preview Eden Magazine nr 76 lente zomer 2023 NL

TUINEN
EDENINRICHTING
HET MAGAZINE VOOR
TUIN
EN CULTUUR
LENTE-ZOMER 2023
76
€ 12,50
TUIN ONTWORPEN DOOR JEAN-NOËL CAPART
IDEALE PLANTEN VOOR ZURE OF KALKRIJKE GROND
KWEKERIJ SPRUYT EN HAAR JONGE GENERATIE
BOMEN VAN HIROSHIMA: WARE NATUURKRACHTEN
DE PLUKTUIN IS WEER HIP!
NIEUWE ACHILLEA’S, DAGLELIES, VARENS

8 24 38 46 52
INHOUD
ARCHITECTUUR Een tuin in het verlengde van het landschap
8
BODEMSOORT
KWEKERS
KUNSTENAAR
BOMEN
VASTE PLANTEN
TUIN VAN EDEN
BOEKET
Zuur of kalkhoudend, de aard van de bodem wijst de weg
Nik, Bart en Jelle Spruyt : drie broers op dezelfde golflengte
‘The never ending story ‘ van Ward Nijs
De bomen van Hiroshima, overlevenden van de atoombom
Moeten we dol zijn op daglelies?
Duizenden snijbloemen op het domein van een oude priorij
De pluktuin is opnieuw hip
16
24
36
38
46
52
62
FEEST VAN TUINIERS
VARENS
PLANT IN DE KIJKER
MOESTUIN
BAKKEN
PATRIMONIUM
AGENDA
Feest voor tuinliefhebbers in Le Lude
Waarom zou u voor varens zwichten?
Wat zijn nu de beste Achillea’s voor de tuin?
Bijzondere erwten makkelijk te zaaien
Een moestuin binnen handbereik
De unieke immense cirkel van La Saline Royale
Tentoonstellingen en evenementen tot eind augustus
68
72
80
90
98
101
104
68 72
80 90
101

@torc_pots www.torcpots.com

XXX
EDEN

t Zicht op de volledige tuin. De tuinarchitectuur van Jean-Noël Capart is hier overduidelijk.
ARCHITECTUUR
t q Op de achtergrond staan de Quercus palustris bijna in hun herfstpracht.
Vooraan bloeien Solidago ‘Loyster Crown’ en Aster ericoides ‘Blue Star’.
q De zonnige tuin in het begin van de herfst met de kleuren van Euonymus
alatus en Aster cordifolius ‘Little Carlow’.
EEN TUIN
IN HET VERLENGDE VAN
HET LANDSCHAP
Alle tuinen hebben hun eigen,
kleine of grote verhaal
en komen soms onverwacht
of toevallig tot stand.
Op dat vlak vormt de tuin van
Simon Kawan en Raymond
Debessel geen uitzondering.
Het verhaal begint wanneer Simon Kawan en Raymond Debessel
op zoek gaan naar een plek op het platteland. Ze hebben hun hele
loopbaan in de stad doorgebracht en willen wel eens wat anders.
Eigenlijk gaan ze op zoek zonder echt te weten wat ze precies
zoeken. Ze hebben geen enkel idee voor ogen en vertrouwen op hun
instinct, overtuigd dat alles wel duidelijk zal worden als het goede
moment gekomen is. Op een dag stuurt hun architecte, Geneviève
Migeal van l’Atelier de la Grange, hen naar een stuk bouwgrond
in the middle of nowhere. Daar, aan het eind van een schaduwrijke
aardeweg, staan ze plots stil. Verscholen in het landschap, tegenover
een heuvel, ligt een uitgestrekt weiland met wilde planten en enkele
bomen als het ware op hen te wachten. Het is een schitterende plek,
met afwisselend weiden en bossen onder een weidse hemel waarin
de wolken voorbijschuiven.
VAN NUL BEGINNEN
In dit stukje natuur is er geen bewoning. Maar dat kan hen niet deren.
Het project gaat van start. Beetje voor beetje verrijst het huis uit de
grond. Het wordt een uitgesproken moderne woning, waarin steen
en hout harmonieus samengaan en grote ramen uitzicht bieden op
de omringende natuur. Allebei willen ze het nieuwe gebouw goed
inbedden in het landschap. Via wederzijdse vrienden ontmoeten
ze Jean-Noël Capart, de grote Belgische landschapsarchitect die
bekendstaat om zijn unieke manier van kijken. Hij biedt aan om een
plan te maken van hun toekomstige tuin. Na enkele topografische
opmetingen legt hij een tekening voor met de eigenlijke structuur
van de tuin. Capart leidt het oog naar het verdwijnpunt en speelt
tegelijk met de licht decentrale as. Daartoe vlakt hij af waar dat moet,
brengt volumes in evenwicht, zorgt voor golving waar nodig, tekent
hagen en kamers, voegt bomen toe die passen bij degene die er al
staan en zegt: “Jullie moeten maar aanvullen, want van bloemen ken
ik niets.” Het klinkt zo eenvoudig. Maar in werkelijkheid is het wel wat
ingewikkelder, want op dat moment hebben ze maar weinig kennis
van zaken.
Tekst : MARIE PASCALE VASSEUR
Foto’s : SIMON KAWAN,
RAYMOND DEBESSEL, MARIE PASCALE VASSEUR
EDEN 9

