STABU introduceert PIM tijdens Internationale Bouwbeurs 2007
15.09.2013 • Views
Share Embed Flag

STABU introduceert PIM tijdens Internationale Bouwbeurs 2007

STABU introduceert PIM tijdens Internationale Bouwbeurs 2007

STABU introduceert PIM tijdens Internationale Bouwbeurs 2007

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
stabu.org

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

START NOW

februari <strong>2007</strong><br />

WILLY BRANDTLAAN 81 | 6716 RJ EDE (GLD.) | TEL.: (0318) 63 30 26 | FAX: (0318) 63 59 57 | E-MAIL: POSTMASTER@<strong>STABU</strong>.NL | WEBSITE: WWW.<strong>STABU</strong>.ORG<br />

ELEKTROTECHNISCHE INSTALLATIES<br />

NOODSTROOMINSTALLATIE, DIESEL<br />

AANGEDREVEN<br />

DYNAMISCHE DIESEL NO-BREAKINSTALLATIE<br />

STATISCHE NO-BREAKINSTALLATIE<br />

PV-INSTALLATIE<br />

WINDENERGIE-INSTALLATIE<br />

GECOMBINEERDE AARDINGSINSTALLATIE<br />

MEDISCHE AARDINGSINSTALLATIE<br />

FUNCTIONELE AARDINGSINSTALLATIE<br />

STATISCHE AARDINGSINSTALLATIE<br />

GEMEENSCHAPPELIJKE ELEKTRISCHE<br />

LEIDINGWEG<br />

HOOGSPANNINGSVOEDINGSNET<br />

LAAGSPANNINGSVOEDINGSNET<br />

BLIKSEMBEVEILIGINGSINSTALLATIE<br />

KRACHTINSTALLATIE HOOGSPANNING<br />

KRACHTINSTALLATIE LAAGSPANNING<br />

ALGEMENE VERLICHTINGSINSTALLATIE<br />

DECENTRALE NOODVERLICHTINGSIN-<br />

STALLATIE<br />

WERKPLEKVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />

ACCENTVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />

BINNENSPORTVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />

CENTRALE NOODVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />

RECLAMEVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />

NEONVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />

HOOGSPANNINGSDISTRIBUTIENET<br />

LAAGSPANNINGSDISTRIBUTIENET<br />

TERREIN, STATISCHE AARDINGSINSTALLATIE<br />

SCHRIKDRAADINSTALLATIE<br />

WEGVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />

ALGEMENE TERREINVERLICHTINGSIN-<br />

STALLATIE<br />

BEWAKINGSVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />

SPORTVELDVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />

VLIEGVELDVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />

OBJECT-ACCENTVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />

TERREIN, RECLAMEVERLICHTINGSIN-<br />

STALLATIE<br />

BELINSTALLATIE<br />

VOLGNUMMERINSTALLATIE<br />

ONTRUIMINGSINSTALLATIE (LUID ALARM<br />

TYPE C)<br />

ONTRUIMINGSINSTALLATIE (STIL ALARM)<br />

PERSONENOPROEPINSTALLATIE<br />

TIJDSIGNALERINGSINSTALLATIE<br />

BELETINSTALLATIE<br />

TIJDREGISTRATIE-INSTALLATIE<br />

TELEFOONINSTALLATIE<br />

DEURINTERCOMINSTALLATIE<br />

LOKETINTERCOMINSTALLATIE<br />

GELUIDSDISTRIBUTIE-INSTALLATIE<br />

ONTRUIMINGSINSTALLATIE (TYPE A)<br />

VERTAALINSTALLATIE<br />

VERGADERINSTALLATIE<br />

VIDEOCONFERENTIESYSTEEM<br />

GESLOTEN TELEVISIE-INSTALLATIE<br />

BEELDPROJECTIE-INSTALLATIE<br />

GESLOTEN DATANETINSTALLATIE<br />

UNIVERSELE GEBOUWBEKABELING<br />

CAI GEBOUWINSTALLATIE<br />

BRANDMELDINSTALLATIE<br />

BRANDMELD-/ONTRUIMINGSINSTAL-<br />

LATIE (TYPE B)<br />

GRENDELINGS-/ONTGRENDELINGSIN-<br />

STALLATIE<br />

INBRAAKSIGNALERINGSINSTALLATIE<br />

UITBRAAKSIGNALERINGSINSTALLATIE<br />

TOEGANGSCONTROLESYSTEEM<br />

ZONWERINGSINSTALLATIE<br />

OVERSPANNINGSBEVEILIGINGSINSTALLATIE<br />

GASDETECTIE-INSTALLATIE<br />

VLOEISTOFDETECTIE-INSTALLATIE<br />

STRALINGSDETECTIE-INSTALLATIE<br />

OVERVALMELDINSTALLATIE<br />

CORROSIEBESCHERMINGSINSTALLATIE<br />

STOFDETECTIE-INSTALLATIE<br />

VERPLEEGROEPINSTALLATIE<br />

MINDERVALIDEN ALARMINSTALLATIE<br />

TELEFOONDISTRIBUTIENET<br />

DATADISTRIBUTIENET<br />

UNIVERSELE TERREINBEKABELING<br />

CAI DISTRIBUTIENET<br />

TERREIN, GELUIDSINSTALLATIE<br />

VERKEERSINFORMATIE-INSTALLATIE<br />

KLIMAATINFORMATIE-INSTALLATIE<br />

VIDEOBEWAKINGSINSTALLATIE<br />

TERREIN, PERSONENDETECTIE-INSTALLATIE<br />

TERREIN, VOERTUIGENDETECTIE-INSTALLATIE<br />

TERREIN, CORROSIEBESCHERM.INST. ANODE<br />

OPOFFERINGSSYS.<br />

TERREIN, CORROSIEBESCHERM.INST.<br />

OPGEDRUKT STROOMSYS.<br />

TERREIN, TOEGANGSBEDIENINGSINSTALLATIE<br />

VERKEERSREGELINSTALLATIE<br />

PARKEERBETAALSYSTEEM<br />

SLAGBOOMINSTALLATIE<br />

PARKEERGELEIDINGSSYSTEEM<br />

TRANSPORTINSTALLATIES<br />

ELEKTRISCHE PERSONENLIFT<br />

ELEKTR. PERS. LIFT MET VOORAF VERV.<br />

LIFTSCHACHT<br />

ELEKTRISCHE PERSONEN-GOEDERENLIFT<br />

ELEKTR. PERS.-GOED.LIFT MET VOORAF VERV.<br />

LIFTSCHACHT<br />

ELEKTRISCHE WOONHUISLIFT<br />

Installaties<br />

nu<br />

gedefi neerd<br />

11<br />

4<br />

Wereldwijde<br />

draakracht<br />

voor<br />

objectenbibliotheek<br />

Besteksmodulegemoderniseerd<br />

ELEKTRISCHE PERSONEN-AUTOLIFT<br />

HYDRAULISCHE PERSONENLIFT<br />

HYDR. PERS. LIFT MET VOORAF VERV.<br />

LIFTSCHACHT<br />

HYDRAULISCHE PERSONEN-GOEDERENLIFT<br />

HYDR. PERS.-GOED.LIFT MET VOORAF VERV.<br />

LIFTSCHACHT<br />

HYDRAULISCHE WOONHUISLIFT<br />

HYDRAULISCHE PERSONEN-AUTOLIFT<br />

STOELLIFT<br />

STOELLIFT, BATTERIJ GEVOED<br />

PLATEAULIFT<br />

PLATEAULIFT, BATTERIJ GEVOED<br />

ELEKTRISCH PERSONENHEFTABLEAU<br />

HYDRAULISCH PERSONENHEFTABLEAU<br />

ROLTRAP<br />

ROLPAD<br />

ELEKTRISCHE KLEINGOEDERENLIFT<br />

HYDRAULISCHE KLEINGOEDERENLIFT<br />

ELEKTRISCHE HEFTAFEL<br />

HYDRAULISCHE HEFTAFEL<br />

ELEKTRISCHE HEFBRUG<br />

HYDRAULISCHE HEFBRUG<br />

ROLLENTRANSPORTBAAN<br />

KETTINGTRANSPORTBAAN<br />

RIEMTRANSPORTBAAN<br />

TRANSPORTBAND<br />

BAKTRANSPORTBAAN<br />

LOOPKRAANINSTALLATIE<br />

ZWENKKRAANINSTALLATIE<br />

TAKEL/LIER<br />

BUIZENPOSTINSTALLATIE<br />

GEBOUWBEHEERINSTALLATIES<br />

GEBOUWBEHEERINSTALLATIE<br />

DOMOTICA-INSTALLATIE<br />

GEVELONDERHOUDINSTALLATIES<br />

HANGLADDERSYSTEEM, VAST, MET VASTE<br />

BORDESSEN<br />

HANGLADDERSYSTEEM, VAST, MET VERP-<br />

LAATSBARE BORDESSEN<br />

HANGLADDERSYSTEEM, VERRIJDBAAR, MET<br />

VASTE BORDESSEN<br />

HANGLADDERSYST., VERRIJDB., MET<br />

VERPLAATSB. BORDESSEN<br />

HANGSTEIGERINSTALLATIE, VAST, DAKWA-<br />

GENCONSTRUCTIE<br />

HANGSTEIGERINST., VERRIJDBAAR, DAKWA-<br />

GENCONSTRUCTIE<br />

HANGSTEIGERINSTALLATIE, TELESCOOP-<br />

SYSTEEM<br />

HANGSTEIGERINSTALLATIE, MONORAIL-<br />

SYSTEEM<br />

MASTHANGSTEIGERINSTALLATIE<br />

22<br />

<strong>STABU</strong> <strong>introduceert</strong> <strong>PIM</strong> <strong>tijdens</strong><br />

<strong>Internationale</strong> <strong>Bouwbeurs</strong> <strong>2007</strong><br />

Op de <strong>Internationale</strong> BouwBeurs te Utrecht, die gehouden wordt van 5 t/m 10 februari <strong>2007</strong> wordt<br />

offi cieel het startsein gegeven om kennis te komen maken met <strong>PIM</strong>. Dit Project Informatie Manage-<br />

ment systeem is specifi ek ontwikkeld voor verbetering van de communicatie tussen de partijen.<br />

De Regieraad Bouw en PSIBouw hebben<br />

op 14 december 2006 een evenement<br />

georganiseerd met als thema ‘Metamorfose<br />

van de Bouw’, in het WFCC te Den Haag.<br />

Dit evenement werd door 700 belangstellenden<br />

uit de bouw, overheid, politiek<br />

kennisinstituten en de media bijgewoond.<br />

Het evenement is aangegrepen om zowel<br />

de aftredend voorzitter van de Regieraad<br />

Bouw (Jan Hovers) als zijn opvolger per<br />

1 januari <strong>2007</strong> (Hans Blankert) kennis te<br />

laten maken met <strong>PIM</strong>.<br />

De grote koepelorganisaties van de Nederlandse<br />

Bouwnijverheid hebben een convenant<br />

met de Regieraad bouw afgesloten<br />

om het ‘Vernieuwingsoffensief Bouw’ uit<br />

te voeren. Deze organisaties zijn ook vertegenwoordigd<br />

in het Algemeen Bestuur<br />

van <strong>STABU</strong>, zoals BNA, ONRI, Ministerie<br />

van Defensie, Ministerie VROM, Aedes,<br />

VNG, Bouwend Nederland, UNETO-VNI<br />

en NVTB. Een zeer belangrijk instrument<br />

voor dit offensief is de verbetering in de<br />

communicatie. Daartoe heeft <strong>STABU</strong> ‘<strong>PIM</strong>’<br />

ontwikkeld als belangrijkste wegvoorbereider<br />

van het uiteindelijk beoogde Bouw Informatie<br />

Model (BIM). Een interview met <strong>PIM</strong> is te<br />

lezen op bladzijde 2 van dit bulletin.<br />

Tijdens het evenement “Metamorfose van de bouw” op 14 december 2006 in<br />

Den Haag is <strong>PIM</strong> voorgesteld aan de Regieraad Bouw.<br />

Op de foto v.l.n.r. <strong>PIM</strong>, dr. J.C.M. Hovers, ir. M.L.A.M. van Hezik en drs. J.C. Blankert.<br />

Meer informatie<br />

Op de BouwBeurs <strong>2007</strong> (van 5 t/m 10<br />

februari <strong>2007</strong>) in Utrecht zal <strong>STABU</strong> verschillende<br />

demonstraties verzorgen van<br />

het Project Informatie Management (<strong>PIM</strong>).<br />

Voor toegangskaarten, stuur een e-mail aan<br />

Diana Kervel (e-mail: dkervel@stabu.nl) of<br />

bel: (0318) 633026. Website: www.stabu.org<br />

of www.werkenmetpim.nl<br />

<strong>STABU</strong> bulletin | 1

1 | 2 Stabu | <strong>STABU</strong> bulletin bulletin<br />

Wat kan <strong>PIM</strong> allemaal?<br />

OVERAL INZETBAAR ZIJN<br />

Voor al uw projecten, groot en klein, 24 uur per dag,<br />

7 dagen per week, overal ter wereld toegankelijk via het internet.<br />

ZEER VEILIG WERKEN<br />

Voor het bewaren van data wordt gebruik<br />

gemaakt van ‘s werelds best mogelijke<br />

beveiliging die meestal verder gaat dan de<br />

beveiliging van uw eigen interne data.<br />

UW PROJECT BEHEREN<br />

Alle projectdeelnemers hebben één unieke<br />

toegang met specifi eke toegangsrechten in<br />

overeenstemming met hun rol binnen het<br />

project. Alle projectgegevens liggen vast<br />

en geven een compleet project-dossier voor<br />

controle en rapportage.<br />

ZEER SNEL WERKEN<br />

Binnen enkele seconden een uitgebreide tekening bekijken,<br />

op details inzoomen, aantekeningen maken en versturen.<br />

Sneller dan alle andere systemen!<br />

KOPPELEN MET UW BESTAANDE SOFTWARE<br />

In juni <strong>2007</strong> wordt <strong>PIM</strong> uitgebreid met de faciliteit voor uitwisseling<br />

met uw bestaande softwareprogrammatuur die gebaseerd is op een<br />

relationele database: uniek!<br />

-advertentie-<br />

UW EIGEN PROCEDURES VASTLEGGEN<br />

Alle gewenste procedures (bijv. VISI) inzake documenten,<br />

goedkeuringen e.d. vastleggen met <strong>PIM</strong>-tool in standaardwerkschema’s<br />

die echt worden uitgevoerd!<br />

TOEGANG GEVEN AAN DE BESTAANDE<br />

BOUWDOCUMENTEN<br />

Door <strong>STABU</strong> worden de relevante bouwdocumenten verzameld,<br />

in <strong>PIM</strong> ondergebracht en bijgehouden. U kunt deze actief in uw<br />

project gebruiken en raadplegen!<br />

WERKEN ZONDER SOFTWARE INSTALLATIE<br />

Iedere projectdeelnemer heeft uitsluitend een computer met<br />

internetverbinding en een browser nodig, meer niet! Iedereen die<br />

enigszins met internet bekend is kan direct met <strong>PIM</strong> aan de slag.<br />

U ALTIJD DE MEEST RECENTE INFORMATIE GEVEN<br />

Van alle documenten worden – na wijziging - alle versies bijgehouden.<br />

Als iemand een document opent, werkt hij automatisch in de laatste versie<br />

maar eerdere versies kunnen ook geraadpleegd worden.<br />

ELEMENTGERICHTE BESTEKKEN SCHRIJVEN<br />

Door de nieuwe koppeling tussen de Elementenmethode en de <strong>STABU</strong>systematiek<br />

kunnen elementgericht (ook installatie-gericht) bestekken<br />

opgesteld worden die direct aan de bestaande calculatieprogrammatuur<br />

kunnen worden gekoppeld.<br />

U MEER INFORMATIE GEVEN<br />

Op de BouwBeurs <strong>2007</strong> (van 5 t/m 10 februari in Utrecht) zal <strong>STABU</strong> verschillende demonstraties verzorgen van<br />

het Project Informatie Management (<strong>PIM</strong>) op standnummer 09.C106. Voor meer informatie www.werkenmetpim.nl.

