDABC 43

CDABCDABCDABCDABCDABCDABCDABCDABCDABCDABCDABCDABCDABCDABCDABCDABCD 





























































CDABCDABCDABCDABCDABCDABCDABCDABCDABCDONZEBUURTAANZETABCDABCDABCDA 




44 

de Gelderlander 14-10-2003 

de Brug 18-08-2004

Bijlage 1 

Literatuurlijst ABCD 

Introductie in de ABCD 

- De benadering en de methode 

- De Nederlandse en Amerikaanse context 

Kretzmann, John P. and McKnight, John L., Building communities from the inside out. A path toward 

finding and mobilizing a community’s assets, National ABCD Institute, Northwestern University, 

Illinois, ACTA Publications, Chicago, 1993 

Oort, van, Diana (eindredactie), Wijkontwikkeling op eigen kracht, LSA, Den Haag, 2004, 

ISBN 90-808993-1-3. Dit boek is een bewerkte vertaling van het bovengenoemde boek, aangevuld met 

Nederlandse praktijkvoorbeelden, waaronder enkele uit de Kolpingbuurt. 

Te bestellen bij: LSA, Prinsegracht 51, 2512 EX Den Haag, tel. 070 3804431, www.lsabewoners.nl 

Kretzmann, John P. and McKnight, John L., Leading by stepping back: A guide for city officials on building 

neighborhood capacity (A Community Building Workbook), National ABCD Institute, 

Northwestern University, Illinois, ACTA Publications, Chicago, 1999 

Kretzmann, John P. and McKnight, John L., A guide to capacity inventories: Mobilizing the community 

skills of local residents (A Community Building Workbook), National ABCD Institute, Northwestern 

University, Illinois, ACTA Publications, Chicago, 1997 

Davelaar, M. e.a. (een aantal auteurs van het Verwey-Jonker Instituut en het NIZW), Wijken voor 

bewoners. Asset-Based Community Development in Nederland, Uitgave: Kenniscentrum Grote Steden, 

www.kenniscentrumgrotesteden.nl, Utrecht, 2002 

TSS-Dossier, ABCD - wie doet er mee?, 3 artikelen uit Tijdschrift voor de Sociale Sector, maart 2002: 

- Davelaar, Maarten, Schatten onder het zand 

- McKnight, John en Kretzmann, John, Van binnenuit; De officiële ABCD-introductie 

- Tonkens, Evelien, Zie de verschillen; Past de Amerikaanse ABCD in de Nederlandse vezorgingsstaat? 

Davelaar, M., Schatten onder het zand. ABCD in vogelvlucht, Verwey-Jonker Instituut, Utrecht 

Kenniscentrum Grote Steden, Wijken voor bewoners. Asset-Based Community Development in 

Nederland (folder) 

Cornelissen, H., ABCD-Holland. Projectplan stimulering ABCD in Nederland, LSA, maart 2002 

Het capaciteitenonderzoek in de ABCD-methode 

- Doelstellingen, uitgangspunten en voorbeelden van het capaciteitenonderzoek 

- De capaciteitenvragenlijst in de Kolpingbuurt en werkmateriaal 

Coproductie Bewonersorganisaties Woensel West/Lijmbeek West, Fontys Hogeschool Sociaal Werk 

Eindhoven en Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken (LSA), Experiment ABCD-E. 

Wijkontwikkeling gebaseerd op capaciteiten van bewoners. Pilot Woensel West en Lijmbeek West, 

2001 

Coproductie Bewonersorganisaties Woensel West/Lijmbeek West, Fontys Hogeschool Sociaal Werk 

Eindhoven en Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken (LSA), De ABCD methode. 

Capaciteiten Vragenlijst, 2001 

BCDABCDABCDABCDONZEBUURTAANZETABCDABCDABCDABCDABCDABCDABCDABCDABCD 45

Coproductie Enquêtegroep Kolpingbuurt Nijmegen, Stichting Buurtcomité Kolpingwijk, Opbouwwerk 

Tandem, Welzijnsorganisatie Nijmegen, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Culturele en 

Maatschappelijke Vorming, BewonersenquÍte “Kolpingbuurt aan zet”. De vragenlijst, (2e versie) 2002 

De Nederlandse praktijk van de toepassing van de ABCD-methode 

- Verslagen van praktijkdagen, workshops en startersbijeenkomsten van het Landelijk 

Samenwerkingsverband Aandachtswijken (LSA) 

- Werkmateriaal 

Oort, D. van, Wijkbewoners en hun capaciteiten, LSA Bewoners Berichten, nr. 51, 2000 

Oort, D. van en Cornelissen, H., Alleen bewoners kunnen ABCD doen, LSA Bewoners Berichten, 

dec. 2001 

Oort, D. van, Stoelendans. Het Jaarlijkse bezoek aan minister Roger van Boxtel, LSA Bewoners 

Berichten, dec. 2001 

Oort, D. van, Kort Amerikaans, LSA Bewoners Berichten, juli 2001 

Apeldoorn, Nico van, Workshop ABCD met John McKnight, LSA Bewoners Berichten, dec. 2002 

Faber, Clement, Startersbijeenkomst ABCD-methodiek voor vijf wijken, LSA Bewoners Berichten, 

nr. 61, sept. 2002 

Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken (LSA) en Fontys Hogeschool Sociaal Werk 

