2018 juryrapport en gedichten Verdana

Bakens aan de rivier – Juryrapport 2018
Het thema van deze lustrumeditie van het poëzie-evenement ‘Bakens aan de
rivier’ is ‘Rivier en vogelvlucht’. Zo’n vijfendertig dichters zonden 46 gedichten
in, waarin de rivier als vanouds centraal staat. Daarnaast lieten, net als vorig
jaar, leerlingen van het Cambium College in Zaltbommel zich niet onbetuigd.
Geïnspireerd door het thema maakten zij er een project van en schreven een
groot aantal gedichten over het leven bij, rond, aan en zelfs boven de rivier.
Concentreren we ons op de ‘volwassen’ dichters, dan zien we dat sommige
gedichten over de rivier uit vogelperspectief zijn geschreven en dat ook in
andere gedichten naast het eeuwig stromende water het luchtleven daarboven
een rol van betekenis speelt. Ganzen, ooievaars, spreeuwen, weidevogels, rappe
fladderaars, een obese meeuw, zelfs een Bengaalse gier, kortom vogels van
diverse pluimage, sijzen én drijfsijzen, bevolkten vanwege het thema van de
wedstrijd veel van de ingezonden gedichten. Daarnaast waren er ‘vreemde
vogels’, zoals zeppelins, de Boeings van KLM en drones, die in de gedichten in
vogelvlucht werden opgevoerd. Ook wolken boden in een enkel gedicht het
vogelperspectief. Die drijven immers voorbij en verbeelden aldus een motief dat
zoals gezien het thema te verwachten was in verscheidene gedichten aanwezig
is: de vergankelijkheid. Sommige dichters zochten het nog hogerop, bij de
wenkende sterren waarachter de eeuwigheid lonkt, en vonden daar de
contrastfactor voor het ondermaanse, waarin de rivier almaar tussen haar
oevers stroomt.
Kortom, het contrast tussen de rivier en het rivierlandschap beneden en het
zwerk daarboven – en al wat zich daarin bevindt – bleek een productieve
inspiratiebron voor veel dichters en daarmee tevens een bron voor het poëtische
idioom en de poëtische metaforiek in vele gedichten. Stromen en vliegen – of
moeten we met gevoel voor assonantie zeggen vlieden en vliegen? – waren de
handelingen waarmee in een flink aantal gedichten het land met de lucht, hoog
met laag dus, verbonden waren. Daarnaast waren er uiteraard ook dichters die
op een geheel andere wijze invulling aan het thema hebben gegeven.
Gezien de inzendingen waren de dichters allerminst verlegen met het thema van
de wedstrijd. Als de jury in het algemeen toch een kritische noot mag kraken,
dan moeten we het hebben over de taalbehandeling: poëzie schrijven is niet
alleen de verbeelding de vrije loop laten, maar ook het dwingen van die beelden
in deugdelijke poëtische vormen. Daarbij spelen taalbehandeling – variërend van
een correcte spelling tot een dwingende woordkeuze – maat en ritme en de
adequate toepassing van poëtische middelen zoals vergelijkingen, metaforen en
stijlfiguren een wezenlijke rol. De vorm, kortom, is even belangrijk als de
inhoud, en de jury heeft dit formele criterium nadrukkelijk gehanteerd bij de
beoordeling van de ingezonden gedichten. Maar na het kraken van deze kritische
noot hecht de jury eraan dat het niveau van de gedichten die dit jaar zijn
ingezonden zeker niet onderdoet van dat van de gedichten die in het vorige jaar
werden ingezonden.

