pas brukarrettleiing for sensor og klagenemndsmedlem - Udir.no

PAS
BRUKARRETTLEIING FOR SENSOR OG
KLAGENEMNDSMEDLEM
Versjon 1.16 - Nynorsk
Utdanningsdirektoratet 6. oktober 2011
Versjon nr og dato Forklaring Initialar
Versjon 1.12
Fullstendig versjon.
aha
25. mai 2010.
Versjon 1.13
Ajourført med endringar knytte til at sensorhonorar ikkje aha
30. juni 2010.
kan utbetalast som næringsinntekt, men alltid som
lønnsinntekt.
Versjon 1.14
Endra informasjon om pålogging til PAS.
anr
4. januar 2011.
Versjon 1.15
Informasjon om skjemaet ”Tilbakemelding fra sensorene” anr
23. juni 2011
Versjon 1.16
6. oktober 2011
Endring for klagebehandling
anr
PAS Brukarrettleiing Side 1 Sensor og klagenemndsmedlem

1 GENERELT .................................................................................................................................... 3
1.1 Om PAS ................................................................................................................................................ 3
1.2 Brukarrettar i PAS ................................................................................................................................ 3
1.3 Pålogging og aktivering av brukarrolle ................................................................................................. 3
1.3.1 Gløymt brukarnamn og/eller passord - endre påloggingsinformasjon ................................................. 5
2 SENSUR ......................................................................................................................................... 5
2.1 Meny ................................................................................................................................................... 5
2.2 R10 Sensuroversikt (allokeringslista til sensor) .................................................................................... 6
2.3 Registrere karakterar ........................................................................................................................... 6
2.3.1 Skjema “Tilbakemelding fra sensorer i Kunnskapsløftet”...................................................................... 8
2.4 Førehandssensur ................................................................................................................................. 9
2.5 Sensorhonorar (gjeld sensur og klagebehandling) ............................................................................. 10
3 KLAGEBEHANDLING ............................................................................................................. 13
3.1 Slik finn du klagane i PAS (klagebehandlinga) .................................................................................... 13
3.1.1 Statusrapporten viser ferdige og ubehandla klagar ............................................................................ 14
3.2 Karakterføring ved klagebehandling .................................................................................................. 15
3.3 Rapport etter klagebehandlinga (protokollark) ................................................................................. 17
PAS Brukarrettleiing Side 2 Sensor og klagenemndsmedlem

1 GENERELT
1.1 Om PAS
PAS er eit internettbasert program som skal nyttast til å planleggje, administrere og gjennomføre
sentralt gitte prøver i grunnskolen og i vidaregåande opplæring. PAS brukast også ved sensur og
klagebehandling.
PAS er bygd opp dynamisk slik at menyar og funksjonar vil avhenge av den valde brukarrolla og av
typen prøve. Systema er under stadig vidareutvikling, det kan derfor periodevis vere avvik mellom
dokumentasjonen og skjermbileta.
1.2 Brukarrettar i PAS
Tilgangene styres etter brukerrolle og prøvetype. Følgende brukerroller er aktuelle ved sensur og
klagebehandling:
Sensor
Klagenemndsmedlem
Følgjande prøvetypar er i bruk ved sensur og klagebehandling:
EG
EV
VO
Eksamen grunnskole
Eksamen vidaregåande skole
Eksamen vaksne grunnskole
1.3 Pålogging og aktivering av brukarrolle
Alle som tildelast ei brukarrolle i PAS og som ikkje har vært inne i systemet det siste halve året, får
tilsendt ein e-post frå PAS med brukarnamn, passord og lenkje til pålogging.
Gå inn på adressa: https://pas.udir.no
PAS Brukarrettleiing Side 3 Sensor og klagenemndsmedlem

