Kommuneplankart sendt på høyring

Framlegg tilKOMMUNEPLAN FOR VOSS2007 - 2018Framlegg pr. 21 sep. 2006

INNHALD1. PLANGRUNNLAG OG PLANARBEID........................................................................... 51.1. JURIDISK PLANGRUNNLAG.................................................................................................................... 51.2. PLANPERIODE............................................................................................................................................. 51.3. PLANARBEIDET.......................................................................................................................................... 51.4. KOMMUNEPLAN, ØKONOMIPLAN OG ÅRSMELDING.................................................................... 61.5. ANDRE KOMMUNALE PLANAR ............................................................................................................. 6YTRE PLANFØRESETNADER............................................................................................ 72.1. VOSS I VERDA ............................................................................................................................................. 72.2. INTERNASJONALE OG NASJONALE TRENDAR................................................................................ 82.3. RIKSPOLITISKE BESTEMMELSAR, RETNINGSLINER OG FØRINGAR ..................................... 92.4. FYLKESPLAN OG REGIONALE RETNINGSLINER ............................................................................ 92.5. NATURVERN ................................................................................................................................................ 92.6. SAMFERDSLE ............................................................................................................................................ 102.7. FORSVARET............................................................................................................................................... 103. LOKALE PLANFØRESETNADER................................................................................ 113.1. AREAL.......................................................................................................................................................... 113.2. TOPOGRAFI ............................................................................................................................................... 113.3. GEOLOGI .................................................................................................................................................... 113.4. KLIMA.......................................................................................................................................................... 113.5. ØKONOMISK VIKTIGE NATURRESSURSAR..................................................................................... 124. KARAKTERISTIKK AV VOSS KOMMUNE ............................................................... 134.1. FOLKESETNAD ......................................................................................................................................... 134.2. SYSSELSETTING....................................................................................................................................... 154.3. KOMMUNAL ØKONOMI......................................................................................................................... 154.4. VOSS SOM REGIONSENTER .................................................................................................................. 16Kommuneplan for Voss 2007-20182

5. VISJON (30 ÅRS PERSPEKTIV) ................................................................................... 176. OVERORDNA MÅL ( 12 ÅRS PERSPEKTIV) :........................................................... 177. VOSS KOMMUNE SOM ORGANISASJON ................................................................. 188. MILJØVERN OG BEREKRAFTIG UTVIKLING ....................................................... 198.1. NATURFORVALTNING, FRILUFTSLIV OG KULTURMINNEVERN............................................. 198.2. UREINING ................................................................................................................................................... 218.3. KLIMA OG ENERGI.................................................................................................................................. 219. LEVEKÅR, FOR BARN OG UNGE................................................................................ 239.1. BARNEHAGE.............................................................................................................................................. 239.2. GRUNNSKULE ........................................................................................................................................... 239.3. VIDAREGÅANDE SKULAR ..................................................................................................................... 249.4. AKTIVITETSTILBOD FOR BARN OG UNGE ...................................................................................... 249.5. BARNEVERN .............................................................................................................................................. 259.6. HELSETENESTER ..................................................................................................................................... 259.7. PEDAGOGISK - PSYKOLOGISK TENESTE (PPT) ............................................................................. 259.8. TVERRFAGLEG ARBEID ........................................................................................................................ 259.9. KULTURSKULE........................................................................................................................................ 2510. LEVEKÅR, VAKSNE OG ELDRE ............................................................................... 2810.1. VAKSENOPPLÆRING............................................................................................................................ 2810.2. SOSIALE TENESTER .............................................................................................................................. 2910.3. HELSETENESTER ................................................................................................................................... 2910.4. PLEIE OG OMSORGSTENESTER........................................................................................................ 3010.5. KULTUR .................................................................................................................................................... 3210.6. KYRKJER .................................................................................................................................................. 3211. NÆRINGSLIV ................................................................................................................. 3511.1. KOMMUNAL NÆRINGSVERKSEMD ................................................................................................ 3611.2. LANDBRUK............................................................................................................................................... 3611.3. IKT .............................................................................................................................................................. 37Kommuneplan for Voss 2007-20183

11.4. REISELIV................................................................................................................................................... 3712. KOMMUNAL TILRETTELEGGING OG TEKNISKE TENESTER....................... 3912.1. BUSTADBYGGING .................................................................................................................................. 3912.2. FRITIDSBUSTADER................................................................................................................................ 4312.3. CAMPINGPLASSAR................................................................................................................................ 4312.4. VASSFORSYNING, AVLAUP OG AVFALL......................................................................................... 4412.5. FØREBYGGING OG BEREDSKAP MOT BRANN OG ULYKKER ................................................. 4613. SAMFERDSLE................................................................................................................. 4713.1. VEGAR ....................................................................................................................................................... 4913.2. KOLLEKTIVTRANSPORT..................................................................................................................... 52VEDLEGG.............................................................................................................................. 541. Oversikt over kommunedelplanar og temaplanar2. Retningsliner for LNF- område med høg naturverdi3. Retningsliner for LNF -område der landbruk er delt i kjerneområde4. Retningsliner for kulturminne5. Retningsliner for senterstruktur og senterutvikling i Voss6. Retningsliner for spreidd bustadbygging7a. Retningsliner for fritidsbustader7b. Føresegn for fritidsbustader8. Estetiske retningsliner for bygge- og anleggstiltak9. Retningsliner for campingplassar og oppstillingsplassar for campingvogner10. Retningsliner for område avsett til råstoffutvinning11. Oversikt over felt med fritidsbustader i Voss kommune12. Overordna vurdering av nye tiltak i arealdelen13. Sjekkliste for overordna vurdering14. Temakart (eige vedlegg)Kommuneplan for Voss 2007-20184

1. PLANGRUNNLAG OG PLANARBEID1.1. JURIDISK PLANGRUNNLAGI medhald av plan- og bygningslova (pbl) § 20 skal alle kommunar driva fortløpandeplanlegging for å samordna den fysiske, økonomiske, sosiale og kulturelle utviklinga ikommunen. Dette skjer gjennom kommuneplanen som er kommunen sitt overordnastyringsverktøy.Kommuneplanen er samansett av ein skriftleg del og ein arealdel. Den skriftlege delen avplanen er retningsgjevande for kommunen sin politikk i planperioden.Arealdelen viser noverande og framtidig arealdisponering i kommunen og er saman medføresegnene juridisk bindande. Nye tiltak i arealdelen er konsekvensvurdert på eit overordanivå (jf. vedlegg 12 og 13).1.2. PLANPERIODEPlanperioden er 12 år, 01.01.2007 - 31.12.2018. Planen skal rullerast minst kvart 4 år.1.3. PLANARBEIDETPlanarbeidet har vore leia av Formannskap/plan og økonomi. Som oppstart av planarbeidetvart det utarbeida eit planprogram som m.a. gjer greie for føremål, prosess, medverknad ogfokusområde ved rulleringa. 4 arbeidsgrupper sette saman av representantar frå politikarar,administrasjonen og næringsliv/lagsliv har førebudd planrevisjonen;Arbeidsgruppe 1 ( tema ; Bustad og hyttebygging m.m..) har hatt følgjande medlemmer ;Gunn Berit Lunde Aarvik (leiar), Nils Tveite, Arne Mosefinn, Sigrun Isaksen Andresen, KnutMyklebust, Ola Folkestad, Berly Mjøs Giljarhus, Sverre Kvistad, Knut Kinne, Gunnar Bergo(sekr).Arbeidsgruppe 2 ( tema ; Næringsutvikling ) har hatt følgjande medlemmer ; Leiv ArneVangsnes (leiar), Finn Rasmussen, Arvid Fardal, Magne Skjeldal, Voss Grunneigar -samskipnad, Vossaforum, Cruise Voss, Iril Schau Johansen, Roy Nilsen, Anders Gjøstein(sekr.)Arbeidsgruppe 3 ( tema ; Samferdsle) har hatt følgjande medlemmer ; Sigbjørn Hauge (leiar),Trond Håvard Bjørnstad, Lilly Karin Helland, Bjarte Håkon Kaldestad, Olav Lydvo, LarsTore Rogne, Bjarne Skjervheim, Jørgen Steensæth, Richard Jacobsen, Olav Auganes (sekr.)Arbeidsgruppe 4 ( tema ; Barn og unge) har hatt følgjande medlemmer ; Arnfinn Gjeråker(leiar), Terje Aas, og Torunn Ringheim, Aud Huchinson, Kristian Østrem, Gunnar Dagestad,Marit Isungset (sekr.)Oppstart av planarbeidet er kunngjort etter reglane i PBL. Det er halde ope møte omplanarbeidet og det er halde eigne møte med ulike interessegrupper. Administrasjonen har pågrunnlag av innspel og arbeidet i arbeidsgruppene utarbeidd eit planutkast, som vart lagt ut tiloffentleg ettersyn i september 2006.Kommuneplan for Voss 2007-20185

1.4. KOMMUNEPLAN, ØKONOMIPLAN OG ÅRSMELDINGKommuneplanen er den overordna planen for Voss kommune. Planen gjev saman medstatlege krav og retningsliner rammene til underliggjande planar.Dei prioriterte tiltaka i kommuneplanen (handlingsprogrammet) utgjer grunnlaget forkommunen sin økonomiplan. Handlingsprogrammet er markert i eigne boksar i kvart kapittel.Økonomiplanen skal med utgangspunkt i kommuneplanen og årsbudsjettet gje realistiskevurderingar av kommunen sine samla inntekter og utgifter og synleggjera kva kommunen sineinntekter skal nyttast til dei komande åra. Planen gjeld for 4 år, men vert rullert årleg.I årsmelding vert resultata og aktiviteten i høve til årsbudsjett oppsummert og måloppnåing ogutvikling i høve kommuneplan /økonomiplan vert vurdert.Kommuneplan, økonomiplan og årsmelding har no fått ei lik oppbygging, basert påoverskrifter i KOSTRA*, for å styrkja og tydleggjera samspelet mellom desse.1.5. ANDRE KOMMUNALE PLANARDet er utarbeidd ei rekkje kommunedelplanar og temaplanar i kommunen. Ei oversikt overdesse finst i vedlegg 1.* KOSTRA; kommunane si rapportering til staten.Kommuneplan for Voss 2007-20186

YTRE PLANFØRESETNADER2.1. VOSS I VERDA«Verda er vid, men Voss er vidare» heiter det. Sjølv om Voss har det største landarealet iHordaland, er vi små både når det gjeld areal og folketal i ein større samanheng. I 1999passerte folketalet på jorda 6 mrd. Årleg aukar folketalet i verda med 1.2 %. Ein reknar medat vi er ca. 9 mrd. menneske i 2050 (tab. 1).Tabell 1. Folketal på jorda 1950-2050 ( i milliardar )År Folketal1950 2,51980 41999 62005 6,52012 72050 9Avgrensa ressursarDei siste 10 åra har kornproduksjonen i verda flata ut, likevel med ein ny auke i 2004.Kornlageret pr. person vart halvert i 10 års perioden fram til tusenårsskiftet. Mengde fangafisk pr. person frå havfiskeria vart redusert med 10 % i den same perioden.Fleire av dei viktigaste naturressursane våre er ikkje fornybare. T.d. er ca. 80 % avenergiforbruket i verda frå ikkje fornybare kjelder. Vi veit med andre ord at vårt forbruk i dagikkje er berekraftig.Nord - sør perspektivDet er stor forskjell på fattig og rik, og dermed også svært ulik bruk av naturressursane påjorda. I 1990 hadde dei rikaste 20 % av menneska på jorda 60 gonger så store inntekter somdei fattigaste 20 %. Samanlikna med ein gjennomsnittleg verdsborgar brukar eingjennomsnittleg nordmann :• 2 gonger meir kjøt• 2-3 gonger meir energi• 3 gonger meir areal• 3-4 gonger meir metall• 4 gonger meir fisk og mjølkeproduktFrå 1960 til i ca.2000 vart vi nordmenn 3 gonger rikare. Det kan difor vera grunn til å stillaspørsmål om berekraftige kvotar eller økologiske delar for kvar og ein av oss.MiljøproblemOverforbruk og ureining i industrilanda og rovdrift på jord- og skogressursar i u-landa erhovudårsaker til dei globale miljøproblema. Global oppvarming, nedbryting av ozonlaget ogKommuneplan for Voss 2007-20187

tap av biologisk mangfald er døme på dei alvorlege konsekvensane som vår forvaltning harmedført. I Noreg forbrukar vi i dag langt meir naturressursar pr. innbyggjar enn ei berekraftigog rettferdig fordeling skulle tilseia. Energiforbruket har gjennomsnittleg auka med 1,3 %årleg sidan 1976 og utsleppa av klimagassar låg 11 % høgare i Noreg i 2004 samanlikna med1990. Vi bør difor stilla spørsmål om dagens forbruksnivå skal leggjast til grunn i vårplanlegging for nye generasjonar. Samtidig som vi har hatt ein sterk vekst i produksjon ogforbruk, har teknologisk utvikling medverka til at fleire miljøproblem er redusert dei siste10-åra.Ny dagsorden for det 21. hundreåret ?Verdskommisjonen for miljø og utvikling definerte berekraftig utvikling og gav oss slagordet«tenkja globalt og handla lokalt». I sluttdokumentet frå FN sin store miljøkonferanse i Rio deJaneiro i 1992 vart det fokusert på korleis ein kan møta dei store og internasjonalemiljøproblema. Det var semje om at det burde utarbeidast lokale handlingsplanar der det vartutforma lokale agendaer (dagsorden) for det neste hundreåret. Dette vil m.a. innebera at:• Vi må tenkja og planleggja langsiktig for komande generasjonar.• Vi må mobilisera heile lokalsamfunnet til innsats for ei berekraftig utvikling.Det er venta at overordna avgjerder gjennom fleirnasjonale avtalar og nasjonalt lovverk iframtida i aukande grad vil leggja premissar for lokal handlefridom. Vi skal likevel ikkjeundervurdera kva det vil seia at vi lokalt etterstrevar ei meir berekraftig utvikling. Einføresetnad for å oppnå resultat på globalt nivå er at lokalsamfunna engasjerer seg og ser sinehandlingar i eit langsiktig perspektiv. Vi bør ta dei alvorlege utfordringane på alvor og ta stegi retning av ei berekraftig utvikling innanfor alle verksemder i kommunen.2.2. INTERNASJONALE OG NASJONALE TRENDAREi stadig sterkare globalisering medfører at vi i aukande grad vert påverka av dei sameøkonomiske, politiske og kulturelle utviklingstrekka som elles i verda. Aukande grad av innogutvandring medfører utvikling av stadig meir fleirkulturelle samfunn. Den teknologiskeutviklinga gjev nye moglegheiter, men kan samtidig vera trugande. Bioteknologi oggenmanipulering er døme på dette.I deler av Europa har EU og regionaliseringa ført til at nasjonalstaten har vorte svekka.Regionalisering er også tema i Noreg, men utan at arbeidet så langt har medført vesentlegeendringar. Den tydlegaste omlegginga av oppgåvefordelinga går i dag på å styrkjalokaldemokratiet og det kommunale sjølvstyret. Dette har resultert i overføring av stadig fleireoppgåver og mynde til kommunane. Samtidig er kravet om større og meir effektivekommunar forsterka dei siste åra.Individualisime, privatisering og sterkare marknadsorientering er andre trendar i tida.I Noreg har "velferdsstaten" eit nivå som er høgare enn nokon gong. Forventningar og krav tiloffentlege tenester er samtidig større og tydelegare enn tidlegare.Kommuneplan for Voss 2007-20188

