me SAme nWerKIng - Stabu

stabulletin 

» pagina 5 

Afsprakenstelsel 

CAD 

» pagina 22 

cursusaanbod 

STABU 

Nieuwe Standaard 

STABU-Element 

De Stichting STABU is, naar aanleiding van verzoeken uit de 

markt, het project gestart om een éénduidige koppeling te 

leggen tussen de elementenmethode nL/SfB en de STABU 2 - 

systematiek. Vele partijen in de markt hebben zelf zo’n 

koppeling gebouwd maar iedereen heeft een eigen invulling 

daaraan gegeven zodat een standaard ontbreekt. 

Met de licentiehouder van de NL/SfB, de BNA, is afgesproken dat de 

Stichting STABU de Elementenmethode elektronisch mag uitgeven onder 

de voorwaarde dat deze gerespecteerd wordt en alleen uitgebreid mag 

worden daar waar STABU dat nuttig en noodzakelijk acht. 

In verband met de noodzakelijke internationale aansluiting op de 

BIM-Standaards, inclusief de mede door STABU ontwikkelde en 

beheerde IFD Object Library for buildingSMART, is de internationale 

SfB systematiek waarvan NL/SfB is afgeleid mede in de ontwikkeling 

betrokken. 

De Stichting STABU heeft op basis van testen met tussentijdse resultaten, 

haar marktpeilingen en de noodzakelijke internationale afstemming 

Vraag het STABU 

In deze uitgave o.a. antwoord op de vragen: 

• Waarom zijn er bij STABU in hoofdstuk 00 

“ALGEMEEN” teksten geplaatst die eigenlijk 

een min of meer administratief karakter 

hebben en daardoor beter passen in 

hoofdstuk 01 ”VOOR HET WERK GELDEN- 

DE VOORWAARDEN”? 

• Waarom zijn in de STABU-bestekssystematiek 

in hoofdstuk 00 onder paragraaf 04 

“AANBESTEDING/INSCHRIJVING” teksten 

geplaatst die eigenlijk precontractueel 

zijn? 

» lees de antwoorden vanaf pagina 6 

jA A r g A n g 24 | n U m m e r 03 | S e p T e m B e r 2009 

» pagina 24 

gelijkwaardig 

merk 

Communicatieprocessen 

besloten om een nieuwe Standaard STABU-Element uit te brengen die 

bestaat uit de volgende onderdelen: 

• Tabel 0 (Omgeving, Gebouwtypes en Ruimten); 

• Tabel 1 (Elementen) van de NL/SfB afspraken; 

• daaraan gekoppelde STABU-Bouwdelen en Bouwdeelcomponenten; 

• daaraan gekoppelde STABU-Installaties en Installatieonderdelen. 

» lees verder op pagina 3 

Leidende Principes 

Opdrachtgevend Bouwbedrijf 

De samenleving verandert en de bouw verandert mee. Zeven grote opdrachtgevende 

bouwbedrijven hebben leidende principes geformuleerd voor de omgang met gespecialiseerde 

aannemers, toeleveranciers, installateurs en andere partners in de bouw. 

» lees verder op pagina 20 

STABULLETIN | 1

Mapei werd in 1937 opgericht in Milaan en is vandaag de dag de grootste producent ter wereld 

van lijmen en producten voor de bouw. 

In de jaren zestig maakt Mapei een begin met de internationalisering om zo goed mogelijk aan 

de lokale eisen te kunnen voldoen en de transportkosten tot een minimum te beperken. Tot 

op heden, bestaat de industriële groep van Mapei thans uit 51 zustermaatschappijen met 47 

fabrieken verdeeld over 5 continenten in 24 verschillende landen. Daarnaast heeft Mapei een 

uitgebreid technisch-commercieel netwerk gerealiseerd in de belangrijkste landen ter wereld, 

dat zorgt voor een krachtige klantenservice en advies ter plaatse op de bouwplaats. Deze 

service wordt met name gewaardeerd door architecten en bouwvakkers. 

PRODUCTEN VOOR 

KERAMIEK EN 

NATUURSTEEN 


DE BOUW 

WANDAFWERKING 


ELASTISCHE EN 

TEXTIELE BEKLEDING 


HET LEGGEN VAN 

PARKET 

MAALADDITIEVEN 

BETONHULPSTOFFEN 

VLOEREN OP CEMENT- EN 

HARSBASIS 


ONDERGRONDSE 

WERKEN 

1,7 

miljard euro omzet 

53 

vestigingen wereldwijd 

meer dan 

1150 

producten 

lijmen - kitten - herstellingsmiddelen - 

chemische producten voor de bouw 

6000 

werknemers van wie er 720 in onze 

Onderzoeks- en Ontwikkelingscentra werken 


17000 

ton aan producten per dag 


50000 

klanten wereldwijd

Van de redactie 

Ook deze keer hebben wij weer ons best gedaan om u via dit bulletin te 

infomeren over diverse ontwikkelingen omtrent STABU en de wensen 

van haar gebruikers. 

Naast de gangbare wegen als gebruikersdagen, voorlichtingsbijeenkomsten, 

beurzen, helpdesk enzovoorts is STABU recent gestart om een ‘gebruikersgroep’ 

op LinkedIn aan te maken. Dit nieuwe medium willen we 

graag inzetten om over diverse onderwerpen te discussiëren, c.q. uw 

mening te horen. Belangstelling? Meldt u aan bij www.LinkedIn.com, 

bij de “STABU-gebruikers” en vertel wat u vindt van de ontwikkelingen 

rondom STABU-Element bijvoorbeeld. 

Het huisorgaan van STABU heeft een restyling ondergaan. Door het bulletin 

te voorzien van een nieuwe indeling, nieuwe koppen boven de 

diverse rubrieken en met een frisse nieuwe (maar nog steeds groene!) 

kleur hebben we de bestaande uitstraling een make-over gegeven. Ook 

met de vernieuwde huisstijl blijven we op de vertrouwde manier informeren 

over het STABU Bouwbreed Informatiesysteem. 

Wanneer u wilt reageren op een van de artikelen en/of suggesties heeft 

voor komende uitgaven horen wij dat graag van u via dkervel@stabu.nl. 

Diana Kervel 

» vervolg van pagina 1 ‘Nieuwe Standaard STABU-Element’ 

Als partijen in Nederland deze nieuwe Standaard gaan gebruiken kunnen 

er betere koppelingen gelegd worden tussen tekensystemen, besteksystemen 

en calculatiesystemen. Deze Standaard is ook gewenst door de steeds 

belangrijker wordende beheer- en onderhoudsmarkt. 

De Stichting STABU zal exploitatieovereenkomsten afsluiten met 

softwarehuizen en uitgevers die deze Standaard willen implementeren 

in hun bestaande of toekomstige softwareprogramma’s en 

publicaties. 

De internationale Standaard inzake objectdefinities die de Stichting STABU 

ontwikkelt samen met haar partners (IFD Object Library for building- 

SMART) zal op termijn ook aan deze Standaard STABU-Element worden 

gekoppeld opdat STABU-Element ook voor de toekomstige BIM-ontwikkeling 

(Bouwwerk Informatie Model) bruikbaar is. 

Koppeling bouw-/installatiedelen 

Ter discussie heeft gestaan of de STABU Bouw-/Installatiedelen gekoppeld 

moeten worden op 4 e of 3 e positie niveau van de Elementenmethode 

(Tabel 1). Om hier een antwoord op te kunnen geven is in eerste instantie 

onderzocht welke en hoe de diverse Nederlandse instellingen, organisaties 

en publicaties gebruik maken van de Elementenmethode. 

1e NEN o.a in de normen. 

• NEN 2634 Termen en definities voor het overdragen van gegevens 

over kosten- en kwaliteitsaspecten voor bouwprojecten. 

INhoUd 

» pagina 8 

• Onder ede 

» pagina 10 

• Sales in the spotlight 

• STABU-gebruikersdag scoort goed 

» pagina 11 

• Fabrikantenindex nu ook op 

internet 

• nieuwe fabrikanten met FpS-en in 

2009 

» pagina 12 

• In kort bestek 

» pagina 14 

• Korte berichten 

» pagina 15 

• Klankbord via LinkedIn 

» pagina 16 

• Nieuwe generatie cv-ketels 

» pagina 18 

• Aanbesteders overvragen 

regelmatig met selectie-eisen 

» pagina 24 

• projectmanagement bijeenkomsten 

• gelijkwaardig merk 

» pagina 25 

• primeur pOST HBO 

besteksdeskundige 

» pagina 28 

• Colofon 

• Prijsoverzicht 

• NEN 2767-2 Conditiemeting van bouwen installatiedelen – Deel 2: 

Gebrekenlijsten. 

2e Uneto/Vni: 

• Handboek calculatie van Uneto/Vni. 

3e Diverse calculatiesoftware. 

4e College bouw zorginstellingen. 

5e NBD (Sdu Uitgevers). 

6e MISSET (Reed Elsevier). 

7e Kostenbestanden van diverse kostendeskundige adviesbureaus (o.a. 

DACE). 

In zijn algemeenheid kan gesteld worden dat alle organisaties, instellingen 

en publicaties op hun eigen wijze met de Elementenmethode omgaan. De 

koppelingen liggen zowel op 2 e , 3 e of 4 e positie niveau soms ook aangevuld 

met eigen (niet bestaande) (Element)coderingen. Geconcludeerd kan 

worden dat het in de praktijk onmogelijk zal zijn om alle partijen met één 

Standaard te bedienen zonder dat zij wijzigingen moeten aanbrengen. 

Na testen is gebleken dat een goede koppeling op het bouwkundig gebied 

om een verfijning tot het 4 e positie niveau van de Elementenmethode 

vraagt. Hoewel voor de koppeling van de elektrotechnische en werktuigbouwkundige 

installaties dit minder noodzakelijk was, is uiteindelijk toch 

voor het 4 e positie niveau gekozen. 

De 4 e positie, het STAGG-niveau van de Elementenmethode is alleen in de 

Nederlandse versie van de Elementenmethode ontwikkeld. » 

STABULLETIN | 3

Andere landen kennen dit 4 e positie niveau niet of hebben 

er een eigen afwijkende invulling aan gegeven. 

Hierbij worden de volgende kanttekeningen geplaatst: 

1. niet alle elementen uit de tabel 1 zijn gebruikt; 

2. niet alle STABU 2 -kortteksten zijn gekoppeld 

(alleen waar het zinvol is); 

3. er zijn nieuwe aanvullingen gemaakt om aan te kunnen 

sluiten op nieuwe bouwtechnieken en nieuwe installaties. 

Vertrekpunt en uitbreidingen 

Op dit moment (augustus 2009) wordt dit nieuwe STABUproduct 

voorbereid op uitlevering aan de markt. De partijen die 

een exploitatieovereenkomst STABU-Element afsluiten krijgen 

de beschikking over de database STABU-Element inclusief de 

daarvoor ontwikkelde API. De STABU-Element database versie 

2009 zal gevuld zijn met de volgende onderdelen: 

• NL/SfB tabel 0; 

- Omgeving 

- Gebouwtypes 

- Ruimten 

• NL/SfB tabel 1; 

• aan tabel 1 gekoppelde STABU Bouwdelen en Bouwdeelcomponenten; 

• aan tabel 1 gekoppelde STABU Installaties en Installatieonderdelen. 

Dit geheel noemen we de structuur van STABU-Element. 

Daarnaast zal de Stichting STABU in dezelfde database en 

API een invulling maken van de bovengenoemde structuur. 

OPTIMALE VEILIGHEID 

BIJ WINTERSE GLADHEID 

WWW.FREEWAY-SYSTEMS.NL 

wordt exclusief geleverd door: 

LUITJE BROEKEMASTRAAT 5 

1447 GB PURMEREND 

TEL: 0299 - 462734 

Deze bestaat uit de volgende onderdelen: 

• Alle relevante kortteksten uit de STABU 2 -database die gekoppeld kunnen worden 

aan de bovengenoemde bouwdelen, bouwdeelcomponenten, installaties 

en installatieonderdelen en geselecteerd voor nieuwbouw en bestaande bouw. 

In 2010 zal dit bestand worden uitgebreid met nadere invullingen van de tabel 0, 

tabel 1, Bouwdelen/Installaties en Bouwdeelcomponenten/Installatieonderdelen 

(op verschillende niveaus) met beschrijvende eisen opdat hiermede de mogelijkheid 

wordt gecreëerd voor het systematisch opstellen van het Programma van Eisen, 

Voorlopig Ontwerp en Definitief Ontwerp en de koppeling met de informatiebehoefte 

van het Facility Management. Opgemerkt wordt dat op basis van lopend 

overleg met RGD, Facility Management e.d. de tabel 0 nog aangepast kan worden! 

Voor het vullen van database, ontwikkelen van software en uitgeven van publicaties 

e.d. gebaseerd op deze ontwikkeling wordt een separate exploitatieovereenkomst 

aangeboden aan de markt. Hierbij de kanttekening dat indien partijen 

ook software ontwikkelen voor de STABU-invulling de voorwaarde gesteld wordt 

dat deze software alleen verkocht mag worden aan partijen die over een geldige 

STABU-Element licentieovereenkomst beschikken (dezelfde regeling als bij de 

STABU 2 -besteksprogrammatuur). 

Voor de goede orde wordt hierbij vermeld dat de huidige STABU 2 -structuur 

onderhouden wordt zoals gebruikelijk maar dat, afhankelijk van het acceptatietempo 

van STABU-Element, de vorm van het ter beschikking stellen van de 

STABU 2 -database zal evolueren. 

Voor meer informatie kan contact worden opgenomen met STABU: tel. (0318) 

633026 of e-mail: postmaster@stabu.nl. 

FREEWAY © elektrische wegdekverwarming 

FREEWAY © Elektrische wegdekverwarming kan worden toegepast in: 

- hellingbanen bij parkeerkelders en parkeerdekken 

- open afritten van parkeergarages 

- laadplatforms 

- wegdekken 

- bruggen en viaducten 

- laadkuilen en andere vergelijkbare objecten 

- autowasstraten 

FREEWAY © Verwarmingssystemen kunt u ook toepassen als: 

- dakverwarming 

- bordes, terras en/of tuinpadverwarming 

- sportveldverwarming 

- en in alle andere situaties waar gladheid de veiligheid in gevaar brengt. 