Logg deg inn med brukarnamn og passord som du har fått tildelt på e-post. Dersom det er første
gongen du logger deg på PAS, må brukarrolla aktiverast ved at du må gå gjennom ei
påloggingsrutine og skrive inn nytt brukarnamn, passord og velje et kontrollspørsmål med svar.
Følj instruksen i biletet.
FEIDE-brukarar kan også klikke på ikonet «FEIDE» og logge seg på PAS med brukarnamnet og
passordet som er tildelt frå FEIDE. For at FEIDE-pålogging skal fungere, må korrekt
fødselsnummer og brukarrolle også vere registrert på brukaren i FEIDE.
Brukarnamnet må vere minst 4 teikn med berre bokstavar og/eller tal.
Passordet må vere minst 9 teikn, minst ein stor bokstav, minst ein liten bokstav og minst eitt tal.
Passordet skal ikkje innehalde æ, ø, å eller apostrofer etc.
Når påloggingsinformasjonen er lagra, må du godta personvernerklæringa ved å velje “Ja, eg
samtykker”.
PAS Brukarrettleiing Side 4 Sensor og klagenemndsmedlem

1.3.1 Gløymt brukarnamn og/eller passord - endre påloggingsinformasjon
Dersom du har gløymt brukarnamn og/eller passord eller du berre ønskjer å endre
påloggingsinformasjonen din, trykkjer du på den blå lenka “Glemt passord” i påloggingsbiletet. Du får
då ein e-post med ditt brukarnamn og eit nytt passord til den e-postadressa du er registrert med i
PAS. Du må då logge deg på PAS og gå gjennom den same påloggingsrutinen som for nye brukarar.
Brukarnamnet må vere minst 4 teikn med berre bokstaver og/eller tall.
Passordet må vere minst 9 teikn, minst ein stor bokstav, minst ein liten bokstav og minst eitt tal.
Passordet skal ikkje innehalde æ, ø, å eller apostrofer etc.
2 SENSUR
2.1 Meny
Etter pålogginga vil du i sensorrolla møte følgjande meny:
Øvst under det blå feltet vel du riktig Prøvetype, Prøveperiode, Rolle og Målform. Dersom ein
sensor også har vore klagenemndsmedlem, vil også denne rolla vere synleg.
Val av funksjon skjer frå hovudmenyen til venstre i biletet (hovudmenyen er synleg frå alle
skjermbileta).
Ved å velje ”Startside” kjem du alltid attende til menysida.
For å logge ut av systemet trykkjer du på ”Logg ut” øvst i høgre hjørne.
Under ”Brukere og tilgang” kan du velje biletet ”Brukerprofil” for å sjå og eventuelt endre på ein
del brukaropplysningar. Det er viktig at opplysningane som ligg her, er korrekte, særleg gjeld
dette kontaktopplysningane som mellom anna blir nytta for utsending av informasjon,
eksamenssvar og honorar.
PAS Brukarrettleiing Side 5 Sensor og klagenemndsmedlem

2.2 R10 Sensuroversikt (allokeringslista til sensor)
Valet R10 Sensuroversikt i hovudmenyen til venstre viser kva prøvekodar og kandidatgrupper du skal
sensurere. Øvste del av biletet viser kva kandidatgrupper du er 1. sensor for og informasjon om din
medsensor, nedste del av biletet viser kandidatgrupper du er 2. sensor for og informasjon om
medsensor for desse kandidatane.
2.3 Registrere karakterar
Dette er det viktigaste arbeidsbiletet for sensor. Her er oversikt over kandidatar, her kan
eksamensoppgåva og digitale eksamenssvar lastast ned, og her skal karakterforslag og seinare
endelege karakterar registrerast.
Vel først prøvekode, skole og prøvegruppe frå nedtrekksboksane og trykk “Søk”.
PAS Brukarrettleiing Side 6 Sensor og klagenemndsmedlem