Van de redactie<br />

Op het eerste <strong>STABU</strong>-bulletin in een nieuw jasje (oktober<br />

2006) hebben we vele enthousiaste reacties mogen ontvan-<br />

gen. Hoewel in een nieuw jasje gestoken, streven wij er als<br />

vanouds naar om u te informeren over producten en diensten<br />

van <strong>STABU</strong> maar ook over besteksgerelateerde (wereldwijde)<br />

ontwikkelingen.<br />

Namens de Bond van Nederlandse Bestekdeskundigen zet<br />

Sietze Wierda de consequenties uiteen van de wet Bouw-<br />

stoffenbesluit Bodem- en oppervlaktewaterbescherming voor<br />

de bestekschrijver.<br />

De column ‘Uit de praktijk’ is deze keer gevuld door Stichting<br />

Marktwerking Installatietechniek, waarin zij het probleem bij<br />

Aanbesteden uiteenzetten, maar toch ook nog licht aan het<br />

eind van de tunnel zien.<br />

Over de geïntegreerde contactvormen is de afgelopen tijd<br />

veel te doen geweest. Joop van Kuijen zet als gastauteur in<br />

de rubriek ‘Onder Ede’ de kansen ervan op een rijtje.<br />

Veel leesplezier toegewenst en wellicht tot ziens op de<br />

<strong>Internationale</strong> BouwBeurs! Uw reacties kunt u ook sturen via<br />

dkervel@stabu.nl.<br />

Van Van Van Van Van Van de de de de de de redactie redactie redactie redactie redactie redactie<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

4<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

8<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

jaar 30<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

12 <br />

<br />

Vraag het<br />

<br />

<br />

<br />

Vraag het <br />

In kort bestek<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

Onder ede<br />

Uit de praktijk<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

17<br />

9<br />

12<br />

16<br />

1<br />

2<br />

4<br />

4<br />

5<br />

6<br />

7<br />

10<br />

11<br />

11<br />

15<br />

15<br />

15<br />

22<br />

24<br />

24<br />

Vraag het Stabu<br />

inhoud februari<br />

Onder ede<br />

Uit de praktijk<br />

2<br />

23<br />

In kort bestek<br />

<strong>STABU</strong> ondersteunt vernieuwsakkoord<br />

Bouw met <strong>PIM</strong><br />

Wat kan <strong>PIM</strong> allemaal?<br />

<strong>STABU</strong>-uitgave <strong>2007</strong>-1<br />

Installaties nu gedefi nieerd<br />

Fabrikantentrainingen succesvol<br />

De bitumen dakbedekking in het bestek<br />

Gebruikersdagen goed bezocht<br />

Rond-de-tafel bijeenkomst voor<br />

herhaling vatbaar!<br />

Wereldwijd draagvlak voor<br />

afstemming objectenbibliotheek<br />

Tentoonstellingen in het NAi<br />

Bestekteksten van fabrikanten<br />

in de gehele Benelux<br />

Roadshow ‘Leven lang leren’<br />

Stabumail<br />

Cursusaanbod/opleidingen<br />

Colofon<br />

Prijsoverzicht <strong>STABU</strong>-producten<br />

adverteerders index<br />

DUNCAN Automatisering BV<br />

De Twee Snoeken Automatisering<br />

<strong>STABU</strong> bulletin | 3

<strong>STABU</strong>-uitgave <strong>2007</strong>-1<br />

Zoals in het vorige <strong>STABU</strong>-bulletin van oktober jl. al uitgebreid is<br />

aangekondigd, is het hoofdstuk Schilderwerk compleet op z’n kop<br />

gezet. De regelgeving in Nederland maakte het noodzakelijk om<br />

de eerdere benadering van verfsystemen op basis van bindmiddelen<br />

te vervangen door een indeling op basis van oplosmiddelen.<br />

Dit betekent niet alleen dat de bestekschrijvers hun moederbestek<br />

moeten aanpassen maar ook dat de bestaande fabrikantenspecifi<br />

caties en de fabrikantenbestekservices geheel vernieuwd zijn.<br />

Uiteraard is ook het verdere onderhoud aan de <strong>STABU</strong>-systematiek<br />

op basis van gewijzigde wet- en regelgeving, nieuwe<br />

Normen en Beoordelingsrichtlijnen en nieuwe producten uitgevoerd.<br />

De <strong>STABU</strong>-licentiehouders zullen bij ontvangst van deze<br />

uitgave, naar verwachting in april <strong>2007</strong>, de complete verantwoording<br />

van alle wijzigingen ontvangen.<br />

Installaties nu gedefinieerd<br />

De gekozen uitgangspunten voor deze installatieconcepten waren<br />

de aansluiting op de NL/SfB-systematiek, oftewel de Elementenmethode<br />

en de <strong>STABU</strong> 2 -systematiek. Hierbij is gekeken om, op<br />

termijn, voor wat betreft de elektrotechnische installaties een koppeling<br />

te realiseren met het Handboek Calculatie van UNETO-VNI.<br />

Tevens wordt aansluiting gezocht met de reeds bestaande calculatieprogrammatuur<br />

van de Systeemhuizen.<br />

Met de lancering van <strong>PIM</strong> komen ook deze nieuwe installatieconcepten<br />

beschikbaar want binnen <strong>PIM</strong> is een nieuwe besteksmodule<br />

ontwikkeld die geheel aansluit op deze Elementenmethode. Met<br />

deze nieuwe besteksmodule kan een installatie ook op de gewenste<br />

prestaties/functies worden beschreven, zonder dat deze installatie<br />

technisch geheel uitgewerkt behoeft te worden. <strong>STABU</strong> komt<br />

hier mede tegemoet aan de wensen van de installatieadviseurs. De<br />

ontwerpende installateur kan de gewenste prestaties/functies<br />

verder uitwerken in een compleet <strong>STABU</strong>-bestek omdat <strong>STABU</strong> voor<br />

de juiste koppeling met standaard-bestekteksten heeft gezorgd.<br />

Over de nieuwe installatieconcepten is met het bestuur van<br />

UNETO-VNI afgesproken dat deze voor de gehele branche toegepast<br />

zullen worden. Dit betekent dat met de organisaties als VABI en ISSO<br />

nadere afspraken over de implementatie gemaakt gaan worden.<br />

Dit is een belangrijke stap voorwaarts in de ontwikkeling van de<br />

<strong>STABU</strong>-systematiek tot bouwbreed informatiesysteem. De koppeling<br />

met enerzijds de CAD-gegevens en anderzijds de ETIM-artikelclassifi -<br />

catie zijn de vervolgstappen die momenteel worden voorbereid.<br />

Voor meer informatie is voor Elektrotecniek contact op te nemen met<br />

Goof Annokkee (gannokkee@stabu.nl) en voor Werktuigbouw met<br />

Cor Cornax (ccornax@stabu.nl). Beide projectcoördinatoren zijn ook<br />

telefonisch via (0318) 633026 bereikbaar.<br />

4 | <strong>STABU</strong> bulletin<br />

Administratief<br />

Tot <strong>2007</strong> waren de bestekteksten van de <strong>STABU</strong>-systematiek naadloos gekoppeld aan het<br />

administratieve stelsel van de U.A.V. 1989 (Uniforme Administratieve Voorwaarden voor de<br />

uitvoering van werken 1989).<br />

Om het mogelijk te maken om andere contractvormen, zoals bijvoorbeeld UAVgc, te<br />

koppelen met de werkbeschrijvingsteksten van de <strong>STABU</strong>-systematiek, is de koppeling met<br />

de U.A.V. in de uitgave <strong>2007</strong>-1 losgelaten. Deze loskoppeling heeft tot aanpassing van een<br />

aantal bepalingen en bestekteksten geleid. Uiteraard blijft de koppeling tussen de U.A.V. en<br />

de werkbeschrijvingsteksten van <strong>STABU</strong> wel goed mogelijk.<br />

<strong>PIM</strong>-uitgave<br />

De elementgerichte besteksmodule die door <strong>PIM</strong> op de markt wordt gebracht maakt<br />

gebruik van de bestekteksten van de <strong>STABU</strong>-systematiek en dat betekent dat ook van <strong>PIM</strong><br />

de laatste versie <strong>2007</strong>-1 in de bestekteksten is opgenomen.<br />

In 2005 en 2006 heeft de Stichting <strong>STABU</strong>, ondersteund door de relevante projectgroepen met extra versterking<br />

uit de UNETO-VNI gelederen, hard gewerkt aan nieuwe defi nities van alle installatieconcepten.<br />

INSTALLATIES NU GEDEFINIEERD<br />

ELEKTROTECHNISCHE INSTALLATIES<br />

NOODSTROOMINSTALLATIE, DIESEL<br />

AANGEDREVEN<br />

DYNAMISCHE DIESEL NO-BREAKINSTALLATIE<br />

STATISCHE NO-BREAKINSTALLATIE<br />

PV-INSTALLATIE<br />

WINDENERGIE-INSTALLATIE<br />

GECOMBINEERDE AARDINGSINSTALLATIE<br />

MEDISCHE AARDINGSINSTALLATIE<br />

FUNCTIONELE AARDINGSINSTALLATIE<br />

STATISCHE AARDINGSINSTALLATIE<br />

GEMEENSCHAPPELIJKE ELEKTRISCHE<br />

LEIDINGWEG<br />

HOOGSPANNINGSVOEDINGSNET<br />

LAAGSPANNINGSVOEDINGSNET<br />

BLIKSEMBEVEILIGINGSINSTALLATIE<br />

KRACHTINSTALLATIE HOOGSPANNING<br />

KRACHTINSTALLATIE LAAGSPANNING<br />

ALGEMENE VERLICHTINGSINSTALLATIE<br />

DECENTRALE NOODVERLICHTINGSIN-<br />

STALLATIE<br />

WERKPLEKVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />

ACCENTVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />

BINNENSPORTVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />

CENTRALE NOODVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />

RECLAMEVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />

NEONVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />

HOOGSPANNINGSDISTRIBUTIENET<br />

LAAGSPANNINGSDISTRIBUTIENET<br />

TERREIN, STATISCHE AARDINGSINSTALLATIE<br />

SCHRIKDRAADINSTALLATIE<br />

WEGVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />

ALGEMENE TERREINVERLICHTINGSIN-<br />

STALLATIE<br />

BEWAKINGSVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />

SPORTVELDVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />

VLIEGVELDVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />

OBJECT-ACCENTVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />

TERREIN, RECLAMEVERLICHTINGSIN-<br />

STALLATIE<br />

BELINSTALLATIE<br />

VOLGNUMMERINSTALLATIE<br />

ONTRUIMINGSINSTALLATIE (LUID ALARM<br />

TYPE C)<br />

ONTRUIMINGSINSTALLATIE (STIL ALARM)<br />

PERSONENOPROEPINSTALLATIE<br />

TIJDSIGNALERINGSINSTALLATIE<br />

BELETINSTALLATIE<br />

TIJDREGISTRATIE-INSTALLATIE<br />

TELEFOONINSTALLATIE<br />

DEURINTERCOMINSTALLATIE<br />

LOKETINTERCOMINSTALLATIE<br />

GELUIDSDISTRIBUTIE-INSTALLATIE<br />

ONTRUIMINGSINSTALLATIE (TYPE A)<br />

VERTAALINSTALLATIE<br />

VERGADERINSTALLATIE<br />

VIDEOCONFERENTIESYSTEEM<br />

GESLOTEN TELEVISIE-INSTALLATIE<br />

BEELDPROJECTIE-INSTALLATIE<br />

GESLOTEN DATANETINSTALLATIE<br />

UNIVERSELE GEBOUWBEKABELING<br />

CAI GEBOUWINSTALLATIE<br />

BRANDMELDINSTALLATIE<br />

BRANDMELD-/ONTRUIMINGSINSTAL-<br />

LATIE (TYPE B)<br />

GRENDELINGS-/ONTGRENDELINGSIN-<br />

STALLATIE<br />

INBRAAKSIGNALERINGSINSTALLATIE<br />

UITBRAAKSIGNALERINGSINSTALLATIE<br />

TOEGANGSCONTROLESYSTEEM<br />

ZONWERINGSINSTALLATIE<br />

OVERSPANNINGSBEVEILIGINGSINSTALLATIE<br />

GASDETECTIE-INSTALLATIE<br />

VLOEISTOFDETECTIE-INSTALLATIE<br />

STRALINGSDETECTIE-INSTALLATIE<br />

OVERVALMELDINSTALLATIE<br />

CORROSIEBESCHERMINGSINSTALLATIE<br />

STOFDETECTIE-INSTALLATIE<br />

VERPLEEGROEPINSTALLATIE<br />

MINDERVALIDEN ALARMINSTALLATIE<br />

TELEFOONDISTRIBUTIENET<br />

DATADISTRIBUTIENET<br />

UNIVERSELE TERREINBEKABELING<br />

CAI DISTRIBUTIENET<br />

TERREIN, GELUIDSINSTALLATIE<br />

VERKEERSINFORMATIE-INSTALLATIE<br />

KLIMAATINFORMATIE-INSTALLATIE<br />

VIDEOBEWAKINGSINSTALLATIE<br />

TERREIN, PERSONENDETECTIE-INSTALLATIE<br />

TERREIN, VOERTUIGENDETECTIE-INSTALLATIE<br />

TERREIN, CORROSIEBESCHERM.INST. ANODE<br />

OPOFFERINGSSYS.<br />

TERREIN, CORROSIEBESCHERM.INST.<br />

OPGEDRUKT STROOMSYS.<br />

TERREIN, TOEGANGSBEDIENINGSINSTALLATIE<br />

VERKEERSREGELINSTALLATIE<br />

PARKEERBETAALSYSTEEM<br />

SLAGBOOMINSTALLATIE<br />

PARKEERGELEIDINGSSYSTEEM<br />

TRANSPORTINSTALLATIES<br />

ELEKTRISCHE PERSONENLIFT<br />

ELEKTR. PERS. LIFT MET VOORAF VERV.<br />

LIFTSCHACHT<br />

ELEKTRISCHE PERSONEN-GOEDERENLIFT<br />

ELEKTR. PERS.-GOED.LIFT MET VOORAF VERV.<br />

LIFTSCHACHT<br />

ELEKTRISCHE WOONHUISLIFT<br />

ELEKTRISCHE PERSONEN-AUTOLIFT<br />

HYDRAULISCHE PERSONENLIFT<br />

HYDR. PERS. LIFT MET VOORAF VERV.<br />

LIFTSCHACHT<br />

HYDRAULISCHE PERSONEN-GOEDERENLIFT<br />

HYDR. PERS.-GOED.LIFT MET VOORAF VERV.<br />

LIFTSCHACHT<br />

HYDRAULISCHE WOONHUISLIFT<br />

HYDRAULISCHE PERSONEN-AUTOLIFT<br />

STOELLIFT<br />

STOELLIFT, BATTERIJ GEVOED<br />

PLATEAULIFT<br />

PLATEAULIFT, BATTERIJ GEVOED<br />

ELEKTRISCH PERSONENHEFTABLEAU<br />

HYDRAULISCH PERSONENHEFTABLEAU<br />

ROLTRAP<br />

ROLPAD<br />

ELEKTRISCHE KLEINGOEDERENLIFT<br />

HYDRAULISCHE KLEINGOEDERENLIFT<br />

ELEKTRISCHE HEFTAFEL<br />

HYDRAULISCHE HEFTAFEL<br />

ELEKTRISCHE HEFBRUG<br />

HYDRAULISCHE HEFBRUG<br />

ROLLENTRANSPORTBAAN<br />

KETTINGTRANSPORTBAAN<br />

RIEMTRANSPORTBAAN<br />

TRANSPORTBAND<br />

BAKTRANSPORTBAAN<br />

LOOPKRAANINSTALLATIE<br />

ZWENKKRAANINSTALLATIE<br />

TAKEL/LIER<br />

BUIZENPOSTINSTALLATIE<br />

GEBOUWBEHEERINSTALLATIES<br />

GEBOUWBEHEERINSTALLATIE<br />

DOMOTICA-INSTALLATIE<br />

GEVELONDERHOUDINSTALLATIES<br />

HANGLADDERSYSTEEM, VAST, MET VASTE<br />

BORDESSEN<br />

HANGLADDERSYSTEEM, VAST, MET VERP-<br />

LAATSBARE BORDESSEN<br />

HANGLADDERSYSTEEM, VERRIJDBAAR, MET<br />

VASTE BORDESSEN<br />

HANGLADDERSYST., VERRIJDB., MET<br />

VERPLAATSB. BORDESSEN<br />

HANGSTEIGERINSTALLATIE, VAST, DAKWA-<br />

GENCONSTRUCTIE<br />

HANGSTEIGERINST., VERRIJDBAAR, DAKWA-<br />

GENCONSTRUCTIE<br />

HANGSTEIGERINSTALLATIE, TELESCOOP-<br />

SYSTEEM<br />

HANGSTEIGERINSTALLATIE, MONORAIL-<br />

SYSTEEM<br />

MASTHANGSTEIGERINSTALLATIE

Fabrikantentrainingen<br />

SUCCESVOL<br />

De gratis toegankelijke fabrikantentrainingen van <strong>STABU</strong> zijn succesvol gebleken, gezien de ruim 750 deelnemers<br />

aan deze bijeenkomsten. Het nut voor fabrikanten om deel te nemen aan <strong>STABU</strong> middels de Fabrikantgebonden<br />