XXX
EDEN

t
Het contrast tussen de bladeren van de Japanse esdoorns en de
hosta’s zorgt voor een schitterend schouwspel in een deel van deze
tuin, die is aangelegd in een voormalig sparrenbos in België.
BODEMSOORT
ZUUR OF
KALKHOUDEND
DE AARD VAN DE BODEM WIJST DE WEG
De grond is een cruciaal element voor succes in de tuin, maar is zelden zoals we
hem wensen. Te veel kalk, te zuur, … wat goed is voor rozen en fruitbomen,
kan schadelijk zijn voor rododendrons. Voor u begint te planten, kan een
bodemanalyse nuttig zijn. Zo leert u de ware aard van uw tuingrond kennen
en kunt u kiezen of u daarmee kunt leven of hem wilt verbeteren.
Wie zijn tuin duurzaam en gezond wil bewerken, maakt best eerst
een rondje over het terrein. De bovenste laag bestaat uit teelaarde.
Daarin vinden de plantenwortels houvast en voeding. De ideale
grond voor elke tuinier is een zuivere, diepe en doorlatende bodem,
die gemakkelijk te bewerken is en waarin de planten goed kunnen
wortelen. Grond bestaat uit water, lucht en vaste delen, namelijk
plantenresten en mineralen als zand of grind, en vormt in de eerste
plaats een fysieke omgeving. De fysieke structuur van een bodem
is vrij gemakkelijk te herkennen aan de kleur en het gevoel. Een
kleibodem is zwaar en kleverig, en voelt een beetje aan als leem. Een
zandgrond is fijn, licht en verkruimelt tussen de vingers. De bodem
is ook een chemische omgeving. Het is de voorraadkast waarin de
planten alle voedingselementen vinden die ze nodig hebben om
te groeien en zich te ontwikkelen. De zuurtegraad van een bodem
is moeilijk vast te stellen, al bepaalt die wel de gezondheid van de
planten. De spontane flora in de onmiddellijke omgeving van de tuin
kan wel een aanwijzing geven of de bodem zuur of kalkhoudend
is. Maar een labo-analyse van een grondstaal uit de tuin biedt
nauwkeuriger informatie over de aard van de bodem en vertelt in
welke mate de grond organisch materiaal en mest kan omzetten in
elementen die de planten kunnen opnemen.
t In Barnsley House, een iconische tuin in de Britse Cotswolds, vormen de gele
trossen van Laburnum in mei een perfecte omkadering voor de rand met
Alliums. Ze houden allebei van een kalkrijke, goed doorlaatbare bodem.
Tekst & Foto’s
AGNÈS PIRLOT DE CORBION
CIJFERS EN LETTERS
De afkorting pH geeft de zuurtegraad van een omgeving weer.
Deze indicator vertelt u meer over de aard van uw tuingrond: zuur
of kalkhoudend. Een pH lager dan 7 wijst op een zure bodem. Is
de pH hoger dan 7, dan is de grond alkalisch of kalkhoudend. De
ideale pH-waarde voor tuingrond ligt tussen 6,5 en 7. De chemische
bodemanalyse levert ons ook informatie over de NPK-waarde. Die
drie magische letters vertellen u hoeveel stikstof, fosfor en kalium
uw grond bevat, de belangrijkste voedingsstoffen en mineralen die
planten uit de grond opnemen. Stikstof (N) bevordert de groei van
de bladeren en van het bovengrondse deel van de plant. Als er te
weinig stikstof is, vergelen de bladeren of vallen ze voortijdig af.
Fosfor (P) bevordert de ontwikkeling van de wortels, de bloei en de
vruchtvorming. Bij gebrek aan fosfor is de groei beperkt, met weinig
bloemen en een late vruchtvorming. Kalium (K) versterkt dan weer de
weerstand tegen ziekten, de kleur en de smaak van fruit en groenten.
Planten die te weinig kalium krijgen, zijn gevoelig voor ziekten. De
vruchten hebben dan niet veel smaak en zijn slecht houdbaar. Andere
elementen, die in een lagere dosis voorkomen, zoals magnesium,
koper zink, ijzer, mangaan en boor, verzekeren de gezondheid en
weerstand van de plant. Die sporenelementen komen overvloedig
voor in natuurlijke grondverbeteraars als compost, zeewier en
rotspoeder. Een analyse van de korrelgrootte van de bodem geeft
u aanwijzingen over de verhouding tussen klei, leem en zand. Die
cijfers op zich zeggen ons misschien niet veel, maar gelukkig krijgt
u bij de bodemanalyse ook advies om de tekorten van de grond
te corrigeren, en ook een bemestingsplan dat afgestemd is op uw
planten.
EDEN 17

