144406 Tijdschrift Orthopedagogiek 4 BW

Van diagnosticeren en behandelen naar voorspellen
en stimuleren
De vroege herkenning
van een autismespectrumstoornis
Mirjam Pijl
Samenvatting
Een autismespectrumstoornis (ASS)
wordt bij kinderen in Nederland
vaak pas vastgesteld in hun kleutertijd, of nog later.
Onderzoek toont echter aan dat vroege behandeling
op langere termijn winst kan opleveren. Om
betrouwbaar te kunnen diagnosticeren is kennis
over de uitingsvorm van ASS in de eerste levensjaren
van groot belang. In ons onderzoek hebben we
daarom gekeken naar potentiële risicofactoren bij
jonge kinderen met een familiair verhoogd risico op
ASS, namelijk babybroertjes en -zusjes van kinderen
met de diagnose. Resultaten tonen aan dat vroege
kenmerken van het temperament, evenals die van de
ouder-kindinteractie mogelijk waardevol kunnen zijn
voor de herkenning van ASS. Toekomstig onderzoek
zal zich verder moeten richten op biologische en
omgevingsinvloeden die uiteindelijk leiden tot symptomen
van ASS, en het identificeren van signalen die
voorafgaan aan de klinische diagnose. Een belangrijke
vraag is echter in hoeverre we al categorische
labels moeten geven aan kinderen van zeer jonge
leeftijd. Gezien de huidige kennis pleiten we voor
een omslag van ‘diagnosticeren en behandelen’ naar
‘voorspellen en stimuleren’. Op deze wijze kunnen
interventies ook al worden ingezet bij de groep kinderen
bij wie twijfels bestaan over de exacte diagnose.
De casusbeschrijving van Thomas (zie kader 1)
schetst een typisch beeld: veel ouders van jonge
kinderen met een latere diagnose ASS hebben
al vroeg het gevoel dat hun baby of peuter
zich ‘anders’ ontwikkelt. De eerste duidelijke
zorgen daarover zijn vaak gerelateerd aan de
spraaktaalontwikkeling die moeizaam op gang
komt (Kozlowski et al., 2011). Ook het ontbreken
van een reactie na het roepen van de naam van
het kind of beperkt oogcontact zijn eerste redenen
tot zorg (Zwaigenbaum, Brian & Ip, 2019). Toch
wordt een diagnose vaak pas (veel) later gesteld,
4
TIJDSCHRIFT VOOR ORTHOPEDAGOGIEK
144406 Tijdschrift Orthopedagogiek 4 BW.indd 4 14-08-20 10:33