Product Specifi caties (FPS), eventueel in combinatie met een <strong>STABU</strong>-Compact licentie (oftewel het aanleveren<br />

Ook in <strong>2007</strong> zullen weer diverse trainingen worden georganiseerd. Het is mogelijk om aan te schuiven bij een training<br />

bestaande uit een divers gezelschap, dus samengesteld uit bijvoorbeeld fabrikanten van schakelkasten, kunststof<br />

gevelelementen maar ook vlaggenmasten. De toeleveranciers die al met <strong>STABU</strong> samenwerken krijgen hiervoor automatisch<br />

een uitnodiging. Wanneer er al eerder belangstelling is voor zo’n bijeenkomst, bijvoorbeeld speciaal voor de<br />

verkoopvergadering, neem dan contact op met Herman Kervel, tel. (0318) 633026 of e-mail hkervel@stabu.nl.<br />

NIEUWE FABRIKANTEN PER <strong>STABU</strong>-UITGAVE <strong>2007</strong>-1:<br />

Naam fabrikant Technische eigenschappen<br />

Acoustair BV suskasten en roosters<br />

Airosonic International B.V. luchtverdeelapparatuur<br />

Akatherm International B.V. hemelwaterafvoer en rioleringsbuis<br />

Automax N.V. tegelroosters, verloren bekisting, geluiddempers, kolombekisting<br />

Centercon airconditioning, apparatuur en toebehoren<br />

Companero structuur beton, bekistingsbekleding<br />

Elster Meters B.V warmtemeters en toebehoren<br />

Excellent Systems en Consultants B.V. waterbehandeling en ozonapparatuur<br />

EYELEDS INTERNATIONAL verlichting met LED<br />

FELSTECH B.V. dakbedekking , aluminium<br />

Formenta Wego Vlaggenmasten B.V. vlaggenmasten<br />

GEZE Benelux B.V. hang, sluitwerk en automaten<br />

Hautau GmbH hang en sluitwerk<br />

HAVE-Digitap BV telefoon, videofoon en noodverlichting<br />

Krepel Deuren deuren<br />

KST Kalkzandsteen kalkzandsteen blokken en elementen<br />

Luxlight lichtstraat elementen<br />

Manntech Gevelinstallaties B.V. gevelonderhoud installaties<br />

Metric B.V. aluminium sandwich gevelpanelen<br />

Nijhuis Kunststof Kozijnen B.V. kunststof gevelelement<br />

Pfl eiderer BV wandelementen, bekledingspanelen en vensterbanken<br />

Polux B.V. polyester dakkapel, schoorsteen, luifel, dakgoot, dakrand<br />

Reijntjes Interproject Volendam glasfolie<br />

SafeClick valbeveiliging<br />

Skantrae B.V. deuren en deurbeslag<br />

Troax gaaswandsystemen<br />

Tyco Thermal Controls verwarming elektrisch<br />

Victaulic verbindingen en afsluiters<br />

Wupor Cellenbeton BV cellenbeton blokken en koudebrugstroken<br />

<strong>STABU</strong> bulletin | 5

VEBIDAK is de branchevereniging voor bitumineuze<br />

en kunststof dakbedekkingbedrijven en bestaat dit<br />

jaar 25 jaar. De circa 190 bedrijven die aangesloten<br />

zijn bij VEBIDAK vertegenwoordigen ruim zeventig<br />

procent van de totale omzet binnen de branche.<br />

De bitumen dakbedekking<br />

6 | <strong>STABU</strong> bulletin<br />

in het bestek<br />

Arnold Vermeulen<br />

bouwtechnisch adviseur<br />

De afdeling Technische Zaken van VEBIDAK heeft zitting in<br />

technische normcommissies en behoort tot de opstellers van de<br />

Vakrichtlijn Gesloten Dakbedekkingssystemen, het richtinggevende<br />

document voor iedereen die betrokken is bij ontwerp en uitvoering<br />

van platte daken.<br />

De doelstelling van deze publicatie is om de bestekschrijver te<br />

adviseren inzake besteksbeschrijvingen van bitumen dakbedekkingsmateriaal,<br />

waarbij enige achtergrondinformatie ter verduidelijking<br />

en ondersteuning is toegevoegd.<br />

Productcodering<br />

In een bestek worden bitumen dakbedekkingen meestal aangeduid<br />

met productcoderingen. Een productcodering geeft inzicht<br />

in de samenstelling van het product.<br />

Sinds september 2004 is de herziene beoordelingsrichtlijn BRL<br />

1511/02 ‘baanvormige bitumen dakbedekkingssystemen’ van<br />

kracht. Daarmee behoren de kwaliteitsklassen A en B vanuit het<br />

oude coderingssysteem, bijvoorbeeld 446 A 14 (APP gemodifi -<br />

ceerd gebitumineerde glasvlies + polyestermat MEC, A-kwaliteit),<br />

defi nitief tot het verleden.<br />

De nieuwe productcodering (foto 1) zegt uitsluitend iets over de<br />

samenstelling van de dakbedekking, echter niets over de kwaliteit<br />

van de dakbedekking. Om de kwaliteit te kunnen borgen zal in de<br />

besteksbeschrijving vastgelegd worden dat de dakbedekking moet<br />

zijn gecertifi ceerd, bijvoorbeeld KOMO-gecertifi ceerd (foto 2). Hiermee<br />

zal in ieder geval voldaan worden aan de criteria zoals gesteld<br />

in bovengenoemde beoordelingsrichtlijn.<br />

Levensduur<br />

Opdrachtgevers zullen in de praktijk regelmatig<br />

geconfronteerd worden met alternatieve<br />

dakbedekkingsmaterialen. In deze<br />

situatie door de aanbieder zal tenminste<br />

aangetoond moeten worden dat het aangeboden<br />

dakbedekkingsmateriaal gelijkwaardig<br />

is met de uitgangspunten van de<br />

besteksbeschrijving.<br />

Het aantonen van deze gelijkwaardigheid<br />

is een lastige opgave. Een vergelijk op basis<br />

van levensduren van producten lijkt voor de<br />

hand te liggen. Maar niets is minder waar,<br />

omdat het absoluut onjuist is te veronderstellen<br />

dat deze levensduurverwachtingen<br />

gelden voor de totale dakbedekkingsconstructie,<br />

dus inclusief isolatie en alle<br />

dakaansluitingen.<br />

Helaas biedt de productcode geen uitkomst.<br />

Deze code zegt namelijk uitsluitend<br />

iets over de samenstelling van de dakbedekking,<br />

niets over de kwaliteit. En een<br />

onderlinge vergelijking van de producteigenschappen<br />

van de dakbedekkingsmaterialen<br />

zegt al evenmin iets, omdat<br />

het totaal van eigenschappen de kwaliteit<br />

bepaalt.<br />

Met gelijkwaardigheid wordt feitelijk de<br />

kwaliteit van de dakbedekking bedoeld.

foto 1<br />

foto 2<br />

Een KOMO Attest-met-productcertifi caat kan hier duidelijkheid in<br />

verschaffen.<br />

Het hoofdstuk levensduur in de certifi caten ziet er als volgt uit:<br />

De levensduur van een dakbedekkingsconstructie is afhankelijk van:<br />

a) het ontwerp;<br />

b) de uitvoering;<br />

c periodiek onderhoud;<br />

d) afschot;<br />

e) onderconstructie;<br />

f) gebruiksbelastingen;<br />

g) klimaatsinvloeden;<br />

h) dakbedekkingssysteem.<br />

Bestudering van de verschillende certifi caten laat zien dat aanzienlijke<br />

verschillen in levensduren van dakbedekkingssystemen gehanteerd<br />

worden. Deze levensduren zijn gebaseerd op laboratoriumonderzoek<br />

dan wel facultatieve praktijkervaring.<br />

Indien geschreven wordt over langere levensduurverwachtingen<br />

(ca. 20 jaar) zal het product gedurende een periode van tenminste<br />

5 jaar continue KOMO-gecertifi ceerd moeten zijn.<br />

Het KOMO Attest-met-productcertifi caat laat terecht zien dat de<br />

levensduurverwachting van een dakbedekkingsconstructie in grote<br />

mate wordt bepaald door andere factoren (a t/m g) dan uitsluitend<br />

het dakbedekkingssysteem (h).<br />

Kortom, uitspraken over levensduurverwachtingen in een KOMO<br />

Attest-met-productcertifi caat van dakbedekkingen sluiten prima<br />

aan bij de visie van VEBIDAK. Een andere kijk op gelijkwaardigheid<br />

is zeker de moeite waard, wij geven u graag advies.<br />

Gebruikersdagen<br />

<strong>STABU</strong><br />

goed bezocht<br />

Onder grote belangstelling zijn de <strong>STABU</strong>-gebruikersbijeen-<br />

komsten gehouden op 22 november en 14 december 2006.<br />

De twee sessies zijn door ruim 70 mensen bijgewoond.<br />

Dit geeft al aan dat er grote belangstelling was voor de onderwerpen die gepresenteerd<br />

zouden worden. Als binnenkomer is het vernieuwingsoffensief bouw met het<br />

antwoord van <strong>STABU</strong> daarop in de vorm van <strong>PIM</strong> (Project Informatie Management<br />

systeem) gepresenteerd. Een tweetal fabrikanten heeft uitleg gegeven over respectievelijk<br />

‘Domotica-toepassingen’ en ‘beveiliging in de vorm van nieuwe vorm van<br />

(sleutel)systemen’.<br />

Uit de nabespreking bleek dat voor de voornamelijk bestekschrijvers in de zaal veel<br />

waarde werd gehecht aan de lezing van Joop van Kuijen ‘UAVgc en de veranderde<br />

bouwopgave’. Hij heeft duidelijk de voor- en nadelen ervan aangegeven met het<br />

doel eerst daar goed over na te denken voordat zomaar de UAVgc van toepassing<br />

wordt verklaard. <strong>STABU</strong> is samen met Joop van Kuijen bezig met het implementeren<br />

van de UAVgc binnen zijn besteksysteem.<br />

Van de mogelijkheid om vooraf vragen in te dienen, is ook deze keer weer volop<br />

gebruik gemaakt. In dit <strong>STABU</strong>-bulletin is een selectie daarvan uitgewerkt.<br />

De <strong>STABU</strong>-gebruikersdagen zijn door ongeveer 70 deelnemers bijgewoond.<br />

Voor degenen die niet in de gelegenheid waren om persoonlijk van de inhoud<br />

kennis te nemen, zijn de presentaties van de gastsprekers op de website van <strong>STABU</strong><br />

(www.stabu.org) geplaatst.<br />

<strong>STABU</strong> bulletin | 7

Van de vragen die onder andere via de telefonische helpdesk, de <strong>STABU</strong>-gebruikersdagen en de diverse cursus-<br />

sen en opleidingen bij de Stichting <strong>STABU</strong> zijn binnengekomen is een selectie gemaakt, welke in deze rubriek<br />

worden weergegeven.<br />

ing. H.H.M.(Henny) Miltenburg<br />

8 | <strong>STABU</strong> bulletin<br />

Vraag het <strong>STABU</strong><br />

VRAAG<br />

Op welke wijze is binnen de <strong>STABU</strong>systematiek<br />

met het begrip ‘derden’ om<br />

te gaan?<br />

Antwoord<br />

In de U.A.V. 1989 staat in paragraaf 31<br />

‘Verband met andere werken’ onder lid 1:<br />

‘Indien verschillende werken in elkander<br />

grijpen, wordt dit in het bestek vermeld’.<br />

In een <strong>STABU</strong>-bestek kan hieraan gehoor<br />

worden gegeven door gebruik te maken<br />

van paragraaf 00.03.10, bepaling 01<br />

‘WERKZAAMHEDEN DOOR DERDEN’.<br />

In lid 2 van paragraaf 31 van de U.A.V.<br />

1989 staat: ‘Tenzij in het bestek anders<br />

is bepaald, geschiedt de coördinatie van<br />

in elkander grijpende werken door de<br />

directie’. Met behulp van de aanvullende<br />

administratieve bepaling 03 ‘COÖRDI-<br />

NATIE’ behorende bij artikel 01.02.31<br />

‘VERBAND MET ANDERE WERKEN’ kan<br />

hierop worden geanticipeerd als men<br />

deze door de U.A.V. geopperde directietaak<br />

wil overdragen naar bijvoorbeeld<br />

een nevenaannemer of een externe partij<br />

(derde). Daar de nevenaannemers onderling<br />

geen directe contractuele relatie met<br />

elkaar hebben, is het wenselijk om een<br />

coördinatieovereenkomst tussen de opdrachtgever<br />

en de nevenaannemers af te<br />

sluiten middels bepaling 02 ‘COORDINA-<br />

TIE-OVEREENKOMST’ bij artikel 01.02.31.<br />

<strong>STABU</strong> heeft hiervoor modellen ontwikkeld,<br />

‘brochure coördinatie-overeenkomst<br />

2005’, zie <strong>STABU</strong> website www.stabu.org,<br />

onder ‘Downloadpagina, BouwBaak’. Het<br />

gekozen model, met of zonder schadevergoedingsregeling,<br />

kan in het bestekboek<br />

als bijlage worden gevoegd.<br />

Tevens kan geregeld worden dat er<br />

door de coördinerend aannemer,<br />

alle door de nevenaannemer of derden uit te voeren werkzaamheden,<br />

worden opgenomen in zijn algemene tijdschema<br />

en/of gedetailleerde werkplan. Dit kan via de<br />

aanvullende administratieve bepalingen 05 ‘INPASSING<br />

WERKZAAMHEDEN DERDEN’ en 06 ‘ONDERTEKENING<br />

ALGEMEEN TIJDSCHEMA, WERKPLAN’ onder artikel 01.02.26.<br />

Indien de nevenaannemers of derden werkzaamheden voor<br />

elkaar moeten verrichten, als onderdeel van het project,<br />

zoals het frezen en aanhelen van sleuven door de bouwkundig<br />

nevenaannemer ‘ten gunste’ van de installatietechnische<br />

nevenaannemer, dan dienen deze werkzaamheden in het bouwkundig<br />

bestek te worden beschreven in de werkbeschrijving. In<br />

plaats van de bewerkelijke werkwijze van het opstellen van vele<br />

besteksposten voor deze bouwkundige voorzieningen ten<br />

behoeve van derden kan men ook een lijst, met daarop de bouwkundige<br />

werkzaamheden ten behoeve derden, opgesteld door de<br />

nevenadviseur/bestekschrijver van de installatietechnische bestekken,<br />

als vaste bijlage bij het bestekboek worden gevoegd.<br />

VRAAG<br />

Op welke wijze zijn ‘nutsvoorzieningen’ in de <strong>STABU</strong>-systematiek<br />

te regelen?<br />

Antwoord<br />

In hoofdstuk 00 en in de aanvullende technische bepalingen.<br />

Bouwwerken in een gemeente moeten meestal aangesloten<br />

zijn op de gemeentelijke nutsvoorzieningen (de waterleiding,<br />

het elektriciteit- en gasnet, enz). De bouwverordening bevat<br />

namelijk bepalingen over aansluiting op nutsvoorzieningen.<br />

Om te beginnen kan bij paragraaf 00.03.10 ‘WERKZAAMHE-<br />

DEN DERDEN’ de aansluiting op het openbaar riool, de waterleiding,<br />

de gasleiding, de elektra, telefoon, antenne (kabel) etc.<br />

worden omschreven. Hiermee wordt gehoor gegeven aan lid 1,<br />

paragraaf 31 “Verband met andere werken” uit de U.A.V. 1989.<br />

De werkzaamheden voor de defi nitieve aansluitingen worden<br />

meestal <strong>tijdens</strong> de uitvoeringsduur van de aannemer gedaan.<br />

Aanvullend kunnen deze werkzaamheden ook in de aanvullende<br />

technische bepalingen onder artikeltitel ‘INFORMATIE-<br />

OVERDRACHT: ALGEMEEN’ in de desbetreffende hoofdstukken<br />

worden omschreven, bijvoorbeeld 70 ELEKTROTECHNISCHE<br />

INSTALLATIES, enz.

