Het-Seizoen-in-Cijfers-2011-12

GO AHEAD EAGLES
DEVENTER
Het seizoen in cijfers
2011/’12

2
Inhoud
HET SEIZOEN IN CIJFERS 1
KERNCIJFERS 3
DE BELANGRIJKSTE CIJFERS OVER HET SEIZOEN 2011/’12 3
INLEIDING 4
1.1 HET SPORTIEVE SEIZOEN 2011/’12 5
1.2 DE NEDERLANDSE VOETBALFAN 7
1.3 DE WEG NAAR GEZONDMAKING 8
2. OMZET 11
2.1 NETTO OMZET 11
2.2 WEDSTRIJDBATEN 13
2.3 SPONSORING 14
2.4 MEDIA GERELATEERDE INKOMSTEN 15
3. KOSTEN 16
3.1 BEDRIJFSLASTEN 16
3.2 PERSONEELSKOSTEN 18
4. TRANSFERMARKT 22
4.1 RESULTAAT VERGOEDINGSSOMMEN 22
4.2 SALDO RESULTAAT VERGOEDINGSSOMMEN EN AFSCHRIJVING VERGOEDINGSSOMMEN 25
5. EUROPA 26
BEGRIPPEN 31
COLOFON 32

Kerncijfers
Het seizoen in cijfers 2011/’12
DE BELANGRIJKSTE CIJFERS OVER HET SEIZOEN 2011/’12
EREDIVISIE
- Het bedrijfsresultaat in de Eredivisie is €15,1 miljoen negatief, een verbetering van 57% ten opzichte van
seizoen 2010/’11 en 68% ten opzichte van seizoen 2009/’10.
- De toeschouwersaantallen zijn licht gestegen tot een gemiddelde van 19.511 bezoekers per wedstrijd.
- De bezettingsgraad van de stadions blijft onverminderd hoog (90%).
- Het omzetniveau is nagenoeg gelijk gebleven met een divisietotaal van ruim €433 miljoen (+0,6%).
- De plaatsingspremies voor Europees voetbal daalden van €33 miljoen in seizoen 2010/’11 naar
€20,7 miljoen in het seizoen 2011/’12.
- De totale bedrijfslasten dalen, mede door een besparing van 6,8% op de salariskosten van contractspelers.
- De Eredivisie noteert een positief resultaat van €12,8 miljoen op de transfermarkt.
- Het weerstandsvermogen van clubs in de Eredivisie is gestegen naar ruim €86 miljoen.
JUPILER LEAGUE
- Het gezamenlijke bedrijfsresultaat in de Jupiler League is €4,3 miljoen negatief. Dit is een verbetering
van 27,3% ten opzichte van seizoen 2010/’11 en 59,8% ten opzichte van seizoen 2009/’10.
- De toeschouwersaantallen zijn gestegen met 7,3% tot een gemiddelde van 4.155 bezoekers per wedstrijd.
- De gemiddelde bezettingsgraad van de stadions is 57%.
- Vanwege hogere toeschouwersaantallen, zijn de wedstrijdbaten met 9,9% gestegen.
- De netto omzet is gestegen met 6,8% naar een gemiddelde van €3,2 miljoen per club.
- De totale bedrijfslasten zijn gestegen met 2,8% tot een divisietotaal van €62,3 miljoen.
- De personeelkosten zijn gedaald met 3,6%, vooral als gevolg van dalende salariskosten voor contractspelers
met 8,4%.
3

4
�
Inleiding
Voor u ligt het Seizoen in Cijfers 2011/’12. Een publicatie die voor het derde achtereenvolgende jaar
verschijnt en waarin de betaaldvoetbalorganisaties collectief inzicht bieden in de financiële situatie.
Op divisieniveau worden de cijfers over 2011/’12 gepresenteerd en afgezet tegen de vier seizoenen daarvoor.
SEIZOEN IN CIJFERS 2011/’12
Het Seizoen in Cijfers 2011/’12 is een uiting van
collectieve transparantie die door clubs en divisies
wordt nagestreefd en is bedoeld om media en publiek
inzicht te bieden in de financiële ontwikkelingen
binnen het Nederlandse betaald voetbal.
De publicatie is samengesteld door KNVB Expertise,
het kennis- en onderzoekscentrum voor het betaald
voetbal met als initiatiefnemers de Eredivisie CV, de
Coöperatie Eerste Divisie, de Federatie voor Betaaldvoetbal
Organisaties en de Koninklijke Nederlandse
Voetbalbond.
HERKOMST VAN DATA
De analyses in de publicatie zijn gemaakt op basis
van de jaarrekeningen die door de clubs voor
1 november 2012 zijn ingeleverd bij Bureau
Licentie zaken van de KNVB ten behoeve van het
licentie systeem. Het kan zijn dat de jaarrekeningen
na 1 november nog beperkt wijzigen als gevolg van
aanpassingen op verzoek van de licentiecommissie.
Voor extra analyse en duiding wordt tevens gebruik
gemaakt van andere rapportages van KNVB
Expertise, de KNVB en data afkomstig van UEFA.
De clubs maken hun clubcijfers uiterlijk 31 januari
2013 openbaar. Het kan zijn dat deze cijfers
verschillen van de jaarrekeningen die bij de KNVB zijn
aangeleverd, bijvoorbeeld door verschillen in
consolidatiekring of door beperkte afwijkingen in
waarderingsprincipes.
7,8 MILJOEN
Het document doet verslag van divisiebrede ontwikkelingen
over de afgelopen vijf seizoenen. In die
seizoenen promoveren en degraderen verschillende
clubs tussen de twee divisies. Dit betekent dat de
samenstelling van de divisies elk jaar anders is. Het
effect van promotie/degradatie is vooral merkbaar in
de cijfers van de Jupiler League. Waar het effect van
promotie en degradatie opvallend groot is, wordt
hiervan melding gemaakt in de toelichtingen bij de
figuren. De divisietotalen en gemiddelden geven
nuttige informatie en inzichten, de lezer dient zich
echter bewust te zijn van individuele uitschieters op
clubniveau, al dan niet veroorzaakt door incidenten.
OPZET
De publicatie bestaat uit vijf hoofdstukken. Het eerste
hoofdstuk is een inleidend hoofdstuk waarin een
overzicht wordt gegeven van een aantal belangrijke
parameters voor betaaldvoetbal organisaties. Er wordt
ingezoomd op de sportieve resultaten, toeschouwersaantallen
en de belangrijkste financiële resultaten.
Het tweede hoofdstuk staat in het teken van
inkomsten, waarbij wordt ingegaan op wedstrijdbaten,
sponsoring en media-inkomsten. In hoofdstuk drie
wordt ingegaan op de kosten van clubs, waarbij er
speciale aandacht is voor de personeels kosten en de
salariskosten voor contract spelers. In het vierde
hoofdstuk wordt ingegaan op de ontwikkelingen op
de transfermarkt en in het vijfde hoofdstuk worden
beide divisies in Europees perspectief geplaatst.
NEDERLANDERS ZIJN GEÏNTERESSEERD
IN VOETBAL.
Bron: KNVB Expertise & Blauw Research - Onderzoek Potentiële fans, 2012

