Natuurfotografie 69 inkijkexemplaar

€9,75
editie 69 / nr. 1 - 2024
tweemaandelijkse inspiratie voor natuurfotografen
06924
bp8 720828 452073
Portfolio Conny Lundström • Interview Caroline Langevoord
Tutorial NXT LVL Startrails fotograferen • Thema Abstract

Wat vliegt de tijd. In 2018 stond ik voor het eerst aan
het roer van Natuurfotografie Magazine. Wellicht
denk je dat het op een gegeven moment een sleur
wordt; iedere keer weer op tijd een nieuwe editie
gevuld krijgen en bij jou op de deurmat zien te
krijgen. Niets is minder waar! Het is heerlijk om
jou steeds weer nieuwe, inspirerende artikelen te
kunnen voorschotelen.
Vanaf het begin streefden collega Roeselien en ik
ernaar om steeds weer iets nieuws te brengen. Er
zijn immers genoeg tijdschriften waarin je iedere
keer weer dezelfde onderwerpen voorbij ziet
komen. Ik ben er dan ook trots op dat het ons nog
steeds lukt, ook na al die jaren. Het laat zien hoe
enorm divers de natuurfotografie is.
Soms is een rubriek echter wel een keer klaar. Alles
is dan al verteld, waarmee herhaling gevaarlijk
op de loer komt te liggen. Daarom hebben we
afscheid genomen van ‘Door het oog van’ en
‘Achtergrond’. Maar niet getreurd, daar komen
‘Door het oog van’ in een nieuw format en de
nieuwe rubrieken ‘Ontdek de plek’ en ‘My guilty
pleasure’ voor terug. Twee nieuwe rubrieken die
meteen heel praktisch zijn en je nog meer uitnodigen
zelf aan de slag te gaan.
Had ik al verteld dat natuurfotografie heel divers
is? Het is ons doel die volledige diversiteit een
podium te bieden. Dat betekent dat we ook graag
vernieuwende invalshoeken aan je voorstellen,
zoals we doen in het thema ‘Abstract’. Dat abstract
veel meer is dan een ‘onherkenbare klodder verf’
laten de vele auteurs van het themablok zien.
Abstract is overigens geen trucje, het is een
middel om een persoonlijk gevoel net wat krachtiger
over te kunnen brengen. Recent begeleidde
ik een fotoreis naar het Duitse Rügen. Een van de
plekken die we daar altijd bezoeken is een uiterst
mysterieus, wat eng bosje. Dit gevoel was voor
mij deze keer de aanleiding aan de slag te gaan
met meervoudige belichting, waarbij de donkere
delen bij elkaar opgeteld worden. Het resultaat is
vervreemdend. Wat zie jij erin?
Dat persoonlijke gevoel hoeft overigens lang
niet altijd via een abstracte invalshoek, zoals
Erik Hijweege met zijn spreeuwenproject laat
zien. De manier van fotograferen, het gekozen
moment en de afwerking komen allemaal voort uit
persoonlijke overwegingen. Daarmee is deze serie
meteen onderscheidend, ondanks dat spreeuwenwolken
veelvuldig gefotografeerd worden. Of
wat te denken van de sprekende vogelfoto’s van
Roosmarijn Bruijns? Kortom, ik wens je weer veel
leesplezier én inspiratie!
Bob Luijks
Voorwoord
3

Inhoud
6 Nieuws
10 Tipje van de sluiter
Sprekende vogelfoto's
12 Portfolio Conny Lundström
18 Interview Caroline Langevoord
24 Mijn project Fotogeniek Vlaanderen
30 Door het oog van Chris van Rijswijk
Tutorials
36 Basic Grote grazers
42 Next level Startrails fotograferen
36
Maurice Smeets
48 Digitale kamer Panorama's
samenvoegen
Thema Abstract
58 Abstract verrast
65 Fazant
66 Vroeg opstaan loont!
67 De boom
68 Abstracte golven
69 Schemerlicht
70 Magisch impressionisme
71 Abstracte rivierbedding
72 Glas in lood
73 Licht als een veertje
74 Mijn foto Christien Brandwijk
Tutorials
basic | next level | digitale kamer
12
Conny Lundström
18
Caroline Langevoord
75 De 5 van Tom Kruissink
78 Oogsnoepjes Facebook en Instagram
80 Hutspot Fotohut De Mast
84 Editor's pick Spreeuwendans
88 Photo Challenge Druppels
91 Column Grieta Spannenburg
92 My Guilty Pleasure Sneeuwklokjes
96 Ontdek de plek
24
42
Meetjeslands Krekengebied
Koen De Langhe
Chris van Rijswijk
4 Inhoud - Natuurfotografie Magazine

Thema
Abstract
58 65
Christine
Iris Depassé
Averberg
72
88
Photochallenge
1 e Douwe Struiksma
Veerle Decocq
5