FREEWAY © Het beste alternatief voor het sneeuwvrijhouden van dakdelen 

Helpt voorkomen dat dakconstructies instorten door sneeuwgewicht.

Afsprakenstelsel CAd 

met het ondertekenen van een overeenkomst is het gedachtegoed van geïntegreerd Bouwen (gB) overgedragen aan STABU. Hierbij 

is afgesproken dat STABU verdere stappen zal ondernemen op het gebied van gestructureerde informatieoverdracht in de bouw, 

waaronder grafische informatie dat al in juni 2007 voor beheer en exploitatie aan STABU is overgedragen via het door GB ontwikkelde 

GB CAD AfsprakenStelsel. STABU heeft op zich genomen dit verder uit te dragen en te ontwikkelen. De Stichting Geïntegreerd 

Bouwen wordt opgeheven, maar de naam leeft voort in het GB CAD AfsprakenStelsel, het GB CAS. 

heden 

Het GB CAD AfsprakenStelsel 4 bevat afspraken over de volgende CAD 

onderwerpen; 

• Naamgeving van Layers 

Dit onderwerp bevat alle informatie over de opbouw van de Layer naam, 

inclusief de toegepaste coderingen per discipline. 

• Naamgeving van bibliotheek elementen 

Hieronder vallen de afspraken voor alle bibliotheek elementen zoals 

Blocks, Dynamische Blocks, MultiView Blocks, Styles en Families. 

• Units gebruik 

Afspraken over het units gebruik per discipline. 

• Koppeling tussen CAD kleuren en plot pennen 

Afspraken over het gebruik van CAD kleuren in combinatie met plotpennen. 

• Gebruik van GB CAD afsprakenstelsel in applicaties. De bijlage bevat applicatie 

afhankelijke afspraken. 

Daarnaast bevat het GB CAD AfsprakenStelsel nog additionele 

informatie die ook in het vorige afsprakenstelsel 

was opgenomen, maar wat nu niet meer als standaard afspraak 

geldt: 

• Arceerpatronen; 

• Teksten; 

• Lijntypes. 

GB CAS is met name bedoeld voor CAD gebruikers die werken 

met Autodesk programma’s als AutoCAD LT, AutoCAD, 

AutoCAD Architecture (voorheen Autodesk Architectural 

Desktop) en Autodesk Revit. 

Ook voor CAD applicatie ontwikkelaars kan dit document 

een leidraad zijn, waarmee zij de applicaties zodanig kunnen 

ontwikkelen dat CAD gebruikers automatisch op basis 

van dit GB CAD AfsprakenStelsel kunnen werken. 

Het is geschikt voor 2D en 2½D tekenwerk. Om het voor 

3D tekenwerk geschikt te maken (b.v. een pakket als Auto- 

CAD Architecture en Autodesk Revit) is het nodig verdere 

afspraken vast te leggen die aansluiten op de objecttechnologie 

die in dit pakket is gebruikt. 

Toekomst 

In de komende periode zal een project worden gestart om 

de ontwikkeling van 2D naar 3D tekenafspraken voort te 

zetten. Heeft u ook belangstelling om hieraan deel te nemen? 

Neem dan contact op met G.C.M. (Bert) van de Goot, 

e-mailadres gvandegoot@stabu.nl. 

Doelstelling is om te komen tot een breed gedragen GB 

CAD AfsprakenStelsel die naast het gebruik van 2D tekenwerk 

ook gedragen wordt door 3D tekenwerk. 

product 

Wilt u gebruik maken van het GB-CAD AfsprakenStelsel GB- 

CAS 4.0, ga dan naar www.gbcas.nl en vul de gegevens in bij 

“Bestellen”. Bij deze invulling van uw gegevens ook graag 

de gegevens waar we de factuur heen kunnen sturen en 

het e-mail adres waar we na binnenkomst van uw betaling 

uw gebruikersnaam en wachtwoord heen kunnen sturen. 

U kunt alleen via de website GB-CAS bestellen, uw gegevens 

(e-mail adres) worden gebruikt om u op de hoogte te 

houden van wijzingen in het GB-CAD AfsprakenStelsel. 

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met G.C.M. 

(Bert) van de Goot van de Stichting STABU, telefoon 0318- 

633026 of via mail gvandegoot@stabu.nl 

STABULLETIN | 5

6 | STABULLETIN 

Van de vragen die onder andere via de telefonische helpdesk, de STABU 

gebruikersdagen en de diverse cursussen en opleidingen bij de Stichting 

STABU zijn binnengekomen is een selectie gemaakt, welke in deze rubriek 

worden weergegeven. 

Vraag het 

» Waarom zijn er bij STABU in hoofdstuk 00 “ALGEmeen” 

teksten geplaatst die eigenlijk een min of meer 

administratief karakter hebben en daardoor beter 

passen in hoofdstuk 01 ”VOOR HET WERK GELDENDE 

VOORWAARDEN”? 

Bij de integratie van STABU met SRW (Standaard Referentiebestek 

voor de Woningbouw) in 1990 is deze 

plaatsing ontstaan. De onderwerpen waar dit het geval is, 

zijn werkterrein, aanwezige verontreinigingen, overzicht 

verrekenbaar gestelde hoeveelheden, verleggingsregeling 

omzetbelasting, werkzaamheden derden, overzicht stelposten, 

overzicht voorgeschreven aannemers, geschatte 

hoeveelheden. 

Als voorbeeld zal de plaatsing van de tekst “werkterrein” voor 

worden gelegd. 

Het STABU-standaardbestek uit 1986 had een hoofdstuk 00 

wat er als volgt uit zag: 

00 ALGEMENE PROJECTGEGEVENS 

00.01 Algemene gegevens 

00.01.10 Algemene omschrijving van het werk 

00.01.20 Situering 

00.01.30 Peilen 

00.01.40 Door de opdrachtgever beschikbaar te stellen 

bouwstoffen 

00.01.50 Stelposten 

00.01.60 Verrekenbaar gestelde hoeveelheden 

00.02 Derden 

00.02.10 Werkzaamheden door derden 

00.02.20 Werkzaamheden ten behoeve van derden 

Het in die tijd ook operationele Standaard referentiebestek 

voor de woningbouw (SRW) had eveneens een hoofdstuk 00 

wat er als volgt uitzag (verkort weergegeven): 

00 ALGEMENE PROJECTGEGEVENS 

00.--.01 korte beschrijving van het werk: 

00.--.02 opdrachtgever(s): 

00.--.03 architect(en): 

00.--.04 directie: 

00.--.05 constructeur(s): 

00.--.06 adviseur voor: 

00.--.07 bij dit bestek behorende bescheiden: 

In de huidige STABU-bestekssystematiek, sinds 1990 dus de 

geïntegreerde versie van de hiervoor genoemde bestekssystemen, 

ziet hoofdstuk 00 er als volgt uit (verkort weergegeven): 

00 ALGEMEEN 

00.01 ALGEMENE OMSCHRIJVING 

00.01.10 ALGEMENE OMSCHRIJVING VAN HET WERK 

00.02 ALGEMENE PROJECTGEGEVENS 

00.02.10 TERREIN- EN BODEMGEGEVENS 

00.02.10.01 WERKTERREIN (A210015.000.a01) 

00.02.10.02 ROOILIJN 

00.02.10.03 BODEMGEGEVENS 

00.02.10.04 GRONDWATERSTANDGEGEVENS 

00.02.10.05 AANWEZIGHEID VERONTREINIGINGEN 

(A21005.008.a01) 

00.02.11 OVERZICHTEN 

De STABU specificatie A210015.000.a01 met als specificatienaam- 

of titel WERKTERREIN zit thans via bepalingnummer 01 

gekoppeld aan artikelnummer 00.02.10. Deze specificatiecode 

A210015 verraadt dat deze specificatie in de zogenaamde 

A-categorie (Algemene voorwaarden, data met betrekking tot 

onder andere de U.A.V. 1989) van de STABU-database opgeborgen 

zit. Het cijfer 21 (A210015) “verklapt” dat het hier een 

tekst betreft die anticipeert op de U.A.V. 1989 en het cijfer 

15 (A210015) staat voor paragraaf 15 “Werkterrein” uit de 

genoemde U.A.V. 1989. 

De U.A.V. 1989 zijn de Uniforme Administratieve Voorwaarden 

(voor werken) en vormen in de STABU-bestekssystematiek 1 

van de 6 besteksdelen. Het hierop anticiperende besteksdeel 

zit in het bestekboek onder 01.02 “Administratieve bepalingen 

aansluitend op de U.A.V. 1989”. Zoals bekend is, lopen de artikelnummers 

onder 01.02 synchroon met de paragrafen uit de 

U.A.V. 1989. De aanvullende administratieve bepalingen over 

de U.A.V. 1989 paragraaf “Werkterrein” zitten dus in beginsel 

onder artikel 01.02.15. 

Deze specificatie A210015.000.a01 zou door middel van een nog 

te bedenken nieuw bepalingnummer, eigenlijk ook gekoppeld 

kunnen worden aan 01.02.15; aansluitend op de paragrafen van 

de U.A.V. 1989. 

STABU is momenteel aan het onderzoeken of het mogelijk is deze 

wijzigingen door te voeren. Dit is al voorgelegd aan de Projectgroep 

Administratieve Bepalingen en wordt ook voorgelegd aan 

de STABU Klankbordgroep gebruikers.

STABU 

» vervolg van pagina 7 

Beantwoord door: ing. H.H.M.(Henny) Miltenburg 

»Waarom zijn in de STABU-bestekssystematiek in hoofdstuk 00 onder 

paragraaf 04 “AANBESTEDING/INSCHRIJVING” teksten geplaatst die 

eigenlijk precontractueel zijn? 

In principe is aanbesteding inderdaad precontractueel en hoort eigenlijk 

niet in het bestek (contractueel). Deze teksten zijn geplaatst doordat het 

in de STABU-systematiek mogelijk is om zaken op te nemen over de aanbesteding 

doordat dit in de aanbestedingsreglementen wordt gesuggereerd. 

In de ARW 2005 staan artikelen als: 

“Indien de aanbesteder het gunningscriterium van de economisch meest 

voordelige inschrijving hanteert, vermeldt de aanbesteder de informatie, 

bedoeld in artikel 2.15.2, in de aankondiging tenzij deze informatie in het 

bestek wordt vermeld.” 

“De aanbesteder geeft in de aankondiging of in het bestek aan welke referenties, 

genoemd in artikel 2.8.1, en andere bewijsstukken overgelegd 

dienen te worden.” 

“De aanbesteder die het gunningscriterium van de economisch meest 

voordelige inschrijving hanteert, specificeert in de aankondiging of 

in het bestek het relatieve gewicht van elk van de door hem gekozen 

criteria voor de bepaling van de economisch meest voordelige inschrijving. 

Dit gewicht kan worden uitgedrukt door middel van een marge 

met een passend verschil tussen minimum en maximum. Wanneer 

volgens de aanbesteder om aantoonbare redenen geen weging mogelijk 

is, vermeldt de aanbesteder de criteria in afnemende volgorde 

van belangrijkheid.” 

“In de aankondiging of in het bestek kan de aanbesteder een inschrijver 

verzoeken om in zijn inschrijving aan te geven welk gedeelte van de opdracht 

hij voornemens is aan derden in onderaanneming te geven en welke 

onderaannemers hij voorstelt. Deze opgave laat de aansprakelijkheid 

van de hoofdaannemer onverlet.” 

“De aanbesteder die varianten toestaat, vermeldt in de aankondiging of in 

het bestek aan welke minimumeisen deze varianten ten minste dienen te 

voldoen, en hoe zij worden ingediend.” 

“De inschrijver moet zijn inschrijving gestand doen gedurende 45 dagen 

na de dag waarop de aanbesteding heeft plaatsgevonden of, in voorkomend 

geval, de dag waarop de elektronische veiling is afgerond, tenzij in 

de aankondiging, het bestek of de nota van inlichtingen een andere termijn 

is gesteld.” 

Daar het meest actuele aanbestedingsreglement, het ARW 2005, in tegenstelling 

tot het oude UAR 2001, niet expliciet iets enkel in het bestek 

verwoord wil zien, is het mogelijk om alle precontractuele zaken uit de 

STABU-bestekssystematiek te verwijderen. 

In het UAR 2001 stond namelijk in artikel 7 lid 1: 

“Het bestek vermeldt naam en adres van de aanbesteder.” 

Invulling geven hieraan kan in de STABU-bestekssystematiek op de titelpagina. 

Het zou wellicht beter zijn geweest als er destijds had gestaan: 

“De aanbesteder vermeldt in de algemene bekendmaking of in de uitnodiging 

of in het bestek zijn naam en adres.” 

Een andere optie is het om de huidige precontractuele teksten in hoofdstuk 

00, welke grotendeels geënt zijn op het het UAR-eg 1991 (Europees 

aanbesteden) en het “populaire” UAR 2001, te herzien door ze af te stemmen 

op het inmiddels steeds meer gebruikte ARW 2005. 

STABU is momenteel aan het onderzoeken of het mogelijk is deze wijzigingen 

door te voeren. 

Duurzame verlichtingsoplossingen met toegevoegde 

waarde voor de professionele eindgebruiker. 

Tri-O-Light BV 

Hermesweg 23-25 

3771 ND Barneveld 

T 0342 – 450 506 

F 0342 – 450 232 

I info@triolight.nl 

w w w. t r i o l i g h t . c o m 

-Laatste LED technologie 

-LUXEON K2 TFFC 

-Configuratiemogelijkheden 

met 7 kleuren en 6 lenzen 

-Dimbaar (0-10V) 

-Uitstekende 

warmtehuishouding 

-Laag energieverbruik 

-Grondspots, wandspots, 

downlights, wall washers 

LED Light Strip 

-Lineaire verlichting 

-Flexibel en waterdicht 

-Zeer heldere LEDs 

-Vaste kleuren en RGB 

-Dimbaar 

-Voor binnen en buiten 

-Functioneel en veelzijdig 

-Onderhoudsvrij en 

duurzaam

We - ik ga er van uit dat u dit met mij eens bent - 

kunnen twee zaken constateren. Ten eerste: dat er 

nog steeds te veel bouwfouten gemaakt worden in 

onze branche. En ten tweede: dat het gebrek aan 

vertrouwen tussen bouwpartners als gevolg van de 

bouwfraude-enquête nog steeds niet substantieel, 

althans onvoldoende, lijkt te zijn afgenomen. De 

vraag dringt zich op of er een verband tussen die 

twee zaken bestaat. 