De jury heeft opnieuw als taak gekregen uit de ingezonden gedichten een
winnaar te selecteren. Dat is, net als in eerdere jaren, een lastige opgave, te
meer omdat de ingezonden gedichten uit het oogpunt van hun persoonlijke
motivatie vaak nauwelijks te vergelijken zijn. Uiteraard is de gedachte-inhoud of
meer abstract de aanleiding voor een gedicht een beoordelingsfactor – word je
als jury geraakt door de verwoorde gedacht of het verwoorde beeld? – maar
daarnaast heeft de jury de gedichten ook aan andere criteria getoetst.
1 Toepassing en uitwerking van het thema. Concreet wil dat zeggen dat de jury
het thema van de wedstrijd graag op een of andere wijze – in de vorm van een
hoog-laagcontrast, een vliegen-vliedencontrast of -overeenkomst, een
productieve metafoor – in het gedicht wilde herkennen.
2 Toepassing van poëtische middelen, zoals metaforen, rijm (in welke vorm dan
ook) en stijlfiguren, maar vooral ook maat en ritme. Concreet wil dit zeggen dat
de jury onder meer gekeken heeft naar de uitwerking van metaforen, de
effectiviteit van stijlfiguren en de welluidendheid van de gedichten. Een vast
onderdeel van de taak van de jury is het hardop lezen van de gedichten, omdat
daarbij de muzikale of zo u wilt lyrische kwaliteit van het gedicht het best naar
voren komt. Vandaar dat de jury ook hecht aan de voordracht van de gedichten
vanavond.
3 Toepassing van de eisen die mogen worden gesteld aan de afwerking van de
geconcentreerde taalvorm die een gedicht toch is, te weten de woordkeus, de
zinsbouw en de spelling. Originele woordkeus wordt uiteraard gewaardeerd, de
zinsbouw mag natuurlijk functioneel afwijken van de traditionele grammatica en
zelfs in de spelling is er een zekere vrijheid. Maar de jury gaat ervan uit dat
toepassing van al deze talige middelen effectief moet zijn en dat bijvoorbeeld
afwijkingen van de spelling die niet verklaarbaar zijn door de poëtische inhoud of
maat en ritme – afwijkingen die we spelfouten moeten noemen – sterk afbreuk
doen aan de talige verzorging van het voorwerp van taal dat een gedicht in
eerste instantie is.
De jury heeft alle inzendingen geanonimiseerd aangeboden gekregen en
beoordeeld. Op basis van deze criteria bleef een verzameling van tien gedichten
over, die de jury geselecteerd heeft als de gedichten die het best beantwoorden
aan de verschillende criteria. De schrijvers van deze gedichten zijn allen
uitgenodigd hun gedicht deze avond voor te dragen.
Uit deze tien gedichten heeft de jury de drie gedichten gekozen die naar haar
oordeel op grond van de verwerking van het thema, de emotie die zij oproepen
en de technische middelen die daarbij gebruikt zijn, het best geslaagd zijn. De
voorzitter van de jury zal deze drie gedichten dadelijk bekendmaken.
De jury bedankt alle inzenders voor hun inzet en inspiratie en wenst de schrijver
van het prijswinnende gedicht veel plezier met zijn prijs.

de vlucht
met de wind onder mijn stille vleugels
drijf ik moeiteloos op de lichte lucht
in een trage vlucht, hoger en hoger
tot ik bijna de blauwe hemel raak
onder me volgt de rivier haar bochten
haar rondingen dijen uit en krimpen
op het ritme van de waterstanden
mits haar vrijheid niet is ingedamd
aken ter grootte van luciferhoutjes
geven zich over aan de stroming
altijd maar gestaag voort varend
op weg naar een veilige haven
met haviksogen verken ik de oever
registreer een beweging in het gras
ik stort me vliegensvlug omlaag
op wat een vluchtend muisje was
ANNETTE AKKERMAN
Vroeg uit de veren
(Arvo Pärt meets Maurits Escher)
Ik heb mijn warme bed en vrouw al vroeg verlaten
De veren van me afgeschud, mijn hoofd is goedgemutst
Vanaf de dijk zie ik het water,
dat hongerig de nacht verzwelgt
Dan daal ik naar het griendhout af
En zak er weg in flarden grondmist
Er drijven ontbeende runderen op,
vikingschepen op hun weg naar Dorestad
Een eerste korte koetenroep snijdt door de ijle stilte
Dan torent daar een kraaienkras, wat schor nog, bovenuit
De bleek-oranje ochtendzon gaat meer en meer vergelen
En jaagt de laatste witte wieven met haar eerste stralen weg
De voorhang is nu opgetrokken
Het schouwspel van ontwakend leven
wordt ook vandaag weer opgevoerd:
De visdief die naar driedoorns duikt
De schollevaar die water scheert
De reiger die zijn prooi fixeert
Ook zijn de ganzen niet in toom te houden
Ze vliegen kriskras door elkaar
Daar dartelt een ballet doorheen
van blinkendwitte meeuwen
Als dan een vleugel even spiegelt op het wateroppervlak
Raak ik verblind en weet ik niet meer wat ik zie
Wat ik ontwaar zijn zich herhalende patronen
Van vogels die door water vliegen
En van vissen in de lucht
Er daalt etherische muziek van boven neer

En ik bevind me lichaamsloos in hoger sferen
Een eeuwigheid van twee minuten
Dan keert de tijd geluidloos weer
JACQ ZINKEN
Vogeltrek
De sterke zon verwarmt mijn verenlijf.
Gehoorzaam aan de drang om te vertrekken
pik ik de laatste korrels rijst, voordat
mijn vlucht aanvangt naar noordelijke plekken.
Op mijn instinct als innerlijk kompas
dat mij ten dienste staat bij ‘t navigeren
vlieg ik ijlings naar ’t laag gelegen land
om daar te broeden en te foerageren.
Met onder mij een vers besneeuwde top,
wit als mijn beide, brede vleugelstrepen,
passeer ik ongehinderd grens na grens
zie in de verte afgeladen schepen
die kalmpjes stroomop- en stroomafwaarts gaan
in glinsteringen op het wijde water.
De waarden met hun kruidenrijke grond
vormen een jaarlijks openluchttheater
waarin ik op mijn lange stelten ga.
Dit drassig land zal mij het voedsel geven
en weidevogelvriendelijk beleid
de kans vergroten om te overleven.
Toch word ik steevast door de mens bedreigd
en moet uit lijfsbehoud de noodklok luiden.
Jaarlijks zijn wij met minder in getal
tijdens de overwintering in ‘t zuiden.
LEO VAN DER LAAN
Drone-talk
met mijn glazen oog
zie ik de rivieren
kribbig onder mij door gaan
driftig snorrend
vlieg ik van hot naar her
gelijk het water