2.3. RIKSPOLITISKE BESTEMMELSAR, RETNINGSLINER OG FØRINGARNasjonalt regelverk gjev sterke føringar for kva oppgåver kommunen skal prioritera. I einkommune med avgrensa inntekter kan dette koma i konflikt med målsetjinga om å auka denkommunale handlefridomen. Arbeidet med oppgåvefordelinga mellom stat, fylke ogkommunane har pågått i fleire år. Eit hovudtrekk i dette arbeidet er overføring av meir myndeog fleire oppgåver til kommunane. Det er problematisk at nye påbod ofte ikkje vert fylgdeopp med dei økonomiske ressursane som må til for å gjennomføra tiltaka.Enkelte lover gjev ibuarane spesifikke krav på ytingar; som oftast i form av eitminimumstilbod. Men ofte er det formulert målsetjingar i føremålsparagrafar,stortingsmeldingar og andre dokument som skaper forventningar om tenestetilbod av høgarekvalitet enn minimumsnivået. Rundskriv T-2/98 B ”Nasjonale mål og interesser i fylkes- ogkommuneplanleggingen” gjev ei samla oversikt over statlege krav og utfordringar.Rikspolitisk bestemmelse av 8 januar 1999 innebar at kommunen ikkje kan tillata etableringav kjøpesenter utanfor sentrale deler av byar og tettstader. Den rikspolitiske bestemmelsen erseinare erstatta av fylkespolitiske retningsliner om stadutvikling og senterstruktur.I medhald av pbl. § 17-1 er det gjeve følgjande rikspolitiske retningslinjer (RPR) som skalutgjera ein del av grunnlaget for kommunal planlegging:”RPR for samordna areal- og transportplanlegging ”( T-5/93)”RPR for å styrke barn og unges interesser i planleggingen ” (T- 1/95)”RPR for verna vassdrag ” (T- 1082)2.4. FYLKESPLAN OG REGIONALE RETNINGSLINERFylkesplan for Hordaland 2005-2008 er ein felles og samordna plan for fylkeskommunen ogstatlege styringsorgan på fylkesnivået. Fylkesplanen og fylkesdelplanar er ein del avgrunnlaget for kommunal planlegging. Det er m.a. utarbeida fylkespolitiske retningsliner /prinsipp for• regionalt utbyggingsmønster• samferdsel• areal- og naturressursar• stadutvikling og senterstruktur• kulturminne• universell uforming2.5. NATURVERNVossavassdraget oppstraums Vangsvatnet, Øvstedalsvassdraget, samt Nærøydalsvassdraget,Granvinvassdraget og Undredalselvi er varig verna mot kraftutbygging. Stortinget har fleiregonger understreka at ein og bør vera varsam med andre former for inngrep i dei vernavassdraga.Kommuneplan for Voss 2007-20189

I Voss er i alt 7 område (totalt ca. 110 km 2 ) verna med heimel i naturvernlova:Tabell 2.Område verna med heimel i Naturvernlova.Lokalitet Type verneområde Naturtype ArealHåmyrane (i Storåsen) Naturreservat Myr 315 daaLønaøyane (ved Lønavatnet) Naturreservat Våtmark 352 daaRekvesøyane (ved Vangsvatnet) Naturreservat Våtmark 190 daaGrånosmyrane (Rjoandvassdraget) Naturreservat Våtmark 3350 daa*Fadnesskaret (i Teigdalen) Naturreservat Edellauvskog 140 daaStølsheimen Landskapsvernområde Fjellområde 367 km 2 **Nærøyfjorden Landskapsvernområde Fjell/fjord 576 km 2 **** Av dette ligg noko under halvparten i Voss. Resten ligg i Aurland.** Av dette ligg ca. 59 km 2 i Voss. Resten ligg i Vik, Høyanger, Modalen og Vaksdal.*** Av dette ligg ca. 48 km 2 i Voss. Resten ligg i Aurland og Vik.Nærøyfjordområdet, som ein del av Vestnorsk fjordlandskap, vart i juni 2005 innskrive påUNESCO si liste over verdsarvomåde. Dette er det einaste området i Noreg som er innskrivesom eit reint naturområde.2.6. SAMFERDSLEDet er utarbeidd kommunedelplan for jernbanetraseen gjennom Voss. I år 2001 vart det settinn krengjetog mellom Oslo og Bergen noko som har medført kortare reisetid til Bergen ogOslo. For lokaltrafikken mellom Voss og Bergen har det vore ei viss innskrenking irutetilbodet dei seinare åra.Reguleringsplan for tunnel bak Vangen er vedteken. Ein bompengesøknad for å realiseratunnelen* er godkjent lokalt/regionalt og vil truleg bli vedteken av stortinget hausten 2006.Anleggstart er planlagt i 2009.Ny trase for E 16 mellom Lundarosen og Oppheim er under planlegging i form av ein eigenkommunedelplan."Rammeplan for avkøyrsler", Statens vegvesen, Hordaland skal følgjast ved etablering avavkøyrsler2.7. FORSVARETForsvaret er i endring, og regiment på Bømoen vart nedlagt i 2002. Samtidig vart det opprettaeit alliert øvingssenter med base på Bømoen. Store fjellareal mellom Mjølfjell og Brandset erbandlagde som skyte- og øvingsområde for forsvaret.* I tillegg inneheld bompengeprosjektet ny vegtrase i Skjervet og Mønshaugen –Palmafossen.Kommuneplan for Voss 2007-201810

3. LOKALE PLANFØRESETNADER3.1. AREALVoss kommune ligg i indre del av Hordaland og grensar i vest til Vaksdal, i sør til Kvam ogGranvin, i aust til Ulvik, og i nord til Aurland og Vik i Sogn og Fjordane fylke. Avkommunen sitt totalareal på 1815 km 2 ligg 678 km 2 over 900m.o.h., og 76 km 2 er dekka avferskvatn (tab.3).Tabell 3. Arealbruk i Voss kommune.Arealbruk Areal i km 2 %Jordbruksareal (fulldyrka jord, natureng og overflatedyrka mark)Produktivt skogsareal (barskog og lauvskog)Utbygd areal (tomter, vegar, jernbane mv.)FerskvatnAnna areal (snaufjell, ikkje produktiv skog mv.)58311407613303,217,12,24,273,3Jord- og skogbruksareal henta frå Fylkesstatistikk Hordaland 1998.3.2. TOPOGRAFILandskapet i hovuddalføret er prega av breiare dalar og mjukare former enn elles i indre delerav fylket. Eit mangfald av dalar skjer ned i terrenget i ulike himmelretningar.Vossavassdraget med sine mange greiner er ein dominerande faktor i landskapsbiletet. Langshovudvassdraget finst store areal med flate moar.3.3. GEOLOGIBerggrunnen i store delar av kommunen er dominert av granittar, gneisar, kvartsitt ogkvartsskifer. I nordlege delar av kommunen inneheld berggrunnen m.a. den lyse bergartenanorthositt . I Tvildesåsen er det førekomst av bly/sølv. Fleire stader har det vore drive uttakav skifer. Sentrale delar av kommunen er prega av fyllitt med vekslande mengde kvarts ogkalk.Frå ca. 9.000 år sidan forsvann isen i det vesentlege frå landet vårt. Dei lausavsetjingar somfinst er danna under issmeltinga og seinare. Alle dei store moane i Voss er danna av breelvar,og er avsette i havet eller i store breinnsjøar. Under siste istid sto havet i Vossaområdet opptil100m høgare enn no.3.4. KLIMAVoss ligg i overgangssona mellom kyst- og innlandsklima. På årsbasis har Vossevangenomlag 1.200mm nedbør, og i dei fire sommarmånadene har Vossevangen omlag samenedbørsmengde som Geilo og Oslo (i underkant av 300mm). Det er store lokalklimatiskevariasjonar i Voss. Som hovudregel har vestlege område mest kystprega klima, medanaustlege delar har meir preg av innlandsklima.Kommuneplan for Voss 2007-201811

3.5. ØKONOMISK VIKTIGE NATURRESSURSAR• Stein (anorthositt og skifer, jf. temakart)• Sand- og grusavsetningar (jf. temakart)• Vossavassdraget• Jordsmonnet som vekstmedium• Skog• Vilt, laks/sjøaure og innlandsfisk• Vossanaturen som opplevingsverdi for friluftsliv og reiselivKommuneplan for Voss 2007-201812

4. KARAKTERISTIKK AV VOSS KOMMUNE4.1. FOLKESETNADTabell 4.Utviklinga i folkesetnaden i Voss frå 1965-2006. Tala frå 1965-1994 er gjennomsnitt pr. år for5-års bolkar.År Folkemengd Fødd Død Fødselsoverskot Innflytt Utflytt Netto innflytt Folketilvekst1965-69 13633 227 128 100 602 634 -32 821970-74 13767 209 141 68 660 695 -35 511975-79 14007 159 146 26 550 509 41 571980-84 14128 150 162 18 406 414 -8 321985-89 14053 168 162 12 408 413 -5 301990-94 13979 183 163 24 354 408 -51 321995 13896 169 150 19 348 431 -81 -651996 13831 172 151 21 371 453 -79 -591997 13772 169 142 27 407 470 -63 -371998 13735 166 143 23 387 475 -88 -651999 13685 152 165 -13 418 363 55 412000 13726 165 162 2 550 483 67 692001 13796 190 140 50 392 486 -94 -452002 13751 161 151 10 445 386 59 702003 13821 149 151 -2 370 417 -47 -502004 13771 154 141 13 395 329 66 792005 13850 140 134 6 397 423 -26 -202006 13830Kjelder: 1964 - 1980 NOS Folketallet i kommunene 1951-801981 - 1999 NOS Nye DistriktstallSSB 2006Frå 1978 til 1991 var folketalet tilnærma konstant. Etter den tid har ein hatt nedgang sjølv omdet i 1990-åra har vore fødselsoverskot i alle åra unnateke 1992 og 1999. Årsaka tilnedgangen er at utflyttinga frå kommunen har vore større enn innflyttinga sidan slutten av1980-talet. I 1999 og 2000 endra dette seg og innflyttinga vart større enn utflyttinga. Frå2001 og fram til i dag har det stort sett våre eit fødselsoverskot, men netto innflytting varnegativ både i 2001, 2003 og 2005. Samla sett har folketalet vore i svak vekst. I januar 2005var folketalet i kommunen 13 850, derav 50.7 % kvinner.Som i landet elles lever kvinner lengre enn menn. I Voss var såleis 70 % av ibuarane over 90år kvinner i 2005 ( tab. 5).Tabell 5.Aldersfordeling for folkemengda i Voss 1 jan.2005.Aldersgr. (år) 0 1-4 5 6-12 13-15 16-19 20-39 40-54 55-66 67-79 80-89 90+ SumBegge kjønn 155 701 158 1267 563 760 3199 2818 1822 1510 742 155 13830Menn 84 349 81 632 298 378 1641 1437 895 713 279 42 6829Kvinner 71 352 77 635 265 382 1558 1381 927 797 463 113 7021Kjelde: SSBKommuneplan for Voss 2007-201813

Tabell 6 viser at Voss har markert fleire eldre enn gjennomsnittet i fylket. Denneproblemstillinga kjem ein attende til under kap. 10.Tabell 6. Folkemengd etter alder ( % ) i Voss og Hordaland fylke 1jan. 2005.Aldersgruppe 0-4 5-12 13-19 20-66 67-79 80-89 90+(år)Voss 5,9 10,3 9,5 56,6 10,9 5,5 1,2Hordaland 6,5 11,1 9,5 60,2 8,1 3,9 0,7Kjelde: SSBDet vesentlege av folketilveksten sidan 1960 finn me i sentrale deler av Voss.Auken har skjedd i sjølve sentrum, men også i sentrumsnære område. I vest har det skjedd eiauke i folketalet både på Bolstad og i Evangerområdet. I Skulestadmoen har folketalet minkanoko dei siste åra (jf. tab. 7).Tabell 7. Folketal i ein del grunnkrinsar.Grunnkrins / Folketal 2006 2001Bolstad/Vassenden 162 113Evanger /Skorve /Teigdalen 448 423Bordalen / Gjerald 351 357Sentrumsområdet 5221 5046Fenne / Mønnshaugen 999 964Kvitli / Tjukkebygda 1080 1064Skulestadmarka / Skulestadmoen 1319 1340Myrkdalen 244 281I førre planperiode var det venta ein folketalsauke i hovudsak utifrå den forventa utviklingaav språkteknologi på Tvildemoen. Folketalet i 2006 var forventa å bli 14 103, medan detfaktisk vart 13 830. Med ein middels nasjonal vekst (dvs; fruktbarheit, levealder, mobilitet, ognetto innvandring) har SSB pr. i dag følgjande folketalsframskrivingar for Voss (tab.8) ;Tabell 8. Folketalsframskriving, 2007-2015, basert på middels folkevekst (MMMM).2006 er faktisk folketal pr. 01.01.20062006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015Totalt 13 830 13929 13969 13996 14033 14056 14075 14099 14126 141610-5 åringar 995 1025 996 974 973 962 953 946 943 9456-12 åringar 1254 1272 1298 1301 1292 1284 1270 1276 1256 122413-15 åringar 575 569 564 579 568 573 572 563 571 58016-19 åringar 743 764 761 763 799 773 775 784 772 78320-39 åringar 3153 3182 3157 3179 3133 3152 3141 3133 3142 314040-59 åringar 3729 3716 3716 3719 3751 3776 3795 3798 3807 379760-69 åringar 1335 1398 1433 1483 1527 1578 1612 1656 1695 172570-79 åringar 1118 1103 1095 1096 1088 1079 1063 1062 1064 110080-89 åringar 759 742 747 746 740 710 724 714 703 68590 + 156 158 157 156 162 169 170 167 173 182Talet på personar 70 år og over ser ut til å gå ned i kommunen (likevel auke for dei over 90).Talet på 60-70-åringar ser derimot ut til å auke sterkt, noko som igjen tyder på ein sterk veksti talet på eldre etter 2015.Kommuneplan for Voss 2007-201814

Talet på personar i dei mest yrkesaktive aldersgruppene ligg an til å gå ned. Det blir ogsånedgang mellom dei yngste, men fleire tenåringar.Etter framskrivingar pr. 03.03.2006 (MMMM) vil folketalet i 2020 vera 14 346og 14 614 i 2025.4.2. SYSSELSETTINGSysselsettinga har gått ned i landbruk og industri. I siste planperiode har det komme til fleirenye arbeidsplassar innan varehandel og byggje- og anleggsverksemd (jf. kap. 11).Det er fleire som pendlar ut enn inn av kommunen for å finne seg arbeid. Flest pendlar tilBergen (ca. 468 i 2003, noko som er ein auke på 118 sidan 1998). Frå Bergen pendla det 143arbeidstakarar til Voss i 2003. I Granvin hadde 309 personar Voss som arbeidsplass i 2003.Tabell 9.Prosent heilt arbeidsledige i Voss i 1999 - 2005 (Regionalstatistikk Hordaland).1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005% av arb. styrken1235 Voss Heilt ledige 3,1 3,4 3,1 2,8 3,5 3,1 3,0Arbeidsmarknadstiltak 1,6 1,5 2,1 0,7 0,3PersonarHeilt ledige 216 237 218 197 249 215 228Arbeidsmarknadstiltak 110 107 149 49 21Kjelde: SSB Statistikkbanken/ Aetat HordalandArbeidsløysa i Voss har gått noko ned dei seinare åra. Nedgangen har mest kome til syne iform av talet på personar på tiltak, som ved utgangen av 2005 er svært lågt.Ved utgangen av 2005 hadde Voss litt lågare arbeidsløyse/personar på tiltak enn bådeHordaland (3,2/ 0,3 %) og landet (3,0/ 0,4 %).4.3. KOMMUNAL ØKONOMIGjeldVoss kommune har på grunn av stor gjeld og høgt aktivitetsnivå i høve til inntektene, litenøkonomisk handlefridom. Pr. 1.1.2006 var gjelda på 403,9 mill. kr, eller ca. 29 000 kr pr.ibuar. I tillegg har kommunen ansvar for eit lån på ca. 12 mill kr som Voss Idrettshall har tekeopp.InvesteringFor å redusera gjelda som kommunen har er låneramma sett til 15 mill. kr dei neste åra. Detteavgrensar kva investeringar kommunen kan gjera. I tillegg kjem lån til formål som ersjølvfinansierande og til lån til rehabilitering av skulebygg (rentefrie lån frå staten).DriftRekneskapen for år 2005 viser totale driftsutgifter på 631 mill.kr. Fordelinga avdriftsutgiftene går fram av figur 1.Kommuneplan for Voss 2007-201815