Daarvoor is het nodig nader in te gaan op het begrip bouwfouten. 

Het breder begrip faalkosten omvat zowel productfouten, 

zoals ontwerp- en uitvoeringsfouten, als procesfouten, 

zoals fouten die van invloed zijn op voortgang en 

kosten van het project, maar ook aan de basis van productfouten 

kunnen liggen. Terwijl productfouten met betrekking 

tot de constructieve veiligheid in het algemeen niet 

zullen voortkomen uit een gebrek aan vertrouwen tussen 

bouwpartners, kan dat zeker wel het geval zijn bij procesfouten, 

zoals een slechte planning, een slechte organisatie 

van de bouwplaats, het slecht nakomen van afspraken of 

een stroef lopende communicatie. 

Als oorzaak van faalkosten in de brede betekenis van het 

woord wordt door onderzoekers miscommunicatie aangewezen 

als een van de belangrijkste oorzaken (21%), op de 

voet gevolgd door te weinig aandacht voor uitvoerbaarheid 

in de ontwerpfase (20%). Beperkt men zich echter tot ontwerp- 

en uitvoeringsfouten met betrekking tot de constructieve 

veiligheid, dan komen de percentages anders te liggen. 

In een rapport van juni 2009 stelt TNO dat 51% van deze 

categorie bouwfouten tijdens het ontwerp en 37% daarvan 

tijdens de uitvoering, worden gemaakt. Bij een nadere 

specificatie van al die bouwfouten komt miscommunicatie 

nauwelijks voor, evenmin als onvoldoende tijd voor het 

ontwerp, een leesfout of overmacht. Hoofdoorzaak, zowel 

in de ontwerpfase als in de uitvoeringsfase, is een gebrek 

aan kennis en vakmanschap of onvoldoende kwalificatie 

voor het project. 

Acties tot verbetering dienen zich te richten op de professionals 

van ontwerp en uitvoering (en ook op onderwijs en 

beroepsopleiding), op de opdrachtgevers als het gaat om 

het inschakelen van onvoldoende gekwalificeerde partijen 

en op de projectorganisatie. Helaas constateert men een 

zekere erosie van het vakmanschap (bij voorbeeld, zo stelt 

prof. Blaauwendraad, de mindere beheersing van toegepaste 

mechanica). Het zou een kapitale fout zijn te den- 


In deze rubriek geeft de auteur zijn visie op weten regelgeving in de bouw 

Onder EdE 

Vertrouwen als fundament 

ken dat men dit gebrek aan kennis of vakmanschap kan compenseren door het 

inschakelen van meer managers of door het invoeren van meer regels. Helaas 

meent Den Haag de aansprakelijkheid van aannemers te moeten aanscherpen 

met, gezien de al lang bestaande regelingen hieromtrent, overbodige wetgeving. 

Naast een noodzakelijke erkenning van de professionaliteit van de bouwpartners 

boven procedurele correctheid (“rules cannot replace judgement”) is er 

een onmiskenbare wil in diverse gremia om aan ethische waarden een prominenter 

belang toe te kennen dan tot nu toe gebruikelijk was, en aldus een basis 

voor vertrouwen te creëren. Paus Benedictus richtte zich in zijn laatste encycliek 

tot de bankiers om “de waarlijke ethische fundering van hun activiteiten te herontdekken”, 

maar het kost niet veel moeite om mutatis mutandis de bankiers te 

vervangen door leidinggevenden in alle takken van economische bedrijvigheid, 

waaronder de vertegenwoordigers van alle bouwpartijen. Met andere woorden: 

winst maken mag, maar niet als dat ten koste gaat van de kwaliteit van proces of 

product, dan wel ten koste van algemene maatschappelijke belangen. 

Er is veel veranderd in de bouw in de laatste halve eeuw. Er is een enorm scala 

aan systemen ontstaan: classificatiesystemen, managementsystemen, communicatiesystemen, 

kostenbewakingssystemen en dergelijke, waarvan een aantal 

weliswaar de vaak weerbarstige praktijk niet heeft overleefd, maar een aantal 

dus wel. Dankzij de ver gevorderde automatisering staan deze laatste systemen 

ter beschikking van de vele factoren in de bouw. Na goedkeuring van het definitief 

ontwerp, moet het nu mogelijk zijn om met toepassing van die systemen 

en videoconferencing, dus zonder je kantoorplek te verlaten, een perfect bouwproces 

te realiseren. 

Science fiction, zult u wellicht uitroepen! Waarom eigenlijk? Waarom zou je niet 

bij correcte toepassing van al die systemen mogen verwachten het beoogde resultaat 

te bereiken, namelijk een project met de gewenste kwaliteit voor de 

afgesproken kosten, binnen de geplande uitvoeringstijd, zonder geschillen en 

met zo min mogelijk hinder aan de omgeving? Wat jammer dat sommige projecten 

zich hieraan niet willen houden. Want hoe zit het bijvoorbeeld met het 

Muziekpaleis in Utrecht? Waarom blijkt de bouw ruim 34 miljoen euro duurder 

te worden dan geraamd? Waarom blijkt de uitvoering een vertraging te belopen 

van ruim twee jaar? Waarom wordt een bouwvergunning pas tegen het eind van 

dit jaar verwacht, terwijl het project toch al een hele tijd loopt? Welk management- 

of ander systeem heeft men verzuimd toe te passen om al deze ellende 

te vermijden? 

Dat een gedeelte van de meerkosten te wijten is aan prijsstijgingen lijkt een slap 

excuus. Van oudsher bestaan er degelijke risicoregelingen waarmee men zich 

hiertegen kan wapenen en in ieder geval de stijgingen van tevoren kan ramen. 

Waarom heeft men niet van tevoren de extra veiligheidseisen kunnen voorzien 

die voor een ander deel van de meerkosten verantwoordelijk zijn? Heb je een 

rapport van TNO over constructieve veiligheid nodig om als professional te voldoen 

aan alle voorzienbare veiligheidseisen? Het antwoord op al deze vragen 

heb ik als buitenstaander niet. Je mag alleen hopen dat dit project niet exemplarisch 

is voor de Nederlandse bouwnijverheid.

Door: ir. Otto Sluizer 

Het nieuwe Hermitage museum in Amsterdam laat gelukkig 

zien hoe het wel kan. Hiervan zou je hopen dat het wel 

exemplarisch zou kunnen zijn voor onze tak van nijverheid. 

De vraag is of men bij de Hermitage wel een vruchtbaar 

gebruik heeft gemaakt van de eerder genoemde systemen. 

Naar mijn overtuiging zijn de systemen noch in Utrecht 

noch in Amsterdam de hoofdoorzaak van het falen dan 

wel slagen van een bouwproces (“a fool with a tool is still 

a fool”). De professionaliteit van de opdrachtgever en de 

bouworganisatievorm zullen in beide projecten van doorslaggevend 

belang zijn geweest. 

Daarmee kom ik op mijn uitgangspunt terug: is er een verband 

tussen het vertrouwen in de bouwpartners en de kwaliteit 

van het bouwproces. Dat vertrouwen blijkt een fundamenteel 

element te zijn voor een bevredigend bouwproces. 

In dat kader kun je het streven van de paus naar een ethische 

fundering van onze activiteiten een handje helpen door het 

eigen belang van iedere bouwpartner te laten samenvallen 

met het algemeen belang van een project. 

Het erkennen dat iedere deelnemer aan een bouwproject 

recht heeft op een normale winst is een eerste stap. Het er 

op vertrouwen dat eenieder toch liever vertrouwd en bewonderd 

wordt dan verguisd en dus in eerste instantie zijn 

werk goed wil doen is een tweede stap. In conflictsituaties 

blijkt trouwens dat er meestal meer parallelle dan conflicterende 

belangen zijn. 

Het belang van een goede communicatie kan niet genoeg 

benadrukt worden, zoals een duidelijke omschrijving van 

de te leveren prestaties bij het sluiten van overeenkomsten, 

maar bij het bedreigen van het eigen belang van een 

bouwpartij kunnen afspraken over communicatie door die 

partij gemakkelijk en zonder scrupules overboord worden 

gezet. En dus is het evenwijdig laten lopen van de diverse 

belangen een vaak lastig maar noodzakelijk onderdeel van 

een beleid voor het scheppen van vertrouwen tussen de 

bouwpartners. 

Frappez, frappez toujours! Geen enkele automatisering, 

geen enkel systeem, geen enkele procedure, kan zonder 

vakmanschap, creativiteit, ervaring, alertheid. Automatisering, 

systemen, procedures zijn instrumenten, geen doelen. 

In een krimpende economie – het EIB verwacht 15% krimp 

in de bouwproductie voor de komende twee jaar – geldt dit 

in onverminderde mate. 

Reageren op dit artikel? 

Stuur uw e-mail aan postmaster@stabu.nl 

o.v.v. “Reactie Onder Ede” 

C M Y CM MY CY CMY K

Sales in the spotlight 

Het verkoopteam van STABU, bestaande uit ing. j.g.g. (Hans) Swagers 

en H. (Herman) Kervel is begin dit jaar uitgebreid met mevrouw e.B.j. 

(esther) Ligthart. 

Na ruime ervaring te hebben opgedaan in diverse in- en verkoopfuncties, zowel in 

binnen- als buitenland is Esther Ligthart bezig om de nieuwe functie bij STABU van 

marketing & sales officer inhoud te geven. Met name het Project Informatie Management 

systeem (PIM) behoort tot haar werkveld. 

Hans Swagers is al 26 jaar werkzaam bij STABU en zogezegd een ‘ouwe rot in het vak’ 

Van meet af aan is hij nauw betrokken geweest bij de ontwikkeling van de STABU- 


v.l.n.r. Hans 

Swagers, Esther 

Ligthart en Herman 

Kervel vormen het 

verkoopteam van de 

Stichting STABU 

systematiek. In de functie van coördinator externe kwaliteit is 

de heer Swagers het aanspreekput voor de buitenwacht. Tevens 

is hij verantwoordelijk voor de commerciële activiteiten 

en de helpdesk. 

De reeds opgedane ervaring op commercieel gebied komt 

Herman Kervel uitstekend van pas in zijn functie van commercieel 

medewerker buitendienst bij de Stichting STABU. Tot 

zijn takenpakket behoort het relatiebeheer van nieuwe en bestaande 

fabrikanten en gebruikers. Bij het geven van fabrikantenworkshops 

komt deze ervaring ook goed van pas. 

STABU-gebruikersdag scoort goed 

Op 17 en 25 juni 2009 heeft STABU de eerste gebruikersdagen van dit 

jaar gehouden. Deze service wordt nog altijd zeer gewaardeerd door de 

licentiehouders, blijkt uit de ingevulde evaluatieformulieren. 

Door ruim 60 bestekschrijvers werden deze STABU-gebruikersdagen bijgewoond. 

Diverse presentaties zijn gehouden uiteenlopend van nieuwe ontwikkelingen bij 

STABU, innovatieve verankeringen, restauratiebestekteksten, nieuwe generatie 

‘Door ruim 60 bestekschrijvers 

werden deze STABU-gebruikersdagen 

bijgewoond.‘ 

cv-ketels tot en met de economische crisis. Uiteraard was er ook weer ruime aandacht 

voor vragen. Met alle verzamelde evaluatieformulieren zal STABU gaan kijken 

hoe in het najaar weer nieuwe invulling aan de traditionele gebruikersdagen zal 

kunnen worden gegeven. 

De presentaties van de STABU-gebruikersdagen zijn terug te vinden op de website 

van STABU (www.stabu.org/Info STABU/STABU relaties).

FABrIkANTENINdEx 

NU OOk OP INTErNET 

Vanuit de markt, zijnde de STABU-licentiehouders, fabrikanten, vereniging 

FBS, Bestekservicemakers etc., is diverse malen de wens naar voren 

gekomen om de STABU Fabrikanten Index (SFI) die verspreid wordt op 

de DVD (offline) samen met de STABU-Catalogus, BRIS Warenhuis etc. 

ook geschikt te maken voor internet (online). 

Om dit te kunnen realiseren is de Stichting STABU met Zee- 

Boer een samenwerking aangegaan om de functionaliteit 

van hun bestekservices-portals (www.bestekservices.nl) en 

de STABU Fabrikanten Index samen te voegen. Om dit in 

goede banen te leiden is de overige bestekservicemakers 

gevraagd hieraan mee te werken en gezamenlijk een sterkere 

positie in de markt te bereiken. 

In deze index worden uitgebreidere zoekmogelijkheden opgenomen 

om het gebruikersgemak te vergroten. Door deze 

samenwerking zullen voor de STABU-uitgave 2009-2 twee 

fabrikantenindexen verschijnen; de huidige STABU Fabrikanten 

Index uitgave 2009-2 op DVD èn een online versie op 

www.bestekservices.nl. 

Op deze website worden uiteraard alleen de links meegenomen 

naar online bestekservices, helaas is er geen mogelijkheid om 

links aan te brengen naar bestekservices die alleen geschikt zijn 

om op DVD uitgebracht te worden. De functionaliteit van de 

online zoekmachine zal in samenwerking met de betrokken partijen 

in de loop der tijd worden uitgebouwd. 

Meer informatie? Een nadere toelichting is verkrijgbaar bij: 

G.C.M. (Bert) van de Goot van STABU; 

tel. (0318) 633026 of e-mail gvandegoot@stabu.nl. 

Nieuwe fabrikanten met FPS-en in 2009 

In het STABU-bestand is ruimte gereserveerd voor, in samenwerking met STABU opgestelde, productspecificaties van toeleveranciers. Daarbij gaat het 

uitsluitend om productspecificaties die informatie bevatten ten behoeve van het bestek en niet om andere productinformatie. 

