hoofdstukoverzicht - Pearson Education

6
Het skelet heeft veel functies, maar de belangrijkste is
de ondersteuning van het lichaamsgewicht. Deze ondersteuning
wordt geboden door beenderen, structuren
die zo sterk zijn als gewapend beton, maar aanzienlijk
lichter. In tegenstelling tot beton kunnen beenderen
worden geremodelleerd en de vorm kan worden
gewijzigd om aan veranderende stofwisselings- en activiteitsbehoeften
te voldoen. Beenderen werken samen
met spieren om de lichaamshouding te handhaven en
om nauwkeurige, gereguleerde bewegingen mogelijk
te maken. Doordat de spieren aan skeletdelen trekken,
kunnen we dankzij het samentrekken van spieren zitten,
staan, wandelen of rennen.
Het beenderstelsel bestaat uit de beenderen van het
skelet en het kraakbeen, de botverbindingen, banden
en andere bindweefsels die de beenderen stabiliseren
of verbinden. Dit stelsel heeft vijf primaire functies:
1. Ondersteuning. Het beenderstelsel biedt structurele
ondersteuning voor het gehele lichaam. Afzonderlijke
beenderen of beendergroepen bieden een
raamwerk voor de aanhechting van zachte weefsels
en organen.
2. Opslag. De calciumzouten van het beenweefsel vormen
een waardevolle mineraalreserve met behulp
waarvan de normale concentraties van calcium en
fosfaat in de lichaamsvloeistoffen kan worden gehandhaafd.
Daarnaast zijn in beenderen energiereserves
opgeslagen in de vorm van vetten in delen
die met geel beenmerg zijn gevuld.
3. Vorming bloedcellen. Rode bloedcellen, witte bloedcellen
en andere onderdelen van bloed worden in
het rode beenmerg gevormd; de inwendige holten
van veel beenderen zijn met rood beenmerg gevuld.
De rol van het beenmerg bij de vorming van
bloedcellen zal worden besproken wanneer we het
bloed- en lymfestelsel gaan onderzoeken (hoofdstuk
11 en 14).
158
ontwikkeling en erfelijkheid
malleolus
meniscus halve maan; menisci
osteon been; osteocyten
penia ontbrekend; osteopenie
planta voetzool; plantair
porosus poreus; osteoporose
septum wand; neusseptum
stylos pilaar; processus styloideus
supra- boven; supraspineuze fossa
sutura aan elkaar hechten; sutura
cranii (schedelnaden)
teres cilindervormig; ligamentum
teres
trabecula wand; botbalkjes in
spongieus beenweefsel (trabeculae)
trochlea katrol; trochlea
vertere draaien; inversie
4. Bescherming. Zachte weefsels en organen zijn vaak
omgeven door onderdelen van het skelet. De ribben
bieden bescherming aan hart en longen, de schedel
omgeeft de hersenen, de wervels beschermen het
ruggenmerg en het bekken omgeeft de kwetsbare
spijsverterings- en voortplantingsorganen.
5. Hefboomwerking. Veel beenderen fungeren als hefbomen
waardoor de grootte en de richting van de
krachten die de spieren uitoefenen, worden gewijzigd.
De resulterende bewegingen lopen uiteen van
de nauwkeurige beweging van een vingertop tot
omvangrijke veranderingen van de positie van het
gehele lichaam.
6.1 De structuur van beenweefsel
Beenweefsel is een steunweefsel dat gespecialiseerde
cellen en een matrix bevat. De matrix bestaat uit extracellulaire
eiwitvezels en een grondsubstantie. Zie pagina
121. De kenmerkende structuur van beenweefsel
is het gevolg van de afzetting van calciumzouten in de
matrix. Bijna twee derde van het gewicht van beenweefsel
wordt gevormd door calciumfosfaat Ca 3 (PO 4 ) 2 . Het
overige derde deel bestaat voornamelijk uit collagene
vezels; botcellen en andere celtypen vormen slechts
circa twee procent van het gewicht van een bot.
6.1.1 Macroscopische kenmerken van beenderen
Wat vorm betreft zijn er grofweg vier typen beenderen
in het skelet van de mens: lang, kort, plat, en onregelmatig
(figuur 6-1•). Lange beenderen zijn langer dan
breed, terwijl deze afmetingen bij de korte beenderen
ongeveer gelijk zijn. Voorbeelden van lange beenderen
zijn de beenderen van de ledematen zoals de beenderen
van de arm (humerus of opperarmbeen) en dij (fe