SPRUYT,
SPRUYT
AND SPRUYT,
NURSERYMEN UNLIMITED
EDEN
XXX

KWEKERS
p Elk bed is duidelijk en correct gelabeld met de botanische naam en de naam van
de cultivar. Alleen dan kan soortechtheid worden gegarandeerd. Een groot deel
jonge planten wordt buiten geteeld om ze afgehard, stevig en gezond te kunnen
aanbieden.
Zelden zoveel eensgezindheid en vriendschap gezien
tussen drie broers die samen het bedrijf van hun ouders
verder zetten en zo mogelijk nog beter doen floreren.
Nik Spruyt, de oudste zoon van Jan, is zaakvoerder.
Bart en Jelle werken al evenzeer met hart en ziel in de
zaak en nemen elk een deel van het bedrijf onder hun
hoede. En wij hebben het voorrecht en plezier hen te
interviewen. De toekomst van de grootste Belgische
kwekerij van grassen en doorlevende kruidachtige
planten, Vasteplant.be, alias Jan Spruyt – Van der Jeugd
is verzekerd, tot vreugde van tal van plantenliefhebbers
in België en de rest van Europa.
t
Op de kwekerij ontstaan en ontstonden uit het veredelingswerk van Spruyt
Select enkele van de allermooiste zonnehoeden.
Openingsbeeld: Een typische prairietuin, getekend Jan Spruyt.
Tekst: IVO PAUWELS
Foto’s: IVO PAUWELS, VASTEPLANT.BE EN KRISTOF GHYSELINCK (portret).
EEN MONUMENT
OM OP TE BOUWEN
Niet alleen de kwekerij is een monument, ook vader Jan Spruyt
die samen met zijn vrouw Anne de zaak grondde in 1975. In die
pionierstijden is het al uitzonderlijk 100 verschillende vaste planten
aan te bieden. Decennia later zijn dat er bijna 2.500. De kwekerij
krijgt gaandeweg grote bekendheid, ook in het buitenland, vooral
door de kwaliteit van de planten en de hoogst mogelijke mate van
soortechtheid. Jan wordt niet alleen voorzitter van de Belgische
kwekers van vaste planten, maar ook van de ISU- International Hardy
Plant (Stauden) Union.
Nik interesseert zich al vlug voor de planten die in een grote variatie
rondom de ouderlijke woning groeien. Om zich in de teelt ervan te
bekwamen trekt hij als jonge knaap naar de tuinbouwschool, op
internaat. Om na zijn middelbare studies een master te behalen in
‘s-Hertogenbosch in Nederland. Vader Jan laat hem nadien zowat alle
aspecten van het werk op de kwekerij doorworstelen.
“Eerst als chauffeur,” herinnert Nik het zich nog levendig. “Het was
in een tijd zonder gps, vaak de boer op naar dorpen waar ik nooit
van had gehoord. Ik kwam dikwijls pas in de late uurtjes thuis, moe,
afgepeigerd gewoon. Maar ik wilde doorzetten. Was het daarom dat
vader me na drie jaar de kwaliteitscontrole toevertrouwde en de
bestellingen liet samenstellen? Op die manier leerde ik het plantgoed
kennen tot in de details. Vader bereidde me doelbewust voor. Hij zag
in mij de nieuwe zaakvoerder. Maar ik heb me in die beginjaren vaak
onzeker gevoeld: ik was de jongste van de werknemers die op het
bedrijf rondliepen en moest gaandeweg de leiding op mij nemen.
Naarmate ik me meer bewees, trok vader zich stukje bij beetje terug.
Nu bekommert hij zich haast nooit meer, tenzij ik hem om raad
vraag. Vader houdt zich nu intensief bezig met Spruyt Select, op zoek
naar cultivars die mooier, anders en beter zijn. Het is als het ware
zijn laboratorium, zijn dada. Hij heeft er zijn handen aan vol. En die
nieuwe planten uit zijn “labo” komen de kwekerij ten goede. JS® is
een keurmerk, een kwaliteitslabel.”
We zien Nik nog op het netvlies van ons geheugen, de frêle jongen
die samen met ons naar Engeland trok om tuinen en kwekerijen te
bezoeken en er zijn ogen de kost gaf. En nu is hij sinds een vijftiental
jaren de even minzame als onbetwistbare zaakvoerder van dit
monument van een kwekerij. Het is zelfs voor ons meer dan mooi om
dit vast te stellen.
EDEN 27