ooit zijn eigen loop nam
maar de bakens zijn verzet
en dwingen de stroom
thans koers te houden
recht zo die gaat
geen ruimte meer
zich in bochten te wringen
JAN PIETER WEPSTER
Utto utto utto
Vlieg
vogels
vlieg
vlieg over zandwoestijnen
stijg op uit Senegal
en trek in groot getal
vlug naar ons vlakke land
met brede slagen.
Vlug
vogels
vlug
vlieg over witte toppen
trotseer de woeste zee
en breng de lente mee
strijk neer in dijkenland
vind rust in weiden.
Broed
vogels
broed
broed in de uiterwaarden
als kou geweken is
winter bezweken is
bescherm je nest zorgzaam
met groene halmen.
Vlucht
vogels
vlucht
vlucht voor de stormen komen
weg uit rivierenland
weet dat je als migrant
andermaal welkom bent
het volgend voorjaar.
LEO VAN DER LAAN

avontuur
vandaag vertrekken wij
dapper met z’n drieën
in een wild verlangen
het natuurlijke kompas
vliegt ons naar het zachte zuiden
om zwoele zomers voort te planten
wij richten ons op rode vlakken
langs de brede blauwe stroom
kronkelend door de groene velden
samen volgen wij in V-formatie
de vele bochten van de grillige geul
soms vliegen we strak in rechte lijn
plots kleurt het water zwart de lucht
doodsbang voor de donder wacht ik
vooraan wanhopig op de wissel
bliksems treffen de donkergrijze golven
geraakt verander ik alleen van koers
verlamde vleugels doen mij landen
de rustige rivier vangt mij remmend op
ik zwem zuchtend doelloos langs het riet
verdriet beweegt mijn zware vliezen
voort varend zie ik vol vertrouwen uit
naar de verre vlucht van volgend jaar
drijvend op mijn veren van verlangen
MELIS VAN DEN HOEK
De Rivier vertelt
Vogels krijten rechte lijnen
waar water kabbelt en kust,
de zoom van elke bocht
verankerd in leven dat zich
laaft aan het moment.
Ik drijf en eer het water
dan berijd ik weer het wolkendek
mijn schaduw volgt elke kronkel,
van dit grillige natte wezen
dat verhalen meevoert op haar reis.
Het leven ontrolt zich aan voeten
van hen die vogels volgen
van borrelende boreling
tot woeste wateren, als

uiteindelijk zoet en zout versmelten
en de einder mij in slaap kust.
SONN FRANKEN
Stem van de rivier
Tussen oevers rust mijn gewicht.
Alles in mij laat ik bezinken
drijven of verdrinken.
Onderhuids
vindt de stroom zijn eigen weg.
Aan weerszijden wonen mensen, grazen koeien
liggen vergeten schepjes op het strand.
Op tekentafels loop ik binnen de lijntjes
maar geen keurslijf houdt mij op koers.
Eenmaal onderweg
stroom ik altijd tegen klippen op.
Wanneer je me ziet ben ik al voorbij.
In één druppel besta ik niet.
SASKIA VAN LEENDERT
ik denk me vleugels
soms denk ik me vleugels
om geruisloos te ontsnappen
aan de kale dagen van het nu
ik scheer over daken, wegen, bossen
het doet me niets van hierboven
pas als ik de rivier traag en oneindig
door het weidse laagland volg
vertraag ik mijn vleugelslag
voel ik me opgenomen en gedragen
één met het voort meanderende water
dan weet ik dat er meer is
dan dit lichaam, dan dit hoofd dat denkt,
de eeuwigheid spiegelt zich in de stroming
het water reist zijn altijddurende cyclus
vol vertrouwen en in weerwil van de tijd
ANNETTE AKKERMAN
VOGELVLUCHTSONNET
de oeverstrandjes, grazend vee

een vader roept zijn kinderen
oranjetipjes vlinderen
een arend táált niet naar de zee
de binnenschipper in de regen
zijn wederhelft haalt haar gelijk
de horde motors op de dijk
een dijkbewoner sputtert tegen
de boer, de ganzen en hun wei
het blik en plastic in de sloten
twee ooievaars op hoge poten
als altijd staat de brug er bij
de wilgenknot en mispelbomen
en spoken die de dag verdromen
MARION VAN ROOIJ
Rivier Waal
Regen en sneeuw
In het buitenland
Verzameld water
In sloten en beken
Evolueert in een rivier
Regisseert de stroom
Waarmee de Waal
Al eeuwenlang
Afgeschermd door dijken
Langs ons heen gaat
MARINUS VAN MEEGDEN BURG
het kruiend ijs kraakt
de opgeschrikte vogels
vluchten voor de winter weg
het is als duivels vuurwerk
om de torens van De Stomp
huilen de vlammen
Joost mag het weten waarom
de rivier holderdebolder
overspannen raakt
doordat een brug van steen
der wijzen over de Waal
geslagen moet
maar geef althans dat hellevolk
van Bommel geen kans
de oversteek te wagen
gelijk dus na passage
van de faustiaanse koets breekt

