Máxima Magazine januari 2020 darmkanker

PATIËNT AAN HET WOORD
‘Met mijn oncoloog
heb ik een fijne klik’
SPECIALIST VERTELT
‘We geven meteen
duidelijkheid’
PREHABILITATIE
Fit voor de operatie
Thema:
darmkanker
1 Máxima MC

10
12
PATIËNT AAN HET WOORD
‘De liefde van ons
gezin maakt mij sterk’
VERPLEEGKUNDIG SPECIALIST
‘Ik ben er zo lang als
het nodig is’
16 18
Een kijkje in de OK
SPECIALIST VERTELT
‘De wachttijd voor een
operatie gebruiken we
om te trainen’
Patiënt in pyjama is verleden tijd
24
30
EN VERDER
In het kort 4
Het bevolkingsonderzoek 5
Wist je dit over darmkanker? 6
Specialist over darmonderzoek 7
Hoe ziet het zorgpad eruit? 8
Behandelaanpak 13
Patiënt over prehabilitatie 20
Specialist vertelt 23
In het kort 27
Begeleiding bij een stoma 28
PATIËNT AAN HET WOORD
‘De eerste
darmspoeling voelde
als een bevrijding’
COLOFON
Tekst: Afdeling communicatie | Eindredactie en coördinatie: Afdeling communicatie | Fotografie: Bram Saeys, Tom van Limpt, afdeling
communicatie | Redactieadres: Máxima MC Postbus 7777, 5500 MB Veldhoven, T (040) 888 91 40, communicatie@mmc.nl
Uitgever, advertentie en druk: Media Advies Eindhoven T (040) 843 12 16
2 Máxima MC

VOORWOORD
Sneller herstel dankzij een
goede voorbereiding
Máxima MC loopt voorop in de behandeling van
darmkanker. We vinden het belangrijk dat de
behandeling zo min mogelijk impact heeft op je leven
en betrekken je actief bij je herstel. Daarom bekijken we
graag samen met jou wat de beste opties zijn.
Kanker van de dikke darm en endeldarm komt relatief veel voor.
Voor mannen en voor vrouwen staat het in de top drie van
meest voorkomende kankersoorten. De kans op darmkanker
neemt bovendien toe met je leeftijd. Daarom is er in Nederland
een groot bevolkingsonderzoek opgezet voor alle Nederlanders
tussen de 55 en de 75 jaar. Vroege opsporing van kanker maakt
je kansen echt veel beter.
Vroege opsporing
De eerste stap is het onderzoeken van je ontlasting op sporen van
bloed. Kwaadaardige gezwellen in de darm zorgen namelijk vaak
voor bloedverlies bij de ontlasting, al is dat lang niet altijd zichtbaar
met het blote oog. Daarna volgt zo nodig een endoscopie. Dat is
een onderzoek waarbij de arts met een dunne, flexibele kijker je
darm vanbinnen bekijkt. Vaak blijkt er niets aan de hand: loos
alarm. Maar als er toch een (vroege) vorm van kanker wordt gezien
zijn er hele goede kansen op volledig herstel, al is er dan meestal
wel een operatie nodig.
Prehabilitatie
We vinden het in Máxima MC ontzettend belangrijk dat je niet
passief op je operatie wacht, maar dat je je maximaal inzet om in
een goede conditie te zijn als je wordt geopereerd. Dit kan via ons
prehabilitatieprogramma (zie pagina 18). Met een goede, sportieve
voorbereiding onder begeleiding van onze fysiotherapeuten,
diëtisten en artsen, ben je veel sneller weer op de been na de
ingreep. Je kunt het gewone leven eerder hervatten. En dat is
wat we allemaal willen.
Robot
We maken bij darmoperaties bovendien gebruik van een
moderne robot, wanneer dat kan. De meeste operaties worden
‘endoscopisch’ - door kleine openingen in de buikwand -
uitgevoerd. Dat betekent dat er geen grote littekens gemaakt
hoeven te worden. Dit zorgt voor minder schade vanbinnen en
daarmee een vlotter herstel. Na de operatie sta je dan ook vaak
weer sneller buiten dan je zou verwachten.
Máxima MC zet zich in voor een darmkankerbehandeling op maat,
waarbij we zorgen dat je in de best mogelijke conditie geopereerd
wordt en je herstel zo min mogelijk ingrijpt in je dagelijks leven.
Jan Harm Zwaveling
voorzitter raad van bestuur
Máxima MC 3

IN HET KORT
Wat is darmkanker?
Darmkanker is één van de meest
voorkomende vormen van kanker in
Nederland. Darmkanker ontstaat uit
poliepen; bultjes in de wand van de dikke
darm. De meeste poliepen in de darm
zijn goedaardig en blijven dat ook.
Slechts een klein aantal verandert in een
kwaadaardig gezwel of tumor. Meestal is
er sprake van dikkedarmkanker of
endeldarmkanker. Dunnedarmkanker
komt vrijwel nooit voor. Via het bloed of
de lymfeklieren kunnen elders in het
lichaam uitzaaiingen ontstaan,
bijvoorbeeld in de lever of de longen.
75%
Bij ongeveer 75% van de patiënten zit
de tumor in de laatste delen van de
dikke darm, waarvan weer een derde in
het allerlaatste deel; dan betreft het
endeldarmkanker.
Darmkanker: hoe te herkennen?
Darmkanker is één van de best behandelbare vormen van kanker, mits de diagnose tijdig wordt vastgesteld. Het is daarom
belangrijk om niet te lang met klachten te blijven rondlopen, zeker wanneer er bloed in de ontlasting zit. De volgende signalen
kunnen wijzen op darmkanker:
• Bloed in de ontlasting
• Blijvende verandering in stoelgang
• Buikpijn of buikkrampen
• Onverklaarbaar gewichtsverlies
• Verminderde eetlust
• Aanhoudende vermoeidheid
• Loze aandrang
50
De kans op darmkanker neemt toe naarmate
iemand ouder wordt. 90% van alle patiënten is
bij de diagnose 50 jaar of ouder. Toch komt
darmkanker ook op jongere leeftijd voor.
Bristol stool chart
Het uiterlijk van je ontlasting vertelt een hoop over je
gezondheid. De Bristol stool chart (de Bristol stoelgangkaart)
is een medisch hulpmiddel dat zeven types ontlasting
omschrijft. Het is bedoeld om stoelgangproblemen in kaart te
brengen. Bij veranderingen in je stoelgang is het een goed idee
om naar de huisarts te gaan.
4 Máxima MC

Tijdig ontdekt dankzij het bevolkingsonderzoek
Wanneer je 55 jaar of ouder bent, herken je de tweejaarlijkse uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek darmkanker wel.
Door dit onderzoek kan dikke darm- of endeldarmkanker vroegtijdig worden opgespoord of worden voorkomen.
Darmkanker komt het meeste voor bij mensen van 55 jaar of ouder.
Vandaar dat alle mannen en vrouwen tussen de 55 en 75 jaar een
uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek darmkanker ontvangen.
Deelnemers van het onderzoek ontvangen thuis een ontlastingtest.
Dit is een buisje waarmee je hygiënisch een beetje ontlasting kunt
opvangen. Het buisje wordt vervolgens opgestuurd naar het
laboratorium, waar getest wordt of er bloed in de ontlasting zit.
Vervolgonderzoek
Binnen één tot twee weken volgt de uitslag. Als er bloed is gevonden,
is er vervolgonderzoek bij de MDL-arts nodig. Dit inwendige
kijkonderzoek, ofwel een coloscopie, vindt plaats in gecertificeerde
coloscopiecentra. Máxima MC is zo’n coloscopiecentrum en voldoet
aan alle kwaliteitseisen die het bevolkingsonderzoek hieraan stelt.
Kans op genezing
Ook als je geen klachten hebt, is het belangrijk om deel te nemen aan
het bevolkingsonderzoek. Als darmkanker vroegtijdig wordt ontdekt,
is de kans op genezing groter en de behandeling minder zwaar. Ook
kan een mogelijk voorstadium van darmkanker worden gevonden.
Als een voorstadium wordt behandeld, kan darmkanker worden
voorkomen. De voorspelling van het RIVM is dat in 2030 jaarlijks bijna
1 op de 5 gevallen van darmkanker en ruim 1 op de 3 sterfgevallen
aan darmkanker wordt voorkomen door het bevolkingsonderzoek.
MEER WETEN?
MMC.NL/MDL > BEVOLKINGSONDERZOEK DARMKANKER
Máxima MC 5

