07.02.2023 Views

VoetVak+ 1 2023

VoetVak+ editie 1, 2023 Kort vraagje… Hoe ga jij om met je dromen en ambities? Schrijf je ze op, maak je een stappenplan of ben je er niet echt mee bezig? Uit eigen ervaring weet ik hoe motiverend het kan zijn om je ambities vast te leggen. Door je wensen goed voor ogen te hebben word je niet alleen een vrolijker mens, maar je houdt jezelf ook scherp en je weet bewuste stappen te zetten en plannen te maken om je doelen te realiseren. Bovendien geeft het houvast in tijden waar je als ondernemer de koers lijkt kwijt te raken. Ambulant pedicure Judith Verdouw kan erover meepraten. Zij beschrijft in haar column hoe ze haar afwisselende droombaan en woonomgeving al op jonge leeftijd voor ogen had. In dit nummer vind je meer voorbeelden van inspirerende vakgenoten die bewuste stappen hebben gemaakt om hun gewenste leef- en werkomgeving te realiseren. Vind je het lastig om je ambities te beschrijven? Dan heeft pedicurecoach Joyce de Wit een handige tip voor je: schrijf eens op wat je vooral niet wil. Zodra je dat weet zul je duidelijker weten te omschrijven wat je wél wil. Het kan je helpen om uit de ‘rat race’ van het ‘harde werken’ te stappen, zodat je met een andere energie naar jezelf, je bedrijf en je klanten kunt kijken. In deze editie komen ook medische cases aan bod. Zo beschrijft Mirjam Tuinhout de impact van fibromyalgie en hoe je hier als voetprofessional het beste mee kunt omgaan. Karin Kasius neemt je mee in haar werkervaring met de behandeling van een clavus. Daarnaast delen we praktische tips van gedragsdeskundige Ben Tiggelaar die je helpen om je ambitie of gewenste verandering daadwerkelijk vol te houden. Hopelijk brengt het je verder in het inzicht en de realisatie van jouw doelen, jouw dromen en jouw gewenste leven…

VoetVak+ editie 1, 2023

Kort vraagje… Hoe ga jij om met je dromen en ambities? Schrijf je ze op, maak je een stappenplan of ben je er niet echt mee bezig? Uit eigen ervaring weet ik hoe motiverend het kan zijn om je ambities vast te leggen. Door je wensen goed voor ogen te hebben word je niet alleen een vrolijker mens, maar je houdt jezelf ook scherp en je weet bewuste stappen te zetten en plannen te maken om je doelen te realiseren. Bovendien geeft het houvast in tijden waar je als ondernemer de koers lijkt kwijt te raken. Ambulant pedicure Judith Verdouw kan erover meepraten. Zij beschrijft in haar column hoe ze haar afwisselende droombaan en woonomgeving al op jonge leeftijd voor ogen had. In dit nummer vind je meer voorbeelden van inspirerende vakgenoten die bewuste stappen hebben gemaakt om hun gewenste leef- en werkomgeving te realiseren. Vind je het lastig om je ambities te beschrijven? Dan heeft pedicurecoach Joyce de Wit een handige tip voor je: schrijf eens op wat je vooral niet wil. Zodra je dat weet zul je duidelijker weten te omschrijven wat je wél wil. Het kan je helpen om uit de ‘rat race’ van het ‘harde werken’ te stappen, zodat je met een andere energie naar jezelf, je bedrijf en je klanten kunt kijken. In deze editie komen ook medische cases aan bod. Zo beschrijft Mirjam Tuinhout de impact van fibromyalgie en hoe je hier als voetprofessional het beste mee kunt omgaan. Karin Kasius neemt je mee in haar werkervaring met de behandeling van een clavus. Daarnaast delen we praktische tips van gedragsdeskundige Ben Tiggelaar die je helpen om je ambitie of gewenste verandering daadwerkelijk vol te houden. Hopelijk brengt het je verder in het inzicht en de realisatie van jouw doelen, jouw dromen en jouw gewenste leven…

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

01 / FEBRUARI <strong>2023</strong><br />

HET VAKBLAD VOOR DE ONDERNEMENDE VOETVERZORGER<br />

“LAAT JE ZIEN!”<br />

VOETEN EN<br />

FIBROMYALGIE:<br />

WAT KAN JIJ HIER<br />

AAN DOEN?<br />

VAN DROOM NAAR ACTIE<br />

IN DE PEDICUREPRAKTIJK


Minimaliseer<br />

de ecologische<br />

voetafdruk!<br />

1. Oregano zaadjes 2. Selectie 3. Oregano Velden


DE CHARME VAN<br />

NEDERLANDSE<br />

PRODUCTEN!<br />

RopaCare is een Nederlands bedrijf dat puur<br />

natuurlijke producten ontwikkelt en produceert<br />

zoals kalknagel- en wrattenolie.<br />

Onze oregano-olie is afkomstig van onze eigen<br />

oregano velden in Nederland. We hebben dus het<br />

hele proces in de hand, van zaadje tot eindproduct!<br />

Een groot voordeel van producten die in Nederland<br />

gemaakt worden is dat deze vaak (een stuk)<br />

duurzamer, ethischer en milieuvriendelijker zijn.<br />

Wilt u meer informatie over onze producten?<br />

Scan dan de QR-code of bezoek<br />

onze website www.ropanail.com.<br />

4. Oogst 5. Distillatie proces 6. Eind product<br />

Kleine Tocht 13 | 1507 CB Zaandam | www.ropanail.com<br />

info@ropanail.com | 075 - 204 00 98


Editorial<br />

Vakblad voor de ondernemende voetverzorger<br />

Verschijnt 8 x per jaar, 21e jaargang, nummer 1,<br />

februari <strong>2023</strong><br />

www.voetvak.nl<br />

Redactie: Sarah den Boer en Petra Teunissen<br />

E-mail: redactie@voetvakplus.nl<br />

Medewerkers: Meelad Habib, Karin Kasius,<br />

Corné Ter Maten, Saskia Petit, Lizet van Triet,<br />

Mirjam Tuinhout, Judith Verdouw, Hans de<br />

Vries, Ellen Wagenaar en Joyce de Wit<br />

Sales:<br />

Sandra de Vries s.devries@coiffuremedia.nl<br />

tel. +31 (0)649037706<br />

Media-order:<br />

088 22 666 90 / traffic@persmanager.nl<br />

Advertentieplaatsingen worden uitgevoerd<br />

overeenkomstig ‘De Regelen 2010 Stichting<br />

ROTA’<br />

Nu abonneren?<br />

Mail: coiffure@mijntijdschrift.com<br />

Telefoon: 088 22 666 17 (9.00 – 17.00 uur)<br />

Nederland: € 100,00 per jaar (excl. btw)<br />

België: € 110,00 per jaar (excl. btw,<br />

incl. extra portokosten België).<br />

Prijswijzigingen voorbehouden.<br />

Opzeggen abonnement:<br />

Abonnementen kunnen ieder moment ingaan<br />

en worden na afloop van de opgegeven<br />

abonnementsperiode automatisch<br />

verlengd. Opzegtermijn voor het opzeggen<br />

van uw abonnement voor onbepaalde<br />

tijd: twee maanden voor de volgende<br />

abonnementsperiode.<br />

Uitgeefteam:<br />

Coiffure Media Group<br />

Ronald Vedder, Rik Stuivenberg<br />

Drukwerk:<br />

Veldhuis Media<br />

Reproductie:<br />

Alle rechten voorbehouden. niets uit deze<br />

uitgave mag worden verveelvoudigd,<br />

opgeslagen in een geautomatiseerd<br />

gegevensbestand of openbaar gemaakt, in<br />

enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch,<br />

hetzij mechanisch, door fotokopieën, opnamen<br />

of enig andere manier, zonder voorafgaande<br />

schriftelijke toestemming van de uitgever.<br />

Coiffure Media Group<br />

Harm Smeengekade 9, 8011 AK Zwolle<br />

BEWUSTE STAPPEN<br />

Kort vraagje… Hoe ga jij om met je dromen en ambities? Schrijf je ze op,<br />

maak je een stappenplan of ben je er niet echt mee bezig? Uit eigen ervaring<br />

weet ik hoe motiverend het kan zijn om je ambities vast te leggen. Door je<br />

wensen goed voor ogen te hebben word je niet alleen een vrolijker mens,<br />

maar je houdt jezelf ook scherp en je weet bewuste stappen te zetten en<br />

plannen te maken om je doelen te realiseren. Bovendien geeft het houvast<br />

in tijden waar je als ondernemer de koers lijkt kwijt te raken. Ambulant<br />

pedicure Judith Verdouw kan erover meepraten. Zij beschrijft in haar column<br />

hoe ze haar afwisselende droombaan en woonomgeving al op jonge leeftijd<br />

voor ogen had. In dit nummer vind je meer voorbeelden van inspirerende<br />

vakgenoten die bewuste stappen hebben gemaakt om hun gewenste leef- en<br />

werkomgeving te realiseren. Vind je het lastig om je ambities te beschrijven?<br />

Dan heeft pedicurecoach Joyce de Wit een handige tip voor je: schrijf<br />

eens op wat je vooral niet wil. Zodra je dat weet zul je duidelijker weten te<br />

omschrijven wat je wél wil. Het kan je helpen om uit de ‘rat race’ van het<br />

‘harde werken’ te stappen, zodat je met een andere energie naar jezelf, je<br />

bedrijf en je klanten kunt kijken. In deze editie komen ook medische cases aan<br />

bod. Zo beschrijft Mirjam Tuinhout de impact van fibromyalgie en hoe je hier<br />

als voetprofessional het beste mee kunt omgaan. Karin Kasius neemt je mee<br />

in haar werkervaring met de behandeling van een clavus. Daarnaast delen<br />

we praktische tips van gedragsdeskundige Ben Tiggelaar die je helpen om je<br />

ambitie of gewenste verandering daadwerkelijk vol te houden. Hopelijk brengt<br />

het je verder in het inzicht en de realisatie van jouw doelen, jouw dromen en<br />

jouw gewenste leven…<br />

‘TIPS OM JE DOELEN EN DROMEN<br />

WAAR TE MAKEN’<br />

Hoofdredacteur <strong>VoetVak+</strong><br />

4 | voetvak


Inhoud<br />

28<br />

9<br />

ONDERNEMEN<br />

Reportage: Jolanda Kannegieter: “Laat je zien!”.................. 8<br />

Ondernemen: Pedicureland staat in brand .........................16<br />

Marketing: Effectievere marketing met retargetingcampagnes<br />

...........................................................................26<br />

Voor het voetlicht: Annelies Vinke van Voetvitaal<br />

Nunspeet ..............................................................................30<br />

COLUMN<br />

Avonturen van de pedicure: Droombaan ..........................35<br />

EDUCATIE<br />

Expert: Voeten en fibromyalgie ...........................................18<br />

De kwestie: Nieuw versus oud ...........................................28<br />

Boek en voet: Van droom naar actie in de<br />

pedicurepraktijk ....................................................................32<br />

Massage: Preventie (2) ........................................................36<br />

Creatief: Bloemen: makkelijk, moeilijker, uitdagend ..........39<br />

32<br />

GEZONDHEID<br />

Voetverwennerij: Bergamot: de krachtigste essentiële<br />

olie voor positieve energie ................................................... 42<br />

MEDISCH<br />

42<br />

Podologie: De invloed van lifestyle op reuma .................... 13<br />

De casus van Kasius: Clavus in de nagelwal behandelen . 20<br />

Dermatologie: Knuckle pads ............................................... 24<br />

UITGELICHT<br />

Actueel.................................................................................... 6<br />

Productnieuws .....................................................................43<br />

voetvak | 5


Actueel<br />

Agenda <strong>2023</strong><br />

11 maart<br />

PedicureCongres Voeten en<br />

Infecties<br />

Van der Valk Hotel Tiel<br />

www.asws.nl<br />

16 - 20 maart<br />

Cosmoprof Bologna<br />

Bologna Fair<br />

www.cosmoprof.it<br />

25, 26 en 27 maart<br />

Beauty Trade Special<br />

Jaarbeurs Utrecht<br />

www.beautytradespecial.nl<br />

31 maart - 2 april<br />

Beauty Düsseldorf<br />

Messe Düsseldorf<br />

www.beauty-duesseldorf.com<br />

15 en 16 april<br />

Vakbeurs Totale Voetverzorging<br />

<strong>2023</strong><br />

Expo Houten<br />

www.asws.nl<br />

Beauty Trade Special:<br />

Beauty, business & fun!<br />

De voorbereidingen voor het meest complete<br />

beauty event van de Benelux zijn in volle gang.<br />

De vakbeurs Beauty Trade Special zal op 25,<br />

26 en 27 maart <strong>2023</strong> worden gehouden in<br />

de Jaarbeurs Utrecht. De aantrekkingskracht<br />

van Beauty Trade Special zit hem vooral<br />

in de combinatie van business, inspiratie,<br />

beleving en fun. Het is de plek waar je op<br />

een ontspannen manier kunt netwerken,<br />

goede zakelijke deals kunt sluiten en je kennis<br />

up-to-date houdt, maar waar je ook plezier<br />

kunt hebben met collega’s. En dat alles in<br />

een stijlvolle beauty ambiance. Naast de<br />

vertrouwde Beauty Theaters met boeiende<br />

sprekers - de hotspot voor de meest actuele<br />

vakkennis - en de immer bruisende beursvloer<br />

vind je ook verrassende (nieuwe) onderdelen.<br />

Zo is de indeling van de beursvloer verdeeld<br />

in verschillende ’trend areas’ en -pleinen. Het<br />

zijn de trends die in <strong>2023</strong> een prominente rol<br />

spelen in het beautyvak.<br />

Per trendplein kun je verschillende lezingen<br />

volgen, meet & greets hebben met<br />

vooraanstaande sprekers, workshops volgen<br />

of inspiratie opdoen. Om ook dit jaar alle<br />

ruimte aan de vakspecialist te geven, is er<br />

een beperking voor het aanschaffen van een<br />

toegangsticket. “Alleen als beautyprofessional<br />

mag je een toegangsticket voor Beauty Trade<br />

Special aanschaffen. Dit kan door je KvKnummer<br />

in te voeren op de website of de<br />

speciale code BTS-Voetvak-23, waarbij je dan<br />

voor jezelf en een introducé een kaart kunt<br />

aanschaffen tegen een gereduceerd tarief<br />

van 16,50”, aldus Maddy Weide, manager<br />

verenigingszaken van BTP, organisator van<br />

de vakbeurs. “Wij gaan voor een kwalitatieve<br />

beurs voor onze exposanten en voor onze<br />

bezoekers. De beautybranche verbinden met<br />

elkaar, zonder dat de beauty consument daar<br />

tussendoor loopt.”<br />

www.beautytradespecial.nl<br />

10 - 13 mei<br />

International Symposium on the<br />

Diabetic Foot (ISDF)<br />

World Forum Den Haag<br />

www.isdf.nl<br />

13 mei<br />

Seminar Voetzorg bij<br />

oncologische patiënten<br />

Van der Valk Hotel Tiel<br />

www.asws.nl<br />

28 en 29 oktober<br />

Vakbeurs Pedicure & Beauty<br />

Expo Houten<br />

www.asws.nl<br />

6 | voetvak


Ticketverkoop VTV van start!<br />

Expo Houten is wederom de locatie voor de Vakbeurs Totale Voetverzorging (VTV) van zaterdag 15 en<br />

zondag 16 april <strong>2023</strong>. De VTV belooft dit jaar nog interessanter te zijn dan voorgaande jaren. Er zullen weer<br />

geaccrediteerde lezingen gegeven worden en er zal een prachtig Kennisplein zijn. Exposanten geven hier hun<br />

workshop en/of demonstratie.<br />

www.asws.nl<br />

WandelWol neemt Pedicurevoordeelpas over<br />

De Pedicurevoordeelpas, die in december 2021 door Wim Waanders, mede-eigenaar van<br />

opleidingsinstituut PediRoda, werd gelanceerd, is inmiddels een begrip onder de pedicures.<br />

Met de Pedicurevoordeelpas kunnen zij exclusieve kortingen krijgen bij webshops en fysieke<br />

winkels in de voetzorgbranche, waaronder groothandels en opleidingsinstituten. Hoewel de<br />

Pedicurevoordeelpas zowel in aantal leden als deelnemende partners gestaag groeit, meende<br />

Wim Waanders dat hij zijn concept geen recht aandeed, omdat hij er onvoloende tijd en<br />

aandacht aan kon geven. In het enthousiaste WandelWol Team zag hij zowel de drive als de<br />

expertise om zijn geesteskindje over te dragen. Karin Schaeffer, oprichtster van WandelWol en<br />

haar kersverse vennoten, zoon Max en dochter Nina, twijfelden geen moment en zien de kansen<br />

en mogelijkheden met de Pedicurevoordeelpas. Max, dit jaar afgestudeerd in E-Commerce en<br />

medewerkster Sam, student Bedrijfskunde aan de universiteit Groningen, hebben de knowhow<br />

in huis en zullen zich gaan ontfermen over de Pedicurevoordeelpas en gaan, zoals Wim<br />