Eindhoven, De ABCD methode. Materiaal Startersbijeenkomst 19 april 2002 

Oort, D. van, en Geffen, C.van, Praktijkdag ABCD-methode: ‘Ondersteunen door een stapje terug te 

doen’, MO Samenlevingsopbouw, juni 2003 

Oort, D van, 1000 dagen ABCD in Nederland. Praktijkdag 24 april 2003 in Haarlem-Zuid, LSA Bewoners 

Berichten, juni 2003 

Houtsma, Eva, ABCD ‘the American way’; Verslag ABCD training Chicago, LSA Bewoners Berichten, 

aug. 2003 

Wijkkranten over de praktijk van de ABCD en OBAZ in verschillende Nederlandse steden (Nijmegen, 

Helmond, Eindhoven, Utrecht, Arnhem, Haarlem), 2002-2003 

ABCD quality link, E-mail-link waarin opbouwwerkers die in verschillende steden werken met de 

ABCD-methode hun ervaringen uitwisselen, 2003 

Rapporten en verslagen Onze Buurt Aan Zet en ABCD in de Nijmeegse Kolpingbuurt 

Verslagen van het overleg van de bewonersenquêtegroep en het (opbouwwerk)projectoverleg, 

2002-2003 

Gemeente Nijmegen, Directie Wijkaanpak en leefbaarheid, Onze Kolpingbuurt Aan Zet, 

Subsidieaanvraag in het kader van het EFRO-programma Nijmegen - Kanaalgebied 2000-2006, 

Maatregel 3.1 Buurtbeheer en Maatregel 3.2 Activeer, 2003 

Tandem, Welzijnsorganisatie Nijmegen en Gemeente Nijmegen, Rapporten en verslagen geschreven 

in het kader van (de inzet van het opbouwwerk in) Kolpingbuurt Aan Zet, EFRO-subsidie-aanvrage en 

Wijkaanpakprogramma Kolpingbuurt Nijmegen, 2002-2003 

Sterren, H. van der, (Interne) verslagen, voorstellen, planningen van het Tandemoverleg OBAZ/ABCD 

in de Nijmeegse Kolpingbuurt, 2002-2003 

BCDABCDABCDABCDABCDABCDABCDABCDABCDONZEBUURTAANZETABCDABCDABCDABCD 

46

Bijlage 2 



48



50



52



54



56



58



60



62



64



66



68

Bijlage 3 

Planning Enquêtegroep Onze Kolpingbuurt Aan Zet 

September 2002 - maart 2003 

Versie 14-10-02 Hay van der Sterren (HAN/CMV) 

02 - 06 sept. — Samenstellen Initiatiefgroep ABCD 

— Voorbereiden eerste bijeenkomst 

09 - 13 sept. — Samenstellen Initiatiefgroep ABCD 

— Voorbereiden eerste bijeenkomst 

11 sept. Eerste bijeenkomst Initiatiefgroep ABCD o.a.: 

- Uitleg/Introductie ABCD in het kader van OBAZ 

- Vaststellen doelen ABCD-Kolping 

- Vaststellen thema’s voor vragen enquêtelijst 

- Betrekken van meer buurtbewoners voor initiatiefgroep 

en voor afnemen enquêtes 

- Taakverdeling binnen Initiatiefgroep ABCD 

- Bespreking planning en voortgang 

16 - 20 sept. — Vaststellen thema’s voor vragen enquêtelijst - vervolg 

— Betrekken van meer buurtbewoners voor initiatiefgroep en 

voor afnemen enquêtes - vervolg 

— Opstellen van vragen enquêtelijst 

Tweede bijeenkomst Initiatiefgroep ABCD 

23 - 27 sept. — Betrekken van meer buurtbewoners voor initiatiefgroep en voor afnemen 

enquêtes - vervolg 

— Opstellen van vragen enquêtelijst -vervolg 

30 sept. - 4 okt. — Betrekken van meer buurtbewoners voor initiatiefgroep en voor afnemen 


— Opstellen van vragen enquêtelijst - vervolg 

06 - 11 okt. — Betrekken van meer buurtbewoners voor initiatiefgroep envoor afnemen 


— Opstellen van vragen enquêtelijst - vervolg 

14 okt. Derde bijeenkomst Initiatiefgroep/Enquêtegroep 

- Vaststellen definitieve vragenlijst 

- Selectie van adressen 

14 - 18 okt. — Afmaken van de vragenlijst 

— Voorbereiden van publiciteit: 

• Krantje: 

- inleiding over waarom van de enquête/Onze Buurt Aan Zet 

- wie zijn wij?/foto’s enquêteurs 

- wat willen we van u weten? 

- wat gaan we met de gegevens/resultaten doen? 


- voorbeelden van vragen en van wat we met de resultaten 

kunnen gaan doen 

• Pers benaderen/overige publiciteit 

- Voorbereiden training enquêteurs 

21 - 25 okt. Herfstvakantie 

— Afmaken van de vragenlijst 

— Voorbreiden van publiciteit/krantje 

— Voorbereiden training enquêteurs 

28 okt. - 01 nov. — Training enquêteurs/vierde bijeenkomst Enquêtegroep 

— Publiciteit/krantje klaar (31 okt.) 