1. Algemeen
1.1 HET SPORTIEVE SEIZOEN 2011/’12
Het Eredivisie seizoen 2011/’12 begon met de wedstrijd om de
Johan Cruijff Schaal tussen bekerwinnaar FC Twente en
landskampioen Ajax. Bekerwinnaar FC Twente won de
seizoens opening met 2-1. Ajax trok in de competitie wel weer
aan het langste eind en werd voor runner-up Feyenoord
landskampioen. Ajax plaatste zich hiermee voor de UEFA
Champions League. Feyenoord kwalificeerde zich door de
tweede plaats voor de voorrondes van dat toernooi.
De finale van het KNVB bekertoernooi werd gespeeld door PSV
en Heracles Almelo. PSV wist deze wedstrijd in zijn voordeel te
beslissen door een 3-0 overwinning.
Op basis van de stand na 34 wedstrijden plaatsten PSV en AZ
zich voor de Europa League. sc Heerenveen plaatste zich door
de vijfde plek voor de derde voorronde van dat toernooi en had
met Bas Dost de topscorer van het seizoen in de selectie.
Vitesse, FC Twente, N.E.C. Nijmegen en RKC Waalwijk streden in
Eindstand Eredivisie seizoen 2011/’12
BVO PUNTEN PLAATSING
1 Ajax 76 UEFA Champions League
Het seizoen in cijfers 2011/’12
2 Feyenoord 70 Voorronde UEFA Champions League
3 PSV 69 Europa League / Bekerwinnaar
4 AZ 65 Europa League
5 sc Heerenveen 64 3e voorronde Europa League
6 FC Twente 60 Play-O� / Fair Play Ticket 1e voorronde Europa League
7 Vitesse 53 Play-O� 2e voorronde Europa League
8 N.E.C. Nijmegen 45 Play-O�
9 RKC Waalwijk 45 Play-O�
10 Roda JC Kerkrade 44
11 FC Utrecht 43
12 Heracles Almelo 40
13 NAC Breda 38
14 FC Groningen 37
15 ADO Den Haag 32
16 VVV-Venlo 31 Play-O�
17 De Graafschap 24 Play-O� Jupiler League
18 S.B.V. Excelsior 19 Jupiler League
de play-offs om een ticket voor de voorrondes van de Europa
League. In de finale was Vitesse over twee wedstrijden te sterk
voor RKC Waalwijk waardoor het zich voor het eerst sinds 2002
kwalificeerde voor Europees voetbal. FC Twente kreeg een ticket
voor de voorrondes van de Europa League toebedeeld door de
hoge ranking van de Eredivisie in het Fair Play klassement van
UEFA.
S.B.V. Excelsior en De Graafschap streden tot op de laatste
speeldag tegen rechtstreekse degradatie uit de Eredivisie.
Met een totaal van 19 punten degradeerde S.B.V. Excelsior naar
de Jupiler League. In de spannende Jupiler Play-Offs om
promotie/degradatie wist VVV-Venlo zich te handhaven, maar
degradeerde De Graafschap alsnog na een spectaculaire strijd
tegen FC Den Bosch. FC Den Bosch werd in de finale van de
Jupiler Play-Offs afgetroefd door Willem II, waardoor de
Tilburgers promoveerden naar de Eredivisie.
5

6
FC Zwolle mocht zich na 34 wedstrijden tot kampioen van de
Jupiler League kronen en promoveerde hierdoor rechtstreeks
naar de Eredivisie.
Dankzij de unieke competitieopzet van de Jupiler League
verzekerden Sparta Rotterdam, Helmond Sport, FC Den Bosch
alsook FC Eindhoven zich door middel van het winnen van de
Bronzen Stieren voor beste teams van deelname aan de Jupiler
Play-Offs. Willem II, SC Cambuur, MVV Maastricht en Go
Ahead Eagles streden dankzij hun hoge eindnotering samen
met de periodewinnaars en VVV-Venlo en De Graafschap in de
Eindstand Jupiler League seizoen 2011/’12
BVO PUNTEN PLAATSING
1 FC Zwolle 72 Eredivisie
2 Sparta Rotterdam 65 * Play-O�
3 FC Eindhoven 63 Play-O�
4 Helmond Sport 62 * Play-O�
5 Willem II 58 Play-O� Eredivisie
6 FC Den Bosch 57 * Play-O�
7 SC Cambuur 56 Play-O�
8 MVV Maastricht 51 Play-O�
9 Go Ahead Eagles
* Periodekampioen
** 6 punten in mindering
GO AHEAD EAGLES
10 FC Dordrecht 50
11 Fortuna Sittard 48
12 FC Volendam 48
13 Almere City FC 40
14 FC Oss 35
15 sc Telstar 32
16 SC Veendam 22
17 AGOVV Apeldoorn 19
18 FC Emmen 17 **
DEVENTER 50
Play-O�
spannende Jupiler Play-Offs voor twee plekken in de Eredivisie.
VVV-Venlo en Willem II wisten uiteindelijk deze strijd in hun
voordeel te beslissen.
De topscorer van de Jupiler League werd Jack Tuyp van
FC Volendam met 20 doelpunten. Met deze prestatie heeft
Jack Tuyp de Gouden Stier voor topscorer seizoen 2011/’12
ontvangen. Arne Slot (FC Zwolle) werd uitgeroepen tot beste
speler, Art Langeler (FC Zwolle) tot beste trainer en Iliass Bel
Hassani (Sparta Rotterdam) tot beste talent.

1.2 DE NEDERLANDSE VOETBALFAN
Wedstrijdbezoek in de Eredivisie en de Jupiler League blijft
populair. In het seizoen 2011/’12 bezochten 7.242.016
mensen een wedstrijd in een van beide divisies. Ten opzichte
van het wedstrijdbezoek in het seizoen 2010/’11 is dat een
stijging van 3%. In de Eredivisie kwamen gemiddeld 19.511
mensen naar een wedstrijd en was de bezettingsgraad 90,2%.
Internationaal gezien behoort de Eredivisie qua bezettingsgraad
tot de top drie van Europa.
In de Jupiler League is het gemiddeld aantal bezoekers 4.155
en de bezettingsgraad 57,0%.
De Nederlandse fan waardeert de Eredivisie nog steeds. Zo
vindt 87% van de fans de Eredivisie een spannende competitie
en waardeert bijna negen op de tien fans het stadionbezoek in
zowel de Eredivisie als de Jupiler League als zeer goed. De
Nederlandse clubs weten steeds beter in te spelen op de
wensen van de fans, zo stijgt bijvoorbeeld de waardering van
fans voor de catering nog elk jaar. Ook voelen de fans zich over
het algemeen veilig in de stadions en waardeert men de
maatschappelijke activiteiten van de clubs.
Bron:
Eredivisie Fan Onderzoek 2011/’12
Jupiler League Fan Onderzoek 2011/’12
Rapportages beschikbaar via www.knvbexpertise.nl
57% DE
Het seizoen in cijfers 2011/’12
JUPILER LEAGUE HEEFT EEN HOGERE BEZETTINGSGRAAD
(57%) DAN DE SERIE A (50,9%) IN ITALIË.
Bron: KNVB / UEFA
7

8
1.3 DE WEG NAAR GEZONDMAKING
Deze paragraaf geeft de ontwikkeling weer van de divisies waar het gaat om het bedrijfsresultaat en het
weerstandsvermogen. De cijfers worden op divisieniveau weergegeven, over de afgelopen vijf seizoenen,
waardoor een ontwikkeling over tijd zichtbaar is. Het bedrijfsresultaat en het weerstandsvermogen van
Nederlandse betaaldvoetbalorganisaties zijn in deze paragraaf opgenomen. In de volgende hoofdstukken
worden deze cijfers verder uitgediept.
1.3.1 BEDRIJFSRESULTAAT
Het bedrijfsresultaat is het resultaat uit de gewone
bedrijfsuitvoering over een bepaalde periode, in dit
geval een seizoen. Anders gezegd, het bedrijfsresultaat
is de netto omzet minus de bedrijfslasten.
In de berekening van het bedrijfsresultaat worden
bijzondere of incidentele lasten en baten buiten
beschouwing gelaten. Dit zijn bijvoorbeeld
afschrijvingen op spelers of andere activa, het
resultaat vergoedingssommen (transfers) of verkoop
van vastgoed. Het bedrijfsresultaat wordt gezien als
de belangrijkste parameter in de gezondmaking van
het Nederlandse betaalde voetbal, omdat het een
beeld geeft van de normale bedrijfsvoering en
gefilterd is voor incidentele baten, lasten en
transfers. Deze incidentele posten van enkele clubs
kunnen het totaalbeeld vertekenen.

Bedrijfsresultaat Eredivisie
Bedrijfsresultaat (x €1.000)
De Eredivisieclubs behaalden in het seizoen 2011/’12 een
gezamenlijk negatief bedrijfsresultaat van ongeveer €15
miljoen. Ondanks het negatieve resultaat wordt hiermee de
positieve trend sinds het seizoen 2009/’10 doorgezet.
Bedrijfsresultaat Jupiler League
Bedrijfsresultaat (x €1.000)
20.000
0
-20.000
-40.000
-60.000
-5.000
-10.000
-15.000
-20.000
€ 8.010
€ -32.654
Ook in de Jupiler League is sprake van een positieve ontwikkeling
in de koers naar een gezonde financiële huishouding.
De trend van een dalend negatief bedrijfsresultaat die al sinds
2007/’08 is ingezet wordt in 2011/’12 voortgezet tot een
Het seizoen in cijfers 2011/’12
€ -48.088
€ -35.008
Bedrijfsresultaat
De belangrijkste oorzaak van de positieve trend ligt in het feit
dat de Eredivisieclubs hun kosten verder weten terug te brengen
en dan vooral de personeelskosten. Het lijkt er op dat het beleid
gericht op financiële gezondmaking zijn vruchten afwerpt.
bedrijfsresultaat van €4,3 miljoen negatief. De positieve
ontwikkeling is voornamelijk te danken aan gestegen
mediabaten en het stabiel blijven van de bedrijfslasten.
€ -15.149
2007/’08 2008/'09 2009/’10 2010/’11 2011/’12
0
€ -15.327
29% DE
€ -13.193
€ -10.699
2007/’08 2008/'09 2009/’10 2010/’11 2011/’12
EREDIVISIE TELT VAN ALLE HOOGSTE EUROPESE
COMPETITIES HET HOOGSTE AANTAL ACTIEVE SPELERS
ONDER DE 21 JAAR (29%). IN DE JUPILER LEAGUE
IS HET PERCENTAGE OOK 29%.
Bron: Coöperatie Eerste Divisie
€ -5.910
Bedrijfsresultaat
€ -4.298
9