FACTOREN DIE (DE KANS OP)
DARMKANKER BEÏNVLOEDEN
HOGERE LEEFTIJD
DARMKANKER IN DE
FAMILIE
(ERFELIJKHEID)
Wist je dit over
darmkanker?
CHRONISCHE
DARMONTSTEKINGEN
OVERGEWICHT
TE WEINIG BEWEGING
ROKEN EN ALCOHOL
ONGEZONDE VOEDING
1
Het eten van rood vlees
vergroot de kans op
darmkanker
Er wordt veel onderzoek gedaan naar de
relatie tussen voeding en kanker. Ook de
invloed van voeding op darmkanker wordt
veel onderzocht. Het eten van (bewerkt)
rood vlees wordt in verband gebracht met
het krijgen of het verder ontwikkelen van
darmkanker. Mensen die veel rood vlees
eten, hebben een grotere kans op
darmkanker. Het advies van KWF
Kankerbestrijding is om niet meer dan
500 gram rood vlees per week te eten
en bewerkt vlees, zoals ham, salami en
worst, helemaal te vermijden.
2
Een kopje koffie verlaagt
de kans op darmkanker
Ook tussen het drinken van
koffie en darmkanker is een relatie. Koffie
drinken heeft een beschermende invloed
op het ontstaan van kanker aan de dikke
darm. Het lijkt ook gunstig voor mensen
die darmkanker hebben (gehad). De kans
dat kanker terugkomt, of dat ze er aan
overlijden neemt mogelijk af. Het
beschermde effect loopt op met de
hoeveelheid koffie die iemand op een dag
drinkt. Bij mensen die meer dan 2,5 kopje
koffie per dag drinken, komt
dikkedarmkanker het minst voor. Het
drinken van koffie beïnvloedt de kans op
het krijgen van darmkanker mogelijk,
maar de invloed ervan is beperkt.
3
Regelmatig bewegen
verlaagt het risico op
darmkanker
Ongeveer twee procent van de
kankersterfte en nieuwe gevallen is te
wijten aan onvoldoende beweging. Om
het risico op kanker te verkleinen is het
belangrijk om regelmatig te bewegen. De
Nederlandse beweegnorm schrijft een
minimum voor van dertig minuten per dag
bewegen en twee keer per week spier- en
botversterkende activiteiten.
6 Máxima MC

SPECIALIST VERTELT
Martijn ter Borg
MDL-arts
‘We geven meteen
duidelijkheid na een
darmonderzoek’
Met een coloscopie, een kijkonderzoek
van de dikke darm, kan achterhaald
worden of er sprake is van poliepen of
van darmkanker. Een beladen onderzoek,
waarbij we de patiënt zo snel mogelijk
duidelijkheid willen geven. Daarom hoort
diegene direct na de coloscopie van de
arts wat hij heeft gezien, zodat de patiënt
weet waar hij aan toe is.
“Met een coloscopie kan je vrijwel alle
darmafwijkingen opsporen. Een bijkomend
voordeel is dat je tijdens het darmonderzoek
eventuele poliepen (goedaardige
gezwellen) direct kan verwijderen. Ook
kunnen er stukjes weefsel (biopten) worden
weggehaald. De verwijderde poliepen en
stukjes weefsel worden onderzocht in het
laboratorium. Als het gaat om goedaardige
afwijkingen die zijn weggehaald, vindt er
geen vervolg onderzoek plaats. Wel komt de
patiënt dan vaak terug voor een follow-up
coloscopie.”
Verdenking op darmkanker. En dan?
“Als er na de coloscopie een sterke
verdenking is op darmkanker, ondernemen
we meteen actie. Als het foute boel is, krijgt
de patiënt dat ook meteen te horen. Er
worden direct vervolgonderzoeken ingezet,
zonder te wachten op de uitslag van de
biopten. De belangrijkste onderzoeken zijn
een CT-scan van de buik en een foto van
hart en longen. Als er een verdenking is op
een tumor in de endeldarm, dan wordt er
ook een MRI-scan gemaakt. Deze
onderzoeken geven meer inzicht in de
uitgebreidheid en het stadium van de
ziekte. Na de diagnose wordt de verpleegkundig
specialist ingeschakeld. Zij is vanaf
dat moment betrokken bij de behandeling
en fungeert als vast aanspreekpunt voor de
patiënt.”
Digitale intake
In Máxima MC wordt een online applicatie
ingezet om patiënten voor te bereiden op
een coloscopie. Met deze app informeren
we patiënten aan de hand van korte
filmpjes en animaties over het onderzoek.
Dankzij de toegevoegde vragenlijsten vindt
ook meteen een screening plaats. Dit kan
de voorlichting door een verpleegkundige
of arts aanvullen of zelfs vervangen,
doordat patiënten zich thuis al optimaal
voorbereiden. Op dit moment wordt de
applicatie ingezet voor de voorbereiding
van de follow-up coloscopie.
Máxima MC 7

Zorgpad darmkanker
Wanneer er mogelijk sprake is van darmkanker word je via de huisarts naar het
ziekenhuis gestuurd. De behandeling van darmkanker bestaat uit een traject
waarbij informatie, onderzoeken, behandelingen en controles goed op elkaar
aansluiten. Dit behandeltraject heet een zorgpad.
Onderzoek en diagnose
Om een juiste diagnose te kunnen
stellen, is er een aantal onderzoeken
nodig. In overleg met de Maag Darm
Lever-arts (MDL-arts) wordt er eerst een
darmonderzoek (coloscopie) uitgevoerd.
Als uit het darmonderzoek verdenking
van darmkanker blijkt, wordt er
aanvullend onderzoek gedaan zoals
bloedprikken, longfoto’s en een CT-scan
van de buik. Ook word je gekoppeld aan
een verpleegkundig specialist. Dit is het
vaste aanspreekpunt gedurende het hele
traject. Zij coördineert de onderzoeken en
behandeling en geeft informatie.
Aandacht voor kwetsbare ouderen
Bij Máxima MC is er extra aandacht voor patiënten ouder dan
70 jaar. Door middel van een vragenlijst wordt er samen met de
verpleegkundig specialist gekeken of er extra begeleiding nodig
is vanuit de polikliniek ouderengeneeskunde.
Behandelplan
De uitslagen van de onderzoeken
worden besproken in het multidisciplinair
overleg (MDO). Hierbij
overleggen: een MDL-arts, internistoncoloog,
chirurg, radioloog, patholoog,
radiotherapeut, stoma- en
continentieverpleegkundige en
verpleegkundig specialist. Zij werken
gedurende het zorgtraject intensief
samen en stellen het behandeladvies
vast.
Uniek is dat het behandeladvies direct
omgezet wordt naar concrete
afspraken. De operatie, de afspraak
met de chirurg en de afspraak op het
preoperatief spreekuur (POS) worden
gepland, net als een eventuele afspraak
met de stomaverpleegkundige. Er wordt
gestreefd om de afspraken allemaal op
één dag te laten plaatsvinden. Zo weet
je snel waar je aan toe bent.
Na bespreking van de uitslag met
bijbehorend behandeladvies kan de
voorbereiding voor de behandeling
direct in gang worden gezet.
8 Máxima MC

Behandeling
De behandeling van darmkanker is voor iedereen anders. Iedere behandelmethode heeft zijn eigen
bijwerkingen en impact op de kwaliteit van leven. Ook is de behandeling afhankelijk van de plaats en
de grootte van de tumor en of er sprake is van uitzaaiingen. Samen met de arts wordt er een
behandelkeuze gemaakt. Dit wordt samen beslissen (shared decision making) genoemd.
Darmkanker zonder uitzaaiingen
Als de kanker niet is uitgezaaid, krijgt de patiënt
vaak een operatie als behandeladvies.
De chirurg verwijdert de tumoren en omliggend
weefsel. Het kan zijn dat tijdens de operatie een
darmstoma wordt aangelegd. Dit is een
kunstmatige opening op de buik waardoor de
ontlasting het lichaam verlaat. Vóór of aanvullend
op de operatie kan chemotherapie worden
ingezet.
In deze fase bespreekt de verpleegkundig
specialist of de patiënt deel wil nemen aan het
prehabilitatieprogramma. Met dit programma
worden patiënten in vier weken tijd fitter gemaakt
voor hun operatie.
MEER WETEN? BEKIJK PAGINA 18
Darmkanker met uitzaaiingen
Als blijkt dat de kanker is uitgezaaid, zijn er
meerdere behandelopties. Dit wordt ook weer
in samenspraak besloten.
MEER WETEN? BEKIJK PAGINA 27
Palliatieve fase
Ongeneeslijk zieke patiënten die geen
behandelmogelijkheden meer hebben,
krijgen regelmatig te maken met klachten
als gevolg van hun ziekte. Op allerlei
momenten kan ondersteuning geboden
worden. Een palliatief verpleegkundige en
een gespecialiseerd arts brengen de
klachten in kaart, bieden ondersteuning
en bespreken de vragen en behoeften
daar waar nodig.
Controle
Na de behandeling blijf je onder controle bij de
chirurg en verpleegkundig specialist. Tot vijf
jaar na de behandeling wordt het verloop van
de ziekte in de gaten gehouden door periodiek
bloed controles en een buikecho te maken. De
verpleegkundig specialist blijft het traject
volgen en blijft aanspreekpunt bij vragen.
Máxima MC 9