03 - 08 nov. — Afnemen enquêtes - eerste ronde 50 enquêtes 

— Gezamenlijke start 

11 - 15 nov. — Afnemen enquêtes - eerste ronde 



02 - 6 dec. — Uitwerken onderzoeksgegevens 


— Voorbereiding tweede ronde 


— Voorbereiding tweede ronde 

— Opstellen van plan van aanpak op grond van onderzoeksgegevens: 

nieuwe activiteiten/bewonersgroepen 

06 - 10 jan. — Voorbereiding tweede ronde 



13 - 17 jan. — Tweede ronde afnemen 50 enquêtes 



20 - 24 jan. — Tweede ronde afnemen enquêtes 

27 - 31 jan. — Tweede ronde afnemen enquêtes 

03 - 07 feb. — Tweede ronde afnemen enquêtes 

10 - 14 feb. — Uitwerken onderzoeksgegevens tweede ronde 


— Opstellen van plan van aanpak op grond van onderzoeksgegevens tweede 

ronde: nieuwe activiteiten/bewonersgroepen 


— Opstellen van plan van aanpak op grond van onderzoeksgegevens tweede 

ronde: nieuwe activiteiten/bewonersgroepen 


70

Bijlage 4 

Ten behoeve van introductie ABCD-aanpak en scholing/training van de 

bewonersenquêtegroep Kolpingbuurt Nijmegen 

Door: Hay van der Sterren (HAN/CMV) 

Doel van het capaciteitenonderzoek / de enquêtes 

Het betrekken van (meer) bewoners bij het verbeteren van de leefbaarheid en veiligheid in 

hun buurt. 

Uitgangspunten ABCD: 

• Ieder mens heeft vaardigheden die voor de ontwikkeling van de buurt nuttig kunnen zijn. 

• Er wordt uitgegaan van de kwaliteiten van de buurtbewoners, van dat wat ze kunnen en wat 

ze daarvan willen inzetten voor de buurt. 

• Er wordt dus niet begonnen bij de problemen van de buurt(bewoners). 

• ‘Het halfvolle glas in plaats van het halflege glas’. 

• De buurtbewoners staan centraal en zijn de dragende kracht, de gemeente en instellingen 

blijven op afstand. 

• De buurtbewoners beslissen over de werkwijze, voeren de enquête zelf uit, verwerken de 

gegevens en bepalen gezamenlijk (met de ondervraagden) wat er met de uitkomsten 

gebeurt. 

• Van belang zijn niet alleen de gegevens die uit de enquêtes komen, maar ook de geprekken 

die met buurtbewoners worden gevoerd, het feit dat ze worden gevraagd om na te denken 

of ze iets willen doen in de buurt, enzovoort. 

Werkwijze capaciteitenonderzoek: 

• In korte tijd veel enquêtes bij veel bewoners thuis afnemen (1e ronde: 50). 

• Per enquêteur ongeveer 10 enquêtes. 

• Ook naar mogelijkheden zoeken om op andere plekken (dan thuis) enquêtes af te nemen bij 

voorbeeld bij een buurtfeest, op straat (in een caravan), in K73. 

• In de vragenlijsten wordt alleen gevraagd naar: 

- wat iemand kan, welke vaardigheden iemand heeft 

- wat iemand graag doet 

- wat iemand wil doen in en voor de buurt en buurtbewoners 


• Wat iemand bij de vraag vertelt is erg belangrijk en moet worden opgeschreven (bijvoorbeeld 

wat iemand in de buurt wil doen en waar niet dirct naar wordt gevraagd). 

• Gegevens meteen (erna) verwerken en aan elkaar koppelen, zodat groepjes bewoners rond 

om een bepaald onderwerp of een bepaalde activiteit bij elkaar kunnen worden gebracht. 

• De gegevens uit de enquete moeten leiden tot nieuwe activiteiten en voorzieningen door en 

voor buurtbewoners (in ‘Onze Buurt Aan Zet’ is voor de uitvoering daarvan geld gereserveerd). 

Vragen bij de werkwijze: 

• Welke selectie van adressen in de kolpingbuurt maken we voor de eerste ronde? 

• Hoe betrekken we allochtone buurtbewoners (taalprobleem?) bij de enquête? 

• Hoe werven we meer enquêteurs voor het afnemen van enquêtes? 

• Hoe betrekken we er (later) ook kinderen en jeugdigen erbij? Hoe kunnen zij wat te zeggen 

krijgen over de leefbaarheid en veiligheid in hun kolpingbuurt? 


72

Bijlage 5 

ABCD-link, deel 1 

Deze bijlage bevat teksten die zijn geschreven voor de zogenoemde ‘ABCD-link’. Dit is een e- 

mail-link, die in het leven is geroepen op initiatief van het LSA en waarin professionals, die zich in den 

lande bezig houden met de ondersteuning van bewonersgroepen in de ABCD-aanpak, elkaar op de 

hoogte houden van ervaringen en ontwikkelingen in hun eigen werkgebied en elkaar kunnen consulteren 

en adviseren. 

Deelnemersnaam: Ids Breeuwsma 

Functie: professioneel begeleider 

Projectnaam: ABCD - Onze Kolpingbuurt Aan Zet 

Start project: februari 2002 Einddatum project: december 2004 

Bijdrage over de periode van februari 2002 tot februari 2003 

Samenvatting belangrijkste ontwikkelingen in deze periode: 

De Kolpingbuurt in Nijmegen 

“Alles bij elkaar zorgen de sociaal-historische achtergrond van de buurt, de kwaliteit van de woningvoorraad 

en de fysieke woonomgeving voor slechte condities. Daar komt nog bij, dat er een groeiende 

frustratie aan het ontstaan is, omdat de bewoners het gevoel krijgen dat ze in de steek worden 

gelaten. Dit alles bevordert het gevoel van troosteloosheid en werkt averechts op de aanspreekbaarheid 

en betrokkenheid van de buurt, welke toch al niet al te groot zijn (vooral eigen belangen worden 

nagestreefd).” 