10
1.3.2 WEERSTANDSVERMOGEN
Het weerstandsvermogen wordt bepaald door de hoogte van
de balansposten eigen vermogen en achtergestelde leningen.
De som van beide posten is het vermogen van een club dat
Ontwikkeling weerstandsvermogen Eredivisie
Weerstandsvermogen (x €1.000)
200.000
150.000
100.000
50.000
€ 159.137
€ 149.273
Het weerstandsvermogen in de Eredivisie is gestegen naar een
totaal van ruim €86 miljoen. Deze groei is vooral te verklaren
De clubs in de Jupiler League wisten het totale negatieve
weerstandsvermogen terug te brengen naar €-4,9 miljoen.
garant staat om te voldoen aan de verplichtingen aan de
reguliere schuldeisers. Het weerstandsvermogen geeft een
indruk in hoeverre clubs in staat zijn te voldoen aan hun lange
termijn verplichtingen.
Weerstandsvermogen
€ 86.367
0
€ 26.705
€ 26.485
2007/’08 2008/'09 2009/’10 2010/’11 2011/’12
Ontwikkeling weerstandsvermogen Jupiler League
Weerstandsvermogen (x €1.000)
0
-5.000
-10.000
-15.000
-20.000
€ -12.491
door de stadiontransactie van PSV en door private vermogensinjecties
in een aantal clubs.
-25.000
€ -20.449
€ -21.446
2007/’08 2008/'09 2009/’10 2010/’11 2011/’12
€ -8.759
Weerstandsvermogen
€ -4.927
Ondanks het negatieve bedrijfsresultaat is het weerstandsvermogen
in de Jupiler League verbeterd.

479,5 DE
2. Omzet
Het seizoen in cijfers 2011/’12
De belangrijkste inkomsten van een betaaldvoetbalorganisatie zijn sponsoring, wedstrijdbaten en media
gerelateerde inkomsten. Deze drie opgeteld zijn samen goed voor gemiddeld 85% van de totale omzet.
Andere inkomsten zijn voorbeeld subsidies en giften, merchandising en inkomsten uit catering. In dit
hoofdstuk is eerst de ontwikkeling van de totale omzet in de Eredivisie en Jupiler League weergegeven,
gevolgd door een uitsplitsing van de drie belangrijkste inkomstenbronnen.
2.1 NETTO OMZET
De netto omzet van een club bestaat uit inkomsten
uit wedstrijdbaten, sponsoring, media gerelateerde
inkomsten, subsidies en giften, merchandising &
business to consumer activiteiten, catering
inkomsten en overige inkomsten. Inkomsten uit
transfers worden gezien als incidentele inkomsten
en worden daarom niet meegenomen in de netto
omzet. Het resultaat op de transfermarkt wordt
behandeld in paragraaf 4.1.
GROOTSTE VOETBALCLUB VAN EUROPA OP BASIS VAN
NETTO OMZET, REAL MADRID, HEEFT EEN NETTO OMZET
VAN €479,5 MILJOEN (2010/’11), GELIJK AAN 1,11
KEER DE TOTALE OMZET VAN DE EREDIVISIE.
Bron: Deloitte, Football Money League 2012
11

12
Ontwikkeling netto omzet Eredivisie (gemiddeld per club)
Netto omzet (x €1.000)
De totale omzet van de clubs in de Eredivisie is ruim €433
miljoen. De gemiddelde omzet per club komt daarmee op circa
€24 miljoen, een stijging van 0,6% ten opzichte van seizoen
2010/’11. Elf clubs in de Eredivisie zagen hun netto omzet
stijgen, terwijl bij zeven clubs de netto omzet daalde.
Op divisieniveau daalden de wedstrijdbaten, maar werden er
extra inkomsten gegenereerd uit sponsoring, media gerelateerde
inkomsten en catering.
Ontwikkeling netto omzet Jupiler League (gemiddeld per club)
Netto omzet (x €1.000)
24.000
23.500
23.000
22.500
22.000
4.000
3.000
2.000
1.000
0
€ 23.431
5,9%
€ 23.832
1,7%
De omzet in de Jupiler League is met 6,8% gestegen naar
gemiddeld €3,2 miljoen per club. Deze stijging wordt
voornamelijk veroorzaakt door de effecten van promotie/
degradatie en door gestegen media gerelateerde inkomsten.
€ 23.348
Gem. omzet per club Procentuele verandering
€ 23.946
2,6%
€ 24.101
| |
-2,0%
| | |
2007/’08 2008/’09 2009/’10 2010/’11 2011/’12
€ 3.168
-3,1%
€ 2.870
-9,4%
0,6%
De effecten van Europese inkomsten zijn van grote invloed op
individuele clubs, maar zijn gezien de orde van grootte ook
van invloed op het divisietotaal. De inkomsten uit recettes,
plaatsingspremies en prijzengeld uit Europese competities
bedroegen in 2010/’11 €54 miljoen. Deze inkomsten daalden
in het seizoen 2011/’12 tot een bedrag van €38 miljoen.
€ 3.035
5,7%
Gem. omzet per club Procentuele verandering
| | | | |
2007/’08 2008/’09 2009/’10 2010/’11 2011/’12
€ 3.020
-0,5%
€ 3.224
6,8%
De totale gezamenlijke omzet in de Jupiler League is €58
miljoen. In de Jupiler League wisten tien clubs hun netto
omzet te vergroten, acht clubs daalden in netto omzet.

2.2 WEDSTRIJDBATEN
Na een flinke stijging in het seizoen 2010/’11 daalden de
wedstrijdbaten in het seizoen 2011/’12 met bijna 11% naar
een gemiddelde van €6,5 miljoen per club. Deze daling is bijna
in zijn geheel te wijten aan de daling van de inkomsten uit
Europees voetbal. In het seizoen 2010/’11 speelden twee
Het seizoen in cijfers 2011/’12
Wedstrijdbaten zijn de inkomsten die worden gerealiseerd in de categorieën recettes (competitiewedstrijden,
KNVB beker, Europese competities en vriendschappelijke wedstrijden), plaatsingspremies en prijzengeld in
verband met Europese competities en KNVB beker en opbrengsten uit de verkoop van seizoenkaarten.
Ontwikkeling wedstrijdbaten Eredivisie (gemiddeld per club)
Wedstrijdbaten (x €1.000)
Ontwikkeling wedstrijdbaten Jupiler League (gemiddeld per club)
Wedstrijdbaten (x €1.000)
8.000
7.000
6.000
5.000
4.000
600
500
400
300
200
€ 5.974
-9,2%
€ 6.425
7,5%
De opbrengsten uit wedstrijdbaten zijn in de Jupiler League
gestegen met 9,9% tot een gemiddelde van €508.000,- per
club. Deze stijging lijkt fors, maar is deels te verklaren door de
effecten van promotie en degradatie. Als er voor deze effecten
wordt gecorrigeerd, is er een stijging van 2,3% waarneembaar.
€ 5.793
Gem. wedstrijdbaten per club Procentuele verandering
| | | | |
2007/’08 2008/’09 2009/’10 2010/’11 2011/’12
€ 466
18,3%
285.656
€ 403
-13,5%
-9,8%
€ 7.333
26,6%
€ 6.543
-10,8%
Nederlandse clubs in de Champions League, terwijl dit in het
seizoen 2011/’12 één club was. Daardoor daalden onder
andere de plaatsingspremies voor Europese competities van
€33 miljoen in het seizoen 2010/’11 naar €20,7 miljoen in
het seizoen 2011/’12.
€ 469
16,4%
Gem. wedstrijdbaten per club Procentuele verandering
| | | | |
2007/’08 2008/’09 2009/’10 2010/’11 2011/’12
€ 462
-1,5%
€ 508
9,9%
De stijging van de wedstrijdbaten in de Jupiler League heeft
een verband met de gestegen toeschouwersaantallen. Het
gemiddelde aantal toeschouwers per wedstrijd is in seizoen
2011/’12 gestegen met 7,3% ten opzichte van seizoen
2010/’11.
IN TOTAAL HADDEN 285.656 MENSEN EEN
SEIZOENKAART VAN EEN CLUB IN DE
EREDIVISIE OF JUPILER LEAGUE IN HET
SEIZOEN 2011/’12.
Bron: KNVB Expertise
13

