Last ned PDF - lokomotiv

34
magasinet
Sven Bakken Sinnes og Torkell Myre skaut
i 1908 ein bjørn med Elsvatn nord for
Flattstøl, eller pålag ei mils veg inn i heii
frå Ådneram. Sven Bakken var den siste
bjørneskytaren som levde, han døde for 2-3
år sidan burt i mot 100 år gamal.
JæRBØNDENE SELDE SUEBEITE
Då det var eit stort sauetap i heiane på grunn
av bjørnen vilde bøndane på Jæren slutta
med smale og gå yver til kyr og meieridrift.
Heiane vart då mest verdilause, og då so dr.
Heiberg kom i 1908 for å kjøpa heiar til jakt,
var det mange som selde. Dei fleste bøndane
i Ådneram og Suleskard selde til Heiberg. Eit
par av Suleskarsheiane var tidelgare selde til
jærbuar til sauebeite, men no selde ogso jærbuane
heiane sine til Heiberg. Lenger framsynte
var dei ikkje, og det er mest bjørnen å
takka for at heiane vart selde i frå gardane,
noko som alle har angra på sidan.
Dr. Heiberg leigde folk til å driva jakt
på alt rovvilte for å rydja det ut. Dei sette ut
sakser og la ut gift. Og etter som rovviltet
minka, aukte det matnytiga småviltet til, og
det vart mange rike rupeår i Sirdalsheiane.
Berre i Øvre Sirdal vart det um vintrane fanga
ikring 100 000 ruper, og Hieberg saman med
Sirdalmagasinet · 1 / 2011
Lars T. Solskar skreiv denne teksten tidleg på 70-talet. Då var han i 60-åra.
Han gjer eit levande bilete av korleis Sirdalsheiene var rundt 1900-talet.
Foto: M. Espeland
vennen sin Rosenberg skaut 900 ruper på 14
dagar i haustjakti. Ein engelskmann skaut
uppe med Øyravatnet på 75 ruper på ein dag.
I dag lærer vilkunsulentane det motsatte:
At ein må ikkje gripa inn i naturen. Naturen
skal ordna seg sjølv, ved å drepa ned rovviltet
skiplar ein balansen. Men det vert fleir
og fleir kvart år som driv klappjakt på rupa
medan roviltet skal vera freda. Kvar finn ein
balansen i naturen her? Nei fredning av alt
rovvilt er berre eit lekk i planen til å leggja
fjellbygdane øyde. Er me tente med ei slek
utvikling? Svaret bør vera nei.
SISTE BJØRN SKOTEN I 1911
Men jærbuane slutta ikkje med smale, og
no kom dei til dr. Heiberg for å leiga heiar til
sauebeite, noko som Heiberg var uviljug til
å børja med, men etter kvart leigde han ut
fleire heiar til beite samstundes som han
nytta heiane til reinsdyrjakt um hausten
etter at smalen var samla heim.
Den siste bjørnen vart skoten i 1911 i
nærleiken av garden Sirekrog. Det var ikring
påske at Lars Sirekrog som då berre var ein
ung gut på 17 år skulde til skogs og køyra
heim høy. Dei på Fidjeland har slåtane og
stølane sine upp for Sirekrog, og Lars fekk då
Lars T. Solskar (1906-1976)
Fødd i Bjerkreim, men etter at moren
døde i barselseng flytta han til tanta
i Suleskar. Her budde han heile livet,
og til tross for lite skolegang, lærde
han seg det han fekk trong for. Han
skreiv mykje i aviser i Rogaland og
Vest-Agder, i tillegg til i årbøkene til
Sirdalutvalget.
fylgje med Torjus T. Fidjeland. Lars Sirekrog
hadde den lengste veien, og på heimveien
såg han av spori at Torjus var fyre. Som no
Lars høyrer, vert han merksam på nokre
store spor og forstod at det var bjørnespor,
og han vart litt fælen. Då so Lars kom heim
til Sirekkrog, hadde Torjus sakt i frå der at
Lars måtte ikkje dra på bjørnejakt åleine, og
no vilde han få fleire folk med frå Fidjeland.
Lars hadde ei remington-rifla som han um
kvelden gjorde i stand til bjørnejakti. Tidlegt
um morgonen kom Torjus T. Fidjeland att
og hadde meg seg Ola J. Fidjeland og broren
Eilef Vatnedal. Alle tri hadde Retmingtonrifler
med. Dei fann straks spori frå dagen før
og fylgde dei heile dagen utan å sjå noko til
bjørnen.