Waanders zo mooi verwoordde “deze innovatieve manier om als pedicure geld te verdienen<br />

door te besparen op producten en diensten”, verder uitbouwen.<br />

www.pedicurevoordeelpas.nl<br />

Onderzoek naar de Diabetes Voetencheck App<br />

Mensen met diabetes zouden dagelijks zelf hun<br />

voeten moeten controleren om slecht genezende<br />

wondjes te voorkomen. Door een goede zelfcheck uit<br />

te voeren, houden ze de conditie van de voeten in de<br />

gaten en gaan ze tijdig naar voetverzorger. Dat gaat<br />

gemakkelijk met de Diabetes Voetencheck app. Deze<br />

app kun je gratis downloaden naar een voor mobiel<br />

of tablet in de App Store of via de Google-Play<br />

Store. Rond de app is ook een onderzoeksproject<br />

gestart. RondOm Podotherapeuten, de Technische<br />

Universiteit Eindhoven, Fontys Hogescholen en<br />

Stofloos werken samen aan Technology Support for<br />

Diabetes: een tweejarig onderzoek naar de Diabetes<br />

Voetencheck app, gesubsidieerd door Regieorgaan<br />

SIA. Ze onderzoeken het gebruik en de gebruikers<br />

van de app, zodat de gebruikerservaring en kwaliteit<br />

van de applicatie verbeterd kunnen worden. Ook<br />

verkennen ze kansen die de app biedt en doen ze<br />

onderzoek naar nieuwe technologie die de app kan<br />

versterken. www.diabetesvoetencheck.nl<br />

voetvak | 7


Actueel<br />

Podologie studeren in<br />

deeltijd<br />

Méér dan geïnteresseerd in de voetenwereld?<br />

Dan is de opleiding Podologie misschien iets voor<br />

jou. In de opleiding leer je alles over voet gerelateerde<br />

houdingsklachten. Na het succesvol afronden van de<br />

opleiding mag je jezelf registerpodoloog noemen.<br />

Bij AvP staan efficiëntie en innovatie voorop: er wordt<br />

continu gekeken naar nieuwe technieken en nieuwe<br />

manieren van onderwijs. Zo leer je bij door middel van<br />

stages, e-learning, blended learning en worden lessen<br />

gegeven door succesvolle leraren die uit het werkveld<br />

komen. Ook leer je hoe je steunzolen kunt ontwikkelen<br />

door middel van 3D-printen. Niet alleen is dit erg snel<br />

en precies, ook is het duurzaam. Buiten dat heb je<br />

de gelegenheid om naast de opleiding te werken.<br />

De Academie voor Podologie is namelijk de enige<br />

deeltijdopleider van Nederland. Bij deze academie kun je<br />

onder andere ook de opleidingen sportschoen adviseur,<br />

voetkundig sportadviseur, AVG in de praktijk volgen.<br />

www.academiepodologie.nl<br />

Eerste voet pop-upstore van<br />

Nederland geopend<br />

Voetprofessionals heeft haar deuren geopend. Deze nieuwe<br />

medisch pedicurepraktijk van <strong>VoetVak+</strong>-auteur Karin Kasius en<br />

haar collega Jacqueline Kingma is gevestigd aan de Beukelsdijk<br />

138 in Rotterdam. Zij zetten zich in om voeten de aandacht<br />

geven die ze verdienen. Om deze boodschap kracht bij te zetten<br />

lanceert Voetprofessionals in Rotterdam de eerste voet popupstore<br />

van Nederland. Consumenten kunnen hier een maand<br />

lang zonder afspraak binnenlopen voor een gratis voet-APK en<br />

een voetverzorgingsabonnement afsluiten. Voetprofessionals wil<br />

niet alleen de consument bedienen, maar ook de pedicuremarkt<br />

verder professionaliseren. Het bedrijf lanceert de Voetprofessionals<br />

Academy, een platform dat zowel online als op locatie trainingen<br />

en workshops verzorgt voor (medisch) pedicures in een<br />

interactieve leeromgeving. Bovendien heeft Voetprofessionals<br />

de ambitie om een franchiseformule uit te rollen met meerdere<br />

pedicurevestigingen over het hele land.<br />

www.voetprofessionals.nl<br />

(Advertentie)<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

Congres en seminar<br />

Het PedicureCongres ‘Voeten en Infecties’ zal op<br />

zaterdag 11 maart in het Van der Valk Hotel in Tiel<br />

gehouden worden. Dr. Johan Toonstra heeft het<br />

programma samengesteld. Hij zal, net als Deepak<br />

Balak, Tineke de Beer en Dr. Vigfús Sigurdsson, de<br />

lezingen verzorgen. De inschrijfprijs is 135 (excl. btw),<br />

inclusief koffie/thee en een lunch. ProCERT heeft het<br />

PedicureCongres ‘Voeten en Infecties’ geaccrediteerd<br />

met een totaal van zes accreditatiepunten. Eén<br />

accreditatiepunt voor Omgevingsbewust handelen en vijf<br />

accreditatiepunten voor het domein Voetzorg, overige<br />

voetzorg. Ook voor de agenda: op zaterdag 13 mei is<br />

er een seminar ‘Voetzorg bij oncologische patiënten’ in<br />

Tiel. Beide evenementen zijn een geheel verzorgde dag,<br />

inclusief koffie/thee en een lunch. Tussen de lezingen<br />

door is er een minibeurs met diverse exposanten waar je<br />

terecht kunt voor informatie en/of inkopen.<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

8 | voetvak


Reportage<br />

Door: Petra Teunissen<br />

JOLANDA KANNEGIETER:<br />

“LAAT JE ZIEN!”<br />

In dé winkelstraat van Baarn is de pedicurepraktijk van Jolanda Kannegieter-<br />

Engelsman te vinden. Ze huurt een werkruimte achterin sportartikelenwinkel Sportze!<br />

Daarin is ook Podozorg Baarn gevestigd. Een droomlocatie voor een sportieve pedicure,<br />

die pijlsnel uit de startblokken kwam.<br />

Jolanda Kannegieter-<br />

Engelsman is<br />

medisch pedicure in<br />

Baarn.<br />

Wie de fraaie praktijk ziet, kan bijna niet geloven dat<br />

Jolanda nog maar twee jaar actief is in het pedicurevak. Ze<br />

vertelt: “Ik was gastvrouw bij een tv-studio en werkte in<br />

een restaurant. Alles parttime, want ik vond het belangrijk<br />

om de kinderen goed groot te brengen. Ik had zelf een<br />

moeder die altijd thuis was als ik uit school kwam en heb<br />

daar warme herinneringen aan. Altijd bleef mijn plan: als de<br />

kinderen een jaar of zestien zijn, dan wil ik iets voor mezelf<br />

doen. Iets opbouwen, iets ondernemen. Ik heb met allerlei<br />

ideeën gespeeld, van een eigen restaurant beginnen tot<br />

iets met scrapbooking doen, een creatieve hobby waar<br />

ik veel plezier aan beleefde. Rond 2018 begon ik steeds<br />

sterker na te denken over het pedicurevak. Ik was zelf bij een<br />

pedicure geweest en vond het mooi dat je veel contact met<br />

de mensen hebt en medisch bezig bent. Ik loop drie keer<br />

in de week hard en ben erg geïnteresseerd in het menselijk<br />

lichaam, in sport en bewegen. Toen ik op de website van<br />

PediRoda de opleiding Sportpedicure zag staan, wist ik:<br />

dit is het! Het was inmiddels 2020 en de coronacrisis brak<br />

uit. Dan vraag je je wel af: moet ik nu wel gaan beginnen?<br />

Maar een vriendin zei: ”Ga het gewoon doen!” Ik ben dus<br />

in het diepe gesprongen. De leerstof vond ik gelijk leuk en<br />

interessant. Ik heb me helemaal gefocust op de studie. Het<br />

was spannend, want sinds mijn twintigste had ik nauwelijks<br />

meer in de boeken gezeten. Ik moest echt weer leren leren.<br />

Aanvankelijk werkte ik heel chaotisch, tot mijn dochter<br />

me een paar goede tips gaf, zoals: “Alles opschrijven en<br />

herhalen.” Dat hielp en toen zat ik helemaal in de flow. Na<br />

de basis ben ik gelijk doorgegaan voor medisch pedicure,<br />

dat ik al in acht maanden heb afgerond terwijl er gemiddeld<br />

anderhalf jaar voor staat. In de zomer van 2022 heb ik mijn<br />

diploma gehaald.”<br />

THUIS STARTEN<br />

Na haar basisdiploma heeft Jolanda in een slaapkamer een<br />

praktijkruimte ingericht: “Het was klein, maar netjes en<br />

compleet. Daar ontving ik mijn oefenmodellen en later mijn<br />

eerste klanten. Op mijn oproep voor modellen op Facebook<br />

is veel gereageerd. Ook legde ik kaartjes bij de supermarkt<br />

neer. Aanvankelijk vroeg ik een bescheiden bedrag, maar het<br />

tarief heb ik snel laten stijgen. Wat hielp is dat ik gelijk een<br />

professionele website heb laten maken door een vriend die<br />

voetvak | 9


Jolanda voor de deur van haar praktijk in Sportze! Rechts is de praktijk van<br />

podoloog David Bosman.<br />

ook de portretfoto’s in deze reportage maakte. Ik heb echt<br />

gemerkt: je moet jezélf laten zien. Potentiële klanten kijken<br />

niet naar plaatjes van voeten op de site, maar naar de mens<br />

die voor hun voeten gaat zorgen. Ze willen een ‘klik’ voelen:<br />

wie zit er achter die pedicure? Dat geldt ook voor Facebook.<br />

De meeste mensen vinden me online, via mijn website. Daar<br />

staat nog geen online agenda op, maar daar wil ik wel naar<br />

toe werken nu mijn agenda steeds voller wordt. Ik heb ook<br />

gelijk een tweede simkaart gekocht met een apart nummer<br />

voor mijn zaak.”<br />

Jolanda koos voor de verzorgingsproducten van HFL: “Ik ben begonnen met de<br />

Schimmelspray en Dadi Oil omdat ik veel goede dingen las over die combinatie.<br />

Nu heb ik de hele lijn in huis. Ik vind het mooier en sterker om een merk op de<br />

plank te hebben. Dat is ook duidelijk voor de klanten. Het is fijn dat HFL alleen<br />

bij professionals te koop is.”<br />

Jolanda aan het werk.<br />

“IK BEN IN HET DIEPE<br />

GESPRONGEN”<br />

NAAR EEN PRAKTIJK<br />

Jolanda’s werkkamertje werd al snel te klein: “Ruim dertig<br />

procent van mijn klanten zijn ouderen. De trap was voor<br />

sommigen bezwaarlijk. Als klanten (te) vroeg kwamen,<br />

moest ik de behandeling onderbreken om hen binnen te<br />

laten en ik had geen wachtruimte. Het kostte veel tijd voor<br />

ze eindelijk in de behandelstoel zaten. Kortom: ik wilde<br />

sneller en vooral efficiënter gaan werken. Ik ging rondkijken<br />

naar praktijkruimtes in Baarn, maar de locatie luistert nauw.<br />

Mijn broer werkt in de bouw en vertelde dat hij in Sportze!<br />

het voormalige magazijn moest verbouwen tot twee<br />

praktijkruimtes. Een voor een podoloog en de ander zou<br />

verhuurd gaan worden aan een fysiotherapeut of een andere<br />

paramedicus. Er ging meteen een belletje bij me rinkelen. Ik<br />

ging kijken en was blij verrast dat de ruimte zo licht was door<br />

de twee ramen. Ik heb gelijk gevraagd of ik de kamer mocht<br />

huren. Dat kon! Het mooiste was: ik kon nog allerlei dingen<br />

laten aanpassen aan mijn eigen wensen, zoals de indeling,<br />

een waterpunt en een keukenblokje. In de zomer kan ik de<br />

deur openzetten naar de besloten tuin. Mijn broer en mijn<br />

man hebben alles voor me gemaakt en nu zit ik hier sinds<br />

november op mijn droomplek. Mijn klanten zijn ook helemaal<br />

blij met de verhuizing. Het is een ideale plek, midden in het<br />

dorp. Er zijn veel gratis parkeerplaatsen in de buurt, maar 85<br />

procent van mijn klanten komt met de fiets.<br />

AFWISSELING<br />

Deze praktijk voelt echt als een volgende stap. Ik werk nu<br />

dinsdag en vrijdag een lange dag van 10 uur ’s ochtends tot<br />

s’ avonds negen uur. Op zaterdagmiddag ben ik ook open.<br />

Daarnaast ga ik op woensdag nog naar ambulante klanten.<br />

Het zijn er nog zo’n acht. Aanvankelijk had ik gedacht dat<br />

ik meer ambulant zou werken, maar ik vind het erg zwaar<br />

voor mijn rug en ik neem dan ook geen nieuwe ambulante<br />

klanten meer aan. Ik werk een dag per week in een<br />

verzorgingstehuis waar ik de voeten van 32 dementerende<br />

bewoners behandel. Die afwisseling vind ik heel plezierig en<br />

10 | voetvak


De gezellige wachtruimte in SportZe! waar klanten van de podoloog en Jolanda<br />

even koffie kunnen drinken.<br />

Jolanda kan na haar opleiding Medisch Pedicure Sport haar klanten nog beter<br />

advies geven over inlegzolen en andere hulpmiddelen om gezond te sporten.<br />

In het logo van Jolanda is een sportende vrouw te zien. Jolanda loopt zelf graag<br />

hard en hoopt eind dit jaar de marathon van Amsterdam te lopen.<br />

ik vind de bewoners zulke lieve mensen. De verzorgenden<br />

hebben me geleerd hoe ik moet omgaan met cliënten die<br />

bijvoorbeeld over een ouder of partner spreken alsof die<br />

nog leeft. Niet corrigeren, maar de vraag terugleggen en<br />

meegaan in hun wereld. Dan voorkom je paniek en verdriet.<br />

De problematiek aan de voeten is hetzelfde als bij de klanten<br />

in de praktijk, alleen zie ik minder eelt omdat ze nauwelijks<br />

meer lopen. Ik zie vaak dat hun huid vastgroeit aan de nagel.<br />

Als je de nagel wil knippen, moet je eerst voorzichtig het<br />

velletje losmaken, anders maak je de huid stuk. Ik heb daar<br />

geen aparte werkplek, maar ga van kamer tot kamer. In mijn<br />

eentje ja, maar zolang ik de bewoners rustig benader gaat<br />

het meestal goed. Je moet vooral niet willen haasten…”<br />

EFFICIËNTIE<br />

Haasten is niet hetzelfde als efficiënt werken, vindt<br />

Jolanda: “Ik heb aandacht en rust voor de klant, maar ik<br />

heb het afgelopen jaar ook heel precies gekeken naar al<br />

mijn handelingen. Wat kan sneller? Wat heb ik echt nodig?<br />

Wat is handig? Zo gaat de ultrasoon mee in de koffer naar<br />

het verzorgingshuis, zodat ik daar gelijk kan reinigen en<br />

desinfecteren. Ik werk met één freesje alle nagels af, twee<br />

voeten achter elkaar. Ik heb zo’n brede top twin, dat gaat<br />

prima. Dan pak ik daarna pas het volgende freesje. Dat<br />

scheelt tijd met verwisselen en schoonmaken. Mijn nieuwe<br />

“POTENTIELE KLANTEN KIJKEN NIET<br />

NAAR PLAATJES VAN VOETEN OP JE<br />

SITE, MAAR NAAR DE MENS DIE VOOR<br />

HUN VOETEN GAAT ZORGEN”<br />

behandelstoel heb ik mede uitgezocht op de ‘memorystand’.<br />

Een stoelmotor loopt best langzaam. Als ik de knop<br />

ingedrukt moest vasthouden tot de stoel in de juiste stand<br />

was, kostte me dat bijna een minuut. Nu druk ik op de knop,<br />

ga dingen klaarzetten en zit gereed als de stoel in eenmaal<br />

positie is. Achter de stoel van de cliënt hangt een klok zodat<br />

ik kan zien hoe lang ik bezig ben. Ook voor het bepalen van<br />

mijn prijs wil ik weten hoe lang ik over alle behandelingen<br />

doe. Aanvankelijk keek ik wat collega’s in de buurt vragen,<br />

maar nu ik hier zit en huur moet betalen, ga ik mijn eigen<br />

prijzen vaststellen op basis van de daadwerkelijke kosten.”<br />

Jolanda is blij dat ze gelijk doorgegaan is voor medisch<br />

pedicure: “Ik kijk graag naar de oorzaak van het probleem.<br />

Ik wil niet iedere zes weken een likdoorn weghalen, maar<br />

weten waar die nou vandaan komt en het probleem<br />

voorkomen. Het is geweldig dat podoloog David Bosman nu<br />

in de praktijkruimte naast mij zit. Hij is eigenaar van Sportze!<br />

en in juli afgestudeerd als registerpodoloog. Hij vertelt me<br />

veel over de mogelijkheden van zolen. Soms stuur ik mijn<br />

klanten door voor een adviesgesprek met David en ik loop<br />

soms even binnen met een vraag. Andersom vraag ik hem<br />

mee te kijken bij als ik er niet gelijk uitkom met een klant. Ik<br />

zie het echt als samenwerken: podologen kijken nauwelijks<br />

naar de nagels en de huid en ik leer juist veel over houding<br />

en spieren. Met welke oefening een klant stramme spieren<br />

kan oprekken bijvoorbeeld.”<br />

SPORT<br />

Ondertussen is Jolanda doorgegaan met de specialisatie<br />

waardoor ze in het vak geïnteresseerd raakte: sport.<br />

Jolanda: “Medisch Pedicure Sport was een heel leuke<br />

opleiding met drie dagen praktijklessen en drie dagen<br />

webinars. Deze hybride vorm van leren bevalt me erg goed.<br />

voetvak | 11


Ik overweeg om de opleiding oncologische voet ook bij<br />

PediRoda te gaan volgen. Over twee weken doe ik examen.<br />

Hoewel er veranderingen op komst zijn, wil ik toch het<br />

geregistreerde diploma halen. Vooral omdat ik zelf veel<br />

sport. Ik heb zoveel geleerd van docente Ellen Brink. Ze<br />

gaat diep in op de processen in het lichaam, zoals celdeling,<br />

doorbloeding en hersteltijd. Praktisch hebben we ook veel<br />

geleerd: blessures onder handen nemen en medical taping.<br />

Ik kijk nu anders naar de grote variatie in sportschoenen.<br />

Zodra ik mijn diploma heb, ga ik natuurlijk adverteren in het<br />

verenigingsblad van mijn Atletiekvereniging BAV. Ik ken<br />

daar veel mensen, vooral de 150 sporters die hardlopen.<br />

Inmiddels zijn er zo’n twintig leden klant bij me. Ik trainde bij<br />

BAV atleten van alle leeftijden, beginners en gevorderden.<br />

Vooral starters begeleiden vond ik leuk: in 7 weken van 0<br />

naar 25 minuten hardlopen. Daar komt ook veel motivatie bij<br />

kijken en vooral: opbouw van training. Mensen gaan vaak te<br />

ver in het begin. Dan is de balans zoek tussen belasting en<br />

belastbaarheid, er ontstaan blessures en ze haken af. Dat is<br />

zo jammer. Het geheim is: niet gelijk te ver gaan, maar wel<br />

regelmatig blijven lopen, idealiter drie keer in de week. Zorg<br />

altijd voor een hersteldag tussen de trainingen en prikkel<br />

de spieren dan de dag erna met een volgende training. We<br />

doen ook veel core-training, want hardlopen doe je met je<br />

hele lichaam, niet alleen met je benen. We beginnen met 6<br />

x 1 minuut. Het groepsgevoel is belangrijk. Het slot van de<br />

serie is altijd geweldig: na een parcours van 25 minuten door<br />

het bos staan alle atleten van de vereniging in een soort<br />

erehaag om de nieuwe lopers met applaus te verwelkomen.<br />

Door de nieuwe zaak heb ik het te druk om training te geven,<br />

maar ik loop zelf nog wel drie keer in de week: baantraining<br />

en duurlopen. Iedere zaterdagmorgen ga ik eerst tien<br />

kilometer rennen, dan douchen en om twaalf uur zit ik vol<br />

energie klaar om mijn klanten te ontvangen. Je mind wordt<br />

ook fit van het lopen. Ik denk dat het hardlopen me helpt<br />

om de – soms verdrietige – verhalen van mijn klanten los te<br />

laten.<br />

RESULTAAT<br />

Door het sporten en training geven heb ik veel geleerd<br />

over mensen motiveren. Dat helpt bijvoorbeeld bij het<br />

behandelen van mycosenagels met schimmelspray van<br />

David Bosman is eigenaar van Sportze! en registerpodoloog bij Podozorg Baarn.<br />