Ved å klikke på pluss-teikna føre ”Medsensor informasjon og lenker til oppgaver” og
”Gruppenavn” vil biletet sjå nokolunde slik ut:
Øvst vises namn og adresseinformasjon for medsensor. Vidare er det lenkjer for å laste ned
oppgåvemateriellet.
Nedst i biletet vises følgjande informasjon for kvar kandidat:
o
Kandidatnummer
o
Elektronisk besvarelse. Her blir det vist ei eller fleire lenkjer dersom det er levert
elektronisk eksamenssvar. Ved å klikke på desse lenkjene hentar ein eksamenssvaret. Det
vil oftast vere i PDF-format.
o
Plagiatkontroll. For dei prøvene der det er mogleg å tinge plagiatkontroll, vil det her stå
ein av følgjande statustekstar:
• Bestill: Plagiatkontroll kan ein tinge ved å klikke på lenkja. Dersom til dømes 2.
sensor tingar plagiatkontroll, vil den også vere tilgjengeleg for 1. sensor. Dersom
eksamenssvaret består av fleire dokument, vil det vere ein knapp for å tinge
plagiatkontroll for kvart dokument. Eksamenssvar som er levert som ei pakka fil
(endingane: .tar, .7z, .z, .gz, .rar, .tar, .zip), kan ikkje sendast til plagiatkontroll.
Program for å løyse opp desse filene finn ein på Internett som gratisprogram.
• Til vurdering: Dette indikerer at eksamenssvaret er sendt til analyse. Det kan ta
opptil 1 døgn før eksamenssvaret er analysert og resultatet ligg føre.
• Se resultat (n %): Her er det kome rapport tilbake. Ved å klikke på lenkja vil
rapporten visast. Det er viktig å vere klar over at rapporten berre gir ein
PAS Brukarrettleiing Side 7 Sensor og klagenemndsmedlem

indikasjon på mogleg plagiat, og at dette ikkje kan avgjerast ved desse
rapportane aleine.
• Ingen sannsynlige plagiat funnet: Når programmet ikkje finn indikasjon på
plagiat, vil det heller ikkje kome nokon rapport. Også dette må berre tolkast som
ein indikasjon og ikkje som eit endeleg bevis for at det ikkje ligg føre plagiat.
• Feil ved rapporten: Denne statusen viser når programmet av ulike tekniske
grunnar ikkje kan analysere eksamenssvaret og levere ein rapport tilbake. Dette
kan skje ved tekniske feil eller fordi fila er på eit format som ikkje kan tolkast av
plagiatkontrollprogrammet (for eksempel ei zippa fil).
Karakterforslag/Endelig karakter:
• Sensor får tilgang til ein av nedtrekksboksane, avhengig av om han/ho er 1.
sensor eller 2. sensor for gruppa.
• Karakterforslag set ein ved å velje karakter. Dersom det manglar eksamenssvar
frå ein kandidat, vel ein ”MB” (Mangler besvarelse). Karakterforslaga blir lagra
automatisk.
• Når det er sett karakterforslag (eller ev. ”MB”) på alle kandidatane i gruppa, skal
sensor stadfeste og låse forslaga for gruppa ved å klikke på knappen ”Bekreft og
godkjenn karakterforslag”. Talet på karakterforslag er grunnlaget for å berekne
sensurhonorar.
• Først etter at den regionsansvarlege for sensuren har opna for fellessensur, vil
sensor få høve til å sjå medsensor sine karakterforslag ved at det blir tilgjengeleg
ein kolonne for å registrere endelege karakterar. Når alle karakterane er sette,
skal dei stadfestast ved å trykkje på ”Bekreft og godkjenn karakter”.
• Dersom du har stadfesta og godkjent karakterar for ei gruppe, og oppdagar feil,
må du kontakte den sensuransvarlege fylkesmannen for å få retta dette.
Telefonsensur
• Telefonsensur gjeld få sensorar og er alltid avtalt på førehand. Dersom du skal ha
telefonsensur, må du kontakte den sensuransvarlege fylkesmannen for å avtale
dato for å setje endeleg karakter (fellessensur).
Hovedmål: Her ser ein om eleven er registrert med bokmål eller nynorsk som hovudmål.
2.3.1 Skjema “Tilbakemelding fra sensorer i Kunnskapsløftet”
Sensor skal fylle ut skjemaet ”Tilbakemeldingsskjema for sensorer i Kunnskapsløftet”. Skjemaet er til
bruk for fagansvarlig i Utdanningsdirektoratet.
Skjemaet finn du i biletet ”Registrere resultater”. Det blir aktivt ved at du vel prøvekode.
PAS Brukarrettleiing Side 8 Sensor og klagenemndsmedlem

Du skal svare på alle spørsmåla i skjemaet. Trykk deretter på ”Lagre undersøkelse” for å levere.
Skjemaet kan sjå slik ut:
2.4 Førehandssensur
Skjema for førehandssensur gjeld dei sensorar og dei prøvekodar der dette skal gjerast. Skjema finn
du i PAS ved å nytte lenkja som ligg i venstremenyen.
PAS Brukarrettleiing Side 9 Sensor og klagenemndsmedlem