PATIËNT AAN HET WOORD
‘De liefde van ons
gezin maakt mij sterk’
Lydia van Dooren is eind vijftig als ze te horen krijgt dat ze
darmkanker heeft, met uitzaaiingen in de lever. Inmiddels weet
ze dat haar ziekte niet meer te genezen is. Toch zit ze niet bij
de pakken neer. “Het heeft geen zin om me af te vragen:
waarom ik? Dus ik probeer vooruit te kijken en ik pluk de dag.”
10 Máxima MC

Lydia van Dooren (60)
heeft darmkanker. Ze haalt
veel kracht uit de steun van
haar man Huib (68). “Hij is
mijn maatje en wijkt niet
van mijn zijde. We beleven
deze ziekte echt samen.”
“De dag na de diagnose stond onze dochter
aan mijn bed. Ik ben zwanger, zei ze. Ze wist
dat toen pas één dag. Vanaf dat moment
dacht ik: ik moet vechten, ik móét mijn kleinkind
ontmoeten. Dat heeft me zoveel kracht
gegeven”, vertelt Lydia nu, ruim twee jaar
later. Vlak vóór de diagnose kwam ze met
verstoppingsklachten op de Spoedeisende
Hulp terecht. “Mijn darmen waren van
streek. We waren net terug van een reis door
Azië en ik dacht dat ik daar wat had opgelopen.
Met een paar pillen was het vast
opgelost.” Dat liep anders: een CT-scan
wees uit dat ze darmkanker had, met
uitzaaiingen in de lever. Ze moest direct
geopereerd worden. “De operatie moest
aantonen of ook mijn buikvlies was aan getast.
In dat geval zou ik nog zes weken te
leven hebben. Het was een enorme schok.”
Haar man Huib vult aan: “We twijfelden of
we onze drie dochters al voor de operatie
zouden informeren. Uiteindelijk hebben we
dat gedaan. Het waren heftige telefoongesprekken.
We zijn heel hecht met elkaar.”
Leveroperaties
Na de operatie volgde een positief bericht.
“De artsen konden grote delen van de kanker
verwijderen, het buikvlies was niet aangetast
en er was geen stoma nodig. Ik ging een
curatief (genezend) traject in, dat bestond uit
chemotherapie en operaties aan de lever. Ik
kreeg hoop dat het goed zou komen.” Door
middel van drie operaties werd een groot
deel van haar lever, en daarmee de uitzaaiingen,
verwijderd. Bij één van die operaties
verloor Lydia vier liter bloed. “Dat was kantje
boord.” Ook kreeg ze te maken met een
gezwel ter grootte van een voetbal, een
longembolie, ondervoeding én drie liter vocht
achter de longen. Maar ze bleef vechten en
geloven in de toekomst. "Ik probeerde actief
te blijven en zoveel mogelijk buiten te
wandelen, al waren het maar korte stukjes.
Bovendien maakt de liefde van mijn gezin
mij heel sterk vanbinnen.”
Warme deken
Sinds juni 2018 weet Lydia dat haar ziekte
niet meer te genezen is. Liefdevol vertelt
Huib: “Lydia gaat niet bij de pakken neer
zitten. Ze kijkt naar kansen en mogelijkheden.
Soms voel ik me machteloos, maar
we proberen er binnen de omstandigheden
het beste van te maken. We leven met de
realiteit van vandaag. Morgen kan het erger
zijn, maar dat zien we dan wel.” Momenteel
ondergaat Lydia levensverlengende chemotherapie
en is ze onder controle bij oncoloog
Lieke Simkens. “Met haar heb ik een fijne
klik. Ze is heel duidelijk, open en eerlijk. In
Máxima MC heb ik het gevoel dat ik meer
ben dan een patiëntnummer. De artsen en
verpleegkundigen zijn heel betrokken.
Ik zie hoe hard iedereen werkt en tóch
nemen de verpleegkundigen de tijd om even
mijn hand vast te houden en te zeggen dat
ik het goed doe. Dat voelt als een warme
deken om me heen.”
Hechte familieband
De ziekte heeft Lydia en Huib veranderd.
“Het leven is intenser geworden. Ik geniet
van iedere dag. Van het samenzijn met mijn
familie. En van de herinneringen die we
samen maken.” Huib: “De familieband is nog
hechter geworden. We staan vaker stil bij
wat echt belangrijk is: onze gezondheid en
ons gezin. Dat is minder een vanzelfsprekendheid
geworden.” Samen stelde het
koppel een bucketlist op: een lijst met doelen
die zij nog willen afstrepen. Zo gingen ze al
paragliden en maakten ze mooie reizen. “Ik
wil nog alles uit het leven halen en heb niets
te verliezen”, zegt Lydia. “Zolang ik mezelf
doelen stel, kan ik goed met de ziekte
omgaan. Nu staat er nog een trip naar het
Efteling-hotel met de (klein)kinderen op de
bucketlist. We hebben als gezin allemaal
dezelfde instelling: we hebben niet meer zo
lang met elkaar. Maar de tijd die we hebben:
laten we daar wat moois van maken.”
Máxima MC 11

SPECIALIST VERTELT
‘Ik ben er zo lang
als het nodig is’
Zodra er een verdenking is op darmkanker is de verpleegkundig
specialist het vaste aanspreekpunt. Suzanne van Lankvelt is één van
hen. Zij begeleidt en ondersteunt patiënten bij het gehele zorgtraject.
“Als verpleegkundig specialist combineer ik medische zorg met
verpleegkundige taken. Ik zeg weleens: het beste van twee werelden. Ik
kijk niet alleen naar de ziekte, maar naar de patiënt in zijn geheel. Wat
vindt hij of zij belangrijk? En welke impact heeft de diagnose op de
patiënt en zijn familie? Zeker dat laatste wordt nog weleens onderschat.
Ik heb aandacht voor alle aspecten – zowel medisch, emotioneel als
sociaal. Indien nodig, verwijs ik door naar bijvoorbeeld een psycholoog,
geestelijk verzorger of fysiotherapeut.”
Vast aanspreekpunt
“Vanaf het moment dat er een darmonderzoek heeft plaatsgevonden en
er een verdenking is op darmkanker, ben ik bij het zorgtraject betrokken.
Dat is uniek, ten opzichte van andere ziekenhuizen. Ik ben vanaf dan het
vaste aanspreekpunt, zolang het nodig is. Voor patiënten is het erg fijn,
want zij hoeven hierdoor niet steeds opnieuw een vertrouwensband op
te bouwen met de zorgverlener. Ik ben voor hen de spil in het web en
ken hun verhaal.”
Kwaliteit van leven
“Ik zie zowel patiënten die nog een behandeling krijgen als degenen die
klaar zijn met de behandeling. Een belangrijk aspect in beide gevallen is
hun kwaliteit van leven. Alleen de patiënt zelf kan bepalen wat voor hem
of haar kwaliteit van leven is. Mijn rol is om dat naar boven te halen en
te kijken hoe we daar zoveel mogelijk aan kunnen bijdragen.”
Geen nummertje
“In Máxima MC is niemand een nummertje. Het persoonlijke contact en
het feit dat ik wat kan betekenen voor anderen, is wat mijn werk zo mooi
maakt. Als mensen plots geconfronteerd worden met kanker, stort hun
wereld in. Ik vind het belangrijk om een luisterend oor te kunnen bieden.
Als verpleegkundig specialist heb ik gelukkig ruim de tijd voor patiënten
en ben ik makkelijk benaderbaar. Vaak willen patiënten en hun familie
weten waar ze aan toe zijn. Daarom probeer ik, zoveel als kan,
duidelijkheid te bieden en voorlichting te geven. Ik vind het belangrijk dat
de patiënt zich serieus genomen voelt.”
12 Máxima MC