Voor deze foto verzamelde ik wat hulsttakken en spoot ze de avond ervoor nat, voor een ijzig effect. 481mm; 1/1000s bij f/6.3; ISO 20.000.
Tipje van de sluiter
Sprekende vogelfoto’s
Vaak krijg ik te horen dat mijn vogelfoto’s zo sprekend
zijn. Hoe krijg ik dat toch voor elkaar? In dit artikel
deel ik een tipje van de sluiter.
Tip
Wees stil en beweeg je
camera langzaam, zodat je de
vogel niet laat schrikken.
Roosmarijn Bruijns www.instagram.com/roosmarijn_bruijns
De voorbereiding
Om sprekende vogelfoto’s te maken is
een goede voorbereiding erg belangrijk.
Bedenk voor jezelf welke vogel je wilt
fotograferen en welk plekje daar geschikt
voor is. Ik zoek van tevoren uit waar ik
de vogel kan vinden. Soms vraag ik aan
andere fotografen, bijvoorbeeld via
Instagram, waar ze de vogel hebben
gefotografeerd en of ze die plek willen
delen. Of ik zoek op waarneming.nl naar
een geschikte locatie. Ook ga ik regelmatig
zelf op pad om een mooi gebied te
vinden. Zodra ik de vogel heb gevonden,
verdiep ik me uitgebreid in zijn
leefgebied. Veel vogelsoorten hebben wel
een favoriete tak of bloem waar ze graag
op zitten. Hier wacht ik vervolgens rustig
tot de vogel me vertrouwt en accepteert
en zo kan ik steeds dichterbij komen.
Camouflage en statief
Vogeltjes zijn vaak schuw, dus draag ik
kleding in schutkleur. Ik gebruik ook
graag een camouflagetentje of -net,
waarmee ik de vogel makkelijk tot zo’n
vier of vijf meter kan benaderen. Daar
zit ik met mijn camera op statief en een
klein krukje, zodat ik het een paar uur vol
kan houden.
10 Tipje van de sluiter - Sprekende vogelfoto’s

Portfolio
Conny Lundström
Conny Lundström woont en werkt in het prachtige Zweden.
Ondanks dat er in de Zweedse wildernis genoeg te fotograferen valt,
richt Conny zijn camera al dertig jaar vooral op de steenarend. Maar
weinig fotografen kunnen zeggen dat ze zo volhardend zijn!
Conny Lundström www.connylundstrom.com | www.instagram.com/conny_lundstrom
12 Portfolio - Conny Lundström

Interview
Thuis in Oost-Afrika –
Bush Life
In een ver verleden woonde Caroline Langevoord in
Amsterdam. Ze had een succesvolle carrière in de reclame en
eigenlijk had ze alles wat ze zich maar kon wensen … en toch
niet. Want in 2004 nam ze een groot besluit, dat haar leven
van het ene op het andere moment totaal veranderde.
Caroline Langevoord - www.photobycarolinelangevoord.com
Interview: Roeselien Raimond
18 Interview - Caroline Langevoord

Mijn project
Trilogie
Fotogeniek
Vlaanderen
In oktober verscheen onder de titel ‘Toplocaties voor de
erfgoedfotograaf’ het derde en laatste deel van de trilogie
Fotogeniek Vlaanderen. Een boekproject waaraan Koen De Langhe
zeven jaar gewerkt heeft.
Koen De Langhe www.fotogeniekbelgie.be
Ochtendgloren in het veen, Finland.
24 Mijn project - Fotogeniek Vlaanderen

Door het oog van
Expert Chris van Rijswijk
Chris in actie voor een laag standpunt. Foto: Johan van der Wielen.
Na 35 keer met beroepsfotografen uit andere takken van de fotosport te hebben
rondgedwaald door de natuur, is het vanaf vandaag andere koek. Was ik tot nu toe
de ‘expert’ als het ging om natuurfotografie, vanaf nu ben ik de underdog. Leidde ik
tot nu toe mijn gasten door ‘mijn’ natuur, vanaf nu ben ik te gast. Had ik tot nu toe
nooit enige twijfels als het ging om mijn eigen resultaten, vanaf nu hoop ik mijn gast
bij te kunnen houden. Maar ook was het tot nu toe altijd maar de vraag of ze wat
moois gingen maken, vanaf nu is dat bijna een garantie. Immers, ik ga in het vervolg
op pad met een expert binnen de natuurfotografie. Waar ik eerder vooral wilde
leren van de visie op fotografie, hoop ik nu ook voor mijzelf een nieuw vakgebied te
betreden. We trappen af met vogelfotografie, met Chris van Rijswijk.
Johan van der Wielen www.johanvanderwielen.nl | Chris van Rijswijk www.birdshooting.nl
30
Door het oog van - Chris van Rijswijk

