144406 Tijdschrift Orthopedagogiek 4 BW

het concrete handelen te (onder)scheiden van de
intentie van het handelen.
Ten tweede ga je toetsen hoe er vanuit de andere
ruimtes van het Huis van Professionaliteit bijgedragen
kan worden aan het handelen. Als laatste
wordt betekenis verleend aan het handelen,
wordt vastgesteld of het handelen goed is afgestemd
op de betrokkene(n) in de situatie en of er
mogelijkheden zijn voor bijsturing. Het toetsen
van je werkhypothesen en het verzamelen van de
juiste data vormen hierin belangrijke onderdelen.
Hiermee wordt de verbinding gelegd tussen de
ruimtes van het huis. Sterke hulpmiddelen die
gebruikt kunnen worden om met deze methodiek
te werken zijn micro-analyse van beeldopnamen
(Jilink, Fukkink & Huybregts, 2016), rollenspel of
verhalend terugkijken. We zullen de ruimtes, hun
functie en hoe je de ruimtes als professional kunt
exploreren nader onder de loep nemen aan de
hand van casus Jeroen.
Kelder
In al het menselijk
handelen speelt intuïtie
een belangrijke rol,
maar het is van belang
je bewust te zijn van de
beperkingen ervan
Het huis staat op een stevig fundament. Dat fundament
omlijst gelijk de kelder. In de kelder is de
kennis geborgd die onderdeel is van je persoonlijkheid.
Die persoonlijkheid is gevormd op basis
van aanleg, temperament en sociale ervaringen
in het milieu waarin je opgroeit. Hoewel dit geen
onderdeel uitmaakt van je professionaliteit, is het
wel de basis van waaruit je je professionaliteit
aanleert en opbouwt. Ieders persoonlijke vorming
leidt tot vooroordelen, vanzelfsprekendheden
die voor anderen niet gelden en milieuspecifieke
communicatieproblemen (Timmers-Huigens,
2001, 2011).
In de kelder woont het ‘ik’ of het ‘individu’, met
kennis die we in de volksmond intuïtie of onderbuikgevoel
noemen. Hierbij kun je denken aan:
a) intuïtieve kennis ofwel gezond verstand, b)
persoonlijke achtergrond, waarden- en normenpatroon,
c) goodness en poorness of fit in persoonlijke
relaties (persoonlijke klik), d) persoonlijke
interesse, e) temperament en grondstemming,
f) al dan niet spontaan opgedane persoonlijke
ervaringen. Waarnemen, denken, voelen en
intuïtie hebben hierin een belangrijke functie.
Denken en voelen worden vaak als tegenpolen
ervaren, waarbij denken een bewust proces en
voelen vooral een onbewust proces is. Intuïtie is
de innerlijke variant van zintuiglijke waarneming
en bevindt zich net als de waarneming op de grens
tussen bewust en onbewust.
In al het menselijk handelen speelt intuïtie een
belangrijke rol. Het gaat dan om het onbewust
afstemmen op een situatie gebaseerd op eerdere,
vergelijkbare ervaringen. Het handelen is dan verbonden
met een gevoel van ‘zeker weten’ zonder
bewuste, logische onderbouwing. Deze intuïtieve
overtuiging is ook sterk verbonden aan lichamelijke
sensaties. Het lichaam geeft een prikkelend
signaal af waardoor je wéét of iets bijvoorbeeld
klopt of niet klopt. Het bekendste fenomeen is
het onderbuikgevoel (De Boer, 2014). Ondanks
de belangrijke rol van intuïtie voor het handelen,
is het wel van belang om je bewust te zijn van de
beperkingen ervan. Het is immers geen verantwoordingskader
voor professionaliteit. Professionaliteit
vraagt om meer.
De ruimte wordt onderhouden door reflectie op
je handelen, al dan niet ondersteund door intervisie
of coaching en het onderzoeken van je eigen
achtergrond (opvoeding, interesses, belangrijke
gebeurtenissen die van invloed zijn op je leven).
Het is aan te bevelen dit proces te documenteren.
Je start in de kelder omdat er iets knaagt, je hebt een
onderbuikgevoel. Hier gaat het vooral over jezelf.
50
TIJDSCHRIFT VOOR ORTHOPEDAGOGIEK
144406 Tijdschrift Orthopedagogiek 4 BW.indd 50 14-08-20 10:33