1.1 Sentrale styringsorgan0,3 %1.6 Tekniske formål18,0 %1.2 Pedagogiske tenester32,2 %1.5 Utvikling4,6 %1.4 Personale og økonomi4,3 %1.3 Helse og sosial40,6 %Figur 1. Fordeling av driftsutgiftene til Voss kommune 2005.Det er ikkje rom for vesentleg auke i den totale ramma for drift dei næraste åra, med mindreoverføringane frå staten vert auka monaleg. Pr. 01.01.2006 har vi eit akkumulert underskot pånær 7,5 mill.kr. Budsjettet er svært stramt. Sjølv om forventningar og krav til offentlegetenester er større enn tidlegare, har ein lagt vekt på at handlingsprogrammet i kommuneplanenskal vera mest mogleg realistisk og basert på økonomiske føresetnader.4.4. VOSS SOM REGIONSENTERVoss ligg sentralt plassert i høve til Bergensbana og stamvegen mellom Bergen og Oslo.Vossevangen som transportknutepunkt og med sine mange tilbod innan handel, offentlegetenester, kultur o.s.b er det naturlege regionsenteret i indre Hordaland. Også for kommunaneVik, Granvin og Aurland har Voss viktige regionfunksjonar. Det er ei utfordring åvidareutvikla desse sentrums-funksjonane i samarbeid med nabokommunane.Voss er ein god stad og bu, med rik natur og kultur. I sentrum er likevel vegtrafikk årsak tilvesentlege problem med luftforureining og støy. Det meste av sentrumstrafikken erlokaltrafikk, men stamvegtrafikken utgjer òg ein vesentleg del. Tunnel bak Vangen, samanmed ein strammare parkeringspolitikk i sentrumsområdet er avgjerande for å betratrafikktilhøva og miljøet i sentrum.Kommuneplan for Voss 2007-201816

5. VISJON (30 års perspektiv)Voss har mange sterke sider og er ein god kommune å bu i. Dette vil vi ta vare på ogvidareutvikla. Vårt framtidsbilde er slik ;” Voss - ein god stad for alle”Med dette meinar vi at Voss er ein trygg og attraktiv kommune i utvikling, der det ertilrettelagt for god livskvalitet - for alle.6. OVERORDNA MÅL ( 12 års perspektiv) :" - Voss kommune skal vidareutviklast som eit sterkt og attraktivt regionsenter ".Strategiar for å nå visjon og overordna mål :• Leggja til rette for ei berekraftig utvikling*. Framtidig planlegging skal skje innanrammene til Lokal Agenda 21**. Fokus på langsiktig styring.• Setja innbyggarane i sentrum. Vidareutvikla kommunen som service-organisasjon, m.a.gjennom omstilling, effektivisering, brukarundersøkingar og forplikting gjennomtenesteskildringar.• Flytta fokus frå reparasjon til førebyggande arbeid.• Planleggja og leggja til rette for alle, også for dei med ulike funksjonshemmingar.Universell utforming*** skal leggjast til grunn for planlegging og tiltak.• Vidareutvikla sikrings- og beredskapsarbeidet slik at faren for ulykker / kriser vertminimalisert.• Gjennomføra arbeidet med regulering av Vangen Vest, "miljøtunnel" og ny skyss-stasjon.• Vidareutvikla dei urbane kvalitetane på Vangen samtidig som ein opprettheld livskraftigebygdesamfunn.• Leggja til rette for gode bustadtilbod, med utgangspunkt i eksisterande infrastruktur.• Leggja vekt på det estetiske i opplæring, planlegging og utbygging.• Leggja til rette for ei framtidsretta næringsutvikling, med spesiell fokus på reiseliv,landbruk og småskala næringsliv.• Styrka samarbeidet med nabokommunar og Bergen, m.a. innan utdanning og reiseliv.• Medverka til at Voss er attraktiv å flytta til, også for ungdom med høgare utdanning.• Medvirka til å utvikla nye og allsidige kultur- og fritidstilbod, m.a. ved å byggjakulturhus på kulturhustomta.* Berekraftig utvikling ; ei utvikling som imøtekjem våre behov utan å øydeleggje moglegheitene for atframtidige generasjonar skal få dekka sine behov (Bruntlandskommisjonen 1987).** Lokal Agenda ; dagsorden for det 21hundreåret, der globalt ansvar, generasjonsperspektiv og lokalmedverknad er viktige stikkord.*** Universell utforming ; Utforming av produkt og omgjevnader, slik at dei kan brukast av alle menneske, i såstor utstrekning som mogeleg utan trong for tilpassing eller spesiell utforming.Kommuneplan for Voss 2007-201817

7. VOSS KOMMUNE SOM ORGANISASJONAdministrasjonen sine hovudoppgåver er å leggja til rette for politiske organ si verksemd,setja i verk politiske vedtak, forvalta lokalt og statleg regelverk, og vera eit serviceorgan foribuarane. Kommunen må ha ein organisasjon som sikrar at ibuarane sine ønskje og behov vertregistrerte og vurderte i samanheng. Det må eksistera ein felles «bedriftskultur».Dei tilsette er kommunen sin viktigaste ressurs. Arbeidet med helse, miljø og sikkerheit(HMS) bør vidareutviklast.Kommunen har i fleire år hatt ein stram økonomi. Organisasjonen bør vera endringsorientertfor å skaffe handlingsrom til prioriterte tiltak.Mål :- Voss kommune skal vidareutviklast til ein organisasjon som er målretta,effektiv, lærande og serviceinnstilt- Sjukefråværet bør liggje under landsgjennomsnittet- Balansert målstyring (BMS) skal nyttast som styringssystem og forvurdering av organisasjonen sin effektivitet- Kommunen skal framstå som ein nytenkjande og attraktiv arbeidsplass ved åinvestera 0,5 % av brutto lønskostnader i kompetanseutviklingHandlingsprogram 2007-2010, prioriterte tiltak utover dagens driftI= investering, D= drift * KOSTRA funksjonPolitisk styring, administrasjon og kontrollorgan (100,120, 130, 180)*- Sikra dei tilsette turvande fagleg utvikling, jf. opplæringsplan (D)Andre tiltak 2007-2018- Effektivisera organisasjonen ved fokus på leiing, heilskap, samlokalisering og systematiskbruk av IKT (informasjons- og kommunikasjonsteknologi).- Vidareutvikla servicefunksjonar der og statlege einingar er integrert.- Fokusera på HMS-arbeid gjennom bruk av internkontroll.- Rullera kommunen sin opplæringsplan ( Strategisk kompetanseplan) jamleg.- Styrkja det overordna personalarbeidet i kommunen, og ha ein meir aktiv seniorpolitikk.- Formidla relevant og tilstrekkeleg informasjon og utvikla samarbeidet med media, lag ogorganisasjonar.- Dimensjonera bemanning i høve til dei oppgåver som skal løysast.- Systematisk kopling mellom planar og økonomi.- Sikra eit meir forsvarleg vedlikehald av den samla bygningsmassen.Kommuneplan for Voss 2007-201818

8. MILJØVERN OG BEREKRAFTIG UTVIKLING8.1. NATURFORVALTNING, FRILUFTSLIV OG KULTURMINNEVERNVoss kommune er rik på natur, kulturminne og kulturlandskap og har mange attraksjonar bådei regional og nasjonal samanheng. Dette gjev grunnlag for rike og allsidige opplevingar.Det er derfor viktig at ein er merksam på desse verdiane, og at ein forvaltar dei på einberekraftig måte, slik at dei også i framtida kan vera ein ressurs både for fastbuande ogtilreisande.OmrådevernFleire område er verna etter naturvernlova (jf. kap. 2). I tillegg er deler avMyrkdalsdeltaet og våtmarksområdet i Lundarosen regulert som spesialområde, våtmark,etter PBL. Dei siste 10-åra har område med inngrepsfri natur vorte kraftig redusert ikommunen.Mål :- Inngrepsfri natur* og eit representativt utval av ulike naturtypar skal sikrasti kommunenVassdragVossavassdraget, oppstraums Vangsvatnet, vart varig verna mot kraftutbygging i verneplanIII (1986). Øvstedalsvassdraget og Nærøydalselvi (med unntak av Jordalselva) fekk varigvern i suppleringsplan for verna vassdrag i 2005. Plan for "Differensiert forvaltning avvassdrag i Voss kommune" (jf. vedlegg 1) gjev rammer for forvaltning av verneverdiar ogbrukarinteresser i vassdraga.Mål :- Vassdrag med tilhøyrande nedslagsfelt skal forvaltast slik at ein sikrar godvasskvalitet og unngår vidare inngrep i strandsona.Biologisk mangfaldBiologisk mangfald er variasjonsbreidda av artar, gener og dei ulike naturtypane artane eravhengige av. Voss kommune har gjennomført kartlegging av biologisk mangfald, både ihøve til naturtypar og trua artar. Det er utarbeida viltkart for kommunen og kommunalehandlingsplanar for viltforvaltning og for forvaltning av innlandsfiske ressursane (jf. vedlegg1). Laksestamma i Vossavassdraget har internasjonal verneverdi, men har vore i kraftigtilbakegang sidan slutten av 1980-talet. Verna og inngrepsfrie område, område med spesiellenaturkvalitetar og større viktige viltområde, er i temakart markert som LNF-område med høgnaturverdi. Retningsliner er utarbeida for forvaltning av desse områda (vedlegg 2).Mål :- Det biologisk mangfaldet i kommunen skal sikrast. I område med høgverdi skal ein unngå inngrep.* Inngrepsfri natur ; Natur utan tekniske inngrep (som vegar, kraftutbygging m.m. etter definert liste. Ulikeklassar etter avstand til inngrep)Kommuneplan for Voss 2007-201819

FriluftslivFriluftsliv er viktig for trivsel og god helse. Dei seinare åra er det tilrettelagt ei rekkjefriluftsområde i kommunen. Kommunen har utarbeida eigen handlingsplan for friluftslivet (jf.vedlegg 1).Mål :- Ved tilrettelegging av friluftsområde skal det takast spesielt omsyn til unge,eldre og funksjonshemma ved universell utforming, der dette er mulegKulturminneVoss er rekna for å vera ein av kommunane i Hordaland som er rikast på faste kulturminne.Kjende fornminne er automatisk freda gjennom kulturminnelova, og er markert med rune R iarealdelen. Vidare er eit 30-tals nyare kulturminne vedtaks-freda etter initiativ fråriksantikvaren. Evanger sentrum er regulert til spesialområde vern som kulturhistoriskverdifullt bygningsmiljø. Kommunedelplan for kulturminne vart vedteken i 2004. Det erutarbeid retningsliner for forvaltning av kulturminne (vedlegg 4).Mål :- Kulturminne og kulturlandskap skal registrerast, sikrast og forvaltast på einforsvarleg og framtidsretta måte. Vedtekne, kommunale retningsliner skalleggjast til grunn for arbeidetHandlingsprogram 2007 -2010, prioriterte tiltak utover dagens driftI = investering, D = drift * = KOSTRA funksjonNaturforvaltning, friluftsliv og kulturminnevern (360,365)*- Ta vare på biologisk mangfald i kommunen (D)- Følgja opp tiltaka i handlingsplan for viltforvaltning, handlingsplan for forvaltning avfiskeressursane og kommunedelplan for idretts- og friluftsliv- Følgja opp tiltaka i kommunedelplan for kulturminne- Sikra at det vert teke omsyn til landskapsverdiar og eksisterande bygningsmasse ved allutbygging. Det må setjast krav til estetisk kvalitet og ein bør styrkja og vidareutvikla lokalbyggjeskikk.Andre tiltak 2007-2018- Vurdera miljøkonsekvensar av planar og tiltak i ein tidleg fase.- Handsama planar / tiltak i eller ved vassdrag etter prinsippa i "Differensiert forvaltning avvassdrag i Voss kommune".- Utarbeida miljømål for vassdraga i kommunen.- Vidareføra arbeidet med å byggja opp att laksestamma i Vossavassdraget.- Vidareføra arbeidet med å sikra viktige våtmarksområde i kommunen.- Fleirbruksomgrepet må utviklast vidare og praktiserast i det framtidige skogbruket.- Leggja til rette for kommunen i reiselivsamanheng, m.a. med fokus på natur ogkulturminne.- Informere og spreie kunnskap om natur og kulturminne i utmark slik at verdiane ikkje gårtapt.Kommuneplan for Voss 2007-201820

8.2. UREININGUreining av luft, jordsmonn og vatn kan medføra alvorlege miljøproblem. I Voss kommunehar målingar vist at luftkvaliteten i sentrumsområdet på vinterstid kan vera dårleg, og på nivåmed sterkt trafikkerte gater i storbyane. Utslepp frå vegtransport og vedfyring erhovudårsakene.SFT har kartfesta 3 areal i kommunen med grunnureining, alle gamle avfallsdeponi (jf.temakart, vedlegg 14).Vossavassdraget er ein god resipient og har i hovudsak god vasskvalitet, men spesielt deivestlege delane av nedslagsfeltet har vore noko sure. Fleire lokalitetar har derfor vore kalka.Ein del mindre elver og bekkar er framleis ureina, i hovudsak p.g.a. tilførsel av næringssalt frålandbruket.Støy er definert som "uønskt lyd". Over 1 million nordmenn er plaga av støy. Vegtrafikk ertruleg den alvorlegaste støykjelda i kommunen.Mål :- Støy og ureining av luft, jordsmonn og vassdrag skal stansast/reduserast- Luftureininga på Vossevangen (spesielt svevestøv) skalreduserast med 10 % frå 2000 til 2010Handlingsprogram 2007-2010, prioriterte tiltak utover dagens driftI= investering , D= drift * KOSTRA funksjon- Gjennomføra tiltaka i hovudplan for avlaup (jf. kap 12. 4)- Byggja tunnel bak VangenAndre tiltak 2007-2018 (jf. kap. 12 og 13)- Redusera biltrafikken på Vangen, m.a. ved ein aktiv parkeringspolitikk.- Leggja til rette for betre innsamling av spesialavfall.- Redusera arealavrenning frå landbruket ved vidare satsing på haldningsskapande arbeid ogkontroll.8.3. KLIMA OG ENERGIKlimaGlobal menneskeskapt oppvarming "drivhuseffekten" er ein av største miljøutfordringaneverda står framfor. Gjennom Kyoto-avtalen har Noreg forplikta seg til å følgje opp ved åredusera utslepp av drivhusgassane. Likevel har klimautsleppa i kommunane auka med 12 %frå 1991-2004. I Voss kommune kjem dei største utsleppa frå biltrafikk, landbruk ogstasjonær forbrenning. Dei konkrete tiltaka må skje i lokalsamfunna. I november 2004 vedtokVoss kommunestyre ein eigen kommunedelplan for klima- og energi, med følgjandehovudmål;Mål : - Utslepp av klimagassar i kommunen skal reduserast med 3%frå 1991 til 2010 (målt i CO 2 ekvivalentar)Kommuneplan for Voss 2007-201821