Naam Plaats Producten 

Sika Group Brussel dakbedekking 

Erdo Capelle a/d IJssel dakbedekking, pu coating, pv modulen 

Climarad Oldenzaal hybride oplossing wtw,verwarmen en ventileren 

Bisolar Roden pv modulen 

ADT Woerden beveiligingapparatuur, brandmeldinstallatie,vlammenmelder 

Alfa laval Breda warmtewisselaar,koeltoren,doorstroomtoestel 

Nebiprofa Klundert dakbedekking,dakisolatie 

Abeco Veghel dak, gevel, element, sandwichpaneel 

Eputan Meerkerk kunststof sportvloeren, vloerbedekking 

Fassawall Zutphen kunststof wandfolie 

Icopal Groningen dakbedekking 

Morgo folietechniek Zutphen specialist in dak en wandfolies 

Hercules Tienray vooraf vervaardigde steenachtige elementen 

Korado Haren verwarmingslichamen, radiatoren 

Atecpro Amsterdam dilatatie voegafdekkingsprofiel 

Fabromont Schmitten textiele vloerbedekking, kugelgarn 

Crawford Heerhugowaard deuren, aandrijfsystemen, dockshelters, dockseals, docklevellers 

OWA Amsterdam plafondsystemen, minerale wol 

HC-PS Waalwijk parkeergarage ventilatiesystemen 

Foreco Gorinchem houten, buitenberging 

Centendo Delft NAI-architectuurplaquette 

Schomburg Hoogeveen pleistermortel, tegellijm, bitumenemulsie 

Frits Jurgens Slochteren taatsdeur, binnen 

Lamikon Apeldoorn montagekozijn, pui kozijn 

Kingspan Tarec Turnhout isolatieschaal, kunstofschuimschaal 

STABULLETIN | 11

De Bond van Nederlandse Bestekdeskundigen BNB streeft naar het bevorderen van de kennis, 

het inzicht en de vaardigheid van de bestekdeskundigen. 

In bepaling 00.03.10-01 (Werkzaamheden derden) 

kan de bestekschrijver vermelden, welke werkzaamheden, 

benodigd voor het realiseren van een project, 

niet door de aannemer zullen worden uitgevoerd, 

maar door een “derde”. Een overeenkomst wordt 

in principe gesloten tussen twee partijen (opdrachtgever 

en aannemer). elke (rechts)persoon anders 

dan deze twee partijen kan worden beschouwd als 

een “derde”. 

In geval van werkzaamheden aan hetzelfde project door meerdere 

aannemers, zal de opdrachtgever met meerdere partijen 

overeenkomsten sluiten. De aannemers van de verschillende 

werken moeten ten opzichte van elkaar worden beschouwd 

“derden”. Het begrip “derden” wordt in veel bestekken te pas 

en te onpas gebruikt. Vooral in het laatste geval kan dat voor 

de opdrachtgever vervelende gevolgen hebben. In dit artikel 

wordt de afbakening van werkzaamheden van twee of meer 

partijen, door middel van een “demarcatielijst” onder de loep 

genomen. Er wordt gepleit voor het nauwkeurig samenstellen 

van nevenbestekken door de ontwerpende disciplines en het 

vermijden van overbodige bepalingen. 


In kort 

Nevenbestek installaties en “demarcatie” 

De begrenzing van door verschillende partijen uit te 

voeren werken 

Het uitvoeren van in elkander grijpende werken en de 

coördinatie daarvan is geregeld in paragraaf 31 van de U.A.V. 

1989. De afstemming van de administratieve bepalingen 

in de bestekken van bij de uitvoering van het project 

betrokken nevenaannemers is reeds eerder beschreven in 

het STABU bulletin van maart 2008. 

De vraag, waar veel bestekschrijvers meer worstelen is 

“hoe maak ik duidelijk welke de begrenzingen zijn van de 

werkzaamheden van elk van de nevenaannemers”? 

Het antwoord op deze vraag wordt reeds gegeven door 

de definitie van “het bestek” in paragraaf 1 lid 1 van de 

U.A.V. 1989: “...de beschrijving van het werk, de daarbij 

behorende tekeningen, de voor het werk geldende voorwaarden, 

de nota van inlichtingen en het proces-verbaal 

van aanwijzing;...”. 

Als we de “voor het werk gelden voorwaarden”, de “nota 

van inlichtingen” en het “proces verbaal van aanwijzing” 

even vergeten, staan de ontwerper van het gebouw 

slechts “de beschrijving van het werk” en “de daarbij behorende 

tekeningen” ter beschikking om de begrenzingen 

van de werkzaamheden van elke aannemer vast te leggen. 

De reikwijdte van de U.A.V. 1989 

Met andere woorden: de grenzen van de door verschillende partijen uit te voeren 

werken dienen door de ontwerpers te worden vastgelegd in bestekboek en 

tekeningen. De begrenzingen moeten onderwerp van overleg zijn tussen de bij 

het project betrokken ontwerpers van de verschillende disciplines. 

Men dient zich daarbij te realiseren dat elke overeenkomst (op basis van de 

STABU systematiek) met een aannemer van bouwkundige of installatietechnische 

werken wordt geregeerd door de U.A.V. 1989 1) . Daardoor zijn alle bij het 

werk betrokken nevenaannemers gehouden aan (onder meer) de volgende bepalingen. 

1) Overeenkomsten met nutsbedrijven zullen nagenoeg altijd worden geregeerd 

door de leveringsvoorwaarden van deze bedrijven. 

Bepalingen 

• Hij is verplicht al datgene te verrichten, wat naar de aard van de overeenkomst 

door de wet, de billijkheid of het gebruik wordt gevorderd 

of tot een behoorlijke aanwending der bouwstoffen behoort. (U.A.V. 

1989, Par. 6 lid 1, tweede alinea). 

• De verplichtingen van de aannemer omvatten mede: 

a) de levering van de nodige bouwstoffen en het verrichten van de no 

dige werkzaamheden; 

b) de beschikbaarstelling van gereedschap, materieel, hulpmaterialen, 

hulpstoffen, hulpwerken en andere hulpmiddelen, nodig voor de 

uitvoering van het werk en het verrichten van de nodige hulpwerkzaamheden; 

c) de betaling van precario, kosten van aansluiting van hulpleidingen 

en dergelijke. (U.A.V. 1989, Par. 6 lid 3). 

• Na gebruik en uiterlijk bij de oplevering moet het werkterrein naar 

genoegen van de directie zoveel mogelijk weder in de oorspronkelijke 

toestand worden opgeleverd. 

• De aannemer gedoogt - zonder aanspraak op andere vergoedingen dan 

de in het volgende lid bedoelde - dat door derden, aan wie de directie 

zulks toestaat, tegelijkertijd en te zelfder plaatse wordt gewerkt. 

(U.A.V. 1989, Par. 31 lid 3). 

• Hij gedoogt, dat daarbij gebruik wordt gemaakt van reeds gemaakt 

werk en gemaakte hulpwerken. Voor dit gebruik kan de aannemer aanspraak 

op bijbetaling doen gelden, indien meer van hem wordt verlangd 

dan redelijkerwijs van hem kan worden gevergd. (U.A.V. 1989, 

Par. 31 lid 3).

BESTEk 

Door: ir. S.W. (Sietze) Wierda namens BNB 

De “demarcatielijst” 

Ondanks deze bepalingen in de U.A.V. 1989 worden door 

veel installatie-adviseurs in hun “demarcatielijst” bepalingen 

ten behoeve van opname in het bouwkundige nevenbestek 

aangedragen, die de indruk wekken dat de bepalingen 

van de U.A.V. uitsluitend gelden voor de aannemer van 

bouwkundige werken. In de praktijk werden onder meer de 

volgende bloemrijke teksten aangetroffen: 

•Verticaal/horizontaal transport van de grote componenten 

bestaande uit: luchtbehandelingskasten, dakafzuigventilatoren, 

verdeler/verzamelaar, regelkasten en expansievaten, 

olieafscheider, vetvangput, koelmachines, buffervaten etc. 

•Het beschikbaar stellen van gas, water en elektriciteit voor het vullen en beproeven 

van de werktuigbouwkundige installaties, verbruikskosten zijn voor de bouwkundige 

aannemer. 

De transportkosten (vanuit Zuid-Korea?) van door derden te verwerken componenten 

kunnen, evenals de kosten van gas, water en elektriciteit niet door een 

nevenaannemer eenduidig worden begroot. 

Het werk en de uitvoering daarvan zijn ingevolge U.A.V. par. 6 voor rekening van de 

aannemer, dus ook voor rekening van de aannemer van installatietechnische werken. 

Niemand weerhoudt nevenaannemers er overigens van met elkaar omtrent dit 

onderwerp een onderlinge regeling te treffen. 

Deelontwerpen moeten op elkaar worden afgestemd 

In juridische zin is er geen verschil tussen een aannemer van bouwkundige werken 

en een aannemer van werktuigkundige of elektrotechnische werken. Er kan dus 

geen sprake van zijn, dat bepaalde verplichtingen alleen zouden gelden voor de aannemer 

van bouwkundige werken en andere voor de aannemer van installatietechni- 

‘Er wordt gepleit voor het 

nauwkeurig samenstellen 

van nevenbestekken door de 

ontwerpende disciplines en 

het vermijden van overbodige 

bepalingen.’ 

Voorbeeld 

sche werken. Evenmin bestaan er bepalingen, dat de ene aannemer 

zijn handen vuil zou mogen maken en de andere niet. 

Duidelijk is wel, dat bepaalde delen van het werk soms 

beter kunnen worden opgenomen in het nevenbestek van 

ene aannemer dan in dat van de andere. Deze afstemming 

tussen de ontwerpende partijen dient uiterlijk in de bestekfase 

plaats te vinden. Zie voorbeeld in kader. 

In veel andere gevallen is het opdragen van werkzaamheden 

aan een derde nodeloos ingewikkeld. Bijvoorbeeld: 

het graven en dichten van sleuven voor de aanleg van een 

buitenrioleringsleiding maakt zonder nadere bepalingen 

onderdeel uit van het nevenbestek van de aannemer van 

de installatietechnische werken. (zie U.A.V. par. 6 lid 1, 

tweede alinea en par. 15 lid 4). Er is geen enkele reden 

om het graven en dichten van de sleuven aan een derde 

op te dragen. 

Het opnemen van invoerbuizen in betonnen constructiedelen. De plaats 

en de aard van invoerbuizen dient door de ontwerpers in onderling overleg 

te worden vastgesteld. Immers de plaats, de afmetingen en de technische 

eigenschappen van de invoerbuizen hebben invloed op het constructieve 

ontwerp van een betonnen constructiedeel. De afmetingen 

en specificaties van de invoerbuizen zijn ook afhankelijk van de eisen die 

worden gesteld door de aard en de omvang van de installatie en/of de 

eisen van het betreffende nutsbedrijf. 

In dit geval ligt het voor de hand de invoerbuizen op te nemen in de 

beschrijving en de tekeningen van het bouwkundige werk. Of de doorvoerbuizen 

door de aannemer worden geleverd, dan wel door/namens 

de opdrachtgever kan in de werkbeschrijving worden vastgelegd. 

STABULLETIN | 13


Klein nieuws dat we u toch niet wilden onthouden. 

Korte Berichten 

Tentoonstellingen in het NAi 

Het Nederlands Architectuurinstituut (NAi) is méér dan een museum. Het is 

een voor iedereen toegankelijke culturele instelling waar op verschillende manieren 

aandacht wordt besteed aan de ontworpen omgeving. 

Het NAi is sinds 1993 gehuisvest in een markant gebouw, ontworpen door Jo Coe- 

nen, gelegen aan de rand van het Museumpark in het centrum van Rotterdam. 

In het NAi worden belangrijke archieven en collecties bewaard en toegankelijk 

gemaakt voor het publiek. Het instituut voorziet in mogelijkheden voor onderzoek 

en biedt een platform voor discussie. Door middel van tentoonstellingen 

en publicaties wil het NAi zowel het professionele werkveld als het grote publiek 

informeren, inspireren en stimuleren. Het NAi bezit een van de meest belangrijke 

collecties van interieur, architectuur, stedenbouw en landschap ter wereld. 

Komende tijd zijn diverse tentoonstellingen in het NAi te bekijken waaronder: 

Coolpower, prijsvraagmaquettes van de Coolsingel uit 1912 

Het is al bijna 100 jaar geleden dat de eerste discussie plaatsvond over de ontwerpwedstrijd 

voor het Raadhuis aan de Rotterdamse Coolsingel. Aanleiding 

voor de expositie vormen de actuele plannen van het Rotterdamse gemeentebestuur 

voor de bouw van het Nieuwe Stadskantoor en de voltooiing van de 

STABUm@il 

Het is ook mogelijk om regelmatig nieuws over STABU 

in uw inbox te krijgen. STABU heeft hiervoor een digitale 

nieuwsbrief in het leven geroepen, STABUm@il genaamd. 

Regelmatig zal daarin geïnformeerd worden over 

zogenaamde STABU-evenementen zoals gebruikersdagen, 

nieuwe uitgaven, beurzen, etc. Zo worden actuele 

zaken in een kort artikel weergegeven en de aandacht 

gevestigd op uitgebreidere artikelen die op onze website 

staan. STABUm@il wordt ongeveer 6 x per jaar verzonden 

naar alle geïnteresseerden. Wilt u de informatie ook 

ontvangen, meldt u zich aan via de website van STABU, 

www.stabu.org 

restauratie van de prijsvraagmaquettes uit 1912. Het eerste deel 

van de tentoonstelling Coolpower schetst een historisch beeld 

rondom de prijsvraag voor het Raadhuis van 1912. Vanaf 1 tot 13 

september toont het NAi in de foyer de vijf genomineerde maquettes 

uit de huidige ontwerpwedstrijd voor het Nieuwe Stadskantoor. 

Alle activiteiten en nieuwe ontwikkelingen rondom dit 

project zijn te volgen op de NAi site. 