BOMEN
Deze schatten van veerkracht
zijn ware symbolen van verzet,
volharding en hoop. Als natuurkrachten
en ambassadeurs
van de vrede fungeren zij als
getuigen van de geschiedenis.
HIBAKU-JUMOKU
DE BOMEN VAN HIROSHIMA
OVERLEVENDEN VAN DE ATOOMBOM
De dreiging van kernwapens en de militaire aanval in Oekraïne zijn
vandaag een deel van ons dagelijks leven. Jammer genoeg eiste het
conflict al meerdere tienduizenden militaire en burgerslachtoffers.
Ook de natuur heeft het hard te verduren. Meer dan 30.000 hectare
bos ging al in de vlammen op, het natuurpark van de Heilige Bergen
in de regio Donetsk werd vernield, sparrenaanplantingen gingen
verloren, hele ecosystemen – vooral steppes – zijn verwoest en
sommige unieke plantensoorten zijn we voorgoed kwijt. En dan
hebben we het nog niet over de verschrikkelijke vervuiling van de
bodem, het water, de lucht, …
Automatisch denken we dan ook aan Hiroshima. Op 6 augustus 1945
om 8.15 uur stond de wereld plotseling op zijn kop. Voor de eerste
keer in de geschiedenis van de mensheid werd een atoombom
ingezet als oorlogswapen. De bom die de Amerikanen lanceerden,
verwoestte een heel land, een heel volk en leidde tot de capitulatie
van Japan en het einde van de Tweede Wereldoorlog. De rivier
de Honkawa die door de stad loopt, was het epicentrum van de
explosie. Eén enkel gebouw langs de rivier staat nog overeind…
de Genbakukoepel, een ruïne die behouden is zoals ze er net na
het bombardement bijstond en sinds 1996 deel uitmaakt van het
UNESCO Werelderfgoed. Daaromheen is er niets. “Bij de ontploffing
kwamen een ongeziene hitte en straling vrij. De lucht zette snel
uit en veroorzaakte een schokgolf met een zeer hoge druk. De
warmtestraling, de radioactieve straling en de schokgolf grepen
op een complexe manier op elkaar in en hadden onvergelijkbaar
verwoestende effecten. Door de intense warmtestraling en de
explosie werden alle gebouwen in een straal van 2 km van het
hypocentrum verwoest of platgebrand.” (Vredesmuseum Hiroshima)
vp
vq
Verband rond het litteken op de stam van Salix chaenomeloides, een Japanse
wilg met vrij grote bladeren.
Eucalyptus melliodora, honingeucalyptus genoemd omdat hij zoveel honing
oplevert, is de enige soort van het genus die in Hiroshima wist te overleven.
Tekst : MARIE-NOËLLE CRUYSMANS
Foto’s : GREEN LEGACY HIROSHIMA & MARIE-NOËLLE CRUYSMANS
EDEN 39