(Beschrijving onder “Organisatiegraad “ uit het wijkplan van 1997 van de gemeente Nijmegen) 

Sinds 1997 werk ik voor Tandem, Welzijnsorganisatie Nijmegen. Vanaf het begin ben ik o.a. in de 

Kolpingbuurt werkzaam geweest met taken in het kinderwerk en opbouwwerk. 

De Kolpingbuurt in Nijmegen bestaat ruim 50 jaar, een kleine wijk: 230 woningen, ongeveer 900 

bewoners, 2/3 autochtoon, 1/3 allochtoon. Sinds 1963 is het woningtoewijzingsbeleid in Nijmegen 

gericht geweest op de Kolpingbuurt als “laatste mogelijkheid” voor de plaatsing van gezinnen. 

Een aantal decennia zijn er allerlei varianten geweest op onderhoud van de wijk, gericht op sociale en 

fysieke infrastructuur. Door een beleid van schaalvergroting in Nijmegen, ongeveer 10 jaar geleden, 

verdwenen voorzieningen als kleuterschool, crèche, buurthuis en buurtwinkel uit de Kolpingbuurt. 

Vervolgens werd, gedwongen door bezuinigingen, ook de inzet van verschillende instellingen van 

maatschappelijk en sociaal-cultureel werk geminimaliseerd. De gemeente Nijmegen schroefde het 

aandachtsniveau via deze ingeslagen weg terug tot “pappen en nathouden”. 

Uiteindelijk gevolg was dat de samenhang in de buurt verdween of nog maar minimaal bestond. Men 

voelde zich in de steek gelaten en de Kolpingbuurt weet nu bijvoorbeeld de hoogste cijfers te scoren 

op jeugdwerkloosheid. Daarnaast kent de Kolpingbuurt problemen als een groot verloop in de 

woningen, overlast van de spoorlijn, etc. 

Onze Buurt Aan Zet 

In oktober 2001 werden het Centrum van Nijmegen en de Kolpingbuurt aangewezen als wijken die 

gingen deelnemen aan het landelijke project “Onze Buurt Aan Zet” (OBAZ), gericht op de bevordering 

van veiligheid en leefbaarheid. In opdracht van de gemeente Nijmegen beschreef ik met een 

aantal actieve buurtbewoners en samen met een collega van onze afdeling Ontwikkeling van Tandem 

een projectplan voor Onze Buurt Aan Zet. Alle mogelijke wensen ter bevordering van leefbaarheid en 


veiligheid van en voor de buurt werden hierin beschreven. Na uiteindelijke goedkeuring door de 

gemeenteraad en het ministerie van Binnenlandse Zaken kon hiermee begin 2002 een start gemaakt 

worden. De buurt had in het projectplan o.m. het volgende te kennen gegeven: de wens van een 

eigen buurtcentrum voor activiteiten voor alle bewoners, van jong tot oud, dus een ontmoetingsruimte 

met daarbinnen banen voor buurtbewoners; activiteiten plus een plek voor de jeugd in de buurt; 

een wijkagent; een opbouwwerker; een buurtconciërge en toegankelijk maatschappelijk werk. 

Door de specifieke vraag vanuit de buurt kreeg ik naast mijn oorspronkelijke 4 uur gedurende 2 jaar 

24 uur opbouwwerk t.b.v. OBAZ erbij. 

In het kader van OBAZ zijn er vorig jaar o.m. schoonmaakacties en activiteiten voor en vooral door 

buurtbewoners georganiseerd (kinderen, jongeren en volwassenen), de Stichting Buurtcomité 

Kolpingwijk is opgericht, een digitaal trapveld genaamd Kolping Digitaal is gestart waarbij 2 buurtbewoners 

werkzaam zijn geworden, twee buurtconciërges (niet uit de buurt) zijn gestart in dienst van 

de woningbouwvereniging en er is een toezegging, zwart op wit, voor een buurthuis in een groot 

pand aan de rand van de buurt met een financiële dekking tot en met 2007. 

ABCD 

Vanuit gemeente Nijmegen geïnitieerd en door Tandem verder onderzocht is het idee ontstaan om de 

mogelijkheden van de ABCD-methode in de Kolpingbuurt te gaan toepassen. Binnen de ruime middelen 

van OBAZ is er geld begroot voor uitvoering van de ABCD-aanpak, de activiteiten door en voor 

buurtbewoners die daar uit voortkomen en voor eventuele ondersteuning door het sociaal-cultureel 

werk daarbij. 