Designing Coexistence 

van de 4e internationale architectuur biënnale Rotterdam 

Van 24 september t/m 10 januari 2010 zal de hoofdtentoonstelling 

Open City: Designing Coexistence van de 4e internationale architectuur 

biënnale Rotterdam (IABR) te zien zijn in het NAi. Met 

een nieuwe en directe verbinding tussen de straat en de grootste 

tentoonstellingszaal opent het gebouw zich tijdens de 4e IABR letterlijk 

naar de stad Rotterdam. De bezoeker van Open City: Designing 

Coexistence start in het ‘Forum’ waar zich een grootschalig 

doorloopmodel van de Open City bevindt met inleidende tentoonstellingen, 

faciliteiten en publieksactiviteiten in het kader van het 

Event Program. Vanuit het Forum zijn de zes subtentoonstellingen, 

verspreid over het hele NAi, te bezichtigen; Maakbaarheid, Refuge, 

Reciprocity, Community, Squat en Collective. 

Kijk voor de laatste informatie op www.nai.nl 

M@il van PIM 

Interesse om op de hoogte te worden gehouden van allerlei 

informatie, specifiek rondom PIM? Voor dit doel 

is een PIM-nieuwsbrief opgezet met achtergronden bij 

nieuwe releases, evenementen, uitgebreide functionaliteit 

en dergelijke. Stuur een e-mail aan pim@stabu.nl 

met als onderwerp “nieuwsbrief PIM” en ontvang deze 

per e-mail op regelmatige basis.

klankbord via LinkedIn 

STABU heeft in juni 2009 een eigen 

groep gecreëerd op LinkedIn; de 

STABU gebruikersgroep. STABU 

heeft haar eerste pas gezet in 

de wereld van Social networks. 

Linkedin is gekozen omdat het 

een puur zakelijk network is en 

omdat het 1.1 miljoen nederlandse 

professionals telt. 

Op Linkedin is het mogelijk om zich bij 

een groep aan te melden. Er zijn er duizenden. 

STABU bestaat voor en door de 

bouw en wil zich graag met haar licentiehouders, 

klanten en geïnteresseerden 

verbinden. Nu dus ook via Linkedin 

en u kunt hier mee praten, nieuws lezen, 

aankondigingen lezen. En verder kunt u 

vragen stellen, aan discussies deelnemen, 

maar ook uw netwerk vergroten! 

Kortom; wij nodigen u van harte uit om 

zich met ons op Linkedin te verbinden! 

Dat Web 2.0 interactief internetten mogelijk 

heeft gemaakt zal de meeste van 

u niet ontgaan zijn. Wie kent niet de 

Blog’s, Forums , Communities en Social 

Networks die als paddenstoelen uit de 

grond zijn gerezen en die een steeds 

grotere rol spelen. 

Ook al maakt u (nog) niet actief gebruik 

van één van deze mogelijkheden om 

met anderen te communiceren, dan zullen 

namen als Facebook, Twitter, Linkedin 

en Hyves u vast niet zijn ontgaan. 

Web 2.0 maakt het mogelijk om sneller 

en effectiever informatie uit te wisselen 

en dat zorgt samen met het gebruikersgemak, 

voor een grote populariteit 

onder alle leeftijden in de bevolking. 

Op dit moment is er een enorme stijging 

van 55+ op sites als Facebook bijvoorbeeld. 

Eigenlijk kun je stellen dat er naast onze 

normale “op straat” maatschappij een 

hele nieuwe maatschappij is ontstaan; 

de virtuele maatschappij. En waar 

de normale maatschappij zich vooral 

kenmerkt door verharding, zie je in de 

virtuele maatschappij juist verzachting 

ontstaan. Denk aan het belangeloos 

delen van informatie, de informele benadering 

op zakelijke social networks 

en de opensource software, waarbij 

mensen over de hele wereld meewerken 

aan software die gratis beschikbaar 

is voor iedereen. 

Dit is een zeer interessante ontwikkeling 

en de cijfers liegen er niet om! Facebook 

bijvoorbeeld 

kent in januari 

2007 40.000 leden 

wereldwijd. In juni 

2009 waren dat er 

200 miljoen. 

Er zijn ruwweg 2 

vormen van Social 

Networks te onderscheiden; 

de 

Fun networks, denk 

aan Hyves, Facebook, Twitter en de zakelijke 

networks zoals bijvoorbeeld Linkedin. 

In beiden gevallen is de meest voorkomende 

motivatie om deel te nemen, 

het zich verbinden met anderen. Of dit 

nu vrienden en kennissen zijn, of mensen 

die een zelfde hobby of interesse 

delen. 

In het zakelijk Social Networken is het 

verbinden met mensen uit dezelfde 

beroepsgroep, klanten en toekomstige 

klanten de reden waarom dit zo ontzettend 

populair is en waardoor dit alleen 

nog maar zal toenemen. 

Er begeven zich heel wat bedrijven op Social Networks. Dit is 

niet zo vreemd, want het is een snelle, tijdsbesparende ma- 

Eigenlijk kun je stellen dat er 

naast onze normale “op straat” 

maatschappij een hele nieuwe 

maatschappij is ontstaan; de 

virtuele maatschappij 

nier om met de klanten of doelgroepen te communiceren. Het 

is goedkoop en mits goed gebruikt, kan een bedrijf behoorlijk 

veel informatie over haar klanten beluisteren en verzamelen. 

Dit kan helpen om de marketingstrategie te verbeteren, maar 

ook om behoeften uit de markt te anticiperen. Bovendien kan 

een bedrijf zich echt verbinden met haar doelgroep en klanten. 

Kortom voor bedrijven biedt het naast verbinden, de mogelijkheid 

om te luisteren, luisteren en nog eens luisteren! 

Voor vragen over de gebruikersgroep van STABU op Linkedin 

kunt u contact opnemen met Esther Ligthart van STABU; tel. 

(0318) 633026 of e-mail eligthart@stabu.nl. 

STABULLETIN | 15

Nieuwe generatie 

CV-ketels 

de toegevoegde waarde 

Op de meest recente gebruikersdag van STABU werd het voor het 

voetlicht gebracht; innovatie leeft en zeker in de cv-ketel branche! 

Manager Sales Support van Remeha, Ruud Brunst, heeft met zijn 

26 jaar ervaring in de installatiebranche deze boodschap duidelijk 

overgedragen aan de aanwezige bestekschrijvers/licentiehouders 

tijdens de gebruikerdag op 25 juni 2009. reden voor de redactie 

van STABU-bulletin om hem eens naar de laatste stand van zaken 

te vragen. 

een stukje geschiedenis 

De geschiedenis van Remeha begint in 1935 in Apeldoorn, waar Gerard van 

Reekum aanvankelijk een technisch handelsbureau start. Wanneer in 1948 een 

eigen ijzergieterij in gebruik wordt genomen, legt het bureau zich ook toe op de 

productie van gietijzeren pijpen en ketels voor centrale verwarming. 

Aanvankelijk waren dit ketels voor vaste brandstoffen (bijv. cokes), na 1955 

kwam ook het oliestoken langzaam op gang en ook werden ketels ontwikkeld 

voor stadsgas. In de jaren ‘63-’65 heeft Nederland de eerste aardgasvondsten 

gedaan. De doorontwikkeling van de (atmosferische) gasketel is vervolgens op 

gang gekomen. In de jaren ‘70 werden ook overdrukketels, met voorzetbrander, 

gemaakt voor olie en/of gas. Tot in de jaren 1990 werden er atmosferische 

(staande) gasketels geproduceerd in de vermogensrange van 14 tot 1215 kW. 

Hr-ketels 

In de jaren direct volgend op de eerste energiecrisis is de ontwikkeling van hoog 

rendementsketels op gang gekomen met de condenserende (HR) verwarmingsketel. 

In eerste instantie werd er toegelegd op de ontwikkeling en productie van 

(grotere) atmosferische HR-ketels, met vermogens tot uiteindelijk bijna 1300 

kW. In 1985 werd ook de productie van wandgasketels ter hand genomen; een 

type toestel dat gemeengoed zou worden in de Nederlandse woning. 

Inmiddels zijn de rendementen van HR-ketels gestegen tot het absoluut haalbare 

en is de uitstoot van milieuvervuilende stoffen geminimaliseerd. Gietijzer wordt 

meer en meer vervangen door aluminium en de toestellen worden steeds compacter. 

De ontwikkeling van de HRe-ketel heeft een grote vlucht genomen; een 

hoog rendement combiketel die tegelijk elektriciteit levert voor thuisgebruik. 

Mededeling 

Remeha is een innovatieve producent van centrale verwarmingsproducten 

en maakt deel uit van De Dietrich Remeha Group die met 2300 medewerkers 

een omzet realiseert van ruim € 600 miljoen. De Dietrich Remeha 

Group, met het hoofdkantoor in Apeldoorn, is een groeiende organisatie 

met productielocaties in Frankrijk, Nederland en diverse verkoopkantoren 

verspreid over Europa. 


Ruud Brunst 

STABU 

“Vanuit de markt kregen we al gauw vragen over het gebruik 

van de STABU-systematiek en de wens om bestekteksten 

te kunnen selecteren, direct in de database”, aldus Ruud 

Brunst. “De geluiden die we zelfs horen waren ‘hoe goed je 

producten ook zijn; als je niet in STABU staat, dan selecteer ik 

je nooit’. Uiteraard hebben we er meteen werk van gemaakt. 

In het begin stuurden we bij elke offerte een uitgewerkt 

STABU-bestek elektronisch mee. We kregen er vervolgens 

zoveel vraag naar, dat we besloten hebben om alle producten 

uit te werken en deze allemaal op de website te zetten. 

Hoewel het nu niet meer uniek is, waren we wel een van 

de eerste in de ketelbranche die dit deed en tot op de dag 

van vandaag worden deze bestekteksten veelvuldig gedownload. 

Opgezet volgens de STABU-systematiek zien de teksten 

er ook professioneel uit”, aldus de manager sales support 

van Rehema. 

Duurzaamheid en innovatie 

Innovatie heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan Remeha’s 

leidende positie binnen de Europese verwarmingsbranche. 

Dankzij grote investeringen in R&D is Remeha een 

belangrijke speler op het gebied van duurzame en efficiënte 

producten. Daarnaast heeft De Dietrich Remeha Group, het 

internationale concern waar Remeha deel van uitmaakt, een

sterke Europese positie op het gebied 

van warmtepompen. 

“De laatste innovatie van Remeha is de 

ultramoderne HRe®-ketel, die uniek is 

doordat de cv-ketel in staat is elektriciteit 

te genereren. Remeha is trots om 

het eerste bedrijf te zijn dat een HRe®combiketel 

op de markt brengt. Deze 

ketel reduceert de CO 2 uitstoot per huishouden 

met maar liefst 1000 kg per jaar. 

Dit komt overeen met het ongeveer vier 

maanden niet gebruiken van een auto. “ 

“De HRe®-ketel kan tot 1kW aan elektriciteit 

voor huishoudelijk gebruik leveren, waardoor ook de 

energierekening van een gemiddeld gezin beduidend lager 

wordt. Naar verwachting zal de jaarlijkse besparing op de 

energiekosten tussen de €300 en €400 liggen. Dit is een bijdrage 

aan de transitie naar een duurzame toekomst die werkelijk 

verschil maakt.” 

Duurzame energie 

“De verdere besparing van het HR-ketelrendement is beperkt, 

dit samen met de stijgende energiekosten, aanzienlijke ontwikkelingen 

in de techniek, de liberalisering in de energiemarkt en 

natuurlijk de milieuaspecten heeft ervoor gezorgd dat we nog 

een kritisch naar het begrip ‘duurzame energie’ hebben ge- 

Toekomst-proof! 

Eén ding is zeker: standaard IP-techniek in nieuwe gebouwen. 

Dé infrastructuur voor een supersnelle breedbandverbinding. 

Internet, telefonie, tv en ook deurvideo-installaties gaan over 

deze verbinding. Voor gebouwen van de toekomst presenteren 

wij het nieuwste IP-deurvideosysteem. Puur en krachtig 

voor opvallende prestaties. 

Technische specifi caties: 

• TCP/IP techniek 

• Power over Ethernet, Peer to Peer 

• Onbeperkt koppelen van panelen en monitoren 

• Op afstand muteren 

Op vercoma.nl vindt u uitgebreide informatie over onze deurcommunicatieen 

domoticasystemen. U kunt ons natuurlijk ook bellen op 075 - 621 76 28. 

“Met het toepassen van de 

nieuwste technologieën kunnen 

we met recht zeggen dat cv-ketels 

een toegevoegde waarde hebben”, 

aldus ruud Brunst van remeha. 

keken. Onze definitie wordt gevormd door ‘onuitputtelijke energie waar generaties 

hierna geen nadelige gevolgen ondervinden’. 

In september 2009 zal Remeha met een gasadsorptiewarmtepomp op de markt komen. 

en tevens collectieve zonneboilersystemen in het assortiment opnemen. 

De free piston stirling engine (FPSE) is een van de onderdelen van de HRe-ketel 

die in 2010 zal worden toegevoegd worden aan de productenrange van Remeha. 

Deze gaswandketel wordt gestookt op aardgas; het is echter een combiketel. Naast 

warmte voor tapwater en verwarming levert deze ook elektriciteit. Het overschot 

aan opgewekte stroom is mogelijk om terug te leveren aan het net. Met het toepassen 

van de nieuwste technologieën kunnen we met recht zeggen dat cv-ketels een 

toegevoegde waarde hebben”, aldus Ruud Brunst van Remeha. 

vercoma.nl 

100% IP-deurvideosysteem

Stichting Marktwerking Installatietechniek is een stichting die aanbestedingsprocedures ten behoeve van installatiebedrijven 

verder wil verbeteren. Daarbij streeft SMI naar evenwichtige, objectieve en transparante vraagen 

aanbodverhoudingen. 

Uit de praktijk 

Aanbesteders overvragen 

regelmatig met selectie-eisen 

De dagelijkse praktijk van SMI bestaat uit het steekproefsgewijs screenen 

van aanbestedingsprocedures op juistheid en praktische uitvoerbaarheid 

voor gegadigden. De diverse geschiktheid- en selectie-eisen 

dienen in balans te zijn met de aard en omvang van het aan te besteden 

project. Dat deze balans nogal eens ver is te zoeken, blijkt uit de volgende 

praktijkvoorbeelden. 