EnergiforsyningNoreg har det høgaste elektrisitetsforbruket pr. innbyggjar i verda. Ser ein bort frå elektrisitethar energiforbruket i Noreg auka med 28 % sidan 1991. M.a. har energiforbruket tilhushaldningane auka kraftig.I dei nedre delane av Vossavassdraget er det tidlegare gjennomført omfattandevasskraftutbygging. Det vert i dag produsert elektrisk kraft i Evanger (BKK), Oksebotn(BKK), Hodnaberg (VE), Rognsfossen (VE) og Palmafossen(VE). BKK vurderer noytterlegare utbygging i områda nord for Evanger. Dei seinare åra har det vorte bygd/planlagdfleire minikraftverk/småkraftverk i kommunen. BKK har kartlagt kraftpotensialet i den ikkjeverna delen av Vossavassdraget.Dei seinare åra har fleire bedrifter/institusjonar teke i bruk biobrensel og varmepumper somein del av sin energibruk.Kommunen har gjennomført ENØK-analysar for fleire av sine bygningar for å kartleggjaenergibruk og vurdera aktuelle tiltak. Fleire tiltak for energiøkonomisering er gjennomført oghar gjeve gode resultat.Av andre energikjelder er grunnvarmepotensiale i lausmassar på Vossevangen kartlagt.Resultata viser at det her er eit vesentleg potensiale for grunnvarmeuttak basert på storvassgjennomgang med jamn høg temperatur, også i kuldeperiodar.Mål :- Kommunen skal ha ein berekraftig energipolitikk basert på ENØK ogenergiforsyning frå m.a. nye fornybare energikjelder- Veksten i bruk av ureinande energi bør reduserast og effekten av tilgjengelegenergi bør aukas.Handlingsprogram 2007-2010, prioriterte tiltak utover dagens driftI= investering, D=drift * KOSTRA funksjon- Følgja opp tiltak i klima og energiplan for Voss kommune (D)- Nytta grunnvarme som energikjelde i fjernvarmeanlegg for oppvarming av offentlege ogprivate bygg på Vangen /Nyre (I, D)Andre tiltak 2007-2018- Oppruste og auke utnyttingsgraden på eksisterande kraftverk- Stimulera til bygging av småskala-kraftverk der dette ikkje vil verta til vesentleg skadefor natur / miljø og andre samfunnsinteresser.Kommuneplan for Voss 2007-201822

9. LEVEKÅR, FOR BARN OG UNGEDei fleste barn og unge på Voss har gode levekår, med relativt stabile heimeforhold, godtrivsel og høve for varierte aktivitetstilbod. Det fins mange ulike tilbod innanfor organisertaktivitet, men det bør bli fleire arenaer for uorganisert aktivitet.Familien er og bør vera den sentrale påverknadsfaktor i oppvekstmiljøet. Foreldreansvar( m.a. som rollemodellar) og barn og unge sitt individuelle ansvar bør gjerast tydeleg. I tilleggblir oppvekstmiljøet i stor grad prega av offentleg tilrettelegging, media og frivillige tiltak.Førebyggjande arbeid blant barn og unge skal vera høgt på prioriteringslista. Det krev innsatsbåde frå kommunale instansar, samarbeid med friviljuge organisasjonar og lag, samttilrettelegging for allsidig uorganisert aktivitet. Barn og unge sin prosentvise del avkommunebudsjettet bør aukast.Skular og barnehagar er dei viktigaste kommunale primæroppgåvene, samt kommunaletenester frå helse. Kommunen har også ansvar for Voss kulturskule og drift avungdomsklubben ”Gryto”.I 2006 er det busett ca 100 barn og unge med innvandrarbakgrunn i Voss kommune. Mangeav desse klarar seg godt. Men det er nødvendig å sørgje for god integrering av alle. Det skalha høg prioritering.Mål :- Gje barn og unge ein trygg og stimulerande oppvekst9.1. BARNEHAGEI 2006 er det 78% barnehagedekning i Voss kommune. Tilbod for aldersgruppa 1-2 åringarutgjer ca. 50,6 % , og for aldersgruppa 3 – 5 år 93,9%. Mange av dei kommunale barnehaganeer i leigde og dårlege lokale, og nybygg for å erstatte desse er under planlegging. Delenprivate barnehagar har auka i dei seinare åra.Mål : - Barnehagetilbod til alle som ynskjer det− Sikre eit godt pedagogisk barnehagetilbod med vekt på trivsel og godeutviklings- og læringsvilkår.− Foreldre skal oppleve trivsel og respektfull behandling. Vedbrukarundersøking skal nivået vera som landsgjennomsnittet eller høgare.− Alle barnehagar skal vera godkjent etter forskrift om miljøretta helsevern− Betre lokale til barnehagar som i dag har lite egna/ dårlege lokale− Ruste opp uteanlegga− Nye barnehagar skal ha eit variert utområde som legg til rette for ogstimulerer til allsidig leik og utfolding.− Det skal vera null-toleranse for mobbing9.2. GRUNNSKULEDet er i 2006 16 grunnskular i kommunen, med totalt ca. 1 810 elevar. Det er venta ein vissnedgang i talet på elevar dei næraste åra. Voss har ein desentralisert grunnskule, også isentrum. |Kommuneplan for Voss 2007-201823

Voss nyttar ein litt større sum pr. elev til undervisning enn samanliknbare kommunar, mennyttar færre timar til gruppedeling og spesialundervisning. Statlege føringar inneber eit høgaretenestenivå enn no.Mål : - Ha ein skulestruktur som sikrar gode læringsvilkår, godt elevmiljø, effektivressursbruk og eit godt oppvekstmiljø- Godt tilrettelagt læringsmiljø, der den einskilde elev får høve til læring ogutvikling ut frå eigne føresetnader- Foreldre og elevar skal ha høve til medverknad. Ved brukarundersøkingskal nivået vera som landsgjennomsnittet eller høgre.- Resultat av nasjonale kartleggingar/ prøver skal ligge pålandsgjennomsnittet eller høgre- Det skal vera null-toleranse for mobbing9.3. VIDAREGÅANDE SKULARVoss har eit allsidig skuletilbod med 5 vidaregåande skular. Samanslåing til færre skular erunder planlegging. Dette for å gi elevane eit betre fagtilbod og utnytte ressursane meireffektivt. Voss kommune vil bidra positivt i planprosessen.Mange ungdommar som kjem frå nabokommunar bur på hybel. Voss skal, i samarbeid meddei vidaregåande skulane, legge til rette for gode aktivitetstilbod og mogelegheit foroppfølging.Mål:- Voss skal vera eit trygt og attraktivt skulesenter for ungdom9.4. AKTIVITETSTILBOD FOR BARN OG UNGEMeiningsfylte fritidsaktivitetar er vesentleg for barn- og ungdom si utvikling. Det finst ca 500friviljuge lag/ organisasjonar på Voss, så mangfaldet er stort og mogelegheitene mange. Itillegg til organisert aktivitet, bør Voss tilby arenaer og tilbod for spontane aktivitetar.Tilgang til gode aktivitetstilbod er viktig førebyggande arbeid. Ungdomsklubben ”Gryto” måutvide tilbodet for å fange opp fleire. Støttekontaktordninga må styrkast. Samarbeid med deifrivillige organisasjonane må auke.Mål :- Voss skal ha allsidige aktivitetstilbod som kan inkludere alle. Det skal veratilbod og tilrettelegging for både organisert og uorganisert aktivitet- Styrke samarbeidet med foreldre og lag og organisasjonar som haraktivitetar retta mot barn og unge- Styrke mogelegheit for allsidige aktivitetar/ leik i nærmiljøet ( m.a.leikeplassar, bakkar, skog, turstiar til grøne lunger)Kommuneplan for Voss 2007-201824

9.5. BARNEVERNKommunen skal ha eit offensivt barnevern som gir rett hjelp til rett tid. Barneverntenestaynskjer å koma i kontakt med borna og familiane som treng hjelp så tidleg at hjelpetiltak etterlov om barneverntenester er tilstrekkeleg til å snu ein vanskeleg situasjonen til positivutvikling. Barneverntenesta skal aktivt delta i å utvikle gode samarbeidsrutiner med andresom arbeider med born og unge lokalt.9.6. HELSETENESTERHelsetestasjonen har tilbod for familiar med born under skulealder og for ungdom 15 – 20 år,og skulehelstenesta har tilbod for grunnskule og vidaregåande skular. Kommunen skal sikraibuarane nødvendig helsehjelp, vera pådrivar overfor andre sektorar og styrka helsefremjandeog førebyggjande arbeid.9.7. PEDAGOGISK - PSYKOLOGISK TENESTE (PPT)PPT yter teneste til barn og unge i alderen 0 – 16 år og til vaksne som treng spesialpedagogiskhjelp. PPT skal hjelpe skule og barnehage i arbeid med kompetanseutvikling ogorganisasjonsutvikling for å gjera opplæringa betre for born med særlege behov. Dei skalsørgje for at det blir utarbeidd ei sakkunnig vurdering der lova krev det. PPT på Voss yterogså tenester til fem andre kommunar i Hardanger og Sogn.9.8. TVERRFAGLEG ARBEIDFor å gi betre tilbod til born og unge, skal tverrfagleg samarbeid mellom barnehage, skulebarnevernsteneste, helseteneste og pedagogisk- psykologisk teneste vidareutviklast. Ein børha samlokalisering mellom desse tenestene som mål. I arbeid med integrering av barn og ungeskal flyktningkontoret samarbeide med tverrfagleg gruppe. Generelt må samarbeidet bli betremellom alle som arbeider med barn og unge i kommunen.Mål :- Eit offensivt hjelpeapparat med fokus på førebyggjande arbeid, som gjev retthjelp til rett tid- Tenester tufta på tverrfagleg samarbeid.- Skule og helsetenester skal ha særleg fokus på førebyggjande psyko-sosialtarbeid og rusførebygging.- Born skal i størst mogleg grad vernast mot familievald, rus, omsorgssvikt,fattigdom, rasisme9.9. KULTURSKULEVoss kulturskule gir tilbod til ca 300 elevar frå 6 år og opp til 18 år. Skulen si målsetjing er åutvikla barn og unge sine estetiske og kreative evner. Skulen held til i Vangen skule sinelokale. Planarbeid for å gi kulturskulen betre tilhøve er i gang. I nye lokale bør omfang avtenester auka til å kunna nå ca 700 elevar innan estetiske fag.Mål:- Kulturskulen skal kunna tilby opplæring innan estetiske fag til ca 700 elevar- Skulen skal utvida sitt tilbod innan andre sjangrar, t.d. rockKommuneplan for Voss 2007-201825

Handlingsprogram 2007-2010, prioriterte tiltak utover dagens driftI = investering, D = drift * KOSTRA funksjonBarnehage (201,211,221)*- Utbygging av inneklimatilbod/ventilasjonsanlegg etter vedtatt prioriteringsplan- Erstatte barnehagetilbodet i sentrum med ny 6 avdelings barnehage(I)- Rehabilitering / nybygg/ andre lokale for barnehage på Bolstad, Evanger, Hauge, Kyte- Ruste opp uteplassen og leikeapparata i barnehagane for å gi allsidig aktivitetstilbod.- Auke grad av stillingar med krav til pedagogisk utdanning i barnehagane.Grunnskule (202,215,222)*- Auka lærartimetal, særleg gruppedeling og spesialundervisning må styrkjast (D)- Fullføre utbygging av inneklimatiltak/ventilasjonsanlegg etter vedtatt prioriteringsplan(I,D)- Ferdigstilla rehabilitering/utbygging av Voss Ungdomskule (I)- Auka midlar til utvikling av uteplassane ved grunnskulen på Voss- Prioritera arbeidet med trygg skuleveg med fortau, gang – og sykkelvegarAktivitetstilbod for barn og unge (231)*- Utvide tilbodet i Gryto.- Følgja opp tiltak i plan for Voss kulturskule; utvida tilbod i musikk, dans og ballett (D).- Legge til rette areal for motorsport- Lage areal for uteskating på Vangen og i grender rundt. Vera behjelpeleg med å skaffelokale for skatehall når tilbodet i gamle bussgarasjen fell vekk.- Lage ordning med open idrettshall for allsidig tilbod- Kommunen bør i planperioden ha ei årleg auke på 2% på budsjettposten for kulturmidlartil born og unge- Tilrettelegga for sykkelcrossbaneAndre tiltak 2007-2018- Kommunen skal gjennom godkjenning av reguleringsplanar for nye bustadområde sikraat det vert lagt til rette allsidig friområde for leik og fri utfalding- Legge til rette for og opparbeide stiar i utmarka nær sentrum- Voss kommune skal vera behjelpeleg med å finne øvingslokale rockegruppene- Nivået på sosialstønad, særleg for småbarnsfamiliar, skal ikkje vera underlandsgjennomsnittet.- Bygge ut tilstrekkeleg avlastnings- og støttekontaktordningar for funksjonshemma, ogbarn og unge i ein vanskeleg livssituasjon.- Det skal arbeidast aktivt med tilrettelegging for integrering av barn og unge medinnvandrarbakgrunn. Voss kommune skal lage ein tverrfagleg handlingsplan foroppfølging av barn med innvandrarbakgrunn i alderen 0 – 6 år.- Tverrfagleg satsingsområde med foreldrerettleiing skal vidareførast (PMTO) *.- Utvikla skulehelsetenesta og helsestasjon for ungdom, fleire tilbod retta mot gutar (D)Kommuneplan for Voss 2007-201826

- Voss krisesenter skal ha kommunale fagressursar tilgjengeleg, og ein bør drøfte meirkommunal medverknad.- Reservere midlar som ei tverrfagleg gruppe kan disponere, og som går direkte til born ogunge. Skular kan også søkje på desse pengane for å kunna kjøpe inn utstyr (t.d. skøyter,ski) til utlån når det blir brukt som aktivitet på skulen.- Følgja opp plan for rus- og kriminalitetsførebyggjande tiltak.- Låg terskel for å få utført mindre fysiske tiltak for born og unge; arbeid som kan utførastav kommunen sjølv. Døme på dette er utskifting av grus, vedlikehald av leikeapparat,oppsetting av benkar og bord. Særleg når konkrete ynskje kjem frå elevråd eller grupperav born/unge, skal kommunen freista å få dette realisert på ein effektiv og ubyråkratiskmåte.*PMTO, Parent Management Training Oregon, program for foreldrerettleiingKommuneplan for Voss 2007-201827