14
De gemiddelde sponsorinkomsten in de Eredivisie zijn licht
gestegen met 2,2% naar een kleine €11 miljoen per club.
Deze stijging is vooral te danken aan verbeterde businessfaciliteiten
in enkele Nederlandse stadions. Toch blijkt het
�
2.3 SPONSORING
Sponsorinkomsten zijn onder te verdelen in de categorieën shirtsponsoring, bordreclame, wedstrijdsponsoring,
verhuur van ruimtes, kleding, naamgeving van het stadion, collectieve contracten en overige sponsoring. Het
belang van sponsorinkomsten bij betaaldvoetbalorganisaties is groot. In de Eredivisie bestaat de totale omzet
voor 45,4% uit inkomsten uit sponsoring. In de Jupiler League is dit percentage 57,8%.
Ontwikkeling sponsorinkomsten Eredivisie (gemiddeld per club)
Sponsorinkomsten (x €1.000)
Ontwikkeling sponsorinkomsten Jupiler League (gemiddeld per club)
Sponsorinkomsten (x €1.000)
15.000
10.000
5.000
0
2.000
1.500
1.000
500
0
€ 10.007
11,8%
€ 10.984
9,8%
De gemiddelde inkomsten uit sponsoring in de Jupiler League
zijn licht gestegen met 1,7% tot ruim €1,8 miljoen per club.
Als er voor de effecten van promotie/degradatie wordt
gecorrigeerd, blijven de sponsorinkomsten gelijk. Ook hier
€ 10.736
-2,3%
Gem. sponsorinkomsten per club Procentuele verandering
€ 10.722
-0,1%
€ 10.961
| | | | |
2007/’08 2008/’09 2009/’10 2010/’11 2011/’12
€ 1.619
4,1%
€ 1.602
-1,1%
2,2%
een uitdaging in tijden van economische crisis de inkomsten
uit sponsoring op peil te houden; elf clubs zagen hun
sponsor inkomsten dalen.
€ 1.637
| | | | |
2007/’08 2008/’09 2009/’10 2010/’11 2011/’12
75% DRIEKWART
2,2%
Gem. sponsorinkomsten per club Procentuele verandering
€ 1.831
11,9%
€ 1.862
1,7%
blijkt dat het voor clubs een uitdaging is de sponsorinkomsten
in economisch lastige tijden op peil te houden. Acht clubs
zagen de inkomsten uit sponsoring dalen.
VAN ALLE 12.018 SPONSOREN IN
DE EREDIVISIE IS GEVESTIGD OP MINDER DAN
30 MINUTEN REISTIJD VAN DE CLUB.
Bron: KNVB Expertise

2.4 MEDIA GERELATEERDE INKOMSTEN
De media gerelateerde inkomsten van clubs in de Eredivisie
zijn gestegen naar een gemiddelde van ruim €2,8 miljoen per
club. Dit is te danken aan de gestegen inkomsten uit Europees
voetbal. Daarnaast zijn er enkele clubs die als gevolg van de
Het seizoen in cijfers 2011/’12
Media gerelateerde inkomsten zijn inkomsten uit de collectieve verkoop van televisierechten en overige
media rechten. Inkomsten uit televisierechten komen voort uit zowel live verslagen als samenvattingen van
wedstrijden uit de nationale competitie, KNVB beker en Europese competities. Mediabaten zijn in zowel de
Eredivisie als de Jupiler League verantwoordelijk voor 12% van de totale netto omzet.
Ontwikkeling media gerelateerde inkomsten Eredivisie (gemiddeld per club)
Media gerelateerde inkomsten (x €1.000)
4.000
3.000
2.000
1.000
0
Ontwikkeling media gerelateerde inkomsten Jupiler League (gemiddeld per club)
Media gerelateerde inkomsten (x €1.000)
600
450
300
150
0
€ 3.734
-3,0%
€ 2.934
-21,4%
De media gerelateerde inkomsten in de Jupiler League stegen
naar een gemiddelde van €393.000,- per club. De verbeterde
overeenkomst met de Eredivisie over de verdeling van de
mediabaten uit die divisie ligt ten grondslag aan de stijging.
€ 3.019
2,9%
Gem. mediabaten per club Procentuele verandering
| | | | |
2007/’08 2008/’09 2009/’10 2010/’11 2011/’12
€ 580
3% DE
€ 372
€ 2.444
-19,0%
€ 2.878
17,8%
nieuwe overeenkomst met Fox International Channels eerder
gedane reserveringen vervroegd tot het resultaat van dit
seizoen konden rekenen.
€ 417
12,1%
-10,4%
-35,9%
-29,3%
| | | | |
2007/’08 2008/’09 2009/’10 2010/’11 2011/’12
TOTALE MEDIABATEN VAN DE EREDIVISIE
ZIJN GELIJK AAN 3% VAN DE TOTALE MEDIABA-
TEN VAN DE ENGELSE PREMIER LEAGUE.
Bron: UEFA
Gem. mediabaten per club Procentuele verandering
€ 295
€ 393
33,1%
In deze solidariteitsovereenkomst is sinds enige jaren afgesproken
dat clubs in de Jupiler League meedelen in de opbrengsten
van de collectieve verkoop van de Eredivisierechten.
15

16
3. Kosten
De kosten of bedrijfslasten van een betaaldvoetbalorganisatie bestaan uit personeelskosten, verkoopkosten,
huisvestingskosten, wedstrijd- en trainingskosten, algemene kosten, afschrijvingskosten van vaste activa en
overige bedrijfskosten.
3.1 BEDRIJFSLASTEN
In de Eredivisie zijn de personeelskosten de grootste
uitgavenpost met een aandeel van gemiddeld 58%
in de totale bedrijfslasten. De huisvestingskosten
volgen met een aandeel van 11,4% in de totale
bedrijfs lasten. Van vergelijkbare grootte zijn
verkoopkosten met een aandeel van 10,5% en
de wedstrijd- en trainingskosten met een aandeel
van 9,6%.
In de Jupiler League heeft de post personeelskosten
een wat minder groot aandeel. Personeelskosten
maken hier 53,4% van de totale bedrijfslasten uit.
Wedstrijd- en trainingskosten en huisvestingskosten
hebben ieder een aandeel van 12% in de totale
bedrijfslasten.

Ontwikkeling bedrijfslasten Eredivisie (gemiddeld per club)
Bedrijfslasten (x €1.000)
De Eredivisieclubs hebben voor het tweede achtereenvolgende
jaar hun bedrijfslasten weten te verminderen tot een divisietotaal
van bijna €449 miljoen. Dit betekent een gemiddelde per
Ontwikkeling bedrijfslasten Jupiler League (gemiddeld per club)
Bedrijfslasten (x €1.000)
30.000
25.000
20.000
15.000
10.000
4.000
3.000
2.000
1.000
0
€ 22.986
7,4%
€ 25.646
11,6%
In de Jupiler League zijn de bedrijfslasten met 2,8% gestegen
tot een divisietotaal van €62,3 miljoen. De degradatie van
Willem II heeft een relatief sterk effect op het gemiddelde,
omdat die club naar verhouding met andere Jupiler League
Het seizoen in cijfers 2011/’12
€ 26.019
1,5%
Gem. bedrijfslasten per club Procentuele verandering
€ 25.891
-0,5%
€ 24.942
| | | | |
2007/’08 2008/’09 2009/’10 2010/’11 2011/’12
€ 3.935
20,5%
€ 3.530
-3,7%
club van bijna €25 miljoen. De afname van 3,7% wordt vooral
veroorzaakt door een sterke daling van de personeelskosten,
waaronder ook de salariskosten voor contractspelers vallen.
€ 3.630
2,8%
Gem. bedrijfslasten per club Procentuele verandering
-10,3%
-7,2%
| | | | |
2007/’08 2008/’09 2009/’10 2010/’11 2011/’12
€ 3.367
€ 3.463
2,8%
clubs hoge bedrijfslasten heeft. Negen clubs wisten hun
bedrijfslasten te verlagen, de andere negen clubs zagen hun
bedrijfslasten stijgen.
17