Referentieprojecten 

De uitvoeringswerkzaamheden van een nieuw multifunctioneel centrum met 

een omvang van een kleine 3.000 m2 brutovloeroppervlak (bvo) werd aanbesteed. 

Het betrof een Europese aanbesteding met het besluit aanbestedingen 

overheidsopdrachten (BAO) van toepassing. 

Het centrum zou huisvesting moeten gaan bieden voor diverse gebruikers zoals 

een kinderopvang, basisschool, enkele winkels, peuterspeelzaal, dorpshuis en 

binnensportgelegenheid. 

Installatietechnisch betrof het geen echt complex werk; de diverse gebruikers 

vragen niet om extra of bijzondere installaties. Toch stelde de aanbesteder veel 

extra eisen aan de vakbekwaamheid, met name ervaring op het gebied van werken, 

waarbij sprake is van bovengenoemde gebruikers, die dus qua aard overeenkwamen. 

Met nog extra punten te verdienen als er sprake was van meerdere 

gebruikers in 1 referentieproject. Terwijl de installaties qua aard van een 

peuterspeelzaal en een kinderopvang of basisschool niet noemenswaardig van 

elkaar afwijken. 

Voor zover de aard van de installaties niet afwijkend zijn van elkaar bij verschillende 

gebruikers, is dit onderscheid in basisschool, peuterspeelzaal etc. niet van 

belang. En mag dus niet gevraagd worden. Bovendien werd er ook nog eens 

gewerkt met een uitgewerkt bestek, zonder enige ruimte voor de installateur 

om andere oplossingen voor de installaties door te voeren. Dan heeft het weinig 

zin om zulke gedetailleerde referentieprojecten te vragen. Ervaring met betreffende 

installaties is dan afdoende, want meer wordt bij de uitvoering van een 

uitgewerkt bestek niet verlangd. 

Ook was er nog een onderscheid aangebracht in de grootte van de referentieprojecten: 

een project met dezelfde omvang qua bvo’s was meer punten waard 

dan een referentieproject dat groter was dan het multifunctioneel centrum. 

Ook dit onderscheid is niet reëel; immers als je in staat bent een groter project 

te maken, ben je ook instaat een kleiner project te maken. Het selecteren van 

kleinere installateurs, is hiermee te kort door de bocht - mocht dat de achterliggende 

reden zijn -. 

Wel professionele reactie 

Voor SMI was er dus werk aan de winkel! De aanbesteder werd op deze misslagen 

in de aanbesteding gewezen. De aanbesteder was meteen overtuigd dat 


‘Het huidig economisch klimaat 

zorgt ervoor dat opdrachtgevers 

extra voorzichtig zijn bij het 

uitkiezen van de juiste partij 

voor hun opdracht. Dat is een 

gezonde instelling, maar het kan 

ook doorslaan en tot negatieve 

effecten leiden.’ 

inschrijvers die ervaring hadden met grotere projecten gelijk 

beoordeeld dienen te worden met hen die referentieprojecten 

van gelijke omvang hadden. Maar het punt van 

hoe meer soorten gebouwen gelijk aan de gebruikers van 

het te bouwen centrum, hoe beter gewaardeerd, zag men 

geen noodzaak tot aanpassing. 

Na het benadrukken dat de “specifiek geduide werkzaamheden” 

die de aanbesteder aangaf, toch echt op de installatiewerkzaamheden 

moeten slaan - en nìet op de gebruiksfunctie 

van een gebouw op zich - , stelde de aanbesteder

SMI 

van 

Door: mr. Margreet van Deurzen & ir. Pieter van den Eijnden 

gelukkig zijn eisen bij. Je kunt als aanbesteder alleen volstaan 

met de aanduiding van het gebruik van een gebouw 

of ruimte, als daarmee de specifieke aard van de installatiewerkzaamheden 

aangeduid kunnen worden, bijvoorbeeld 

een laboratorium. 

SMI ondersteunt - met kennis, expertise en praktisch 

(juridisch) advies - individuele installateurs op het gebied 

van aanbestedingen en contractvorming van installatietechnische 

werken in Nederland. Doordat SMI een onafhankelijke 

partij is, kan zij bij uitstek de aanbestedende 

partij op onjuistheden wijzen. SMI slaat bovendien een 

brug tussen installatiebedrijven enerzijds en de aanbestedende 

partijen in de bouwkolom anderzijds, als het gaat 

om aanbestedingsreglementen en de gevolgen ervan 

voor de dagelijkse praktijk. 

Deze aanbesteder, een gemeente in het noorden, trad overigens professioneel 

op door helder uitleg over de eerdere beslissingen en uitgangspunten te geven 

en reageerde adequaat daar waar alsnog ingezien werd dat het echt anders 

moest. En zulk gedrag valt nog niet van elke aanbesteder te zeggen!. 

Financiële eisen 

Het huidig economisch klimaat zorgt ervoor dat opdrachtgevers extra voorzichtig 

zijn bij het uitkiezen van de juiste partij voor hun opdracht. Dat is een gezonde 

instelling, maar het kan ook doorslaan en tot negatieve effecten leiden. 

Recentelijk werd als minimum eis gesteld dat de inschrijver minimaal diende 

te beschikken over een A score in de PD rating van Graydon of Pyng (de laatste 

is overigens onderdeel van Graydon), beide dienstverleners op gebied van kredietmanagement. 

De aanbesteder gaf als uitleg dat gezocht is naar een manier 

om alleen ondernemingen te selecteren als inschrijvers, die er financieel goed 

voorstaan. 

De grootste bezwaren zijn de volgende; De organisatie waarbij deze rating verkrijgbaar 

is, is een commerciële instelling. Voor de betreffende rapportage moet 

betaald worden ( thans € 100 !) , en dat terwijl men nog niet eens geselecteerd 

is. Daarnaast diende ook de gebruikelijke financiële informatie, waaronder een 

accountantsverklaring en een bankverklaring, ingediend te worden. Met de nodige 

kosten. 

Al met al heel veel financiële informatie met dubbele kosten. En ook nog eens 

in de fase waarop nog geen zekerheid is of men mag inschrijven. Als deze manier 

overall door aanbesteders wordt toegepast en men bedenkt dat bedrijven 

gemiddeld aan tien selecties moeten deelnemen om één werk daadwerkelijk te 

verkrijgen dan is het eenvoudig te constateren dat dit tot een disproportionele 

lastenverzwaring leidt. 

Ook is niet transparant hoe deze commerciële instellingen deze ratings vaststellen, 

zodat ook niet uit te sluiten valt of subjectieve elementen – wat uit den boze 

is - van invloed zijn. Kortom voldoende reden om zo’n eis te laten vallen. 

Een ander voorbeeld is dat het percentage voor de verlangde bankgarantie 

wordt verhoogd van 5% naar 10 tot zelfs 15%. Voor iedereen is helder dat bankgaranties 

(en ook al de daaraan voorafgaande bankverklaringen) beslag leggen 

op de kredietruimte van de bedrijven. Het huidige economische klimaat treft bedrijven 

daarin extra hard. Banken stellen hogere eisen en zijn veel terughoudender. 

Door het percentage te verhogen komen bedrijven eerder aan hun limiet, 

zodat zij met minder aanbestedingen kunnen meedoen. En dat leidt uiteindelijk 

tot minder opdrachten... de wereld op zijn kop?!? 

Dit geldt ook voor de gevallen waarin de bankgarantie volledig door moet blijven 

lopen gedurende de onderhoudsperiode, die vaak tot 1 jaar na oplevering 

doorloopt. Dat legt onevenredig zwaar beslag op de kredietruimte en de bankgarantiekosten 

lopen door. Ook hiervoor geldt een oproep aan aanbesteders 

om hiermee bij de eisen zorgvuldig om te gaan. Dan blijft er genoeg leven in de 

sector om deze periode van zwaar weer te overbruggen. 

Wilt u, aanbesteder, nadere informatie over hoe de markt tegen zaken aankijkt? 

Neem dan eens contact op via info@smiweb.nl of bel 079 – 32377 62. 

STABULLETIN | 19

» vervolg van pagina 1 ‘Leidende Principes Opdrachtgevend Bouwbedrijf ’ 

Doel 

Het doel van de leidende principes is om professionele samenwerking en ketenverantwoordelijkheid 

in de bouw te bevorderen. De principes beogen duidelijkheid 

te scheppen voor ketenpartners en bieden houvast aan inkopers en contractmanagers. 

Kernwaarden/ Leidende principes 

Uitgangspunt is het verbinden van het economische principe met kernwaarden 

als maatschappelijke verantwoordelijkheid, integriteit, transparantie en duurzaamheid. 

Opdrachtgevende bouwbedrijven verwachten van publieke en private opdrachtgevers 

dat zij maatschappelijk verantwoord met hen omgaan en dat zij ruimte 

bieden voor duurzaamheid en innovatie. 

Het opdrachtgevend bouwbedrijf wil met de opdrachtnemers omgaan, zoals het 

ook zelf graag behandeld wil worden door zijn opdrachtgever. Van de opdrachtnemers 

en partners verlangt het opdrachtgevend bouwbedrijf dat zij zich ook professioneel, 

integer, transparant en maatschappelijk verantwoord gedragen. 

Als er wordt samengewerkt op basis van prijs en kwaliteit en als er ruimte is voor 

innovatie ligt duurzame samenwerking en een optimaal resultaat in het verschiet. 

Uitwerking/ gedragsregels 

Maatschappelijke verantwoordelijkheid 

Het opdrachtgevend bouwbedrijf en de opdrachtnemer houden zich vanzelfsprekend 

aan weten regelgeving. Het opdrachtgevend bouwbedrijf zorgt er samen 

met de opdrachtnemer voor dat medewerkers hun taken sociaal verantwoord, 

veilig (arbeidsomstandigheden) en duurzaam kunnen uitvoeren. Van de opdracht- 


Op Weg nAAr DUUrZAme SAme 

nemer/toeleverancier wordt verlangd dat deze de kwaliteit 

van de geleverde dienst / het product borgt en zorg draagt 

voor een duurzaam, veilig en voor de omgeving acceptabel 

proces. Het opdrachtgevend bouwbedrijf en opdrachtnemer/toeleverancier 

zijn samen ketenverantwoordelijk. Dit 

houdt in dat het opdrachtgevend bouwbedrijf en de opdrachtnemers 

de verantwoordelijkheid hebben om duurzaam 

in te kopen. 

Integriteit & Betrouwbaarheid 

Het opdrachtgevend bouwbedrijf gaat zakelijk en open om 

met opdrachtnemers, toeleveranciers en andere partners. 

Selectie vindt plaats op basis van prijs én kwaliteit. Er wordt 

fair omgegaan met aanbiedingen van ketenpartners. Vanzelfsprekend 

wordt ook van de ketenpartners geëist dat zij 

zich aldus opstellen. 

Afspraak is afspraak; ook dit principe geldt in beide richtingen. 

Toeleveranciers en opdrachtnemers worden gestimuleerd 

om zich te ontwikkelen tot co-maker en/of preferred 

supplier zodat optimaal wordt samengewerkt in de keten. 

Pro-actieve, innovatieve opdrachtnemers zijn aantrekkelijke 

partners voor de grote bouwbedrijven. 

Transparantie 

Het opdrachtgevend bouwbedrijf zorgt voor duidelijke en 

transparante processen en procedures. Het opdrachtgevend 

bouwbedrijf spant zich in om opdrachtnemers en toeleveranciers 

tijdig en duidelijk te informeren. De opdrachtnemer

nWerKIng 

wordt betrokken bij de planning en waar relevant is er overleg over de omstandigheden 

waaronder een opdracht moet worden uitgevoerd. De opdracht wordt 

verstrekt op grond van vooraf bepaalde en helder gecommuniceerde criteria. 

Duurzaamheid 

Het opdrachtgevend bouwbedrijf geeft concrete invulling aan het streven naar 

duurzame ontwikkeling. Dit komt tot uitdrukking in zowel de bedrijfsvoering als 

in de projecten. Ook van de opdrachtnemer wordt verwacht dat hij verantwoord 

en duurzaam omgaat met materialen, afval en energie. 

Het opdrachtgevend bouwbedrijf, gespecialiseerde aannemers, toeleveranciers 

en andere partners zijn schakels in een keten van idee tot realisatie en beheer. 

Van publieke en private opdrachtgevers wordt verwacht dat zij ruimte bieden 

voor duurzame oplossingen. Dit gaat verder dan het stellen van duurzaamheidseisen 

aan producten en materialen. 

Het opdrachtgevend bouwbedrijf en de ketenpartners verwachten van overheid 

dat zij duurzame ontwikkeling bevordert door wetgeving, duurzaam en innovatief 

aanbesteden en voorlichting en publiciteit hierover. In lijn daarmee stelt het 

opdrachtgevend bouwbedrijf zich open voor goede suggesties van opdrachtnemers 

op het punt van duurzaamheid. 

Verankering 

De zeven grote opdrachtgevende bouwbedrijven nemen de leidende principes 

op in hun bedrijfsvoering en werken de principes voor eigen medewerkers verder 

uit. De principes worden op de websites van de bedrijven gepubliceerd. 

Op weg naar duurzame samenwerking 

Deze leidende principes zijn een initiatief van BallastNedam, BAM, DuraVermeer, 

ondertekende 

bedrijven 

Naast de zeven grootste bouwbedrijven van Nederland 

heeft een groep middelgrote bouwen infrabedrijven 

zich begin 2009 geschaard achter de leidende 

principes van het maatschappelijk verantwoord ondernemerschap 

in de bouw. Hiermee onderstrepen 

de bedrijven het belang voor een betere samenwerking 

met partners om zo meer ruimte te creëren voor 

een integrale aanpak, duurzaamheid en innovatie. 