Tutorial basic
Grote grazers
Grote grazers. Misschien waren het wel de eerste woorden die ik als beginnend fotograaf leerde na
begrippen als ISO, sluitertijd en diafragma. In alle eerlijkheid begreep ik echter nooit zo goed wat er
exact mee bedoeld werd. Het is groot en het graast, zover kwam ik nog wel, maar welke dieren nu
precies tot de Grote Grazers Club behoorden, bleef voor mij lang een raadsel.
Je zóú denken dat grazers simpelweg
… grazers zijn. Maar volgens Wiki kan
het wilde zwijn ook tot de grote grazers
gerekend worden. En een schaap graast
ook, maar is een schaap groot genoeg
om een grote grazer te zijn? En mogen
boerderijdieren überhaupt wel meedoen?
Bij het maken van dit artikel kon ik er
niet langer onderuit. Tijd om eindelijk
eens serieus in de grote-grazers-materie
te duiken. Wat onderzoek leerde
dat het gaat om (grazende) dieren die
door de mens worden ingezet voor het
beheer en de vorming van het landschap
en om bosontwikkeling af te remmen.
Hierbij gaat het om ge(de)domesticeerde
runderen en paarden die zelfredzaam
zijn. Oftewel: zonder onze hulp zouden
kunnen overleven.
Wat ze zo aantrekkelijk maakt voor ons
fotografen is dat ze weinig angst voor
mensen hebben en dat je ze dus makkelijk
kunt fotograferen. Doordat ze wel in de
vrije natuur leven, kun je ze naar eigen
smaak fotograferen op een manier die
je aanspreekt, wat ze tot zeer gewilde
onderwerpen maakt.
Eigenlijk bieden grote grazers ons als
fotograaf het beste van twee werelden.
Het zijn echte wilde dieren, met hun eigen
wilde keuzes. Maar in tegenstelling tot het
meeste wild zijn ze niet bang voor ons en
staan ze ons toe hun natuurlijk gedrag te
observeren. Zo blijven ze ons verrassen én
continu kans bieden op nieuwe, fotogenieke
beelden. Waarvan akte!
Tot zover mijn lesje grote grazers voor
dummy’s, waarbij ik de echte kennis
met betrekking tot dit onderwerp graag
overlaat aan zes fotografen die hier meer
in thuis zijn en hier vertellen wat deze
dieren voor hen zo interessant maakt
en – niet minder belangrijk – hoe je er
prachtige foto’s van maakt!
Konikpaarden in Flevoland
Hans Overduin www.hansoverduin.nl
Konikpaarden zijn wilde paarden en ze
leven in groeps- ofwel haremverband.
Zoals bij de meeste diersoorten die
in groepen leven is er vaak de nodige
interactie tussen deze paarden. Er
wordt daarbij ook regelmatig een stevig
robbertje gestoeid. Vaak is dit het
‘oefenen’ voor toekomstige confrontaties,
maar natuurlijk wordt er soms ook
voor ‘het echie’ gevochten. En dit gedrag
wilde ik graag een keertje vastleggen, bij
voorkeur te midden van een groep.
Kop noch staart
In de omgeving van mijn woonplaats zijn
er weliswaar enkele plekken waar deze
paarden als grazers worden ingezet, maar
vaak zijn dit groepen van slechts enkele
dieren. Dat was de reden om uit te wijken
naar een gebied met grotere groepen:
de Oostvaardersplassen. Tijdens een
Twee konikpaarden stoeien te midden van de groep. Oostvaardersplassen, Flevoland. Foto: Hans Overduin.
700mm; 1/320s bij f/5.6; ISO 1100.
36 Tutorial basic - Grote grazers

16mm; 90s bij f/5.6; ISO 500. Foto: Klaas Doting.
Tutorial next level
Star trails fotograferen
Bij startrailfotografie maak je een reeks foto’s van de nachtelijke hemel zonder dat de
compositie verandert. Deze reeks langesluitertijdfoto’s voeg je in de nabewerking samen. Het
eindresultaat is een spectaculaire startrailfoto. In dit artikel leggen we uit hoe je jouw eigen
startrailfoto maakt, te beginnen met de basis.
Renzo Gerritsen www.avondfotografie.nl
42 Tutorial next level - Star trails fotograferen

Tutorial digitale kamer
Panorama’s samenvoegen
Wie een uitgestrekt landschap in alle grandeur wil fotograferen, is meestal aangewezen op een
panoramafoto. Dan bedoelen we natuurlijk niet de instant-functie op je iPhone of Android, maar
ouderwets een serie losse foto’s met je ‘echte’ camera die je achteraf op de computer samenvoegt
tot één geheel. In dit artikel laten we zien hoe je dit samenvoegen (stitchen) doet in Lightroom, en
wat je kunt doen als het om de een of andere reden daarin niet lukt.
Marijn Heuts www.marijnheuts.nl
48 Tutorial digitale kamer - Panorama’s samenvoegen

Thema
Abstract
Je hebt er iets mee, of juist helemaal
niets: abstract. In dat laatste
geval wordt dat vaak gevoed door
misvattingen, zoals dat een abstracte
foto niet veel meer is dan een
mislukte foto. Dit themablok bewijst
het tegendeel en laat zien dat er veel
wegen zijn om te komen tot abstractie.
56 Thema - Abstract

Kwelwater. Foto: Igor Hoveijn. 57

Thema
Abstract verrast
Onbekend maakt soms onbemind. Abstracte natuurfotografie is een relatief
nieuwe loot aan de stam van de natuurfotografie. Er zijn nogal wat misvattingen
rond abstracte fotografie. Dat het vooral onscherpe, een soort mislukte foto’s
zouden zijn, gemaakt met trucjes, zoals een te lange sluitertijd of bewust out of
focus. Of dat ze in de nabewerking flink door de wasstraat zijn gehaald om ze
abstract te maken. Een andere hardnekkige is dat abstracte foto’s nietszeggend
of betekenisloos zouden zijn. Niets is minder waar.
Iris Depassé www.academievoorabstractefotografie.nl
Abstracte fotografie is een kunstvorm,
die je uitnodigt om met een heel andere
blik naar de wereld te kijken, met de
ogen van een schilder. Je kijkt als het
ware door de werkelijkheid heen en
vertaalt dat wat je ziet in kleurvlakken,
vormen en lijnen. Een wolkeloze lucht is
een blauw kleurvlak, een winterse boom
bestaat uit zich vertakkende lijnen.
Abstracte fotografie heeft minstens zo
veel verwantschap met abstracte schilderkunst
als met reguliere fotografie. Je
zet al jouw creativiteit in om een uniek
en origineel beeld met zeggingskracht
te maken.
Het terrein afbakenen
Er zijn vele manieren om abstracte
natuurfoto’s te maken. Je hebt dezelfde
ingrediënten als bij iedere andere vorm
van fotografie, werkt met dezelfde
apparatuur, hetzelfde scala aan fotografische
technieken en je hebt zelfs precies
dezelfde werkelijkheid voor de lens.
Zonder titel. Mariëtte van Gool.
58 Thema - Abstract