18
3.2 PERSONEELSKOSTEN
In de totale bedrijfslasten vormen de personeelskosten verreweg de grootste kostenpost. De personeelskosten
omvatten kosten voor contractspelers, technische staf, directie & management, medische staf en overig
personeel (bijvoorbeeld administratie, ticketing en stadionpersoneel). De post salariskosten contractspelers is
hierbinnen de grootste post. Deze paragraaf belicht eerst de ontwikkeling van de totale personeelskosten,
gevolgd door de ontwikkeling van de salariskosten voor contractspelers.
3.2.1 PERSONEELSKOSTEN
Personeelskosten Eredivisie (gemiddeld per club)
Personeelskosten (x €1.000)
16.000
12.000
8.000
4.000
0
€ 13.873
9,6%
€ 15.170
9,3%
De Eredivisie kent na de daling in het seizoen 2010/’11
opnieuw een daling. Clubs hebben de personeelskosten verder
weten terug te dringen met 6,1% tot gemiddeld €14,4 miljoen
per club. Dat komt neer op een totaal van €260,5 miljoen in
de Eredivisie. Elf clubs wisten hun personeelskosten te
verlagen, zeven clubs zagen hun personeelskosten stijgen.
Ten opzichte van seizoen 2009/’10 zijn de totale personeelskosten
met in totaal bijna €28 miljoen gedaald.
Een veel gebruikte maat voor het meten en vergelijken van
de impact van personeelskosten op een BVO is de personeels-
€ 16.022
5,6%
Gem. personeelskosten per club Procentuele verandering
€ 15.405
€ 14.471
-3,9%
-6,1%
| | | | |
2007/’08 2008/’09 2009/’10 2010/’11 2011/’12
kostenratio. Deze ratio wordt berekend door de personeelskosten
te delen door de netto omzet. Een personeelskostenratio
van 60% wordt beschouwd als een verantwoord percentage
voor een betaaldvoetbalorganisatie. In het seizoen 2010/’11
had de Eredivisie nog een gemiddelde personeelskostenratio
van 63%, voor het seizoen 2011/’12 is deze gedaald naar 60%.
Het terugbrengen van de personeelskosten wordt voor meer
dan de helft veroorzaakt door het terugbrengen van de
salariskosten voor contractspelers.

Personeelskosten Jupiler League (gemiddeld per club)
Personeelskosten (x €1.000)
2.400
1.800
1.200
600
0
€ 2.275
13,1%
€ 2.201
-3,3%
Ook in de Jupiler League is opnieuw een daling in de
personeelskosten zichtbaar. De gemiddelde personeelskosten
daalden met 3,6% naar €1,8 miljoen per club. Dit komt neer
op een totaal van €33 miljoen in de Jupiler League.
De daling in de personeelskosten wordt nagenoeg geheel
veroorzaakt door een daling in de salariskosten voor contractspelers.
De daling in salariskosten voor contractspelers wordt in
paragraaf 3.2.2 verder uitgelicht.
Het seizoen in cijfers 2011/’12
€ 2.152
-2,2%
Gem. personeelskosten per club Procentuele verandering
| | | | |
2007/’08 2008/’09 2009/’10 2010/’11 2011/’12
€ 1.902
-11,6%
€ 1.834
-3,6%
19

20
3.2.2 SALARISKOSTEN CONTRACTSPELERS
In de salariskosten voor contractspelers zijn de wedstrijdpremies
en individuele bonussen buiten beschouwing gelaten,
omdat deze jaarlijks verschillen als gevolg van de prestaties
van clubs in Europese competities. Een goede vergelijking
De salariskosten voor contractspelers zijn afgenomen met 6,8%
tot een gemiddelde van €6,9 miljoen per Eredivisieclub. Ten
opzichte van het seizoen 2009/’10 is dat een afname van
�
Ontwikkeling salariskosten contractspelers Eredivisie (gemiddeld per club)
Salariskosten contractspelers (x €1.000)
8.000
6.000
4.000
2.000
0
€ 6.742
15,9%
6,8%
-7,1%
-6,8%
| | | | |
2007/’08 2008/’09 2009/’10 2010/’11 2011/’12
Ontwikkeling salariskosten contractspelers Jupiler League (gemiddeld per club)
Salariskosten contractspelers (x €1.000)
1.000
750
500
250
0
€ 846
11,9%
€ 7.201
€ 843
In de Jupiler League zijn de salariskosten voor contractspelers
met 8,4% sterk gedaald naar een gemiddelde van €680.000,-
per club.
€ 7.957
10,5%
Gem. salariskosten contractspelers per club Procentuele verandering
€ 7.394
€ 6.888
13,4%. De daling in de salariskosten voor contractspelers
wordt veroorzaakt door zowel een afname in salarissen als een
afname van het aantal spelers in de selecties.
€ 740
Gem. salariskosten contractspelers per club Procentuele verandering
-0,4%
-12,2%
-8,4%
| | | | |
2007/’08 2008/’09 2009/’10 2010/’11 2011/’12
33
MILJOEN
over jaren kan alleen op basis van dit basissalaris. Deze
salariskosten vormen gemiddeld 83,5% van de totale
salariskosten van clubs in de Eredivisie. In de Jupiler League
is dit percentage 80,1%.
€ 742
0,3%
€ 680
De daling in de salariskosten voor contractspelers is verantwoordelijk
voor 91% van de daling in de totale personeelskosten
van de Jupiler League.
LIONEL MESSI VERDIENDE IN 2011
33 MILJOEN EURO AAN SALARIS,
PREMIES EN INKOMSTEN UIT RECLAME.
Bron: France Football, 2012

Het seizoen in cijfers 2011/’12
3.2.3 SALARISKOSTEN VERKLAARD
Personeelskosten maken traditioneel een groot deel uit van de totale kosten van een betaaldvoetbalorganisatie. Over het seizoen
2011/’12 was dat voor Nederlandse clubs in de Eredivisie 58% en in de Jupiler League 53%. Om te bepalen of dat een ‘verantwoord’
bedrag is wordt normaal gesproken niet getoetst aan de totale kosten, maar aan de totale inkomsten (netto omzet) van de club.
De meest gebruikelijke maat voor het meten en vergelijken van de impact van personeelskosten op een betaaldvoetbalorganisatie is
de personeels kostenratio. In deze ratio wordt het totaal aan personeelskosten gedeeld door de netto omzet. Een percentage onder
de 60% levert de meeste punten op bij de beoordeling van de jaarcijfers in het kader van het licentiesysteem. In het door UEFA
ingevoerde Financial Fair Play wordt een personeelskostenratio van >70% als “signaal” gehanteerd. De Eredivisie had afgelopen
seizoen een gemiddelde personeelskostenratio van 60%, in de Jupiler League was dat 56,9%.
Onder personeelskosten vallen niet alleen salarissen voor medewerkers en spelers, maar bijvoorbeeld ook sociale premies en
leasekosten. De salarissen voor spelers nemen het grootste aandeel van de totale personeelskosten voor hun rekening. In de
Eredivisie is dat gemiddeld 57%, in de Jupiler League 48%. De spelerssalarissen bestaan echter ook weer uit een aantal
componenten, namelijk garantiesalaris (inclusief vakantiegeld), nationale en Europese premies, eventuele individuele bonussen
en hand- en tekengeld. Gemiddeld maakt het garantiesalaris in de Eredivisie 86% uit van het totale salaris van een speler.
In de grafiek op pagina 20 is te zien dat de afgelopen twee jaar door Eredivisieclubs is bespaard op de totale salarissen van
contractspelers. Dat kan op twee manieren, lagere salarissen of minder contractspelers. De besparing op de salariskosten voor
contractspelers is ingezet in 2009/’10, sinds dat seizoen is op de totale salariskosten contractspelers ruim 13% bespaard.
Spelers zijn minder gaan verdienen. Dit blijkt uit de berekening van het gemiddelde spelerssalaris die jaarlijks wordt gemaakt door
de afdeling Licentiezaken van de KNVB bij de bepaling van het inkomenscriterium voor spelers van buiten de EU.
Dit is voor het laatst gedaan over de jaarcijfers van 2010/’11. Het gemiddelde wordt berekend over het garantiesalaris inclusief
premies en bedroeg in dat seizoen €305.000,-. Ten opzichte van 2009/’10 betekende dat een daling van 14%. Uit de grafiek
op pagina 20 blijkt dat de totale post spelerssalarissen afgelopen seizoen opnieuw is gedaald. Hoewel de berekening van het
gemiddelde salaris over 2011/’12 nog niet heeft plaatsgevonden, lijkt in het afgelopen seizoen een verdere daling in de
salarissen te zijn gerealiseerd.
Een opvallende ontwikkeling van de spelerssalarissen in de Eredivisie is de daling in het aandeel van nationale en internationale
premies in het totale salaris van spelers. In 2005/’06 was dat gemiddeld nog 27%, in 2010/’11 was dat 16%.
Een analyse door KNVB Expertise van de spelerssalarissen in de Eredivisie over seizoen 2010/’11, op basis van de salarissen
inclusief premies, laat zien dat het gemiddelde niet alles zegt over de verdeling binnen de divisie. Zo blijkt dat relatief weinig
spelers met een hoog salaris het gemiddelde omhoog halen. Dat komt onder andere door het feit dat spelers van buiten de EU
minimaal 1,5 keer het gemiddelde verdienen. De mediaan van alle salarissen ligt op €184.000,-. Verder blijkt dat 79% van alle
spelers minder verdient dan het gemiddelde en dus 21% meer verdient dan het gemiddelde.
In de Jupiler League lag het gemiddelde salaris (inclusief premies) in 2010/’11 met €42.500,- aanzienlijk lager dan in de Eredivisie.
De laatste jaren is op deze post door clubs stevig bezuinigd, zoals te zien is in de grafiek op pagina 20. Over de afgelopen vijf
seizoenen wisten de clubs gemiddeld 20% op de totale post spelerssalarissen te besparen. In seizoen 2011/’12 is dat vooral
gebeurd door een daling in het gemiddelde salaris, het aantal selectiespelers is ongeveer gelijk gebleven.
Ook voor de Jupiler League heeft KNVB Expertise een aanvullende analyse gemaakt. Hiervoor zijn de jaarrekeningen van 2010/’11
gebruikt. Van alle spelers verdient 52% minder dan modaal (€33.000,-).
79% VAN
ALLE SPELERS IN DE EREDIVISIE
VERDIENT MINDER DAN HET GEMIDDELDE SALARIS.
Bron: KNVB Expertise
21