Normaliter zijn de aansluitkosten op de permanente voorzieningen voor de<br />

opdrachtgever doch bij de genoemde aanvullende technische bepalingen kan ook<br />

geregeld worden dat deze kosten voor rekening van de aannemer komen. Uiteraard<br />

zijn de tijdelijke aansluitingen, ook wel bouwaansluitingen genoemd, conform<br />

paragraaf 6, lid 3c van de U.A.V. 1989 voor rekeningen van de aannemer. Via de<br />

website www.aansluitingen.nl is hierover meer informatie beschikbaar.<br />

VRAAG<br />

Wanneer komt er een nieuwe <strong>STABU</strong>-Standaard?<br />

Antwoord<br />

De <strong>STABU</strong>-Standaard zal eind <strong>2007</strong>, als vervanger van de <strong>STABU</strong>-Standaard<br />

2001, verschijnen. In deze <strong>STABU</strong>-Standaard <strong>2007</strong> zullen de thans losse bijlagen<br />

behorende bij de huidige <strong>STABU</strong>-Standaard 2001 worden geïntegreerd en zullen<br />

de teksten inhoudelijk worden gemodifi ceerd.<br />

VRAAG<br />

Hoe kan ik in het bestek tekeningen vragen van de door de aannemer samengestelde<br />

en te verwerken onderdelen?<br />

Antwoord<br />

Bij het desbetreffende hoofdstuk onder paragraafnummer 1, (3e getal van de<br />

korttekstcode). Voorbeelden hiervan zijn 38.12.10-a, 44.12.10-a en 51.12.10-a,<br />

allen met de korttekst ‘TEKENINGEN’. Dit is ook de plaats waar de functionele<br />

omschrijving in de W- en E-hoofdstukken kunnen worden geplaatst in een <strong>STABU</strong>bestekboek.<br />

Middels de vrijecode-techniek kan men in een hoofdstuk waarin deze<br />

tekening optie niet wordt aangeboden, deze zelf aanmaken. Een voorbeeld hier-<br />

van is 15.19.10-a ‘TEKENINGEN’. Handig is het dan wel om de <strong>STABU</strong>-specifi -<br />

catiegroep (A221000) met als titel ‘TEKENINGEN’ te koppelen. In deze specifi -<br />

catiegroep zitten namelijk specifi caties van tekeningen die goed als onderlegger<br />

kunnen fungeren.<br />

VRAAG<br />

Is het mogelijk om in <strong>STABU</strong> te zoeken op bouwstof, fabrikant of productnaam?<br />

Antwoord<br />

Zoeken kan met behulp van het trefwoordenregister welke direct gekoppeld is aan<br />

de <strong>STABU</strong>-database of via de separate <strong>STABU</strong> Fabrikanten Index. Zoeken naar een<br />

bouwstof, waarvan u niet weet waar het in <strong>STABU</strong> kan worden beschreven, kunt<br />

u beter vinden door gebruik te maken van de trefwoorden-ingang. Middels het<br />

trefwoord komt u via de specifi catiegroep terecht bij de korttekstcode waarbinnen<br />

deze bouwstof kan worden beschreven. Als u echter een fabrikant of productnaam<br />

weet, kunt u beter gebruik maken van de <strong>STABU</strong> Fabrikanten Index. Met dit ‘navigatieprogramma’<br />

kunt u traceren of hiervan <strong>STABU</strong>-fabrikantenteksten bestaan.<br />

Als dit het geval is, dan kunt u deze eenvoudig en op de juiste plaats overnemen<br />

in het bestekboek.<br />

VRAAG<br />

Zijn werkzaamheden aan bestaande materialen, zoals repareren etc. Ook in de<br />

<strong>STABU</strong>-systematiek te beschrijven?<br />

Antwoord<br />

Bij het desbetreffende hoofdstuk onder paragraafnummer 2, (3e getal van de<br />

korttekstcode). Voorbeelden hiervan zijn 16.22.21 ‘GRAS MAAIEN’, 21.21.21<br />

‘BETONREPARATIE, NIEUWE LAGEN’ en 30.23.10 ‘REPARATIE, HOUTEN KO-<br />

ZIJNEN’. Middels de vrijecode-techniek kan men in een hoofdstuk waarin ‘werkzaamheden<br />

aan bestaand’ optie niet wordt aangeboden, deze zelf aanmaken.<br />

Een voorbeeld hiervan is 35.29.10-a met de zelf bedachte korttekst ‘HERSTELLEN<br />

BESTAANDE DORPELS’.<br />

VRAAG<br />

Is het mogelijk om per e-mail vragen aan het <strong>STABU</strong>-bureau te<br />

stellen?<br />

Antwoord<br />

Ja. Naast de gratis telefonische helpdesk is het al geruime tijd<br />

mogelijk om vragen per e-mail te stellen. Dit kan door de <strong>STABU</strong><br />

website, www.stabu.org, bij het onderdeel ‘<strong>STABU</strong> Helpdesk’. Ook<br />

reeds eerder behandelde vragen met bijbehorende antwoorden<br />

zijn daar te raadplegen. Ook is het mogelijk om via gebruik te<br />

maken van een website-vragenformulier een vraag te stellen. Aan te<br />

bevelen is het wellicht om in het webformulier het telefoonnummer<br />

aan te geven waaronder de vragensteller te bereiken is. De<br />

ervaring leert namelijk dat telefonisch beter een (maat)werk<br />

antwoord kan worden gegeven dan schriftelijk.<br />

<strong>STABU</strong> bulletin | 9

Op gezamenlijk initiatief van <strong>STABU</strong> en SBK is op 12 december 2006 een ‘rond de tafelgesprek’ over<br />

KOMO-certifi cering gehouden. Onder aanvoering van de gespreksleider Maarten van Hezik is er uitgebreid<br />

gediscussieerd over een zevental stellingen die vooraf kenbaar waren gemaakt:<br />

Naast de directeur van Stichting Bouwkwaliteit (Martin Lagendijk) was ook beleidsmedewerker<br />

Ger Mars van SBK aanwezig. Vanuit <strong>STABU</strong> waren drie personen van de partij. De groep professio-<br />

nele bestekschrijvers, waarvan drie afgevaardigd namens de Bond van Bestekdeskundigen (BNB) nam<br />

actief deel aan de discussie.<br />

1) De toepassing van KOMO gecertifi ceerde producten wordt te<br />

weinig voorgeschreven in bestekken, omdat opdrachtgevers onvoldoende<br />

op de hoogte zijn van de waarde van KOMO certifi catie.<br />

2) Architectenbureaus worden er vaak mee geconfronteerd dat<br />

als KOMO staat voorgeschreven in het bestek, toch door aannemers<br />

regelmatig wordt gekozen voor goedkopere alternatieven<br />

die niet zijn gecertifi ceerd. Betekent dit dat de prijs belangrijker is<br />

dan de kwaliteit?<br />

3) Het is voor bestekschrijvers en architecten te moeilijk om te<br />

achterhalen welke producten wel of niet zijn gecertifi ceerd en<br />

wat de betekenis ervan is voor de uiteindelijke kwaliteit van het<br />

bouwwerk.<br />

4) Bij CE gemarkeerde producten moet u als bestekschrijver<br />

meer letten op kwaliteit en het voldoen aan de regelgeving<br />

dan bij KOMO-producten. Beïnvloedt dat uw keuze bij het<br />

ontwerp van het project?<br />

5) Daarnaast zegt CE markering niets over de private eisen aan<br />

een product. KOMO wel. Is dat voor u belangrijk in verband met<br />

het maken van keuzes?<br />

10 | <strong>STABU</strong> bulletin<br />

Rond-de-tafel<br />

bijeenkomst<br />

voor herhaling<br />

vatbaar!<br />

6) KOMO-certifi catie betekent extra dekking in geval van aansprakelijkheid. Dit is ook<br />

van toepassing bij bestekschrijvers en ontwerpers.<br />

7) Voor het bevorderen van integrale kwaliteit in de bouw is het belangrijk dat KOMO als<br />

kwaliteitsmerk wordt gepromoot in de bouwsector.<br />

Bij de eerste stelling waren de aanwezigen ervan overtuigd dat er te weinig kennis bij<br />

opdrachtgevers is over de waarde van gecertifi ceerde producten in de bouw en was er de<br />

aanbeveling om meer aandacht te besteden aan informatie hierover bij opdrachtgevers.<br />

Veel werd er gediscussieerd over de in het bestek voorgeschreven gecertifi ceerde producten.<br />

Het is wel de bedoeling dat deze dan ook toegepast worden.<br />

Lang werd stilgestaan bij het onderwerp over het voorschrijven van CE-gemarkeerde<br />

producten in een bestek. Dit is niet nodig omdat deze via de wet al van toepassing is<br />

op producten. CE zegt niets over private eisen van een product. Als belangrijk kwam<br />

naar voren dat binnen het onderwijs meer aandacht aan certifi cering besteed moet<br />

worden. <strong>STABU</strong> is daar al actief in, maar in zijn geheel blijft het belangrijk dat KOMO als<br />

kwaliteitsmerk nog meer gepromoot moet worden in de bouw.<br />

De aanwezigen vonden de bijeenkomst zo zinvol dat zij aan <strong>STABU</strong> gevraagd hebben<br />

om naast de gebruikelijke gebruikersdagen meer van deze discussiebijeenkomsten te<br />

organiseren.

Wereldwijd draagvlak voor<br />

afstemming objectenbibliotheek<br />

Tijdens het wereldcongres van IAI (International Alliance for<br />

Interoperability) North American Chapter, dat begin november<br />

is gehouden in Washington is een ‘Letter of Intent’ ondertekend<br />

door Construction Specifi cations Institute (VS), Construction<br />

Specifi cations Canada, buildingSMART Norway en <strong>STABU</strong>. Hiermee<br />

onderschrijven de partijen de strategische voordelen van<br />

samenwerking zoals verbreding van het internationale draagvlak<br />

voor een op ISO 12006-3 gebaseerde objectenbibliotheek, validatie<br />

van de inhoud door verschillende partijen, uitbreiding van ondersteunende<br />

talen en toepasbaarheid in verschillende applicaties.<br />

In Nederland heeft de Stichting <strong>STABU</strong> de afgelopen jaren veel<br />

energie gestoken in de ontwikkeling van een objectenbibliotheek<br />

LexiCon, die het mogelijk maakt dat computers probleemloos<br />

informatie kunnen uitwisselen betreffende getekende informatie<br />

(CAD), kwaliteitsbepalende informatie (o.a. bestekken) en kosteninformatie.<br />

Dit project maakt deel uit van de ruggengraat voor<br />

de ICT-toepassing in de bouw, PAIS genaamd, en wordt gefi nancierd<br />

door PSIBouw. In januari 2006 was reeds een ‘Letter of<br />

Intent’ met het Noorse project BARBi (Bygg og Anlegg Referanse<br />

Bibliotek) overeengekomen.<br />

De gebruikte taal voor de wereldwijde objectenbibliotheek is<br />

gedefi nieerd in de internationale norm ISO 12006-3 Building<br />

construction - Organization of information about construction<br />

works - Part 3: Framework for object-oriented information.<br />

Zittend v.l.n.r. Roger Grant (Construction Specifi cations Institute), Per Jæger (buildingSMART Norway),<br />

Maarten van Hezik (<strong>STABU</strong>), David Watson (Construction Specifi cations Canada).<br />

Staand v.l.n.r. Inger Lindgren (Director General/Ministry of Local Government and Regional<br />

Development), Jacob Mehus (Standards Norway), Håvard Bell (Norwegian Building Research Institute) en<br />

Gerrie Mühren (PSIBouw/Regieraad).<br />

Tentoonstellingen in het NAi<br />

Het Nederlands Architectuurinstituut (NAi) is méér dan een<br />

museum. Het is een voor iedereen toegankelijke culturele instelling<br />

waar op verschillende manieren aandacht wordt besteed aan<br />

de ontworpen omgeving.<br />

Het NAi is sinds 1993 gehuisvest in een markant gebouw,<br />

ontworpen door Jo Coenen, gelegen aan de rand van het<br />

Museumpark in het centrum van Rotterdam.<br />

In het NAi worden belangrijke archieven en collecties bewaard en<br />

toegankelijk gemaakt voor het publiek. Het instituut voorziet in<br />

mogelijkheden voor onderzoek en biedt een platform voor discussie.<br />

Door middel van tentoonstellingen en publicaties wil het NAi<br />

zowel het professionele werkveld als het grote publiek informeren,<br />

inspireren en stimuleren.<br />

Komende tijd zijn diverse tentoonstellingen in het NAi te<br />

bekijken, waaronder:<br />

‘Stad noch land’ over de ruimtelijke ontordening van Nederland;<br />

‘GeWoon Architectuur’ over Woonomgevingen<br />

uit de Collectie van het NAi;<br />

‘Huis Sonneveld’, een hypermodern huis uit 1933;<br />

Gezamenlijk kan er nu sturing worden gegeven aan het internationale samenwerkingstraject<br />