Vorig jaar is een eerste start met een initiatiefgroep gemaakt, die we de bewonersenquête-groep zijn 

gaan noemen. Deze groep kent inmiddels weer een andere samenstelling dan de club met wie het 

vorig jaar de startersbijeenkomst in Utrecht werd bezocht. Het was niet eenvoudig mensen te vinden, 

te meer omdat het project OBAZ met een groot aantal plannen, besteedbare middelen en mogelijkheden 

(hoe complex overigens ook weer) tegelijkertijd plaatsvindt. De bewonersenquête-groep dacht 

zelf ook al heel snel in de richting van mogelijke activiteiten voor de buurt, in plaats van (een onderzoek 

naar) capaciteiten van de bewoners als uitgangspunt te nemen. Wanneer er geld is, is het motto 

toch al snel “wat zullen we doen en met wie?”. De ABCD-methodiek heeft duidelijk andere uitgangspunten, 

althans de speurtocht naar middelen is een van de latere stappen. 

Nadat er een groep van 8 bewoners bij elkaar was, zijn we vanaf september gedurende 4 bijeenkomsten 

bezig geweest met het maken van de vragenlijsten voor de enquête In de eerste bijeenkomst 

hebben we mogelijke onderwerpen behandeld en vervolgens de opzet van een mogelijke vragenlijst 

besproken aan de hand van het Eindhovens voorbeeld. In de voorbereidingen en de bijeenkomsten 

heb ik met ondersteuning van Hay van der Sterren en Daphne Hoekstra (respectievelijk docent en stagiaire 

(binnen OBAZ) van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, afd. CMV) hernieuwde vragenlijsten 

aangeleverd en deze zijn weer gezamenlijk besproken en doorgenomen. Vervolgens hebben we 

twee trainingsbijeenkomsten voor de 8 enquêteurs gehouden. Toen kon er dus worden gestart; doel: 

50 enquêtes in november en december. Nadat er huis aan huis publiciteit is gemaakt (uitleg over de 

enquête in een mooie Kolpingbuurt-map), werd op 7 november de eerste enquête afgenomen door 

burgemeester Guusje ter Horst. Nadat een aantal enquêtes was afgenomen, hebben we op grond van 

de opgedane ervaringen hiermee de vragenlijst nog eenmaal bijgesteld. De start werd ook gepubliceerd 

in het Nijmeegs huis aan huis-blad “De Brug”. 

Eerste resultaten ABCD 

Enquêtes 

Inmiddels zijn er 45 enquêtes afgenomen en wordt er nog verder geënquêteerd. Idee is om wanneer 

het weer het toelaat “op straat” met een caravan-achtige-situatie weer wat extra bombarie eraan te 

geven. In twee aparte “enquête-nieuwsbrieven” is vermeld hoever de bewonersenquête-groep is en 

wat nog verder de bedoeling is. Een tweede ronde staat in de planning. 


74

Capaciteiten 

Van de geënquêteerden hebben 15 bewoners aangegeven capaciteiten in te willen zetten voor de 

buurt. Concreet (loopt door elkaar): 

- 6 actieven voor disco voor 11 - 16 jarigen in een nabij gelegen wijkcentrum, maandelijks, te 

starten 28 februari, organisatie samen met jongeren; 

- 4 actieven voor een te starten bouwdorp (in gang gezet); 

- 1 voor een huiswerkklas (interesse wordt gepeild); 

- 4 voor een hobbygroep voor vrouwen (plan maken voor nieuwe buurtcentrum). 

Deelnemers 

Op dit moment wordt geïnventariseerd welke bewoners via de enquêtes te kennen hebben gegeven 

in welke activiteiten ze interesse hebben als mogelijk deelnemer en wat ze willen leren. 

Effecten 

Het doorbreekt de bestaande structuur van de ‘oude’ groep actieve buurtbewoners en verbreedt 

tegelijkertijd deze groep. De geënquêteerde bewoners die zich nu groepsgewijs in willen gaan zetten 

voor de genoemde activiteiten voelen zich serieus genomen op hun voorkeuren. 

Het meest inspirerende vond ik: 

Erg inspirerend vind ik het resultaat van de enquêtes; de energie die in de voorbereiding gestoken is, 

komt er ook uit. De geënquêteerden die aangaven zich in te willen zetten heb ik met de stagiaire 

naderhand op een middag en een avond gesproken. Op dat moment zit je met een gemotiveerde 

club mensen rond de tafel, die met iets concreets de deur uit willen. Dat werkt prettig, mensen willen 

zelf aan de slag. 

Waar ik tegenaan liep: 

De omstandigheden binnen het OBAZ-project, met alle (financiële) middelen die er al zijn, loopt niet 

parallel met de weg die je volgens de ABCD-aanpak doorloopt. De initiatiefgroep wilde hier meteen 

mee aan de slag en ging al direct plannen bedenken, terwijl het doel is om de groep actieve buurtbewoners 

uit te breiden en gebruik te maken van hun capaciteiten. 

De grote wens van bewoners voor een eigen buurtcentrum. Op dit terrein speelt zich van alles af tussen 

bewoners en gemeente en dat duel steekt vaak de kop op en bepaalt veel van hun handelen. 

Hierbij hoort, dat je concreet nu nog weinig kan doen in de ogen van bewoners (bijvoorbeeld als het 

gaat over het opzetten van nieuwe activiteiten), waardoor ze geneigd zijn weinig nut in een enquête 

naar capaciteiten te zien. 

Snel advies 

Ik wil graag snel wat weten over: 

Zijn er ervaringen met het enquêteren van jongeren (als aparte doelgroep)? Is daarvoor dezelfde 

(algemene) enquête gebruikt? Zijn er aparte vragenlijsten voor specifieke doelgroepen ontwikkeld? 