het bouwsel zichzelf weer af
het feest is al te lang gevierd
de vaten zijn leger dan leeg
de katten staken hun congres
uit de bevroren kasteeltuin zijn
de laatste bloemen geplukt
en de grote zwarte hond heeft honger
DICK VAN WELZEN
RIVIER EN VOGELVLUCHT
Het kind in mij is er gebleven,
spelend langs de oever.
Hopelijk blijft het er nog even,
al huppelt ‘t soms wat stroever.
Ritmisch glijden bootjes van papier
op de deining van de rivier.
Flarden van voorbije jaren
lijken als bakens mee te varen.
Deinend op de rand van water,
naar later nog dan later.
Tot ze onder enorme golven
van een duwboot worden bedolven.
Dromen uiteengespat.
Opgerolde broekspijpen kletsnat.
Slechts een rimpeling resteert,
afkomstig van een steen
die over het water scheert
en uiteindelijk verdween.
JOSÉ GREMMEN-JANSSEN
RIVIER
Rivier,
Je stroomde over,
onbedaard.
Hoogwater in de uiterwaard.
Golven van boven
stroomden afwaarts
in vogelvlucht naar zee.
Zoet water richting zout.
Rivier,
Ik stroomde over,
raakte van de kaart.
Onbezwaard.
Golven van opwinding.
Nooit afwaarts
droom ik met je mee.
Omdat ik van je houd.

JOSÉ GREMMEN-JANSSEN
DE TOEVLUCHT
danser, rappe fladderaar
weggevlucht van het boerenland
weg van de maaiersschaar
hoe bedreigd is al je vogelstand?
vrijbuiter, nu aan de zandrivier
veilig op de Waalduinen geland
het is veel beter broeden hier
lentebode, op die hoge oeverwand
je klimt als de roofvogel attaqueert
vliegensvlug op de wind, met je gouden
zang, zo maak je, alouette, meer
kans dan als je je bek zou houden
verpozend aan schorren en slikken
jij dichter, rappe fladderaar,
zing toch zoals de veldleeuwerikken
broedend op nieuw repertoire
de hemel bestormen, in verticalen
en vocalen, juist dat is jouw bestaan
in deze wereld van platte verhalen
voordat de gieren toeslaan
DICK VAN WELZEN
Waterloop, levensloop.
Hoog in ijs gevangen
begint de stroom
zijn vochtig leven.
Bij de bron murmelt het water
zacht zijn altijd eendere refrein.
Licht waterlint daalt af
naar vruchtbare vlaktes.
Daar beneden schijnt de zon door
helder opbollende wolkenranden.
Met donderend vallen vermengt
kleurrijk water zich met lucht.
Aan het eind meandert de stroom.
Zijn kracht verloren, zoals ik.
Verdwijnt in branding van een oceaan.
Wie kent nog die ene druppel
waarmee ons leven ooit begon?
JAN VERSLUIYS

Rivier en vogelvlucht
Stroom en lucht,
niet van de lucht.
Mensen staren vogels na,
gedachten- vlucht,
verschijnen, verdwijnen,
prachtig die vlucht.
Water, eenzijdig bewogen
moet van hoog naar laag.
Water, moederschoot van leven
aan banden stromend,
deltateken.
Lucht, draagmoeder van vogels.
Water en lucht voor mens en vogel,
dragers van leven,
hier aan-en op de rivier,
geeft vleugels aan denken en dromen,
dankzij rivier en vogelvlucht.
WIM DE KOEIJER
Stilte op de dijk
Stilte op de dijk
een witte geit
op een verdord weitje,
een boerenhuis met rieten dak
ademt verleden behouden.
Stilte aan de dijk
het water spiegelt
roerloos de boten,
vliegende ganzen
gakken in de lucht.
Openende,
heiligende,
helende stilte
op, aan, over,
boven en bij
de dijk.
WIM DE KOEIJER
Langs de rivier vloekt de kraai haar onrust als wilde rouw over me heen.
In lente en zoet warm vlees knauw ik mijn verdriet.
Glurend als Judas naar bedorven brood.
Gemeen prikt wijn mijn gehemelte kapot.
Oplichterij, klappen en schoppen van pijn.
Verschrikkelijk foutloos fiets ik bezoedeld weg.
Met een zwarte ziel zonder genade.
Ik reken mijn eigen bidprentje af en voel mij een leugenaar.
Ampel zelfonderzoek verklaart fier mijn fooi.