10. LEVEKÅR, VAKSNE OG ELDREKommunen har eit hovudansvar for mykje av den tenesteproduksjon som skjer innaforoffentleg sektor. Men kommunen har også ei viktig rolle som tilretteleggjar for privat sektorog "tredje sektor" (frivillig lagsarbeid), slik at desse kan makta å oppfylla sine roller i densamla tenesteproduksjonen som må til for å sikra ibuarane gode og stabile levekår.Rundt 41 % av kommunen sine brutto driftsutgifter vert nytta til helse og sosial formål. Detteheng saman med at Voss har fleire eldre enn gjennomsnittet i fylket. Samtidig er personar iyrkesaktiv alder redusert. Dette vil medføre store økonomiske utfordringar, også i deikomande åra.Nedbygginga av statlege og private arbeidsplassar i kommunen har hatt stort omfang. Nårarbeidsløysa på Voss likevel har vore middels og relativt liten samanlikna med landet elles erhovudforklaringa at folk har flytta frå kommunen. Nyetablering på Tvildemoen har gjeve nyearbeidsplassar, og vil truleg medføra at talet på arbeidsplassar i kommunen vil auka meir (jf.tabell 11).Tilgangen på bustader har tidlegare vore knapp i sentrumsnære område. Situasjonen er no iferd med å endra seg. Men det står att å skaffa bustader til einskilde, særleg grupper avvanskelegstilte. Dette gjeld særleg personar med psykiske problem og rusmiddelmisbrukarar.Voss sjukehus og spesialhelsetenesta elles er ein viktig ressurs for lokalsamfunnet. Det er eistor utfordring for kommunane at stadig nye oppgåver som før vart dekka i 2. linetenesta novert definerte som kommunen sitt ansvar. Dette gjeld både innan somatikk, psykiatri ogrusomsorga. Rekruttering og utdanning av helsepersonell vert viktig arbeid.Voss Høgskulenemnd utviklar saman med universitet og høgskular høgskuletilbod på Voss.Ole Bull Akademiet og Vestnorsk Kulturakademi driv i dag utdanning på slikt nivå.Høgskulebygget på ”Skulehaugen” skal tene som undervisningstad for studietilbod som ikkjenaturleg høyrer inn under dei to akademia.Trass i mange positive trekk ved situasjonen for vaksne og eldre i Voss, ligg det mangeutfordringar for Vossasamfunnet i åra frametter. Det er her viktig å halda fast ved dei godesidene og styrka det førebyggjande og helsefremjande arbeidet for å redusera trongen forreparasjonstiltak.Hovudmål :- God livskvalitet og trygge levekår gjennom eit samspel mellomkommune, næringsliv, det friviljuge organisasjonslivet og den einskildeinnbyggjar10.1. VAKSENOPPLÆRINGKommunane sitt lovpålagde ansvar for opplæring på grunnskulenivå og i norsk ogsamfunnsfag for framandspråklege, fekk frå hausten 2002 eit utvida verkefelt. I tillegg kjemeit stadig veksande krav om etterutdanning, i hovudsak omskulering og vidareutdanning forvaksne. Fylkeskommunen har ansvaret for vidaregåande skuletilbod og staten for høgareKommuneplan for Voss 2007-201828

utdanning. Arbeidet med å vidareutvikla etablering av høgare utdanning i Voss kommune erviktig. Det er av stor interesse for Voss at det vert gjeve omfattande tilbod også på desse felta.Mål :- Gje tilbod om vaksenopplæring på grunnskulenivå- Vidareutvikla tilbodet av etter- og vidareutdanning for vaksne,som i sterkare grad er tilpassa næringslivet sin trong- Utvikle høgskule- og universitetstilbod som er tilpassa regionen ognæringslivet sin trong for kompetanse10.2. SOSIALE TENESTERInnan sosialsektoren er hovudutfordringane å styrkja det førebyggjande arbeidet, å bli betre tilå hjelpa menneske med samansette behov og å intensivera innsatsen for å få flest mogleg fråstatus som mottakarar av sosialhjelp til attføring, arbeid eller trygd.Oppfølging av intensjonane i NAV-reforma vil vere sentral i komande handlingsplanperiode.Vedtekne planar for omsorg og behandling for personar med rusproblem må følgjast opp ipraksis.Voss kommune har eit relativt stort tal framandspråklege. Vi legg til grunn at det og vil verasituasjonen i åra som kjem. Vi må bli flinkare til å integrera flyktningar og asylsøkjarar ilokalsamfunnet.Mål :- Leggja til rette for at alle får høve til å leva eit aktivt og meiningsfullt liv.10.3. HELSETENESTEREtter kommunehelselova skal kommunane ha oversikt over helsetilstanden og fremjafolkehelse, trivsel og gode sosiale tilhøve. Kommunen har likevel mangelfulle grunnlagsdataover helsetilstanden i kommunen, slik at prioriteringane i stor grad vert basert på sentraleføringar, demografi og følt trong. Kommunen bruker i dag mindre ressursar pr. innbuar enngjennomsnittet i fylket. Den kurative helsetenesta er rimeleg bra utbygd. Ressursane tilsamfunnsmedisinske oppgåver er for små. Spesielt vert det viktig å få styrka arbeidet medmiljøretta helsevern, gjerne i samarbeid med nabokommunar.Det førebyggjande arbeidet og rehabiliterings-tenesta bør og styrkjast.Voss sjukehus, Distrikt psykiatrisk senter, Hagahaugen Opptreningssenter AS og nærleiken tilBergen er med på å gje Voss eit heilskapleg helsetilbod. Primærlegetilbodet ogtannlegedekninga er tilfredsstillande.Mål :- Sikra innbuarane god helse, med spesiell fokus på å styrka førebyggjandearbeid og attføring.Kommuneplan for Voss 2007-201829

10.4. PLEIE OG OMSORGSTENESTERPleie- og omsorgstenestene står framfor store utfordringar. Dei viktigaste årsakene er lokalbehovsauke, stort press frå spesialisthelsetenesta og auka forventningar frå innbyggjarane.Kommunen må leggje til grunn at presset frå spesialisthelsetenestene innan somatikk, psykiskhelse og rusomsorga i alle høve ikkje vert mindre enn til no.Stadig fleire vert klar over og gjer krav på lovfesta retter om tenester. Folks forventningar eraukande. Den familiebaserte omsorg har framleis eit stort omfang, men er på retur. Det er einytterlegare utfordring for det offentlege.Kommunen har ein spesiell demografi med mange eldre over 80 år, og talet på eldre over 90år er særleg høgt og langt over gjennomsnittet i fylket/landet. Det er - naturleg nok – dennegruppa som krev desidert mest kommunale tenester.Framskriving av folketalet viser at talet på eldre over 80 framleis vil vere høgt i Voss, jamførtmed samanliknbare kommunar. I handlingsplanperioden 2007 – 2010 viser framskrivinga kunmindre endringar. Fram mot 2015 vert det ein markert nedgang i talet på eldre over 80 år, menein auke i talet på dei over 90 gjer at trongen for tenester i omsorgssektoren vert forventa åvere relativt stabil i handlingsplanperioden.Voss kommune har lange tradisjonar som turistkommune. Det har ført til ekstra press påhelsetenester, primært legevakt/legetenester. Opphaldskommunen har etter lova plikt til å sytefor nødvendige helse- og omsorgstenester. Massiv satsing på bygging av hytter med høgkvalitet har i mange kommunar ført til auka etterspørsel etter omsorgstenester. Vi må leggjetil grunn at det og vil skje i Voss kommune.Tabell 10. Framskriving av tal eldre over 90 år, jf tab. 6.Alder 2005 2006 2007 2008 2009 2010 201590+ 155 156 158 157 156 162 182Det er eit uttrykt mål at eldre og funksjonshemma skal kunne bu i eigen heim så lenge det ermogeleg. Alle bør få likeverdig tilbod uavhengig av inntekt og kor dei bur. Tenestene skal tautgangspunkt i den einskilde sitt behov, vera varierte og tufta på brukarmedverknad.Sjølv om utgiftene til omsorgtenestene er store, viser statistikken at kostnader til eldre over80 år er vesentleg lågare i Voss enn elles i landet og kommunar vi kan samanlikne oss med.KOSTRA-tala viser at produktiviteten både i institusjons- og heimetenestene er markert oversamanliknbare kommunar.Profilen på innsatsen i omsorgssektoren i Voss er spesiell. Vi satsar markert meir påsjukeheimsplassar og mindre på heimetenester enn det som er vanleg.Etter vedteken plan for ombygging av Voss sjukeheim skal talet på langtidsplassar iinstitusjon trappast noko ned. Satsinga på korttids- og rehabiliteringsplassar vert trappamonaleg opp.Kommuneplan for Voss 2007-201830

Behovet for heildøgnsplassar i omsorgssektoren, ut over sjukeheimsdekninga, må skje ved åsikre tilgang på døgnkontinuerlege omsorgstenester i omsorgs-, alders og trygdebustader. Detbør og leggjast til rette for bygging av fleire slike bueiningar i kommunen. Hovudprinsippetmå vere at det er den einskile som eig bustaden. Kommunen sin primæroppgåve er å leverenødvendige tenester i bustaden.Av investeringsdelen i vedteken handlingsplan er det, etter ombygginga av Voss sjukeheim,omsorgsbase og aktivitetsdel ved Evanger aldersheim som ikkje er gjennomført.Den statlege handlingsplanen for psykisk helse må følgjast opp.Mål : - All omsorg skal ta utgangspunkt i respekt for den einskilde sitteigenverd.- Det skal leggjast til rette for at alle som ønskjer det får bu heime så lengesom mogleg. Dei som ikkje lenger kan bu heime skal få tilbod om plassmed heildøgns pleie- og omsorg. Plassane bør vere differensierte ogtilpassa brukarens behov.- Alle som fyller 75 år skal få tilbod om besøk av fagfolk for å kunneplanleggja alderdomen.Hovudutfordringane i omsorgssektoren i åra framover vert å styrke det førebyggande arbeidet.Konkrete tiltak for å nå målet om at Voss skal vere ein god plass for alle er;• Definere kvalitetskrav til dei einskilde tenesta utanom institusjon, forankra i lokalepolitiske vedtak og i samsvar med statlege krav og føringar• Styrkja korttids- og rehabiliteringssatsinga i samsvar med vedteken plan for ombyggingav Voss sjukeheim. Løysinga krev auka personellinnsats og vil - slikeigenbetalingssystemet er pr dato – føre til reduserte inntekter.• Talet på dagplassar bør aukast. Det bør vurderast å satse på eit større dagtilbod i arealakring Vetleflaten omsorgssenter.• Tilbod om førebyggjande heimebesøk for alle som fyller 75 år. Formål skape tryggleik –planleggje alderdomen. (Dokumentert god effekt.)• Sikre tilgang på kvalifisert personell. Dette krev auka satsing på kompetanseheving påutvalde område. (Demens, psykiatri, utviklingshemming m.v.)• Vidareutvikle tiltak som gjer at pårørande i størst mogleg grad oppretthald frivilliginnsats for pårørande. Døme på slike tiltak er sjølvsagt signalisert satsing på betre tilbodinnan korttids- avlastings og rehabilitering, dagplassar og styrking av heimebasertetenester på døgnbasis. Andre tiltak er betre informasjon, kursing, pårørandegrupper m.v.Også slik satsing har dokumentert effekt på tidspunkt for å søkje langtidsplass iinstitusjon.• Kommunen må og arbeida aktivt for å leggje til rette for bygging av fleire bueiningar foreldre og funksjonshemma. (Dolvetomta, enkjeheimen, Tvildemoen, Vetleflaten, m.v.)• Det er naudsynt med vidare utbygging av fleire bustader med heildøgnstenester tilmenneske med psykisk utviklingshemming.Kommuneplan for Voss 2007-201831

10.5. KULTURKultur- og fritidstilboda i kommunen held eit godt nivå. I kommunen er det mange verdifullekulturinstitusjonar. Ole Bull Akademiet, Fossegrimen, Vestnorsk Kulturakademi, VossFolkemuseum og Vossa Jazz er eksempel på dette. Eit variert lags- og organisasjonsliv oggode moglegheiter for friluftsliv er andre viktige faktorar. Utviklinga viser at dei breie, meirallmenne og ålmengagnlege organisasjonar er i tilbakegang, medan meir spesialiserte,avgrensa organisasjonar er i vekst. Det vil vera ei utfordring for kommunen å sikra eit godtsamspel med dei frivillige organisasjonane.Ei hovudsatsing innan kulturområdet vil vera å realisera eit kulturhus på Vangen i fyrste delav planperioden. Ei samlokalisering av ulike kommunale tenester (inklusive bibliotek oginformasjon) vil vera ei resultat av denne satsinga.Mål :- Byggja kulturhus på kulturhustomta- Ivareta og vidareutvikla kultur- og tradisjonsgrunnlaget i kommunen- Ta vare på og stimulera dei frivillige, ålmengagnlege organisasjonane10.6. KYRKJERDet er 6 kyrkjer i kommunen. I tillegg er det samarbeidsavtale med Bolstad bedehus.Vangskyrkja er verna. I tillegg har Riksantikvaren "listeført" Oppheim, Raundalen ogEvanger kyrkje. Alt vedlikehald og bygningsmessig arbeid på desse bygningane skal diforgodkjennast av Riksantikvaren. Trongen for vedlikehald er stor. Særleg gjeld detteVangskyrkja.Det er kyrkjegardar i bruk knytt til kvar kyrkje. Lovverket fastset at det til ei kvar tid skal veraledige graver tilsvarande 3% av folketalet i kommunen. For Voss tilsvarar dette 420 ledigegraver. Dette dekkar vi som kommune godt, men det er m.a. trong for ny gravplass i Vosssokn frå 2007. Arealsituasjonen i sentrumsområdet gjer at ein truleg må finna ny plassutanfor sentrum. Vasslia kan vera eit aktuelt område. Det er fleire historiske gravplassar ikommunen (Bolstad, Skiple, Vinje og Oppheim).Kremering er eit alternativ til gravlegging , men berre ca. 1 % nyttar seg av dette tilbodet ikommunen. Då kremering krev ca. 50 % mindre areal enn gravlegging er det eit mål å få aukabruken.Mål : - Ta vare på kyrkjene i kommunen- Auka bruken av kremering- Ny gravplass i sentrumsområdetKommuneplan for Voss 2007-201832

Handlingsprogram 2007 - 2010, prioriterte tiltak utover dagens driftI = investering, D = drift *KOSTRA funksjonVaksen opplæring (213)*- Utvida undervisningstilbod (D)Sosiale tenester (234, 242, 243, 272, 281,282)*- Styrking, dagtilbod, psykisk utviklingshemma (D)- Styrka tilbodet om økonomisk rettleiingHelsetenester (232,233,241)*- Styrke innsats innan miljøretta helsevern (D/I)- Oppfølging av plan for psykisk helse (D)Pleie- og omsorgstenester (253,254,261,262)*- Tilbygg, Evanger aldersheim (I)- Styrking, heimesjukepleien (D)- Iverksetje tiltak som stimulerer frivillig innsats- Auka innsats vedkomande dag- og korttidsplassar, avlasting og rehabiliteringstilbod- Styrke heime-/miljøtenester til psykisk utviklingshemma. (D)- Styrking av psykisk helse (D)- Ny teknologi (I)- Utskifting av utstyr, institusjonar/open omsorg (I)- Leggje til rette for bygging av fleire bustader til eldre og funksjonshemma (I)- Full drift av Vetleflaten omsorgsenter (D)Kulturformål (370, 373, 375, 377, 380, 385)*- Bygging av kulturhus på kulturhustomta (I)- Rehabilitering av Voss Idrettsplass (I)Kyrkjer (390, 392,393)*- Leggja til rette for tilstrekkeleg og eigna areal for gravplassar i Voss sokn (I)Kommuneplan for Voss 2007-201833

Andre tiltak, 2007-2018- Følgja opp vedteken handlingsplan for eldreomsorg, handlingsplan for styrking av tenesterog tilbod til personar med psykiske problem og følgja opp reforma for menneske medpsykisk utviklingshemming.- Setja i verk tiltak som sikrar at funksjonshemma får høve til deltaking og likestilling(redusera sosiale og fysiske hindringar for aktiv deltaking i nærmiljø/lokalsamfunn).- Følgja opp plan for omsorg og behandling av personar med rusproblem.- Styrkja helsetenesta for flyktningar.- Styrkja jordmortenesta.- Betra tilrettelegging av praksis og arbeidstreningsplassar i kommunale verksemder.- Styrkja tilboda til rusmiddelmisbrukarar, spesielt butilboda.- Vidareutvikla dei lokale omsorgstenestene.- Sikra tilsyn og adekvate tilbod til brukarar med samansette problem. Dette krev samarbeidinternt i kommunen og på tvers av forvaltningsnivå.- Styrkja rehabiliteringstenesta.- Auka innsatsen innan miljøretta helsevern.- Styrkja avlastingstenester, omsorgsløn, miljøarbeid, dagtilbod.- Byggja ut ordninga med brukarstyrt personleg assistent.- Leggja til rette arbeidsvilkåra for ålmengagnlege lag og organisasjonar.- Følgja opp tiltak i kommunedelplan for anlegg, idrett og friluftsliv.- Byggja nytt garderobeanlegg for friluftsbadet- Vedlikehalda kyrkjene i kommunen, betra tilkomsten for rørslehemma og syta for betrekontortilhøve for kyrkjeleg fellesråd.- Auka tilskot til frivillige lag, arrangement og vedlikehald av kulturbygg .Kommuneplan for Voss 2007-201834

