STABU introduceert PIM tijdens Internationale Bouwbeurs 2007

vraag de argumenten gebezigd dat met deze nieuwe vorm van contracteren de creativiteit
van de markt wordt bevorderd en de innovatie wordt gestimuleerd. Als tegenstelling worden
daarbij de contractvormen, waarbij de opdrachtgever afzonderlijke contracten met
ontwerpende, adviserende en uitvoerende partijen afsluit, enigszins denigrerend als
‘traditioneel’ afgeschilderd. Omdat bij deze ‘traditionele’ contractvormen de opdrachtgever,
als veroorzaker van de nevenrelaties, de wettelijke coördinatieplicht heeft noem ik
ze hier, ter onderscheid, ‘gecoördineerde contractvormen’.
Bevorderen creativiteit van de markt
Bij het argument van bevordering van de creativiteit van de markt
wordt het bepaalde in contracten op basis van de ‘gewone’ UAV,
(...)dat de opdrachtgever verantwoordelijk is voor het ontwerp(...),
letterlijk genomen met de tegenwerping dat hij het ontwerpen
beter aan de markt kan overlaten...(?). Tevens wordt daarbij gesuggereerd
dat wanneer de opdrachtgever op basis van een Programma
van Eisen aanbesteedt, in plaats van op basis van een
volledig uitgewerkt ontwerp (lees: bestek), het ruimere kader van
het PvE de mogelijkheid opent voor het aanbesteden van zogenaamde
‘oplossingsrichtingen’, waarmee de creativiteit van de
markt extra wordt gestimuleerd. Met als meest gebruikte voorbeeld:
Geen ‘brug’ aanbesteden maar een ‘oeververbinding’. Nu
kan ik niet zo gauw een vergelijkbare oplossingsrichting in de B&U
bedenken en verbaas ik mij over de impliciete aanname dat het inschakelen
van de markt met een geïntegreerd contract een unieke
garantie voor creativiteit zou inhouden. Bij het afzonderlijk contracteren van ontwerpende,
adviserende en uitvoerende partijen binnen een gecoördineerd contract wordt
immers ook de markt ingeschakeld. Mijns inziens wordt met een meervoudige opdracht
aan architecten en adviseurs, als onderdeel van een gecoördineerd contract, de
creativiteit zelfs optimaal gestimuleerd. De mogelijkheid om daarna meerdere uitvoerende
partijen in concurrentie een uitvoeringsvoorstel te laten opstellen, draagt daar nog
aan bij. Zeker nu, sinds het UAR 2001, de acceptatie door de aanbesteder van de door
‘ De
argumenten
suggeren een
tegenstelling
die er niet is ‘
inschrijvers ingediende variabelen (EU: varianten) duidelijker is omlijnd. Een minder
technisch argument is dat met een geïntegreerd contract alle (project)risico’s bij de opdrachtnemer
kunnen worden gelegd. Afgezien van de hoge risicodekking die daarvan het
gevolg is, moet de opdrachtgever zich bewust zijn dat een optredend risico voor hem een
geringere impact heeft dan voor de opdrachtnemer. De opdrachtgever verdisconteert
de kostenconsequenties ervan namelijk in de investeringskosten terwijl de opdrachtnemer
deze afzet tegen zijn beoogde winst op het project.
Integratie van ontwerp en uitvoering
De innovatie bij geïntegreerde contracten wordt kennelijk vooral
gezien in de integratie van ontwerp en uitvoering. Anders gezegd, in het
betrekken van de aannemer bij het ontwerp. Bij GWW- en Infra-werken,
waarbij de wijze van uitvoering en materieelinzet grote invloed heeft op
het ontwerp (bijvoorbeeld: een geboorde tunnel), kan ik mij daar iets bij
voorstellen. Bij de gangbare B&U-werken is die invloed doorgaans minder.
Hoewel het logisch lijkt om de aannemer vroegtijdig bij het ontwerp
te betrekken, zijn er ook voorbeelden waarbij, afgezien van de tijdwinst,
het ‘maakbare’ denken van de aannemer juist een remmende werking op de
creativiteit heeft. Architect en aannemer ieder z’n vak. Mocht echter het soort
project de inschakeling van uitvoeringskennis bij het ontwerp vereisen, dan kan
ook in een gecoördineerde contractvorm, bijvoorbeeld een gecoördineerd bouwteam,
de aannemer ‘als adviseur’ bij het ontwerp worden betrokken. Bij opdrachten die echter
onder vigeur van de Europese regelgeving vallen mag deze aannemer, door zijn voorkennis
opgedaan als adviseur bij het ontwerp, niet meer aan de latere aanbesteding van de
uitvoering deelnemen. Het vroegtijdig aanbesteden en contracteren ‘als aannemer’ houdt
echter weer een vergelijkbaar probleem in als bij het geïntegreerde contract, namelijk
waarop wordt in die pre-ontwerpfase de aannemer dan gecontracteerd?
Integratie van ontwerpen
Een vorm van integratie die, zeker gezien de complexere bouwopgave met bijbehorende
specialisatie, meer vanzelfsprekend is, is die van de verschillende ontwerpdisciplines,
architectuur, constructie, installaties, etc. Met name de inpassing van de verschillende
installaties, gebouwbeheer, beveiliging, communicatie, ICT en,
in het kader van ‘levensloop bestendig wonen’, de domotica, is
actueel. Deze ontwerpintegratie is echter nauwelijks afhankelijk
van de gekozen contractvorm.
Oneigenlijke argumenten
De argumenten waarmee het geïntegreerde contract wordt gepromoot
suggereren een tegenstelling die er eigenlijk niet is. De
beoogde bevordering van de creativiteit van de
markt en stimulering van innovatie kunnen namelijk
in nagenoeg dezelfde mate met gecoördineerde
contractvormen worden bereikt. Daarnaast worden
de geïntegreerde contractvormen afgezet tegen, de
als ‘traditioneel’ afgeschilderde, gecoördineerde vormen.
Terwijl een groot deel van de B&U-projecten,
qua bestuurbaarheid, contractering per fase, en risicomanagement,
beter af is met zo’n gecoördineerde
contractvorm.
Die oneigenlijke argumenten veroorzaken dat
de ‘echte’ argumenten die pleiten voor toepassing
van de UAVgc in de B&U nauwelijks aan bod
komen. Dat verklaart mijns inziens ook waarom,
ondanks de inspanningen van de overheid in deze,
de UAVgc na 6 jaar nog nauwelijks in de B&U worden toegepast.
Desondanks ben ik van mening dat de B&U, maar dan om andere
redenen, behoefte heeft aan nieuwe contractvormen. Met
name de toepassingsmogelijkheden van de UAVgc in de B&U als
antwoord op de veranderende bouwopgave moeten verder worden
uitgediept. En waar kan dat beter gebeuren dan bij STABU.
zie volgende pagina >
STABU bulletin | 13