‘Ons medische besluit is bespreekstof’
Wanneer de diagnose darmkanker gesteld wordt, buigt een team van specialisten zich over de vraag
welke behandeling het beste is. Dit gebeurt in een multidisciplinair overleg (MDO). Internist-oncoloog
Lieke Simkens en chirurg François van Dielen leggen uit hoe zij tot een behandelaanpak komen.
Hoe bepalen jullie de behandeling?
Van Dielen: “In het team heeft ieder een
andere expertise. Alle betrokken specialisten
brengen hun kennis in om er zeker van te zijn
dat we niets over het hoofd zien. Samen
bedenken we wat de optimale (vervolg)
behandeling zou zijn. Dat wil zeggen: medisch
gezien. Het echte besluit wordt pas gemaakt in
de spreekkamer. Wij bepalen dus niets
definitief.”
Simkens: “Waar men vroeger nog overtuigd
was van een vaste behandelvolgorde, is die nu
veel wendbaarder. Zo is er geen maximumleeftijd
voor een behandeling; we kijken naar
de persoon. Het kan zijn dat ik de patiënt op
het overlegmoment nog niet ken en pas
daarna voor het eerst ontmoet. Na een
uitgebreid gesprek met de patiënt volgt pas
het definitieve behandelplan.
De verpleegkundig specialist is in dat geval
ook een verbindende factor en kent het
persoonlijke verhaal.”
Hoe bespreken jullie dit advies met
de patiënt?
Simkens: “In de geneeskunde wordt veel
onderzoek gedaan. Maar studie-uitkomsten
gaan over groepsniveau. In de spreekkamer
brengen we dat terug tot een individueel
niveau. Wat vind je belangrijk in je leven? Ik
adviseer meestal om niet meteen te besluiten
en de opties even te laten bezinken. Ook kan
het helpen om te overleggen met de huisarts,
die je waarschijnlijk al veel langer kent. In de
korte tijd die ik met een patiënt heb, probeer ik
diegene zo goed mogelijk te leren kennen, om
mee in te kunnen schatten wat de beste
behandeloptie is. Hierbij is de afweging tussen
zo lang mogelijk leven en de impact van de
behandelingen een belangrijk item. Er is in dat
opzicht geen ‘goede of foute’ beslissing, het
gaat om wat de voorkeur heeft voor die
betreffende persoon.”
Kan de arts niet beter besluiten?
Van Dielen: “In de loop der jaren realiseer ik
me steeds beter dat we de tumor vaak
medisch gezien optimaal kunnen verwijderen
of behandelen, maar dat er meer is dan dat.
Wat wil iemand zelf? Wat doet een
behandeling met de kwaliteit van leven? Het
behandel voorstel uit ons overleg bespreken we
dan ook altijd met de patiënt. Wij zien of
iemand vitaal genoeg is om een bepaalde
behandeling te ondergaan en welke risico’s er
zijn. Of het ook het juiste is om te doen,
beslissen we samen.”
Máxima MC 13

IN HET KORT
Stop niet te snel met
behandelen
Patiënten met uitgezaaide darmkanker hebben er profijt van
als zij een ‘onderhoudsdosis’ met levensverlengende
medicatie blijven gebruiken. Dat is gebleken uit promotieonderzoek
van internist-oncoloog Lieke Simkens. Haar
onderzoek wijst uit dat patiënten na een intensieve kuur niet
zomaar moeten stoppen met de behandeling. Dit komt het
ziekteverloop ten goede, zonder dat dit ten koste gaat van de
kwaliteit van leven.
Patiënten behaalden een grotere winst bij de onderhoudsbehandeling.
De resultaten laten zien dat deze behandeling
effectief is en gepaard gaat met acceptabele bijwerkingen en
behoud van kwaliteit van leven. Met de inzet van deze
behandeling kan de ziekte steeds langer onder controle
worden gehouden. Deze resultaten zijn inmiddels opgenomen
in nationale en internationale richtlijnen.
Leerschool voor
andere ziekenhuizen
Wist je dat Máxima MC internationaal voorloper is op het
gebied van darmkankerchirurgie? De uitkomsten voor
darmkankerchirurgie binnen MMC zijn aanzienlijk verbeterd
door in het hele behandeltraject diverse innovaties door te
voeren die hebben geleid tot een reductie van naadlekkages,
ligdagen en zorgkosten. Zo daalde het percentage
naadlekkages in een periode van één jaar van 8% naar 2,5%,
namen de complicaties voor een operatie af van 50% naar
30% en werd de duur van het verblijf in het ziekenhuis verkort
van acht naar vier dagen. Jaarlijks bezoeken chirurgen uit het
binnen- en buitenland ons ziekenhuis om meer te weten te
komen over onze aanpak. Zij krijgen een cursus van
oncologisch chirurgen Gerrit Slooter en François van Dielen.
advertentie
14 Máxima MC

De beste behandeling
Bij de diagnose darmkanker wordt er een persoonlijk behandelplan opgesteld.
Chirurg Frank van den Broek vertelt over het verloop van de behandeling
en de verschillende mogelijkheden.
Behandelmogelijkheden
Operatie
Gedeeltelijk verwijderen van de
(endel)darm.
Bestraling
(ook wel radiotherapie genoemd)
Vóór de operatie.
Chemotherapie (medicatie)
Vóór of na de operatie.
Vrijwel altijd is de eerste stap in de
behandeling een operatie, eventueel
aangevuld met chemotherapie. Bij de
operatie verwijdert de chirurg het deel van
de darm waar de tumor zich bevindt en
omliggend weefsel. Het weggehaalde
weefsel wordt onderzocht door de
patholoog. Uit dit onderzoek blijkt of er
een aanvullende behandeling nodig is. “Er
zijn veel opties voor de behandeling. Kies
je wel of niet voor een operatie? Welke
operatietechniek gebruiken we? En leggen
we wel of geen stoma aan op voorhand?
Deze keuzes zijn afhankelijk van de
tumorsoort en -locatie en ook van de
conditie en wensen van de patiënt zelf.
Afhankelijk van de plaats van de tumor
kan er bijvoorbeeld wel of geen nieuwe
darmverbinding gemaakt worden bij de
operatie; hoe dichter de tumor bij de anus
gelegen is, hoe kleiner de kans is dat er
een aansluiting gemaakt kan worden. Als
het niet mogelijk is om de darm weer aan
te sluiten, kan er een stoma aangelegd
worden.''
LEES MEER OVER DE OPERATIE >>
Chemoradiatie
Een combinatie van chemotherapie
en bestraling, tegelijkertijd
toegepast.
Actief afwachtend beleid
Uitstel van behandeling, waarbij
regelmatig controle plaatsvindt.
Palliatieve behandeling
Behandeling gericht op het vertragen
van de ziekte en het bestrijden van
(pijn)klachten om de kwaliteit van
leven zo lang mogelijk te behouden.
Máxima MC 15

De operatie
Eén van de meest toegepaste behandelingen bij
darm kanker is een operatie. Deze kan uitgevoerd
worden met verschillende technieken: via een
open buikoperatie, via een kijkoperatie of via een
robotoperatie. Onze chirurgen hebben uitgebreide
ervaring met alle mogelijke operatietechnieken.
“In principe opereren wij met een kijkoperatie.
De voordelen hiervan zijn een
sneller herstel en kleinere littekens”, zegt
chirurg Frank van den Broek. “Tegenwoordig
is ook een robot-geassisteerde operatie een
optie; vooral bij endeldarmchirurgie en
complexe ingrepen van grote meerwaarde.
Bij beide technieken wordt geopereerd via
kleine sneetjes in de buik. Dit betekent
minder pijn, minder bloedverlies, een sneller
herstel en kleinere littekens. Een open
operatie, waarbij een snee in de onderbuik
gemaakt wordt, gebeurt in Máxima MC in
principe niet meer, tenzij er veel littekenweefsel
bestaat door eerdere operaties.”
Tumor in de endeldarm
In één op de drie gevallen zit de tumor in de
endeldarm ofwel het rectum. De behandeling
is dan anders. “Endeldarmkanker was
lange tijd lastig te behandelen. Gelukkig
maken nieuwe technieken ook genezing bij
deze vorm steeds vaker mogelijk. Hierbij
wordt chirurgie vaker gecombineerd met
aanvullende behandelingen, als bestraling
en chemoradiatie. Als er voor een operatie
gekozen wordt, voeren we die vaak uit via de
anus. Hierdoor wordt een permanent stoma
voorkomen. Dit noemen we een TaTMEoperatie.
We voeren deze operatie als enige
in de regio uit, waarbij de chirurg uit het
eigen ziekenhuis mee kan komen opereren.”
16 Máxima MC

Hoe verloopt een operatie met de operatierobot?
• Je wordt onder narcose gebracht.
• Via kleine sneetjes in de buik worden instrumenten om te opereren en een
camera ingebracht. Dit gebeurt bij de robotoperatie op dezelfde manier als bij
gewone kijkoperaties.
• Aan het uiteinde van deze instrumenten (buiten het lichaam) zijn wendbare
robotarmen bevestigd.
• De chirurg zit iets op afstand van de patiënt en bedient met joysticks de
robotarmen, terwijl hij het operatiegebied bekijkt op een 3D-scherm.
• De bewegingen van de arts worden omgezet in bewegingen van de
robotarmen, en daarmee van de operatie-instrumenten. De arts voelt de
kracht die in de buik gezet wordt terug in de joysticks. En wanneer er iets te
veel kracht wordt uitgeoefend weigert de robot deze beweging, waarmee er
zeer veilig gewerkt kan worden.
MEER INFORMATIE OVER DE OPERATIETECHNIEKEN EN EEN VIDEO VAN EEN
ROBOTOPERATIE VIND JE OP ONZE WEBSITE: MMC.NL/OPERATIETECHNIEKEN.
Robot of chirurg?
Dankzij de operatierobot zijn
moeilijk bereikbare plekken in het
lichaam waar weinig ruimte is,
zoals diep in het bekken,
makkelijker te opereren.
Bovendien zorgen minder
trillingen van de instrumenten
ervoor dat er nog nauwkeuriger
gewerkt kan worden. Hoewel de
naam anders doet vermoeden,
kan de robot niet zelfstandig
opereren. De robot is een
hulpmiddel en assisteert de
chirurg.
Máxima MC 17