Na een ernstige blessure werd hij zo goed geholpen door een podoloog dat<br />

hij gelijk besloot om de opleiding bij de Academie voor Podologie gaan doen.<br />

In de zomer van 2022 haalde hij zijn diploma en nu houdt hij praktijk naast<br />

Jolanda: “Het is superfijn dat we zo met elkaar mee kunnen kijken. Hoewel de<br />

opleidingen elkaar deels overlappen, hebben we natuurlijk ieder ons eigen vak.<br />

Dat we deze kennis bij elkaar bij kunnen halen en ideeen uitwisselen is heel<br />

waardevol.”<br />

HFL en Dadi Oil. Zo’n traject moet je echt anderhalf jaar<br />

volhouden. Als een klant komt, vraag ik dan ook: Ga je dat<br />

echt doen? Ik kijk hem of haar recht in de ogen en als ik<br />

twijfel zie, dan verkoop ik de producten gewoon niet. Anders<br />

krijg ik de schuld dat het niet werkt. Een klant zei eerlijk dat<br />

hij het niet zag zitten, maar bij de volgende afspraak kwam<br />

hij erop terug en wilde toch aan de slag. Hij is nu erg trouw<br />

en na een half jaar zien we echt verbetering. Ik maak foto’s<br />

om het verschil zichtbaar te maken.”<br />

PERSOONLIJKE GROEI<br />

Zo langzamerhand krijgt Jolanda meer contact met collegapedicures<br />

in Baarn: “Sommigen sturen klanten naar me<br />

door. Ik heb een contract met een podotherapeut die al zijn<br />

relaties uitnodigt voor een jaarlijkse bijeenkomst en daar<br />

hoop ik meer collega’s te ontmoeten. Met Marian de Wit<br />

van ‘Doe me Teen’ uit Alkmaar heb ik samen de opleidingen<br />

gedaan en met haar bel ik bijna dagelijks over het vak. Dat<br />

is heel plezierig. Marian heeft ervoor gezorgd dat ik nu<br />

in <strong>VoetVak+</strong> mijn verhaal vertel. Dat had ik een paar jaar<br />

geleden niet kunnen denken. Na de basisopleiding was ik<br />

verlegen: hoe presenteer je je als pedicure? Dan belt de<br />

eerste klant op je zakelijke nummer en ben je helemaal<br />

nerveus. Maar nu weet ik: je moet het doen. Je moet je<br />

laten zien en ‘reclame’ maken voor jezelf. Ik sta voor mijn<br />

vak, voor wat ik weet en kan. Ik ben de afgelopen jaren<br />

persoonlijk gegroeid en zelfverzekerder, sterker geworden.<br />

Pedicure worden heeft me zoveel gebracht. Ik ben er.”<br />

Podoloog David Bosman en Medisch<br />

Pedicure Jolanda Kannegieter overleggen<br />

veel over de voeten van hun clienten.<br />

Jolanda voor Sportze!, de winkel waarin haar praktijk is gevestigd.<br />

12 | voetvak


Podotherapie<br />

PLANTS FOR<br />

JOINTS: DE<br />

INVLOED VAN<br />

LIFESTYLE OP<br />

REUMA<br />

Door: Petra Teunissen<br />

Op het jaarcongres ‘Samen komen we<br />

verder’ van stichting LOOP sprak de arts<br />

Carlijn Wagenaar over de invloed van<br />

voeding en bewegen op reumatische<br />

aandoeningen. Hoe kan juist plantaardige<br />

voeding helpen om pijn en ontstekingen<br />

te verminderen?<br />

Het is bekend dat voeding, bewegen en stress invloed<br />

kunnen hebben op het ontstaan en progressie van<br />

reumatoïde artritis (RA) en artrose (OA). Er is ook onderzoek<br />

dat uitwijst dat een gezond plantaardig voedingspatroon,<br />

bewegen en stressverlagende oefeningen juist positieve<br />

effecten hebben op het onderliggende ontstekingsproces,<br />

ook wel inflammatie genoemd, in het lichaam. Zo bleek<br />

kortdurend vasten heilzaam bij RA. In hoeverre deze<br />

leefstijlfactoren effect hebben in één gecombineerd<br />

leefstijlprogramma was nog niet bekend. Carlijn Wagenaar<br />

en het onderzoeksteam, geleid door reumatologie<br />

hoogleraar Dirkjan van Schaardenburg bij Reade in<br />

Amsterdam, hebben dat nu wel onderzocht binnen<br />

‘Plants for Joints’.<br />

GROTE DOELGROEP<br />

Het Plants for Joints onderzoek is relevant voor een grote<br />

groep Nederlanders. Reumatoïde artrose treft nu 270.000<br />

Nederlanders. Zij hebben last van vermoeidheid, pijn,<br />

stijfheid en functieverlies. Patiënten hebben tweemaal<br />

zo veel risico op hart- en vaatziekten. Er zijn weliswaar<br />

medicijnen, maar minder dan twintig procent van de<br />

patiënten bereikt remissie door medicatie. Deze biologicals<br />

zijn bovendien duur, hebben vrij veel bijwerkingen en pakken<br />

niet de oorzaak aan. Er is dus ruimte voor verbetering. Hun<br />

tweede doelgroep zijn patiënten met artrose. De klachten<br />

zijn gewrichtsslijtage en laaggradige inflammatie. Patiënten<br />

ervaren pijn, stijfheid en verminderde functie. Dit treft<br />

een veel grotere groep, wel 1,5 miljoen Nederlanders. De<br />

verwachting is dat artrose nog meer mensen gaat treffen<br />

dan type 2 diabetes. En helaas zijn er weinig behandelopties.<br />

Alleen pijnmedicatie en eventueel een gewrichtvervangende<br />

operatie. Bij beide aandoeningen speelt een chronische<br />

voetvak | 13


Podotherapie<br />

ontsteking de grootste rol. Verder zijn van invloed: dieet,<br />

chronische stress, slaapproblemen en inactiviteit en<br />

(daardoor) obesitas. Het onderzoek is erop gericht door<br />

leefstijlfactoren de chronische ontsteking aan te pakken,<br />

waardoor de ziekte minder progressief wordt. Wagenaar:<br />

“We verwachtten: als je interventies combineert, krijg je een<br />

groter effect. Zo is Plants for Joints opgezet. We stimuleren<br />

de patiënten om gezond, plantaardig en onbewerkt te<br />

eten. Dat eten moet vooral lekker zijn, want dan is een<br />

dieet duurzaam vol te houden. Daarnaast wilden we dat<br />

de patiënten minder zitten, meer bewegen, beter slapen<br />

en meer ontspannen. Het programma duurt vier maanden,<br />

waarin er tien groepsbijeenkomsten waren met telkens 6<br />

tot 12 mensen. Online (vanwege de coronamaatregelen)<br />

en live gingen de deelnemers samen plantaardig koken,<br />

want plantaardige voeding is geassocieerd met minder<br />

ontsteking, een lager risico op welvaartsziekten en een<br />

gezonder gewicht. Zij leerden: wat is lekker en gezond?<br />

Naast plantaardige voeding adviseren de begeleiders het<br />

gebruik van supplementen voor vitamine B12, vitamine<br />

D en omega-3vetzuren uit algenolie. Vitamine B12 is de<br />

enige voedingsstof die niet voldoende uit een onbewerkt<br />

plantaardig voedingspatroon gehaald kan worden.<br />

Daarnaast is omega-3 goed voor het brein en werkt het<br />

ontstekingsremmend. De proefpersonen gingen ook<br />

gezamenlijk bewegen, deden ontspanningsoefeningen en<br />

kregen veel informatie. We deden drie gerandomiseerde<br />

studies en gecontroleerde trials met controlegroepen<br />

plus een extensiestudie van twee jaar. Uitgesloten waren<br />

“IK GUN EIGENLIJK IEDEREEN DAT<br />

DIE AAN ZO’N PROGRAMMA MEE<br />

KAN DOEN”<br />

Carlijn Wagenaar is een enthousiasmerend spreekster over de relatie tussen<br />

voeding en gewrichtsklachten.<br />

patiënten die al plantaardig aten. Andere exclusiecriteria<br />

waren zwangerschap, ondergewicht, roken en beperkte<br />

kennis van e-health. Een belangrijke onderzoeksvraag is<br />

natuurlijk: kunnen de patiënten hun medicatie afbouwen?<br />

En niet te vergeten: houden ze het programma vol?”<br />

TEVREDEN PATIËNTEN<br />

Wat waren ervaringen van de deelnemers? Wagenaar:<br />

“Er waren vrijwel geen drop-outs. Aan de hand van<br />

focusgroepen en vragenlijsten hebben we onderzocht hoe<br />

de deelnemers terugkeken op het programma. We hebben<br />

geleerd dat het een gemotiveerde doelgroep was. Zij willen<br />

de regie in handen hebben, controle over hun ziekte krijgen.<br />

Ze geloofden in het effect van de leefstijlinterventie. Ook<br />

de groepsdynamiek was belangrijk voor het resultaat. Ze<br />

gingen aan de slag met hun fitbit en het doel om 10.000<br />

stappen per dag te zetten. Je kunt het bijna vergelijken met<br />

een AA-groep, waar mensen samen stoppen met alcohol.<br />

De patiënten voelden zich gehoord. En ze voelden resultaat.<br />

Gezonde voeding in de zorg<br />

Carlijn zit in de board van PAN Nederland, een vereniging<br />

van circa honderd zorgprofessionals die meer aandacht willen<br />

voor gezonde voeding in de zorg. PAN staat voor Physicians<br />

Association for Nutrition the Netherlands, een vereniging die<br />

in 2020 is opgericht als een onderdeel van PAN International,<br />

een wereldwijd netwerk van zorgverleners. Het doel van PAN<br />

is het vergroten van het bewustzijn van de kracht van gezonde<br />

voeding. In de praktijk blijken zorgverleners nog te weinig te<br />

weten over de effecten van gezonde voeding in het voorkomen<br />

van ziekte. Ook het effectief inzetten van gezonde voeding<br />

als onderdeel van een medische behandeling gebeurt nog te<br />

weinig. Dit willen zij graag verbeteren, omdat het toepassen van<br />

deze kennis vele gezonde levensjaren kan redden. Hiertoe wil<br />

de vereniging voorzien in informatiemateriaal, tools, effectieve<br />

strategie n bieden en beleidsmakers ondersteunen.<br />

(www.Pan-nl.org)<br />

14 | voetvak


DE MULTIDISCIPLINAIRE LEEFSTIJLINTERVENTIE PLANTS FOR JOINTS<br />

IS EEN LEEFSTIJLPROGRAMMA INCLUSIEF PLANTAARDIGE VOEDING,<br />

BEWEGEN, STRESS EN SLAAP MANAGEMENT BIJ CLIENTEN MET (RISICO<br />

OP) REUMATOIDE ARTRITIS EN ARTROSE (WWW.READE.NL).<br />

Sommigen merkten ook direct dat vlees eten effect had op<br />

pijn. De sociale steun van partner en gezin was belangrijk:<br />

het ging beter als zij mee-aten. Sommige vonden het wel<br />

lastig om tijd te vinden om plantaardig te koken en om<br />

creatief om te gaan met de nieuwe recepten. Al met al<br />

gaven de patiënten het programma een tevredenheidscijfer<br />

van 9.2. Een van hen zei: “Ik gun eigenlijk iedereen dat die<br />

aan zo’n programma mee kan doen. “<br />

UITKOMSTEN<br />

Wagenaar en haar team hebben van alles gemeten bij<br />

de proefpersonen: “Vooral fysieke kenmerken in bloed,<br />

speeksel en poep, want we zijn heel nieuwsgierig naar<br />

bacteriën in de darmen. Verder spier- en vetmassa. Andere<br />

factoren hebben we via lijsten uitgevraagd zoals de voeding,<br />

beweging, slaap en stress. De resultaten: 77 RA-patiënten<br />

hebben het volledige programma doorlopen. Dat waren<br />

meer vrouwen dan mannen, gemiddeld 55 jaar oud met een<br />

BMI van 26 en matige ziekteactiviteit (3,8). Na vier maanden<br />

was de ziekteactiviteit significant verlaagd. Dit resultaat zie je<br />

ook bij goede medicatie. De patiënten hadden minder pijn,<br />

minder gezwollen gewrichten en de ontstekingsmarkers<br />

waren lager, maar niet significant. Daarnaast hebben 64<br />

artrosepatiënten het volledige programma doorlopen.<br />

Deze populatie is iets ouder, gemiddeld 63 jaar. Ook de<br />

BMI was hoger: 33,2 en ze hadden een redelijk ernstige<br />

vorm van artrose, met hoge bloeddruk, hoge lipide-levels<br />

en prediabetes of diabetes. Ook bij deze groep leidde het<br />

programma tot minder pijn en stijfheid. Gemiddeld hadden<br />

ze 5 kg verloren en dat is heel belangrijk om de druk op de<br />

gewrichten te verminderen. Aan het eind van de interventie<br />

hadden ze gemiddeld ruim drie kilo vet verloren en ook<br />

dat is van belang, want vet veroorzaakt ontstekingen. Het<br />

glucosegehalte in het bloed ging naar beneden en ook het<br />

LDL (het slechte cholesterol). Bij de bloeddruk zagen we<br />

geen veranderingen.” De hamvraag bij ieder onderzoek<br />

naar voedingsgedrag is: doen proefpersonen precies wat je<br />

vraagt? Carlijn: “Iedereen hield een voedingsdagboek bij. De<br />

calorie-inname veranderde niet veel. Dat was ook onze hoop,<br />

want we wilden dat de proefpersonen verzadigd zouden<br />

blijven. Ook de eiwit-inname wilden we stabiel houden,<br />

maar dat was lager geworden en is wel een aandachtspunt<br />

voor vervolgonderzoek. Qua vezels ging het uitstekend. Ze<br />

aten wel tot 20 gram per 1000 calorieën vezels en hebben<br />

dus echt meer onbewerkt en plantaardig gegeten. Vezels<br />

zijn belangrijk want ze werken ontstekingsremmend en zijn<br />

voedsel voor het gezonde darm-microbioom. Daarnaast<br />

aten de deelnemers minder verzadigd vet, wat gunstig is<br />

voor de gezondheid. In de bewegingsdagboeken zagen we<br />

helaas weinig veranderingen, ook niet wat betreft stress en<br />

ontspanning. De conclusie is dan ook dat Plants for Joints<br />

zorgt voor verlaagde ziekteactiviteit, vermindering van pijn en<br />

stijfheid en verbeterd fysiek functioneren. Gezonde leefstijl<br />

en voeding hebben een plek in de preventie en behandeling<br />

van RA en OA. Het is haalbaar en effectief om de leefstijl<br />

gezonder te maken. Daarbij zijn slapen en ontspanning<br />

ook belangrijk, maar dat hebben we niet in cijfers kunnen<br />

aantonen. Ik hoor vaak: “Waarom is hier een programma<br />

voor nodig? Patiënten kunnen toch zelf beginnen met deze<br />

levensstijl?” Maar dat blijkt niet altijd zo te zijn: mensen<br />

willen heel graag begeleiding en ook de groepssetting werkt<br />

stimulerend. Het is wel belangrijk dat de zorgprofessionals<br />

motiverend en steunend zijn. De diëtist en fysiotherapeut<br />

zijn samen essentieel om deze verandering te laten slagen.<br />

Toen we begonnen, waren sommige reumatologen<br />

sceptisch. Nu gaat het beter en sommige reumatologen<br />

zijn zelf (meer) plantaardig gaan eten. Zorgverleners moeten<br />

benadrukken dat de patiënt kleine stapjes kan zetten. Het<br />

hoeft niet ineens perfect te zijn, perfectie is niet duurzaam.<br />

Als het goed is, hoeven de patiënten het in de toekomst<br />

niet alleen te doen. De omgeving moet veranderen:<br />

supermarkten, horeca, voedingsproducenten moeten<br />

meer en gevarieerdere plantaardige voeding aanbieden.<br />

De huisarts zou een mooie rol kunnen spelen, maar die<br />

heeft het al heel druk. Meedoen aan Plants for Joints heeft<br />

wel een prijskaartje, maar als de patiënt daardoor minder<br />

dure medicijnen nodig heeft, hebben de zorgverzekeraars<br />

die eenmalige investering in iemands gezondheid snel<br />

terugverdiend. Veranderingen gaan langzaam, te langzaam<br />

naar mijn zin. Maar het gaat goede kant op. Het heeft lang<br />

geduurd voor er verandering kwam in het rookgedrag, maar<br />

ik hoop op een vergelijkbare golf.”<br />

Carlijn Wagenaar studeerde in 2021 af als arts aan<br />

de Universiteit Groningen. Zij is gefascineerd door<br />

preventieve gezondheidszorg, voeding en onderzoek.<br />

Haar master thesis ging over ’The effect of diet<br />

on sarcopenic obesity’. Zij werkt nu bij het Reade<br />

reumatologie centrum in Amsterdam als PhDonderzoeker<br />

aan de Plants for Joints trial. In haar<br />

vrije tijd doet ze aan atletiek, vooral op de 400 en 800<br />

meter: “Ondanks voetklachten kan ik dankzij goede<br />

zorg toch nog steeds hardlopen.”<br />

voetvak | 15


Ondernemen<br />

Door: Joyce de Wit<br />

PEDICURELAND STAAT<br />

IN BRAND<br />

Ik startte dit nieuwe jaar goed, de eerste week van <strong>2023</strong> was ik op vakantie in Gambia.<br />