11. NÆRINGSLIVVoss har eit allsidig næringsliv. Dei viktigaste næringsvegane er offentleg/privat tenesteyting,varehandel, reiseliv, landbruk, bygg og anlegg og industri (tab.11).Omstillinga i landbruket er kraftig, med ein nedgang på 219 arbeidsplassar det siste 10 året(1994-2004). Det er derfor ei stor utfordring å skaffa nye arbeidsplassar i kommunen.Strategisk næringsplan for Voss kommune 2005-2008 (jf. vedlegg 1) er kommunen sinnæringsplan og prioriterer innsatsområda innafor næringsutvikling.Dei to sektorane landbruk og reiseliv er underlagt særleg merksemd og har / vil få eignekommunedelplanar ( Landbruksplan for Voss kommune 2003-2006 og Reiselivsplan).Tabell 11.Tal på personar sysselsette innan Voss kommune sine grenser, fordelt på ulike næringar.Sysselsatte etter arbeidsstad (arbeidsplassar)31. des. kvart år1990 1994 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004Jord- og skogbruk 679 687 581 531 516 492 485 505 518 468Fiske og fiskeoppdrett 2 2 2 5 2 3 4Bygging av skip og oljeplattformer 23 14Annan industri 601 592 511 515 484 478 408 417 420 382Bygg og anlegg, kraft og vassforsyning 594 499 574 586 573 557 593 628 616 653Hotell, rest., transport, post 886 715 756 746 754 830 838 815 845 780Varehandel 723 643 796 821 785 788 858 973 962 1003Forsking og utvikling 1 3 2 3Forr. messig og annan privat tenesteyting 546 670 718 750 771 807 902 886 812 845Kommunal tenesteyting 1606 1699 1620 1666 1660 1757 1875 1471 1581 1603Statleg tenesteyting 259 237 175 151 146 141 167 525 591 581* Sum næring 5895 5747 5733 5769 5691 5852 6154 6236 6348 6319Kjelde: PANDA/ SSBSysselsettinga har gått ned i landbruk og industri. I siste planperiode har det komme til fleirenye arbeidsplassar innan varehandel og byggje- og anleggsverksemd.Ved utgangen av 2004 var det 6.319 arbeidstakarar (16-72 år) i verksemder innan kommunensine grenser.Kommunen har byggjeklare næringsareal på Istadmyrane, og på Tvildemoen.Det er stor trong for areal til entreprenørverksemd spreidd geografisk over heile kommunen.Vidare er det trong for areal langs innfartsårene til Voss til handel med plasskrevjande varer,for utflytting av bensinstasjonar frå sentrum, for lokalisering av rasteplass for tungtransport ogareal for oppstilling av bubilar.Mål:- Voss skal vera ein attraktiv kommune å etablera seg iKommuneplan for Voss 2007-201835

11.1. KOMMUNAL NÆRINGSVERKSEMDVoss kommune eig/er medeigar i fleire aksjeselskap som driv med næringsrelatert verksemd.Voss Eigedom AS eig og leiger ut Høgskulebygget. Selskapet eig også deler av dei ledigeareala på Tvildemoen og forvaltar festa areal og eig bygningane på desse areala for utleige.Voss Bustadutvikling AS er eigd av Voss kommune og Stor Bergen Boligbyggelag og drivtettstadutvikling og bustadutvikling i Voss. Selskapet eig store deler av ”helsekvartalet” påVangen. Hagahaugen Rehabiliteringssenter AS tilbyr helsetenester til personar som skaltrenast opp att etter skade/sjukdom. Voss Energi AS produserer og sel energi.Mål:- Kommunale selskap skal forvalta kommunen sine interesser på ein rasjonellog effektiv måte.11.2. LANDBRUKVoss er største jordbrukskommunen i Hordaland med 449 føretak som søkjer omproduksjonstilskot. 26 av desse er reine forprodusentar, medan dei andre 423 har husdyr.Jordbruksareal i drift er ca. 58 000 da. Tal sysselsette innan landbruk viser nedgang frå 524 i2002 til 468 i 2004. I tillegg til tradisjonell landbruksdrift orienterer landbruket seg stadigsterkare mot nye inntektsvegar.21 bruk har pr. 2005 lagt om til økologisk forproduksjon av desse er 14 godkjente og forøkologisk husdyrproduksjon. Statleg mål er at 15 % av landbruket skal vera økologisk innan2015. Ei satsing på økologisk produksjon vil kunne få positive synergiar i samband med eividare utvikling av "Vossamenyen " og satsing på geoturisme.Landbruket si primæroppgåve vil framleis vera å produsere rein og trygg mat av høg kvalitet.I tråd med den nye landbrukspolitikken vil ei berekraftig forvaltning av fellesgode somkultur- og naturlandskap bli stadig viktigare. Det er derfor viktig at miljøvernansvaret vertvidareutvikla innan næringa.Landbruksareala i kommunen er i 2006 verdisett etter jordbrukskvalitet og førekomst avkulturlandskap/kulturminne. Spesielt verdifulle areal vert definert som kjerneområde, ogdesse områda er særleg viktig å sikre som jordbruksareal.Mål:- Landbruket skal oppretthaldast som ei livskraftig næring. Arealforvaltningaskal differensierast ( kjerneomåda bør sikrast)- Landbruksbasert næringsutvikling skal styrkjast- Miljøvernansvaret i næringa skal tydeleggjerast- 15 % av landbruket i Voss bør vera økologisk innan 2015Kommuneplan for Voss 2007-201836

11.3. IKTInformasjons- og kommunikasjonsteknologi er i kraftig utvikling. Breiband til innbuarane iVoss er prioritert oppgåve i planperioden.Mål: - Breiband til alle innan 201011.4. REISELIVVoss har natur- og kulturressursar som gjer området til eit attraktivt reisemål, både sommar ogvinter. Reiselivet er viktig for sysselsetjinga og verdiskapinga på Voss, og kommunen harderfor valt å gje denne næringa særskild merksemd.På tross av det gode ressursgrunnlaget har Voss hatt ein svak nedgang i talet på kommersiellegjestedøger, medan tilsvarande tal for resten av landet har gått opp. Ein viktig årsak til dette ermangelen på ein heilskapleg organisering og utviklingsstrategi for reiselivet på Voss. I tillegger det behov for mellom anna vidare produktutvikling, merkevarebygging, fellesmarknadsføring og finansiering/drift av fellesgode.To trendar som vil vere av særleg interesse for Voss som reiselivsdestinasjon i tida framover,er:- Den nasjonale og internasjonale satsinga på geoturisme/økoturisme, som i stor gradsamsvarar med Voss sin profil som reiselivsdestinasjon- Utviklinga av lågprisflyselskap, som gjev heilt nye marknadsmoglegheiterKonklusjonen er at Voss bør prioritere følgjande reiselivsrelaterte punkt fram mot år 2015:- Voss må bli betre til å utnytte sommartrafikken- Voss må vidareutvikle vintersport-kvalitetane i kommunen- Lågsesongane må utviklast vidare, mellom anna med fokus på arrangement, festivalarog opplevingar- Reiselivsprodukta må leggjast betre til rette og gjerast lettare tilgjengelege for deitilreisande- Sentrumsutvikling (utforming av sentrumsareala, opningstider, serveringstider m.m.bør samkøyrast med reisemålsutviklinga)- Det bør etablerast eit destinasjonsselskap/fellesorgan for reiselivet, som kan ha ansvarfor felles marknadsføring, booking, fellesgodefinansiering m.m.- Styrking av samarbeidet mellom kommunen og reiselivsnæringa når det gjeld å utvikleVoss som reisemål- Målet for utviklinga av Voss som reisemål må tydeleggjerast (kva slags type reisemålynskjer Voss å vere?)- Kommunal planlegging og tilrettelegging med tanke på areal må vere slik at ein sikrarareal for framtidig utvikling av reiselivet i kommunen.Mål :- Voss skal vera leiande i N-Europa innan berekraftig natur- og kulturbasertreiselivKommuneplan for Voss 2007-201837

Handlingsprogram 2007 - 2010, prioriterte tiltak utover dagens driftI = investering, D = drift *KOSTRA funksjonNæringsliv( 325)*- Markedsføra Voss som attraktiv kommune å etablera næringsverksemd.- Leggja til rette for natur- og kulturbaserte opplevingar og aktivitetar.- Leggja til rette for vidare breibandutbygging.Andre tiltak 2007-2018- Bruka Voss Ungdomsskule som oppstillingsplass for bubilar i skuleferien.- Leggja til rette arenaer for utvikling av festival Voss.- Ta del i arbeidet med opprettinga av fellesorgan for reiselivet på Voss.- Leggja til rette areal for entreprenørverksemd geografisk spreidd over heilekommunen.- Leggja til rette areal for handel med plasskrevjande varer.- Leggja til rette areal for utflytting av bensinstasjonar frå sentrum til innfartsårenetil Voss (E 16, Rv. 13).- Leggja til rette areal for ein rasteplass for tungtransport langs stamvegane.- Leggja til rette reguleringsmessig for bensinstasjon i Evanger sentrum for å dekkalokal trong for drivstoff.Kommuneplan for Voss 2007-201838

12. KOMMUNAL TILRETTELEGGING OG TEKNISKE TENESTER12.1. BUSTADBYGGINGI perioden 2000 - 2005 vart det bygd 243 nye bustadeiningar, som tilsvarar gjennomsnittleg40 pr. år. Dei fleste av husværa er bygt i regulerte felt.Utbygging av blokker i dei førre planperiodane har vore med og betra bustadtilbodet ikommunen. Desse blokkene har vore eit godt tilbod for personar i ulike livsfasar og skapt eitmeir variert tilbod om bustader i kommunen.Det har i fleire år har det vore mangel på sentrumsnære bustadtomter i kommunen.Gjennomførte utbygningar m.a. i sentrumsområdet, på Tvildemoen, Bjørgatun, Haugatun ogpå Vetleflaten har redusert mangelen på bustader for eldre, og frigjort ein del bustader foryngre aldersgrupper. Resultatet er at situasjonen har endra seg, og i dag er det tilgang påsentrale tomter i fleire område (tabell 12). På Tvildemoen er utbygging av nye bustader isluttfasen, medan ca. 300 nye bustadeiningar vil bli tilgjengelege i planperioden.Ved å leggja til rette for tomter slik at dei som ønskjer det kan busetje seg nær sentrum vonarein å medverka til å demma opp for utflytting. Sentrumsnære bustader vil og ha miljømessigeføremoner ved at folk får mindre transportbehov i samband med daglege gjeremål.Ein må også leggja til rette for bustadfelt ute i grendene slik at dei som ønskjer å bu der får eitgodt tilbod. Det må her leggjast stor vekt på å lokalisere nye bustader til område medeksisterande infrastruktur som skule, barnehage, idrettsplass, kollektivtilbod m.v.. Erfaringarviser at det er vanskeleg å oppretthalda fullverdige tilbod i alle bygdesenter. I planperiodenbør derfor framtidig bustadbygging og annan tilrettelegging styrast sterkare mot prioriterteområde (jf. temakart, senterstruktur og eigne retningsliner for senterutvikling i kommunen,vedlegg 5).Fleire område for spreidd bustadbygging jf. pbl § 20-4 2. ledd c er innarbeidd i arealdelen, ogeigne retningsliner er utarbeida (vedlegg 6). Det vert sett krav om utbyggingsplan i slikeområde.Ved all bustadbygging må det utførast risiko- og sårbarheitsanalyser.Universell utforming og estetikk skal vera eit viktig tema i samband med ny bustadbygging.Kommunestyret har vedteke estetiske retningsliner for bygge- og anleggstiltak (vedlegg 8).Tilrettelegging av kommunale tomter skal skje etter sjølvkostprinsippet. Tilrettelegging skalskje i takt med etterspurnaden slik at kommunen ikkje bind kapital i unytta investeringar.I høve til forventa folketalsutvikling har kommuneplanen tilstrekkeleg tilbod om bustader ikomande 12-års periode (tabell 12). Universell utforming skal liggja til grunn for denframtidige bustadbygginga i kommunen.Kommunen har spesielt ansvar for å ha tilbod om bustader for eldre og vanskelegstilte. I daghar kommunen 128 slike bueiningar og disponerer ytterlegare 22 gjennom framleige. Vosskommunale Bustadstifting har i tillegg 89 bueiningar. I planperioden bør det ytterlegareKommuneplan for Voss 2007-201839

skaffast min. 12 bueiningar pr. år sikra for dei som av ulike grunnar treng hjelp til å skaffaseg bustad (jf. handlingsplan for bustadetablering).Mål :- Alle som bur i eller flyttar til kommunen skal ha eit godt butilbod. Så langtdet er mogleg skal det leggjast til rette st for universell utforming- Leggja til rette for avgrensa ressurs- og transporttrong ved framtidigutbyggingKommuneplan for Voss 2007-201840

Tabell 12. Oversikt, pr. august 2006 over bustadfelt og planar som er aktuelle iplanperioden. Ferdig utbygde felt er ikkje tekne med.STATUSOmråde med byggjeklare tomterfor einebustadByggjeklare område forblokk/terrasseblokk,rekkjehusOmråde der det er godkjend plan,men ikkje tilrettelagtOmråde der det skal utarbeidastreguleringsplan (vedtak er fatta).BYGGJEOMRÅDESkulestadområdetBolstad bustadfeltHaugahagen (Evanger)Oppheim(Framnesfeltet)HaugsvikBjørgamarkaKyte-TodalenBjørgamarka IIDraugsvollbakkaneSolhaugane (Mønshaugen)OpelandsvegenRogneTymbrålenNedkvitneUrdlandBrynavollenIstadosenEen (Skulestadmo)Heimdal (Haugamoen)Åslyhagen(Ullestad)Palmafossen (Gjerde Bruk tomta)ElvegataGamla MeierietKyrkjebøTvildemoenHardangervegen 160SamvirkelagskvartaletMørkve (Myrkdalen)SongvesborgiBrynamarkaNadlane (Bulken)BrynavollenRogneNyreReimeBavallsvegenFlatekvål (Skulestadmoen)IstadHaugsvikFitjo (Skulestadmoen)Styve (Evanger)BolstadSkarvetTAL LEDIGETOMTER/BUEINING1471051086005667201-2152Ca.251962230824994030916 +1130010-152832Nye utbyggingsområdeBreidarblikk (Gjernes)OpelandFyre 2Kommuneplan for Voss 2007-201841

Handlingsprogram 2007-2010, prioriterte tiltak utover dagens driftI= investering, D= drift * KOSTRA funksjonKommunale bygg, bustadfelt og kommunal næringsverksemd ( 310, 320)*- Leggja til rette for at det kan produserast 15 bustader pr. år til dei som av ulike grunnartreng hjelpAndre tiltak 2007-2018- Utarbeida bustadprogram for Voss kommune- Vidareutvikla ordninga med tverretatleg samarbeid for å ta seg av behovsvurdering,planlegging, bygging og brukarrettleiing/hjelp ved bustadbygging- Utnytta eksisterande investeringar (tekniske anlegg, skule, barnehage, butiltak,idrettsanlegg, butikk og kollektivtransport) på ein fullgod måte, og såleis avgrensaressursbruken og transportbehovet- Stimulera til fortetting i eksisterande busetnad.- Setja krav om høg utnyttingsgrad på framtidige sentrumsnære bustadområde.- Leggja til rette for redusert energibruk og bruk av nye fornybareenergikjelder ved ny bustadbygging.Kommuneplan for Voss 2007-201842