Het geweten gesust, de domme dingen blijven met de jaren komen.
Al mok ik nog wel over het gemakzucht van deze helse uren.
Ook mijn dood dient zwaar gestraft te worden.
JOLANDE VAN LITH
Afscheid aan de Waal
In de weerspiegeling van de maan
duwen donkere duwbakken vol met kolen
langzaam aan de herfst naar binnen
op de hoge rivierdijk blijf ik gedachtenvol staan
en hoor de ganzen zacht schreeuwend
aan hun reis beginnen
de donkere boten op de glimmende rivier zijn hun kompas
heel lang nog
zie ik kleine formaties opvliegen
over de snel stromende waterplas
ik staar ze na en voel hoe het was
om ver van je weg te gaan.
KEES DE GROOT
Rivier en vogelvlucht
Wij leerden - daarboven is de poort
waarachter – waarachter
de oorsprong en de eeuwigheid
ze reikten ons een zoete hand
de heiligen op zuilen en sokkels
in de plooien van hun wijde mantels
wenkten de sterren.
Verticaal wilde ik zijn
maar bleef niet staan
viel slap - knielde - richtte mij op
alleen de leeuwerik verdween
hoog jubelend uit het zicht.
Zo ging het
dus niet
ik gleed uit de verborgen bron
omlaag – omlaag
dreef afwaarts op de loop der dingen
schoof papieren bootjes het water op
werd zelf een boot
met hemel binnen handbereik
sliep met open ogen
kerken en kastelen droomden voorbij
tot een verraderlijk lied
mij tegen de rotsen smeet.
Ik greep het stuur
rukte de motor aan
om nooit te sterven
niet zolang ik liefhad
niet zolang ik begeerde.

Nu
in de delta
los ik mijn lange vlecht
en waaier uit tot vele namen
de Oude, de Stille, de Kromme,
het grijs is alom
ik hoor de zee - zie de zee komen
en word in haar diepte gedreven
al wil ik weer opstijgen
opstijgen naar de bron.
PAULINE VROOM
Rivier en vogelvlucht 1
Ik ben hier komen wonen tegen beter weten in
Het was het water, het riet, de glinstering
En bovenal een sterke drang van de rivier te leren
Hoe ik vertrekken kan zonder weg te gaan
Want ik zou zo graag volledig vloeibaar worden
Van bron tot monding onverstoorbaar ingebed
Alleen het landschap zal bewegen, het kan niet zonder
Heeft vol begrip de bakens weer verzet
Ik heb me uit het harnas van de angst gehesen
Mezelf bevrijd uit mijn eigen zwaartekracht
Ik kan nu eindelijk met het water samenwerken
De stroom vertrouwen dat hij me dragen zal
Vandaag ben ik zelfs een veelvoud van gestapeld blijven
Er is vriendschap met de stroom ontstaan
Hij achter veilige dijken, tevreden dat we hem begrijpen
En ik een baken in een zeer onveilig achterland
Turend naar de overkant
AD KONINGS
Rivier en vogelvlucht 2
Ze staan met opgetrokken schouders aan de oever
Ooit de wakers tegen het grote kwaad
Gehavend, blind en van hun kracht ontdaan
De rivier is al lang zijn eigen gang gegaan
De hoge torens zonden rooksignalen
Van de kantelen klonken kreten van geluk
God had hier resoluut een grens getrokken
Land gescheiden en mensen evenzeer

Het was een kunst de stroom zo te verleiden
Dat hij dienstbaar aan de mensen werd
Beschutte havens, hoge muren, vreemde talen
Maar bovenal de zekerheid van het gelijk
De rivier bleef zijn eigen bedding graven
Onverstoorbaar en met vaste hand
Vaak onstuimig en mateloos ontembaar
Brak hij door en maakte land tot zijn bezit
Ik houd het meest van de lichte bakens
Die op de flanken van het water deinen
Zachte tekens die makkelijk zijn te verplaatsen
Door hen die de rivier vooral willen bevaren
Omdat een vreemd verlangen hen daartoe dwingt
AD KONINGS
Mijn naam is Loden Vogel
ik ben lichter dan een zeppelin en zie
onder mij een zilveren lint oneindig
traag door omheind laagland gaan
er is prikkeldraad gespannen tussen
hoogspanningsmast en transformator
een luchtschrijver schrijft met rook
men jaagt op mij en naamgenoten
wij worden met grove hagel uit de
lucht geschoten in de dood gejaagd
GERARD SCHARN
De vogel
de vogel rok heeft lak aan vogelspotters
met één vleugelslag verdwijnt de meute
verscholen in nest en schuilhut
in scheervlucht ontwortelt hij bomen
duinen wandelen rivieren overstromen
wanneer de vogel rok laag overvliegt
of is het een bengaalse gier met zwarte vleugels
op weg naar een luchtbegrafenis voor de
ontvlezing van een vrome pars of pers
dein mee op de stroom der verwondering
langs oevers waarlangs eens doden dreven
en torens der stilte in zwijgzaamheid verstomden
GERARD SCHARN