Heerlijk genoten, we hebben werkelijk helemaal niks gedaan. Wakker worden, naar<br />

het ontbijt slenteren, terug naar de kamer om de bikini aan te trekken en hup: naar het<br />

zwembad. Terwijl ik op mijn zonnebedje een beetje voor me uit lag te kijken, dacht<br />

ik: “Konden we dit allemaal maar doen. Mijn klanten, mijn pedicures zouden dit ook zo<br />

heerlijk vinden.”<br />

16 | voetvak


Zo’n ontspanningsmoment hebben pedicures ontzettend<br />

hard nodig. Want pedicureland staat in brand. Dagelijks<br />

krijg ik mailtjes van pedicures die het niet meer<br />

volhouden. Die het werk nog zo geweldig vinden, maar<br />

er niet meer van kunnen genieten. Omdat ze altijd aan<br />

staan. Altijd aan het werk zijn. Is het niet in de praktijk,<br />

met een volle agenda met afspraken, dan is het wel<br />

als ze thuiskomen ‘s avonds. Om 21.00 uur nog allerlei<br />

dingen moeten doen. Mailtjes beantwoorden, facturen<br />

maken, klanten terugbellen. En dat niet alleen, in hun<br />

hoofd blijven ze ook maar aan staan. Ze lopen te tobben<br />

over alles wat ze nog moeten doen, over wat ze hadden<br />

moeten zeggen tegen die klant die klaagde dat ze uitliep.<br />

Op je tandvlees. Als een doorgeslagen hamster in een<br />

hamsterrad. En maar rennen en maar vliegen. Want dat is<br />

wat je het beste kan. Dat is jouw comfortzone. Dat is wat<br />

je vroeger geleerd is. “Hard werken, dan kom je er wel.”<br />

HET HEEFT JE GEBRACHT TOT WAAR JE NU BENT<br />

Jarenlang heb je zo intens genoten van je werk. Van je lieve<br />

klanten. Dag na dag was je aan het werk. Heerlijk vond je<br />

het. Het gaf je voldoening, bestaansrecht misschien ook<br />

wel. Het gevoel als je weer een klant blij had gemaakt...<br />

onbetaalbaar! Je deed je werk fluitend, zo leek het. Het was<br />

ook echt zo. Al die jaren was het prima. Maar de laatste<br />

tijd... je vraagt jezelf weleens af waar het door komt. Door de<br />

coronatijd of doordat je zelf ouder bent geworden? Omdat er<br />

zoveel regels zijn bijgekomen in pedicureland?<br />

Je kunt je vinger er niet op leggen.<br />

HET VOELT NIET MEER ZO GOED ALS VROEGER<br />

Het begint te knagen. Eerst heel zachtjes, maar inmiddels<br />

steeds harder en harder. Je lijf doet zeer, inmiddels allang<br />

niet meer pas aan het einde van de dag. Maar vaak al<br />

halverwege. Die schouder zeurt, je rug voelt pijnlijk en<br />

warm aan. Tijdens je pauze (welke pauze?) graai je snel<br />

even een paracetamolletje uit de kast. Je moet tenslotte<br />

nog even door. Je dochter begint zich nu ook al zorgen te<br />

maken. Ze vindt dat je te hard werkt. “Jij bent altijd met je<br />

hoofd bij je werk mam, zelfs als je vrij bent.” Je weet het,<br />

ze heeft ook wel gelijk. Je zit altijd maar in dat hok. Zoals<br />

je je pedicurepraktijk gekscherend noemt. Alhoewel...<br />

gekscherend? Er zijn dagen bij dat je niet eens buiten komt.<br />

Met donker naar binnen en met donker weer naar buiten.<br />

Dat je ’s ochtends je bed niet uit wil, omdat je dan weer<br />

‘moet’. Je vraagt jezelf regelmatig af voor wie je het doet<br />

Vroeger deed je het voor de kinderen. Elk beetje wat je<br />

binnenbrengt, is meegenomen. Maar nu de kinderen<br />

de deur uit zijn, hoef je het voor hen niet meer te doen.<br />

Financieel gaat het prima, daar hoef je het ook niet voor te<br />

doen. Wat heb je nou eigenlijk aan geld als je je lijf kapot<br />

werkt? Want dat is wat er nu gebeurt. Hier een pijntje, daar<br />

een pijntje. Het gaat ook allang niet meer over.<br />

Joyce de Wit had jarenlang een succesvolle<br />

pedicurepraktijk aan huis. Ze coacht nu pedicures en<br />

schoonheidsspecialisten om hun praktijk of salon te<br />

draaien op een manier die aansluit bij hun wensen en<br />

persoonlijkheid. Dankzij haar brede ervaring begrijpt ze<br />

hoe lastig het soms is om je staande te houden tussen<br />

je klanten, je privéleven en wat je stiekem zelf graag<br />

zou willen. www.joycedewitcoaching.nl<br />

‘SCHRIJF EENS OP WAT JE NIET<br />

MEER WIL, EN STAP DAN OVER<br />

NAAR WAT JE WEL WIL’<br />

Voorheen redde je het nog wel met één uurtje in de zes<br />

weken naar de masseur. De hoop dat je schouder minder<br />

pijnlijk wordt, heb je allang opgegeven. Het hoort er nu<br />

eenmaal bij.<br />

ZO HOORT HET NIET TE GAAN<br />

Ik weiger het. Echt. Ik vind niet dat het erbij hoort. Ik vind het<br />

absurd dat het maar normaal wordt gevonden dat jij je lijf<br />

kapot werkt voor je klanten. Want dat is wat er nu gebeurt.<br />

Uit liefde voor je klanten, vanuit je eigen goedheid werk<br />

jij jezelf helemaal de vernieling in. Dat is niet normaal. Het<br />

wordt tijd dat we in pedicureland gaan beseffen dat dit zo<br />

niet langer kan. De werkdruk, de pijn in je lijf, het altijd maar<br />

aan staan, alles voor een ander en niks voor jezelf.<br />

Het. Is. Niet. De. Bedoeling.<br />

STOP HET HAMSTERRAD<br />

Stop met buffelen. Stop met excuses zoeken. Stop met<br />

accepteren dat het ‘nu eenmaal zo is’. Stop met zeggen<br />

dat het ‘de aard van het beestje is, dat harde werken’. Van<br />

wie moet je dat contract aangaan met de podo? Van wie<br />

moet je doorwerken terwijl de griep nog door je lijf raast?<br />

Van wie moet je binnen twintig minuten klaar zijn met een<br />

klant? Moet het van je klant, van je collega’s of van jezelf? Je<br />

weet nu wat je niet meer wil. Schrijf het eens op. Gun jezelf<br />

een uurtje. Om te voelen en op te schrijven wat je niet wil.<br />

Zodra je weet wat je niet wil, kom je aan de andere kant.<br />

En wat wil ik dan wel. Het ‘hoe’ zit daar tussenin. Start bij<br />

het begin, het begin ben jij. Laten we samen kijken naar de<br />

belangrijkste vraag: wat gun jij jezelf?<br />

voetvak | 17


Expert<br />

Door: Mirjam Tuinhout<br />

VOETEN EN<br />

FIBROMYALGIE<br />

Met eelt, dikke nagels en likdoorns weet je wat je te doen staat. Maar waar begin je als<br />

mensen jou vertellen over andere klachten dan hun voeten? Of als iemand continu pijn<br />

heeft? Je voelt je net een psycholoog en het kost je soms veel tijd en energie. In dit<br />

artikel vertel ik je over een vorm van chronische pijn: fibromyalgie. Je leest meer<br />

over de oorzaak, gevolgen en de behandeling. Tot slot krijg je handvatten om met deze<br />

verhalen om te gaan.<br />

Mevrouw De Lange komt iedere vijf weken voor verzorging<br />

van haar voeten bij je: haar dikke nagels kan ze niet meer<br />

zelf knippen en ze heeft last van kloven door een steeds<br />

drogere huid. Ze is net gescheiden na een pittig traject van<br />

twee jaar. Ze ziet er vermoeid uit, terwijl je haar kende als<br />

een lieve, vriendelijke, goed verzorgde vrouw. Ze vertelt dat<br />

ze altijd pijn heeft; beenpijn, maar ook buikpijn, stijfheid<br />

en hoofdpijn. Haar huisarts denkt aan chronische pijn of<br />

fibromyalgie. Hij heeft iets verteld over pijn, maar mevrouw<br />

De Lange weet er weinig meer van. Ze vraagt of jij er wat<br />

van weet.<br />

WAT IS FIBROMYALGIE?<br />

Fibromyalgie is een aandoening die gepaard gaat met<br />

pijn in combinatie met stijfheid, vermoeidheid en andere<br />

symptomen zoals buikpijn, hoofdpijn, droge mond,<br />

slaapproblemen en nog 35 klachten. Het is zodoende een<br />

verzamelnaam voor vele klachten. Er is geen directe relatie<br />

tussen voeten en fibromyalgie. Wel kunnen mensen last<br />

hebben van fibromyalgie en voetklachten.<br />

VASTSTELLEN FIBROMYALGIE<br />

Vroeger werden drukpunten als criteria gebruikt om<br />

fibromyalgie te constateren, maar dat is herzien. De<br />

diagnose wordt nu vastgesteld aan de hand van de<br />

zogenaamde Fibromyalgiescore, waarbij pijn, vermoeidheid,<br />

stijfheid én de mate van klachten meetellen. Fibromyalgie<br />

als diagnose komt pas in beeld als andere mogelijke<br />

aandoeningen zijn uitgesloten.<br />

MEVROUW DE LANGE<br />

Mevrouw De Lange vertelt dat ze van wandelen pijn krijgt in<br />

haar voeten, benen en rug. Alle andere mogelijke oorzaken<br />

van pijn zijn door de fysio en de huisarts uitgesloten. Ze<br />

heeft een fibromyalgiescore van 21. Door de pijn wandelt<br />

mevrouw De Lange veel minder dan dat ze wil; ze is er<br />

zelfs mee gestopt omdat ze bang is dat ze ‘iets’ kapot<br />

maakt. Door te wandelen maakte ze echter haar hoofd leeg:<br />

ze ontspande en genoot van het landschap; het liefst al<br />

kletsend met vriendinnen. Ze mist nu de ontspanning, de<br />

natuur en sociale contacten enorm.<br />

18 | voetvak


OORZAAK & GEVOLG VAN FIBROMYALGIE<br />

Er is geen duidelijke oorzaak van fibromyalgie, was het maar<br />

zo eenvoudig. Wel is duidelijk dat er geen schade is aan<br />

spieren en pezen et cetera. Oftewel: er is niets kapot in het<br />

lichaam. Hoe komt het dan dat mensen wel pijn voelen?<br />

Dat komt door meerdere factoren zoals gevoel, gedrag,<br />

lichamelijke, psychische en sociale factoren in combinatie<br />

met je brein. Ik geef je drie voorbeelden ter illustratie van<br />

deze zeer ingewikkelde mechanismes.<br />

Een voorbeeld over gevoel:<br />

• Dingen die je voelt, kunnen een fysieke/lichamelijke reactie<br />

oproepen. Denk aan kippenvel krijgen van mooie muziek,<br />

of gaan blozen als je gespannen bent. Ook een negatief<br />

gevoel kan een weg vinden naar je lijf. De taal staat bol<br />

van uitdrukkingen over deze reacties, zoals een knoop in je<br />

buik, een brok in je keel…<br />

• Een voorbeeld over gedrag bij pijn: pijn is niet fijn,<br />

waardoor mensen bang worden om te gaan bewegen.<br />

Door deze beweegangst gaan mensen beweging<br />

vermijden. Hierdoor vermindert hun conditie. Vervolgens<br />

leidt een mindere conditie logischerwijs weer tot meer pijn<br />

omdat het lichaam minder beweging aankan omdat de<br />

conditie, kracht en souplesse zijn verminderd. Zo kan pijn<br />

dus een zichzelf versterkende negatieve vicieuze cirkel in<br />

gang zetten. Deze neerwaartse spiraal leidt tot uitspraken<br />

als: “Zie je nou wel, ik moet ook niet bewegen, want dan<br />

wordt het alleen maar erger.”<br />

BELEVING<br />

Tot slot een voorbeeld over het brein: Lang bestaande pijn<br />

kan zich als het ware in je hersenen ‘nestelen’, terwijl de<br />

pijnprikkel er niet meer is. Alleen al het idee dat iets pijn kan<br />

gaan doen, doet al pijn. En zo kan het dus gebeuren, dat<br />

alleen de ángst voor pijn er al voor zorgt dat mensen deze<br />

pijn ook ervaren. Ook zónder dat er een directe (fysieke)<br />

pijnprikkel is. Pijn kan dus een eigen leven gaan leiden.<br />

Al met al is pijn een heel complex mechanisme waarin de<br />

verbinding tussen lichaam, geest, gedrag en sociale factoren<br />

uit het heden en het verleden een belangrijke rol spelen.<br />

Ook in het leven van mevrouw De Lange spelen pijn, zorgen,<br />

weinig ontspanning en stress over de scheiding momenteel<br />

een grote rol.<br />

BEHANDELING VAN FIBROMYALGIE<br />

Pijn is het opvallendste gegeven bij fibromyalgie.<br />

Daarentegen is het belangrijkste behandel-ingrediënt juist<br />

het afleiden van pijn naar de dingen die het leven wel de<br />

moeite waard maken. Welke dingen dat zijn, is verschillend<br />

van persoon tot persoon. Bij mevrouw De Lange zijn het<br />

bijvoorbeeld ontspannen, vriendinnen, natuur en wandelen…<br />

Bij complexere situaties is de behandeling bij fibromyalgie<br />

een individueel traject, begeleid door zorgverleners<br />

uit meerdere disciplines. Zo kunnen een reumatoloog,<br />

revalidatiearts, psychosomatisch fysiotherapeut,<br />

psycholoog, maatschappelijk werker, ergotherapeut<br />

of anderen een rol spelen in de behandeling. De drie<br />

succesfactoren van een behandeling bij fibromyalgie zijn:<br />

• Pijneducatie: uitleg over de oorzaak en gevolgen van pijn.<br />

De zorgverlener zal benadrukken dat er niets in het lichaam<br />

kapot is.<br />

‘FIBROMYALGIE IS EEN<br />

VERZAMELNAAM VOOR VELE<br />

KLACHTEN’<br />

• Bewegen waarbij de tijd of afstand centraal staat, in plaats<br />

van de pijn.<br />

• Dingen doen die goed voelen.<br />

DE BEHANDELING VAN MEVROUW DE LANGE<br />

Mevrouw De Lange heeft een pittige tijd achter de rug, met<br />

veel veranderingen en emoties. Daarom kiest ze in overleg<br />

met de huisarts voor een traject waarbij een fysiotherapeut<br />

en psycholoog samenwerken. De gesprekken met de<br />

psycholoog helpen haar om de achterliggende gedachten en<br />

gevoelens te accepteren en om te buigen. Ze merkt dat ze<br />

steeds meer geniet van de kleine dingen. De fysiotherapeut<br />

maakt onder andere een opbouwend wandelschema met<br />

de focus op de wandeltijd. De kunst is om tijdens het lopen<br />

de focus te leggen op de natuurbeleving, in plaats van om<br />

iedere stap te ‘voelen’ of ze al pijn heeft. Mevrouw De Lange<br />

vindt de hulp van zowel de fysiotherapeut als de psycholoog<br />

heel fijn; als stok achter de deur, luisterend oor en om weer<br />

een volgende stap te zetten, zowel letterlijk als figuurlijk.<br />

WAT JIJ KAN DOEN ALS (MEDISCH) PEDICURE?<br />

De take home messages bij een klant met fibromyalgie zijn:<br />

• Neem pijn serieus, hoe vaag die pijn ook is. Wuif pijn of<br />

ongemak vooral niet weg en zeg niet dat het ‘tussen de<br />

oren zit’.<br />

• Vraag mensen wat het leven de moeite waard maakt. Laat<br />

een stilte vallen, werk rustig door, laat mensen praten en<br />

realiseer je dat het hardop uitspreken van hun ervaringen<br />

al waardevol is. Jij hoeft er niets mee te doen.<br />

• Motiveer mensen om te bewegen. Rust roest.<br />

• Je helpt cliënten vooral door een goede voetbehandeling<br />

en eventueel een luisterend oor. Heb oog voor wat deze<br />

verhalen met jou doen en bewaak je eigen grenzen in tijd<br />

en energie.<br />

FeetForward helpt pedicures én hun cliënten bij het<br />

verminderen van voet- en enkelklachten. Met direct<br />

toepasbare tips voor de dagelijkse praktijk en met<br />

medische informatie in begrijpelijke taal. Via online<br />

trainingen die opfrissing, verbreding en verdieping<br />

brengen over voetklachten. Mirjam Tuinhout heeft<br />

werkervaring als MPA Voet- en enkelorthopedie,<br />

podotherapeut, docent/onderzoeker en ondernemer.<br />

Met FeetForward heeft ze een missie: een leven lang<br />

lopen voor jouw cliënten. www.feetforward.nl<br />

voetvak | 19


De casus van Kasius<br />

Door: Karin Kasius<br />

TIJD VOOR JOUW<br />

TOVERSTOKJE<br />

Ook in de voetzorg kennen we seizoenen. De tijd van het jaar wanneer iedereen<br />

durft te vragen of je écht-niet-vandaag-nog-een-plekje-hebt: ook wel ‘zomer’ genoemd.<br />

De tijd wanneer écht iedereen een tinea pedis (zwemmerseczeem) heeft: de ‘na-zomer’.<br />

