richtlijn onteigening voor ruimte voor de rivier - Vastgoed van het rijk

Naast de administratieve en gerechtelijke procedure speelt ook het overleg met de eigenaren en rechthebbenden
een belangrijke rol. Het overleg wordt daarbij soms wel beschouwd als aparte fase naast de
administratieve en gerechtelijke procedure. Bepalingen over de verhouding tussen het minnelijk overleg
en de administratieve onteigeningsprocedure zijn echter niet in de Onteigeningswet te vinden. De
wet schrijft bijvoorbeeld niet voor dat de onteigenende partij al voorafgaand aan de administratieve
procedure pogingen moet ondernemen om met de eigenaren/rechthebbenden tot overeenstemming te
komen. De Kroon hanteert bij het tot stand brengen van koninklijke besluiten echter sinds de jaren ’80
van de vorige eeuw, op basis van adviezen van de Raad van State, echter wel de eis dat de onteigenende
partij ook voorafgaand aan de start van de administratieve procedure al pogingen moet hebben
ondernomen om tot overeenstemming te komen. De onteigening moet namelijk worden gezien als een
uiterst middel (ultimum remedium), waarnaar ten opzichte van de burger niet eerder mag worden
gegrepen dan nadat gebleken is dat overeenstemming langs minnelijke weg niet of niet in de gewenste
vorm kan worden bereikt. Het overleg moet gedurende de administratieve procedure worden voortgezet.
Vervolgens dient de onteigenende partij na de totstandkoming van het koninklijk besluit nogmaals
een poging te ondernemen om tot overeenstemming te komen, voordat de gerechtelijke onteigeningsprocedure
kan worden gestart. Deze eis is wel in de Onteigeningswet vastgelegd en wel in artikel 17.
De start van de gerechtelijke procedure laat overigens onverlet dat de onteigenende partij ook lopende
die procedure pogingen kan ondernemen om tot overeenstemming te komen.
2.3 - Bijzondere onteigeningstitels
De Onteigeningswet kent een aantal zogeheten bijzondere titels. Deze geven aan voor welke doelen en
werken onteigening mogelijk is en bevatten daarvoor bepalingen over het verloop van de administratieve
onteigeningsprocedure. Voor het programma Ruimte voor de Rivier zijn de Titels II, IIa, IIc, IV
en VII van belang. Hieronder volgt een korte bespreking van deze titels.
Titel II.
Titel II (artikelen 62 e.v.) van de Onteigeningswet bepaalt dat onteigening mogelijk is voor aanleg,
herstel, versterking of onderhoud van waterkeringen. In de laatste decennia van de vorige eeuw is deze
titel veelvuldig toegepast voor de versterking van de primaire waterkeringen langs de grote rivieren.
Titel IIa.
Op grond van Titel IIa (artikel 72a) van de Onteigeningswet is onteigening mogelijk voor de aanleg of
verbetering van diverse infrastructurele werken, zoals wegen en spoorwegen. In 1999 is de titel uitgebreid
in die zin dat onteigening eveneens mogelijk is gemaakt voor rivierverruiming. De wet zelf geeft
7