Thema
Abstracte golven
Hoe is het toch ontstaan, die drang om de natuur op een abstracte
manier weer te geven? In de krochten van mijn hersenen is er intensief
gezocht, maar nog zonder succes. Volgens mijn archief is het tien jaar
geleden voorzichtig begonnen. Na jaren van registratie in de natuur
ontstond er een verschuiving in mijn manier van kijken en vastleggen.
Jowan Iven www.instagram.com/jowanivenofficial
Ik kreeg de behoefte aan een meer
verrassende blik op de natuur. En
zo bevond ik me, weer jaren later, in
Noord-Spanje op workshopreis met een
fotograaf die dit aspect van natuurfotografie
perfect beheerst. Wanneer ik Theo
zeg weten kenners al voldoende.
Ergens daar, in het noorden van Spanje,
ligt een strandje waar het zeewier in
allerlei kleuren door de blauwgroene
oceaan aan land wordt gespoeld. Het
is wel erg pittig om daar een aansprekende
foto van te maken. De golf is te
laag, je bent net te laat, je knipt te vroeg,
de focus ligt niet goed, het zeewier
stelt niks voor. Een voor een verzamelden
de nietszeggende foto’s zich
op het SD-kaartje. Maar ik gaf niet op.
Ruim 1800 foto’s werden er gemaakt
in die sessie. En omdat ik de lat hoog
had gelegd, ben ik op de vrije middag
teruggegaan om zo’n 1000 foto’s extra
te maken! Eenmaal gevangen door een
onderwerp, kan ik niet gauw loslaten.
Bij slechts één foto viel alles samen.
Daar was ik zeer tevreden over, de kers
op de taart van twee heerlijke sessies
aan het strand.
68 Thema - Abstract

Thema
Magisch impressionisme
Abstracte fotografie heb je in allerlei vormen, bijvoorbeeld een
superstrakke foto met alleen maar lijnen, maar ook foto’s met een meer
impressionistisch karakter. Door middel van ICM (intentional camera
movement) probeer ik deze vorm van abstracte fotografie te bereiken.
Moniqu Hoogendijk www.instagram.com/monique_hoogendijk
Afhankelijk van de omstandigheden –
landschap, lucht, zonsopkomst – kan het
een heel abstracte foto worden (foto 1),
maar onder andere omstandigheden
kan ik er door een bepaalde wolkenpartij,
aanwezige bomen en zonsondergang
ook nog een surrealistisch tintje
aan geven (foto 2). Er ontstaat dan een
magisch landschap dat er totaal niet is,
maar dat je met behulp van je camera en
de bewegingen die je ermee maakt kunt
creëren.
De basis bij mij is altijd een sluitertijd van
1,3 seconden, ISO 100 en een variabel
ND-filter (1-5 stops). Bij mij wordt de
foto echt in de camera gemaakt. In
Photoshop zet ik alleen de kleur wat aan,
haal wat ruis weg en verwijder eventueel
storende elementen.
Foto 1. 18mm; 1,3s bij f/5; ISO 100.
Foto 2b. 18mm; 1,3s bij f/10; ISO 100.
De mate van abstractie ontstaat door
de soort bewegingen die ik maak en de
snelheid ervan. Bij bepaalde omstandigheden,
bijvoorbeeld grondmist, ontstaat er
al gauw een witte streep op mijn foto als ik
ICM toepas en als er dichte mist is, blijft er
een soort van witte, vage foto over. Dat is
natuurlijk niet wat ik wil bereiken. Daarom
dacht ik lange tijd dat mist niets voor mij
was. Toen ik op een ochtend de deur uit
stapte, was de wereld echter zo mooi met
de mist en zonsopgang dat ik naar binnen
ging, mijn camera pakte en het toch nog
een keer probeerde. In het begin lukte het
niet de vaagheid te bereiken die ik wilde.
Ik begon heel kleine bewegingen met een
lage snelheid te maken en langzamerhand
ontstond er een beeld waar ik blij van werd,
met voldoende vaagheid en magie (foto 3).
70 Thema - Abstract
Foto 3. 18mm; 1,3s bij f/14; ISO 100.

Mijn foto
Dipping deer
Het is alweer een paar jaar geleden dat
ik samen met mijn man een rondreis
door Canada heb gemaakt. Net zoals
heel veel mensen hebben ook wij de
parken Jasper en Banff bezocht. Wat is
het daar genieten als je zoals ik van de
natuur houdt. Als fotograaf ben je altijd
op zoek naar het mooie licht. Daarom
is het tijdens onze reizen altijd vroeg
opstaan en laat onder de wol. Ook deze
avond wilde ik heel graag de mooie
zonsondergang meepakken. Terwijl ik
probeerde de laatste zonnestralen te
vangen op de bergen van Banff hoorden
wij een hoop gekraak in de struiken een
eindje verderop. Mijn man zag dat daar
een wapiti het water in wilde gaan om
af te koelen. Nou, ik kan je vertellen,
dan slaat je hart over en weet je dat dit
een heel bijzonder moment is. Ik ben
toen heel voorzichtig naderbij geslopen,
gebruikmakend van de dekking van de
struiken, en kon mij zo positioneren
dat het hert voor mij lag in het gouden
meer. In gedachten zie ik Johan nog
steeds staan, druk gebarend dat ik niet
dichterbij mocht gaan. Dat vond hij te
gevaarlijk. Maar ik kon niet anders. Ik
wist dat ik moest proberen achter het
hert te komen, zodat ik de juiste lichtval
had op het meer en de bergen achter
het hert. Deze momenten en foto’s zijn
zeldzaam en vergeet je nooit weer. Als
wij deze foto terugzien, moeten we er
altijd nog hartelijk om lachen. Johan die
druk gebaart en ik doe net of ik hem niet
zie. Want in gedachten had ik de foto al
gemaakt … ‘What a wonderful world.’
Christien Brandwijk
74 Mijn foto

