De vlaamse Schrijnwerker - Bouwmagazines

20
Dossier: Houten schrijnwerk
Nieuw kader voor houten schrijnwerk?
Gelijmd-gelamelleerde en gevingerlaste houten balken
kunnen als halfafgewerkte producten worden aangekocht,
of door de schrijnwerker zelf ter plaatse worden samengesteld.
Met dit artikel willen we u op weg helpen naar een
mogelijk nieuw kader voor het houten buitenschrijnwerk.
Een overzicht van kritische parameters en aandachtspunten
bij de productie en kwaliteitscontrole van gelijmdgelamelleerd
(gevingerlast) hout biedt een ruggengraat voor
kwaliteitsvolle implementatie van dergelijke producten in
het bestaande productieproces.
Gelijmd-gelammelleerd (gevingerlast) versus
massief hout
Men kan zich terecht de vraag stellen of gelijmd-gelammelleerd
hout in elk geval ‘beter’ is dan het gebruik van massief hout.
Deze vraag heeft geen eenduidig antwoord. Bij deze afweging
spelen immers meerdere factoren mee die in functie van het
eindproduct en de voorkeuren van de fabrikant en/of klant de
balans in een andere richtig kunnen doen overhellen.
Het gebruik van samengestelde balken heeft het voordeel dat
relatief meer hout kan worden ingezet voor de toepassing van
houten buitenschrijnwerk. De techniek van vingerlassen en
lamelleren laat immers toe om de ‘ontoelaatbare’ defecten uit
de balken te verwijderen. Voor sommige houtsoorten wordt
vandaag de zoektocht naar dit ‘foutvrij’ materiaal met de dag
moeilijker. Daartegenover staat dat deze verlijmingsstappen
moeten onderworpen worden aan een grondige kwaliteitscontrole.
Dit kan gaan over een ingangscontrole als de profielen
worden aangekocht of een productiecontrolesysteem wanneer
de samengestelde balken ter plaatse worden geproduceerd. Verderop
in dit artikel wordt ingegaan op de stappen die daarvoor
nodig zijn.
Een ander element dat in de afweging meespeelt is de thermische
performantie van de eindprofielen. Met het oog op
de toekomst wordt schrijnwerk voor laagenergie- en passiefwoningen
snel belangrijker. Het gebruik van samengestelde
balken biedt dan de mogelijkheid om houtsoorten te combineren
en/of een isolatiemateriaal mee op te nemen. Ook deze
verlijming verdient de nodige aandacht. Het nadeel dat hierbij
bijna onmiddellijk zichtbaar wordt, is de verankering van het
schrijnwerk en de stijfheid van het geheel. Dit zijn bijkomende
aandachtspunten bij de ontwikkeling van (ver)nieuw(d)
e raamprofielen, hierbij rekening houdende met de zwaarder
wordende beglazing en/of groter wordende glaspartijen.
De Vlaamse Schrijnwerker ■ noVember 2012
Een bijkomend argument dat vaak wordt geopperd, is het
ecologisch profiel. Het verlijmen van samengestelde elementen
laat toe om meer hout op te waarderen en ook meer ‘lokaal’
hout in te zetten. Omwille van de dunnere secties is ook minder
energie nodig voor het drogen van het hout. Aan de andere
kant wordt wel lijm aan het verhaal toegevoegd. Bij dergelijke
afwegingen is de voorkeur van de klant vaak doorslaggevend.
Tot slot mag ook de kostprijs van het verhaal niet uit het oog
worden verloren. Dit is en blijft een bedrijfsgebonden verhaal.
Grondstoffen
Inge Wuijtens & Lieven De Boever
De ene houtsoort is de andere niet !
Sommige houtsoorten zijn minder makkelijk te verlijmen dan
andere. Algemeen kan worden gesteld dat naaldhout en lichtere
loofhoutsoorten als meranti zich vlot laten verlijmen, mits men
een nauwkeurige opvolging van de richtlijnen van de lijmfabrikant
in acht neemt. Voor houtsoorten als eiken en afrormosia
dient extra aandacht te worden besteed aan de keuze van een
geschikte lijm. Het betreft immers houtsoorten waarvan de
‘chemie’ van het oppervlak wordt beïnvloed door de zuurtegraad,
vetvlekken of andere inhoudsstoffen. Alvorens een
volledige productiereeks op te starten met een aangepaste lijm
of een nieuwe houtsoort, dient de verlijming op kleine schaal
te worden uitgetest aan de hand van een delaminatieproef en
eventueel een afschuifproef. De voorschriften van de lijmfabrikant
dekken immers een breed gamma. Daardoor is het nodig
de meest invloedhebbende parameters te kennen en te beheersen
waarin drie elementen in evenwicht worden gebracht: de
lijm, de houtsoorten en de techniek van verlijming.
De dimensies, de stabiliteit en de vochtgehaltes van het
gezaagd hout en halfafgewerkte profielen dienen te voldoen
aan de specificaties in EN 13307-1 en CEN/TS 13307-2 waarvan
een overzicht wordt gevonden in Tabel 1 (zie pag 16).
Figuur 1 Kwasten in de vingerlas zijn niet toegelaten