‘International Framework for Dictionaries’; de harmonisatie van de objectenbibliotheken<br />

wereldwijd.<br />

‘Moderniteit in de Tropen’, architectuur in Nederlands-Indië;<br />

‘Architectuur van de nacht’, schitterende gebouwen.<br />

Kijk voor de laatste informatie op www.nai.nl.<br />

<strong>STABU</strong> bulletin | 11

UAV-GC 2005 en<br />

de veranderende bouwopgave<br />

De veranderende bouwopgave en de gewenste en ongewenste veranderingen in het bouwproces bemoeilijken<br />

de sturende en coördinerende rol van de opdrachtgever. Dit veroorzaakt een tendens dat steeds meer opdracht-<br />

gevers, afhankelijk van hun beroepsmatige status, afstand willen nemen van dat geschillengevoelige bouwproces<br />

en de ‘was de deur uit doen’.<br />

Joop van Kuijen<br />

12 | <strong>STABU</strong> bulletin<br />

Een geïntegreerd contract op basis van<br />

de UAVgc, met één opdrachtnemer voor<br />

zowel ontwerp, uitvoering als eventueel<br />

meerjarig onderhoud of facility management,<br />

kan hiervoor de<br />

oplossing zijn. Tot nu<br />

toe zijn deze nieuwe<br />

contractvormen echter<br />

gepropageerd met de<br />

suggestie dat hiermee<br />

de creativiteit van de<br />

markt wordt bevorderd<br />

en de innovatie<br />

wordt gestimuleerd.<br />

Dat wordt echter gelogenstraft<br />

door CROWpublicatie<br />

212: -Vier<br />

jaar ervaring bij honderd<br />

geïntegreerde projecten-, waarin<br />

niet of nauwelijks blijken van innovatie<br />

zijn aangetoond. Daarnaast worden deze<br />

nieuwe contractvormen nogal afgezet<br />

tegen die waarbij de opdrachtgever afzonderlijke<br />

contracten met ontwerpende, adviserende<br />

en uitvoerende partijen afsluit, en<br />

die dan ietwat denigrerend als ‘traditioneel’<br />

worden afgeschilderd. Terwijl een groot<br />

deel van de B&U-projecten, qua bestuurbaarheid,<br />

met deze ‘traditionele’ contractvormen<br />

beter af is. Door deze vermeende<br />

tegenstellingen krijgen de echte argumenten<br />

die pleiten voor de toepassing van de<br />

UAVgc in de B&U te weinig aandacht. Dat<br />

heeft er ongetwijfeld toe bijgedragen dat,<br />

ondanks de inspanningen van de overheid<br />

in deze, de UAVgc na 6 jaar in de B&U<br />

In deze rubriek gaat de auteur in op wet- en regelgeving<br />

Onder ede<br />

‘ Voor de<br />

UAVgc,<br />

maar tégen<br />

geïntegreerd<br />

contracteren’<br />

helaas nog nauwelijks worden toegepast. Helaas, omdat deze<br />

sector, maar dan om andere redenen, wel degelijk behoefte heeft<br />

aan nieuwe contractvormen. Aan <strong>STABU</strong> nu de taak om het<br />

waarom van geïntegreerd contracteren beter te motiveren en de<br />

toepassing van de UAVgc bouwbreed te ondersteunen.<br />

Waarom geïntegreerd contracteren?<br />

Bij de ontwikkeling door CROW, waren de<br />

UAVgc de opdracht en de geïntegreerde contractvorm<br />

het gegeven. Het waarom van geïntegreerd<br />

contracteren was eigenlijk niet aan de orde en<br />

werd afgedaan met de, verder niet onderbouwde,<br />

veronderstelling dat met deze contractvorm de<br />

innovatie wordt gestimuleerd.<br />

Hoewel de wijze waarop CROW met dit soort<br />

ontwikkelingen aan de weg timmert alom<br />

bewondering verdient, heb ik als B&U-vertegenwoordiger bij de<br />

ontwikkeling van de UAVgc van meet af aan betreurd dat aan die<br />

waarom-vraag zo weinig aandacht is besteed. Ik heb de discussie<br />

meerdere malen vergeefs proberen aan te zwengelen met het als<br />

prikkelend bedoelde statement dat ik vóór de UAVgc ben maar<br />

tégen geïntegreerd contracteren. Ook bij de ontwikkeling van de<br />

Leidraad Aanbesteden van Geïntegreerde Contracten (LAvGC<br />

2006) zijn we in de werkgroep van het Instituut voor Bouwrecht,<br />

overigens begrijpelijk, uit gegaan van de aanbestedingsfase als de<br />

beslissing tot de geïntegreerde contractvorm al genomen is.<br />

Nu de <strong>STABU</strong> voor de opgave staat om de toepassing van de<br />

UAVgc in de B&U bouwbreed te ondersteunen, worden we weer<br />

geconfronteerd met die waarom-vraag.<br />

Argumenten<br />

In de publicaties van de overheid, die het geïntegreerd contracteren<br />

moeten promoten, worden als antwoord op die waarom-

vraag de argumenten gebezigd dat met deze nieuwe vorm van contracteren de creativiteit<br />

van de markt wordt bevorderd en de innovatie wordt gestimuleerd. Als tegenstelling worden<br />

daarbij de contractvormen, waarbij de opdrachtgever afzonderlijke contracten met<br />

ontwerpende, adviserende en uitvoerende partijen afsluit, enigszins denigrerend als<br />

‘traditioneel’ afgeschilderd. Omdat bij deze ‘traditionele’ contractvormen de opdrachtgever,<br />

als veroorzaker van de nevenrelaties, de wettelijke coördinatieplicht heeft noem ik<br />

ze hier, ter onderscheid, ‘gecoördineerde contractvormen’.<br />

Bevorderen creativiteit van de markt<br />

Bij het argument van bevordering van de creativiteit van de markt<br />

wordt het bepaalde in contracten op basis van de ‘gewone’ UAV,<br />

(...)dat de opdrachtgever verantwoordelijk is voor het ontwerp(...),<br />

letterlijk genomen met de tegenwerping dat hij het ontwerpen<br />

beter aan de markt kan overlaten...(?). Tevens wordt daarbij gesuggereerd<br />

dat wanneer de opdrachtgever op basis van een Programma<br />

van Eisen aanbesteedt, in plaats van op basis van een<br />

volledig uitgewerkt ontwerp (lees: bestek), het ruimere kader van<br />

het PvE de mogelijkheid opent voor het aanbesteden van zogenaamde<br />

‘oplossingsrichtingen’, waarmee de creativiteit van de<br />

markt extra wordt gestimuleerd. Met als meest gebruikte voorbeeld:<br />

Geen ‘brug’ aanbesteden maar een ‘oeververbinding’. Nu<br />

kan ik niet zo gauw een vergelijkbare oplossingsrichting in de B&U<br />

bedenken en verbaas ik mij over de impliciete aanname dat het inschakelen<br />

van de markt met een geïntegreerd contract een unieke<br />

garantie voor creativiteit zou inhouden. Bij het afzonderlijk contracteren van ontwerpende,<br />

adviserende en uitvoerende partijen binnen een gecoördineerd contract wordt<br />

immers ook de markt ingeschakeld. Mijns inziens wordt met een meervoudige opdracht<br />

aan architecten en adviseurs, als onderdeel van een gecoördineerd contract, de<br />

creativiteit zelfs optimaal gestimuleerd. De mogelijkheid om daarna meerdere uitvoerende<br />

partijen in concurrentie een uitvoeringsvoorstel te laten opstellen, draagt daar nog<br />

aan bij. Zeker nu, sinds het UAR 2001, de acceptatie door de aanbesteder van de door<br />

‘ De<br />

argumenten<br />

suggeren een<br />

tegenstelling<br />

die er niet is ‘<br />

inschrijvers ingediende variabelen (EU: varianten) duidelijker is omlijnd. Een minder<br />

technisch argument is dat met een geïntegreerd contract alle (project)risico’s bij de opdrachtnemer<br />

kunnen worden gelegd. Afgezien van de hoge risicodekking die daarvan het<br />

gevolg is, moet de opdrachtgever zich bewust zijn dat een optredend risico voor hem een<br />

geringere impact heeft dan voor de opdrachtnemer. De opdrachtgever verdisconteert<br />

de kostenconsequenties ervan namelijk in de investeringskosten terwijl de opdrachtnemer<br />

deze afzet tegen zijn beoogde winst op het project.<br />

Integratie van ontwerp en uitvoering<br />

De innovatie bij geïntegreerde contracten wordt kennelijk vooral<br />

gezien in de integratie van ontwerp en uitvoering. Anders gezegd, in het<br />

betrekken van de aannemer bij het ontwerp. Bij GWW- en Infra-werken,<br />

waarbij de wijze van uitvoering en materieelinzet grote invloed heeft op<br />

het ontwerp (bijvoorbeeld: een geboorde tunnel), kan ik mij daar iets bij<br />

voorstellen. Bij de gangbare B&U-werken is die invloed doorgaans minder.<br />

Hoewel het logisch lijkt om de aannemer vroegtijdig bij het ontwerp<br />

te betrekken, zijn er ook voorbeelden waarbij, afgezien van de tijdwinst,<br />

het ‘maakbare’ denken van de aannemer juist een remmende werking op de<br />

creativiteit heeft. Architect en aannemer ieder z’n vak. Mocht echter het soort<br />

project de inschakeling van uitvoeringskennis bij het ontwerp vereisen, dan kan<br />

ook in een gecoördineerde contractvorm, bijvoorbeeld een gecoördineerd bouwteam,<br />

de aannemer ‘als adviseur’ bij het ontwerp worden betrokken. Bij opdrachten die echter<br />

onder vigeur van de Europese regelgeving vallen mag deze aannemer, door zijn voorkennis<br />

opgedaan als adviseur bij het ontwerp, niet meer aan de latere aanbesteding van de<br />

uitvoering deelnemen. Het vroegtijdig aanbesteden en contracteren ‘als aannemer’ houdt<br />

echter weer een vergelijkbaar probleem in als bij het geïntegreerde contract, namelijk<br />

waarop wordt in die pre-ontwerpfase de aannemer dan gecontracteerd?<br />

Integratie van ontwerpen<br />

Een vorm van integratie die, zeker gezien de complexere bouwopgave met bijbehorende<br />

specialisatie, meer vanzelfsprekend is, is die van de verschillende ontwerpdisciplines,<br />

architectuur, constructie, installaties, etc. Met name de inpassing van de verschillende<br />

installaties, gebouwbeheer, beveiliging, communicatie, ICT en,<br />

in het kader van ‘levensloop bestendig wonen’, de domotica, is<br />

actueel. Deze ontwerpintegratie is echter nauwelijks afhankelijk<br />

van de gekozen contractvorm.<br />

Oneigenlijke argumenten<br />

De argumenten waarmee het geïntegreerde contract wordt gepromoot<br />

suggereren een tegenstelling die er eigenlijk niet is. De<br />

beoogde bevordering van de creativiteit van de<br />

markt en stimulering van innovatie kunnen namelijk<br />

in nagenoeg dezelfde mate met gecoördineerde<br />

contractvormen worden bereikt. Daarnaast worden<br />

de geïntegreerde contractvormen afgezet tegen, de<br />

als ‘traditioneel’ afgeschilderde, gecoördineerde vormen.<br />

Terwijl een groot deel van de B&U-projecten,<br />

qua bestuurbaarheid, contractering per fase, en risicomanagement,<br />

beter af is met zo’n gecoördineerde<br />

contractvorm.<br />

Die oneigenlijke argumenten veroorzaken dat<br />

de ‘echte’ argumenten die pleiten voor toepassing<br />

van de UAVgc in de B&U nauwelijks aan bod<br />

komen. Dat verklaart mijns inziens ook waarom,<br />

ondanks de inspanningen van de overheid in deze,<br />

de UAVgc na 6 jaar nog nauwelijks in de B&U worden toegepast.<br />

Desondanks ben ik van mening dat de B&U, maar dan om andere<br />

redenen, behoefte heeft aan nieuwe contractvormen. Met<br />

name de toepassingsmogelijkheden van de UAVgc in de B&U als<br />

antwoord op de veranderende bouwopgave moeten verder worden<br />

uitgediept. En waar kan dat beter gebeuren dan bij <strong>STABU</strong>.<br />

zie volgende pagina ><br />

<strong>STABU</strong> bulletin | 13

De veranderende bouwopgave<br />

Het bouwproces is door het specifi eke karakter toch al een<br />

afwijkend productieproces:<br />

• Een gelegenheidscoalitie tussen zelfstandige ondernemingen,<br />

veelal zonder eerdere samenwerkingservaring en elk met<br />

hun eigen ondernemersbelang. Doordat ondernemingsbelang<br />

veelal prevaleert boven het projectbelang is de communicatie<br />

eerder onderhandelings- dan samenwerkingsgericht.<br />

Ingeval de ondernemingen afzonderlijk, als nevenrelatie, door de<br />

opdrachtgever worden gecontracteerd heeft deze, als veroorzaker<br />

van de nevenrelaties, de coördinatieverantwoordelijkheid.<br />

Het uitbesteden van de coördinatie in de vorm van een coördinatie-opdracht<br />

aan één van de nevenrelaties, al of niet met een<br />

coördinatieovereenkomst tussen de nevenrelaties onderling,<br />

doet hier niets aan af.<br />

• De complexer wordende bouwopgave en toegenomen regelgeving,<br />

soms zelfs als ‘verjuridisering’ aangemerkt, noodzaken<br />

tot specialisatie. Hierdoor neemt het aantal procesfuncties en<br />

daarmee het aantal partijen toe, hetgeen de coördinatieplicht<br />

van de opdrachtgever nog verder verzwaart.<br />

• De verschillende aansprakelijkheden die, door de beperking<br />

ervan in de standaardvoorwaarden en rechtspositieregelingen,<br />

achterblijven bij de huidige wetgeving.<br />

• De ondoorzichtige prijsvorming waarbij de prijs pas bekend is<br />

bij de aanbesteding. Nog afgezien van de kans op een mislukte<br />

aanbesteding als de inschrijvingssom hoger uitvalt dan waarop<br />

de opdrachtgever, op basis van zijn zorgvuldige besteksbegroting,<br />

mocht rekenen.<br />

• Het probleem van de bewijslast in deze. Als gevolg van het<br />

eerder door de Raad van Arbitrage, als ‘studeerkamerbegroting’,<br />

verwerpen van de architecten- en adviseurs<br />

begroting als bewijs tegen een te hoge inschrijfbegroting.<br />

• Het dilemma van beslechting van geschillen door de Raad van<br />

Arbitrage of de gewone rechter.<br />

• Het bepaalde dat de aannemer niet meer aansprakelijk is<br />

na de oplevering, respectievelijk na het beëindigen van de<br />

onderhoudstermijn, voor gebreken die de opdrachtgever had<br />

moeten ontdekken, houdt een verkapte toezichtplicht voor de<br />

opdrachtgever in. Daardoor komen gebreken voor zijn rekening<br />

die zonder toezicht voor rekening aannemer zijn. Eigenlijk wordt<br />

hiermee de opdrachtgever verantwoordelijk voor de door de<br />

aannemer geleverde kwaliteit...<br />

Met betrekking tot de recente instortingen of bijna instortingen<br />

herinner ik mij dat een CUR-commissie ‘Leren van instortingen’<br />

in 2004 concludeerde dat: “(...)De oorzaken vaak besloten liggen<br />

in de organisatie van het bouwproces. De verantwoordelijkheid<br />

daarin is diffuus, met vaak gebrekkige communicatie en afstemming<br />

tussen partijen. De complexe organisatie en omslachtige<br />

procedures en het ontbreken van regie op de samenhang van<br />

deelconstructies leidt tot veiligheidsproblemen en zelfs tot instortingen(...)”<br />

Aldus de commissie. De aanstelling van een hoofdconstructeur<br />

die verantwoordelijk is voor het constructieve ontwerp en<br />

de kwaliteit van de engineering bewaakt (niet de uitvoering), zou<br />

al een verbetering zijn.<br />

14 | <strong>STABU</strong> bulletin<br />

UAVgc het antwoord op de veranderende bouwopgave?<br />

Al deze gewenste en ongewenste veranderingen in het bouwproces bemoeilijken de<br />

sturende en coördinerende rol van de opdrachtgever. Het is dan ook niet verwonderlijk<br />

dat steeds meer opdrachtgevers, afhankelijk van hun beroepsmatige status, afstand<br />

willen nemen van dat geschillengevoelige bouwproces en ‘de was de deur uit doen’.<br />

Daarbij willen zij één aansprakelijk aanspreekpunt, sturen op afstand, prijszekerheid in de<br />

vroege fase, garantie op het eindproduct in plaats van kwaliteitszorg op materialen of het<br />

proces. En resultaatsverplichtingen in plaats van inspanningsverplichtingen...<br />