De VIJF van
Tom Kruissink
Natuurfotograaf Tom Kruissink gaat met de billen bloot en
deelt enkele tips, guilty pleasures en funfacts.
www.instagram.com/kruissinktom
Mijn mooiste fotografiemoment
Dit was het moment dat ik een jonge boomvalk
ontdekte die ik, door omzichtig te werk te gaan, tot
op twintig meter kon benaderen. De dag daarop
zag ik dat hij een prooi had. Ineens waaide de
boomvalk met prooi en al van de paal en ik wachtte
tot hij terugkwam. Toen dat maar niet gebeurde,
besloot ik ernaartoe te lopen. Net op dat moment
vloog hij uit het gras naar mij toe en ging binnen
drie meter van mij vandaan zijn prooi opeten.
Mijn favoriete hulpmiddel
Als ik macro ga fotograferen neem ik meestal een
oud hulsje van een diafilmpje mee. Dit gebruik ik
boven op de interne flitser van de camera (in dit
geval nog een oude DSRL-camera Sony A700).
Dit werkt perfect om in te flitsen met tegenlicht
of om hinderlijke schaduwen op het onderwerp
te voorkomen.
Mijn favoriete gebied
De Engbertsdijksvenen is een prachtig
hoogveengebied op vijf minuten rijden van mijn
woonplaats Vriezenveen (Twente). Hier zijn in
het voorjaar adders, heikikkers en de blauwborst
heel mooi te fotograferen. Later in het jaar
zijn er veel libellen te zien en ook vogels als de
wielewaal en kraanvogel, die hier broeden. Het
landschap is ook prachtig, zeker als er veel water
staat. In het najaar doe ik hier vogeltrektellingen.
Mijn droomfoto
Ik heb de wolf al op de gevoelige plaat kunnen
zetten op de Veluwe. Maar een wens is om hem
nog een keer in mijn favoriete gebied te fotograferen,
de Engbertsdijksvenen. Hij is hier al eens
gezien en ik heb ook al een paar keer uitwerpselen
gevonden.
Mijn grootste blunder
Een aantal jaar geleden had ik de wekker om vier uur gezet om in de Weerribben macro te fotograferen.
Na een uur rijden kwam ik aan en het bleek een schitterende ochtend met veel dauw. Ik pakte
mijn camera uit de tas en daar bleek mijn groothoekobjectief nog op te zitten, omdat ik de week ervoor
trouwfoto’s had gemaakt. Mijn macrospullen zaten echter in een aparte tas, die nog thuis lag.
De vijf van - Tom Kruissink
75

10 Oogsnoepjes
Elke dinsdag organiseren wij op zowel
Facebook als op Instagram een challenge en de
winnende foto’s worden de maandag daarop,
met naamsvermelding, gepubliceerd op deze
accounts. Omdat veel foto’s te mooi zijn om
alleen online te bewonderen, hierbij een selectie
uit de winnende beelden.
5x Facebook Challenge
Jannette van der Boon, www.facebook.com/jannette.
vanderboon, PADDENSTOELEN
Christa Moetwil-van Dijk, www.facebook.com/christa.moetwilvandijk
HET BOS
Enna Butte, www.facebook.com/enna.butte OOGCONTACT
Erwin Dijkshoorn, www.facebook.com/erwindijkshoorn1980 CAMOUFLAGE
Katinka van den Akker, www.facebook.com/katinka.vandenakker
INDIAN SUMMER
78 Weekchallenge - Natuurfotografie.nl

Middelste bonte specht verstopt zich. 600mm; 1/250s bij f/7.1; ISO 6400.
Hutspot
Fotohut De Mast
Tijdens corona verrezen in de Lage Landen meerdere fotohutten.
Zo ook deze van Carla Daems. In 2020 zocht ze naar een plek waar
ze even tot rust kon komen. Dat bleek een zeer vogelrijk plekje.
Tekst en foto's: Bob Luijks
We hebben net de natste oktober ooit achter de rug, wanneer
Fotohut De Mast in mijn agenda staat. Ook de komende periode
staan er vooral regenwolken op het programma, reden voor
mij om pas om 9.00 uur ’s ochtends bij de hut af te spreken.
Eerder is het toch nog veel te donker in het bos. Tot mijn
grote verbazing schijnt de zon volop en belooft het zowaar een
vriendelijk intermezzo te worden tussen alle natte dagen. De
duidelijke beschrijving leidt me zonder problemen richting de
naamloze weg. Al snel arriveert Carla met haar dochter. Ze wijst
me de weg en overhandigt me verschillende bakjes met voer.
Wat een leuk plekje!
De zon schijnt, dus maak ik haast met voeren. Langs de natuurlijk
ogende vijver liggen verschillende ‘slimme’ takken waarin je
het voer (zonnebloempitten, pinda’s en meelwormen) kunt
verstoppen. Vogelpindakaas smeer ik aan de achterkant van
enkele staande takken en een dennenboom, twee kuikens knoop
ik vast aan een speciaal voor roofvogels bedoelde tak. Ik trek de
deur achter me dicht en kijk vol spanning naar wat er komen gaat.
Vrijwel direct arriveren een merel en een vink. Mijn aandacht
gaat echter naar de achtergrond; een donkere eekhoorn komt
aangerend. Hij plukt een walnoot van de bodem en maakt weer
dat-ie wegkomt. Mmm, daar lagen kennelijk nog walnoten van
een vorige bezoeker, naar mijn smaak op een wel erg grote
afstand. Ik besluit echter niet terug naar buiten te gaan om ze
op te ruimen, omdat je daarmee toch weer het een en ander
verstoort. Na een aantal rondjes heeft de eekhoorn alle ‘verre’
walnoten naar zijn winterdepot verplaatst en moet hij wel naar
de vijver komen om de door mij verstopte noten te vinden.
80 Hutspot - Fotohut De Mast