Vleugels van de tijd
Op de vleugels van de tijd,
Vlieg ik mee, zonder pardon
Zoekend…….
Verblind door de zon
Verdringt de werkelijkheid.
Op de vleugels van de tijd,
Word ik nat
Niet tot schuilen bereid
Te veel regen gehad.
Op de vleugels van de tijd,
Zoek ik met een zucht
Wanhopig naar de blauwe lucht
Maar ben hem kwijt.
Op de vleugels van de tijd,
Zweef ik mee
Dromend…….
Wentel me tevree.
Ik duw de wolken opzij,
Om de blauwe lucht terug te halen.
De zon schijnt weer voor mij,
Droog me in haar stralen.
Onder de vleugels van de tijd,
Hoef ik niet meer te huilen.
Voel me bevrijd,
Ik kan weer schuilen.
DANA TREADWELL
Vogelvlucht
Voor niets toch ben ik meer beducht
Dan voor mijn allerlaatste zucht.
Het lied is uit, het si gedaan,
Ik mag gaan liggen, hoef nooit meer op te staan.
Voorbij, voorbij de zorgen hier,
Of ‘t leven wijn was of klein bier,
At van een houten of een gouden bord,
Heel vaak gelachen, soms tranen gestort.
Van wie zal ik nog afscheid nemen,
Van wat zal ik nog spijt vernemen,
Mag ik nog zingen in het koor?
Wat zal mijn laatste woord nog zijn
Fluisterend achter een dicht gordijn,
Maar mag ik wel dicht bij je zijn?
ANDRÉ VAN VUURE

Bakens in de eeuwigheid
Weet je nog?
Weet je nog dat wij daar liepen,
Spinrag wegvegend.
De golfslag van de rivier
Begeleidde onze voetstappen.
De zon dreef op het water
En nietsvermoedend
Wiekten de ganzen met zacht geluid
En ontvouwden hun vleugels
Op weg, waarheen, waar naar toe?
Zullen zij straks keren
En hun vluchtgegevens aan mij overdragen?
Word ik dan alwetend, ingewijd
Of raak ik ze voor altijd kwijt
Bakens in de eeuwigheid
ANDRÉ VAN VUURE
De Betuwe
Lentekriebels in mijn buik.
Spreeuwen dansen in het avondrood.
Af en toe laat de vorst nog van zich horen..
Niet enkel en alleen op koningsdag.
Lentekriebels in mijn lijf, de linge kronkelt door het veld.
Het kan mij enkel bekoren.
Lentekriebels .. je laat weer van je horen.
Zon beminnend mens, bloesem zal je pakken.
Als engelendruppels dwarrelen ze straks op ons neer.
De zonnestralen raken.
De windvlaag, beroeren..
Lentekriebels in mijn lijf, ouder als tevoren.
IGOR VAN DEN HOUT
april
je peddelde loom en dacht dat
het fluitenkruid floot dacht dat
de citroenvlinder je bewierookte
je wilde niet van knooppunt naar knooppunt
je wilde polsstokhoog
iets met haartjes op de huid en een zomerjurkje
maar wat deden die Konikpaarden langs de Waal
en hoe moest dat dan
na die cello van november en
die optocht van spekzwoerden

HEIN VAN DER SCHOOT
zo was het
en zo was het die dag
je gleed over het water
je ademde bomen beesten en huizen
en achter je rug
- ongezien weliswaarkrompen
de bomen beesten en huizen
de rivier gleed met je mee
en toen bij Wijhe
de late zomerzon het water streek
dacht jij, dat jij, louter jij, het heden was
later vertelde je over rijp op de velden
dat je bij voorkeur op een bagagedrager zat
dat de maan de bijslaap is van de zon
dat de tijd een verdacht subject is
dat hij mogelijk niet bestaat
überhaupt niet, voegde je nog toe
HEIN VAN DER SCHOOT
Vogelvrij
Wolken zweven over de rivier
Golven glinsteren in het zonlicht
Vogels zingen hun lied
Tussen de takken van de bomen
Het geluid van water klotsend tegen stenen
En de wind die door de bladeren ruist
De vogel spreidt haar vleugels
En vliegt naar onvergeten landen
Ik sluit mijn ogen
En laat me omarmen door het water
Ik vergeet al mijn zorgen
Ik ben zo vrij als een vogel
EMMA BERENDS (Cambium)
Kruisweg
Iedereen zijn weg, zijn begin, zijn bestemming
Van rivier tot mens tot adelaar
Kruisende wegen bestaan
De rivier kruist de weg van een mens
Van oever tot oever met de horizon als bestemming
Vol van leven, verwoesting en voorspoed