t
q
Shukkei En, letterlijk “tuin met gekrompen landschappen”, werd in 1620 aangelegd
door een samoerai, een van de grootste meesters van de theeceremonie uit die tijd.
De dappere, meer dan 200 jaar oude Ginkgo biloba in Shukkei En
heeft ondanks alles standgehouden.
De enorme handvormige bladeren van Firmiana simplex verkleuren naar oranje
in het najaar.
u
DE SHUKKEI EN-TUIN
Deze traditionele tuin op 1370 meter van het epicentrum van de
explosie speelde een bijzondere rol voor de overlevenden van
Hiroshima. De tuin werd in 1620 aangelegd door een landsheer en
meester van de theeceremonie en in 1940 opengesteld als park
voor het publiek. Kort na het bombardement van 1945 trokken veel
slachtoffers naar deze alom geliefde wandelplek, in de hoop er een
schuilplaats te vinden, maar ook water en wat schaduw.
Slechts drie van de vijfduizend bomen in de tuin overleefden de
atoomaanval. Eén Ginkgo biloba, één Japanse zwarte den Pinus
thunbergii en één muku of Aphananthe aspera hielden stand, typische
soorten voor het land van de rijzende zon. De oude ginkgo van 17
meter hoog, met een stam met een omtrek van 4 meter, die al meer
dan tweehonderd jaar gebogen is, vormt het middelpunt van de
tuin. Elk jaar worden de takken zorgvuldig gesnoeid om te vermijden
dat ze afvallen.
t
tv
De Ilex rotunda of Kurogane-hulst met zijn fraaie, groenblijvende bladeren zonder
stekels staat bekend om zijn overvloedige rode bessen in de herfst en de winter.
In 1951 werd de Shukkei En-tuin opnieuw
opengesteld voor het publiek. Vandaag komen
mensen hier om wat rust te vinden, vooral aan de
voet van de Aphananthe aspera.
EDEN 43

VASTE PLANTEN
t Een deel van de collectie.
Moeten we dol zijn op
DAGLELIES?
Daglelies bekleden een aparte plaats in de wereld van de vaste planten.
Sommigen zijn er dol op, anderen kijken er om uiteenlopende redenen op neer,
en dat geeft natuurlijk aanleiding tot debat.
En dan zijn er ook mensen die gewoon niet meer zonder kunnen en
zo gepassioneerd zijn dat ze niet alleen daglelies verzamelen, maar ook
nieuwe variëteiten ontwikkelen die elke verbeelding tarten door de vormen
en kleurencombinaties van die ongrijpbare bloem. Guénolé Savina bezweek al
in zijn kindertijd voor de soort en is sindsdien hardnekkig op zoek naar
het toverdrankje waarmee hij… de mooiste bloem kan maken?
Neen, dat zou te gemakkelijk zijn, want het gaat om veel meer…
Over daglelies is al zoveel gezegd en geschreven. Maar nu valt er nieuws te
melden! Wellicht zelfs zo belangrijk dat u misschien toch uw mening zult herzien
over een plant die zo populair is dat we meenden er alles over te weten. We
laten de specialist zelf aan het woord. Ik beperk mij tot de rol van weifelende
tuinier die hem graag wil geloven als hij maar een goed antwoord geeft op mijn
vragen. We beginnen vriendelijk, want we willen hem niet meteen afschrikken.
Maar daarna gaan we toch wat meer in de diepte. Want we willen weten of er
inderdaad redenen zijn om Hemerocallis te beschouwen als een onmisbare plant
voor onze tuin.
t
Hemerocallis ‘Keriel’s Dawn To Dusk’
en Geranium ‘Rozanne’.
Tekst : FRANCIS PEETERS
Foto’s : GUÉNOLÉ SAVINA
EDEN 47