Editor's pick
Spreeuwendans
Het thema in veel van mijn fotografieprojecten is de sublieme natuur. Een overweldigende
natuur versus de nietigheid van de mens. Veelal ben ik in het buitenland om dit te
fotograferen. Tijdens de coronatijd, toen de internationale reizen niet mogelijk waren,
legde ik me toe op een bijzonder fenomeen in Noord-Friesland: de spreeuwendans.
Erik Hijweege www.hijweege.com
Walküre. 1/200s; ISO 4000.
84 Editor's pick - Spreeuwendans

Photo Challenge
Thema: Druppels
Van heel veel druppels wordt je nat, maar druppels
zorgen ook voor een oogverblindend bling-bling
in de natuur. Maak kennis met de winnaars van de
Photo Challenge 'Druppels'.
In ieder nummer sturen
we je op pad met een
gerichte opdracht. Maak jij
de beste, meest originele
foto, dan win je niet alleen
een publicatie in Natuurfotografie
Magazine,
maar maak je ook kans op
prachtige prijzen!
1 e prijs
Douwe Struiksma. 500mm; 1/400s bij f/6.3; ISO 500.
Een Laowa 90 mm f/2.8 2X Ultra Macro objectief ter
waarde van € 659,- beschikbaar gesteld door Laowa.
Jurycommentaar - Veel fotografen mijden de regen, maar fotograferen wel
achteraf de regendruppels in bijvoorbeeld bloemen. De jury roemt daarom ook de
fotograaf die wel het lef had om in de stromende regen deze bijzondere, winnende
foto te maken. Zonder regen een saaie plaat, nu een terechte winnaar.
88 Photo Challenge - Druppels

Column
Het beeld als levenselixer
Hij wilde nooit wat weten van computers en digitale zaken,
maar als ik nu bij hem binnenstap zit hij vaak op zijn tablet
filmpjes te kijken. Althans, hij scrolt met zijn linkerwijsvinger
door de voorgestelde videofilmpjes heen. Vroeger hield mijn
pa van techniek en mechanica en bleef het liefst ver weg van
de enen en nullen. En dat terwijl hij als röntgentechnicus er
in de jaren tachtig steeds vaker mee te maken kreeg. Ik hoor
hem nog vertellen over die ene keer dat hij in een operatiekamer
stond en de aanwezigen zich afvroegen hoe het kwam
dat alles toch aan het roesten was. Ze hielden hun twee digitale
vochtigheidsmeters voor zijn neus. Die gaven prima waarden
aan, laag genoeg. Mijn pa voelde echter de klefheid en pakte er
een ouderwetse haarhygrometer bij. Toen werd de aanwezigen
pas duidelijk dat ze hun toevlucht hadden genomen tot kapotte
digitale meetinstrumenten.
We zijn decennia verder. Nu zit hij hier. In zijn rolstoel, aan zijn
tafel. Zwaar gehandicapt door meerdere herseninfarcten en
niet meer in staat tot lopen en praten. Het taalcentrum in zijn
brein is stuk en ook lezen is er niet meer bij. Toch heeft hij nog
de krant. Hij bladert die als vanouds door, met zijn ene arm, en
ik lees hem er vaak uit voor. Over vogels, oceanen, bomen, of
iets anders dat de natuur of het heelal betreft. Ondanks de vele
schade in zijn hersenen begrijpt hij nog best veel dingen. Het is
aan hem te zien als een verhaal duidelijk is aangekomen.
Op de tablet kijken we filmpjes. Zoals die van een eekhoorn
die een met olijfolie ingesmeerde voederpaal in klimt. Hij lacht
hardop als het beestje tergend langzaam omlaag glijdt, door
gebrek aan grip. Ik zet webcams op van een savanne, drukbezochte
vogelvoederplekken of het uitzicht op de Harlinger
haven. Het beeld is voor hem de afleiding die hem door de
dag brengt. Het beeld appelleert, het beeld laat hem nog in de
samenleving zijn. Erbij zijn. Meedoen, genieten.
Als mijn pa zelf achter ‘het ding’ zit, is hij vaak te snel. Hij weet
inmiddels via grote gekleurde knoppen bij de filmpjes uit te
komen, maar veegt en drukt vervolgens zo snel op het scherm
dat er nauwelijks wat in beeld komt. Ik blijf maar zeggen: “Rustig,
rustig!” Maar dat komt niet echt door. De algoritmes houden de
voorgestelde filmpjes veelal op natuur en vliegtuigen. Maar als
je in het wilde weg drukt, kunnen de achterliggende formules
zomaar een andere kant op zwiepen. Zo zag ik laatst in de
voorgestelde video’s ook twee mensen op elkaar liggen. Pa wees
breed grijnzend naar de kleine still op het scherm en ik lachte
mee. Het vermaak van het beeld. Natuur, daar valt veel onder,
toch? Kortgeleden was mijn pa wel heel driftig op zijn tablet
aan het tikken toen ik binnenkwam. De werking van het scherm
is voor hem heel complex. Er werd wat paniekerig in het rond
geramd en hij kreeg een rood hoofd. Wat fijn toch dat er beeld
is. Om te genieten van de dingen des levens.
Grieta Spannenburg
www.tekstkameleon.nl
Column
91