ABCD-link, deel 2 

Bijdrage over de periode van maart-juli 2003 

Samenvatting belangrijkste ontwikkelingen in deze periode: 

Vergeleken met mijn vorige bijdrage wijd ik hier niet meer uit over de Kolpingbuurt zelf en Onze 

Buurt aan Zet. 

In deze periode hebben zich verschillende zaken afgespeeld, een verkorte schets: 

— Disco-groep voor jongeren; tot en met half is deze groep actief geweest, daarna werden 


de weersomstandigheden te gunstig. Aanvangstijd werd vervroegd, zodat ook eerst een kinderdisco 

plaats kon vinden. Vervolg na zomer. 

Dezelfde groep is na brainstorm met mij en 2 jongerenwerkers een buitenactiviteit gaan 

voorbereiden: griezeltocht 21 juni. 

— De enquêtegroep heeft een extra enquêtedag gehouden: op 31 mei, muziekje en terrasje, 

wel geslaagd en gezellig, maar naar verhouding weinig resultaat, oorzaak: bijna niemand 

te bekennen, want het was werkelijk ook snikheet. Een groepje jongeren is toen trouwens 

ook geënquêteerd alle 8 wilden zich wel inzetten, maar waarmee en hoe bleef (te) onduidelijk, 

wel zeker als er een pand is. Deze groep jongeren is later zelf eigen jongeren gaan 

enquêteren met als doel om uit drie activiteiten één te kiezen om voor elkaar te krijgen binnen 

OBAZ: zwemmen in september in Eindhoven. Uit eerdere enquêtes heb ik een lijstje 

potentiële chauffeurs samen kunnen stellen. 

— Ook ABCD: in een aantal cursorische sessies met het negenkoppige buurtcomité (tevens 

stichting en werkgever van 2 buurtbewoners in een digitaal trapveld, in de toekomst van nog 

een aantal medewerkers wanneer een buurtcentrum dit jaar wellicht beschikbaar komt) de 

taken, motivaties, interesses en kwaliteiten werkzamer verdeeld. Door ‘t ontstaan van een 

‘gedragen’ dagelijks bestuur zijn contacten naar een gemeente, een gemeenteraad, een 

woningbouwvereniging en een politie hanteerbaarder geworden. En krachtiger, getuige de 

deelname van twee aan de Chicago-trip. Het realiseren van een eigen buurtcentrum blijft een 

hot item, maar hierover heeft het comité sinds kort afspraken met de gemeenteraad, dus 

naast de ambtenarij en burgemeester, meer druk op de ketel hopelijk. Ook de verdere toekomst 

na OBAZ wordt meer en meer aangesneden. 

— Ontstaan van een onderhoudsploeg; niet nieuw in den lande, wel nieuw in de 

Kolpingbuurt. Via 2 buurtconciërges (aangesteld door woningbouwvereniging in het kader 

van OBAZ m.m.v. buurtcomité) zijn nu 7 bewoners op maat actief in een schutting-, grafittien 

groenploeg. Het buurtcomité stuurt met conciërges aan, verleent een medewerkervergoeding 

en verzorgt op maat scholing via een Praktijk Trainings Centrum. 

— Vier comitéleden behaalden een EHBO diploma; twee gediplomeerden zullen aanwezig 

zijn bij het bouwkamp eind juli, wat door een groep geenquêteerde enthousiastelingen is 

georganiseerd met ondersteuning van een stagiaire, mijzelf, het comité en de buurtconciërges. 

— Uit de eerdere enquête zijn 17 geïnteresseerden voor een computerclub uitgenodigd per 

september in het digitaal trapveld te ‘starten’. Eén persoon die te kennen gegeven had iets 

met computers te willen betekenen voor anderen in de wijk gaf het volgende aan. Hij wou 

als systeembeheerder niet iets met Word qua lesgeven, maar wel iets richting spelletjes en 

onderzoekt nu of beelden van straten en markante plekken in de buurt verwerkt kunnen 

worden in een bestaand spel 

Vervolg 

De bedoeling is om in de aanloop van duidelijkheid omtrent een accommodatie weer swing te geven 

aan een enquête c.q. werving vrijwilligers. Hopelijk nieuwe moed en inzichten opdoen abroad in 

Chicago en hopelijk goed nieuws in augustus voor de Kolpingbuurt. 


76

Bijlage 6 

Evaluatie inzet Tandem februari 2002 tot april 2004 

OBAZ Kolpingbuurt, inclusief ABCD 

Doel inzet sociaal-cultureel werk 

Sociale samenhang, veiligheid en leefbaarheid 

Het doel van de inzet van het sociaal-cultureel werk en met name het coördinerend en uitvoerend 

opbouwwerk is het realiseren van bewonersparticipatie in het kader van het project “Onze Buurt Aan 

Zet” Kolpingbuurt. 

Het gaat hierbij om inzet en invloed van buurtbewoners ter bevordering van sociale samenhang (o.a. 

door middel van sociale activering), veiligheid en leefbaarheid in de Kolpingbuurt. 

Algemene werkwijze 

Presentiebenadering en ABCD 

De algemene werkwijze van het sociaal-cultureel werk en met name het opbouwwerk binnen OBAZ is 

gericht op het activeren van bewoners en het creëren van voorwaarden tot bewonersparticipatie bij 

voorbereiding en uitvoering van projecten en activiteiten. Hiervoor geldt de presentiebenadering als 

methodische manier van werken, dus inzet op basis van aanwezigheid en aanspreekbaarheid van het 

sociaal-cultureel werk. 