Het kruisen begint bij het bedwingen van het water
Er daarna gebruik van maken
Een kunst die de mens maar wat goed beheerst
De vogel in haar vrijheid kruist geen paden
In de lucht zijn die allang vervagen
Een vrijheid waar de mens graag van zou genieten
MOSHA LANGERAK (Cambium)
Schreeuwmeeuw
Ik zit op een bankje tegen de dijk
En kijk over de uiterwaarden naar de rivier
Het altijd stromende, nooit stilstaande water van de rivier
Een hondje komt voorbij
Een grappig hondje, een kwispelhondje
Een hondje dat blaft naar een krijsende meeuw
Hondje vindt dat raar
Een meeuw met zo’n harde schreeuw
Dan zie ik
Een andere meeuw in volle vleugelvlucht
Naar benee duikend vanuit een grijsblauwe lucht
Kolkt dan op, snoept een niet erg gedwee
Visje mee voor zijn diner
Rust dan uit op een schuimend golfje, kijkt heel tevree
En uitdagend naar de schreeuwmeeuw die een boze oerkrijs krijst
Zijn maaltijd is passé
Geboeid kijk ik naar deze klucht
Hondje blaft en kwispelt naar de nu lege lucht
Begrijpt het niet maar doet graag mee
Met deze vrijblijvende bemoeizucht
Dan kleurt de lucht avondrood
Het hondje gaat naar huis
De meeuwen dobberen nu ontspannen stil
In weerwil van hun gastronomisch geschil
Nu een vergeten gril
Tot een volgende vis
Oorzaak van nieuw meeuwschreeuwen is
En ik, op mijn bankje naast de rivier
Zie de avond vallen en kijk
Naar het eeuwig ruisende, nu grijsrood kleurende water
Ik blijf nog even, even maar
Het wordt vanzelf maanlater
ANDREA VAN SLOTERDIJCK
Een oeverillusie
Ik zie en hoor een spinnende kater
In het gras bij de rivier

Hij ligt strategisch gekromd op zijn buik
Verschuilt zich achter een dichte meidoornstruik
Voelt zich op en top koning kater
Koning van het gastronomisch water
Want deze koning houdt niet van gewoon water
Houd zich ver van nat gekrijs- en gesnater
Maar een vette meeuw is een ander verhaal
Hij ziet vleesbollen in de warme zomerlucht cirkelen met veel kabaal
Fantaseert een feestzaal, een megagrill
Een oneindig feestmaal
Die ene obese meeuw daar rustend in het gras
Moet het worden zal het zijn
Dat wordt smullen gelijk Obelix zijn everzwijn
Dus de kater, in principe lui maar niet te beroert
Een sprong te wagen sluipt en loert
Beraamt de grote sprong te wagen
Gelijk grote broer leeuw dat zou doen
Gewoon een kwestie van nadoen
Uiterwaarden trillen op hun grondvesten
Land van Maas en Waal zindert en trilt vol oeverkracht
Maar de sprong zo fraai berekent en bedacht
Eindigt roemloos in een illusie zonder vleesafdracht
In de lege bek van de kater
Deze jacht, symbool van macht
Fout volbracht
De meeuw krijst victorie, zwemt de rivier op, krijst en lacht
En de kater likt koninklijk zijn imago wonden
Overdenkt en beraamt: Wacht maar, de macht
Is aan hem die het laatst lacht
ANDREA VAN SLOTERDIJCK
De rivier
Grijs-groen is het water
Blauw-zwart de lucht,
De wind steek op, wat later
waait door mijn haar, ik zucht
Ik adem diep, de lucht is koel en fris
De dijk verlaten, ik ben alleen
Er is veel dat ik mis
Wat zal ik doen, waar ga ik heen?
De natuur leidt mij af
Tijdelijk uitstel geeft het mij
Voor een keuze die geen oplossing gaf
mee met het tij.
Mee met de stroom van het water,
Dat is het devies voor velen
Maar wat brengt het je later?
Kan ik mijzelf wel helen?

De natuur trekt mij aan
Mee met de stroom van het water
Trekt mij van mijn sores vandaan
Gaan mijn zorgen naar een moment later
Ganzen vliegen over en gakken luid
Nu de uiterwaarden in, meteen
Ik voel de koude lucht op mijn huid
De rivier lokt mij, ik kan er niet omheen
MEREL TOUSSAINT
Koud op de dijk
Eindeloze vlakten, vergezicht
Koude lucht, fris aan mijn wangen
Kristallen helder licht
Dit uitzicht in mijn geest bevangen
Hemel blauwwit en loodgrijs
Geluiden gedempt en vingers bevroren
Dit wil ik vasthouden voordat ik afreis
Ik zie daar in het landschap oude sporen
Van mens en dier maar nu vervaagd
Dood hout ligt er aangespoeld
De tijd vertraagd
Statisch landschap, onderkoeld
Koud geworden uitzicht
Mooi en stil
In mijn geest brengt het licht
Dit is wat ik onthouden wil
MEREL TOUSSAINT
zijn wij
de nieuwe zon zingt zich los van de horizon
´t water warmt zich in de morgenstralen
d´oude kou van de gletschers glijdt van de rivier af
de rivier weet zijn water wordt zee
de zon kent haar aarde en wacht op de horizon
een vlucht vogels laat de uiterwaarden los
dwalen met de waterstroom mee
dalen neer op een krib
zwermen door het zonnelicht
zwerven de dijken voorbij
zijn wij
de zon die haar horizonnen wacht
de rivier die zich de zee weet
zijn wij
de vogel die de dijk voorbij zwerft