My guilty pleasure
Sneeuwklokjes
Wat is het heerlijk om eind januari de eerste sneeuwklokjes te ontdekken en na een vaak donkere
en koude winter weer met je macro-objectief op pad te gaan om deze fotogenieke bloempjes te
fotograferen. De ervaring leert echter dat het fotograferen van sneeuwklokjes toch nog niet zo
makkelijk is. Waar moet je zoal op letten bij deze vorm van macrofotografie?
Judith Borremans www.judithborremans.com
Zeker als je macro-objectief gedurende
de winter in je tas (of thuis) is gebleven,
is het weer wennen om met macrofotografie
aan de slag te gaan. Het advies
is dan ook: neem de tijd. Ga lekker bij
de bloempjes zitten, stel je camera in
en ga op je gemak fotograferen. Soms
lukt het niet meteen, maar accepteer
dan dat de eerste foto’s niet gelijk de
allermooiste zijn.
Als je eenmaal bezig bent, merk je dat
sneeuwklokjes vaak in een bosje bij elkaar
staan. Dat oogt al snel nogal rommelig
als je dichterbij komt. Probeer dus orde
in de chaos te scheppen. Ga op zoek
naar een alleenstaand sneeuwklokje of
een bloemetje dat wat boven de andere
uitsteekt. Zelf vind ik twee sneeuwklokjes
die een beetje tegen elkaar aan
leunen ook altijd heel fotogeniek.
Fotografeer door de bloempjes heen. 100mm; 1/1250s bij f/2.8; ISO 640.
Basisinstellingen
• Camera op diafragmavoorkeuze (A of Av)
• Diafragma f/2.8 (of zo laag mogelijk)
• ISO 100
• 2/3 stop overbelichten
• Sluitertijd checken
• Handmatig scherpstellen
Bedenk dat dit mijn basisinstellingen
zijn, die resulteren in de foto’s die je in
dit artikel ziet. Wijk gerust af als je de
sneeuwklokjes op een andere, meer jouw
wijze wilt vastleggen!
Sneeuwklokjes hebben ranke steeltjes
en zullen al snel een beetje meewiegen
in de wind. De sluitertijd moet dus kort
genoeg zijn. Is het donker weer of zit je
bijvoorbeeld in het bos verscholen, dan
is het misschien nodig de ISO-waarde
Bloempje met rijp. 100mm; 1/60s bij f/2.8; ISO 125.
92 My guilty pleasure - sneeuwklokjes

Ontdek de plek
Meetjeslands Krekengebied
“Eenden vliegen snaterend van een kreek op en de bruine kiekendief scheert over
een rietland. Grutto’s laten luidruchtig van zich horen wanneer ze op een bloemrijk
grasland hun nestje maken. De dijken bloeien paars, geel en blauw en dat is ook
insecten niet ontgaan.” Zomaar een zomerbeeld dat je kunt schetsen van de natuur
in het Meetjeslands Krekengebied. Die natuur ligt verspreid tussen grote partijen
akkers en weides in, want dit poldergebied is een echte landbouwregio. In de winter
komen vogelkijkers en natuurfotografen zich er vergapen aan honderden ganzen en
eenden, maar evengoed vormt het landschap van verstilde kreken, imposante dijken
en overstroomde graslanden het unieke decor voor prachtige winterbeelden.
Ludo Goossens www.ludogoossens.be
Het Meetjeslands Krekengebied ligt in
het uiterste noorden van Oost-Vlaanderen,
in de gemeentes Maldegem,
Sint-Laureins, Assenede en Wachtebeke,
tegen de Nederlandse grens aan. Hoe
wij het landschap in dit gebied nu
zien, kent zijn oorsprong in de middeleeuwen.
Toen werd het leven in het
gebied bepaald door het ritme en de
grillen van de zee. Kreken, dijken en
polders zijn restanten van dat woelige
verleden waarin de mens vocht tegen
de kracht van de zee. Het opwerpen van
dijken om land te winnen op zee was
een werk van jaren en van vele handen.
Het bouwen van die dijken gebeurde op
een doordachte, systematische manier –
tot aan de afwerkingslaag toe, zodat de
planten op de dijk bestand waren tegen
het schurende zeewater.
Bijzondere dijkplanten
In heel wat dijken zit veel kalk, omdat
de grond waarmee de dijken zijn
opgeworpen veel schelpen bevatten.
Dat heeft tot op vandaag grote gevolgen
voor de soorten planten die op de
dijken groeien. Op de zuidhellingen
groeien niet alleen zonnekloppers,
maar ook kalkminnaars. Soorten als
agrimonie, wilde marjolein en zelfs
96 Ontdek de plek - Meetjeslands Krekengebied