De eerste vorst-week waarin je vragen krijgt over blauwe, pijnlijke, korstige en jeukende<br />

plekken op de tenen. En mijn favoriet: het clavus-in-de-nagelwal-seizoen. Ja, dat is echt<br />

mijn favoriete seizoen, want dat is de periode waarin jouw cliënten gaan geloven dat je<br />

kunt toveren. Het clavus-in-de-nagelwal seizoen valt in het najaar, een week of zes na een<br />

hete zomer.<br />

Veel klachten kunnen wij diagnosticeren op zicht. Denk<br />

aan het verschil tussen een wrat en een likdoorn, een<br />

ingroeiende nagel of een wondje. Cliënten hebben vaak<br />

zelf wel een idee wat er aan de hand is en denken met je<br />

mee. Ze vertellen je soms al aan de telefoon wat er moet<br />

gebeuren. Een clavus in de nagelwal is in dat opzicht<br />

volledig onontgonnen terrein. Slechts weinig mensen weten<br />

dat het kan en nog minder mensen hebben zo’n clavus zelf<br />

gevoeld. Zelfs niet alle pedicures zijn in staat om een juiste<br />

diagnose te stellen. Alle ruimte dus voor jou om aan jouw<br />

cliënt je expertise te tonen, want deze diagnose maak je op<br />

basis van een verhaal en fingerspitzengefühl.<br />

SCHOENEN<br />

Het jaar 2022 was een goed jaar voor clavi in de nagelwal.<br />

We hadden namelijk een lange, warme, droge zomer<br />

met alle ruimte voor slippers, sandalen en ander open<br />

schoeisel. Veel cliënten hadden al maanden geen dichte<br />

schoenen aan hun voeten gehad, laat staan meerdere<br />

dagen achter elkaar. Maar toen die hele lange zomer weer<br />

aan haar eind kwam, gingen we niet alleen weer áán het<br />

werk, we gingen ook weer náár het werk. Bingo. Kassa.<br />

Dikke punten. Volle. Bak. Raak. Eerder schreef ik al over<br />

mijn obsessie met brede schoenen. Na afgelopen zomer<br />

had ik ineens een praktijk vol met mensen die massaal<br />

weer op te krappe, dichte schoenen gingen lopen, met<br />

voeten die met volle teugen genoten hadden van vrijheid.<br />

En dat ging dus mis. Harde nagels die duwen in de zachte<br />

huid van een nagelwal, daarbij vriendelijk geholpen door<br />

‘buur-tenen’. Een perfecte kweekvijver voor een clavus.<br />

Maar hoe herken je deze nou? En misschien nog wel<br />

belangrijker: hoe behandel je deze? En dan bij voorkeur<br />

zonder de hele nagel om zeep te helpen, want dan<br />

belanden we van de wal in de sloot. Ik laat je zien hoe ik<br />

van verre afstand (vaak al door het verhaal) een clavus in<br />

de nagelwal kan diagnosticeren en hoe ik die behandel met<br />

behoud van de nagelplaat. Dit laatste lukt niet altijd, maar<br />

heel vaak wel.<br />

DIAGNOSE<br />

Helder maken dat je van doen hebt met een clavus is niet<br />

altijd makkelijk, maar wel héél bevredigend, zowel voor jou<br />

als voor je cliënt. Cliënten die last hebben van een clavus<br />

in de nagelwal denken vaak dat de nagel is ingegroeid. Dit<br />

verhaal hoor je vaak aan de telefoon of bij binnenkomst.<br />

Ze klagen over pijn aan de nagel of in de nagelwal en een<br />

heel grote hint is dat ze nog geen laken op de nagel kunnen<br />

verdragen. Dat laatste is echt je eerste grote ‘aha-moment’.<br />

Jouw hint om verder te denken. Die klacht is namelijk<br />

heel typisch voor een clavus. Ze verdragen eigenlijk geen<br />

schoenen meer, dragen hun oudste uitgelopen exemplaren<br />

en noemen dus vaak uit zichzelf dat zelfs het laken op de<br />

voet al te pijnlijk is. Zodra je dit hoort, denk je voortaan<br />

direct aan deze differentiaal diagnose, naast die ingroeiende<br />

nagel waar de cliënt zelf mee kwam. Je volgende stap is<br />

die ingroeiende nagel uitsluiten. Dit doe je door te kijken<br />

naar ontstekingssignalen zoals roodheid, zwelling, warmte<br />

en pusvorming op en rondom de pijnlijke plek. Zie je geen<br />

ontstekingskenmerken, dan is het tijd om te gaan palperen.<br />

Vaak zie je namelijk bij een clavus in de nagelwal een keurig<br />

ronde, vrij liggende nagelrand. Je kunt erlangs gaan en zo<br />

lang je die rand maar oppervlakkig afloopt, doet dit ook<br />

niet bijster veel pijn. Ga je onder de nagelrand langs, dan<br />

gebeuren er twee dingen: je cliënt gilt “auw” en jij voelt<br />

weerstand met je excavator. Daar zit namelijk de clavus<br />

als je op het goede spoor zit. Dat voelt de cliënt, maar dat<br />

voel je zelf ook. Je voelt een verharding in de nagelwal, je<br />

excavator loopt er niet vloeiend langs. Dit kun je eventueel<br />

ook voelen met een kleine bolkopfrees, een fissuurfrees<br />

of een robbelaar/onyclean. Je voelt eelt, in plaats van een<br />

soepele, meebewegende nagelwal. En dan weet je dat je<br />

beet hebt.<br />

20 | voetvak


‘HOE HERKEN JE<br />

EEN CLAVUS EN<br />

HOE BEHANDEL JE<br />

DEZE?’<br />

voetvak | 21


De casus van Kasius<br />

MOEILIJK<br />

Soms verloopt de diagnose wat moeizamer. Vaak zit je<br />

dan toch op het dwaalspoor van een ingroeiende nagel.<br />

Ik denk soms eerst dat er sprake is van ingroei en dat de<br />

cliënt dan toch terugkomt met pijn. Als ik dan helemaal heb<br />

uitgesloten dat de nagel ingroeit – er zijn geen kartels, de<br />

nagelrand ligt vrij en de cliënt heeft bovenmatig veel pijn –<br />

dan ga ik nog wel eens zo ver dat ik toch een randje van de<br />

nagel wegknip om te kijken. Sowieso weet ik dan zeker dat<br />

de cliënt voorlopig geen pijn meer heeft op de plek waar<br />

die nagel drukt. Het geeft mij ook alle ruimte om de situatie<br />

te beoordelen. Wel is het van groot belang dat je zeker<br />

weet dat de cliënt trouw blijft komen, want zo kun je hem<br />

of haar niet achterlaten voor de komende maanden, dan<br />

komen er weer andere problemen.<br />

Zo kun je met een excavator de<br />

nagelwal openduwen. Vervolgens kun<br />

je er met je frees veel beter bij.<br />

Hier is een clavus verwijderd uit de<br />

nagelwal. Helaas is dit niet gelukt<br />

zonder de nagel weg te nemen. De<br />

nagelhoek is afgerond, zodat de<br />

nagelgroei niet belemmerd wordt.<br />

OPLOSSING<br />

Goed, laten we ervan uitgaan dat je de clavus hebt<br />

gevonden zonder een hoekje weg te hoeven knippen,<br />

super! Maar dan... Dan begint het klusje van het<br />

weghalen van de clavus; het toveren begint! Start met<br />

een frees waar je je prettig bij voelt. Voor de een is dat<br />

een kleine bolkopfrees, voor de ander een fissuurfrees.<br />

Je zet het water van je motor helemaal uit. Je neemt een<br />

excavator in je niet-dominante hand, je trekt de nagelwal<br />

open (foto 1) en daar ga je. Zoek het harde gedeelte en<br />

langzaam maar zeker haal je de verharding weg. Maak<br />

hierbij gebruik van een combinatie van voelen en kijken.<br />

Je voelt steeds of je nog op de verharding zit. Dit voel je<br />

door je frees heen. Jouw frees ‘grijpt’ het beste in hard<br />

eelt, niet in de zachte nagelwal. Ga dus verder waar je<br />

grip hebt met je frees. Ook zie je het eelt bij een droge<br />

frees ‘wegrollen’ in witte sliertjes en stukjes. Daarom<br />

is zo fijn dat je je motor op droog kunnen zetten bij dit<br />

soort behandelingen, want dan heeft je frees beter grip<br />

in de harde stukken. Je voelt het verschil ook beter<br />

tussen harde eeltstukjes en de zachte nagelwal en<br />

je ziet ook nog eens het slijpsel ontstaan. Deze twee<br />

dingen zorgen ervoor dat jij weet dat je goed zit en dat<br />

je het probleem aan het verhelpen bent. Controleer<br />

tussendoor steeds je werk, vooral als dit nieuw voor<br />

je is. Ga langs de plek met je excavator of stilstaande<br />

frees en voel of je nog verharding voelt. Check hierbij<br />

ook steeds hoe het is met de pijnbeleving van je cliënt.<br />

Werken in de nagelwal blijft een spannend klusje, de<br />

huid is zo teer dat je er snel doorheen zit. Stop dus<br />

tijdig. Zelfs als je cliënt geen pijn meer voelt, ook al zie<br />

jij nog van alles zitten waar je handen van gaan jeuken.<br />

Geloof mij, uit eigen ervaring weet ik dat het niet de<br />

moeite waard is. Ook als je niet meer verder durft, maar<br />

de cliënt nog wel pijn aangeeft, of je denkt dat je er echt<br />

bent, maar de cliënt voelt nog iets: stop. Je kunt beter<br />

aangeven dat je tot hier veilig kunt behandelen en nu<br />

stopt. Laat de cliënt het resultaat drie dagen aankijken<br />

‘VAAK LUKT HET OM DE<br />

NAGELPLAAT TE BEHOUDEN’<br />

Clavus in de nagelwal voor de<br />

behandeling.<br />

Holte die de clavus achterlaat na de<br />

behandeling.<br />

Tijdens het frezen houdt de excavator<br />

de nagelwal open.<br />

en jou terugbellen als de nagelwal pijnlijk blijft. Daar heeft<br />

hij of zij altijd meer aan dan een bloedende nagelwal die<br />

open staat voor ontstekingen.<br />

HOE NU VERDER?<br />

Als het goed is, ben je uiteindelijk zo ver dat de verharding,<br />

de clavus, weg is. De cliënt zit compleet verwonderd en<br />

zonder pijn, met grote ogen in je stoel te kijken naar wat je<br />

nu weer volbracht hebt. Vergeet dan niet even trots te laten<br />

zien waar de clavus nu zat en dat je daar een mooi gaatje<br />

gemaakt hebt. Ga dan ook samen met jouw cliënt even<br />

na waar de oorzaak van de clavus ligt. Als duidelijk is welk<br />

paar schoenen de boosdoener is, overweeg dan samen of<br />

er wat aan gedaan moet worden. De schoenmaker kan de<br />

schoen bijvoorbeeld bij de hallux iets uitknobbelen. Of de<br />

cliënt moet gewoon afscheid nemen van deze schoenen.<br />

Bij een steeds terugkerende clavus kan een nagelbeugel<br />

ook uitkomst bieden. Zo maak je jouw cliënt meer bewust<br />

van wat schoenen doen en wat de juiste zijn. Je helpt de<br />

klachten direct te voorkomen. Ik hoop dat je in de toekomst<br />

het clavus-in-nagelwal-seizoen net zo gaat waarderen als ik.<br />

Het is een toppertje, beloof ik je. Ik haal mijn toverstafje in<br />

ieder geval vast tevoorschijn!<br />

22 | voetvak


-<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

PedicureCongres<br />

Voeten & Infecties<br />

11 maart<br />

<strong>2023</strong><br />

10.00-17.00<br />

<br />

punten<br />

“Aan de voeten komen<br />

allerlei infecties voor”<br />

Hotel van der Valk, Tiel - Laan van Westroijen 10, 4003 AZ Tiel<br />

Meer info: www.asws.nl|Tel:0172-575888|asws@asws.nl<br />

Naamloos-1 1 31-01-<strong>2023</strong> 13:30


Dermatologie<br />

Door: Meelad Habib<br />

Foto’s: Huidziekten.nl en Shutterstock<br />

KNUCKLE PADS<br />

Knuckle pads zijn goedaardige gezwellen op de strekzijde van de hand- of voetgewrichten.<br />

Ze worden soms verward met callus (eeltvorming) of wratten. Ze kunnen ontstaan<br />

bij jong en oud. Knuckle pads zijn ongevaarlijk, maar kunnen toch een reden zijn<br />

tot ongerustheid. Aangedane patiënten melden zich bij de arts uit angst voor andere<br />

aandoeningen, om cosmetische redenen of bij lokale klachten.<br />

Knuckle pads worden ook wel Garrods pads<br />

genoemd. Het zijn huidkleurige tot bruine, stevig<br />

tot hard aanvoelende subcutane zwellingen. De<br />

huidafwijkingen komen vaker voor op het oppervlak van<br />

de handgewrichten en soms de voeten. Op de handen<br />

zijn vooral de proximale interphalangeale gewrichten (het<br />

PIP-gewricht) en metacarpofalangeale (MCP)-gewrichten<br />

aangedaan. Patiënten hebben overigens geen klachten<br />

van de gewrichten en kunnen de vingers of tenen normaal<br />

buigen en strekken.<br />

WAT ZIJN DE KLACHTEN?<br />

In de meeste gevallen geven de huidafwijkingen geen<br />

klachten. Heel soms kunnen de huidafwijkingen licht<br />

pijnlijk zijn. De voornaamste klacht is de zorg om een<br />

andere aandoening, bijvoorbeeld reumatoïde artritis.<br />

Gelukkig is er geen relatie tussen knuckle pads en<br />

reumatoïde artritis of reuma knobbels. Ook is er geen<br />

verband tussen knuckle pads en huidkanker.<br />

WAT IS DE OORZAAK?<br />

De precieze oorzaak is onbekend. Onderliggende factoren<br />

die mogelijk een rol kunnen spelen zijn (herhaaldelijke)<br />

wrijving of irritatie van de aangedane huid. Bij bepaalde<br />

sporters, zoals boksers, zijn knuckle pads beschreven.<br />

Knuckle pads bestaan uit fibreus/bindweefselachtig<br />

materiaal. Hoewel in de meeste gevallen geen oorzaak<br />

wordt gevonden, is in een kleine meerderheid een relatie<br />

met andere fibromateuze aandoeningen beschreven zoals<br />

de Ziekte van Dupytren of keratoderma palmoplantaris.<br />

De huidafwijkingen zijn ook beschreven in het kader van<br />

zeldzame syndromen zoals het Bart Pumphrey syndroom,<br />

acrokeratoelastoidosis van Costa of het Vorner syndroom.<br />

Bij de syndromale vorm is er vaak ook sprake van andere<br />

symptomen.<br />

DIAGNOSE<br />

De diagnose kan worden gesteld op het blote oog.<br />

In zeldzame gevallen kan een huidbiopt worden<br />

afgenomen om een andere huidaandoening uit te sluiten.<br />

Meestal gebeurt dit in de praktijk niet. Eventueel is<br />

echografie een mogelijkheid om een onderscheid te<br />

maken tussen knuckle pads en een gewrichtsontsteking.<br />

BEHANDELOPTIES<br />

Knuckle pads behoeven geen behandeling. De<br />

behandelopties zijn ook zeer beperkt. Als herhaaldelijke<br />

irritatie of druk van de huid een onderliggende rol heeft<br />

gespeeld, dient dit te worden aangepakt zodat de huid<br />

tot rust komt. Als er sprake is van veel hyperkeratose,<br />

kunnen vettende zalven worden gesmeerd op de huid.<br />

Operatieve ingrepen worden niet aanbevolen vanwege<br />

het risico op littekens en kans op terugkeer van de<br />

huidafwijkingen.<br />

‘WRIJVING OF IRRITATIE<br />

VAN DE AANGEDANE HUID<br />

KAN EEN ROL SPELEN BIJ<br />

HET ONTSTAAN VAN<br />

KNUCKLE PADS’<br />

24 | voetvak


Knuckle pads komen vaker voor op de handen dan op de voeten.<br />

Hallux valgus en knuckle pads (strekzijde tweede teen).<br />

Herhaaldelijke druk of irritatie kan een rol spelen bij de ontwikkeling van<br />

knuckle pads.<br />

Uitgebreide knuckle pads op de handen.<br />

voetvak | 25


Marketing<br />

Door: Corné Ter Maten<br />

EFFECTIEVERE MARKETING MET<br />

RETARGETING-CAMPAGNES<br />

Je kent het vast: cliënten waar je maar energie in blijft steken zonder dat je er echt<br />

iets voor terugkrijgt. In mijn optiek kan het soms goed zijn om die cliënten ‘netjes’ te<br />

weigeren, maar dat is wellicht een verhaal voor een andere keer. Het loont in elk geval<br />

om méér tijd en energie te stoppen in enthousiaste, tevreden cliënten dan in cliënten<br />