Janice Brown
So Lovely
Salade De Fruits Jolie Jolie
Inscribed On My Heart
Keriel’s Haute Couture
Exotic Starfish

Al 36 jaar organisator
van de mooiste
tuinreizen in Europa.
Beste tuinliefhebber,
Gaat u met ons mee op ontdekking
door de mooiste tuinen van Europa? Wij
weten ze allemaal te liggen, want we zijn
van oudsher de meest gespecialiseerde
touroperator in tuinreizen! Struin langs de
mooiste bloembedden via kronkelende
paadjes, ontdek verrassende doorkijkjes en
verwonder u over de prachtige panorama’s
tijdens onze tuinreizen. Met 37 prachtige
bestemmingen naar o.a. Engeland,
Frankrijk, Duitsland en Italië zit er beslist
een inspirerende reis voor u tussen en dat
al vanaf € 275,- op basis van halfpension.
Bestel onze brochure GRATIS op
onze website www.kuperstuinreizen.nl

GENIET VAN HET
BUITENLEVEN
Ontdek de nieuwe Cedral terrasplank in vezelcement
ANTISLIP - ONDERHOUDSARM - HEERLIJK BLOOTVOETS
Wil je deze terrasplanken
zelf voelen en zien?
Vraag snel een gratis staal aan op
www.cedral.world/terrace

Pépinière Le Try
uw tuinpartner in elk seizoen
R O S E S
Redinnestraat 11, 8460 Oudenburg, Belgium
+32 (0) 59 / 267 830, info@lens-roses.com
WWW.LENS-ROSES.COM
®
Bezoek onze rozentuin, winkel
en vind de mooiste tuinrozen,
gekweekt op onze velden.
WEBSHOP
VERZENDINGEN IN
HEEL EUROPA
SCAN DE QR-CODE
Productie en verkoop van bomen,
struiken, vaste planten en eenjarigen.
U vindt bij ons zeker een unieke selectie om uw
groene ruimtes te verfraaien!
Advies en aanleg van tuinen
info@letry.be
www.letry.be
Rue du Puits, 37 · 1341 Ottignies · maandag - zaterdag 9 -18h · 010/61.40.92
Av. Bon Air, 2 · 1410 Waterloo · dinsdag - zaterdag 10h - 18h · 02/351.89.36
Veel mogelijkheden met onze cederhouten kas!
Deze kas kunt u het hele jaar gebruiken, zodat u meer keuze heeft in de gewassen die u opkweekt en nog meer kunt
genieten van uw eigen oogst. Door een gelijke temperatuur in de kas heeft u een zeer gunstig klimaat om zaailingen te
laten groeien. Uw gewassen groeien in een optimale kweekomgeving, waardoor u minder last heeft van plagen en ziektes.
En last but not least, deze kas ziet er geweldig uit en is in vele uitvoeringen verkrijgbaar.
Meer informatie? Neem contact met ons op of kom langs in onze showroom!
Wij leveren in Nederland en België.
Industrie weg 7 - 3738 JW Maartensdijk - Nederland
0031 346 218 111 - info@dewiltfang.nl www.dewiltfang.nl