Het gaat om de volgende bedrijven: 

•Ballast Nedam 

•BAM 

•Bouwbedrijf De Vries en Verburg 

•Colijn Aannemersbedrijf 

•Dura Vermeer 

•Freesmij 

•GMB Holding 

•Hegeman Beton- en Industriebouw 

•Heijmans 

•Lareco Nederland 

•Mourik Groot-Ammers 

•Ooms Nederland Holding 

•Rasenberg 

•Roelofs Wegenbouw 

•Strukton 

•TBI 

•Traffic Service Van Strien 

•Van den Herik 

•Volker Wessels 

Heijmans, Strukton, TBI en VolkerWessels. Met de publicatie 

van deze leidende principes willen deze grote opdrachtgevende 

bouwbedrijven een impuls geven aan duurzame 

samenwerking en maatschappelijk verantwoord ondernemen 

in de bouw. Bouwbedrijven die zich willen aansluiten 

bij dit initiatief zijn van harte welkom. 

De initiatiefnemers zijn zich ervan bewust dat de praktijk 

van vandaag nog niet altijd overeenkomt met de hier verwoorde 

leidende principes. Het gaat hier om de ambitie om 

beter te bouwen, beter samen te werken, op weg naar een 

nieuwe bouwcultuur, samen met u! 

STABULLETIN | 21

De Stichting STABU biedt een breed pakket opleidingen aan, gericht op de dagelijkse bestekspraktijk. 

Een korte opsomming is hieronder vermeld. Een volledig overzicht is op de 

website van STABU (www.stabu.org) opgenomen. 

Cursusaanbod 

Cursus STABU-bestekssystematiek 

Om de invoering van de STABU-bestekssystematiek binnen 

uw organisatie snel en effectief te laten verlopen, wordt door 

STABU een dagcursus georganiseerd. In één dag raakt u volledig 

vertrouwd met de STABU-systematiek. De prijs van deze 

cursus bedraagt € 365,-- exclusief BTW per persoon (prijsstelling 

2009), inclusief lesmateriaal en lunch. 

Op de volgende data is nog plaats: 

» 13 oktober 2009, 24 november 2009 

Cursus STABU Bestekken lezen 

De Stichting STABU helpt ontvangers van projectbestekken 

met het kritisch beoordelen van de inhoud. Waar zitten de 

voetangels en klemmen in de projectbestekken? Welke risico’s 

zitten erin verborgen? In een ochtend en een middag worden 

deze belangrijke zaken toegelicht. 

In deze cursus wordt uitgebreid aandacht besteed aan de 

uitleg van die administratieve en technische zaken die grote 

invloed kunnen hebben op de verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid 

van de uitvoerende en toeleverende bedrijven 

in de bouw. Met deze kennis kunnen de bedrijfsrisico’s beter 

ingeschat worden. Dus alle zaken die invloed hebben op zekerheidstelling, 

garantie, coördinatie, aansprakelijkheid, verzekeringen 

en geschillen komen aan de orde. De prijs van deze 

cursus bedraagt € 365,-- exclusief BTW per persoon (prijsstelling 

2009), inclusief lesmateriaal en lunch. 


» 22 september 2009, 3 november 2009, 8 december 2009 

Cursus Actualiteit in weten regelgeving in de B&U-sector 

Deze cursus Actualiteit in weten regelgeving in de B&U-sector 

is speciaal bedoeld voor hen die graag bijgeschoold willen 

worden over de meest recente ontwikkelingen in weten regelgeving 

in deze sector. 

De cursus is o.a. bestemd voor gebruikers, direct en indirect, 

van de STABU-bestekssystematiek zoals architecten- 

en ingenieursbureaus, de opdrachtgevende overheid, 

woningbouwverenigingen, projectontwikkelaars en aannemers- 

en installatiebedrijven, leveranciers en producenten 

van bouwstoffen die in bestekken worden voorgeschreven 

en iedereen die in zijn of haar dagelijkse functie in het 

bouwproces te maken heeft met weten regelgeving. Door 

middel van deze cursus, van één dag, is men weer geheel 

op de hoogte van alle valkuilen in bouwcontracten en weet 

men hoe deze te vermijden.De prijs van deze cursus be- 


draagt € 365,-- exclusief BTW per persoon (prijsstelling 2009), inclusief lesmateriaal 

en lunch. 


» 24 september 2009, 26 november 2009 

Opleiding Bestekschrijver (24 dagdelen) 

Deze opleiding tot professionele bestekschrijver behandelt alle relevante onderdelen 

voor het opstellen van projectbestekken. 

Ook de nieuwe ontwikkelingen op het terrein van de materialen vragen een steeds 

grotere kennis en deskundigheid van de bestekschrijver. In de andere bestaande 

cursussen en opleidingen wordt weliswaar aandacht besteed aan het belangrijke 

onderdeel “bestekken” maar niet in die mate dat daarmee de professionaliteit van 

de bestekschrijver wordt verhoogd. 

Op verzoek van velen heeft de Stichting STABU daarom deze opleiding opgezet. Uitgangspunt 

daarbij is de kennisoverdracht door ervaren docenten, gericht op de dagelijkse 

praktijk. De opleiding is zowel bouwkundig als installatietechnisch georiënteerd. 

De opzet van de opleiding is zodanig dat direct kan worden ingespeeld op veranderin- 

gen in de praktijk. Tot op heden hebben ruim 750 deelnemers deze opleiding met goed 

gevolg afgesloten. De prijs van de opleiding is € 3150,-- exclusief BTW per persoon (prijs- 

stelling 2009), inclusief diners, syllabi, overig studiemateriaal en examengelden. 

Op de volgende startdata is nog plaats: 

» 8 september 2009, 10 september 2009, 25 november 2009 

Opfriscursus Bestekschrijver (4 dagdelen) 

Speciaal bedoeld voor degenen die de Opleiding Bestekschrijver hebben gevolgd en 

bijgeschoold willen worden over de meest recente ontwikkelingen. 

Hoe houdt men zijn kennis up-to-date? Zeker op dit moment, met enerzijds een 

grote werkdruk die het gevolg is van de grote bouwportefeuille en anderzijds het 

hoge tempo van nieuwe regelgeving op nationaal en Europees vlak, is dat een moeilijke 

zaak. Hoe staat het nu precies met geïntegreerde contractvorming, wet BIBOB, 

de vernieuwde Woningwet, Bouwstoffenbesluit (BSB), CE-markering en KOMO, enz? 

Deze cursus bestaat uit vier dagdelen (verdeeld over 2 ochtenden en middagen, 

inclusief lunch). De prijs van deze cursus bedraagt € 640,-- exclusief BTW per persoon 

(prijsstelling 2009), inclusief lesmateriaal en lunch. 


» 6 en 7 oktober 2009 

Cursus Garanties in de bouw 

Garanties spelen in de bouw een belangrijke rol. Toch is het een niet éénduidig begrip. 

Om u wegwijs te maken in de complexe wereld van garanties, wordt door de Stichting 

STABU een ééndaagse cursus georganiseerd. Tijdens deze dag raakt u volledig vertrouwd

STABU 2009 

september, oktober, november & december 

met het fenomeen garanties in de bouw. De prijs van deze cursus bedraagt € 365,-- 

exclusief BTW per persoon (prijsstelling 2009), inclusief lesmateriaal en lunch. 


» 15 oktober 2009, 10 december 2009 

Cursus Verzekeringen in de bouw 

Op 1 januari 2006 is het nieuwe verzekeringsrecht, opgenomen in Titel 7.17 van het 

Nieuwe Burgerlijk Wetboek, in werking getreden. Het huidige verzekeringsrecht in het 

Wetboek van Koophandel bestond namelijk al ruim 160 jaar en was volgens de wetgever 

hard aan vernieuwing toe. Het nieuwe verzekeringsrecht zal de relatie verzekeraar 

en verzekerde, zo is de verwachting, in sterke mate beïnvloeden. Om u wegwijs te maken 

in het nieuwe verzekeringsrecht en de gevolgen hiervan voor de bouw, wordt door 

de Stichting STABU een ééndaagse cursus georganiseerd. Tijdens deze dag raakt u volledig 

vertrouwd met het fenomeen verzekeringen in de bouw. De prijs van deze cursus bedraagt 

€ 365,-- exclusief BTW per persoon (prijsstelling 2009), incl. lesmateriaal en lunch. 


» 3 september 2009, 10 december 2009 

Cursus nieuwe contractvormen in de bouw 

Geïntegreerde contractvormen in de B&U sector zijn niet langer exclusief het domein 

van rijksopdrachtgevers. Om u wegwijs te maken in geïntegreerde contracten in de 

B&U-sector, wordt door de Stichting STABU een ééndaagse cursus georganiseerd. Tijdens 

deze dag raakt u volledig vertrouwd met het fenomeen geïntegreerde contracten 

in de B&U-sector. De prijs van deze cursus bedraagt € 420,-- exclusief BTW per persoon 

(prijsstelling 2009), inclusief lesmateriaal en lunch. 


» 15 of 17 september 2009, 17 of 19 november 2009 

Cursus Dé (rol van) standaardvoorwaarden (UAV/UAVTI etc.) bij aanneming van werk 

in de B&U-sector 

Standaardvoorwaarden spelen in de bouw een belangrijke rol. Om u wegwijs te maken 

in de complexe wereld van standaardvoorwaarden in bouwcontracten, wordt 

door de Stichting STABU een driedaagse cursus georganiseerd. Tijdens deze dagen 

raakt u inhoudelijk geheel vertrouwd met het fenomeen standaardvoorwaarden 

in het algemeen en dé (rol van) standaardvoorwaarden (UAV/UAVTI etc.) bij aanneming 

van werk in de B&U-sector specifiek. De prijs van deze cursus bedraagt 

€ 915,-- exclusief BTW per persoon (prijsstelling 2009), inclusief lesmateriaal en lunch. 


» 27, 28, 29 oktober 2009 

Bedrijfsgerichte cursussen 

Alle cursussen & opleidingen zijn ook mogelijk “ín-company” 

en compleet af te stemmen op de wensen van ùw organisatie. 

NIEUW! Actuele ontwikkelingen in projectmanagement 

Projectmanagement is een vak dat vaak al werkende is aangeleerd. 

Veelal is dat een uitstekende leerschool om de praktische 

kanten van het vak onder de knie te krijgen, maar daar staat tegenover 

dat de onderliggende theorie vaak onderbelicht blijft. 

De laatste jaren hebben zich ontwikkelingen in het vakgebied 

voorgedaan die juist op die theoretische aspecten van projectmanagement 

hun invloed uitoefenen. Te denken valt aan 

de tendens om steeds vroeger in het proces het contract af te 

sluiten; het specificeren van de bouwopgave op basis van het 

prestatieconcept; de wens tot vroege prijszekerheid; de nieuwe 

geïntegreerde contractvormen op basis van de UAVgc; het aansprakelijkheidsregime 

van de standaard contractvoorwaarden 

en rechtspositieregeling dat achterblijft ten opzicht van de huidige 

wetgeving; de nieuwe aparte aanbestedingsreglementen 

voor private en publieke aanbesteders; het “gunnen op waarde” 

in plaats van op de laagste prijs; de Verborgen Gebreken 

Verzekering met bijbehorende Technisch Inspectie Service als 

antwoord op de vraag van opdrachtgevers naar garantie op het 

eindproduct in plaats van kwaliteitscertificering op materialen; 

de toegenomen regelgeving; enz. Doordat veel ervaren projectmanagers 

en projectleiders nogal in beslag worden genomen 

door hun onderhanden zijnde projecten, mag niet van hen 

worden verwacht dat zij in detail van deze actuele ontwikkelingen 

op de hoogte zijn. De prijs van deze driedaagse cursus bedraagt 

€ 915,-- exclusief BTW per persoon (prijsstelling 2009), 

inclusief lesmateriaal en lunch. 

Voor 2009 zijn de volgende lesdata bekend: 

» 14 (dag 1), 21 (dag 2) & 28 oktober 2009 (dag 3) 

Meer informatie 

Neem voor meer informatie over welke cursus het meest aansluit 

op uw behoeften contact op met het hoofd opleidingen ing. 

H.H.M. (Henny) Miltenburg. Informatie over beschikbaarheid 

van plaats e.d. is te verkrijgen bij mevr. E. (Evelien) van der Tuuk: 

T. (0318) 633026 / postmaster@stabu.nl. De meest actuele stand 

van zaken vindt u op www.stabu.org. 

Zover bij de Stichting STABU bekend zijn deze cursussen/opleidingen erkende PBO activiteitstypen zoals vastgesteld in de Regeling Permanente 

Beroepsontwikkeling (PBO) van de BNA en voldoet als activiteit aan de wettelijke bij- en nascholingsverplichting voor architecten, opgenomen 

in de Wet op de Architectentitel, voortvloeiend uit de Europese Kwalificatierichtlijn welke de onderlinge erkenning van beroepskwalificaties in 

de Europese Unie regelt. 

STABULLETIN | 23

Projectmanagement 

bijeenkomsten 

De samenleving wordt complexer, de projecten 

ook. Om met vele zelfstandig opererenden aan een 

project te werken is een goede informatiedeling en 

behoud van alle informatie, beschikking overal etc. 

van uiterst belang. 

Nadruk wordt steeds meer gelegd op het belang van goede 

transparante informatiedeling, maar ook juist voor beheer en 

facilitymanagement is het van onschatbare waarde om alle informatie 

betreffende een pand of project bij elkaar te hebben. 

Graag wil STABU u informeren over alle ontwikkelingen omtrent 

projectmangement. Ook zullen sprekers worden uitgenodigd 

om hun visie erop te geven. 

De grote koepelorganisaties van de Nederlandse Bouwnijverheid 

hebben een convenant met de Regieraad bouw af- 

Gelijkwaardig merk 

In de bestekteksten van een op de STABU-bestekssystematiek gebaseerd bestek 

voor een (bouw)werk worden veelal teksten gehanteerd die verwijzen naar een 

fabrikant/leverancier. Het is namelijk een bekend gegeven in bestekkenland dat een 

bestekschrijver efficiënter en eenvoudiger merkgericht een bestek kan opstellen 

dan merkloos. Soms worden aan fabrikant/leverancier gebonden bestekteksten 

kreten toegevoegd als “of gelijkwaardig”, “o.g.”, “overeenkomstige hoedanigheid”, 

“of daarmee overeenstemmend” etc. In de nieuwe STABU-brochure “o.g.” in een 

STABU-bestek” geeft auteur ing. H.H.M. (Henny) Miltenburg, hoofd opleidingen 

bij STABU, een uiteenzetting van de beweegreden van de bestekschrijver om dit 

te, in sommige gevallen moeten, doen. 