Colofon
In ons volgende nummer:
Natuurfotografie Magazine is een uitgave van
PiXFACTORY en verschijnt 6 keer per jaar.
Coverfoto: Roosmarijn Bruijns.
Vogels zijn van zichzelf al kleurrijk,
maar de vogels van Roosmarijn
shinen echt! Bekijk meer van haar
op pagina 10.
Redactieadres
Natuurfotografie Magazine
Postbus 7, 3860 AA Nijkerk | tel + 31 (0)33 2451260
redactie@natuurfotografie.nl | www.natuurfotografie.nl
facebook.com/natuurfotografienl
instagram.com/natuurfotografie.nl
Hoofdredacteur
Bob Luijks - bob@natuurfotografie.nl
Redactieteam
Arno ten Hoeve, Bob Luijks, Roeselien Raimond,
Kim Reijners en Daan Schoonhoven
Portfolio Csaba Daróczi
Tekstredactie
Tekstbureau Met rode letters
Ontwerp en vormgeving
Arno ten Hoeve
Druk
Drukkerij Roelofs, Enschede
Aan dit nummer werkten mee
Christine Averberg, Judith Borremans, Johan Bosman,
Christien Brandwijk, Roosmarijn Bruijns, Laura van der
Burgt, Veerle Decocq, Iris Depassé, Renzo Gerritsen,
Ludo Goossens, Erik Hijweege, Marijn Heuts, Monique
Hoogendijk, Jowan Iven, Nico van Kappel, Tom Kruissink,
Caroline Langevoord, Koen De Langhe, Conny Lundström,
Sam Mannaerts, Corné Ouwehand, Hans Overduin,
Alex Pansier, Chris van Rijswijk, Maurice Smeets,
Grieta Spannenburg, Jolanda Vlastuin, Wim Vooijs,
Johan van der Wielen
Distributie
Aboland www.aboland.nl
VMB press www.vmbpress.nl
Abonnementen
De prijs voor een jaarabonnement bedraagt € 49,95 voor 6 nummers.
Abonnementen kunnen bij ieder nummer ingaan en worden automatisch
verlengd. U kunt uw abonnement maandelijks beëindigen. Aanmelding
kan via onze website (www.natuurfotografie.nl/abonneren) of bij Abonnementenland
via telefoonnummer +31 (0)251 257924. U kunt hier ook
terecht voor vragen over bezorging. Adreswijzigingen dienen schriftelijk
te worden doorgegeven aan Abonnementenland met vermelding van de
oude en de nieuwe adressering en het telefoonnummer. Opzeggingen
kunt u doorgeven via www.natuurfotografie.nl/klantenservice of via www.
aboland nl. Abonnementenland is ook bereikbaar via Twitter via @Aboland_
klanten. Opgave en vragen over abonnementen in België: Abonnementenland,
Ambachtlaan 21 Ubit 2a, 3001 Heverlee, +32 (0)28 085523.
www.bladenbox.be voor abonneren of aboland.be voor adreswijzigingen
en opzeggingen. Voor een abonnement in België betaalt u € 5,- extra
aan verzendkosten voor 6 nummers. Abonnee worden vanuit een ander
land? Neem contact met ons op voor de verzendkosten. Deze bedragen
gemiddeld € 10,- tot € 15,- voor 6 nummers. Beëindigen abonnement
België: Opzegging dient 8 weken voor afloop van de abonnementsperiode
in ons bezit te zijn. Abonnementsprijs overige landen EU: € 99,95.
Abonnementsprijs voor de rest van de wereld: € 149,50.
Mijn project Anthropoceen
Thema Exoten
Foto: Edward Burtynsky
www.natuurfotografie.nl
© PiXFACTORY
Niets uit deze uitgave mag op welke wijze
dan ook worden verveelvoudigd en/of
openbaar gemaakt zonder voorafgaande
schriftelijke toestemming van de uitgever.
Natuurfotografie Magazine drukken we
op papier van verantwoorde herkomst.
FSC C116979.
Foto: Bob Luijks
98

Onmisbare
producten voor
de natuurfotograaf
1
4
Hoe fijn is het als je in je
fototas alles voorhanden hebt
2
om onder alle omstandigheden
optimaal te kunnen
5
fotograferen. Onderstaand
vind je tal van accessoires die
jouw leven als fotograaf een
6
stuk aangenamer maken.
3
10
8
7
9
11
15
12
14
16
13
17
18
1. Giotto’s Rocketblower | 2. Nitecore NU17 Ultra Lightweight Headlamp
3. Peak Design Slide Camerariem | 4. EasyCover Lens Oak voor 14 verschillende objectieven
5. Caruba Raincover B1 Black Small | 6. Omegon Dauwlint 30cm met USB aansluiting
7. SmallRig 2213 Folding Tool Set | 8. Caruba Paraplu Translucent Wit 109 cm
9. NiSi Close Up Lens Kit NC 77mm | 10. Wimberley PP-400 The Ground Plamp
11. Godox Reflectieschermpjes 5-in-1 Ø 60cm | 12. NiSi Macro Focusing Rail | 13. Fotopro X-Go
HR Chameleon Tripod | 14. Godox M1 RGB Creative Light | 15. Buteo Photo Gear Bag Hide
16. Buteo Photo Gear 3D Leaves Poncho | 17. Buteo Schuiltent Buteo Mark II
18. Buteo transport Trolley
Ga naar webshop.natuurfotografie.nl voor meer handige producten en om te bestellen.

2 0
2 4
Foto: Bas Oosterom
De Groene Camera is dé fotowedstrijd voor natuurfotografen uit
Nederland en België en wordt georganiseerd door PIXFACTORY,
uitgever van o.a. Natuurfotografie.nl en Natuurfotografie Magazine.
Wil jij kans maken op een van de vele prijzen uit het prijzenpakket ter
waarde van € 15.000?
Doe mee en upload je natuurfoto(‘s) via www.groenecamera.nl binnen de
volgende onderdelen:
Natuurfotograaf van het jaar
Natuurfoto van het jaar
Natuurtalent van het jaar
De prijswinnende foto’s worden geëxposeerd in het Museon- Omniversum
in Den Haag, en krijgen ruime aandacht in Natuurfotografie Magazine en op
Natuurfotografie.nl
Insturen kan tot 12 februari 2024 | Meld je aan op groenecamera.nl