Prehabilitatie: fit voor de operatie
‘De wachttijd voor een operatie gebruiken we om te trainen’
Kanker en een operatie, eventueel samen met chemotherapie, zijn vaak een belasting voor het lichaam. Máxima MC biedt een uniek
programma om de conditie te verbeteren voorafgaand aan de operatie: prehabilitatie. Hierdoor ben je beter in staat om de operatie
(en eventuele chemotherapie) te doorstaan, is de kans op complicaties kleiner en verloopt het herstel vlotter.
Bij Máxima MC wordt de wachttijd voor een darmoperatie, gemiddeld
vijf weken, optimaal benut. “In plaats van thuis af te wachten,
gebruiken we deze weken om te trainen binnen het prehabilitatieprogramma”,
vertelt chirurg Gerrit Slooter. “Sneller opereren heeft geen
extra voordelen, bijvoorbeeld op de genezingskans. Een goede
voorbereiding door je conditie te verbeteren heeft echter wél een groot
effect op het herstel na de operatie.” Binnen het programma werken
veel zorgprofessionals intensief samen: chirurgen, MDL-artsen,
diëtisten, fysiotherapeuten, sportartsen, anesthesiologen, psychologen,
casemanagers, verpleegkundigen en onderzoekers. In het programma
worden bewegen en een goede voeding gecombineerd voor een
gezonde spieropbouw. Meer spierkracht zorgt ervoor dat je fitter bent.
Wereldwijde studie
Máxima MC heeft een koploperspositie op het gebied van
prehabilitatie. “Zo zijn we kartrekker in een wereldwijde studie naar
prehabilitatie voor darmkankeringrepen”, vertelt Slooter, die het
onderzoek leidt. “Het wordt mogelijk gemaakt door KWF
Kankerbestrijding en er doen meer dan 700 patiënten aan mee in
ziekenhuizen uit Canada, Denemarken, Italië, Spanje en Nederland. Als
patiënten hieraan deelnemen, worden ze in één van de twee groepen
ingeloot: de trainingsgroep die het volledige programma volgt of de
controlegroep die alleen enkele metingen en adviezen krijgt.” Het doel
is om voldoende wetenschappelijk bewijs te verzamelen om
prehabilitatie in te kunnen voeren op grote schaal. “Ook ontvangen we
regelmatig ziekenhuizen van over de hele wereld om kennis op te doen
en te delen over prehabilitatie”, besluit Slooter.
18 Máxima MC

Het programma bestaat uit vier onderdelen:
Voeding
Tijdens een afspraak bij de
diëtist bespreek je jouw
voedingspatroon en krijg je
adviezen. Daarnaast ontvang je
eiwit- en vitaminesupplementen.
Training
Voor de operatie train je drie
keer per week in het ziekenhuis,
onder begeleiding van een
fysiotherapeut. Op de andere
dagen sport je thuis.
Stoppen met roken
Het is van groot belang dat je
stopt met roken om zo je fitheid
te vergroten en de kans op
complicaties te verkleinen.
Hiervoor wordt begeleiding
aangeboden.
Mentale ondersteuning
Voor de operatie komt er veel
op je af. Tijdens een afspraak
wordt besproken of je behoefte
hebt aan extra mentale
ondersteuning.
Voeding en beweging voor een vlot herstel
“Binnen het prehabilitatieprogramma probeer ik de voedingstoestand van
de patiënt waar nodig te verbeteren en geef ik dieetadvies op maat, om het
effect van de trainingen te vergroten. Beweging en voeding versterken
namelijk elkaars werking; door training wordt spieropbouw gestimuleerd en
de juiste voeding levert daarvoor de bouwstenen. Ik merk dat patiënten
gemotiveerd zijn om een extra buffer op te bouwen voor de operatie en dat
ze ook daarna graag nog meer willen weten over hoe ze hun leefstijl
blijvend kunnen verbeteren.”
Cathrin van Erven, diëtist
“Voordat we met prehabilitatie startte zag ik patiënten met (darm)kanker alleen
na hun behandeling. Nu zie ik ze (ook) voor de operatie. Deelnemende patiënten
komen in die periode drie keer per week bij me trainen. Een intensieve periode,
waarin ze in groepsverband aan hun conditie werken. Het is mooi om ze zien dat
ze tijdens deze trainingen vaak open met elkaar praten over wat ze meemaken.
Bij mij kunnen ze daarnaast terecht om vragen en klachten te bespreken. De
resultaten zijn tot nu toe positief: patiënten geven aan de begeleiding te
waarderen en we zien dat elke patiënt vooruitgaat. Patiënten die hebben
deelgenomen, hebben zo’n vijftien procent aan conditie en kracht gewonnen.”
Nicky Rademakers, oncologiefysiotherapeut
MEER WETEN? BEKIJK DE VIDEO OVER PREHABILITATIE OP
MMC.NL/PREHABILITATIE
Máxima MC 19

PATIËNT AAN HET WOORD
‘Ik ben intensief
voorbereid op mijn
darmoperatie’
Bij het bevolkingsonderzoek
darmkanker wordt er bloed in de
ontlasting van Theo Claessens
gevonden. Het blijken twee
kwaadaardige poliepen te zijn. De ene
kan meteen weggehaald worden. De
ander wordt later operatief verwijderd.
20 Máxima MC

In huize Claessens
wordt bewust geleefd.
Daar hoort ook gezonde
voeding bij. In het
weekend is de keuken
dan ook het domein van
Theo (60). Dan wordt er
uitgebreid gekookt, het
liefst uit de Aziatische
keuken.
In de periode vóór de darmoperatie gaan
patiënten in Máxima MC onder begeleiding
een aantal weken actief trainen binnen het
prehabilitatieprogramma. Dit om patiënten
fit te maken voor de operatie, zodat ze
sneller herstellen na de operatie. Zo ook
Theo. Voor de operatie werd hem gevraagd
of hij wilde deelnemen aan het prehabilitatieprogramma.
Daar hoefde hij geen moment
over na te denken. Hij zag meteen de meerwaarde
in van het traject. Vier weken lang,
drie keer per week trainde hij intensief onder
begeleiding in het ziekenhuis. In zo’n korte
tijdspanne tussen de diagnose darmkanker
en de operatie is het mogelijk de conditie en
voedingstoestand sterk te verbeteren. Dat
heeft Theo ook zo ervaren. De prestaties
werden beter naarmate de weken vorderden.
In het begin had hij moeite om 180 kilogram
weg te duwen op de footpress; uiteindelijk
eindigt hij met 200 kilogram, en dat vijf keer.
Het motiveert hem om door te gaan.
“Achteraf blijkt dat ik veel baat heb gehad bij
de intensieve voorbereiding op de
darmoperatie.”
Voorspoedig herstel
In april van 2018 werd Theo geopereerd. Zijn
herstel liep zo voorspoedig dat hij twee
dagen later al naar huis mocht. “Ik ben geen
bankzitter. Dus ik heb het bewegen meteen
weer opgepakt. Ik ben veel blijven lopen en
heb zelfs een stappenteller gekocht, zodat ik
bij kan houden hoeveel stappen ik zet.”
Na de operatie volgden nog vier chemokuren
in de vorm van een infuus en tabletten.
Vooral het infuus gaf vervelende bijwerkingen.
“Ik heb meer geleden van de chemokuren
dan van de operatie.” Maar ziek was
hij gelukkig niet. Dat zorgde ervoor dat hij
zijn dagelijkse bezigheden, ook tijdens de
chemokuren, kon blijven doen. “Eén dag na
de chemokuur telde de stappenteller al
10.000 stappen. En een week na elke
chemokuur ging ik weer halve dagen
werken.”
Positieve instelling
De positieve instelling en nuchtere blik
waarmee Theo en zijn vrouw de strijd tegen
darmkanker zijn aangegaan, is bewonderenswaardig.
De kanker was er, maar ze
leefden het leven. Dat was het motto. “Het is
zoals het is. We gaan er voor vechten. En als
we de strijd gestreden hebben, sluiten we dit
hoofdstuk weer af.” En dat hebben ze
gedaan. Een week voordat wij Theo spraken,
kreeg hij de bloeduitslagen van chirurg Gerrit
Slooter. Hij ontving goed nieuws: alle bloedwaardes
waren goed.
Máxima MC 21