22
4. Transfermarkt
Nederland staat traditioneel bekend als een exportland van voetbaltalent. De resultaten op de transfermarkt
worden gezien als incidentele inkomsten en zijn daarom niet meegenomen in de berekening van het
bedrijfsresultaat. Toch hebben de resultaten een relatief grote invloed op de financiële huishouding van een
betaaldvoetbalorganisatie.
4.1 RESULTAAT VERGOEDINGSSOMMEN
Het resultaat vergoedingssommen is de ontvangen netto opbrengst bij vertrek van een speler minus de nog
resterende boekwaarde van de betreffende speler.
Aan de hand van het volgende voorbeeld wordt uitgelegd hoe clubs omgaan met het in de boeken opnemen
van vergoedingssommen van spelers.
Club A trekt op 1 augustus 2011 een speler aan en betaalt hiervoor een vergoedingssom van €1 miljoen.
De speler tekent een contract voor vier jaar. Club A zet de betreffende speler voor €1 miljoen op de balans
en schrijft hem, zoals te doen gebruikelijk, lineair af over de looptijd van zijn contract. Elk jaar wordt daarom
€250.000,- van de boekwaarde afgeschreven.
Gedurende het seizoen 2012/’13 wekt de speler de belangstelling van diverse topclubs. Op 1 augustus 2013
wordt de speler getransfereerd naar de buitenlandse Club B. Club B betaalt hiervoor een vergoedingssom
van €2,5 miljoen aan Club A.
Aangezien Club A de vergoedingssom voor het aantrekken van de speler lineair afschrijft over de looptijd
van het contract, heeft de speler op het moment van zijn transfer naar topclub B nog een boekwaarde van
€500.000,- (€1 miljoen – 2 x €250.000,-).
Het resultaat vergoedingssom voor de speler wordt nu:
Vergoedingssom transfer naar club B: € 2.500.000,-
Resterende boekwaarde speler: € 500.000,- - /-
Resultaat vergoedingssom € 2.000.000,-
In het geval van meerdere transfers worden de afzonderlijke resultaten op vergoedingssommen bij elkaar
opgeteld en vormen ze samen het resultaat op vergoedingssommen van de club.

Resultaat vergoedingssommen Eredivisie
Resultaat vergoedingssommen (x €1.000)
160.000
120.000
80.000
40.000
€ 141.989
€ 99.829
Het resultaat vergoedingssommen is na een aantal jaren van
een neergaande trend weer gestegen tot een divisietotaal van
In de Jupiler League is het resultaat vergoedingssommen na
een flinke stijging in het seizoen 2010/’11 gedaald tot €3,7
miljoen in seizoen 2011/’12.
Het seizoen in cijfers 2011/’12
€ 60.984
0
2007/’08 2008/'09 2009/’10 2010/’11 2011/’12
Resultaat vergoedingssommen Jupiler League
Resultaat vergoedingssommen (x €1.000)
8.000
6.000
4.000
2.000
1/3 1
0
€ 5.302
€ 2.364
€ 66.343
Resultaat vergoedingssommen
€84,3 miljoen. Dit is een procentuele stijging van 38,2%.
€ 2.583
€ 84.280
2007/’08 2008/'09 2009/’10 2010/’11 2011/’12
€ 6.709
Resultaat vergoedingssommen
€ 3.685
Van de spelers die getransfereerd werden in de Jupiler League
in seizoen 2011/’12 gaat 42% naar de Eredivisie.
OP DE 3 SPELERS IN DE EREDIVISIE HEEFT 1 OF MEER
SEIZOENEN IN DE JUPILER LEAGUE GESPEELD.
Bron: Coöperatie Eerste Divisie
23

24
Een verdieping naar welke buitenlandse competities spelers uit de Eredivisie vertrekken laat zien dat vooral
clubs uit de Russische competitie de weg naar de Eredivisie hebben gevonden.
Rusland heeft met 34% het grootste aandeel in de vergoedingssommen betaald aan Nederlandse clubs.
Italië volgt op gepaste afstand met een aandeel van 18,5%. Engeland heeft een aandeel van 18,1% en
Portugal heeft een aandeel van 11,5%. Voor het gemak zijn landen met een klein aandeel verzameld onder
de categorie “overig”.
VERGOEDINGSSOMMEN NAAR LAND VAN HERKOMST
Rusland
Italië
Engeland
Portugal
België
Spanje
Duitsland
Overig
5,7%
11,5%
3%
3,7%
5,5%
18,1%
18,5%
34%
bron: KNVB

Het seizoen in cijfers 2011/’12
4.2 SALDO RESULTAAT VERGOEDINGSSOMMEN EN AFSCHRIJVING VERGOEDINGSSOMMEN
Het resultaat vergoedingssommen in paragraaf 4.1 geeft een
indicatie van de invloed van de transfermarkt op Nederlandse
clubs. Hierbij wordt echter nog geen rekening gehouden met
de afschrijvingen die clubs doen op hun aangekochte spelers.
De afschrijvingen op vergoedingssommen zijn kosten in
Saldo resultaat vergoedingssommen en afschrijving vergoedingssommen Eredivisie
Saldo resultaat vergoedingssommen en
afschrijving vergoedingssommen (x €1.000)
Na twee seizoenen waarin sprake was van een negatief saldo
van het resultaat vergoedingssommen en afschrijving
vergoedingssommen, kent de Eredivisie in het seizoen
Saldo resultaat vergoedingssommen en
afschrijving vergoedingssommen (x €1.000)
100.000
50.000
0
-50.000
-100.000
8.000
6.000
4.000
2.000
€ 59.354
€ 13.479
In de Jupiler League daalde het saldo van het resultaat
vergoedings sommen en de afschrijving vergoedingssommen tot
een divisietotaal van bijna €3 miljoen. De daling is voornamelijk
het gevolg van de afname van het resultaat vergoedingssommen,
zoals ook al uitgelicht in paragraaf 4.1. De totale afschrijving
vergoedingssommen in de Jupiler League daalde eveneens.
-€ 35.791
Resultaat vergoedingssommen en afschrijving vergoedingssommen
-€ 14.369
€ 12.767
2007/’08 2008/'09 2009/’10 2010/’11 2011/’12
0
€ 3.603
€ 678
verband met in het verleden gedane investeringen in
vergoedingssommen voor spelers. In onderstaande grafieken is
het saldo weergegeven van het resultaat vergoedingssommen
en de afschrijving daarop.
2011/’12 weer een positief resultaat van €12,8 miljoen.
Naast een groei van de vergoedingssommen daalden ook de
afschrijvingskosten van vergoedingssommen met 5%.
Saldo resultaat vergoedingssommen en afschrijving vergoedingssommen Jupiler League
€ 1.883
Resultaat vergoedingssommen en afschrijving vergoedingssommen
2007/’08 2008/'09 2009/’10 2010/’11 2011/’12
€ 5.705
€ 2.996
De Jupiler League kent een in verhouding tot het resultaat
vergoedingssommen veel lagere afschrijving vergoedingssommen.
De reden hiervan is dat in de Jupiler League veel
opgeleid talent speelt en weinig aankopen worden gedaan.
Daardoor wordt ook minder op spelers afgeschreven.
25