waar maar geen match mee lijkt te ontstaan.<br />

26 | voetvak


‘ZO BEREIK JE HEEL GERICHT<br />

GEINTERESSEERDE PERSONEN’<br />

Ook op marketinggebied zul je niet met iedereen even<br />

goed matchen. Het loont om extra aandacht te besteden<br />

aan de personen die de grootste potentie hebben om klant<br />

te worden. Dit kan bijvoorbeeld door te werken met een<br />

‘targeting’ (zeg vrouwen tussen de 30 en 60 die wat te<br />

besteden hebben) zodat je advertenties specifiek getoond<br />

worden aan personen die in je doelgroep vallen. Maar het<br />

kan ook nog gerichter, namelijk met ‘re-targeting’.<br />

WAT IS RETARGETING?<br />

Retargeting is een vorm van adverteren waarbij je<br />

advertenties toont aan mensen die al een keer interactie<br />

gehad hebben met bijvoorbeeld je website of je<br />

Facebookpagina. Je kent dit vast wel van websites zoals<br />

Zalando: bekijk je daar een keer een paar laarzen, dan zie je<br />

ze de dagen daarop ineens overal en nergens voorbij komen.<br />

DE VOORDELEN VAN RETARGETING<br />

Het nadeel van retargeting-campagnes is dat je ze niet kunt<br />

inzetten om in een korte tijd een hoop nieuwe personen te<br />

bereiken, maar daar staat een aantal wel erg aantrekkelijke<br />

voordelen tegenover:<br />

ENORM GERICHTE DOELGROEP<br />

Wanneer je zelf een doelgroep samenstelt, bijvoorbeeld<br />

op basis van leeftijd, geslacht en interesses, komt daar<br />

altijd een zekere mate van nattevingerwerk bij kijken. Je<br />

stelt je doelgroep dan tenslotte in zoals jij dénkt dat die<br />

eruitziet. En zelfs als je gegevens helemaal kloppen, is het<br />

nog maar de vraag of het platform waarop je adverteert,<br />

Facebook bijvoorbeeld, ook precies van iedereen weet of<br />

ze wel of niet in je doelgroep vallen. Retargeting neemt dat<br />

soort problemen weg. Met retargeting hoeven zowel jij en<br />

platformen zoals Facebook niet te gokken hoe je doelgroep<br />

eruitziet. Want door bijvoorbeeld je website te bezoeken<br />

laat iemand al concreet zien dat ze interesse heeft. Of ze nu<br />

dichtbij of ver weg woont en of ze nu 25 of 50 jaar oud is,<br />

één ding is zeker: ze is geïnteresseerd in wat je doet.<br />

RELEVANTE ADVERTENTIES<br />

Anders dan bij reguliere campagnes, die men soms al snel<br />

zat kan worden (zeker wanneer er geen interesse is voor<br />

je bedrijf of aanbod), zijn retargeting-advertenties altijd<br />

relevant. Ze worden tenslotte pas getoond nadat iemand<br />

zelf interactie met je gehad heeft. Dit heeft niet alleen een<br />

positief effect op de kosten van je campagne, maar ook op<br />

de prestaties, omdat deze personen natuurlijk ook sneller<br />

geneigd zijn om je advertenties aan te klikken.<br />

LAGE(RE) ADVERTENTIEKOSTEN<br />

Een ander voordeel van retargeting is dus dat het een<br />

relatief goedkope manier van adverteren is. Omdat je jouw<br />

advertenties enkel richt op personen die al interactie gehad<br />

hebben met een van je kanalen, is je doelgroep relatief<br />

klein (maar gericht) en daardoor is er ook relatief weinig<br />

advertentiebudget nodig om deze potentiële klanten te<br />

bereiken.<br />

HOGERE CONVERSIERATIO<br />

Met ‘conversieratio’ wordt het percentage bezoekers<br />

bedoeld dat tot een transactie overgaat (zoals het<br />

invullen van een contact- of afspraakformulier) en een<br />

retargeting-campagne leent zich perfect om de conversie<br />

te verhogen. Wanneer een potentiële cliënt je website<br />

bezoekt en niet direct een afspraak maakt, is de kans<br />

normaal groot dat je haar niet meer terugziet. Door<br />

retargeting-advertenties in te zetten, zorg je er echter<br />

voor dat je specifiek door deze personen opnieuw gezien<br />

wordt en kun je ze als het ware teruglokken naar je<br />

website, waar een deel van hen vervolgens wellicht toch<br />

nog ‘converteert’.<br />

JE MARKETING EFFECTIEVER MAKEN<br />

Precies de juiste doelgroep bereiken, betere resultaten<br />

behalen met je advertenties en ook nog eens tegen<br />

lagere kosten… wat wil een mens nog meer? In de<br />

praktijk is uitsluitend aan retargeting doen echter niet<br />

voldoende. Met retargeting richt je je op personen die al<br />

eens interactie gehad hebben met een van je kanalen.<br />

Om deze potentiële klanten te kunnen retargeten moeten<br />

zij jou dus eerst bezoeken. En om je te kunnen bezoeken<br />

moeten zij je eerst vinden. En voordat ze überhaupt gaan<br />

zoeken, moet er een behoefte ontstaan, enzovoorts.<br />

Met andere woorden: in plaats van een complete<br />

marketingstrategie is retargeting is vooral een mooie<br />

aanvulling, die handig is om wat je al aan marketing doet<br />

nóg effectiever te maken.<br />

Corné Ter Maten is oprichter van Netbeauty, een<br />

online marketing bureau dat zich volledig op de<br />

beautybranche richt. De afgelopen jaren heeft<br />

Netbeauty al meer dan 1.000 salons, van award<br />

winnende instituten tot kleine zelfstandigen,<br />

geholpen om online beter zichtbaar te worden en<br />

meer klanten aan te trekken.<br />

www.netbeauty.nl<br />

voetvak | 27


De kwestie<br />

Door: Petra Teunissen<br />

NIEUW<br />

VERSUS OUD<br />

Een collega in het noorden van het land wil<br />

graag nieuwe klanten trekken naar haar<br />

pedicurepraktijk: “Ik adverteer al een poosje<br />

in het lokale weekblad. Nieuwe klanten geef<br />

ik een actiekorting van 25% op de eerste<br />

behandeling. Het loopt aardig. Nu krijg ik<br />

echter af en toe opmerkingen van vaste<br />

klanten dat ze die actiekorting niet eerlijk<br />

vinden. Zij zijn al jarenlang een trouwe klant<br />

en krijgen nóóit korting. Dan sta ik met mijn<br />

mond vol tanden. Is hun kritiek terecht? Wat<br />

kan ik doen om hen tegemoet te komen?”<br />

DE PEDICURE<br />

“Ik zou hetzelfde reageren als de klant. Ik snap dat de<br />

pedicure iets wil aanbieden om nieuwe klanten te werven,<br />

maar kortingen geven op behandelingen... niet doen!<br />

Probeer liever om een product met een bepaalde waarde<br />

mee te geven na de behandeling. Dit kun je ook bij de vaste<br />

clientèle doen. Ben je al zoveel jaar klant en kom je minimaal<br />

vijf keer per jaar voor een volledige behandeling? Dan kun je<br />

bij de zesde behandeling wat korting krijgen. Vaste klanten<br />

moet je koesteren. De nieuwe komen dus alleen op je af<br />

omdat je korting geeft. In mijn ogen blijf je dan de ‘kortingspedicure’.<br />

Als je serieus genomen wil worden, dan moet je<br />

in mijn ogen niet ‘stunten’ met een pedicurebehandeling.<br />

Juist de vaste klanten zullen je ambassadeurs worden in<br />

goede zin. Geef ze een keer een scrub-beurt. Lak een keer<br />

de nagels. Geef ze een product mee om te testen. Noem<br />

maar op. Dan heb je klanten die trouw zijn en blijven. Ze<br />

vertellen dit rond. Eventueel kunnen ze iemand meenemen<br />

die voor het eerst komt en dan krijgt de vaste klant de<br />

korting. Hoe ze dat onderling met elkaar verrekenen is dan<br />

aan hen. Ik heb een aantal echtparen in de praktijk. Die geef<br />

ik ook wat korting omdat ze altijd samen komen. Ik kan<br />

sneller werken omdat er geen tijd tussen zit. Dat werkt ook<br />

goed.”<br />

Ursela Vogt, medisch pedicure en eigenaresse van Voetzorg<br />

Eibergen<br />

DE PEDICURE<br />

“Ja, ik vind deze kritiek terecht. Toen ik begon met mijn<br />

praktijk werd vanuit de opleiding geadviseerd om nooit met<br />

je behandelprijs te ‘stunten’. Want dat is omzet weggeven<br />

die je niet meer terugverdient. Wat mij daarin ook steunt is<br />

dat de tandarts, fysiotherapeut, podotherapeut of huisarts<br />

geen kortingen op hun tarieven geven. Ons beroep hoort<br />

in dat rijtje zorgverleners thuis. En dat vind ik een belangrijk<br />

criterium. Zet ons beroep daarom ook niet goedkoop weg<br />

door kortingen te geven op de behandeling. In de ogen van<br />

je trouwe klanten geeft dat ook een scheef beeld. Alsof<br />

trouw zijn niet beloond hoeft te worden. Wil je echt iets<br />

doen, bied dan bij de behandeling iets extra’s aan zoals<br />

een scrub tijdens de behandeling. Of geef korting op je<br />

producten… maar houd je hoofdbron van inkomsten intact.”<br />

Nanda van Spijker, medisch pedicure bij Vechtdal<br />

Voetenzorg<br />

28 | voetvak


REACTIES VIA FACEBOOK EN INSTAGRAM<br />

Karin<br />

“Geef nooit korting! Jouw kennis, ontvangst en<br />

vriendelijkheid zijn belangrijker. De rest komt vanzelf.<br />

Mond-tot-mondreclame doet het ‘m.”<br />

Natasja<br />

“Ik heb met de actie van ProVoet gewerkt. Hiermee kon<br />

je afgelopen jaar een gratis pedicurebehandeling winnen.<br />

Ik heb kaartjes gemaakt met op de voorkant: doe mee en<br />

maak kans op. En op de achterkant: Niet gewonnen? Niet<br />

getreurd: de hele maand januari betaal je het oude tarief.”<br />

Ulrike<br />

“Geen acties voor nieuwe klanten, vind ik. Als er een actie is,<br />

moet die er zijn voor elke klant of de trouwe klant.”<br />

Veada<br />

“Mijn idee: een actie aanbieden die voor iedereen geldt,<br />

maar op vertoon van een persoonlijk kaartje. Je kan er<br />

bijvoorbeeld ook een limiet aan hangen: iedereen die in<br />

februari boekt, krijgt op vertoon van het kaartje 10 % korting.<br />

Dan geef je korting aan iedereen, maar hebben de klanten<br />

het zelf in de hand, je bent niet gelijk overal korting op aan<br />

het geven en iedereen voelt zich gehoord.”<br />

Marja<br />

“Ik had kaartjes gemaakt voor mijn vaste klanten. Als zij<br />

een nieuwe klant aanbracht, dan kreeg zowel de vaste klant<br />

als de nieuwe klant 10 % korting op een behandeling. Of<br />

een korting van 10 % na 10 behandelingen. Ik vind 25 %<br />

korting ook erg veel. Ik denk dat je daarmee jezelf tekort<br />

doet. Een eerste behandeling duurt ook altijd langer dan<br />

een vervolgbehandeling.”<br />

DE MARKETEER<br />

“Of hun kritiek terecht is, is maar net hoe je het bekijkt.<br />

Persoonlijk vind ik dat het aan jou is om te bepalen wat<br />

voor (kortings)acties je doet en dat je klanten daar weinig<br />

over te zeggen hebben. Om je bedrijf gezond te houden<br />

(en je bestaande klanten dus ook te kunnen blijven helpen)<br />

heb je nu eenmaal af en toe nieuwe klanten nodig en die<br />

nieuwe klanten komen niet altijd zomaar binnenlopen,<br />

maar moeten vaak over de streep getrokken worden.<br />

Bijvoorbeeld met dit soort acties. Zo zijn ook je vaste<br />

klanten hierbij gebaat. Wellicht kun je het op deze manier<br />

aan ze uitleggen. Een ander idee zou kunnen zijn om voor<br />

die eerste behandeling een nieuwe naam te bedenken.<br />

Bijvoorbeeld ‘Kennismakingsbehandeling’. Zo lijkt het een<br />

hele nieuwe behandeling, die zoals de naam al zegt bedoeld<br />

is om kennis te maken, en kan hij niet zo eenvoudig meer<br />

vergeleken worden met je andere behandelingen. Wil<br />

je je vaste klanten toch nog op de een of andere manier<br />

tegemoet komen, dan zijn daar natuurlijk allerlei manieren<br />

voor. Denk aan loyaliteitskorting (bijvoorbeeld een extraatje<br />

na tien afspraken) of een vaste korting voor klanten die meer<br />

dan x keer per jaar een afspraak maken en/of meer dan een<br />

bepaald bedrag bij je besteden. Maar goed, ook dan kun je<br />

weer klachten krijgen van klanten die bijvoorbeeld zeggen<br />

minder te besteden hebben en het niet eerlijk vinden dat ze<br />

daardoor geen korting krijgen. Zo blijf je bezig: ze kunnen er<br />

tegenwoordig wat van!”<br />

Corné Ter Maten, salon-marketeer bij www.netbeauty.nl<br />

voetvak | 29


Voor het voetlicht<br />

Tekst: Saskia Petit<br />

ANNELIES VINKE, EIGENAAR VAN VOETVITAAL NUNSPEET:<br />

“VAN JONGS AF AAN BEN<br />

IK GEFASCINEERD DOOR<br />

VOETZORG”<br />

Van een baan in het notariaat tot een eigen praktijk als medisch pedicure. Annelies<br />

Vinke realiseerde zo’n zes jaar geleden haar grote droom. Maar ze heeft nog<br />

meer ambitie. Een interview met een gedreven vakvrouw.<br />

KUN JE JEZELF VOORSTELLEN?<br />

“Mijn naam is Annelies Vinke en ik woon samen met mijn<br />

partner en twee dochters in het mooie Nunspeet op de<br />

Veluwe. Na lang werkzaam te zijn geweest in het notariaat<br />

heb ik in 2015 de opleiding tot pedicure afgerond en in 2016<br />

de opleiding tot medisch pedicure.”<br />

WAT VOOR SOORT PRAKTIJK HEB JE?<br />

“Ik richt mij zowel op de medische als de cosmetische<br />

voetzorg, waarbij de medische voetzorg mijn voorkeur heeft.<br />

In verband met de grote vraag naar (medische) voetzorg is<br />

mijn praktijk met ingang van december 2022 uitgebreid met<br />

een collega zodat cliënten overdag en ‘s avonds terecht<br />

kunnen voor een behandeling. Deze samenwerking bevalt<br />

heel goed. Naast het delen van informatie en ervaringen<br />

is het heel leuk om met een collega samen te werken. De<br />

praktijk is goed bereikbaar en toegankelijk voor iedereen,<br />

met alles op de begane grond, eigen parkeerplaatsen en<br />

een wachtkamer met toilet. Als medisch pedicure is het mijn<br />

missie om een zo passend mogelijke oplossing te bieden bij<br />

diverse voetaandoeningen, kwalitatief goede behandelingen<br />

uit te voeren en constructieve adviezen te geven. Ik doe<br />

dit door toepassing van professionele technieken zodat<br />

ik een oplossing kan bieden op maat van de cliënt. Indien<br />

nodig werk ik samen met de ketenzorg, onder andere met<br />

huisartsen, podotherapeuten, diabetes-<br />

Annelies Vinke: “De klant is het middelpunt tijdens de behandeling en mag delen wat hij/zij wil.”<br />