12.2. FRITIDSBUSTADERPr. januar 2006 var det over 2 500 fritidsbustader (hytter) i Voss kommune. Det er i tillegg ca.500 ledige tomter i kommunen. Ein del bustadhus og stølshus vert også i realiteten nytta somfritidshus. I perioden 2000- 2005 vart det godkjent byggjemelding på 475 fritidsbustader,gjennomsnittleg ca.80 pr. år.Vidare utbyggingKommunedelplan for hytteutbygging (vedteken i 2004) legg rammene for den vidareutbygginga i kommunen. Det er her utforma ei arealpolitikk der ulike arealinteresser skalvurderast i høve framtidig utbygging.Vidare utbygging bør i hovudsak skje i regulerte felt. Der det ligg til rette for det kan detopnast for spreidd utbygging. Ved spreidd utbygging skal avgrensing av området og tal påbueiningar gå fram av kommuneplanen sin arealdel. Det vert sett krav om utbyggingsplan islike område. Fritidsbustader bygde spreidd kan i regelen byggjast ut som einskildtomter.Det er krav om utarbeiding av reguleringsplan før dei tomtene som er tekne med i felta ikommuneplanen kan delast frå eller byggjast på. Godkjende reguleringsplanar,utbyggingsplanar og disposisjonsplanar skal framleis gjelda dersom ikkje noko anna ervedteke.Vatn og avløpErfaringar viser at mange eigarar ønskjer høg sanitær standard på fritidsbustadane sine.Dersom det skal leggjast inn vatn, skal det føreliggja utsleppsløyve frå kommunen, jf. § 3 i”Forskrift for utslepp frå mindre avlaupsanlegg”. For fritidsbustader i alt regulerte område mådette løysast gjennom endring av reguleringsføresegnene, basert på fellesløysingar .Retningsliner for fritidsbustader:Ved søknad om spreidd utbygging/utlegging av felt skal retningsliner/føresegn forfritidsbustader leggjast til grunn (vedlegg 7).Mål :- Ha eit godt og variert tilbod på fritidsbustader i kommunen.12.3. CAMPINGPLASSARDei tilrettelagde campingplassane har plass til eit avgrensa tal "tilreisande vogner". I tillegger det plassert relativt mange andre vogner meir permanent ved avtalar med grunneigar. Berreeit fåtal av desse vognplassane er godkjende via reguleringsplanar eller som byggjesak. For åfå meir ordna tilhøve på desse plassane er det vedteke eigne retningsliner for campingplassarog oppstillingsplassar for campingvogner (vedlegg 9)I utgangspunktet kan bubilar og bilar med campingvogner stogga kvar som helst, der det elleser lovleg å stogga ein bil. I sommarsesongen utgjer desse ein vesentleg del av turismen ikommunen. Kloakk og avfall frå bubilane/campingvognene kan vera eit ureiningsproblem påKommuneplan for Voss 2007-201843

populære stoppestader. Det er i dag (2006) berre tilrettelagd 1 tømmeplass for toalettavfall fråbubilar/campingvogner i Voss ( rasteplassen på Kvåle).Mål :- Fleire attraktive campingplassar i kommunen.Tiltak 2007-2018- Stimulera til etablering av fleire campingplassar med høg standard i kommunen.- Medverka til eit funksjonelt informasjonssystem slik at dei vegfarande lett finn fram tiltilbod som er tilrettelagde for denne gruppa.- Minimalisera ureininga som følgje av denne ferieforma, m.a. ved å hjelpa til med å fåpå plass fleire tømmeplassar for toalettavfall og avfall i kommunen.12.4. VASSFORSYNING, AVLAUP OG AVFALLVassforsyningVoss kommune forsyner omlag 60 % av innbyggjarane med drikkevatn frå i alt 9 vassverk.Hovudplan for vassforsyning 1999 - 2010 vart vedteken av kommunestyret i 2001.I 1998 vart alkaliseringsanlegg på Vossevangen og Vinje vassverk sett i drift. Dette har betravasskvaliteten, og korrosjonen på leidningsnettet er redusert. Det er lagt opp til at alle privategodkjenningspliktige vassverk (37 stk.) skal følgjast opp etter krav i drikkevassforskrifta.Lekkasjesøking og tetting på dei kommunale vassverka har redusert nødvendigvassproduksjon med 40 % i høve til produksjonen i 1995/1996.Vassverk og viktige grunnvassressursar (med sikringsoner) er vist i kommuneplanen sinarealdel. Områda er bandlagt inntil nærare arealavgrensing er fastlagt ogklausuleringsføresegner er fastsett.Mål :- Skaffa abonnentane nok vatn, av god kvalitet, og medsikker forsyning gjennom effektive vassverk baserast på gode kjelderAvlaupHovudplan for avlaup 1997 - 2005 er vedteken i kommunestyret 1997 somkommunedelplan. Hovudplanen inneheld saneringsplan med handlingsplan for Vossevangenreinsedistrikt og dei mindre reinsedistrikta i Voss kommune.Kommunen har fått utvida mynde på avløpsområdet og har i dag ansvar for å handsamalandbruksforskriftene etter forureiningslova, utsleppssøknader opptil 1000 PE og til å gjeløyve til bruk av slam innan visse rammer.Rehabilitering og fornying av leidningsnett og ombygging av punkt med driftsproblem gårstadig som driftstiltak. Tilsvarande systematisk utskifting av pumper.Mål :- Sikra god vasskvalitet i kommunen.Kommuneplan for Voss 2007-201844

AvfallshandteringInnsamling av forbruksavfall er sett bort til Indre Hordaland Miljøverk som har ansvar foravfallsordninga i Voss og 5 nabokommunar. Kommunedelplan for avfall 2006-2009(vedteken av kommunane i 2006), set rammene for dette arbeidet.Kommunen har ansvar for å hindra forsøpling og arbeider systematisk for å rydda opp iulovlege avfallsplassar. Sidan 1990 er det gjennomført opprydding på over 250 ulovlegeplassar. Frå år 2000 har kommunane fått mynde for å handtera open brenning og brenning ismåovnar. Det er utarbeida eige kommunal forskrift som regulerer dette.Mål :- Vidareutvikla avfallsordninga i samsvar med gjeldande lover ogforskrifter, med fokus på miljø og ressursar- Redusera mengda av kommunalt avfallHandlingsprogram 2007-2010, prioriterte tiltak utover dagens driftI = investering, D= driftVassforsyning, avlaup og avfall (340, 345, 350, 353, 354, 355, 357)- Ombygging og utbetring av vassverk (I, D)- Rehabilitering, separering overvatn/spillvatn og utbygging av avløpsnett.- Oppjustering av reinseanlegg.- Levering av slam (D)Andre tiltak 2007-2018- Sikra grunnvassressursar, nedslagsfelt og vasstilsigsområde.- Fastlegging av sikringssoner rundt brunnområda.- Vidareføra arbeidet med opprydding på ulovlege avfallsplassar .Kommuneplan for Voss 2007-201845

12.5. FØREBYGGING OG BEREDSKAP MOT BRANN OG ULYKKERDet er ikkje utarbeida ein overordna risiko- og sårbarheitsanalyse for Voss kommune." Beredskapsplan for Voss kommune" er godkjent av den administrative og politiske leiinga ikommunen. Planen vert revidert ein gong kvart år, tlf. lister vert reviderte kvart halvår. Detføreligg ”risiko- og sårbarheitsvurderingar” for ulike temaområde. Kommunen har utførtanalysar av risiko- og sårbarheit i høve til vassverket i Prestegardsmoen og i høve transport ogelektrisk forsyning. Det er i tillegg utført ei avgrensa kartlegging av radon i bustader. NGI/Statens kartverk har utarbeida kart over rasfarlege område i kommunen. SFT har laga eioversikt over område med forureina grunn ( jf. temakart). Flaumsonekart for øvre deler avVangsvatnet er utarbeida av NVE.Kommunen og sivilforsvaret sitt beredskapsmateriell vart samordna med utvidinga av VossBrannstasjon.Mål :- Vern av liv og helse. Førebyggja og handtera brann og ulykker med minstmogleg skadeverknad og ulemper.Handlingsprogram 2007 - 2010, prioriterte tiltak utover dagens driftI= investering, D= driftFørebygging og beredskap mot brann og ulykker (338, 339)- Kompetanseheving av personell som skal jobbe med beredskap.- Etablera eigna lokale og utstyr som er lett tilgjengeleg for den kommunale kriseleiinga(KKL).Andre tiltak 2007-2018- ROS analyser skal brukast ved all kommunal planlegging, enten ved hjelp av sjekklisteeller som eit eige prosjekt- Faste møter i beredskapsrådet- Ferdigstilla den overordna ROS analysen for Voss kommune.- Ferdigstilla ROS analyse innan helse og sosial- Leggja til rette for rask omstillingsevne ved krisesituasjonar.- Vidareføra det gode samarbeide med politi, sjukehus, sivilforsvar, forsvar og røde kors.Kommuneplan for Voss 2007-201846

13. SAMFERDSLEVoss kommune er eit trafikknutepunkt både med omsyn til jernbane og veg.Kommunen har gode kommunikasjonar med andre delar av regionen og resten av landet.Bergensbanen går gjennom Voss som er eit hovudknutepunkt mot regionen rundt.Stamvegen (E16) går gjennom kommunen og bind aust og vest saman. Med Lærdalstunellenhar ein gode forbindelsar mot indre Sogn og god heilårsveg til austlandet.Med planar om heilårsveg over Vikafjellet og utbetring av vegsystemet mot Hardanger vedutbetring av Rv 13 i Skjervet og mellom Mønshaug og Palmafossen og seinare Hardangerbruvert Voss styrkt som eit regionalt knutepunkt.Vegsystemet i kommunenStamvegen aust vest (E16) går gjennom kommunen. Rv 13 har status som stamveg frå sørfram til Voss sentrum. Vegen følgjer E16 til Vinje og fortsett over Vikafjellet til Sogn.Kommunen har eit stort fylkesvegnett som bind saman delar av kommunen. Kommunen harrelativt mange kommunale vegar. Dette kjem av at kommunen er stor i utstrekning meddesentralisert busetnad.Stortingsmeldingar, rundskriv og rikspolitiske retningsliner for areal- og transportplanleggingskildrar nasjonal politikk for arealutvikling i byar og tettstader.Målsettinga kan ein oppsummere i 3 hovudpunkt: Redusere transportbehovet, redusereforureininga og redusere auke i arealbruk.Kommunen skal i større grad legge til rette for dei mjuke trafikantgruppa ved utbygging av eitteneleg GS-vegnett, samt snarvegar. Vidare legge til rette og arbeide for mindre privatbilbruk.I samarbeid med busselskapa legge til rette for betre tilbod om kollektivtransport.Vangsgata bør på sikt regulerast til gågate.Tabell 13 . Oversikt over dei kommunale vegane og fordeling på akseltrykk og dekketype:Køyreveg Del av 10-tonns 8-tonns 6-tonn Gang/sykkelveg Bruerkm. totalt veg km veg km veg km kmFast dekke 142,8 61 % 117,4 25,4 0 4,24 88 stk.,Grusdekke 90,3 39 % 56,7 30,2 1,5 2,57 ymse kvalitetSum 233,1100 %174,1(74,7 %)55,6(23,9 %)1,5(1,3 %)6,81ParkeringI desember 2005 var det 268 avgiftsfrie offentlege plassar og 740 avgiftspålagde plassar påVangen ( tab. 14). Ein del tidlegare private parkeringsområde er i perioden regulert tilavgiftsplassar styrt av Voss Parkering AS.Tabell 14. Oversikt over kommunale oppmerka parkeringsplassar på Vangen.SumplassarAvgiftsplassarOffentlegeavgiftsfriBuss,lastebilAndre1047 740 268 13 11 handikapplassar12 taxiplassarKommuneplan for Voss 2007-201847

Fond for frikjøpsordning for parkeringsplassar i sentrum er pr. juni 2006 på kr. 2.306.000.Fondet kan nyttast til parkeringsanlegg på/ved Vangen. I tillegg til dei offentlegeparkeringsplassane er det registrert ca 470 private p-plassar i sentrumsområdet.ParkområdePrestegardsmoen park- og friluftsområde er det viktigaste, og mest brukte friområdet ikommunen. Området er godt tilrettelagt for alle brukargrupper. Det er i tillegg sikra ogopparbeidd ei rekkje andre mindre park- og friluftsområde i kommunen. Det er ei utfordring åsikra ei fullgod drift og vedlikehald av områda.Mål :- Utvikla heilskaplege transportsystem som i størst mogleg grad ivaretekomsynet til framkomst for alle trafikkgrupper, trafikktryggleik, helse / miljøog viltet- Redusera det lokale transportbehovet.- Redusera bilbruken på Vangen og betra tilhøve for dei mjuke trafikantane.- Utvikle gode, funksjonelle og utvida kollektivtilbod- Forbetra bereevne og vegdekke på dei kommunale veganeHandlingsprogram 2007-2010, prioriterte tiltak utover dagens driftI= investering, D= drift * KOSTRA funksjonKommunale vegar og parkområde ( 333, 334, 335)- Vedlikehald bruer (D)- Trafikksikring (D/I)- Vegljos (D)- Asfaltering av vegar (D/I)- Forsterking av kommunale vegar (I)- Fjerning av flaskehalsar på det kommunale vegnettet. (I)Tiltak 2007-2018- Leggja til rette for bustadbygging nær arbeidsplassar og servicefunksjonar og slik at detgjev høve til rasjonelle kollektivtilbod.- Leggja til rette sentrum for mjuke trafikantar og kollektivtrafikk. Redusera lokal biltrafikki sentrum ved hjelp av differensierte parkeringsavgifter og tilrettelegging avparkeringsplassar i utkantane av sentrum. Leggje tilhøva betre til rette for dei mjuketrafikantane samt etablera gågater i sentrum.- Rullera Trafikksikringsrapport for Voss kommune.- Prioritera trygge skulevegar, om mogeleg ved hjelp av sentrale tilskot.- Arbeida for å få Statens vegvesen til å ta ansvar for brannsikring av tunnelar.- Utføra eit så optimalt vedlikehald som råd.- Forsterka / utvide dei vegane som er flaskehalsar i vegnettet.- Utbetra/skriva opp kommunale vegar til 10 tonns akseltrykk- Utarbeida eit reasfalteringsprogram som del av revidert vegplan.Kommuneplan for Voss 2007-201848