26
5. Europa
In het seizoen 2011/’12 presteerden de Nederlandse clubs goed op de Europese velden. Door de prestaties
van PSV, Ajax, FC Twente, AZ en ADO Den Haag eindigde Nederland op de UEFA Coëfficiënten ranglijst over
het seizoen 2011/’12 op de vierde plaats, nog voor landen als Italië, Frankrijk en Portugal.
ADO Den Haag werd in de derde voorronde van de
Europa League uitgeschakeld door Omonia Nicosia
uit Cyprus. Ajax behaalde een derde plek in de
poulefase van het UEFA Champions League
toernooi en speelde daardoor na de winter in de
Europa League. Hier werd het in de ‘ronde van 32’
uitgeschakeld door Manchester United. PSV en
FC Twente werden in datzelfde toernooi in de
achtste finales uitgeschakeld door respectievelijk
Valencia en Schalke ‘04. AZ haalde knap de
kwartfinales waar het werd uitgeschakeld door
Valencia.
Door de prestaties van de Nederlandse clubs in
Europa steeg Nederland een plek op de UEFA
Coëfficiënten ranglijst en stond het aan het eind
van het seizoen 2011/’12 op een achtste plek.
Niet alleen op sportief gebied is het interessant de
Nederlandse divisies in Europees perspectief te
plaatsen. De onderlinge verschillen in toeschouwersaantallen,
markt en financiën zijn namelijk groot. In
dit hoofdstuk een selectie van interessante
vergelijkingen die meer inzicht geeft in de plek van
het Nederlandse voetbal in Europa. De data is
afkomstig van UEFA, die jaarlijks een bench markrapport
publiceren. Daarnaast is Sefton Perry, UEFA
benchmarking manager, gevraagd op de data en
gegevens te reageren.

TOESCHOUWERS
Het seizoen in cijfers 2011/’12
In de Nederlandse Eredivisie kwamen in het seizoen 2011/’12 gemiddeld 19.511 toeschouwers op een
wedstrijd af. Alleen in de hoogste divisies van Duitsland (45.114), Engeland (34.599), Spanje (28.207) en
Italië (22.646) ligt dit aantal hoger.
Een andere interessante bezoekersanalyse is de bezettingsgraad; Hoe goed zijn de stadions in de verschillende
landen gevuld? Wedstrijden in de Eredivisie worden over het algemeen gespeeld in goed gevulde stadions.
De gemiddelde bezettingsgraad in de Eredivisie is 90,2%. Alleen de Bundesliga en Premier League hebben
een hogere bezettingsgraad met respectievelijk 91,8% en 91,6%. Op gepaste afstand volgen Spanje en
België met 73,3% en 72,2%. Italië moet het doen met een bezettingsgraad van slechts 50,9%. Uit een
analyse van UEFA blijkt dat minder dan 14% van alle 734 clubs in Europa’s hoogste divisies een gemiddelde
bezetting hebben van meer dan 75%. In de Eredivisie noteren zeventien clubs een hogere bezettingsgraad
van 75%. In de kleine groep van clubs uit de Europese topdivisies met een bezettingsgraad hoger dan 75%
is de Eredivisie dus goed vertegenwoordigd.
De Jupiler League heeft vergeleken met de andere tweede divisies in Europa met 57% een zeer goede
bezettingsgraad. Alleen de 2e Bundesliga gaat daar met 57,8% net overeen. Een vergelijking met de
hoogste competities laat zien dat de Jupiler League een hogere bezettingsgraad heeft dan enkele grote
Europese competities, zoals de Serie A in Italië (50,9%) en de Liga ZON Sagres in Portugal (42,0%).
MEDIA GERELATEERDE INKOMSTEN
In de Eredivisie en de Jupiler League hebben de mediabaten een aandeel van ongeveer 12% in de totale
netto omzet. In de grootste Europese competities is dit aandeel aanzienlijk hoger. Gevraagd naar het belang
van media inkomsten bij clubs die uitkomen in andere Europese competities laat Sefton Perry weten:
“Media inkomsten zijn de laatste jaren de snelst groeiende bron van inkomsten in Europees clubvoetbal,
met een gemiddeld groeipercentage van 8,2% per jaar tussen 2007 en 2011. Deze groei zal zich de
komende jaren voortzetten door onder andere een flinke stijging in de Engelse Premier League, vanwege
groeiende baten uit de binnenlandse rechtenverkoop en potentiële verbeteringen in de buitenlandse
rechtenverkoop. De Europese groei in media gerelateerde inkomsten wordt voornamelijk veroorzaakt door de
zes grootste TV markten (Engeland, Italië, Frankrijk, Spanje, Duitsland en Turkije), waar media inkomsten
voor een percentage tussen de 23% en 50% bijdragen aan de totale inkomsten. In andere landen liggen
deze percentages lager dan 20% en in de meeste gevallen (35 van de 52 Europese top divisies) minder
dan 10% van de totale inkomsten.”
Voor een aantal grote Europese competities zijn mediabaten dus zelfs de grootste bron van inkomsten. Vanaf
2011/’12 lijkt Nederland de Europese groei in mediabaten te volgen. Beide divisies zagen deze baten stijgen,
zoals terug te lezen is in paragraaf 2.4. Als gevolg van de mediadeal met FOX International Channels zullen
de mediabaten ook de komende jaren op een hoger niveau liggen.
27

28
LOOPBAAN SEFTON PERRY
Sinds 7 jaar is Sefton binnen UEFA werkzaam op de afdeling
Club Licensing and Financial Fair Play in Nyon.
Zijn primaire focus binnen deze afdeling ligt op strategie en
ontwikkeling. Zo heeft hij onder andere het eerste benchmark-
rapport met betrekking tot het Europese clubvoetbal samen-
gesteld. Ook ondersteunt hij de 53 nationale bonden met hun
licentiezaken. Sefton ziet en beoordeelt de financiële cijfers van
ruim 700 Europese clubs. Hierdoor kan hij een Europees
perspectief bieden op de Nederlandse cijfers.
Na zijn MBA (Football Industries) heeft hij vier jaar als externe
auditor in het Verenigd Koninkrijk en vijf jaar voor een groot
accountancykantoor als senior consulting manager gewerkt.
Hij is in het Verenigd Koninkrijk geregistreerd accountant en
heeft jarenlange ervaring in het bezoeken van verschillende
delen van Europa én de wereld als voetbalsupporter. Ondanks
dat hij een Nederlandse moeder, een Engelse vader en een
Braziliaanse vrouw heeft, is hij niet gezegend met veel
kwaliteiten op het voetbalveld. Daarom is hij trots om te
kunnen werken aan belangrijke projecten in het hart van het
Europese voetbal.

