uytland - Papermaker

Noord-Friesland buitendijks
4.000 ha waardevol gebied
Dit uiterst waardevolle deel van het
Waddengebied vindt u buiten de zeedijk,
tussen de Zwarte Haan en de pier van de
veerboot naar Ameland, bij Holwerd. Het
bestaat uit zo’n 4.000 hectare zomerpolders,
kwelders en slikvelden (de vroegere landaanwinningswerken).
Noord-Friesland buitendijks
is eigendom van het rijk en van een aantal
particuliere instanties. Tot nu toe worden
hier, met name in de zomerpolders, ‘s zomers
koeien, schapen en paarden geweid. Om hen
te drenken zijn speciale drinkdobben gegraven.
Hierin bevindt zich brak water, waarin
zich in de loop der tijd een heel eigen flora
en fauna heeft ontwikkeld. De dobben zijn
voorzien van hoge ringwallen om bij hoge
vloed het zoute water te keren. Ook wordt
een deel van de polders benut voor de teelt
van akkerbouwproducten.
Zeldzaam mooi
De kwelders zijn zogenaamde vastelandskwelders.
Dit type kwelder is uiterst schaars
geworden. De helft van de in Nederland nog
aanwezige vastelandskwelders liggen hier!
Zij lopen zo nu en dan, bij hoge vloed, nog
onder. Daarom bestaat de plantenwereld
hier meestal uit soorten die zout water goed
kunnen verdragen. De bodemfauna is bijzonder
rijk gevarieerd en helemaal ingesteld op
een leven op de grens van land en zee. U
vindt er naast enkele slakkensoorten ongeveer
1500 soorten geleedpotige diertjes,
zoals mijten, spinnen en kreeftachtigen. De
meeste soorten hebben een eigen bijzondere
strategie om niet te verdrinken. Zo kan de
springstaart, een klein vleugelloos insect,
desnoods wel 2 à 3 weken onder water blijven.
De kwelders zijn ook uitermate waardevolle
broedgebieden voor typische kustvogels
zoals de kluut, het visdiefje, de Noordse
stern, de scholekster en de tureluur. Op de
grens van de kwelder met de slikvelden
groeien vooral zeekraal en Engels slijkgras;
op de iets hogere delen groeit het schorrekruid.
In de herfst, als schorrekruid en zeekraal
vol zaad zitten, zijn deze velden onmisbare
voedselgebieden voor eendensoorten
als de smient en de wintertaling en voor
zangvogeltjes zoals de fraters.
De slikvelden tenslotte zijn, ook internationaal
gezien, zeer interessante maar schaarse
leefmilieu’s in het Waddengebied. Het
merendeel van de hier aangetroffen bodemdieren
leeft min of meer ingegraven in de 10
à 15 cm dikke, bovenste sliblaag. Tijdens het
afgaand tij vinden vogels hier een rijk voorziene
dis, met op het menu o.m. het wadslakje,
nonnetje, zeeduizendpoot, slijkgarnaal,
platte slijkgaper en de draadworm.
8 miljoen vogels!
Schattingen hebben uitgewezen dat door de
rust, de ruimte en de enorme voedselrijkdom
jaarlijks ca. 8 miljoen vogels gebruik maken
van het Nederlandse deel van het
Waddengebied. Het zij om te broeden, het
zij om zich te voeden op voor- en najaarstrek,
het zij om te overwinteren. Noord-Friesland
Buitendijks neemt daarvan ongeveer 1 miljoen
voor haar rekening. Het aantal verschillende
soorten loopt in de tientallen: brandganzen,
rotganzen, kolganzen, smienten,
pijlstaarten, slobeenden, kluten, kanoet-
,krombek- en bonte strandlopers, rosse grutto’s,
tureluurs, zwarte en groene ruiters,
grutto’s en wulpen, goud- en zilver plevieren
en vrijwel alle meeuwensoorten. Ook roofvogels
als buizerd en ruigpootbuizerd, bruine
en grauwe kiekendief, slechtvalk en smelleken
doen dit gebied in grote getale op de
trek aan. Internationaal gezien vertegenwoordigt
Noord-Friesland Buitendijks een
enorme waarde.
Een rijke broedvogelpopulatie
Er zijn maar liefst 30 soorten vogels als
broedvogel vastgesteld. Opvallend zijn o.a.
4
een
uniek
natuurgebied
de constante grote aantallen broedparen
scholeksters, kluten en kokmeeuwen. Maar
ook de kievit, grutto, tureluur, visdiefje, graspieper,
Noordse stern, bergeend, eidereend,
veldleeuwerik, witte en gele kwikstaart en in
mindere mate rietgors, tapuit, kleine karekiet,
patrijs en de bontbekplevier worden als
broedvogel aangetroffen.
Uw bezoek meer dan waard
Een belangrijk deel van dit gebied, de
Bildtpollen, ligt tussen Zwarte Haan en
Nieuwebildtzijl. Dit is opengesteld voor het
publiek, behalve in de broedtijd. In het vooren
najaar kunt u hier, zeker met een goede
verrekijker bij de hand, volop kijkplezier
beleven aan de grote aantallen vogels die op
de hoogwatervluchtplaatsen rusten. Blijf bij
voorkeur op enige afstand. Dan verjaagt u ze
niet en kunt u langer en intens genieten van
hun aanwezigheid. Ook landinwaarts, met
daarboven vaak eindeloos mooie wolkenluchten
maken een bezoek aan dit gebied
meer dan de moeite waard.
‘It Fryske Gea’: duurzaam natuurbehoud.
Inmiddels is Noord-Friesland Buitendijks in
het Natuurbeleidsplan van de overheid aangewezen
als kerngebied. De toekomstige
beheerder van het gebied is de provinciale
vereniging voor natuurbescherming ‘It Fryske
Gea’. Deze organisatie zet zich in voor duurzaam
natuurbehoud in het Waddengebied,
evenals voor natuurprojecten elders in de
provincie Friesland. Wilt u hier meer van
weten, bezoek dan het informatiecentrum
op de terp in Hogebeintum. ‘It Fryske Gea’
organiseert ook regelmatig buitendijkse
excursies onder leiding van een deskundige
gids. Informatie kunt u krijgen bij het
Toeristisch informatiepunt in Sint-
Annaparochie.