DE053LEUKSTEPLEKKENVAN - De leukste plek van Enschede

ScHOORSTENEN ZOVER HET OOg REIkT, ‘DE fABRIEkSSTAD ENScHEDE’ OP EEN ScHOOlWANDPlAAT (1916)
Aus TEXTIl gEwOBEN
Enschede und Textil sind
untrennbar miteinander
verwoben. Die etwa fünfzehn
steinreichen Textilfamilien wie
die ‘Van Heeks’ kultivierten
die Stadt über 100 jahre mit
ihren fabriken, Parks, Villen,
Arbeitersiedlungen, fußballklubs
und Infrastruktur. gleichzeitig
beuteten sie aber auch die
Arbeiter aus. In den ’70er jahren
stürzte der ganze Industriezweig
ein. Das Erbe der Textilbarone
und ihren Imperien ist aber bis
heute noch überall in der Stadt
zu finden.
wOvEN wITh TEXTIlE
Enschede and fabrics have
always been interwoven. In
more than a century’s time, the
city was cultivated by fifteen
immensely rich families, like the
Van Heeks. They built factories,
parks, villas, and working-class
houses, and set up football clubs
and infrastructure. However,
they also exploited the labourers,
who were extremely poor. In
the ‘70s, the industry collapsed
completely, but the heritage of
the textile barons is still there.
ENSCHEDE
mET TEXTIEl vERwEvEN
Enschede en textiel zijn onlosmakelijk met
elkaar verbonden. Bijna alles in de stad is te
herleiden tot de vijftien invloedrijke textielfamilies
die het leven er naar hun hand zetten;
de Van Heeks, janninks, Scholtens, Blijdensteins,
Ter kuiles, Menko’s en Ten cates. De prachtige
parken, landgoederen met rijke buitenhuizen,
stadsvilla’s, banken, scholen, voetbalclubs, een
vliegveld, bierbrouwerij, spoorlijnen, het Rijksmuseum
Twenthe; de ‘Hooge Heeren’ cultiveerden
Enschede en omstreken een eeuw lang.
Haar groei en bekendheid is aan hen te danken.
Ze brachten de bevolking veel goeds, maar buitten
de arbeiders tegelijkertijd uit. Ze waren ‘hard
als het staal van hun brandkast’, wat tot een
slecht imago en grote stakingen leidde.
De oorsprong van de Twentse textielindustrie
ligt in de 18e eeuw. Het door boeren tot linnen
verwerkte vlas wordt opgekocht door reizende
handelslieden in stoffen, de fabriceurs. Door de
afsplitsing van de Zuidelijke Nederlanden met
haar textielsteden Brugge en gent en de komst
van de stoommachine ontstaat vanaf 1850 een
nieuwe industrietak in Twente, die tot grote
bloei komt. fabriceurs worden fabrikanten en
Twente exporteert wereldwijd. In haar hoogtijdagen,
begin 20e eeuw, is ‘de Twentse textiel’
Nederlands grootste industriële werkgever.
Eenderde van het nationaal inkomen wordt in
Twente verdiend. De textielmagnaten varen er
wel bij. Zij behoren tot de rijkste Nederlanders. In
1920 verdient een fabrikant als jan Bernard van
Heek ruim 1,2 miljoen gulden!
De industrietak lijkt een eeuwig leven te hebben,
tot vanaf de jaren ‘60 de conservatief geleide
familiebedrijven stuk voor stuk sneuvelen. De
oorzaak: overproductie in Europa, concurrentie
van lagelonenlanden, het wegvallen van de
koloniën als gegarandeerde afzetmarkt en
gebrek aan innovatie. De teloorgang is een grote
klap voor Enschede, 13.500 arbeidsplaatsen gaan
verloren, de stad stad ligt er verlaten bij. Slechts
een handjevol bedrijven overleeft, de textiel is
niet meer. Wel heeft Enschede nog steeds opleidingen
fashion design & management, gevestigd
in De Maere, de oude Hogere Textielschool
waar ooit fabrikantskinderen het vak leerden.
Textiel zal altijd met Enschede verweven blijven.
15