SPONSORINKOMSTEN
Het seizoen in cijfers 2011/’12
In tegenstelling tot de mediabaten neemt sponsoring voor de Nederlandse clubs een groot aandeel in de
totale netto omzet. In de Eredivisie is gemiddeld 45,5% van de netto omzet afkomstig van sponsors, in de
Jupiler League is dit percentage 57,8%. Sefton Perry zegt hierover: “Sponsor en commerciële inkomsten
dragen voor 25% tot 35% bij aan de netto omzet in 4 van de 5 grote competities, met Duitsland als
uitzondering (50%). Interessant is het ook te kijken naar de onderlinge verschillen binnen de divisies.
Uit een analyse van UEFA blijkt dat de sponsorinkomsten per divisie vooral worden bepaald door de grote
clubs. Wanneer alle clubs op een ranglijst van netto omzet worden geplaatst, blijkt dat in Nederland de
sponsorinkomsten van de clubs op plek zeven tot en met twaalf slechts 31% bedragen van de sponsorinkomsten
in de top zes. Voor de clubs op de plekken dertien tot en met achttien is dit percentage 19%.
In de Europese topcompetities is deze verdeling anders. Frankrijk en België komen uit op ca. 40% in de
middencategorie (6-12) en 27% voor de laatste zes clubs (13-18). In deze landen is de invloed van de grote
clubs op het divisietotaal dus minder groot. In Spanje is de invloed van de grote clubs op het totaal echter
zeer groot. Spaanse clubs in de middencategorie verdienen gezamenlijk een bedrag dat slechts 10% is van
het totaal in de top zes. Voor de nummers 13-18 is dat 5%.”
Een nadere analyse van de bedrijven en organisaties die zich hebben verbonden aan de Nederlandse clubs
laat zien dat sponsoring in de meeste gevallen ‘local business’ is. Dat blijkt onder andere uit het feit dat
80% van de zakelijke relaties gevestigd is op minder dan 30 minuten reistijd van de club waarvan ze sponsor
zijn. Het grootste gedeelte van de sponsoren van clubs in de Eredivisie en de Jupiler League zijn bedrijven uit
de groot- en detailhandel, bouwnijverheid en zakelijke dienstverlening.
FINANCIAL FAIR PLAY
De KNVB hanteert een licentiesysteem voor alle BVO’s om een eerlijk en ongestoord competitieverloop te
bevorderen. Licentie-eisen zien niet alleen toe op financiën, maar ook op zaken als accommodatie, organisatie,
juridische zaken en veiligheid. De financiële situatie van een club wordt beoordeeld op basis van het
Financieel Rating Systeem (FRS). In dit systeem worden op basis van een aantal criteria punten toegekend.
Het totale puntenaantal bepaalt de categorie waarin een club wordt ingedeeld. De gezondste clubs komen
in categorie 3, de clubs die onder een bepaald aantal punten scoren komen in categorie 1.
29

30
In lijn met de stijgende lijn die dit rapport kenmerkt zien we het aantal clubs in categorie 1 de laatste jaren
afnemen. In het seizoen 2010/’11 werden nog twaalf clubs ingedeeld in deze categorie. Dit aantal is
gedaald tot drie bij het laatste publicatiemoment in augustus 2012. De ontwikkeling van het aantal clubs in
de verschillende categorieën is weergegeven onderstaande figuur.
Categorie indeling BVO’s
Aantal BVO’s
40
30
20
10
0
Categorie 1 Categorie 2 Categorie 3
2010/’11 2011/’12 2012/’13
Nederland loopt met haar licentiesysteem voorop in Europa. Perry zegt hierover: “Het KNVB licentiesysteem
is één van de langst in gebruik zijnde licentiesystemen in Europa, samen met de Oostenrijkse, Duitse en
Zwitserse licentiesystemen. De UEFA is ervan overtuigd dat er geen perfect licentiesysteem bestaat, omdat
de focus in de verschillende licentiesystemen verschillen. Toch wordt het Nederlandse licentiesysteem hoog
gewaardeerd om een aantal redenen. Ten eerste is er een goede wisselwerking tussen de clubs en het
systeem, doordat de clubs de doelstellingen en de structuur van het systeem begrijpen en accepteren.
Dit leidt tot betere communicatie en openheid tussen de clubs en licentiegever. Ten tweede gebruikt de
licentiegever het FRS om de focus te leggen op aspecten waar de hoogste risico’s worden vermoed. De
noodzaak van een licentiesysteem dat efficiënt en gefocust is, is extreem belangrijk en wordt ook UEFA tot
doel gesteld. Bijvoorbeeld op de manier waarop UEFA deze risicobenadering mee heeft genomen in de
‘break-even’ vereisten in het Financial Fair Play systeem.”
Het opbrengen van discipline en rationaliteit in de financiën van clubs is niet alleen onderdeel van het
licentiesysteem van de KNVB, maar is ook de basis van het Financial Fair Play systeem van de UEFA. Dit
systeem, dat in het seizoen 2011/’12 werd ingevoerd, geldt voor alle clubs die deelnemen aan competities
van de UEFA. De kern van het systeem is dat clubs niet meer uitgeven dan dat ze verdienen. Dit wordt
gecontroleerd op meetmomenten, waarin clubs gedwongen worden een ‘break-even’ resultaat te behalen
over een tijdspanne van meerdere jaren. Daarnaast moeten clubs te allen tijde aan hun betalingsverplichtingen
aan personeel en andere clubs voldoen.

Begrippen
AFSCHRIJVING VERGOEDINGSSOMMEN
De afschrijvingen op vergoedingssommen zijn afschrijvingskosten
in verband met in het verleden gedane investeringen in
vergoedingssommen voor spelers.
BEDRIJFSLASTEN
De bedrijfslasten zijn de lasten van een betaaldvoetbalorganisatie
in de normale bedrijfsvoering.
De bedrijfslasten van een betaaldvoetbalorganisatie zijn
onder te verdelen in de componenten personeelskosten,
verkoop kosten, huisvestingskosten, wedstrijd- en trainingskosten,
algemene kosten, afschrijvingskosten van vaste
activa en overige bedrijfskosten.
BEDRIJFSRESULTAAT
Het bedrijfsresultaat komt voort uit de netto omzet minus de
bedrijfslasten. Anders gezegd is het bedrijfsresultaat het
resultaat van een club uit de gewone bedrijfsuitoefening over
een bepaalde periode.
MEDIA GERELATEERDE INKOMSTEN
Media gerelateerde inkomsten zijn inkomsten uit de verkoop
van rechten aan televisie en andere media. Onder de overige
media vallen bijvoorbeeld internet en radio.
NETTO OMZET
De netto omzet zijn de inkomsten van een betaaldvoetbalorganisatie
uit de normale bedrijfsvoering.
De netto omzet bestaat uit inkomsten uit de categorieën
wedstrijdbaten, sponsoring, media gerelateerde inkomsten,
subsidies & giften, merchandising & business to consumer
activiteiten, catering en overige baten.
PERSONEELSKOSTEN
Personeelskosten zijn de uitgaven van een betaaldvoetbalorganisatie
aan personeel.
De totale personeelskosten omvatten kosten voor contractspelers,
technische staf, directie & management, medische staf
en overig personeel (zoals administratie en ticketing en bij
sommige clubs stadionpersoneel, cateringmedewerkers en
stewards).
Het seizoen in cijfers 2011/’12
PERSONEELSKOSTENRATIO
Een veel gebruikte maat voor het meten en vergelijken van de
impact van personeelskosten op een betaaldvoetbalorganisatie
is de personeels kostenratio. In deze ratio wordt het totaal aan
personeels kosten gedeeld door de netto omzet.
RESULTAAT VERGOEDINGSSOMMEN
Het resultaat vergoedingssommen is de ontvangen netto
opbrengsten bij verkoop van spelers minus de nog resterende
boekwaarde van de betreffende spelers. Het resultaat
vergoedingssommen is dus het resultaat wat de clubs behalen
met de verkoop van spelers.
SPONSORINKOMSTEN
Sponsoring zijn voor betaaldvoetbalorganisaties inkomsten in
de vorm van geld of andere middelen, meestal ter beschikking
gesteld door andere ondernemingen in ruil voor publiciteit of
toegang tot het stadion en/of businessclub.
Sponsorinkomsten zijn onder te verdelen in de categorieën
shirtreclame, bordreclame, wedstrijdsponsoring, verhuur
ruimtes, kleding, naamgeving, collectieve contracten en
overige sponsoring.
WEERSTANDSVERMOGEN
Het weerstandsvermogen is het vermogen van een club dat
garant staat om te voldoen aan de verplichtingen aan de
reguliere schuldeisers. Het weerstandsvermogen is opgebouwd
uit de balansposten eigen vermogen en achtergestelde
leningen.
31

32
Colofon
UITGAVE
KNVB Expertise
www.knvbexpertise.nl
expertise@knvb.nl
VORMGEVING
Creada, Capelle a/d IJssel
PUBLICATIE
Zeist, 13 december 2012
Een initiatief van:
Dit is een uitgave van KNVB Expertise, een gezamenlijk initiatief van KNVB, Eredivisie CV, Coöperatie Eerste Divisie en de Federatie voor Betaaldvoetbal Organisaties. Alle rechten met
betrekking tot de intellectuele eigendomsrechten (waaronder het auteursrecht) van deze uitgave berusten bij KNVB Expertise. Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk zonder
voorafgaande schriftelijke toestemming van KNVB Expertise worden gekopieerd, gedownload, verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar
gemaakt, in enige vorm of op enige wijze. Hoewel deze uitgave met grote zorgvuldigheid is samengesteld, is KNVB Expertise niet aansprakelijk voor de gevolgen van eventuele
omissies of onjuistheden, danwel andere gevolgen door het gebruik van in deze uitgave voorkomende gegevens of wijzigingen.