Op een STABU-bestek zijn de Uniforme Administratieve Voorwaarden voor 

de uitvoering van werken 1989 (UAV 1989) van toepassing verklaard via de 

STABU-Standaard. In de UAV 1989 is ondermeer de aansprakelijkheid en 

verantwoordelijkheid geregeld tussen de opdrachtgever, namens wie de 

bestekschrijver het bestek schrijft, en de aannemer. Zo regelt de UAV 1989 wie in 

beginsel aansprakelijk is voor het in het bestek voorschrijven van onderaannemers, 

constructies, werkwijzen, bouwstoffen en leveranciers. 

Simpelweg komt het er op neer dat degene (opdrachtgever of aannemer) die 

volgens het bestek bepaald, indien dit verkeerd uitpakt tijdens de uitvoering 

van het werk, het gelag meestal betaald. De brochure zal voornamelijk de 

consequenties van voorgeschreven bouwstoffen en leveranciers in een bestek 

behandelen. 

In de STABU-bestekssystematiek zitten op het niveau van de bouwstofrubriek in 

een bestekpost veel vooringevulde teksten van fabrikanten en leveranciers van 

bouwstoffen, de zogenaamde Fabrikant gebonden Product Specificaties (FPSen). 

De bestekschrijver krijgt deze teksten dus op een presenteerblaadje aangereikt. 

Ook een praktische reden om merkgebonden te schrijven! 


gesloten om het “Vernieuwingsoffensief 

Bouw” uit te 

voeren. Deze organisaties zijn ook vertegenwoordigd in het Algemeen Bestuur van 

STABU, zoals BNA, ONRI, Ministerie van Defensie, Ministerie VROM, Aedes, VNG, 

Bouwend Nederland, UNETO-VNI en NVTB. Een zeer belangrijk instrument voor 

dit offensief is de verbetering in de communicatie. Daartoe heeft STABU “PIM” 

ontwikkeld als belangrijkste wegvoorbereider van het uiteindelijk beoogde Bouw 

Informatie Model (BIM). 

Op 14 oktober en 10 november 2009 worden voorlichtingsbijeenkomsten 

over Project Informatie Management georganiseerd. STABU nodigt u van 

harte uit om hieraan deel te nemen. U kunt zich aanmelden via een e-mail 

aan dkervel@stabu.nl. 

Conform de UAV 1989 lijkt het dus vanuit de opdrachtgever 

bezien in beginsel niet verstandig om expliciet een bouwstof 

en/of leverancier voor te schrijven in het bestek in verband 

met de verantwoordelijkheid die hij daarmee naar zich toe 

trekt conform de UAV 1989. 

Zoals gezegd is het fabrikant/leverancier, dus merkgericht, 

bestek schrijven vaak wel eenvoudiger voor de bestekschrijver 

en duidelijker voor de lezer. De toevoeging “o.g.” kan 

in dat geval zinvol zijn als de opdrachtgever de geschetste 

verantwoordelijkheden, in combinatie met meer keuzevrijheden 

voor de aannemer, graag bij de aannemer wenst neer 

te leggen. Deze nieuwe STABU-brochure zal hier, met vele 

voorbeelden van bestekteksten, inhoudelijk op ingaan.

Primeur POST HBO 

Bestekdeskundige 

Op woensdagavond 8 juli 2009 zijn op de Haagse Hogeschool de diploma´s 

uitgereikt van de post HBO opleidingen die het afgelopen seizoen werden 

verzorgd. De negen cursisten van de vernieuwde leergang bestekdeskundige 

ontvingen hun diploma uit handen van cursusleider en docent 

bestektheorie Sietze Wierda. 

In deze post HBO opleiding, die is geïnitieerd door de BNB (Bond van Nederlandse 

Bestekdeskundigen), staat het (STABU) bestekboek als contractdocument 

centraal. De pilot is, als vervolg op de oude BNB leergang bestekdeskundige, de 

‘In deze post HBO opleidingstaat 

het (STABU) bestekboek als 

contractdocument centraal.’ 

eerste aanzet voor de volledige uitwerking van het beroepscompetentieprofiel 

van de bestekdeskundige b&u zoals vastgesteld binnen het succesvol afgesloten 

EKB (Erkenning Kosten- en Bestekdeskundigen) project. Naast de BNB waren, bij 

dit door Senter Novem gesubsidieerde project, ook o.a. de NVBK (Nederlandse 

Vereniging van Bouwkostendeskundigen), de HAN (hogeschool Arnhem Nijmegen), 

de HHS (Haagse Hogeschool) en STABU (hoofd opleidingen ing. H.H.M. 

(Henny) Miltenburg) betrokken. 

De vernieuwde leergang verschaft een stevige juridische basiskennis en inzicht 

in de voorkomende contracten organisatievormen, alsmede in aanbestedingen 

en verzekeringen. Training in persoonlijke vaardigheden bereidt de cursisten voor 

Gespecialiseerd in esthetisch verantwoorde duivenwering. 

Of het nu gaat om overheidsgebouwen, restauratiepanden, 

kerken, monumenten of problemen bij het MKB, met onze 

jarenlange ervaring lossen wij menig probleem professioneel op. 

Voor meer informatie kunt u onze brochure opvragen 

of een bezoek brengen aan onze website. 

Vakwerk waar wij trots op zijn! 

Van links naar rechts 

René van Wijk, 

André Stolk, Paul 

Grimminck, Dirk 

Mudde, Fred Nagel, 

Henk Fortuin, Rob de 

Kruijs, Leen Versloot, 

Jacob Klok en Sietze 

Wierda (docent). 

op een effectief optreden als “bouwcontractadviseur” in alle 

fasen van het bouwproces. 

Een begeleidingscommissie zal zich in de nabije toekomst 

buigen over de juiste afstemming tussen o.a. deze HHS/ 

BNB cursus, de STABU opleiding bestekschrijver en de cursussen 

en opleidingen aan de NVBK kant. In de pipeline 

zit ook het ondertekenen van een MOU (Memorandum of 

Understanding) door de EKB participanten om de samenwerking 

en kruisbestuiving ook in het post-EKB tijdperk 

inhoudelijk vorm te geven. 

Tevens is het de bedoeling om in de toekomst een minor 

met als werktitel “bestekken en begroten” (met ongetwijfeld 

een gewichtige Engelse naamsvariant) te ontwikkelen 

voor de reguliere HBO studenten, zodat deze al eerder in 

het technisch onderwijs in aanraking komen met bestekken- 

en bouwkostendeskundigheid. 

Postbus 43 

6720 AA Bennekom 

t. +31(0) 653 18 93 73 

f. +31(0) 318 41 99 49 

info@gerdon.nl 

gerdon.nl

STABU ProdUCTEN & 

STABU 2 -bestekssystematiek 

met 

STABU-Standaard 

•1700 licentiehouders; 

•2300 professionele gebruikers; 

•50% van totale bouwomzet per 

jaar zijn projecten beschreven 

met STABU²-systematiek 

(€ 25 miljard). 

•Twee updates per jaar; distributie 

via dvd en internet. 

•Inclusief 700 fabrikanten met ± 

250.000 producten inclusief index 

STABU-website 

• Dagelijks up-to-date houden. 

• Zeer veel informatie beschikbaar: 

• Voorbeeldbestekken; 

• Juridische toelichtingen 

contracten; 

• Relevant nieuws voor de 

doelgroepen. 

• www.stabu.org 

• Module wetten, besluiten en 

regelgeving (Bris) 

STABU-cursussen en 

opleidingen 

•Opleiding Bestekschrijver (onder 

toezicht BNA/ONRI). 

• Cursus STABU-bestekssystematiek. 

• Cursus STABU Bestekken lezen. 

• Cursus Garanties in de bouw. 

• Opfriscursus Bestekschrijver. 

• Cursus Actualiteit in weten 

regelgeving. 

• Cursus Verzekeringen in de bouw. 

• Cursus Nieuwe contractvormen 

in de bouw. 

• Cursus Dé (rol van) 

Standaardvoorwaarden (UAV/ 

UAVTI etc.) bij aanneming van 

werk in de B&U-sector. 

• Cursus Actuele ontwikkelingen in 

projectmanagement. 

• Bedrijfsgerichte cursussen.

dIENSTEN UITgELIChT 

CAd-afsprakenstelsel 

• Vanaf april 2007. 

• Update GB CAD Afspraken Stelsel 

van 1995, inclusief vraagbaak, 

helpdesk en gebruikersinformatie. 

• www.gbcas.nl. 

• Te bestellen via internet. 

objectenbibliotheek 

• IFD Library for buildingSMART. 

• Grote investering: € 1,5 miljoen. 

• Sinds kort financiële 

ondersteuning PSIBouw. 

• www.ifd-library.org. 

• proefproject in Nederland. 

de Bouw Meester 

• Ontwikkeling en beheer van de 

nationale vraagbaak bouwrecht 

voor alle betrokkenen in het 

bouwproces, inclusief de 

bijbehorende onderwijsmodules. 

PIM 

• Nationaal Project Informatie 

Managementsysteem 

specifiek voor de Nederlandse 

bouwnijverheid inclusief 

de nieuwe elementgerichte 

bestekssystematiek en relevante 

documenten. 

• www.werkenmetpim.nl 

• Te bestellen via internet. 

Meer weten? Neem contact op 

met Stichting STABU, Ede. 


Postbus 36 

6710 BA EDE 

Telefoon: (0318) 63 30 26 

Telefax: (0318) 63 59 57 

E-mail: dkervel@stabu.nl 

Website: www.stabu.org

colofon 

WILLy BrANdTLAAN 81 | 6716 rJ EdE (gLd.) | TEL.: (0318) 63 30 26 | FAx: (0318) 63 59 57 | E-MAIL: PoSTMASTEr@STABU.NL | WEBSITE: WWW.STABU.org 

September 2009 

Vierentwintigste jaargang no.3 

Het STABU-bulletin is het viermaal per jaar 

verschijnende huisorgaan van de Stichting 

STABU over de voortgang van het STABU Bouwbreed 

Informatiesysteem. 

Teksten: 

mr. M.C.A. van Deurzen 

ir. P.A.A. van den Eijnden 

ir. M.L.A.M. van Hezik 

ing. H.H.M. Miltenburg 

ir. O. Sluizer 

E.B.J. Ligthart 

ir. S.W. Wierda 

Dit blad wordt geproduceerd 

en geredigeerd door: 


Mevr. D.B. Kervel 

Postbus 36 

6710 BA EDE 

Telefoon: (0318) 63 30 26 

Telefax: (0318) 63 59 57 

E-mail: dkervel@stabu.nl 

Website: www.stabu.org 

Inlichtingen over advertentietarieven bij STABU. 

Overname van de inhoud: 

graag na overleg met de redactie. 

Hoewel uiterste zorg is nagestreefd, staan 

wij niet in voor eventuele (druk)fouten en/of 

onvolledigheden en aanvaarden auteurs en 

redactie deswege geen aansprakelijkheid. 

ISSN: 1384-7872 

Vormgeving: 

skerp functionele communicatie, 

Doetinchem 

Drukker: 

Senefelder Misset 

Doetinchem 


Prijsoverzicht STABU-producten 

De STABU-bestekssystematiek voor de woning- en utiliteitsbouw bestaat uit: 

• STABU-bestanden op dvd; 

• STABU-Standaard 2007 (boekvorm); 

• 1 Wachtwoord voor het beveiligde gedeelte van de STABU-website. 

De STABU-bestekssystematiek wordt geleverd na afsluiting van een licentieovereenkomst 

waaraan een abonnement gekoppeld is. Deze licentie-overeenkomst wordt 

aangegaan voor een tijdvak van drie kalenderjaren alsmede het jaar waarin de licentieovereenkomst 

wordt afgesloten. De genoemde prijzen zijn inclusief leverings- en administratiekosten 

en zijn exclusief de verschuldigde BTW. De STABU-Standaard 2007 is 

tevens separaat te verkrijgen. De tarieven voor 2009 zijn d.d. 10 december 2008 door 

het Algemeen Bestuur van de Stichting STABU vastgesteld op: 

Aanschaf Licentie STABU 

in de periode 

januari t/m maart 

april t/m juni 

juli t/m september 

oktober t/m december 

Aanschaf Licentie STABU 

in de periode 

januari t/m maart 

april t/m juni 

juli t/m september 

oktober t/m december 

STABU COmpLeeT 

(t/m 5 werkplekken*) 

€ 930,-- 

€ 697,50 

€ 465,-- 

€ 232,50 

STABU COmpACT 

(t/m 5 werkplekken*) 

€ 390,-- 

€ 292,50 

€ 195,-- 

€ 97,50 

*Per vijf werkplekken wordt de prijs verdubbeld. 

De gelieerde systeemhuizen hebben speciaal voor het “STABU-Compact” gebruik ook 

hun STABU-programma tegen gereduceerde prijzen beschikbaar gesteld. 

De STABU-Standaard 2007; dit is het boek waarin de basis kwaliteitseisen staan omschreven 

waaraan een werk moet voldoen op zowel technisch als administratief gebied: 

STABU-Standaard 2007 € 75,-- 

Project Informatie Management (PIM) 

De prijs wordt bepaald door: 

• soort organisatie 

• grootte van de organisatie, gebaseerd op totaal aantal werknemers. Een rekenmodel is 

opgenomen op www.werkenmetpim.nl 

Het GB CAD-Afsprakenstelsel (GB CAS) is primair bedoeld voor gestructureerd tekenwerk 

van 2D CAD-tekeningen en informatie-uitwisseling. Geïntegreerd Bouwen (GB), als 

eigenaar/ beheerder/uitgever van het GB CAS, heeft werkzaamheden uitgevoerd die hebben 

geleid tot een nieuwe en geheel herziene uitgave, versie 4. De Stichting GB is met de 

Stichting STABU overeengekomen dat deze laatste de distributie, de promotie en het onderhoud 

van het GB CAS 4.0 ter hand neemt. Distributie vindt plaats via internet: www.gbcas.nl 

GB-CAS € 145,--

me SAme nWerKIng - Stabu

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?