ALINEA-INDELING Een alinea dient inhoudelijk een ... - HumOZ

ALINEA-INDELING
Een alinea dient inhoudelijk een samenhangend en afgerond geheel te zijn met een
kerngedachte die meestal in een of twee kernzinnen staat. Met die kerngedachte zou je min of
meer de hele alinea kunnen samenvatten. De kernzin van de alinea staat, zoals in deze alinea,
vaak vooraan, maar soms komt hij ook na een inleidende eerste zin of sluit hij de alinea bij
wijze van conclusie af. Een alinea kan dus nooit uit één zin bestaan, tenzij het een
onderschrift bij een foto is of iets dergelijks. In informatieve, journalistieke en literaire teksten
kom je soms korte zinnen tegenkomen omwille van de leesbaarheid en de afwisseling. Maak
in wetenschappelijke teksten echter altijd hele zinnen met minstens één werkwoord en een
onderwerp. Dus niet een zin als deze.
Een alinea moet samenhang vertonen; de zinnen moeten op elkaar aansluiten. Die
samenhang moet vooral blijken uit de inhoud van de alinea, dus uit wat je te melden hebt, en
je kunt de samenhang verduidelijken door middel van verbindingswoorden zoals ‘want’,
‘bijvoorbeeld’, ‘zodoende’, ‘maar’, ‘daarom’, ‘daarentegen’, ‘de volgende punten’, ‘dus’,
enzovoort. Met dat soort woorden brei je de zinnen aan elkaar en geef je verbanden tussen de
zinnen aan.
Niet alleen de zinnen binnen de alinea’s moeten samenhang vertonen, er hoort ook een
verband te zijn tussen de verschillende alinea’s. Ook die samenhang dient vanzelfsprekend
inhoudelijk te blijken en kan versterkt worden door middel van verbindingswoorden. Zo
verwijs ik in deze alinea zowel inhoudelijk als door middel van een verbindingwoord naar wat
ik hierboven heb geschreven. Een goed opgebouwde tekst zit inhoudelijk samenhangend in
elkaar, en een duidelijke alinea-indeling draagt daaraan bij en geeft af en toe rust.
Inspringen of witregel?
Het stukje over verbanden binnen en tussen alinea’s hierboven is afgerond en daarom ben ik
nu een nieuwe paragraaf begonnen, die ik heb aangegeven door middel van een witregel. Je
kunt boven zo’n nieuwe paragraaf, dus na een witregel, eventueel een tussenkopje zetten,
zoals ik hier heb gedaan. Zet ook witregels in je literatuurlijst, zodat de verschillende
publicaties duidelijk van elkaar zijn te onderscheiden. Over het algemeen kunnen witregels
weinig kwaad, want mits juist geplaatst, creëren ze een rustige en overzichtelijke bladspiegel.
Een lezer krijgt meer zin om een in blokken ingedeelde, overzichtelijk ogende tekst met
witregels (en tussenkopjes) te lezen, dan een pagina die zonder enige pauze helemaal is

volgeschreven. Als je daarbij ook nog regelafstand 1,5 aanhoudt, zoals in deze tekst, wordt je
werkstuk op die manier snel dikker!
Spring aan het begin van een nieuwe alinea in, zoals hier, maar niet aan het begin van
een nieuwe paragraaf, na een witregel of na een kopje of titel. Begin een nieuw hoofdstuk op
een nieuwe pagina (control en enter tegelijk indrukken) en spring daarna, net als na een
witregel of een tussenkopje, niet in.
Wees consequent in je gebruik van witregels (niet soms twee witregels en dan weer
één of drie) en al dan niet inspringen. Als je een witregel zet tussen kop en tekst, is dat
uitstekend, maar doe dat dan tussen elke kop en tekst. Dat consequent-zijn geldt ook voor
titels en kopjes, die je vet kunt drukken, in hoofdletters zetten of kunt onderstrepen. Let op:
overdaad schaadt. Dus onderstrepen en vetdrukken en inspringen enzovoort op één en
dezelfde pagina, geeft juist een chaotische indruk in plaats van een overzichtelijke.
Samengevat: probeer een logische, samenhangende en consequente alinea-indeling te
hanteren. Geef die samenhang vooral inhoudelijk aan, maar ook door middel van
verbindingswoorden, witregels, tussenkopjes, et cetera. Begin nooit ‘zomaar’ een nieuwe
regel. Geneer je niet als je hier moeite mee hebt en raadpleeg de docent, of overweeg een
schrijfcursus.
Succes!
door Caroline Roset, juli 2009