Kerstvloed 1717

METEOROLOGISCHE
INVLOEDEN OP EN
DE GEVOLGEN VAN
WATERSTANDEN TIJDENS
DE KERSTVLOED VAN 1717
Ton Lindemann
Dit hoofdstuk is een bewerkte, uitgebreide en geactualiseerde versie van
mijn gelijknamige lezing gehouden op 10 december 2016 te Warffum in
Groningen. In het eerste deel ga ik na welke factoren in het algemeen
verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van een stormvloed. Verder schets ik
het weerbeeld in de maand december 1717. Daarnaast ga ik de waterstanden
analyseren van zowel het extreem laagwater op 24 december 1717 als het
extreem hoog water op Eerste Kerstdag. Tot slot stellen we ons de vraag hoe
bijzonder deze stormvloed was en of het nog extremer kan. Dit doe ik aan
de hand van authentieke algemeen geaccepteerde bronnen uit die tijd en
meer recent onderzoek. Ik wil de geïnteresseerde lezer hier niet belasten
met een uitgebreide bronnenkritiek. Daarvoor verwijs ik naar een later dit
jaar te verschijnen “Overstromingskaart van Nederland na de Kerstvloed van
1717, met toelichting”. Onderstaand is een samenvatting en toegespitst op
Groningen.
1 Inleiding
Een stormvloed is een samenspel van wind en water. Door de wind
wordt zeewater voor de kust opgestuwd wat leidt tot extra hoog water.
Astronomische getijden zijn daarbij van belang, net als kustvormen,
golfslag, duur van de storm, windrichting, windkracht en zelfs de luchtdruk.
Daarnaast kunnen we ons afvragen of de Kerstvloed van 1717 wel zo bijzonder
was, afgezien van de schade. Zijn er andere stormen met nog hogere
waterstanden bekend aan de Nederlands-Duitse kust en de Duitse Bocht?
En wat zegt dat over toekomstige stormen? In dit hoofdstuk willen we daar
antwoord op proberen te geven.
37