Op het eerste gezicht is een geïntegreerd contract op basis van de UAVgc het antwoord<br />

op de hier geschetste veranderende bouwopgave.<br />

Aandachtspunten<br />

Doordat bij de ontwikkeling van de UAVgc de gezaghebbende juristen betrokken zijn,<br />

hebben de juridische aspecten alle aandacht gekregen, daarentegen behoeven enkele<br />

projectmanagementaspecten, voor de toepassing in de B&U, nog nadere uitdieping.<br />

Met name de aspecten die inherent zijn aan het contracteren in de vroege (pre-ontwerp-)<br />

fase, zoals:<br />

• De relatief ‘zachte’ contractering op basis van de prestatiespecifi caties (PvE);<br />

• Het omgaan met het contracteren van lange termijn (project- en proces-)risico’s;<br />

• Een richtprijs met bandbreedte als inschrijvingssom;<br />

• De individuele informatie-uitwisseling met inschrijvers ten behoeve van de juiste<br />

afstemming van de aanbodspecifi catie op de vraagspecifi catie (gevaar van<br />

concurrentievervalsing);<br />

Overige aandachtspunten zijn:<br />

• De hoge transactiekosten voor het opstellen van aanbodspecifi caties voor een ontwerp-<br />

én uitvoeringsvoorstel (én eventueel meer jarig onderhoud of facility management);<br />

• De transactiekosten van de niet-gegunden, die als maatschappelijke kosten ten laste<br />

van latere projecten worden gebracht;<br />

• Het objectief wegen van de kwaliteitsaspecten (meerwaarde) van de verschillende<br />

aanbodspecifi caties, als onderdeel van gunning op basis van de Economisch Meest<br />

Voordelige Inschrijving.<br />

• De beperking van de aansprakelijkheid van de opdrachtnemer na de oplevering<br />

(respectievelijk na de onderhoudstermijn), tengevolge van de verzekerbaarheid ervan;<br />

• De mogelijkheden van een Verborgen Gebreken Verzekering met bijbehorende<br />

Technische Inspectie Service.<br />

<strong>STABU</strong>-acties<br />

<strong>STABU</strong> beraadt zich nog over de mogelijkheden om gebruikers van geïntegreerde<br />

contractvormen, geïnteresseerden en vooral ook het onderwijs in de discussie over de<br />

toepassingsmogelijkheden van nieuwe contractvormen in de B&U te betrekken. In voorbereiding<br />

is de -<strong>STABU</strong> Leidraad Contractvormen-, waarmee potentiële opdrachtgevers,<br />

afgestemd op de ‘eigen wensen’, ‘competenties’ en ‘soort project’ de meest in aanmerking<br />

komende contractvorm kunnen kiezen. Voor de verspreiding van kennis over geïntegreerd<br />

contracteren verzorgt <strong>STABU</strong> de cursusdag UAVgc in de B&U, waarvan op 23 november<br />

2006 de eerste afl evering succesvol plaatsvond. Voor de volgende cursusdata in <strong>2007</strong>,<br />

kunt u de <strong>STABU</strong>-website raadplegen.

Bestekteksten van fabrikanten<br />

in de gehele Benelux<br />

Door afspraken te maken tussen Cobosystems N.V. in België<br />

en de Stichting <strong>STABU</strong> in Nederland wordt het veel makkelijker<br />

voor fabrikanten om hun producten in de vorm van kant-en-<br />

klare bestekteksten voor de Benelux beschikbaar te stellen.<br />

Cobosystems verzorgt voor fabrikanten ten behoeve van de Belgische en Luxemburgse markt<br />

bestekteksten die aansluiten op de aldaar bestaande systematiek van Het Neutraal Bestek.<br />

De Stichting <strong>STABU</strong> verzorgt voor de Nederlandse markt de zogenaamde Fabrikantgebonden<br />

Product Specifi caties als onderdeel van de <strong>STABU</strong>-bestekssystematiek. Het Neutraal Bestek<br />

wordt uitgegeven in samenwerking met NAV, de Vlaamse Architectenorganisatie en in België<br />

en Luxemburg door ongeveer 850 architecten, openbare of private instellingen toegepast.<br />

De <strong>STABU</strong>-systematiek heeft ruim 1700 licentiehouders met 2400 gebruikers.<br />

Roadshow ‘Leven Lang leren’<br />

In het kader van ‘Leven lang leren in de Bouw en Infrastructuur’ zal op 1 februari <strong>2007</strong> door<br />

SenterNovem in de Hight Tech Campus te Eindhoven een bijeenkomst worden verzorgd.<br />

Scholing van werknemers is cruciaal om de economische bedrijvigheid in Nederland te versterken<br />

en te behouden. In de huidige economische omstandigheden gaan veranderingen<br />

vaak zo snel dat ze zonder goed opgeleid personeel niet goed bij te benen zijn. Ondanks<br />

dat het belang van scholing door ondernemers wordt onderkend, blijkt het in de praktijk<br />

vooral voor kleinere bedrijven soms lastig hieraan handen en voeten te geven. Daarom komen<br />

<strong>tijdens</strong> deze roadshow goede voorbeelden van scholing en Leven Lang Leren aan de orde<br />

waaruit inspiratie kan worden geput. Het programma start met een presentatie van drs. H.J.A.<br />

Beereboom, senior arbeidsmarkt onderzoeker van het Economisch Instituut voor de bouwnijverheid.<br />

Demissionaire Staatssecretaris van Economische Zaken mevr. ir. K. van Gennip zal<br />

een scholingscheque uitreiken. De directeur van <strong>STABU</strong>, ir. M.L.A.M. van Hezik, is gevraagd om<br />

de rol van dagvoorzitter op zich te nemen.<br />

SenterNovem<br />

SenterNovem is op 1 mei 2004 ontstaan uit de fusie tussen Senter en Novem, twee<br />

agentschappen van het Ministerie van Economische Zaken. Deze nieuwe organisatie<br />

bundelt kennis van innovatie, energie, klimaat, milieu en leefomgeving. SenterNovem<br />

draagt hiermee bij aan een sterkere positie van het bedrijfsleven in ons land en aan een<br />

duurzamere samenleving, met zorg voor mens en milieu.<br />

De twee besteksystemen kennen zeer grote verschillen en daarom<br />

zijn de bestekteksten voor fabrikanten in de drie landen ook zeer<br />

afwijkend van elkaar. Om fabrikanten te helpen deze hindernissen<br />

te slechten, verlenen zowel Cobosystems als <strong>STABU</strong> de dienst aan<br />

fabrikanten om hun producten in de juiste beschrijving in de<br />

verschillende markten af te zetten.<br />

Voor meer informatie:<br />

Cobosystems, Paul Kamerbeek, www.cobosystems.be<br />

Stichting <strong>STABU</strong>, Herman Kervel, www.stabu.org<br />

foto: Daniëlle Terpstra, Unify<br />

<strong>STABU</strong> is gestart met een digitale nieuwsbrief, <strong>STABU</strong>m@il genaamd. Regelmatig zal daarin geïnformeerd worden<br />

over zogenaamde <strong>STABU</strong>-evenementen zoals gebruikersdagen, nieuwe uitgaven, beurzen, etc. Zo worden actuele<br />

zaken in een kort artikel weergegeven en de aandacht gevestigd op uitgebreidere artikelen die op onze website<br />

staan. <strong>STABU</strong>m@il wordt ongeveer 6 x per jaar verzonden naar alle geïnteresseerden. Wilt u de informatie ook<br />

ontvangen, meldt u zich aan via de website van <strong>STABU</strong>, www.stabu.org.<br />

Stabum@il<br />

<strong>STABU</strong> bulletin | 15

BSB conformiteitsverklaring<br />

Het Bouwstoffenbesluit Bodem- en oppervlaktewaterbescherming 1) stelt eisen aan het toepassen van steenachtige<br />

bouwmaterialen en grond in werken. In het algemeen is de controle op de naleving van wettelijke bepalingen<br />

door de aannemer geen taak van de directie. Echter het Bouwstoffenbesluit richt zich in eerste instantie tot eige-<br />

naren /opdrachtgevers van het werk, zoals projectontwikkelaars, overheden, stichtingen, particulieren, bedrijven.<br />

In dit artikel zijn de consequenties van de wet voor de samensteller van het bestekboek 2) op een rij gezet.<br />

ir. S.W. (Sietze) Wierda<br />

namens BNB<br />

16 | <strong>STABU</strong> bulletin<br />

In het Bouwstoffenbesluit Bodem- en oppervlaktewaterbescherming<br />

(kortweg het<br />

Bouwstoffenbesluit) staan milieuhygiënische<br />

regels voor het toepassen van grond<br />

en/of steenachtige materialen in werken<br />

op of in de bodem of in het oppervlaktewater.<br />

Niet elk materiaal valt onder de<br />

werking van het Bouwstoffenbesluit. Een<br />

bouwstof, die wordt toegepast in een<br />

bouwwerk, valt onder het besluit indien:<br />

• het een steenachtig materiaal betreft;<br />

• en indien het buiten worden toegepast.<br />

Volgens de defi nitie van het Bouwbesluit bestaan<br />

steenachtige materialen voor ten minste<br />

10% uit silicium, calcium of aluminium.<br />

Voorbeelden van steenachtige materialen<br />

zijn:<br />

• beton, zand en grind;<br />

• dakpannen;<br />

• tegels;<br />

• keramische en betonnen (metsel)stenen;<br />

• bitumineuze dakbedekkingen.<br />

Vlakglas en metallisch aluminium vallen<br />

wel onder de defi nitie maar zijn uitgezonderd.<br />

Het besluit betreft zowel voor nieuwe<br />

als hergebruikte bouwstoffen. Omdat door<br />

uitloging en emissie stoffen uit een bouwmateriaal<br />

in de bodem terecht kunnen komen,<br />

heeft het besluit ook betrekking op<br />

bouwstoffen die op het eerste gezicht niet<br />

‘op of in de bodem of in het oppervlaktewater<br />

worden aangebracht’.<br />

De Bond van Nederlandse Bestekdeskundigen BNB<br />

streeft naar het bevorderen van de kennis, het inzicht<br />

en de vaardigheid van de bestekdeskundigen.<br />

In kort bestek<br />

De verantwoordelijkheid van eigenaren/opdrachtgevers<br />

Het Bouwstoffenbesluit richt zich in de eerste plaats op de<br />

eigenaar van de bouwstoffen of op de opdrachtgever van het werk.<br />

Op deze rust de verplichting gegevens over de chemische<br />

samenstelling en het uitlooggedrag van onder het besluit vallende<br />

bouwstoffen vast te leggen en deze beschikbaar te hebben.<br />

In een aantal gevallen moet tevoren melding worden<br />

gedaan aan het ‘bevoegd gezag’ (gemeenten).<br />

Voor de toepassing van alle bouwstoffen (behalve schone<br />

grond) geldt de verwijderingsplicht. De verwijderingsplicht<br />

is ingesteld om ervoor te zorgen dat, <strong>tijdens</strong> de levensduur<br />

van het gebouw, of als het gebouw niet meer wordt gebruikt,<br />

de bouwstoffen niet met de bodem vermengen. De eigenaar<br />

van het gebouw moet op het moment dat het werk niet meer<br />

gebruikt en onderhouden wordt de toegepaste bouwstoffen verwijderen.<br />

Om deze verwijdering mogelijk te maken moeten de<br />

bouwstoffen herneembaar zijn aangebracht.<br />

In verband met de informatieplicht die rust op de eigenaren/<br />

opdrachtgevers van gebouwen, verdient het aanbeveling in het<br />

bestekboek, onder artikel 01.02.18, de bepaling 02 BOUWSTOF-<br />

FENBESLUIT op te nemen. In deze tekst is bepaald dat de aannemer<br />

voor de onder het besluit vallende bouwstoffen een ‘erkende<br />

kwaliteitsverklaring of een partijkeuring ..’ overlegt. Het spreekt<br />

voor zich dat ook de directievoerder (op de bouwplaats) zich bewust<br />

moet zijn van de noodzaak van het overleggen van deze bewijsmiddelen<br />

door de aannemer.<br />

Gebruik van certifi caten<br />

De eigenaar/opdrachtgever kan met behulp van een erkende kwaliteitsverklaring<br />

de milieuhygiënische kwaliteit van een bouwstof<br />

aantonen. Bouwstoffen die geen erkende kwaliteitsverklaring hebben,<br />

kunnen met een partijkeuring aan de eisen van het Bouwstof-

fenbesluit worden getoetst. Daarvoor moet een monster van de partij<br />

bouwstoffen worden geanalyseerd in een laboratorium. De analyse<br />

moet gebeuren via het zogenaamde gebruikersprotocol. Volgens het<br />

Bouwstoffenbesluit mogen alleen bedrijven en instellingen monsters<br />

nemen en analyseren die door VROM en het ministerie van Verkeer<br />

& Waterstaat zijn aangewezen. Deze monsternemers en laboratoria<br />

gebruiken het ‘Kwaliteitswaarborg Bouwstoffenbesluit’, een bewijs dat<br />

ze hun werk volgens de eisen van het Bouwstoffenbesluit hebben gedaan.<br />

Een lijst met aangewezen monsternemers en laboratoria is te<br />

vinden op www.vrom.nl. Gezien de hoeveelheid toe te passen bouwstoffen<br />

wordt het gebruik van de tweede mogelijkheid in bouwkundige<br />

werken niet aanbevolen. Kwaliteitsverklaringen met NL-BSB keurmerk<br />

(afbeelding 1) geven aan dat de bouwstof voldoet aan de eisen van<br />

het Bouwstoffenbesluit.<br />

(afbeelding 1: NL-BSB-keurmerk)<br />

Het NL-BSB keurmerk<br />

De publiekrechtelijk erkende beoordelingsrichtlijnen, op grond waarvan<br />

een KOMO-certifi caat wordt verstrekt, zijn zodanig ingericht dat<br />

het ‘gewone’ KOMO-certifi caat tevens het bewijsmiddel vormt, dat de<br />

opdrachtgever ingevolge het Bouwstoffenbesluit beschikbaar moet<br />

houden. Bij de Stichting Bouwkwaliteit (www.bouwkwaliteit.nl) kan<br />

worden nagegaan voor welke producten een erkende kwaliteitsverklaring<br />

mag worden afgegeven.<br />

Volgens de BNB Richtlijn 01 3) , artikel 4.3 dient in de bouwstofspecifi<br />

caties van het bestekboek bij voorkeur gebruik te worden gemaakt<br />

van gecertifi ceerde bouwstoffen. Bouwstoffen die worden geleverd<br />

met KOMO-(attest-met-) productcertifi caat zijn herkenbaar aan de<br />

toevoeging ‘(BRL ...’) in de specifi catietitel. De voordelen van het voorschrijven<br />

van gecertifi ceerde bouwstoffen zijn de volgende:<br />

• Bouwstoffen met een KOMO-keurmerk op basis van een publiekrechtelijk<br />

erkende Beoordelingsrichtlijn (BRL) voldoen aan de eisen<br />

van het Bouwbesluit.<br />

• Gecertifi ceerde bouwstoffen (op basis van zowel de publiekrechtelijk<br />

erkende als de privaatrechtelijke Beoordelingsrichtlijnen)<br />

‘worden geacht te zijn goedgekeurd in de zin van paragraaf 18 van<br />

de U.A.V. indien het betreffende document aan de directie is afgegeven<br />

en de bouwstoffen door de directie op het werk uitwendig<br />

visueel zijn beoordeeld en in orde bevonden.’ (zie <strong>STABU</strong> artikel<br />