30 | voetvak


en wondverpleegkundigen en de thuiszorg. Naast het<br />

werken in mijn praktijk ben ik als docent werkzaam op<br />

diverse leslocaties van opleidingscentrum PediRoda. Ik vind<br />

dit een fantastische aanvulling en afwisseling. Ik merk dat<br />

lesgeven mij veel voldoening geeft. Het doceren van dit<br />

prachtige vak, zowel theoretisch als in de praktijk, en met<br />

name de coachende rol geven mij energie.”<br />

WAAROM BEN JE PEDICURE GEWORDEN?<br />

“Van jongs af aan ben ik al gefascineerd door voetzorg.<br />

Na jaren met veel plezier op een kantoor begon het toch te<br />

kriebelen. Ik dacht: als ik het nu niet doe, dan krijg ik spijt.<br />

Dat bleek een goede beslissing waar ik heel blij mee ben.<br />

Voetzorg is echt mijn ding.”<br />

WELKE OPLEIDINGEN HEB JE GEDAAN?<br />

“Na het afronden van de middelbare school heb ik de<br />

opleiding tot managementassistent gevolgd en een<br />

aantal beroepsgerelateerde cursussen. In 2015 heb ik bij<br />

PediRoda de opleiding tot pedicure afgerond en aansluitend<br />

de opleiding tot medisch pedicure. Regelmatig volg ik<br />

bijscholingen en congressen om optimaal op de hoogte te<br />

blijven van de ontwikkelingen. Samen met het geven van<br />

diverse trainingen als docent is dit een prachtige combinatie<br />

voor wat betreft bijscholing.<br />

WAT DOE JE IN JE VRIJE TIJD?/WELK EFFECT<br />

HEBBEN JE VRIJETIJDSBESTEDINGEN OP JE WERK<br />

ALS PEDICURE?<br />

“In mijn vrije tijd breng ik graag tijd door met mijn gezin.<br />

Daarnaast houd ik van wielrennen, lezen en gezelligheid. Dit<br />

is nodig om weer op te laden voor een nieuwe week, zodat<br />

ik weer honderd procent kan geven.”<br />

WAT INSPIREERT OF MOTIVEERT JOU IN JE WERK?<br />

“Ik ben een mensenmens. De combinatie van (ont)<br />

zorgen van/voor cliënten in de praktijk en het coachen van<br />

studenten die toe willen treden tot dit mooie vak is een<br />

mooie balans en geeft veel voldoening.”<br />

“DE MOOISTE REACTIE NA AFLOOP<br />

IS NATUURLIJK DAT DE KLANT<br />

WEER ‘OP WOLKJES’ LOOPT”<br />

MET WELKE PRODUCTEN WERK JE EN WAAROM?<br />

“Ik werk met de voetverzorgingsproducten van HFL<br />

Laboratories. Het is een professionele lijn met voldoende<br />

keuze voor diverse huid- en nagelproblemen.”<br />

HOE BEVALT DE SAMENWERKING MET DEZE<br />

LEVERANCIER?<br />

“Ik ben zeer tevreden over het contact met de leverancier.<br />

De bereikbaarheid is goed wanneer er vragen zijn en de<br />

levering is snel. Daarnaast geeft HFL uitgebreide trainingen<br />

over de producten zodat het doel en de toepassing duidelijk<br />

zijn.”<br />

WAT IS HET LEUKSTE DAT JE MET EEN KLANT<br />

HEBT MEEGEMAAKT?<br />

“Het is onmogelijk om hier één anekdote te noemen,<br />

want ik heb met al mijn trouwe klanten een goede relatie/<br />

vertrouwensband opgebouwd. De klant is het middelpunt<br />

tijdens de behandeling en mag delen wat hij/zij wil, er<br />

wordt ook veel gelachen. De mooiste reacties na afloop zijn<br />

natuurlijk dat klanten weer ‘op wolkjes’ lopen. Als iemand<br />

na lange tijd weer pijnvrij kan lopen en na de behandeling<br />

spontaan een bos bloemen komt brengen uit dankbaarheid,<br />

weet je dat je je werk goed doet.”<br />

WAT ZIJN JE TOEKOMSTPLANNEN?<br />

“Een centrum voor medische voetzorg zou ik in de toekomst<br />

graag ontwikkelen. De vraag naar medische voetzorg is<br />

groot en de kwaliteit moet hoog blijven. Eén adres voor<br />

alle voetproblematiek zodat de cliënt wordt ontzorgd. Het<br />

lijkt mij fantastisch om dit samen met kundige collega’s te<br />

bewerkstelligen.”<br />

voetvak | 31


Boek en voet<br />

Door: Petra Teunissen<br />

VAN DROOM<br />

NAAR ACTIE IN DE<br />

PEDICUREPRAKTIJK<br />

Iedereen met een beetje levenservaring<br />

weet dat écht veranderen – als<br />

ondernemer of privé – niet gemakkelijk<br />

is. Maar aan de hand van het<br />

model ‘De Ladder’ van de bekende<br />

gedragsdeskundige dr. Ben Tiggelaar<br />

kom je verder dan ooit.<br />

Vraag je aan pedicures aan welke verandering ze willen<br />

werken, dan hoor je vaak dat ze meer grip willen krijgen<br />

op hun agenda, effectiever sociale media inzetten en – oh<br />

ja – meer inkomen. Ondanks hun goede voornemens, lukt<br />

het toch vaak niet om de gewenste verandering<br />

echt vol te houden. Dan verslapt het wekelijks<br />

posten op Facebook na drie keer. Of ze durven<br />

het toch niet aan om hun prijs jaarlijks te<br />

verhogen. Hoe komt het dat mensen zich<br />

zo vaak niet aan hun eigen voornemens<br />

houden?<br />

ALLES WAT JE KUNT VOORDOEN<br />

EN NADOEN<br />

Veel mensen verwarren gedrag met<br />

wensen, zegt Ben Tiggelaar. “Gedrag is<br />

alles wat je kunt voordoen en nadoen.<br />

Als je iets wilt veranderen, moet je je<br />

concentreren op zichtbare, concrete<br />

acties en vooral op gewoontes en<br />

routines. ‘Balans tussen werk en<br />

privé’ is een wens. ‘Wekelijks een<br />

yoga-les volgen’ is gedrag. ‘Effectief<br />

sociale media inzetten’ is een wens,<br />

een professional inhuren voor je<br />

wekelijkse updates is gedrag. Gedrag<br />

wordt gestuurd door verschillende<br />

factoren: capaciteit (kan ik dit),<br />

motivatie (wil ik dit) en omgeving (lukt<br />

het hier). Capaciteit is de eerste factor:<br />

kan je bepaald gedrag wel uitvoeren?<br />

Heb je genoeg geld of tijd voor een<br />

socialmediacampagne? Een tweede<br />

factor is motivatie: de strijd tussen je<br />

plannen en ondermijnende krachten in<br />

je hoofd. Je wilt afvallen, maar je hebt<br />

ook zin in een koekje. De derde factor<br />

van gedrag is de omgeving.<br />

32 | voetvak


WAT HOUDT JE TEGEN?<br />

Gedrag veranderen is moeilijk. Het schijnt bijvoorbeeld dat<br />

je meer dan dertig pogingen nodig hebt om te stoppen met<br />

roken. Automatismen houden gedragsverandering tegen.<br />

Het geheim is om van het nieuwe gedrag een automatisme<br />

te maken, door veel te oefenen. Andere belemmeringen<br />

om nieuw gedrag vol te houden zijn verliesaversie (goede<br />

verzorging kost tijd, een professional inhuren kost geld) en<br />

een negatieve omgeving.<br />

‘ZO LEER JE EEN<br />

GEDRAGSVERANDERING<br />

WEL VOL TE HOUDEN’<br />

DE LADDER OP<br />

Aan de hand van zijn model ‘De ladder’ geeft Tiggelaar een<br />

programma om een gedragsverandering wel vol te houden.<br />

Stap 1 is: Kies je doel. Tiggelaar tipt:<br />

• Kies een ontwikkeldoel in plaats van een prestatiedoel.<br />

Leren is gemakkelijker vol te houden, want het is<br />

geen probleem als je een keer een fout maakt. Zo’n<br />

ontwikkeldoel is: effectiever sociale media inzetten.<br />

• Formuleer scherp waarom en waarvoor je dit doel kiest:<br />

wat is je motivatie?<br />

• Heb je meer dan één doel, maak dan een helder<br />

prioriteitenlijstje.<br />

Stap 2 is het formuleren van het nieuwe gedrag. Ook hierbij<br />

drie tips:<br />

• Kies voor gedrag dat je leuk vindt, dat houd je langer vol<br />

dan iets dat je alleen belangrijk vindt. Gedrag waar je een<br />

hekel aan hebt (dagelijks iets op Instagram posten) kun je<br />

misschien uitbesteden aan iemand die dat wél leuk vindt.<br />

Ga je liever golfen dan hardlopen? Kies dan voor golf om in<br />

beweging te komen.<br />

• Formuleer het gewenste gedrag zo concreet en helder<br />

mogelijk. Dat geldt voor jezelf en ook voor anderen.<br />

Gebruik bijvoorbeeld tegen cliënten geen woorden als<br />

‘af en toe’, maar ‘iedere avond de voeten insmeren en<br />

dat duurt twee minuten’. Tiggelaar noemt dit ‘duidelijke<br />

gedragsinstructies’: checklists en protocollen.<br />

• Maak je eerste stappen zo simpel mogelijk. Wil je<br />

wekelijks een keer sporten? Trek dan ‘s ochtends<br />

je hardloopkleren aan. Grote kans dat je die dag<br />

daadwerkelijk gaat lopen.<br />

Om gewenst gedrag vol te houden is ondersteuning,<br />

support, nodig. Dat is stap drie. Support kan bestaan<br />

uit dingen of mensen. Sociale support is een bevriende<br />

collega die samen met jou aan haar doelen wil werken. De<br />

omgeving kan ook belangrijk zijn: uit een lege koelkast kun<br />

je niet snacken. Volgens Tiggelaar is één supporttechniek te<br />

weinig. Gebruik er minstens drie: een doel, een gedrag en<br />

drie support-technieken.<br />

HOE KAN JIJ JE KLANTEN SUPPORTEN?<br />

We willen niet alleen zelf veranderen, we zouden ook graag<br />

onze cliënten willen helpen met veranderen. Met stip op<br />

nummer 1: therapietrouw. Check eerst de capaciteit: heeft<br />

jouw cliënt voldoende geld om iedere drie weken langs te<br />

komen voor een behandeling? Begrijpt hij of zij echt jouw<br />

advies? Begrijpt hij dat jij geen wonderen kan verrichten en<br />

dat hij zelf mede-verantwoordelijk is voor gezonde voeten?<br />

Hoe zit het met de motivatie van de klant: wil zij wel echt<br />

gezonde voeten of neemt ze de likdoorns maar voor lief<br />

voetvak | 33


Boek en voet<br />

Meer informatie over<br />

De Ladder is te vinden<br />

op www.tiggelaar.nl.<br />

Ben Tiggelaar schreef verschillende boeken over<br />

gedragsverandering, zoals de bestseller Dromen,<br />

durven, doen en het praktische boek ‘De ladder’.<br />

Hij is ook bekend van zijn wekelijkse columns in<br />

NRC Handelsblad.<br />

omdat ze nóg gemotiveerder is om hakken te dragen? Dan<br />

de positieve omgeving, zowel fysiek als sociaal. In een<br />

schone, helder verlichte badkamer is het gemakkelijker om<br />

voeten te verzorgen. Stimulans van een partner helpt om<br />

dagelijks een crème te gebruiken. Als pedicure kun je je<br />

klanten zo helpen:<br />

• Zorg dat de directe omgeving het gewenste gedrag<br />

makkelijk maakt. Geef de cliënt een briefje mee voor een<br />

partner en/of kind waarop staat hoe de voeten verzorgd<br />

moeten worden en waarom.<br />

• Bereid de klanten voor op lastige momenten. Geef je<br />

klant bijvoorbeeld advies voor de voetverzorging tijdens<br />

vakantie, want dan gaat het vaak mis en het is moeilijk om<br />

na de vakantie de routine weer op te pakken.<br />

Tiggelaar adviseert om niet de resultaten van het gedrag bij<br />

te houden, maar het gedrag zelf, zoals een ‘sticker’ bij iedere<br />

lege tube. Zo’n systeem zorgt er ook voor dat de cliënt de<br />

positieve ‘ketting’ minder snel zal doorbreken. Therapietrouw<br />

heeft alles met gedrag te maken en het is een van de<br />

belangrijkste factoren voor succesvolle voetverzorging.<br />

Honderd procent resultaat lukt nooit, zegt Tiggelaar, maar<br />

zijn nuttige tips kunnen wel zorgen voor meer therapietrouw<br />

en dus hogere cliënttevredenheid.<br />

TIPS<br />

Het boek besluit met een praktijkgids met meer dan tachtig<br />

adviezen. Een paar:<br />

• Schrijf je doel op. Schrijf ook op waarom het belangrijk<br />

voor je is. En: deel het doel dat je hebt gekozen met<br />

andere mensen. Dat verhoogt je motivatie om eraan te<br />

werken.<br />

• Kijk naar het gedrag dat je in het verleden hielp om een<br />

verandering vol te houden. Zou dat nu weer werken?<br />

• Formuleer je nieuwe gedrag in positieve termen. Schrijf<br />

op wat je wél gaat doen (na iedere klant een paar rek- en<br />

strekoefeningen) en niet wat je wil nalaten.<br />

• Kies gedrag dat je leuk vindt. Sportoefeningen die je<br />

tegenstaan, hou je niet vol. Je kunt beter iedere week<br />

wandelen dan een keer per jaar met tegenzin hardlopen.<br />

• Maak gebruik van ‘als-dan’ voornemens: als de klant niet<br />

op komt dagen, dan bel ik de eerste keer op en de tweede<br />

keer stuur ik gelijk een factuur.<br />

Koop je ticket voor<br />

25, 26 & 27 maart<br />

Jij hebt een passie voor je werk. En natuurlijk<br />

wil je bijblijven op je vakgebied! Tijdens dé<br />

beautyvakbeurs van het jaar – Beauty Trade Special<br />

– ben je in één dag weer helemaal op de hoogte en<br />

tot in je tenen toe geïnspireerd.<br />

Spot de nieuwste trends en leg nieuwe, boeiende<br />

contacten waarmee jij de toekomst tegemoet gaat.<br />

Beauty Trade Special is hét beautyevent dat je niet<br />

wil missen! Zien we je in Jaarbeurs Utrecht?<br />

Met korting de beurs bezoeken?<br />

Gebruik de code BTS-Voetvak-23 op beautytradespecial.nl<br />

34 | voetvak


Avonturen van de pedicure<br />

Door: Judith Verdouw<br />

DROOMBAAN<br />

De stad Rotterdam versus het platteland. Een groter contrast kan je je wellicht niet<br />

voorstellen. Als kind droomde ik over mijn toekomst en welke stappen ik in het leven<br />

zou zetten. Nu beleef ik het beste van twee werelden: werken in de bruisende drukte<br />

van de stad en genieten van de rust van mijn woonomgeving.<br />

Mijn klantenkring bestaat voor een groot gedeelte uit<br />

rasechte Rotterdammers, geboren en getogen in de stad<br />

aan de maas. Regelmatig krijg ik van hen de vraag of ik van<br />

oorsprong uit Rotterdam kom. Zelf ben ik opgegroeid in een<br />

klein dorp tussen Rotterdam en Gouda. Een heerlijke plek<br />

voor een kind om op te groeien: rust, ruimte en iedereen<br />

die elkaar kent. Kikkers vangen in de sloot voor de deur,<br />

spelen bij de boer op het erf en wandelen in de polder.<br />

Maar naarmate ik groter werd, werd het dorp te klein voor<br />

mij en voor mijn ambities. Het uitzicht vanaf mijn kamer op<br />

de weilanden begon mij te vervelen en de rust die heerste<br />

in het dorp werd mij iets té rustig. Tijdens mijn tienerjaren<br />

kon ik urenlang dagdromen over het leven buiten het dorp,<br />

ik had grootse plannen. De weilanden werden tijdens het<br />

mijmeren vervangen voor de hoogste wolkenkrabbers, de<br />

rust veranderde in gezellig rumoer en het ‘ons kent ons’<br />

verandert in het opgaan in de anonimiteit. Lang niet de<br />

droom van iedereen, maar ik zag het al helemaal voor me.<br />

Dat ik nu dagelijks rondrijd voor mijn werk in een grote<br />

stad is dus geen toeval, mijn dagdromen van toen zijn<br />

veranderd in de alledaagse werkelijkheid. De dingen die ik<br />

vroeger miste heb ik gevonden in mijn werk: de geluiden<br />

van een bruisende omgeving, de gebouwen die variëren van<br />

modern tot ouderwets, en de diversiteit van de bewoners.<br />

En die variatie is heel groot, zowel in de stad als in mijn<br />

klantenkring, geen dag is hetzelfde. Het ene moment zit ik in<br />

het volkse Crooswijk waar ik iemand help die “pijn aan zijn<br />

poten” heeft en het andere moment werk ik in het chique<br />

Hillegersberg waar ik een kopje koffie krijg aangeboden<br />

in een deftig kopje met bijbehorend schoteltje. Het feit<br />

dat je letterlijk iemands wereld binnen stapt en daar even<br />

onderdeel van mag zijn maakt het werk voor mij extra leuk.<br />

Na een werkdag laat ik de drukte van de stad achter me en<br />

rij ik richting mijn huis aan de rand van de stad. Een fijne wijk<br />

waarin we profiteren van de gemakken van de stad, maar<br />

waar we ook de rust kunnen opzoeken, het beste van beide<br />

werelden. Want ja, ook al is het meisje uit het dorp, het dorp<br />

zit toch nog wel een beetje in het meisje.<br />

‘MIJN DAGDROMEN VAN<br />

TOEN ZIJN VERANDERD IN DE<br />

ALLEDAAGSE WERKELIJKHEID’<br />

Judith Verdouw is gediplomeerd pedicure<br />

aan huis en eigenaar van Judiths Pedicure in<br />

Rotterdam.<br />

voetvak | 35


Massage<br />

Door: Lizet van Triet<br />

‘Hoe ouder, hoe meer afwijkingen<br />

iemand ontwikkelt’<br />

PREVENTIE (2)<br />

Bijna iedereen wordt met gezonde voeten geboren, aldus Cocky Hoogeveen. Zij vraagt<br />

zich af hoe het dan kan dat je als voetverzorger met zoveel voetproblemen geconfronteerd<br />

wordt. “Te kleine schoenen zijn een boosdoener, net als zolen die ervoor zorgen dat<br />

de spieren hun functie niet meer hoeven uit te voeren. Een verminderde propriocepsis –<br />

met alle gevolgen van dien – zul je daardoor ook vaak in je praktijk tegenkomen.”<br />

Cocky Hoogeveen is voormalig fysiotherapeut en<br />

medeoprichter en docent bij Voetentraining. Zij ontdekte:<br />

“Al beweegt een teen met een standsafwijking nog maar<br />

een klein beetje, dan kunnen massage en oefeningen<br />

bijdragen aan vermindering van zowel de afwijking als<br />

de pijn. Mocht een gewricht helemaal niet meer kunnen<br />

bewegen, zoals een hallux rigidus, dan kan massage wel<br />

helpen om de pijn te verlichten. De teen zal daardoor echter<br />

niet beweeglijker worden, ook niet door oefeningen.”<br />

VOETENWIEL<br />

Het is Cocky’s missie voetklachten te voorkomen:<br />

“Dat is natuurlijk het mooiste. Maar er kunnen toch<br />

allerlei problemen ontstaan. En die worden in de loop<br />

van de tijd meestal alleen maar erger. Naast onder<br />

andere beter passend schoeisel kunnen massage en<br />

oefeningen soelaas bieden. Dat is fijn, want daardoor<br />

zullen niet alleen bestaande klachten verminderen, ook<br />

kun je klachten in de toekomst op die manier zoveel<br />

36 | voetvak


1<br />

2<br />

3 4<br />

(Steun)zolen<br />

Waarom zal Cocky niet zo snel steunzolen adviseren? “Zolen die je voet ondersteunen zijn een passieve<br />

oplossing om klachten te verhelpen. Standsafwijkingen zullen er niet door verbeteren, noch de<br />

bewegingsuitslag. Een actieve oplossing, zoals het masseren en trainen van de voeten werkt een stuk beter.<br />

Daarnaast kunnen zogenaamde proprioceptieve zolen (zie foto) helpen. Dat zijn dunne en wat kortere<br />

inlegzolen met kleine verhogingen waardoor de zenuwen in de voetzool geprikkeld worden. Spieren worden<br />

zo meer of juist minder geactiveerd en de voetspieren zullen hun werk beter kunnen uitvoeren. Deze zolen<br />

ondersteunen juist het trainen van de voetspieren.” Toch zal Cocky het gebruik van ‘gewone’ steunzolen niet<br />

direct afraden: “Laat je client die wel blijven dragen, maar minder vaak. Adviseer het gebruik ervan af te<br />

bouwen, maar alleen in combinatie met voetoefeningen.”<br />

mogelijk voorkomen. Vooral bij ouderen geldt: als de<br />

propriocepsis zo goed mogelijk blijft functioneren,<br />

verklein je de kans op valongelukken.” Om te laten<br />

zien hoe in de loop van het leven voetklachten kunnen<br />

verergeren, ontwikkelde zij het voetenwiel: “Hoewel<br />

het niet de voeten van eenzelfde persoon zijn, zie je<br />

daarin wel dat hoe ouder, hoe meer afwijkingen iemand<br />

ontwikkeld heeft. Als je dit voetenwiel aan je cliënten<br />

laat zien, snappen ze waarschijnlijk beter dat ze goed<br />

voor hun voeten moeten zorgen.”<br />

voetvak | 37


Massage<br />

Uit onderzoek blijkt: voetmassage<br />

en voetoefeningen effectief<br />

Wist je dat een hallux valgus (HV) ook elders in het lichaam<br />

klachten kan geven? Er lijkt een verband te bestaan tussen een<br />

HV en pijnklachten elders in het lichaam: 70 procent van de<br />

mensen heeft eveneens last van de knie, de heup en/of de rug.<br />

Gelukkig blijken massage en oefeningen van de online training<br />

HV van Voetentraining (zie ook <strong>VoetVak+</strong> van december<br />

2022) effectief te zijn, zo bleek uit het onderzoek voor de<br />

afstudeerscriptie van Britt Molenaar en Lieve Draaijer, twee<br />

fysiotherapiestudenten aan de Hogeschool van Amsterdam. Zij<br />

melden dat als er niets gedaan zou worden aan de HV, deze in<br />

de loop van de tijd erger wordt met waarschijnlijk meer kans<br />

op een vermeerdering van genoemde pijnklachten. De conclusie<br />

van het onderzoek van de studenten is dat de oefeningen uit<br />

de onlinetraining voor de HV bovendien een vermindering<br />

geven van pijnklachten aan de enkel, de heup en de onderrug.<br />

Daarnaast bleek dat het trainen eveneens het functioneren in<br />

het dagelijks leven verbeterde.<br />

Voor meer info: www.wijvoetentrainers.nl/wetenschap.<br />

5<br />

MASSAGE<br />

Naast massage en oefeningen voor de hallux valgus, ziet<br />

Cocky in de praktijk dat cliënten ook vaak behandelingen en<br />

oefeningen nodig hebben voor klauw- en hamertenen. Zij<br />

laat haar cliënt het onderbeen over het andere bovenbeen<br />

plaatsen zodat hij beter bij de te behandelen voet kan.<br />

“Laat dan vanaf het middenvoetsbeentje tot aan het einde<br />

van de teen rustige, zachte en niet-pijnlijke strijkingen<br />

geven (foto 1). Laat alle kanten van de teen masseren.<br />

Neem alle andere tenen eveneens mee; ook de tenen die<br />

niet krom zijn.” Dan volgt een rustige tractie vanuit het<br />

middenvoetsbeentje in longitudinale richting waarbij de teen<br />

iets uitgerekt wordt (foto 2). Om de structuren rond de enkel<br />

te stimuleren, adviseert Cocky dit gewricht door middel van<br />

rustige effleurages mee te nemen (foto 3): “In de praktijk zijn<br />

de bewegingen van de enkel eveneens vaak beperkt.”<br />

BOOGSEGMENTEN<br />

Cocky geeft aan dat de streepjes die je op foto 4 ziet, de drie<br />

boogsegmenten laten zien: “Het goed functioneren van de<br />

boogsegmenten is nodig voor de stabiliteit en voor het goed<br />

6<br />

verlopen van de bewegingen van de voet.” Daarvoor (en om<br />

tevens de propriocepsis te stimuleren) laat zij oefeningen<br />

met de bal zien. Zij vraagt haar cliënt de voet op het balletje<br />

te plaatsen, net voor het hielbeen. Terwijl zowel de voorvoet<br />

als de tenen op de grond blijven, moet de klant het hielbeen<br />

licht in het balletje drukken (foto 5): “Alsof je een luchtbed<br />

oppompt.” Op foto 6 wordt eenzelfde beweging gemaakt<br />

terwijl de tenen nu wel van de grond komen doordat het<br />

balletje onder de middenvoet (en de denkbeeldige middelste<br />

breedtelijn) ligt.<br />

LEZERSACTIE<br />

Cocky Hoogeveen heeft meer dan 45 jaar ervaring als<br />

fysiotherapeut. Het is haar missie dat niemand meer<br />

voetklachten heeft. Dat wil zij bereiken door informatie,<br />

oefeningen en massagetechnieken te delen. Daarom<br />

ontwikkelde de voormalig fysio- en podoposturaal<br />

therapeut samen met Yvonne Bontekoning,<br />

sportpodoloog en bewegingsanalist, de online cursus<br />

Voetconsulent. Tijdens de online praktijkdagen, die voor<br />

kleine groepen gegeven worden, komen naast theorie,<br />

oefeningen ook massages aan bod. De deelnemers<br />

gaan met collega’s via speciale zoomkamers oefenen en<br />

ervaringen uitwisselen. Speciaal voor de abonnees van<br />

<strong>VoetVak+</strong> biedt Cocky een korting van 10%<br />

voor deze cursus. Je kunt je aanmelden via<br />

www.voetentraining.nl met de kortingscode Voetvak1.<br />

38 | voetvak


Creatief<br />

Tekst: Petra Teunissen<br />

Fotografie: www.getinthepicture.nl<br />

BLOEMEN: MAKKELIJK,<br />

MOEILIJKER, UITDAGEND<br />

De lente komt eraan, dus willen je klanten vrolijke designs. Bloemmotieven zijn altijd<br />