2.5 Sensorhonorar (gjeld sensur og klagebehandling)
Utbetalingsgrunnlag for honorar blir generert automatisk frå PAS på grunnlag av talet på sensurerte
eksamenssvar der du som sensor eller klagebehandlar har sett karakterforslag, og der endeleg
karakter er stadfesta og godkjend på kandidaten. (Merk at alle karakterar må vere sette, stadfesta og
godkjende før du genererer rekninga. Dersom eksamenssvar manglar, set ein karakteren MB
(manglar svar)). Sensor skal sjølv gjere ferdig rekninga si.
• Dersom du har hatt fleire roller i PAS, vil du sjå ei rekning frå sensur og for klage. Her er det viktig
å velje riktig rekning då honorarsatsane for dei to rekningane er ulike.
PAS Brukarrettleiing Side 10 Sensor og klagenemndsmedlem

• Ved å trykkje på lenkja “Vis” får du sjå førehandsvising av rekninga. Eventuelle manglande
opplysningar må føyast til eller korrigerast av sensor. For dei som har fungert som sensor
tidlegare, er det viktig å kontrollere bankkontonummer og skattekommune. Vidare må sensor
ajourføre opplysningar om skattetabell, skatteprosent og om skattekortet blir vist fram ved
innlevering av honorarrekninga. Når endringane er gjorde og lagra, kan du førehandsvise
honorarrekninga di. Førehandsvisinga inneheld eit vassmerke og er ikkje gyldig som rekning.
• Vi gjer merksam på at honorar etter klagebehandlinga blir rekna ut frå talet på klagar der den
enkelte er registrert som klagebehandlar. For grunnskolen får den som skriv inn endeleg karakter
og grunngjeving, 20 minutt ekstra, jf. forskrifta. Det er viktig at det er den som er logga inn i PAS
som skriv inn karakter og grunngjeving, då det er han/ho som får utbetalt desse 20 minutta, altså
den som står fyrst på lista over klagebehandlarar på den aktuelle klagen. Sjå informasjon under
klagebehandling.
• Ved å trykkje på “Vis” kjem førehandsvising av rekninga opp. Samstundes vil det komme opp ein
dialogboks med ymse meldingar om kva som eventuelt manglar av opplysningar. Etter å ha
notert deg kva som manglar, kan du trykkje på “OK” og gå vidare.
Sensorhonorar vil alltid bli utbetalt og meld inn som lønnsinntekt. Eventuelle krav om å få inntekta
rekna som næringsinntekt for sjølvstendig næringsdrivande må ein ta opp med skatteetaten.
PAS Brukarrettleiing Side 11 Sensor og klagenemndsmedlem

• Dersom du ikkje er heilt ferdig med utfyllinga, kan du velje å halde fram seinare. Meiner du at du
er ferdig, trykkjer du på ”Ja, skriv ut og lås regningen”. Endelig honorarrekning blir no lagra i PAS
PAS Brukarrettleiing Side 12 Sensor og klagenemndsmedlem

og kan ikkje endrast. Skulle du oppdage at det er feilføringar eller liknande, må den
sensuransvarlege fylkesmannen eventuelt gjere desse endringane. Kvar honorarrekning vil
fortløpande få eit eige serienummer. Dersom den sensuransvarlege skriv ut ei rekning i etterkant,
vil ho få eit nytt serienummer, og gammal honorarrekning må makulerast.
• Det krevst ikkje underskrift frå sensor på honorarrekninga når ho er fylt ut elektronisk i PAS sidan
brukarrolla i PAS er personleg og det krevst unike brukarnamn og passord ved pålogging.
• Sensurregionsansvarleg fylkesmann avgjer om du sjølv skal skrive ut rekninga og levere ho til den
sensurregionsansvarlege, eller om utskrift blir gjort av fylkesmannen.
• Eventuelle tillegg (til dømes porto) som krev bilag, skal førast på reiserekning, dvs. utanom PAS.
3 KLAGEBEHANDLING
Ver merksam på at Ved klagebehandling skjer ikkje karaktersetjinga i PAS på same måten som
karaktersetjinga ved primærsensur.
Klagenemndsmedlemmene er oppnemnde til å behandle klagar i spesifikke prøvekodar. Men sidan
nokre nemndsmedlemmer også kan bli spurde om å behandle klagar i andre prøvekodar enn den/dei
prøvekoden/-ane dei vart oppnemnde i, er PAS tilrettelagd slik at alle klagebehandlarane har tilgang
til alle klagane i alle prøvekodane.
Har du vore oppnemnd som sensor tidlegare, finn du under menyen Rolle både valet sensor og
klagenemndsmedlem, vel rolla klagenemndsmedlem. Vel riktig prøvetype og prøveperiode.
3.1 Slik finn du klagane i PAS (klagebehandlinga)
Alle klagane er registrerte i PAS, både for dei papirbaserte og for dei IKT-baserte eksamenssvara. For
å kunne begynne klagebehandlinga vel du menypunktet ”Registrere klagekarakter”. Her kan du
PAS Brukarrettleiing Side 13 Sensor og klagenemndsmedlem