01.02.18, bepaling 01, eerste keuzetekst).<br />

• Een gebrek dat zich voordoet bij een gecertifi ceerde bouwstof<br />

(na de uitwendige en visuele beoordeling en goedkeuring) is<br />

automatisch een verborgen gebrek in de zin van U.A.V. par. 12 lid 3<br />

(behoeft dus niet meer te worden aangetoond).<br />

Indien de bestekschrijver zich aan deze regel houdt, zullen bouwstoffen<br />

die vallen onder de werking van het Bouwbesluit en een KOMOkeurmerk<br />

hebben, altijd voldoen aan de eisen van het Bouwstoffenbesluit.<br />

Het KOMO-certifcaat is daarmee het in bepaling 01.02.18<br />

bepaling 02 verlangde bewijsmiddel, dat door de aannemer aan de<br />

directe worden verstrekt.<br />

In de bestekboekspecifi caties van bouwstoffen die vallen onder de<br />

werking van het Bouwstoffenbesluit kan dus in alle gevallen worden<br />

volstaan met de standaardtekst (vaste- of keuzetekst) ‘...leveren onder<br />

KOMO-(attest-met-)productcertifi caat.’. Het toevoegen van de vrije<br />

tekst :...leveren onder NL-BSB conformiteitsverklaring overeenkomstig...’<br />

is overbodig. De keuzeteksten betreffende de NL-BSB conformiteitsverklaring<br />

zijn vanaf uitgave 2006-1 niet meer in de <strong>STABU</strong><br />

catalogus aanwezig.<br />

Indien in het bestekboek voor een bouwstof, die valt onder de werking van het bouwbesluit,<br />

geen KOMO-(attest-met-)productcertifcaat word verlangd, zal door de aannemer ingevolge<br />

het bepaalde in 01.02.18-02, een NL-BSB certifi caat (conformiteitsverklaring) of een partijkeuringsrapport<br />

moeten worden verstrekt. Directievoerders zullen in dat geval aan de hand<br />

van (bijvoorbeeld) de checklist in de <strong>STABU</strong>-publicatie ‘Bouwstoffenbesluit’ moeten controleren<br />

of een bouwstof valt onder de werking van het Bouwstoffenbesluit, om vast te stellen van<br />

welke bouwstoffen de aannemer de verlangde bewijsmiddelen moet verstrekken.<br />

1) Het Bouwstoffenbesluit werd bij evaluatie als te ingewikkeld, te duur, te star en de slecht<br />

handhaafbaar bestempeld. Ook de normstelling stond onderdruk, omdat deze onvoldoende<br />

rekening hield met milieurisico’s. Daarom streeft VROM ernaar het Bouwstoffenbesluit te vervangen<br />

door het Besluit Bodembescherming. Het ‘Ontwerp-besluit houdende regels inzake<br />

bescherming van de bodem’ is gepubliceerd in de Staatscourant van 31 maart 2006.<br />

2) De Stichting <strong>STABU</strong> en de BNB pleiten ervoor onderscheid te maken tussen ‘het bestek’ en<br />

‘het bestekboek’:<br />

• Het bestek betreft de beschrijving van het werk, de daarbij behorende tekeningen,<br />

de voor het werk geldende voorwaarden, de nota van inlichtingen en het<br />

proces-verbaal van aanwijzing (U.A.V. par. 1 lid 1).<br />

• Het bestekboek bevat alleen de (met behulp van de <strong>STABU</strong> systematiek samengestelde)<br />

beschrijving van het werk en de voor het werk geldende voorwaarden.<br />

3) Meer informatie betreffende de BNB Richtlijn 01 kan worden gevonden op<br />

www.bestek-deskundigen.nl onder ‘BNB keurmerk’ (in het ondermenu).<br />

Literatuur:<br />

• ‘Het Bouwstoffenbesluit. De hele bouw heeft er mee te maken.’,<br />

uitgave ministerie van VROM<br />

• ‘Bouwstoffenbesluit’, uitgave Stichting <strong>STABU</strong>.<br />

<strong>STABU</strong> bulletin | 17

18 | <strong>STABU</strong> bulletin<br />

Uit de praktijk<br />

Aanbesteden:<br />

de kern van het probleem<br />

Ir. Pieter A.A. van den Eijnden<br />

Wie is SMI?<br />

Stichting marktwerking Installatietechniek (SMI). SMI is een stichting die in de eerste<br />

plaats aanbestedingsprocedures ten behoeve van installatiebedrijven verder wil verbeteren.<br />

Daarbij streeft SMI naar evenwichtige, objectieve en transparante vraag- en aanbodverhoudingen.<br />

Daarnaast ondersteunt SMI - met kennis, expertise en praktisch (juridisch)<br />

advies - individuele installateurs op het gebied van aanbestedingen en contractvorming<br />

van installatietechnische werken in Nederland. Doordat SMI een onafhankelijke<br />

partij is, kan zij bij uitstek de aanbestedende dienst op onjuistheden<br />

wijzen. SMI slaat bovendien een brug tussen installatiebedrijven enerzijds en de<br />

aanbestedende partijen in de bouwkolom anderzijds, als het gaat om aanbestedingsreglementen<br />

en de gevolgen ervan voor de dagelijkse praktijk.<br />

Het probleem aanbesteden<br />

Je kunt de Cobouw of andere kranten niet openslaan of je komt al<br />

weer een publicatie tegen over aanbesteden. De ene keer handelt<br />

het over het mislukken van de aanbesteding van het busvervoer, dan<br />

weer is het bij de thuiszorg fout gegaan. De aanbestedingen in de<br />

bouw- en GWW- sector spannen echter de kroon. Wat is hier nu aan<br />

de hand?<br />

Als we de zaken analyseren dan gaat het om het volgende probleem.<br />

Vanuit Europa zijn veel voorschriften opgesteld waaraan<br />

Europese aanbestedingen 1) moeten voldoen. Deze voorschriften<br />

zijn opgesteld om een open Europese markt mogelijk te maken.<br />

Belangrijke begrippen daarbij zijn: transparantie, objectiviteit en<br />

non-discriminatie. Vanuit deze Europese regelgeving heeft de<br />

Nederlandse wetgever eigen regelgeving en reglementen opgesteld.<br />

En daar gaat het fout. In plaats van heldere eenduidige regelgeving<br />

waaruit duidelijk blijkt wat wel kan en wat niet mag, zijn er regels<br />

ontstaan die eigenlijk alléén interessant zijn voor juristen en die<br />

leiden tot juridische steekspellen. Een ander kenmerk van de<br />

reglementen is dat deze de laatste jaren eenzijdig door de overheid<br />

zijn opgesteld en als dictaat bij het bedrijfsleven zijn neergelegd.<br />

Dat het resultaat bureaucratisch is, weinig praktisch en helemaal<br />

vanuit de inkopende kant is opgesteld, is dan ook niet verwonderlijk.<br />

Met deze onduidelijke regelgeving in de hand moeten de<br />

overheidsdiensten aanbesteden. Veel inkopers, kopschuw geworden<br />

door al die problemen met aanbesteden, kiezen het zekere<br />

voor het onzekere en proberen bij de aanbesteding elk risico uit te<br />

sluiten. Resultaat is dat bij de aanbesteding vooral gelet op de vraag<br />

of er voldoende concurrentie is, maar nauwelijks gekeken wordt naar<br />

duurzaamheid, innovatie en effi ciency. En dit komt het eindresultaat<br />

niet ten goede.

Een voorbeeld van ineffi ciency is een aanbesteding van een uitgebreid<br />

of complex werk, dus met een omvangrijk bestek. Zo’n bestek<br />

betekent voor alle partijen die aan deze aanbesteding meedoen, dat<br />

zij dit bestek dienen uit te trekken, voordat zij een prijs kunnen maken.<br />

Dat houdt in dat soms 10 à 15 partijen stuk voor stuk hetzelfde<br />

werk verzetten. Hier worden dan kosten gemaakt die vroeg of laat<br />

op een of ander manier goed gemaakt moeten worden. Hoe kan dit<br />

opgelost worden? Heel eenvoudig: door als aanbesteder hoeveelheidstaten<br />

ter beschikking te stellen. Deze zijn toch al opgemaakt. Het<br />

grote bijkomende voordeel is bovendien dat alle inschrijvingen goed<br />

vergelijkbaar zijn. Ook het begrip proportionaliteit geeft in de praktijk<br />

regelmatig aanleiding tot discussie. Door vast te leggen wat men onder<br />

proportionaliteit verstaat, bijvoorbeeld de gevraagde jaaromzet mag<br />

maximaal 4 maal de begrote projectomzet zijn, wordt elke onduidelijkheid<br />

over dit punt weggenomen. En dit voorkomt dure en onwenselijke<br />

procedures voor de rechter.<br />

De oplossing voor dit probleem is nog niet in zicht<br />

De nieuwe aanbestedingswet die door de 2e Kamer in september<br />

goedgekeurd is, geeft in ieder geval niet de oplossing. Het is een<br />

kaderwet, waarin niet vastgelegd is hoe knelpunten en problemen<br />

aangepakt dienen te worden. Door middel van ‘Algemene Maatregelen<br />

van Bestuur’ (AMvB) zal de praktische invulling tot stand<br />

dienen te komen. Wellicht dat een goede invulling van de AMvB’s<br />

licht brengt. Maar het feit dat deze door de overheid opgesteld<br />

worden zonder inhoudelijk overleg met het bedrijfsleven doet<br />

vrezen dat de AMvB’s niet op de dagelijkse praktijk afgestemd<br />

zullen zijn. Bovendien blijft zo een lappendeken gehandhaafd.<br />

Gelukkig heeft de 1e Kamer inmiddels kritische vragen gesteld en de<br />

vinger precies op de zere plek gelegd.<br />

Enig licht aan het eind van de tunnel?<br />

Een goed initiatief is genomen door de Regieraad Bouw. Uit<br />

hun analyse komt naar voren dat de Europese regelgeving niet<br />

het probleem is, maar dat veel aanbesteders niet in staat zijn te<br />

beoordelen welke mogelijkheden de regels bieden. Om aanbesteders<br />

daarmee te helpen en professioneel aanbesteden te<br />

stimuleren, zijn zij bezig een aantal praktische leidraden en een<br />

handleiding op te stellen. Die moeten aanbesteders ondersteunen<br />

om verstandige (lees: aanbesteden met focus op innovatief, duurzaamheid<br />

en praktisch) beslissingen te nemen. Echter deze leidraden<br />

zullen niet bindend zijn. Hiermee laat de Regieraad een ernstige<br />

steek vallen. Vrijblijvende leidraden gecombineerd met een weinig<br />

praktische regelgeving vanuit de overheid zullen blijven leiden<br />

tot een versnippering en verkokering van het aanbestedingsbeleid.<br />

En van de beloofde vereenvoudigingen en de beperking<br />

van de lasten van het bedrijfsleven zal helemaal geen sprake zijn.<br />

Het licht aan het einde van de tunnel, kan goed gevormd worden<br />

als de Regieraad daadwerkelijk betrokken wordt bij de opstelling<br />

van de AMvB’s Dan immers kunnen de leidraden en de handleiding<br />

als basis dienen voor deze AMvB’s.<br />

1) dit zijn aanbestedingen, waarvan de waarde boven de vastgestelde<br />

drempelbedragen liggen<br />

Auteurs: Ir. Pieter A.A. van den Eijnden<br />

Mr. Margreet C.A. van Deurzen<br />

SMI<br />

<strong>STABU</strong> bulletin | 19

20 | <strong>STABU</strong> bulletin<br />

<strong>STABU</strong><br />

De Stichting <strong>STABU</strong> biedt een breed pakket opleidingen aan, gericht op de dagelijkse bestekspraktijk. De cursus-<br />

sen variëren van een introductie in de <strong>STABU</strong>-systematiek tot en met een volledige opleiding tot bestekschrijver.<br />

Een korte opsomming is hieronder vermeld.<br />

Cursusaanbod<br />

Cursus <strong>STABU</strong>-bestekssystematiek<br />

Om de invoering van de <strong>STABU</strong>-bestekssystematiek<br />

binnen uw organisatie snel<br />

en effectief te laten verlopen, wordt door<br />

<strong>STABU</strong> een dagcursus georganiseerd. In<br />

één dag raakt u volledig vertrouwd met<br />

de <strong>STABU</strong>-systematiek. De prijs van deze<br />

cursus bedraagt € 345,-- exclusief BTW<br />

per persoon (prijsstelling <strong>2007</strong>), inclusief<br />

lesmateriaal en lunch.<br />

Op de volgende data is nog plaats:<br />

27 februari <strong>2007</strong>;<br />

10 april <strong>2007</strong>;<br />

22 mei <strong>2007</strong>.<br />

Cursus <strong>STABU</strong> Bestekken lezen<br />

De Stichting <strong>STABU</strong> helpt ontvangers van<br />

projectbestekken met het kritisch beoordelen<br />

van de inhoud. Waar zitten de voetangels<br />

en klemmen in de projectbestekken? Welke<br />

risico’s zitten erin verborgen? In een ochtend<br />

en een middag worden deze belangrijke<br />

zaken toegelicht.<br />

In deze cursus wordt uitgebreid aandacht<br />

besteed aan de uitleg van die administratieve<br />

en technische zaken die grote invloed<br />

kunnen hebben op de verantwoordelijkheid<br />

en aansprakelijkheid van de uitvoerende<br />

en toeleverende bedrijven in de bouw. Met<br />

deze kennis kunnen de bedrijfsrisico’s beter<br />

ingeschat worden. Dus alle zaken die invloed<br />

hebben op zekerheidstelling, garantie,<br />

coördinatie, aansprakelijkheid, verzekeringen<br />

en geschillen komen aan de orde.<br />

De prijs van deze cursus bedraagt € 345,-<br />

- exclusief BTW per persoon (prijsstelling<br />

<strong>2007</strong>), inclusief lesmateriaal en lunch.<br />

Op de volgende data is nog plaats:<br />

6 februari <strong>2007</strong>;<br />

20 maart <strong>2007</strong>;<br />

1 mei <strong>2007</strong>;<br />

12 juni <strong>2007</strong>.<br />

Cursus Actualiteit in wet- en regelgeving in de B&U<br />

Deze cursus actualiteit in wet- en regelgeving in de B&U is speciaal<br />

bedoeld voor hen die graag bijgeschoold willen worden<br />

over de meest recente ontwikkelingen in wet- en regelgeving in<br />

deze sector. De cursus is o.a. bestemd voor gebruikers, direct en<br />

indirect, van de <strong>STABU</strong>-bestekssystematiek zoals architecten- en<br />

ingenieursbureaus, de opdrachtgevende overheid, woningbouwverenigingen,<br />

projectontwikkelaars en aannemers- en installatiebedrijven,<br />

leveranciers en producenten van bouwstoffen die in<br />

bestekken worden voorgeschreven en iedereen die in zijn of haar<br />

dagelijkse functie in het bouwproces te maken heeft met wet- en<br />

regelgeving. Door middel van deze cursus, van één dag, is men<br />

weer geheel op de hoogte van alle valkuilen in bouwcontracten<br />

en weet men hoe deze te vermijden.<br />

De prijs van deze cursus bedraagt € 345,-- exclusief BTW per<br />

persoon (prijsstelling <strong>2007</strong>), inclusief lesmateriaal en lunch.<br />

Op de volgende data is nog plaats:<br />

22 maart <strong>2007</strong>;<br />

24 mei <strong>2007</strong>.<br />

Opleiding <strong>STABU</strong> Bestekschrijver (24 dagdelen)<br />

Deze opleiding tot professionele bestekschrijver behandelt alle<br />

relevante onderdelen voor het opstellen van projectbestekken.<br />

Ook de nieuwe ontwikkelingen op het terrein van de materialen<br />

vragen een steeds grotere kennis en deskundigheid van de bestekschrijver.<br />

In de andere bestaande cursussen en opleidingen<br />

wordt weliswaar aandacht besteed aan het belangrijke onderdeel<br />

‘bestekken’ maar niet in die mate dat daarmee de professionaliteit<br />

van de bestekschrijver wordt verhoogd.<br />

Op verzoek van velen heeft de Stichting <strong>STABU</strong> daarom dertien<br />

jaar geleden deze opleiding opgezet. Uitgangspunt daarbij is de

kennisoverdracht door ervaren docenten, gericht op de dagelijkse<br />

praktijk. De opleiding is zowel bouwkundig als installatietechnisch<br />

georiënteerd.<br />

De opzet van de opleiding is zodanig dat direct kan worden ingespeeld<br />

op veranderingen in de praktijk. Tot op heden hebben ruim<br />

630 deelnemers deze opleiding met goed gevolg afgesloten. De<br />

prijs van de opleiding is € 2995,-- exclusief BTW per persoon (prijsstelling<br />