een succes: een klassieker die past bij klanten van alle leeftijden.<br />

Nail art op teennagels moet altijd<br />

haalbaar en betaalbaar zijn. De vele<br />

nieuwe materialen dagen ervaren<br />

pedicures uit verrassende ontwerpen<br />

te maken en bieden nieuwe<br />

mogelijkheden. Daarnaast zijn er veel<br />

‘bijna kant en klare’ materialen zoals<br />

stickers, waarmee ook beginnende<br />

pedicures snel een leuke print kunnen<br />

maken. Dat is belangrijk, want de<br />

meeste klanten hebben niet veel geld<br />

over voor nail art op hun teennagels.<br />

We selecteerden vier ontwerpen van<br />

twee stylisten die eerder aan <strong>VoetVak+</strong><br />

meewerkten.<br />

MAKKELIJKE ROZEN<br />

Een design waarbij een deel van de<br />

nagel transparant blijft, heeft altijd<br />

fans. Zo’n open vlakje zorgt namelijk<br />

onmiddellijk voor diepte in de print,<br />

vindt Sija Versluis. Dat maakt het<br />

motief spannend: zou er nog iets<br />

achter het venster zitten? Leuk om<br />

mee te experimenteren dus. De<br />

basis is een base coat matt. Lak de<br />

zijkanten van de nagel met dieprode<br />

glitterlak, zoals Concrete Crystal Red<br />

(168385) van Magnetic. Eén laagje<br />

dekt al voldoende. Knip een decall<br />

met rozenmotief (LW162) op maat.<br />

Is de teennagel klein, kies dan een<br />

bescheiden motiefje of knip een stukje<br />

uit de decall. Week de decall even in<br />

water zodat het motief loskomt van de<br />

achtergrond. Leg de decall op de nagel<br />

met een pincet (zie detailfoto). Druk de<br />

decall aan met een nail wipe. Met een<br />

laagje Nail Art Sealer hecht je de decall<br />

aan de nagel. Lak heel netjes, net over<br />

het randje van de decall. Let op: om<br />

zo’n design goed tot zijn recht te laten<br />

komen, heeft de klant een vrij grote<br />

teennagel nodig.<br />

voetvak | 39


Creatief<br />

IETS MOEILIJKER: EEN GROEN<br />

PARADIJS<br />

Voor deze vrolijke, paradijselijke<br />

print gebruikte Jozien van de Vooren<br />

snelle Stripe It’s en supersimpele<br />

bloemstickertjes. Losse stickers<br />

op een verder kale nagel zien er<br />

schoolmeisjesachtig uit, maar door de<br />

stickers in een ontwerp op te nemen,<br />

wordt het origineel. De basis is een<br />

base coat matt. Zet lengtestrepen<br />

met hardgroene Stripe It. Werk vanaf<br />

de vrije top in de richting van de<br />

nagelriem. Wissel lange strepen af met<br />

wat kortere ertussen.<br />

Zet er lichtgroene, bijna gele<br />

streepjes tussen en vervolg met<br />

een blauwgroene tint. De finishing<br />

touch zijn korte en lange streepjes<br />

gouden glitter. Zet de strepen niet<br />

helemaal tot aan de nagelriem. Juist<br />

omdat het onderste deel van de nagel<br />

blanco blijft, groeit deze print niet zo<br />

snel uit. Pak de punt van de sticker<br />

met een scherp pincet op. Leg ‘m<br />

op de gewenste plaats en duw alle<br />

randjes aan met het pincet. Kies voor<br />

bloemetjes in verschillende tinten.<br />

Door de gelijke vorm en grootte, blijft<br />

er toch een eenheid in ontwerp.<br />

De blaadjes zijn ook kant en klare<br />

stickers. Plak altijd eerst de grootste<br />

motieven. In dit geval de bloemen.<br />

Je maakt het ontwerp af met gele<br />

stipjes op de nagels. Lak de nagel<br />

af met Nail Art Sealer. Stripe-It’s of<br />

Stripers zijn flesjes nagellak met een<br />

smal penseeltje erin. Je kunt natuurlijk<br />

ook gewone nagellak gebruiken en een<br />

apart smal (nail art) penseel.<br />

40 | voetvak


UITDAGENDE ZONNEBLOEMEN<br />

Voor deze vrolijke zonnebloemen,<br />

ontworpen door Sija Versluis, heb je<br />

voldoende tijd nodig. De prettigste<br />

basis is een top coat matt.<br />

De zonnebloem wordt helemaal met<br />

Nail Art Paint gemaakt. Sija neemt<br />

oranje (123020) en mosterdgele<br />

(123059) verf tegelijk op met een<br />

Detailer penseel. Daarmee zet ze<br />

streepjes in een krans. Ze let erop dat<br />

de overheersende kleur oranje is, die<br />

wordt verzacht door het geel. In één<br />

hoek laat ze ruimte over voor het hart.<br />

Ze maakt een mengsel van green black<br />

(123062) met zwart voor de contouren<br />

langs de blaadjes. Ook zet ze daarmee<br />

accenten en schaduwen aan het<br />

einde van de bloemblaadjes. Het hart<br />

is opgebouwd uit stipjes zwarte verf<br />

met bruine verf (kleur 123052 falling<br />

leaves). De groene blaadjes maakt Sija<br />

ook met twee kleuren groen. Daarvoor<br />

gebruikt ze een kleine flower brush (zie<br />

detailfoto). Met enkele stipjes witte<br />

verf, gezet met de master detailer,<br />

krijgt het bloemhart wat licht.<br />

VOOR EEN SPECIALE<br />

GELEGENHEID: ROZEN<br />

Jozien van de Vooren maakte deze<br />

tijdloze rozenprint al meer dan vijftien<br />

jaar geleden. Maar het is nog steeds<br />

een geweldig ontwerp, dat ook fraai is<br />

als French Pedicure. De basis is een<br />

witte nagellak of gel polish. Verder heb<br />

je een druppeltje witte en rode verf<br />

nodig, die je tegelijk op een penseel<br />

opneemt. Die neem je tegelijkertijd op<br />

met een Dagger Brush, een penseel<br />

met een kleine, schuine hoek. Maak<br />

met het penseel golfbewegingen over<br />

de nagel en zet zo de tweekleurige verf<br />

neer. Meng de verf niet echt, anders<br />

worden de rozen egaal roze. Maak op<br />

deze wijze drie à vijf bloemblaadjes<br />

totdat een grote en een kleine roos<br />

ontstaan. Zet groene verf op het<br />

penseel voor een blaadje. Leg het<br />

penseel voorzichtig neer. De afdruk<br />

van het penseel heeft al de vorm van<br />

een blad. Zet in de bloemblaadjes<br />

iets witte verf voor de nerfjes. Met<br />

een korte Striper Brush schilder je<br />

groene takjes. Ook de rozenknopjes<br />

zijn geschilderd met een Dagger<br />

Brush in wit en rood. Zet daarvoor de<br />

Dagger Brush overdwars tussen de<br />

groene streepjes en niet plat zoals bij<br />

de grote rozen. Probeer eerst op een<br />

plastic sheet uit wat het effect is van<br />

de Dagger Brush als je het penseel<br />

recht, plat of gekanteld neerzet. Als<br />

je de mogelijkheden van het penseel<br />

eenmaal in de vingers hebt, worden<br />

de rozen steeds verfijnder. Je kunt de<br />

bloemen ‘verbinden’ met stipjes witte<br />

verf en zilveren glitter. Lak de nagel af<br />

met één laag Nail Art Sealer.<br />

voetvak | 41


Voetverwennerij<br />

Door: Ellen Wagenaar<br />

BERGAMOT: DE KRACHTIGSTE<br />

ESSENTIELE OLIE VOOR<br />

POSITIEVE ENERGIE<br />

De bergamot is de koningin onder de citrusvruchten. Ze straalt met haar frisse groene<br />

en gele vruchten vreugde en vrolijkheid uit. In de donkerste dagen van het jaar schenkt<br />

ze haar vruchten. De essentiële olie van bergamot is tegelijkertijd verfrissend, kalmerend<br />

en opmonterend. Het is een goede olie bij spanning, lusteloosheid en somberheid.<br />

Bergamotolie opent de hartenergie en verbindt die met innerlijke liefde, licht en kracht.<br />

De bergamotolie wordt gewonnen door persing van de schil.<br />

De vruchten worden gewassen met lauw water en daarna<br />

worden ze ingeprikt of worden de schillen geraspt in een<br />

speciale machine. De geraspte schil wordt gecentrifugeerd<br />

om de essentiële olie, het water en de pulp van elkaar te<br />

scheiden. Er is 200 kilo bergamotvruchten nodig voor een<br />

liter olie.<br />

DE KRACHT VAN BERGAMOTOLIE<br />

De grootste kracht van bergamot (Citrus bergamia) zijn de<br />

verfrissende, kalmerende en tegelijkertijd opmonterende<br />

RECEPTEN<br />

Bergamot is een fantastische essentiële olie voor<br />

de voeten. Op de huid werkt de olie antibacterieel,<br />

antiviraal en schimmeldodend. Daarbij komt dan<br />

ook nog de werking op de psyche, bergamot werkt<br />

kalmerend en maakt je vrolijk.<br />

Anti-stress<br />

Voetbad<br />

• 3 ml hydrofiele olie<br />

Essentiële olie:<br />

• 2 druppels bergamot<br />

• 2 druppels lavendel of ylang-ylang<br />

Voetenolie<br />

• 30 ml amandel/jojobaolie<br />

Essentiële olie:<br />

• 5 druppels bergamot<br />

• 5 druppels lavendel of ylang-ylang<br />

‘POSITIEVE WERKING OP DE HUID<br />

EN DE PSYCHE’<br />

eigenschappen op de psyche. Bergamot kalmeert bij<br />

angst en onrust. Doe daarom in de donkere maanden een<br />

paar druppels in een verdamper, voor een vrolijke sfeer<br />

in je huis of in je praktijk. Bergamotolie is een bijzondere<br />

citrusolie en is duidelijk anders dan alle andere citrusoliën.<br />

De olie bevat meer dan 350 verschillende verbindingen en<br />

is de enige citrusolie die de verbinding limoneen niet als<br />

hoofdbestanddeel heeft. De belangrijkste verbindingen<br />

zijn linalyl acetaat en linalool dat ook de hoofdverbinding is<br />

in de olie van echte lavendel. De werking van beide oliën<br />

komt verbazend overeen!<br />

BERGAMOT BIJ EEN WINTERDIP<br />

Eén van de toepassingen van het gebruik van<br />

bergamotolie is bij (winter)depressies. Mogelijk kan de<br />

olie het gehalte aan serotonine en dopamine verhogen.<br />

Bergamot werkt wellicht goed bij winterdepressies<br />

omdat mensen met winterdepressies een grotere<br />

gevoeligheid voor geur hebben (Lv 2013) en daar past<br />

de zachte frisse bergamotgeur goed bij. Letterlijk het<br />

licht in de duisternis. De eerste publicaties over het<br />

vermogen van bergamot om stress, onrust en angst<br />

te verminderen zijn van de Italiaanse professor Paolo<br />

Rovesti (1902-1983) van de Universiteit van Milaan. Hij<br />

nam ook waar dat verdamping van de essentiële oliën,<br />

waaronder bergamot, een effect had op de hartslag,<br />

pols en bloeddruk. De olie heeft een positief effect op<br />

depressiviteit en angststoornissen.<br />

42 | voetvak


5 TIPS<br />

UITGELICHT<br />

Productnieuws<br />

1<br />

Natuurlijke<br />

manicure<br />

Door de populariteit van Nature<br />

Strong breidt OPI deze vegan lijn<br />

met sneldrogende lakken uit met<br />

een Botanical Base Coat en acht<br />

nieuwe longlasting kleuren, allemaal<br />

geïnspireerd op de natuur. Samen<br />

bieden Nature Strong Base Coat<br />

+ Color + Top Coat een vegan en<br />

natuurlijke manicure die tot zeven<br />

dagen aanhoudt. Opvallende, felle<br />

kleuren fungeren als eye-candy voor<br />

de nagels, zoals A Kick in the Bud,<br />

Bee The Change, Big Bluetiful Planet<br />

en Leaf by example. Subtielere.<br />

Verfijnde tinten zoals Kind of a Twig<br />

Deal en Glowing Places trekken de<br />

aandacht door middel van texturen.<br />

Twee van de nieuwe tinten (Mindfull<br />

of Glitter, Eco for It) zijn voorzien<br />

van een vegan glittertechnologie.<br />

www.opi.nl<br />

4<br />

Je assortiment aanvullen of uitbreiden?<br />

De redactie van <strong>VoetVak+</strong> volgt de<br />

nieuwste ontwikkelingen op de voet.<br />

Laat je inspireren door deze producten.<br />

Tegen hardnekkige<br />

schimmelnagels<br />

Peter Boeters van tiptoe heeft veel mensen<br />

geholpen met schimmelnagels. Hij zegt: “Wij weten<br />

uit ervaring dat veel producten niet of nauwelijks<br />

werken. Schimmelnagels zijn namelijk een hardnekkig<br />

probleem. De tiptoe treatment is effectief en omvat<br />

een serie tailormade behandelingen, gecombineerd<br />

met thuisproducten.“ Peter van tiptoe wil graag<br />

samenwerken met (medisch) pedicures die de tiptoe<br />

treatment in hun eigen praktijk willen uitvoeren als<br />

erkend tiptoe specialist. Een franchiseconstructie is<br />

ook mogelijk.<br />

www.tiptoe.eu<br />

Wrattenolie van RopaNail<br />

2<br />

Schoenencollectie<br />

voor diabetespatiënten<br />

3<br />

In samenwerking met het<br />

Diabetes Fonds heeft RondOm<br />

Podotherapeuten een nieuw<br />

schoenenmerk opgezet: Tudo Volta.<br />

De schoenen zijn naadloos, zorgen<br />

voor stabiliteit, hebben een hoog<br />

draagcomfort en bieden ruimte<br />

voor eigen inlegzolen. De hoge<br />

sluiting voorkomt steentjes in de<br />

schoen en de antibacteriële voering<br />

helpt infecties te voorkomen. De<br />

schoenencollectie van Tudo Volta<br />

is beoordeeld door een expertteam<br />

met (diabetes) podotherapeuten en<br />

bewegingswetenschappers. Van<br />

ieder verkocht paar schoenen wordt<br />

een bedrag gedoneerd aan het<br />

Diabetes Fonds. De schoenen zijn te<br />

bestellen via de webshop of via een<br />

deelnemende podotherapiepraktijk.<br />

www.tudovolta.nl<br />

Wratten efficiënt aanpakken op een natuurlijke manier? Dat kan met de 100% natuurlijke wrattenolie van<br />

RopaNail op basis van krachtige oregano-olie met een hoog percentage carvacrol. Uit onderzoek is gebleken dat<br />

essentiële oregano-olie een antimicrobiële werking heeft. Het doel van de behandeling is het vernietigen van<br />

de opperhuid, waarin de wrattenvirusdeeltjes zich bevinden. Daarnaast staat carvacrol ook bekend om zijn diep<br />

reinigende werking. RopaNail adviseert om de olie twee- tot driemaal per dag te gebruiken. De olie moet vijftien<br />

minuten inwerken, indien mogelijk afgedekt met tape of met een pleister.<br />

www.ropanail.nl<br />

Octopus-MC Spray Motor<br />

5De Octopus-MC Spray motor is een<br />

krachtige, professionele spray motor uit<br />

Duitsland die zeer geschikt is voor de<br />

drukkere praktijk of salon. Deze motor,<br />

met zeer hoge torque-kracht, kan tot<br />

40.000 tpm worden ingesteld en is<br />

speciaal ontwikkeld om het werkgemak<br />

van de behandelaar te vergroten.<br />

Zo weegt het lichtgewicht handstuk<br />

slechts 112 gram. Het is koolborstelvrij,<br />

geruisloos én voorzien van een handige<br />

aan/uit schakelaar op het handstuk.<br />

Met het nieuwe full colour display met<br />

tiptoetsen zijn de spray en luchttoevoer<br />

van deze motor apart van elkaar in te<br />

stellen. Dankzij deze elektronische<br />

dosering kun je de spray zeer precies<br />

instellen op je persoonlijke voorkeur.<br />

Favoriete instellingen kun je opslaan<br />

onder één van de memorytoetsen.<br />

Het grote vloeistofreservoir, met<br />

ingebouwde verlichting, is gemakkelijk<br />

uitneembaar en geschikt voor zowel<br />

gedemineraliseerd water als alle spray<br />

vloeistoffen/toevoegingen. Daarnaast is<br />

het systeem volledig alcoholbestendig<br />

(70 %). Dankzij het compacte design en<br />

lichte gewicht (3 kilo) van de Octopus-MC<br />

is deze pedicuremotor ook zeer geschikt<br />

voor ambulant werken. De Octopus-MC<br />

is verkrijgbaar met of zonder instelbare<br />

LED-verlichting. Praktivak voorziet in goede<br />

technische ondersteuning voor dit apparaat<br />

en kan indien nodig een goede leen-motor<br />

aanbieden, zodat er altijd doorgewerkt kan<br />

worden.<br />

www.praktivak.nl<br />

voetvak | 43

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!