De benadering van de opbouwwerkinzet is Asset-Based Community Development (ABCD). De bewonersondersteuning 

door het sociaal-cultureel werk en met name het opbouwwerk stimuleert het zo 

breed mogelijk aanboren en koppelen van capaciteiten bij bewoners, bij bewonerscontacten onderling, 

bij gemeente en instellingen, locaties en financiële stromen. 

Overzicht inzet sociaal-cultureel werk tot april 2004 

Korte opsomming van ondersteunde initiatieven. 

N.B. Verschillende groepen volwassenen spelen steeds een grote rol in het tot stand komen van onderstaand. 

Hun inzet hierbij is van het grootste belang en wordt van buiten af vaak te makkelijk over het 

hoofd gezien, terwijl in voorbereiding en uitvoering veel tijd en energie wordt gestoken door buurtbewoners. 

1. Ondersteuning initiatieven Ontmoetingscentrum 

• (vakantie)activiteiten tot 12 jr: 

o.a. weekend Slagharen 

16 volw. + 34 kind. 

Dagje Brakkefort 


3 dagen bouwkamp 32 volw. + 42 kind. 

Sinterklaas- en kerstaactiviteiten 


Halloween- en paasactiviteiten 


Straatspeeldagen 


Bingo’s 


Huiswerkbegeleiding 



• (vakantie)activiteiten van12-16 jaar: 

o.a. dagje Six Flags (in relatie tot spoorwegoverlast) 

Dagje kanoën en vlotten bouwen 

Disco’s (in Klokkentoren en grote tent) 

Zomertour Tandem 

Dropping 

Griezeltocht 

Zwemmen 

Bowlen 

• (vakantie)activiteiten volwassenen: 

Feestavonden (in grote tent) 

Nachtvissen 




32 kind. 





166 volw. 

34 volw. 

• voorbereiding van activiteiten ontmoetingscentrum: 

o.a. bezoeken aan andere buurt-, ouder-kind- en jongerencentra 


werving, toeleiding naar deelname aan cursussen bijv. AALO (fitness en aerobic instructie) 

11 volw. 

uitzoeken en aanschaffen materialen en (voorbereiden) inrichting 


opstellen en (mede) realiseren vacatures en invulling beheer en sociaal-cultureel werk 

9 volw. 

2. Ondersteuning initiatieven Buurtkantoor K73 

• ontstaan K73: 

planvorming en realisatie met oorspronkelijke buurtcomité en Talis incl. aanstelling buurtconciërges 

7 volw. 

• bewonersgroep stichting Buurtcomité Kolpingwijk: 

diverse overleggen met andere buurtbewoners en onderling 

21 volw. 

diverse overleggen met instanties gezamenlijk en instanties apart 

12 volw. 

uitbreiding ledental 12volw. (nu 9) 

trainingen Holthurnschehof 

8 volw. 

deelname aan regionale en landelijke OBAZ-dagen 10 volw. 

deels werving vrijwilligers voor activiteiten 

9 volw. 

ontwikkeling stichting- werkgeverschap 

9 volw. 

• Kolping Digitaal: 

afstemming werkgever en 2 medewerkers (in dienst stichting) i.s.m. Stichting Wijkwerk 

9 volw. 

systeembeheer en activiteiten 

2 volw. 

• Jeugd Buurtcomité: 

afstemmen OBAZ met sociaal-cultureel jongerenwerk en inzet jongeren 


3. Ondersteuning initiatieven Budgetbeheer 

• bewonersgroep en bewoners: 

aanvragen, beschikken en verantwoorden uitgaven t.b.v. verschillende OBAZ-activiteiten 

14 volw. 


78

4. Ondersteuning initiatieven Buurtbeheer 

• Onderhoudsdienst: 

afstemmen inzet diverse (mogelijkheden van) buurtbewoners, -conciërges en bewonersgroep 

bij realisatie van schuttingenproject en onderhoud van o.a. groen in wijk i.s.m. 

PTC (Praktijk Trainings Centrum) 

12 volw. 

• Zwerfvuilteam: 

afstemmen benodigdheden met vrijwilligers (N.B. het zwerfvuilteam voor kinderen van 8 - 12 

jaar was vóór OBAZ al opgericht en binnen Tandem-urenbesteding begroot en de materialen 

bekostigd vanuit bewonersbudgetgroep Op Weg) 


• Kolping Fraai, tot stand brengen verschillende ‘nieuwe lokaties’: 

parkeerplek Kolpingstraat 

38 volw. 

verbetering pleintje Kolpingstraat 

7 volw. 

speeltoestellen Kolpingstraat en Leo de XIIIstraat 6 volw. 

verplaatsing koepeltje (JOP) naar Leo de XIIIstraat, deels i.s.m. SOM (Stichting Onderwijs en 

Milieu) 


• een veilige Kolpingbuurt: 

inventarisatie verkeersveiligheid in overleg bewoners - instanties 

4 volw. 

aanpassing niveau straatverlichting 

9 volw. 

5. Ondersteuning initiatieven Publiciteit 

• nieuwsbrief: 

schrijven nieuwsbrieven (19 stuks tot april 2004) 4 volw. + 2 kind. 

