STABU introduceert PIM tijdens Internationale Bouwbeurs 2007

De veranderende bouwopgave
Het bouwproces is door het specifi eke karakter toch al een
afwijkend productieproces:
• Een gelegenheidscoalitie tussen zelfstandige ondernemingen,
veelal zonder eerdere samenwerkingservaring en elk met
hun eigen ondernemersbelang. Doordat ondernemingsbelang
veelal prevaleert boven het projectbelang is de communicatie
eerder onderhandelings- dan samenwerkingsgericht.
Ingeval de ondernemingen afzonderlijk, als nevenrelatie, door de
opdrachtgever worden gecontracteerd heeft deze, als veroorzaker
van de nevenrelaties, de coördinatieverantwoordelijkheid.
Het uitbesteden van de coördinatie in de vorm van een coördinatie-opdracht
aan één van de nevenrelaties, al of niet met een
coördinatieovereenkomst tussen de nevenrelaties onderling,
doet hier niets aan af.
• De complexer wordende bouwopgave en toegenomen regelgeving,
soms zelfs als ‘verjuridisering’ aangemerkt, noodzaken
tot specialisatie. Hierdoor neemt het aantal procesfuncties en
daarmee het aantal partijen toe, hetgeen de coördinatieplicht
van de opdrachtgever nog verder verzwaart.
• De verschillende aansprakelijkheden die, door de beperking
ervan in de standaardvoorwaarden en rechtspositieregelingen,
achterblijven bij de huidige wetgeving.
• De ondoorzichtige prijsvorming waarbij de prijs pas bekend is
bij de aanbesteding. Nog afgezien van de kans op een mislukte
aanbesteding als de inschrijvingssom hoger uitvalt dan waarop
de opdrachtgever, op basis van zijn zorgvuldige besteksbegroting,
mocht rekenen.
• Het probleem van de bewijslast in deze. Als gevolg van het
eerder door de Raad van Arbitrage, als ‘studeerkamerbegroting’,
verwerpen van de architecten- en adviseurs
begroting als bewijs tegen een te hoge inschrijfbegroting.
• Het dilemma van beslechting van geschillen door de Raad van
Arbitrage of de gewone rechter.
• Het bepaalde dat de aannemer niet meer aansprakelijk is
na de oplevering, respectievelijk na het beëindigen van de
onderhoudstermijn, voor gebreken die de opdrachtgever had
moeten ontdekken, houdt een verkapte toezichtplicht voor de
opdrachtgever in. Daardoor komen gebreken voor zijn rekening
die zonder toezicht voor rekening aannemer zijn. Eigenlijk wordt
hiermee de opdrachtgever verantwoordelijk voor de door de
aannemer geleverde kwaliteit...
Met betrekking tot de recente instortingen of bijna instortingen
herinner ik mij dat een CUR-commissie ‘Leren van instortingen’
in 2004 concludeerde dat: “(...)De oorzaken vaak besloten liggen
in de organisatie van het bouwproces. De verantwoordelijkheid
daarin is diffuus, met vaak gebrekkige communicatie en afstemming
tussen partijen. De complexe organisatie en omslachtige
procedures en het ontbreken van regie op de samenhang van
deelconstructies leidt tot veiligheidsproblemen en zelfs tot instortingen(...)”
Aldus de commissie. De aanstelling van een hoofdconstructeur
die verantwoordelijk is voor het constructieve ontwerp en
de kwaliteit van de engineering bewaakt (niet de uitvoering), zou
al een verbetering zijn.
14 | STABU bulletin
UAVgc het antwoord op de veranderende bouwopgave?
Al deze gewenste en ongewenste veranderingen in het bouwproces bemoeilijken de
sturende en coördinerende rol van de opdrachtgever. Het is dan ook niet verwonderlijk
dat steeds meer opdrachtgevers, afhankelijk van hun beroepsmatige status, afstand
willen nemen van dat geschillengevoelige bouwproces en ‘de was de deur uit doen’.
Daarbij willen zij één aansprakelijk aanspreekpunt, sturen op afstand, prijszekerheid in de
vroege fase, garantie op het eindproduct in plaats van kwaliteitszorg op materialen of het
proces. En resultaatsverplichtingen in plaats van inspanningsverplichtingen...
Op het eerste gezicht is een geïntegreerd contract op basis van de UAVgc het antwoord
op de hier geschetste veranderende bouwopgave.
Aandachtspunten
Doordat bij de ontwikkeling van de UAVgc de gezaghebbende juristen betrokken zijn,
hebben de juridische aspecten alle aandacht gekregen, daarentegen behoeven enkele
projectmanagementaspecten, voor de toepassing in de B&U, nog nadere uitdieping.
Met name de aspecten die inherent zijn aan het contracteren in de vroege (pre-ontwerp-)
fase, zoals:
• De relatief ‘zachte’ contractering op basis van de prestatiespecifi caties (PvE);
• Het omgaan met het contracteren van lange termijn (project- en proces-)risico’s;
• Een richtprijs met bandbreedte als inschrijvingssom;
• De individuele informatie-uitwisseling met inschrijvers ten behoeve van de juiste
afstemming van de aanbodspecifi catie op de vraagspecifi catie (gevaar van
concurrentievervalsing);
Overige aandachtspunten zijn:
• De hoge transactiekosten voor het opstellen van aanbodspecifi caties voor een ontwerp-
én uitvoeringsvoorstel (én eventueel meer jarig onderhoud of facility management);
• De transactiekosten van de niet-gegunden, die als maatschappelijke kosten ten laste
van latere projecten worden gebracht;
• Het objectief wegen van de kwaliteitsaspecten (meerwaarde) van de verschillende
aanbodspecifi caties, als onderdeel van gunning op basis van de Economisch Meest
Voordelige Inschrijving.
• De beperking van de aansprakelijkheid van de opdrachtnemer na de oplevering
(respectievelijk na de onderhoudstermijn), tengevolge van de verzekerbaarheid ervan;
• De mogelijkheden van een Verborgen Gebreken Verzekering met bijbehorende
Technische Inspectie Service.
STABU-acties
STABU beraadt zich nog over de mogelijkheden om gebruikers van geïntegreerde
contractvormen, geïnteresseerden en vooral ook het onderwijs in de discussie over de
toepassingsmogelijkheden van nieuwe contractvormen in de B&U te betrekken. In voorbereiding
is de -STABU Leidraad Contractvormen-, waarmee potentiële opdrachtgevers,
afgestemd op de ‘eigen wensen’, ‘competenties’ en ‘soort project’ de meest in aanmerking
komende contractvorm kunnen kiezen. Voor de verspreiding van kennis over geïntegreerd
contracteren verzorgt STABU de cursusdag UAVgc in de B&U, waarvan op 23 november
2006 de eerste afl evering succesvol plaatsvond. Voor de volgende cursusdata in 2007,
kunt u de STABU-website raadplegen.