advertentie
MB Hairworks
Haren zijn de spiegel van je lichaam
Haaruitval of kaalheid kan verschillende
oorzaken hebben. Denk aan
chemotherapie, bestraling, maar
ook haarziektes zoals alopecia.
Het last hebben van haaruitval of
kaalheid, kan zeer ingrijpend zijn.
Marleen Brood en Rommenique
Huybregts hebben er hun missie
van gemaakt om mensen op dit vlak
weer zelfvertrouwen te geven.
“Voor iedereen is er een passend haarstukje
te vinden”, vertelt Marleen (32)
vol passie over haar vak. “Van haarstuk
tot haarwerk, op maat gemaakt, of van
écht haar.”
Vorig jaar nam Marleen, na acht dienstjaren,
het bedrijf Hairmasters over. Per
1 december verandert de naam van
het bedrijf aan de Geldropweg 9a in
Eindhoven in MB Hairworks.
Samen met haar collega Rommenique
(48) staat Marleen garant voor jarenlang
ervaring en kennis op het gebied van
haarwerken. “Ons doel is ervoor zorgen
dat vrouwen én mannen weer
met zelfvertrouwen door het leven gaan.”
MB Hairworks is SEMH gecertificeerd:
Natuurlijk helpen Marleen en
Rommenique met het uitzoeken van de
haarwerkvergoeding van uw zorgverzekeraar.
Persoonlijke aandacht, discretie,
deskundigheid, goede service en nazorg
staan hoog in het vaandel. “Ik begrijp
dat de stap naar een haarwerksalon
lastig kan zijn. Daarom nodig ik mensen
uit om in alle rust en privacy naar mijn
zaak te komen. In geval van ‘nood’ kan
ik eventueel ook een haarwerk op meten
in uw eigen, vertrouwde omgeving.” Een
intakegesprek wordt zo snel mogelijk
geregeld en is geheel vrijblijvend.
Tijdens een eerste gesprek laten Marleen
en Rommenique een ruime keuze aan
verschillende haarwerken zien. Zowel
maatwerk als confectie haarwerk. “Een
goede pasvorm is heel belangrijk, zodat
het haarwerk ‘grip’ heeft op het hoofd.
Maar zeker zo belangrijk is dat een haarwerk
goed voelt: dat u zich prettig voelt.
Wij willen dat als u in de spiegel kijkt,
dat u zichzelf ziet.”
Neem gerust geheel vrijblijvend contact op met MB Hairworks in
Eindhoven. Marleen en Rommenique zijn te bereiken op nummer
040 – 2445475. Of stuur een mail naar info@mb-hairworks.nl
of kijk voor meer informatie op www.mb-hairworks.nl.
MB Hairworks is op geopend van dinsdag tot en met vrijdag
van 10.00 tot 17.00u en op zaterdag van 09.00 tot 13.00u
Oncologiefysiotherapie
Oncologiefysiotherapie richt zich op het behandelen en begeleiden van mensen met
kanker, in alle fasen van de ziekte. Het is zinvol om al tijdens de behandeling (chemotherapie
of radiotherapie) te starten met fysiotherapie. Onze therapeuten helpen je graag
op één van onze locaties (Valkenswaard/Leende). Indien nodig, komen ze bij je thuis.
Oncologiefysiotherapie kan helpen bij:
• vermoeidheidsklachten • verminderde conditie of krachtsverlies
• verminderde beweeglijkheid door bijv. operatie, bestraling of
chemotherapie • spanningsklachten • pijnklachten • ademhalingsof
hoestklachten • sporthervatting • optimaliseren van de kwaliteit
van leven in de palliatieve of terminale fase
Je kunt bij ons ook terecht voor o.a. ergotherapie, logopedie,
diëtetiek, neuromusculaire triggerpointtherapie, manuele
therapie, oedeemtherapie, orofaciale fysiotherapie, psychologie,
Fysio fitness, Total Fit en werkplekonderzoek.
Meer weten? 040-8003115 | info@behandelcentrumvalkenhof.nl | behandelcentrumvalkenhof.nl
Onze locaties Antwerpsebaan 3, 5554 JV Valkenswaard | Hofpad 6, 5595 EP Leende
22 Máxima MC

SPECIALIST VERTELT
Sabrina Maaskant
Oncologisch en
gastro-intestinaal chirurg
‘De ziekte van mijn
zus veranderde me
als arts’
Oncologisch chirurg Sabrina Maaskant
dacht dat ze zich goed kon verplaatsen in
de situatie van haar patiënten. Tot haar
eigen zusje ziek werd en ze de zorg eens
vanaf de andere kant bekeek. “Het woord
‘misschien’ gebruik ik niet meer.”
“In Máxima MC streven we ernaar om
mensen zo kort mogelijk in onzekerheid te
laten verkeren voor hun diagnose. Ik was
daar altijd trots op en nog steeds sta ik
achter dit doel. Toen twee jaar geleden mijn
zusje ziek werd, kwam ik er echter pas echt
achter dat elke dag wachten een dag te
lang is. Je wil als patiënt en als naaste
direct weten wat er aan de hand is en wat
eraan te doen is. Als een afspraak voor een
uitslag niet doorgaat, voel je je belazerd en
in de steek gelaten. Je leeft toe naar dat
moment en hebt die uitslag nodig om
verder te kunnen gaan. In feite staat je
leven stil tot het ‘oordeel’ van de dokter.
Dit zette me aan het denken.”
Niet onnodig wachten
“Als patiënt ben je overgeleverd aan
anderen, dat realiseerde ik me meer dan
ooit. Temeer omdat het bij mijn zus een
aandoening betrof waar ik zelf geen
verstand van heb. Die afhankelijkheidsrol
heeft me erg veel geleerd. Ik laat nu
niemand meer onnodig wachten en
probeer meer rekening te houden met
iemands sociale leven. Eerder was ik blij als
het me na een lange werkdag rond half 8
’s avonds nog lukte om mijn patiënten op
de verpleegafdeling te bezoeken. Die
mensen lagen echter urenlang te wachten
op een boodschap van mij, besefte ik. Ik
geef de boodschap voortaan daarom alvast
door aan de zaalarts en kom, als het lukt,
zelf later nog een praatje maken.”
Duidelijkheid
“Het woord ‘misschien’ gebruik ik niet meer,
daar is niemand mee geholpen. Ik geef
duidelijk aan of iets wel of niet lukt en doe
alleen beloftes als ik ze zeker waar kan
maken. Bij een telefonisch consult wachten
mensen vaak de hele dag thuis, uit angst
het telefoontje van de dokter te missen. Ik
bel daarom zo vroeg mogelijk binnen het
afgesproken dagdeel.”
Persoonlijke ervaring
“Als arts dénk je aandacht te hebben voor
al deze aspecten, maar door deze
persoonlijke ervaring weet ik pas echt wat
er bij de patiënt speelt. Het is voor mij een
detail, maar voor patiënten minstens zo
belangrijk als de kwaliteit van zorg.
Natuurlijk heb ik nog steeds niet alles zelf
in de hand, maar meedenken kan altijd.
Ik heb er nu extra oog voor.”
Máxima MC 23

Patiënt in pyjama
is verleden tijd
Het herstel na een darmoperatie afwachten vanuit bed is
verleden tijd. Tegenwoordig wordt er na de operatie zo snel
mogelijk gestart met uit bed komen. Het is één van de
elementen uit het ERAS-programma, dat in Máxima MC
gehanteerd wordt om het herstel te bevorderen. “Hierdoor
liggen patiënten gemiddeld korter in het ziekenhuis en
kunnen ze sneller hun ‘oude leven’ weer oppakken”,
zegt verpleegkundige Janny van Limpt.
Als patiënten een geplande dikkedarmoperatie
ondergaan, wordt het ERASprogramma
toegepast. ERAS staat voor
‘Enhanced Recovery After Surgery’, dat
‘sneller herstel na de operatie’ betekent.
Het programma bestaat uit ruim twintig
onderdelen die samen een positieve invloed
hebben op het herstel. Hierbij is een goede
samenwerking tussen alle zorgverleners
essentieel. “Het begint met goede voorlichting,
zodat patiënten precies weten wat
hen te wachten staat”, vertelt Janny van
Limpt. Samen met collega Charlotte van
Bakel heeft zij het ERAS-programma als
aandachtsgebied. “Daarnaast zijn zo kort
mogelijk nuchter zijn voor de operatie en
het geven van medicatie tegen misselijkheid
voorbeelden van programma-elementen.
Verder wordt er (indien mogelijk) via een
kijkoperatie geopereerd, zodat er geen grote
wond gemaakt hoeft te worden. En worden
er geen drains ingebracht tijdens de
operatie.”
Stimuleren om te eten en bewegen
Het herstel begint meteen na de operatie.
Zo wordt zo snel mogelijk gestart met
bewegen. “Bewegen beperkt het verlies van
spierkracht, voorkomt trombose en
bevordert de darmwerking”, legt Janny uit.
“Het begint met even met je benen naast het
bed bungelen en in de stoel zitten, en wordt
op de eerste dag na de operatie opgebouwd
tot een stukje lopen over de gang. En als ze
graag een kopje koffie willen, mogen ze dat
zelf halen. Patiënten worden daarbij
gestimuleerd om zich zoveel mogelijk aan te
kleden. De patiënt met pyjama aan in bed, is
dan ook verleden tijd. Daarnaast proberen
we de patiënt te stimuleren zo snel mogelijk
te eten en drinken, zodat gewichtsverlies
wordt tegengegaan en patiënten voldoende
24 Máxima MC