• divers: 

persberichten 

2 volw. 

contacten publicaties (Gelderlander, LSA-berichten, publicatie Hogeschool Eindhoven en 

St. Radius Haarlem) 

6. Ondersteuning initiatieven Sociaal beheer 

• individueel: verwijzingen divers 8 volw. 

collectief: verwijzingen divers 

15 volw. 

7. Ondersteuning initiatieven ABCD-onderdeel capaciteitenlijst 

• enquête methodiekontwikkeling: 

initiatief enquête 

uitwerken enquête vragenlijsten 

14 volw. 

werven en trainen enquêteur-bewoners 

12 volw. 

deelname aan landelijke en internationale ABCD-dagen 11 volw. 

verslaglegging i.s.m. HAN (Hogeschool Arnhem en Nijmegen) - gereed april 2004 

• enquête uitvoering: 

begeleiden enquêteurs en verwerken enquêtes 53 volw. 

• implementatie onderzoeksresultaten: 

benutten en inzetten capaciteiten bewoners 

18 volw. 


Samenwerkingsverbanden opbouwwerk en sociaal-cultureel werk: 

• Projectleiding gemeente Nijmegen 

• Afdeling Ontwikkeling Tandem, projectcoördinator Tandem OBAZ-Kolpingbuurt 

• Jongerenwerk Tandemfiliaal Goffert/Willemskwartier 

• Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN), afdeling Culturele en Maatschappelijke 

Vorming, projectmedewerker ABCD 

• St. Buurtcomité Kolpingwijk 

• St. Wijkwerk, werkgever medewerkers 

• Praktijk Trainings Centrum (PTC), trajectbegeleiding medewerkers onderhoudsdienst 

• St. Onderwijs en Milieu (SOM) 

• Talis Woondiensten 

• Nijmeegs Instituut Maatschappelijk werk (NIM) 

• Politie Nijmegen 

• Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtsgebieden (LSA) 

Algemene conclusies doel opbouwwerk: 

• In de afgelopen twee jaar is een breed scala van activiteiten tot stand gekomen, gericht op 

diverse leeftijdscategorieën en onderwerpen. 

• De deelname aan deze activiteiten is groot. Dit geldt zeker ook voor de bewoners die zich 

inzetten om deze activiteiten voor te bereiden en uit te voeren. Nog niet alle bewoners wor 

den bereikt, met name de volwassen buurtbewoners van allochtone afkomst nemen nog 

onvoldoende deel. 

• Met de komst van het buurtontmoetingscentrum zullen, naar verwachting, én het aantal 

activiteiten, én de deelname toenemen. 

• Het proces om invloed en zeggenschap over keuzes en middelen te verkrijgen en daarover 

verantwoordelijkheid te dragen verloopt moeizaam. Wel is, zowel bij de bewoners(vertegenwoordiging) 

als bij de instanties (gemeente en Talis), de bereidheid aanwezig om op deze 

weg voort te gaan. Dit uit zich o.a. in het functioneren van het buurtcomité ten aanzien van 

zelfstandige activiteiten (bijvoorbeeld Kolping Digitaal en onderhoudsdienst) en de diverse 

overleggen met de gemeente (bijvoorbeeld over budgetverantwoordelijkheid) en Talis (bij 

voorbeeld onderhoudsdienst). 

• Volgens ABCD worden: 

a. capaciteiten van bewoners veel meer gezocht en benut; 

b. idem met betrekking tot capaciteiten van instanties. 

Het werken met de ABCD benadering begint zijn vruchten af te werpen. Tegelijkertijd kunnen 

we concluderen dat het besef om verschillende (groepen) bewoners en ook overheden 

en instanties als ‘bron’ te benutten en zo te benaderen (en daar zelf dus wat voor doen) nog 

langere tijd zal vragen om het voordeel daarvan maximaal in te zien en te gebruiken. 

Accenten in 2004 

Volgens het werkplan opbouwwerk “Speerpunten 2004” liggen de accenten op: 

• ontmoetingscentrum; coördinatie inzet sociaal-cultureel werk, ondersteuning bij opzetten 

activiteiten, advisering en ondersteuning beheer en gebruik centrum; 

• voortzetting diverse activiteiten; coördinatie inzet sociaal-cultureel werk, ondersteuning 

diverse buurtgroepen bij voorbereiding en uitvoering activiteiten; 

• voortzetting en verdere ontwikkeling ABCD; o.a. een tweede ronde capaciteitenonderzoek 

(enquête), specifiek gericht op jongeren, ouderen en allochtonen. 


80

Colofon 

tekst 

Ids Breeuwsma 

Hay van der Sterren 

interview hoofdstuk 6, 

eindredactie 

vormgeving 

foto’s 

Joske Lamers 

Antoinet Broeder, grafische vormgeving 

Saskia Keurentjes 

Joop Wijers 

Ids Breeuwsma 

projectleiding OBAZ/ABCD Kolpingbuurt 

Frans Brukx, Tandem afdeling Ontwikkeling 

Met dank aan alle Kolpingbuurtbewoners 

Deze uitgave is mede mogelijk gemaakt door subsidie van 

het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling. 

© Tandem, Welzijnsorganisatie Nijmegen 

Hogeschool van Arnhem en Nijmegen 

januari 2005

Bijlagen - Verbreding van bewonersbetrokkenheid - ABCD in de Kolpingbuurt Nijmegen - BIJLAGEN

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?