anten velje den aktuelle prøvekoden og ”Søk”, eller du kan velje ”Se alle” som viser alle prøvekodane
der fylkesmannen er ansvarleg for klagebehandlinga.
Biletet viser talet på klagar totalt i prøvekoden, talet på ferdigbehandla klagar, talet på ikkje
ferdigbehandla klagar og i tillegg valet ”Statusrapport”.
3.1.1 Statusrapporten viser ferdige og ubehandla klagar
Ved å trykkje på valet ”Statusrapport” får du opp ein todelt rapport for den valde prøvekoden. Den
første delen viser oversikt over ferdigbehandla klagar. Denne delen vil når klagebehandlinga i
prøvekoden er ferdig, fungere som protokollark og vise kva for klagar som er behandla av dei ymse
nemndene. Den andre delen av rapporten viser ikkje behandla klagar i prøvekoden. Her vil du til ei
kvar tid sjå klagar som ikkje er behandla.
PAS Brukarrettleiing Side 14 Sensor og klagenemndsmedlem

3.2 Karakterføring ved klagebehandling
Ver merksam på at du berre skal skrive inn endeleg karakter og grunngjeving i PAS.
Førehandskarakter og forslag til grunngjeving skal framleis gjerast på papir. Når du skal starte
endeleg karakterføring, trykkjer du på den aktuelle prøvekoden i oversiktsbiletet. Du får då opp
detaljbiletet for klagebehandlinga som vist i figuren.
I dette biletet skriv du først inn kandidatnummeret for den klagen du skal behandle, og vel ”Søk”.
Deretter vel du nemndsmedlemmene som har behandla klagen. Pålogga brukar vil kome opp som
klagebehandlar 1, altså den som skal skrive grunngjeving og endeleg karakter.
(Klagar på grunnskoleeksamen skal behandlast av 3 klagenemndsmedlemmer, mens klagar i
vidaregåande opplæring vanlegvis berre skal behandlast av 2 klagenemndsmedlemmer.)
PAS Brukarrettleiing Side 15 Sensor og klagenemndsmedlem

Den valde kandidaten er no henta fram i biletet slik at klagenemnda kan registrere endeleg karakter
og skrive inn grunngjevinga frå nemnda. Deretter skal den registrerte karakteren ”Bekreftes og
godkjennes”. Når dette er gjort, blir karakteren og grunngjevinga tilgjengeleg for skoleadministrator.
(Forslag til grunngjeving og karakter skal ikkje førast i PAS.)
Ved å velje “Skriv ut” til høgre i biletet blir det generert ein rapport som viser resultatet av
klagebehandlinga med karakter og grunngjeving for den aktuelle kandidaten.
PAS Brukarrettleiing Side 16 Sensor og klagenemndsmedlem

3.3 Rapport etter klagebehandlinga (protokollark)
Når klagebehandlinga er ferdig, fungerer første delen av rapporten ”Oppfølging klagebehandling”
som protokollark (jf avsnittet om ”Statusrapporten”). Denne rapporten viser resultatet av
klagebehandlinga for dei ymse klagenemndene.
PAS Brukarrettleiing Side 17 Sensor og klagenemndsmedlem