Me er våre forfædre takknemmlege
for at dei fekk rydja
ut ulven og bjørnen med dei
primitive våben dei då hadde.
den arven bør me byggja vidare
på so me kan halda heiane
reine for rovviltet, for då vil våre
etterkomarar sjå upp på oss.
Då kvelden kom, gav dei upp og reiste
heim. Um morgonen bar det ut på nytt
etter spori som førde dei ned til Fidjeland.
Her hadde trulegt bjørnen vorte skræmd
og snut nordyver att på det fjellet som er
på vestsida av Ortevatnet og kome ned til
stølen Raudelkroni som ligg mest uppe med
Sirekrog. Her fekk dei auga på bjørnen, men
det var langt hold. Eilef Vatnedalt elde til tri
og so small det i frå alle fire Remingtonnane.
Bjørnen vart såra og bykste på Sira som rann
fossande her, og symde yver til den andre
sida. No måtte jegerane gå langs Sira ned til
Ortevatnet der dei såg bjørnen koma i land.
Lars og Eilef var no litt fyre dei andre då dei
såg bjørnen att. Han hadde då blødt ein del,
og gjekk ikkje so fort lenger, so dei tok han
att uppmed Sirekrogfossen. No skaut Lars og
Eilef på bjørnen att, bjørnen datt, men kom
seg upp att og sprang rett på fossen, men det
var berre med naudi han kom seg på land på
andre sida. No måtte jegerane taka umveien att um Ortevatnet
for å koma yver til der bjørnen låg.
Det var ein hannbjørn, og dei seldte han til Per Ivarson
Lunde for 150 kroner. Han reiste til Oslo med han. Saman
med premien vart det 85 kroner på kvar av jegerane som var
ei god innkoma i den tidi.
TRYGT I SIRDALSHEIANE
Sidan denne bjørnejakti har ein ikkje merka meir til bjørn i
Sirdalsheiane. Kyr og sauer har fenge gjenge i fred på beite
um summaren, og folk har kunne ferdast trygt i heiane.
I dag heiter det at me må ikkje rydja ut rovviltet for våre
etterkomarar for elles vil dei fella ein sterk dom yver oss.
Det er ikkje sant. Me er våre forfædre takknemmlege for at
dei fekk rydja ut ulven og bjørnen med dei primitive våben
dei då hadde. Den arven bør me byggja vidare på so me kan
halda heiane reine for rovviltet, for då vil våre etterkomarar
sjå upp på oss. Me er ikkje tente med at heiane våre er ein
rovviltpark der ein ikkje kan beita husdyr lenger og ikkje
kan ferdast trygt utan å hava med seg våpen.
Nei, heiane skal vera beitemark for husdyr og der det
matnytiga viltet kan få vara i fred for auka og trivast. Der
byfolki kan få ferdast som turistar og der dei kan få plukka
multer og ber utan frykt for å møta bjørnen. Me er heller
ikkje tende med at fjellbygdane vert lagde øyde på grunn
av rovvilter, og at folki må flytja ned til byane og tett bygde
strog der det er folk nok frå før.
(Fra årboka til Sirdalsutvalget 1974)
HUGGET STOKKPANEL har en ujevn overfl ate som gir
veggen et levende og robust utseende. Panelen er for utvendig
og innvendig bruk.
HUGGET STOKKPANEL er i heltre furu
eller gran eller impregnert for utvendig
bruk. panelen monteres liggende
eller stående med falser. Leveres i forskjellige
bredder og i 22 mm tykkelse.
Kontakt oss for brosjyre og prisliste.
Tlf. 38 34 82 02 - fax. 38 34 84 10 - 4596 EIKEN
E-post: info@eikaas-sagbruk.no eller ordre@eikaas-sagbruk.no
www.eikås-sagbruk.no
www.antix.fr
Franske langbord
i hel rustikk eik fra Antix.
Velkommen!
Åpent 10-19 - Lørdag 10-15
Hillevågsveien 24, Tlf. 51 88 60 60
www.helgo-mobler.no
Din lokale
rørlegger i Sirdal
Nå også:
-Kamera for
rørinspeksjon
-Kjerneborings-Kjerneboringsutstyr
Vi kan tilby de fleste varer og tjenester innen VVS
og flisearbeider. Også industrirørlegging
Sveinung Stuhaug . . . . . . . 97 68 22 41
Tlf avd. Flekkefjord . . . . . . . 38 32 22 41
Sirdalmagasinet · 1 / 2011 35