voedingsstoffen en eiwitten binnenkrijgen.
Natuurlijk is het bij alle elementen belangrijk
om naar je lichaam te luisteren. Ook zorgen
we voor optimale pijnbestrijding en wordt de
blaaskatheter, die voor de operatie is
ingebracht, zo snel mogelijk verwijderd.”
Korter in het ziekenhuis
“Dankzij het programma zien we dat
patiënten gemiddeld korter in het ziekenhuis
hoeven te verblijven en het risico op
complicaties afneemt”, vertelt Janny. “Ook
kunnen ze sneller hun ‘oude leven’ weer
oppakken of zijn ze sneller hersteld om een
eventuele vervolgbehandeling te ondergaan.”
Daarnaast ziet Janny dat het programma er
aan bijdraagt dat mensen zich geen zieke
patiënt voelen, maar een persoon die aan het
herstellen is van een operatie. “De
huiskamer, die sinds kort is geopend op de
verpleegafdeling, helpt daar ook bij. Daar
proberen we iemand zo min mogelijk patiënt
te laten zijn. Het is een ruimte waar
patiënten actief bezig kunnen zijn en
uitdaging vinden om het bed te verlaten. Zo
staat er een hometrainer, zijn er zitfietsjes en
komt de fysiotherapeut er geregeld langs
voor een oefenuur. Ook kunnen ze in de
huiskamer tv kijken, spelletjes spelen en met
familie of andere patiënten eten.” De reacties
op het programma zijn positief: “Patiënten
vinden het fijn vinden om zelf actief aan de
slag te gaan met hun herstel.” Janny besluit:
“We geven hiermee de regie terug aan de
patiënt.”
Máxima MC 25

advertentie
Een nieuwe plek voor lekker
en gezond bewegen
elastische kousen
loopexperts
schoenen & hulpmiddelen
orthopedische
Om het u nóg gemakkelijker te maken zijn wij vanaf nu ook
gevestigd in Máxima Medisch Centrum (Veldhoven). Hier kunt u
terecht voor orthopedische schoenen, orthopedische hulpmiddelen
en elastische kousen.
Voelt u een pijntje tijdens het lopen of heeft u een andere vraag
over uw bewegen? Plan via loopscan.nu een gratis loopscan in
of kom langs op onze vestiging op Dr. Cuyperslaan 86 te Eindhoven.
Buchrnhornen staat sinds 1950 voor lekker
en gezond bewegen. Naast comfort- en
wandelschoenen bieden wij orthopedische
schoenen en hulpmiddelen, steunzolen,
elastische kousen, podotherapie en pedicure.
Hét voet- en beweegcenter. buchrnhornen.nl
Samen het beste eruit halen
Bij SWZ geloven wij niet in het beste ervan maken, maar samen het
beste eruit halen. SWZ is er voor mensen met een hersenletsel en
mensen met een meervoudige beperking in alle fasen van hun leven,
om zoveel mogelijk op eigen kracht mee te doen in de maatschappij.
De vraag van de cliënt en zijn mogelijkheden zijn hierbij leidend.
SWZ biedt praktische en deskundige ondersteuning. Dat begint in de
eigen omgeving. Thuis of op het werk. Met ambulante- of gezinsbegeleiding
voor zowel cliënt als partner, kinderen en andere betrokkenen.
Wanneer het thuis even niet gaat, zijn er andere mogelijkheden zoals
dagbesteding of logeren. En blijkt er aanvullende
zorg nodig te zijn, dan kun je bij SWZ ook terecht
voor behandeling en wonen.
Meer weten? Kijk op www.swzzorg.nl of neem
contact met ons op via tel. 0499-471 241 of per
mail info@swzzorg.nl.
SWZ - Nieuwstraat 70, 5691 AG Son
Verder met (niet-aangeboren) hersenletsel
Door het hersenletsel verandert je leven. Maar hoe ga je daarmee
om? SWZ kan je daarbij helpen. Samen gaan we op zoek
naar mogelijkheden om het leven weer vorm te geven.
SWZ werkt ook landelijk samen met andere zorgaanbieders
die expertise hebben op het gebied van hersenletsel in het
behandeltraject Hersenz, www.hersenz.nl. De behandeling is
specifiek voor mensen met hersenletsel in de chronische fase
die niet (meer) in aanmerking komen voor revalidatie.
In de regio Eindhoven biedt SWZ de behandeling van Hersenz
aan samen met Archipel. Wij organiseren regelmatig informatiebijeenkomsten
over Hersenz.
Houd onze website swzzorg.nl
hiervoor in de gaten.
26 Máxima MC

IN HET KORT
Aandacht voor stoelgangproblemen na endeldarmoperatie
Tot wel vijftien keer per dag naar het toilet, ongewild verlies van
ontlasting, windjes: enkele voorbeelden van stoelgangproblemen
die voorkomen na een endeldarmoperatie. Verzamelnaam
voor deze ongemakken is het Low Anterior Resectie
Syndroom (LARS); een veelvoorkomende aandoening waar
helaas vaak schaamte over bestaat.
In Máxima MC is er veel aandacht voor deze klachten en is een
speciaal nazorgprogramma ontwikkeld. Patiënten kunnen
hiervoor terecht bij een vast aanspreekpunt: de stoma- en
continentieverpleegkundige. “We bespreken de opties en
mogelijke gevolgen al voor de endeldarmoperatie, bellen
patiënten zodra zij thuis zijn en zien hen na twee weken nog
terug”, zegt Freeke Caers, stoma- en continentie verpleegkundige.
Door het (h)erkennen van het probleem kan behandeling sneller
gestart worden en wordt onnodige stress voorkomen. Met
leefstijladviezen is er volgens Freeke veel winst te behalen:
“Vooral vezelrijke voeding is belangrijk. Daarnaast is het van
belang om voeding- en vochtinname op elkaar af te stemmen.
Zoetstoffen, veel cafeïne en roken kun je beter mijden vanwege
een negatieve invloed op de stoelgang. Indien nodig kunnen
medicatie, bekkenbodemfysiotherapie en darmspoeling ingezet
worden.”
Uitkomsten van zorg meten
Hoe ervaart de patiënt een behandeling en wat is het effect
daarvan op zijn of haar dagelijks leven? Een vragenlijst die de
patiënt invult tijdens het zorgtraject geeft hier antwoord op. De
uitkomsten van de vragenlijst helpen de zorgverlener om
samen met de patiënt in gesprek te gaan over de keuze voor
(vervolg)behandelingen en zijn van onmisbare waarde om tot
goede kwaliteit van zorg te komen.
Patiënten met darmkanker vullen de vragenlijsten voorafgaand
aan een afspraak in. Zo kan de zorgverlener zich beter
voorbereiden op de afspraak. Specifieke aandachtspunten, zoals
lichamelijke of mentale klachten, worden zo snel inzichtelijk.
Op deze manier kunnen de zorgverlener of patiënt deze
onderwerpen (tijdig) bespreekbaar maken. Daarbij kunnen
onderwerpen die normaal wellicht lastig te bespreken zijn niet
onopgemerkt blijven. Het doel is om in de spreekkamer
gezamenlijk vast te stellen op welke gebieden de patiënt
verbetering wil bereiken om de kwaliteit van leven te vergroten.
Behandeling bij uitzaaiingen in de lever of longen
Een tumor in de dikke darm kan uitzaaien naar andere organen,
zoals de lever en/of longen. Dit gebeurt als cellen losraken van
de tumor en zich via de bloedbaan of het lymfestelsel verder
door het lichaam verspreiden. Daar kunnen ze uitgroeien tot
nieuwe tumoren of uitzaaiingen.
De chirurgen van Máxima MC zijn gespecialiseerd in long- en
leveroperaties. De combinatie van deze expertises maakt het
soms mogelijk om de tumoren in één operatie te verwijderen,
wanneer er sprake is van uitzaaiing in beide organen.
Als een operatie niet mogelijk is, bijvoorbeeld omdat de tumor op
een lastige plek zit, kan deze soms met radiofrequente ablatie
(RFA) vernietigd worden. Tijdens deze behandeling plaatst de
chirurg een speciale naald in de tumor, waardoor deze wordt
verwarmd tot 70 graden Celcius en het tumorweefsel doodgaat.
In enkele gevallen bestaat de behandeling uit bestraling met een
hoge dosis straling.
Centrum voor leverchirurgie
Waar uitzaaiing in de lever vroeger vaak nog een doodvonnis
betekende, zijn er tegenwoordig vaak wel behandelmogelijkheden.
Het opereren van de lever werd als gevaarlijk gezien vanwege het
vele bloed dat door het orgaan stroomt. Dankzij nieuwe techniek
en veel ervaring kan er nu, afhankelijk van de conditie van de
patiënt en de plek van de uitzaaiing, wel geopereerd worden.
Máxima MC is het centrum voor leverchirurgie in Zuidoost-Nederland.
Hier bevindt zich de kennis en ervaring om leveraandoeningen
optimaal te kunnen behandelen. Patiënten in deze regio
worden voor een operatie aan de lever daarom naar ons doorverwezen.
We nemen de behandeling dan tijdelijk over.
Máxima MC 27