VARENS?
DIE HEBBEN HEEL WAT TROEVEN!
VARENS
Mensen zijn er dol op of vinden ze afschuwelijk, meestal om dezelfde redenen.
Maar stilaan krijgen varens meer aandacht van tuinliefhebbers,
zowel voor hun schoonheid als hun nut, om nog niet te spreken van
hun diversiteit, die ook verzamelaars weet te boeien.
Waarom zou u voor varens zwichten?
BOEIEND SCHOUWSPEL!
Varens zijn helemaal anders dan de andere planten in uw tuin. Door
hun anatomie, hun uiterlijk en ook door hun levenswijze. Zo produceren
zij geen bloemen, en dus geen zaden, maar grote hoeveelheden
sporen, in speciale “doosjes” of sporenkapsels, die zich meestal aan de
onderkant van de bladeren
bevinden. Die
bladeren noemen we
bij varens ook soms
veren, want het zijn
geen bladeren in de
strikte zin van het
woord. De bladveren
kunnen verschillende
vormen aannemen:
niet-ingesneden,
geveerd (één keer
opgedeeld), dubbel
geveerd (twee
keer) of meervoudig
geveerd, tot je een
soort groen kantwerk
krijgt. Afhankelijk
van de soorten varens
en de omgeving
waarin ze groeien,
kunnen de bladeren
dik, taai en bestand
zijn tegen weer en wind, of integendeel heel fijn en ingesneden als
levende groene kant. Varens met een heel fijne textuur, zoals wijfjesvaren
(Athyrium filix-femina) of struisvaren (Matteuccia struthiopteris),
spelen met het licht dat in het voorjaar nog overvloedig aanwezig is
Als alle bladeren zijn uitgevouwen, heeft Polystichum setiferum p
‘Herrenhausen’ vaak een omvang van meer dan 1 meter.
t Met zijn koperkleurige schubben op de zich ontrollende
bladveren zorgt Dryopteris affinis in het voorjaar voor een van
de meest fascinerende spektakels.
onder de struiken.
Maar het meest boeiende aan varens in de lente is het ontrollen
van de toekomstige bladveren. Bij veel soorten levert dat een schitterend,
spectaculair en fascinerend schouwspel op. Ik durf niet zeggen
of koningsvaren
(Osmunda regalis),
mannetjesvaren
(Dryopteris affinis, D.
wallichiana) of naaldvaren
(Polystichum
setiferum) het boeiendste
spektakel
oplevert, want elk
van hen trekt op
een heel bijzondere
manier de aandacht.
Sommige bosjes
lijken op octopussen
die hun tentakels uitstrekken
en ontrollen.
Ze zijn helemaal
bedekt met min of
meer kleurrijke of
doorzichtige schubben
die het licht vangen.
Op die manier
lijken ze tot leven te
komen en te gaan bewegen. Het ontrollen kan vrij snel gaan en haast
zichtbaar zijn met het blote oog. Bij sommige varens duurt het één
tot twee dagen, bij andere acht tot tien. In die periode ga ik elke dag
naar de varens kijken. En ik vind ze elke dag mooier worden!
Tekst & Foto’s
DIDIER WILLERY
EDEN 73

Athyrium niponicum ‘Gozilla’ + Heuchera ‘Wildberry’
PERFECTE
ACHTERGROND
Varens zaaien zich niet altijd uit in een kolonie, maar dringen zich
soms op door midden in een border te verschijnen, tussen de
planten die er al staan. Meestal vormen ze daar geen concurrentie,
maar laten ze die planten net beter uitkomen. Niets beters dan een
varen om de zware bloemtrossen van rododendrons te verlichten,
voor afwisseling te zorgen tussen de astrantia’s of te contrasteren
met het zware en donkere gebladerte van een Cotinus ‘Royal Purple’
of een Hypericum (Hypericum ‘Magical Night’). Zoals Gertrude Jekyll
al zo slim opmerkte, vormen varens ook een prachtige aanvulling
bij bloembollen onder struiken en bomen. Ze beginnen immers
te groeien aan het eind van de bloeiperiode en verbergen zo de
verwelkende bladeren. Het idee heeft nog altijd niet afgedaan en kan
gemakkelijk weer in de mode komen in onze borders.
De allerbeste achtergrond bieden ongetwijfeld de regenboogvarens
en herfstvarens, een groep van nieuwe soorten en
variëteiten die zich onderscheiden door hun kleurrijke jonge
bladveren.
Mijn favorieten zijn de Japanse varens Athyrium niponicum ‘Pictum’,
waarvan er verscheidene min of meer zilverkleurige cultivars
bestaan. Eén daarvan, ‘Godzilla’ (groter dan de andere) vertoont zelfs
violette tinten, die perfect passen bij de al even sprekende kleuren
van sommige nieuwe Heuchera’s zoals ‘Forever Purple’ of ‘Wild Rose’.
Ze zijn allemaal prachtig en zorgen voor veel licht in de schaduw. Bij
ons zaaien ze zich niet uit, maar in de botanische tuin van Montreal
vormen ze ongelooflijke tapijten, waaraan gewoon nog wat
begonia’s worden toegevoegd om ronduit te schitteren. Magisch
is ook Dryopteris erythrosora, met fantastische koperkleurige jonge
scheuten, en ook nog D. ‘Jurassic Gold’, een nieuwigheid met grote,
sublieme kopergele bladveren. Goudgeel vinden we dan weer bij
sommige aspleniums (‘Bolton’s Nobile’), en vooral ook bij Dryopteris
stewartii, met zijn heel lichte kleur in het voorjaar. Mijn absolute
favoriet is nog altijd Dryopteris lepidopoda, met weliswaar smallere
bladeren, die zich echter in de loop van de zomer vernieuwen bij elke
vochtige periode (als die er is!). Zij behouden dus veel langer hun
kleur, en zo blijven varens interessant tot in het najaar en de winter -
maar dat is een onderwerp voor een volgende keer… □
Dryopteris lepidopoda + Berberis ‘Red Dream’
Athyrium x ‘Brandford Beauty’ + Azalée japonaise (Jardin le Vasterival)
Athyrium niponicum ‘Pewter Lace’ + Sedum stoloniferum
78 EDEN