<strong>2007</strong>), inclusief diners, syllabi, overig studiemateriaal en<br />

examengelden. Aanmelden voor het cursusseizoen <strong>2007</strong>/2008 is<br />

reeds mogelijk. Drie groepen zullen dan starten op respectievelijk<br />

11 september, 13 september en 28 november <strong>2007</strong>.<br />

Opfriscursus bestekschrijver (4 dagdelen)<br />

Speciaal bedoeld voor degenen die de Opleiding Bestekschrijver<br />

hebben gevolgd en bijgeschoold willen worden over de meest<br />

recente ontwikkelingen.<br />

Hoe houdt men zijn kennis up-to-date? Zeker op dit moment, met<br />

enerzijds een grote werkdruk die het gevolg is van de grote bouwportefeuille<br />

en anderzijds het hoge tempo van nieuwe regelgeving<br />

op nationaal en Europees vlak, is dat een moeilijke zaak. Hoe staat<br />

het nu precies met geïntegreerde contractvorming, wet BIBOB, de<br />

vernieuwde Woningwet, Bouwstoffenbesluit (BSB), CE-markering<br />

en KOMO, enz. enz.?<br />

Deze cursus bestaat uit vier dagdelen (verdeeld over 2 ochtenden<br />

en middagen, inclusief lunch). De prijs van deze cursus bedraagt<br />

€ 605,-- exclusief BTW per persoon (prijsstelling <strong>2007</strong>), inclusief<br />

lesmateriaal en lunch.<br />

Op de volgende data is nog plaats:<br />

13 en 14 maart <strong>2007</strong>.<br />

Garanties in de bouw<br />

Garanties spelen in de bouw een belangrijke rol. Toch is het een<br />

niet éénduidig begrip. Om wegwijs te geraken in de complexe wereld<br />

van garanties, wordt door de Stichting <strong>STABU</strong> een ééndaagse<br />

cursus georganiseerd. Tijdens deze dag raakt u volledig vertrouwd<br />

met het fenomeen garanties in de bouw. De prijs van deze cursus<br />

bedraagt € 345,-- exclusief BTW per persoon (prijsstelling <strong>2007</strong>),<br />

inclusief lesmateriaal en lunch.<br />

Op de volgende data is nog plaats:<br />

12 april <strong>2007</strong>;<br />

14 juni <strong>2007</strong>.<br />

Verzekeringen in de bouw<br />

Op 1 januari 2006 is het nieuwe verzekeringsrecht, opgenomen in Titel 7.17 van het<br />

Nieuwe Burgerlijk Wetboek, in werking getreden. Het huidige verzekeringsrecht in het<br />

Wetboek van Koophandel bestond namelijk al ruim 160 jaar en was volgens de wetgever<br />

hard aan vernieuwing toe. Het nieuwe verzekeringsrecht zal de relatie verzekeraar en verzekerde,<br />

zo is de verwachting, in sterke mate beïnvloeden. Om u wegwijs te maken in het<br />

nieuwe verzekeringsrecht en de gevolgen hiervan voor de bouw, wordt door de Stichting<br />

<strong>STABU</strong> een ééndaagse cursus georganiseerd. Tijdens deze dag raakt u volledig vertrouwd<br />

met het fenomeen verzekeringen in de bouw. De prijs van deze cursus bedraagt € 345,--<br />

exclusief BTW per persoon (prijsstelling <strong>2007</strong>), inclusief lesmateriaal en lunch.<br />

Op de volgende data is nog plaats:<br />

1 maart <strong>2007</strong>;<br />

3 mei <strong>2007</strong>.<br />

Cursusdag UAVgc in de B&U<br />

Geïntegreerde contractvormen in de B&U sector zijn niet langer exclusief het domein<br />

van rijksopdrachtgevers. Om u wegwijs te maken in geïntegreerde contracten in de B&U<br />

sector, wordt door de Stichting <strong>STABU</strong> een ééndaagse cursus georganiseerd. Tijdens deze<br />

dag raakt u volledig vertrouwd met het fenomeen geïntegreerde contracten in de B&U<br />

sector. De prijs van deze cursus bedraagt € 399,-- exclusief BTW per persoon (prijsstelling<br />

<strong>2007</strong>), inclusief lesmateriaal en lunch.<br />

Op de volgende data is nog plaats:<br />

29 mei of 31 mei <strong>2007</strong><br />

Bedrijfsgerichte cursussen<br />

Alle voornoemde cursussen en opleidingen zijn ook mogelijk ‘ín-company’ en compleet af<br />

te stemmen op de wensen van ùw organisatie.<br />

Meer informatie<br />

Neem voor meer informatie over welke cursus het meest aansluit op uw behoeften,<br />

contact op met het hoofd opleidingen ing. H.H.M. (Henny) Miltenburg. Informatie over<br />

beschikbaarheid van plaats e.d. kunt u verkrijgen bij mevr. E. (Evelien) van der Tuuk<br />

tel. (0318) 633026 / e-mail: postmaster@stabu.nl De meest actuele stand van zaken<br />

kunt u ook op de website van <strong>STABU</strong> vinden: www.stabu.org.<br />

<strong>STABU</strong> bulletin | 21

In 2004 heeft het Algemeen Bestuur van de Stichting <strong>STABU</strong> besloten om de nieuw gestelde eisen aan de<br />

<strong>STABU</strong>-bestekssystematiek te aanvaarden en te verwerken. Deze eisen liggen vast in de publicatie ‘Aanzet tot een<br />

Programma van Eisen voor een specifi catiesysteem voor de B&U d.d. 20 februari 2004’. Een breed samengestelde<br />

groep deskundigen vanuit alle geledingen uit de Nederlandse bouw heeft dit programma opgesteld.<br />

Besteksmodule in <strong>PIM</strong><br />

geheel gemoderniseerd<br />

22 | <strong>STABU</strong> bulletin<br />

Uitwerking<br />

Het <strong>STABU</strong>-bureau heeft in de afgelopen periode dit programma<br />

van eisen vertaald in een nieuwe besteksmodule die nu met <strong>PIM</strong><br />

aan de markt beschikbaar wordt gesteld. Een kort overzicht van<br />

de vertaalde eisen:<br />

Toepassingsgebied: het <strong>PIM</strong>-specifi catiesysteem kan bestekken<br />

produceren voor alle soorten bouwwerken, zowel prestatie als<br />

oplossingsgericht, voor zowel nieuwbouw, renovatie en onderhoud<br />

als sloop;<br />

Administratieve voorwaarden: het <strong>PIM</strong>-specifi datiesysteem<br />

maakt het mogelijk verschillende administratieve voorwaarden<br />

toe te passen waaronder U.A.V. 1989, UAVTI 1992 en de AVA<br />

1992. De UAV-GC 2005 wordt voor gebruik nader toegelicht;<br />

Bepalingen: Het <strong>PIM</strong>-specifi ciatiesysteem geeft ook ruimte voor<br />

gebruiker-eigen bepalingen (bureaubepalingen). Het minimumkwaliteitsniveau<br />

wordt gewaarborgd in de <strong>STABU</strong>-Standaard die<br />

in <strong>2007</strong> weer wordt aangepast aan de laatste ontwikkelingen;<br />

Vrije decompositie/specifi catieniveau: door de koppeling met<br />

de Elementenmethode kan nu zowel de prestatie als het bouwdeel<br />

worden beschreven op verschillende niveaus. Tevens kunnen<br />

nu ook de installaties en installatie-onderdelen goed beschreven<br />

worden;<br />

Omschakeling bouwdeel naar werksoort: <strong>PIM</strong> zorgt ervoor dat<br />

met een druk op de knop een elementgericht bestek wordt omgesorteerd<br />

naar een werksoortgericht (onderaannemer) bestek;<br />

Lay-out en typografi e: de bestekschrijver heeft met <strong>PIM</strong> een grote<br />

vrijheid in de vormgeving van zijn bestek en kan veel onderscheid<br />

in de typen tekst aanbrengen;<br />

Werkbestek/revisiebestek: de eventuele Nota van inlichtingen<br />

en/of procesverbaal van Aanwijzingen kunnen in <strong>PIM</strong> digitaal in<br />

het projectbestek worden opgenomen;<br />

Koppeling bestekposten en begroting: via de koppeling aan de<br />

Elementenmethode is een werkbare koppeling met de gangbare<br />

calculatie/begrotingsprogramma’s gerealiseerd;<br />

Domeinkennis: door de permanente toevoeging van de relevante<br />

bouwdocumenten aan <strong>PIM</strong> zijn deze altijd door de bestekschrijver<br />

direct te raadplegen;<br />

Fabrikantenspecifi caties: deze zijn in <strong>PIM</strong> zodanig ingebouwd<br />

dat de bestekschrijver op verschillende niveaus deze direct kan<br />

gebruiken;<br />

Overige eisen: de gestelde eisen betreffende toevoeging eigen<br />

teksten, gebruikersvriendelijkheid, systeemhuizen, uitwisselbaarheid,<br />

beveiliging, opeenvolgende versies, zoekopdrachten, hulpschermen,<br />

coderingen e.d. zijn allemaal in <strong>PIM</strong> ingevuld.<br />

Wat nu nog te doen<br />

Het gehele Programma van Eisen is met <strong>PIM</strong> nu ingevuld behalve<br />

de eisen die aan ruimten gesteld moeten kunnen worden, het<br />

automatisch samenstellen van staten en de gewenste koppeling<br />

tussen bestekposten en tekeningen. Om deze drie nog resterende<br />

eisen te kunnen invullen wordt momenteel hard gewerkt aan de<br />

noodzakelijke randvoorwaarden zoals bijvoorbeeld de IFD library<br />

for buildingSMART. De verwachting is dat deze uitbreiding in<br />

de komende drie jaar aan de markt ter beschikking zal worden<br />

gesteld.

verfrissend eenvoudig<br />

DE WOORDPOORT<br />

een bestekverwerker met veel extra’s<br />

<strong>Bouwbeurs</strong> <strong>2007</strong><br />

maandag 5 t/m zaterdag 10 februari<br />

Hal 9, Stand A 079<br />

+ Undo/Redo functie + Handig gebruik van moeder- en referentiebestekken +<br />

Uitgebreide opmaakfuncties + Afbeeldingen in bestek + Nota van inlichtingen gene-<br />

rator + Automatische update functie + Koppeling met overige Digitale Huis software:<br />

CAD + Bouwkosten + Bouwplantoetsing + Productinformatie<br />

DE TWEE SNOEKEN AUTOMATISERING<br />

Postelstraat 49, ’s-Hertogenbosch telefoon 073 614 04 08 fax 073 612 89 77<br />

verkoop@tweesnoeken.nl www.tweesnoeken.nl / www.hetdigitalehuis.nl

colofon<br />

Februari <strong>2007</strong><br />

Tweeëntwintigste jaargang no. 1<br />

Het <strong>STABU</strong>-bulletin is het tweemaal per jaar<br />

verschijnende huisorgaan van de Stichting<br />

<strong>STABU</strong> over de voortgang van het <strong>STABU</strong><br />

Bouwbreed Informatiesysteem. Het <strong>STABU</strong>kantoor<br />

is gevestigd aan de Willy Brandtlaan<br />

81, 6716 RJ Ede.<br />

Teksten:<br />

mr. M.C.A. van Deurzen<br />

ir. P.A.A. van den Eijnden<br />

ir. M.L.A.M. van Hezik<br />

J.C. van Kuijen<br />

ing. H.H.M. Miltenburg<br />

ing. J.G.G. Swagers<br />

A. Vermeulen<br />

ir. S.W. Wierda<br />

Dit blad wordt geproduceerd en<br />

geredigeerd door:<br />

Stichting <strong>STABU</strong><br />

Mevr. D.B. Kervel<br />

Postbus 36<br />

6710 BA EDE<br />

Telefoon: (0318) 63 30 26<br />

Telefax: (0318) 63 59 57<br />

E-mail: dkervel@stabu.nl<br />

Website: www.stabu.org<br />

Inlichtingen over advertentietarieven bij <strong>STABU</strong>.<br />

Overname van de inhoud:<br />

na overleg met de redactie.<br />

Hoewel uiterste zorg is nagestreefd, staan<br />

wij niet in voor eventuele (druk)fouten en/of<br />

onvolledigheden en aanvaarden auteurs en<br />

redactie deswege geen aansprakelijkheid.<br />

ISSN: 1384-7872<br />

Vormgeving:<br />

skerp functionele communicatie,<br />

Doetinchem<br />

Drukker:<br />

Drukkerij Hooiberg,<br />

Epe<br />

Prijsoverzicht <strong>STABU</strong>-producten<br />

De <strong>STABU</strong>-bestekssystematiek voor de woning- en utiliteitsbouw<br />

bestaat uit:<br />

• <strong>STABU</strong>-bestanden op cd-rom;<br />

• <strong>STABU</strong> Standaard 2001 (boekvorm);<br />

• 1 Wachtwoord voor het beveiligde gedeelte van de <strong>STABU</strong>-website.<br />

De <strong>STABU</strong>-bestekssystematiek wordt geleverd na afsluiting van een licentie-overeenkomst<br />

waaraan een abonnement gekoppeld is. Deze licentie-overeenkomst wordt aangegaan<br />

voor een tijdvak van drie kalenderjaren alsmede het jaar waarin de licentie-overeenkomst<br />

wordt afgesloten. De genoemde prijzen zijn inclusief leverings- en administratiekosten<br />

en zijn exclusief de verschuldigde BTW. De <strong>STABU</strong> Standaard 2001 is tevens separaat te<br />

verkrijgen. De tarieven voor 2006 zijn d.d. 8 december 2006 door het Algemeen Bestuur van de<br />

Stichting <strong>STABU</strong> vastgesteld op:<br />

Aanschaf Licentie <strong>STABU</strong><br />

in de periode<br />

januari t/m maart<br />

april t/m juni<br />

juli t/m september<br />

oktober t/m december<br />

Aanschaf Licentie <strong>STABU</strong><br />

in de periode<br />

januari t/m maart<br />

april t/m juni<br />

juli t/m september<br />

oktober t/m december<br />

*Per vijf werkplekken wordt de prijs verdubbeld.<br />

De gelieerde systeemhuizen hebben speciaal voor het ‘<strong>STABU</strong>-Compact’ gebruik ook hun<br />

<strong>STABU</strong>-programma tegen gereduceerde prijzen beschikbaar gesteld.<br />

De <strong>STABU</strong> Standaard 2001; dit is het boek waarin de basis kwaliteitseisen staan omschreven<br />

waaraan een werk moet voldoen op zowel technisch als administratief gebied:<br />

<strong>STABU</strong> Standaard 2001 65,--<br />

Voor het beveiligde gedeelte van de <strong>STABU</strong>-website is een extra wachtwoord te verkrijgen<br />

bij <strong>STABU</strong>:<br />

Extra wachtwoord: 103,--<br />

<strong>STABU</strong> COMPLEET<br />

(t/m 5 werkplekken*)<br />

880,--<br />

660,--<br />

440,--<br />

220,--<br />

<strong>STABU</strong> COMPACT<br />

(t/m 5 werkplekken*)<br />

370,--<br />

277,50<br />

185,--<br />

92,50

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!