IK ZORG VOOR
‘We maken patienten met
een stoma sterker’
Als (een deel van) de dikke darm verwijderd moet worden, kan een
stoma nodig zijn. Dit is een kunstmatige uitgang voor ontlasting
die vastgehecht wordt in de huid van de buikwand. Stoma- en
continentieverpleegkundige Freeke Caers begeleidt patiënten die
een stoma krijgen.
Als er een kans is op het krijgen van een (tijdelijk) stoma, wordt er
voorafgaand aan de operatie een afspraak ingepland bij Freeke of
één van haar collega’s. “In het eerste gesprek bereid ik patiënten
voor op de stoma. Een goede voorbereiding is immers essentieel om
met een stoma om te leren gaan. Ik stimuleer hen om zelf vragen te
stellen en aan te geven welke onderwerpen zij belangrijk vinden om
te bespreken. Bijvoorbeeld de operatie, het leven met een stoma,
seksualiteit, sporten, reizen, het bestellen van materialen en de
vergoeding ervan. Ook vraag ik patiënten thuis alvast te oefenen met
de stomamaterialen, zodat zij er langzaam aan kunnen wennen.”
Plaats van de stoma
In een tweede afspraak wordt de meest geschikte plaats van de
stoma bepaald. “Daarbij kijken we samen naar de mogelijkheden.
Zo kan de patiënt zijn voorkeur over de plek uitspreken. Door het
oefenen kan diegene ontdekken of een bepaalde plek wel of niet
goed bevalt. Ook houd ik rekening met kleding, beroep, lichaamsbouw
en activiteiten als fietsen en lopen.” In het eerste jaar na de
operatie komen patiënten meerdere malen naar het ziekenhuis voor
een controleafspraak bij één van de stoma- en continentieverpleegkundigen.
“Daarna kunnen mensen zolang ze een stoma hebben bij
ons terecht. Zo kunnen ze bij problemen altijd bellen. We nemen dan
diezelfde dag nog contact op en maken indien nodig een extra
controleafspraak.”
Weinig beperkingen
Freeke vindt het belangrijk om aandacht te hebben voor de vragen
en zorgen die kunnen ontstaan door het hebben van een stoma. “Ik
stel patiënten altijd de vraag of er dingen zijn die ze niet meer doen
nu ze een stoma hebben. Sommigen zijn bijvoorbeeld bang dat ze
niet meer op vakantie kunnen gaan of bepaalde activiteiten in het
dagelijks leven moeten laten. Ik probeer hen dan gerust te stellen.
Hoe iemand het leven ervaart met een stoma, is voor iedereen
anders. Maar in principe zijn er weinig beperkingen. Anderen durven
niet meer te gaan zwemmen of naar de sauna te gaan. Dan verwijs
ik ze bijvoorbeeld naar de Stomavereniging, die speciale dagen organiseert
om hieraan te kunnen wennen. We vinden het belangrijk om
patiënten sterker te maken.”
Vertrouwen
Door problemen met de stoma kunnen patiënten ook onzeker
worden, zegt Freeke. Bijvoorbeeld na een lekkage. “We zetten dan
alles op alles om het probleem op te lossen. Daarna duurt het vaak
lang om het vertrouwen in de stoma terug te krijgen. Ik vind het
belangrijk dat ze dan de tijd nemen om dat vertrouwen terug te
winnen.”
28 Máxima MC

Freeke Caers
werkt sinds 1997 in Máxima MC.
Ze is gespecialiseerd in
stoma- en continentiezorg.
Máxima MC 29

PATIËNT AAN HET WOORD
‘De eerste
darmspoeling voelde
als een bevrijding’
Na een operatie aan de endeldarm
krijgt Toon Lavrijssen een tijdelijk
stoma. Als deze eenmaal is
opgeheven, ontstaan er ontlastingsproblemen.
De klachten hebben veel
invloed op zijn kwaliteit van leven.
De stoma- en continentieverpleegkundige
helpt hem in de
zoektocht naar een oplossing.
“Ik voel me eindelijk weer sterk.”
30 Máxima MC

In de periode dat
Toon Lavrijssen (55)
de bestraling en
chemokuren ondergaat,
stapt hij vaak op zijn
elektrische fiets.
"Daardoor ken ik nu alle
fietspaadjes in de buurt.
In totaal heb ik in die
periode wel een paar
duizend kilometer afgelegd."
“Begin 2017 had ik steeds vaker het gevoel
dat er ontlasting moest komen, maar
eenmaal op het toilet kwam er niets. Ook
had ik last van een opgeblazen gevoel. Ik
wist dat er iets niet klopte, maar de diagnose
die ik in het ziekenhuis kreeg, zag ik niet
aankomen: een tumor in mijn endeldarm.
Na deze afspraak moesten er verschillende
scans worden gemaakt om te achterhalen of
er sprake was van uitzaaiingen. Het wachten
op de uitslag was elke keer heel zwaar, ik
had er slapeloze nachten van. Gelukkig was
de tumor niet uitgezaaid en kon de
behandeling starten. Een heftig traject:
eerst 3 chemokuren van in totaal 9 weken,
daarna 25 keer bestraling en vervolgens
een operatie.”
In beweging blijven
“Tijdens de behandelingen probeerde ik
zoveel mogelijk naar buiten te gaan. Al was
het maar een blokje om. Lekker de bossen
in; mijn gedachten verzetten en in beweging
blijven. Omdat mijn conditie achteruit was
gegaan, verruilde ik mijn mountainbike voor
een elektrische fiets. In totaal heb ik in die
periode wel een paar duizend kilometer
afgelegd. Na de chemotherapie en bestraling
werd de operatie ingepland. Omdat er een
kans was op het krijgen van een stoma,
kreeg ik voor de ingreep een afspraak bij de
stoma- en continentieverpleegkundige. Zij
bereidde me voor op de stoma, gaf uitleg en
vroeg me thuis alvast te oefenen met de
materialen.”
Wennen aan de stoma
“Het was best heftig om de stoma voor
de eerste keer te zien, omdat ik had
gehoopt dat het aanleggen ervan toch
niet nodig zou zijn. Eenmaal thuis moest
ik erg wennen om met de stoma om te
gaan en deze te verzorgen, ook al had ik
daar goede uitleg over gekregen. Ik heb
veel steun gekregen van mijn vrouw; zij
heeft de stoma continu verzorgd. Een
week na de operatie kreeg ik erge pijn.
Er bleek een abces te zitten tussen de
sluitspier en endeldarm. Om dit te behandelen,
werd er een spons via de anus
ingebracht die minstens twee keer per
week vervangen moest worden door de
MDL-arts. Het duurde een hele tijd
voordat de pijn minder werd en het
abces dichtgroeide."
Onzekerheden
"De stoma zorgde soms voor onzekere
momenten. Zo wilde ik gaan skiën, maar
wist ik niet of dit nog kon. Wat als ik zou
vallen? Bij dit soort onzekerheden kon ik
bij de stoma- en continentieverpleegkundige
terecht. Ze stelde me gerust en
samen bedachten we een plan om alles
op zijn plek te houden: we knipten een
strakke onderbroek af en deden deze als
band om de stoma en het zakje heen.
Ook bij andere vragen of klachten kon
ik altijd bellen of langskomen.”
Constant naar het toilet
“Na een paar maanden werd de stoma
opgeheven. Ik was heel blij toen de
ontlasting na anderhalve dag weer op
gang kwam, maar na een tijd kreeg ik last
van ontlastingsproblemen die vaak voorkomen
na een endeldarmoperatie. Zo
moest ik constant naar het toilet en was
ik bang om windjes te laten. Ik ging daardoor
niet meer graag de deur uit. En als ik
wegging, wist ik precies waar er in de
buurt wc’s waren. Het werd een obsessie.
Ook wilde ik weer gaan skiën en zeilen,
maar dat durfde ik eigenlijk niet. De
stoma- en continentieverpleegkundige
hielp me daarbij en besprak de mogelijkheden
om de klachten onder controle te
krijgen. Ik volgde onder andere leefstijladviezen
op en kreeg bekkenbodemfysiotherapie.
Helaas had het te weinig effect.”
Bevrijding
“Uiteindelijk koos ik voor een darmspoeling,
waarbij je je darmen leegmaakt met water
en je daarna (meestal) één dag geen
ontlasting meer hebt. De eerste keer voelde
als een bevrijding; het werkte meteen. Bij mij
is het nu voldoende om één keer in de twee
dagen te spoelen. Het kost me elke keer drie
kwartier, maar wat ik ervoor terugkrijg, is het
allemaal waard. Ik kan weer eten en drinken
wat ik wil, fulltime werken, makkelijker
sporten en voel me eindelijk weer sterk.”
Máxima MC 31

Lydia van Dooren (60) heeft darmkanker
met uitzaaiingen in de lever. In Máxima MC
staat een groot team aan specialisten voor
haar klaar. “De artsen en verpleegkundigen
zijn heel betrokken. Hun zorg voelt als een
warme deken om me heen.”
‘Bij hen voel ik me
meer dan een
patientnummer’
LEES HET VERHAAL VAN LYDIA OP PAGINA 10
32 Máxima MC