XXX
EDEN

PLANT IN DE KIJKER
ACHILLEA
DUIZENDBLAD
De bloemen van het duizendblad zijn piepklein. Maar ze zitten met heel veel
bij elkaar in de platte schermen, waardoor ze in elke border veel effect
zullen geven. Van Achillea zijn de afgelopen jaren veel nieuwe cultivars
ontstaan. Je kunt kiezen uit roomwit, kanariegeel, terracotta,
wijnrood en allerlei snoepkleurtjes in pastel. Wat zijn nu de
beste Achillea’s voor de tuin?
Bij het duizendblad komt bijna elke bloemkleur voor,
behalve violet en blauw. Van wit en geel tot paars,
felle kleuren zoals hard geel maar ook zacht oranje
en pasteltinten als zalmroze en crèmegeel. Vaak zie
je zelfs twee kleuren in één scherm. De bloempjes
verkleuren namelijk als ze wat ouder zijn, en
omdat er ook steeds weer nieuwe bloemen
opengaan ontstaat er een tweekleurig effect. De
bloemen verschijnen vanaf half juni, de bloei
gaat vaak door tot ver in augustus en bij de
wilde soort tot in oktober. Ook in een droge en
warme zomer bloeit het duizendblad zonder
problemen door, daar kan deze plant prima
tegen. Een klimaatbestendige plant dus.
Achillea maakt deel uit van de
composietenfamilie en is makkelijk
herkenbaar aan het fijn ingesneden blad,
het lijken wel duizend blaadjes. Het vaak
iets grijsgroene blad blijft in zachte winters
aan de plant en heeft een typische kruidige
geur. De vlakke bloemschermen, eigenlijk een
schermvormige tros, bestaan uit tientallen ronde
bloempjes.
De bloei begint vanaf half juni, de hoofdbloei valt in
juni-juli maar in de nazomer en zelfs tot in september
is er vaak nabloei. Er zijn zowel soorten die van nature
op voedselrijke grond groeien, en geschikt zijn voor
de border, als rotsplanten. De laatste blijven hier buiten
beschouwing. Het wilde duizendblad Achillea millefolium
kun je in heel Europa tegenkomen in bermen, weilanden en
op braakliggende terreinen. Het is een interessante voedselplant
voor allerlei inheemse insecten, je zult ook zien dat de bloemschermen
veelvuldig bezoek krijgen van vlinders, bijen en andere nuttige beestjes.
p Diverse cultivars van Achillea millefolium in combinatie
met siergrassen.
t Het wilde duizendblad Achillea millefolium bloeit rijk
in deze zonnige berm.
Tekst & Foto’s
MODESTE HERWIG
EDEN 81

STIJLVOLLE EN HOOGKWALITATIEVE
TUINKAMERS VAN DBG CLASSICS