JAN STELLOO
Vogels vliegen doorgaans hoog
De grote Boeings van KLM
Symbool voor ornithologen
Hoog boven de Waal bij Zuilichem
Uit de baan van jagers’ kogels
En alleen de vogels vliegen van
Noord naar Zuid, vervolgens later retour
Lekker ’s-zomers zonder liegen dan
Wordt thuisfront verteld van veel voer
’t Is een wederkerend fenomeen
Vlucht hoog boven ’t aardoppervlak
Ondanks soms regen, sneeuw, hagelsteen
Vliegen in V-vorm, met gemak
Hoewel soms die wind, speelt best parten
Net als alle elementen
Vliegen birds met getrainde harten
Naar diverse continenten
ANNEJAN KUPPERUS
een vliegend vis al uit Pernis
die vloog naar Wamel voor de dis
hij had gehoord van Dreumels Waard
aldaar je gulden een daalder waard
dus zat hij aan na uren vliegen
geloof me echt, ‘k sta niet te liegen
hij kreeg een bord met honderd maden
voor deze vis niet te versmaden
maar toen z’n buik was tonnenrond
en hij ook nog een pier verslond
kon hij de vlucht naar huis vergeten
hij had gewoon teveel gegeten
maar niet geklaagd hij kon ook zwemmen
geen mens die hem nog af kon remmen
hij dook de plomp in onverveert
begrijp me goed da’s niet verkeerd
maar reeds minuten na z’n duik
zwom onze vriend prompt in een fuik
de visser blij, bracht toen heel vlug
de hoogvlieger naar Dreumel t’rug
alwaar hij floep de pan in ging
vanaf de tail tot aan z’n wing
en zo, ‘k vertel het hier in ‘t kort
lag hij toen zelf daar op z’n bord
JAN PIETER WEPSTER

Van het midden
Ongevoelig beweegt het door
met al haar vermogen
Hindernissen onbemint passerend
Leven vol energie
niet gekend door grootte
Beroerd neemt het mee
Spattend, bruisend en in overvloed
Komend en vertrekkend
naar buiten
RENÉ PENNINGS
Samen
samen
staan ze
op de dijk
zij in dit leven
hij
ergens
ver weg
maar soms meer
dichtbij en vaag voelbaar
aanwezig
ganzen
vliegen over
ze kijken samen
zoals ze nauwelijks gedaan
hebben
zwevend
en stromend
vogels en water
vanzelfsprekend, moeiteloos, een tijdloos
decor
hem
niet kennen
haar grootste pijn
ze tast naar zijn
hand
haar
achter gelaten
een plotselinge dood
haar vingers koud en
gegroeid
het
moment voorbij
zij alleen hier

hij daar in de
verte
zich
verwijderende vleugels
water dat verdampt
tot over een tijdje
misschien
CLAUDIA POT
Waterlied
Rustig ligt het leven in een bedding.
Een brug tussen omkijken en toekomst.
Het water kent onze koers van ademen.
De dag meandert vinnig. Vol pret scheppen
we emmertjes. Vogels zoeken takken.
Een nest op weg naar moois.
We kabbelen in afspraken. Vlug of traag.
Kneden denkwijzen naar het beeld van
heden. Riet wiegt zich tussen verlangens.
Op verwilderde bermen baden windvlagen
in schubbige woorden. Vangnetten van
afval drijven weg. Geluk bruist omhoog.
Over de rivier blaast de zuiderlucht langzaam
een nieuw lied.
ERIKA DE STERCKE
wilsbeschikking
zoek mij een tehuis
zachtmoedig ontworpen
met een kroontjespen
zoek mij een tehuis
met een onopvallende
extra schoudergevel
daarachter mijn kamer
muren van boeken
veldbloemen op tafel
drie hoge ramen met
zicht op waar de Maas
en Waal elkaar raken
waar ik voortsnellende
wolken de vogels

kan zien uitdagen
een houten veranda
met gemakkelijk te
openen achterdeuren
als ik hem laat piepen
komt een jonge tuinman
hem smeren
LIESBETH ULIJN
St Andries
waar de IJssel stroomt
zie ik de Maas
fietsend langs de Donau
denk ik aan de Waal
bij de Maas met zijn kuilen
waar je in kon zakken
liet ik voor moeder mijn
meisjesbenen aan de grond
aan de Nijmeegse Waal
ging ik in zonde wonen
werd zonder hulp
van Moenen vrouw
ik kom van Brabant
bemin twee rivieren
aan beider oevers
wil ik spelen
deze zomer leidde
St Andries mij langs
zijn sluis en zegende
mijn oeverspel
ik blijf van Brabant komen
word oud aan de Waal
LIESBETH ULIJN