13.1. VEGARKommunevegar, nyanlegg:Prioritet Prosjekt1 Tunnel til Jordalen2 Fortau langs Gullfjordungsvegen-Finnesvegen.3 Ny veg til Bjørke, inklusiv GS-veg/fortau4 Veg til vestre side av Dyrvedalen5 Veg til Skutle mellom Auro og Skutle.6 Betre tilkomst til Gullfjordungen skule7 Utgreiing om gatebruksplan på Evanger.8 Trafikksikring av Olavsvegen ogSkulegata.9 Gangbru mellom Tvildemoen ogHaugamoen10 Ny tilkomst til øvre del av Nyrefeltet viaGamle Bordalsvegen om Knut Haugo(utgreiingsplan)Må lagast reguleringsplan forområdet.Vurdere tiltak: Stenging av veg,einvegskøyring eller fortau.Kommunevegar- vedlikehald og opprusting.Standard på dei kommunale vegane er gjennomgåande dårleg. På grunn av mange år med lågeløyvingar til vegvedlikehaldet, har kvaliteten på ein god del av vegnettet vorte dårlegare.Opprusting av kommunale vegar med dårleg bereevne og vegar med rutegåande busstransportog skuleskyss bør prioriterast.Det er eit mål at ein planperioden kan få rusta opp ein del av vegnettet gjennom bruk avgrusmassar frå Kyrkjeteigen. Kommunen skal fram til 2015 ta ut om lag 200.000m3 fråKyrkjeteigen. For at ein skal få fullt utbytte av dette, føresett ein at ein god del av dessemassane må nyttast til generell styrking av dei kommunale vegane, både til forsterkning avbereevna og til å asfaltere vegane. Det bør derfor setjast av betydelege midlar i perioden tildenne oppgåva.Prioritet Prosjekt1 Lotatreet Rio. Vegen har lågt akseltrykk pågrunn av svake bruer.2 Meland Øvstedalen. Dårleg bereevne og kurvatur.3 Veg til Herre. Lågt tillatt akseltrykk.4 Veg til Gjerald. Lågt akseltrykk og dårlegkurvatur.5 Veg til Selheim Høgdebegrensing på grunnav undergang.6 Veg til Jordalen. Høgdebegrensing på grunnav tunnel.7 Almelandsvegen Dårleg bereevne.Kommuneplan for Voss 2007-201849

Riks- og europavegarKommunen har følgjande prioritering for utbygging av riks- og europavegane:Prioritet Prosjekt1 Tunnel bak Vangen med tilførslesvegar2 Riksveg 13 mellom Mønshaug og Palmafossen3 Tunnel med veg i Myrkdalen mellom Vinje og Nesheim4 Heving av E16 ved Skromle bru5 Etablering av rundkøyring i kryss mellom Hardangervegen,Gjernesvegen og Bordalsvegen.6 Utbetring av Europaveg i Skulestadmoområdet7 Ny Holmenbru og Røyneøybru (grense til Aurland kommune)8 Rasoverbygg i Stalheimskleiva9 Heilårsveg til Vik over Vikafjellet10 Standardheving av E16 mellom Bulken og Evanger(Kurver, breidd, busslommer, avkøyrslar, sikt ...)11 Betre veglys i ein del tunnelar på stamvegen12 Kartleggje behov for kvileplass for langtransportnæringa.GS-vegar langs riks og europavegar:1 Undergang ved Skulestad skule2 GS-veg til Løne, samt omlegging av E163 GS-veg Sundve-Vinje4 GS-veg Sundve-Skromle bru5 Haugsvik - Oppheim6 Samanheng i GS-vegnettet ved Brynagjelet*7 Gangbru over Rv13 ved avkøyrsle til Grove8 GS-veg Haugsvik-Stalheim9 GS-veg Vinje-Oppheim10 GS-veg Skromle bru-Taulen camping*Ein må i perioden få avklart med jernbaneverket om framtida for Hardangerbana mellom sentrum ogPalmafossen. Denne ligg der i dag utan at det er vidare drift på den.Det er lagt opp til at Vossapakka vert gjennomført i planperioden.Reguleringsplan for tunnel og veg i Myrkdalen vart godkjend 2006. Det er planlagt atanlegget vert gjennomført 2007. Vegutgreiing for heilårsveg over Vikafjellet pågår.Ny reguleringsplan for Skulestadmo-området er vedteken i perioden. Tiltak i planen børgjennomførast i perioden. Mellom anna bør undergang ved Skulestad skule kome på plass.Kommunen hadde ved utarbeiding av planen sterke ønskje om rundkøyringar i området, mendette vart ikkje innarbeidd i planen på grunn av retningsliner som ikkje gav opning for dette.Nye retningsliner for stamvegar tilseier at dette no let seg gjere. Vegvesenet bør vurdererevisjon av planen for om mogeleg få dette på plass.Statens vegvesen, Region Vest, har i samarbeid med kommunen starta opp vegplanarbeid(utgreiing) for E16 mellom Oppheim og Lundarosen. Ein tek sikte på at utgreiinga resulterar iein kommunedelplan med konsekvensutreiing for strekninga i løpet av sommaren 2008 og atreguleringsplanarbeidet for strekninga kan starte opp hausten 2008. Resultatet av detteplanarbeidet vil vere at strekninga kan utbetrast/omleggjast så snart godkjende planar liggKommuneplan for Voss 2007-201850

føre. I ovannemnde opplisting vil ein slik godkjend reguleringsplan omfatte dei fleste avovanfor nemnde GS-prosjekta som ligg langs E16.FylkesvegarStandard på fylkesvegane har dei siste åra vore svært dårleg på grunn av reduserte midlar tilvedlikehald. Ein del av fylkesvegnettet er i dag så dårleg at trengs betydelege midlar for å fådesse tilbake til nokolunde standard.Kommunen har følgjande prioritering av nyanlegg, Fylkesvegar:Prioritet Prosjekt1 Ny veg til Bavallen frå stamvegen2 Utviding av veg til Mølstertunet Utviding avveg+opparbeiding av betresnuplass ved Mølster.3 Utbetring av Teigdalsvegen4 Rassikring Teigdalen5 Omlegging av veg på Kyte6 Fortau frå Rogne til Ringheim7 Raundalsvegen, utbetring, standardhevingPrioritering av GS-vegar fylkesvegar:Prioritet Prosjekt1 Gangkulvert under jernbane i Ringheimsvegen2 Fortau langs Bordalsvegen mellomHaugamoen og Bryn3 GS-veg mellom Nyre og Gjernes skule4 Utbetring/standardheving av gangveg fråLangebrua til RussarvegenGangkulvert under jernbane i nedre del av Ringheimsvegen er det høgst prioritertetrafikksikringstiltaket kommunen har på Fylkesvegnettet i gjeldande Trafikksikringsplan.Kommunen har her utarbeidd plan og sikra grunn til å gjennomføre tiltaket. Finansieringgjenstår.Reguleringsplan for fortau mellom Haugamoen og Bryn vart godkjend kommunestyret den29.04.04 og det er ein føresetnad at denne skal byggjast før utbygging i Brynamarka.Delar av Teigdalsvegen vert utbetra i 2006-2007. Føremålet med utbetringa er å ruste oppvegen til 10 tonn akseltrykk og til 18,75m vogntog. Tiltaka omfattar kantforsterkning,etablering av møteplassar, svingutbetring og forsterking av bruer. Teigdalsbrua vart erstatta avny bru i 2006.Kommuneplan for Voss 2007-201851

13.2. KOLLEKTIVTRANSPORTBusstransportVed Park Hotell og på Holbergsplass har ein reservert plassar for turistbussar.HSD har i perioden innført bruk av servicebussar. Dette er mindre busstypar som trafikkerernye område med auka frekvens i høve til tidlegare. Ordninga gjev eit betre tilbod til brukaraneenn tidlegare. Ordning med gratis servicebuss på laurdagar skal utgreiast i samarbeid mellomHSD, kommunen og dei næringsdrivande.I NSB sine planar om skysstasjon ved jernbanestasjonen har ein føresett at bussane skal fåbetre tilhøve til oppstilling ved stasjonsområdet. Ein del av rutetilbodet vert sett opp pågrunnlag av trong for skuleskyss. Det er her eit godt samarbeid med skulekontoret.På grunn av stor forventa auke i besøkande turistbussar, skal ein leggja til rette best mogelegfor desse i sentrum. Alternativ med sambruk av oppstillingsplassar for skulebussar ogturistbussar og auka kapasitet for oppstilling av turistbussar i sentrum skal utgreiast.DrosjerDrosjane har i dag sin drosjesentral på Hestavangen. I tillegg til vanleg drosjetrafikk harnæringa kontraktskøyring, m.a. køyring av skuleborn, varetransport, sjuketransport osv.Det er eit mål i planperioden å etablere ny permanent drosjesentral.JarnbaneNSB er inne i ei omstillingstid med krav til effektivisering og kostnadskutt. Voss stasjon vert iperioden rusta opp med ny perrong mellom spora og tilkomst til denne via kulvert frå dagensperrong. I første omgang vert kulvert bygd fram til perrong mellom spora. Denne skal seinarelengast til Gullgjordungssida. På sikt vil sjølve stasjonsområdet bli utvida mot Evangervegen.Kommunen skal arbeide aktivt mot jernbaneverket for at planane for skysstasjon blirgjennomført så raskt som råd.For å få ned reisetida mot Oslo er det viktig at Ringeriksbanen vert bygd.Det skal kontinuerleg arbeidast med å sikre eit best mogeleg tilbod for lokaltrafikken mellomVoss og Bergen.LuftfartFlyplassen på Bømoen vert i dag nytta til fritidsaktivitetar og taxiflyging. Det vil også verasituasjonen i planperioden. Tilgrensande areal som kommunen har hand om vert nytta tilnæringsverksemder og fritidsaktivitetar knytte til luftfart, med m.a. eigen helikopterbase.Flyplassen har i dag konsesjon for trafikk av fly med totalvekt på 5 700kg.Det er utarbeida eit støysone kart for Bømoen (jf. temakart, vedlegg 14) som viser kavarealbruk som er tilrådeleg i nærområda. Retningslinjer for maks støybelastning skalutarbeidast i perioden.Mål for kollektivtransport : - Utvikla gode, funksjonelle og utvida kollektivtilbod.Kommuneplan for Voss 2007-201852

Tiltak 2007-2018- Vidareutvikla samarbeidet mellom kommune, busselskap og NSB for snarast mogeleg å fåtil skysstasjon. Ein føreset at skysstasjon ved NSB skal innehalda både busshaldeplass(stasjon) og drosjestasjon.- Prioritera gode løysningar for kollektivtrafikken i reguleringsplan for Vangen Vest.- Leggja til rette for sentrale og tenlege oppstillingsplassar for turistbussar.- Oppretta fleire busskur i sentrum og i distrikta (samarbeid mellom kommune ogbusselskap).- Leggja tilhøva til rette for at NSB kan gjennomføra opprusting og utbygging avstasjonen, inkludert gode parkeringsløysningar og betre tilrettelegging forfunksjonshemma.- Redusera støyulempene frå luftfart.- Retningslinjer for maks støybelastning skal utarbeidast i perioden.- Voss kommune skal arbeide for at Stalheimskleiva i også framtida vert vedlikehalde ogvert oppretthalde som turistveg.- I samband med vegutgreiing for stamvegen mellom Oppheim og Lundarosen skal einleggje til rette for aktivitetar i Strandaelva.Kommuneplan for Voss 2007-201853

VEDLEGGOversikt over kommunedelplanar og temaplanar i Voss kommune (pr. 2006) :( K = kommunedelplan , T = temaplan )Plan Plantype Periode VedtekenKommunedelplan for idrett og friluftsliv K 2006-2009 2006Strategisk næringsplan for Voss kommune K 2005-2008 2005Smittevernsplan for Voss T 2005Plan for helsemessig og sosial beredskap T 2005Kommunedelplan for hyttebygging i Voss kommune K 2004Kommunedelplan for kulturminne i Voss K 2004-2007 2004Klima- og energiplan for Voss kommune K 2005-2008 2004Handlingsplan for forvaltning av fiskeressursane T 2004-2007 2004Økonomiplan 2005-2008 2004Landbruksplan T 2003-2006 2003Plan for spesialpedagogiske tiltak-spesialunderv. T 2002-2007 2002Beredskapsplan for Voss kommuneTPlan for Voss kulturskule T 2002-2007 2001Handlingsplan for bustadetablering T 2001-2004 2001Handlingsplan for viltforvaltning K 2002-2005 2001Hovudplan for vassforsyning K 1999-2010 2001Psykiatriplan for vaksne, Voss kommune T 1999-2002 1998Plan for vaksenopplæring T 2000-Plan for omsorg og behandling av personar medrusproblem T 2001Skulebruksplan 2000 T 2000- 2000 (delv.)Mottaksplan for flyktningar T 2000Alkoholpolitisk handlingsplan T 2000Plan for psykisk helse, barn og ungdom T 2000Kommunedelplan for avfall K 2000-2003 1999Fosterheimsplan for Voss kommune T 1998Barnehageplan T 1998-2007 1998Plan for regionalt og lokale kulturbygg K 1998-2002 1998Handlingsplan for eldre T 1998-2003 1998Hovudplan for avlaup K 1997-2005 1997Trafikksikringsrapport for Voss kommune T 1996Stamveg kring Vossevangen K 1995Miljø- og naturressursprogram 1994Differensiert forvaltning av vassdrag i Voss 1994- 2006 1994Vassbruksplan for sentrale deler av Vossavassd. 1994-2006 1994Musikkplan for Voss T 1993-1997 1993Tiltaksplan for skogbruk 1989-1998 1993Plan for ressursgruppe for omsorg ved kriser 1993Plan for terminal pleie og omsorg 1992Verksemdplan for menneske med psykiskutviklingshemming 1991Kommuneplan for Voss 2007-201854

Retningsliner og føresegner.Vedlegg 2. Retningsliner for LNF- område med høg naturverdi (jf. temakart):Desse områda har høg verdi enten som verna naturområde, spesielle naturfaglege kvalitetar,inngrepsfri natur, viktig viltområde eller ein kombinasjon av desse.1. Ved vurdering av planar eller tiltak skal det derfor leggjast ekstra vekt på å ivaretadesse interessene.2. Planar og søknader om tiltak skal sendast kommunen på vanleg måte, og vil blihandsama etter gjeldande lover / forskrifter.Vedlegg 3. Retningsliner for LNF -område der landbruk er delt i kjerneområdeLandbruksdepartementet har eit mål om å halvere den årlege omdisponeringa av dyrka/dyrkbar mark. Kommunen har i samarbeid med landbruksavdelinga hjå Fylkesmannenutarbeida kart over kjerneområde i landbruket (kartvedlegg).Desse områda har høg verdi ihøve til matproduksjon eller kulturlandskap eller i ein kombinasjon av desse.1. Ved vurdering av planar eller tiltak i kjerneområda skal det derfor leggjast ekstra vektpå å ivareta desse interessene.2. Planar og søknader om tiltak skal sendast kommunen på vanleg måte, og vil blihandsama etter gjeldande lover / forskrifter.Vedlegg 4. Retningsliner for kulturminne :1. Dersom kulturminne* kan vere verneverdig bør kommunen vurdera mellombels bygge- ogdeleforbod etter PBL §33, dersom verneverdiane vert vurdert som truga.2. Søknad om rivingsløyve bør ikkje handsamast utan at det ligg føre fagleg dokumentasjonpå at kulturminneverdien er vurdert.3. Ved rivingsløyve for verneverdige bygningar bør det stillast krav om antikvariskdokumentasjon.4. Ved søknad om istandsetjing av verneverdige bygg eller anlegg bør det stillast krav omantikvarisk registrering.5. Ved istandsetjing bør byggearbeidet utførast i samsvar med god antikvarisk tradisjon.6. Tiltakshavar bør bera kostnadene med utgreiing av verneverdi og antikvariskdokumentasjon/registrering.* Kulturminne : "alle spor etter menneskeleg verksemd i vårt fysiske miljø, her også lokaliteter det knyter seghistoriske hendingar til ".Kommuneplan for Voss 2007-201855

Vedlegg 5. Retningsliner for senterstruktur og senterutvikling:Grunnlag:”Fylkespolitiske retningsliner for stadutvikling og senterstruktur"1. Regionsenter og kommunesenter skal utviklast vidare på Vossevangen.Avgrensing av sentrum og sentrumskjernen skal avklarast i reguleringsplan for VangenInnanfor sentrum skal det ikkje lokaliserast tilbod med plasskrevjande varer.Jernbanestasjonen er kollektivknutepunkt.Kollektivtransport med rutetilpassing og tilrettelegging skal fremja bruk av kollektivtrafikk tilog frå sentrumsområdet, og internt med pendelruter.Innanfor sentrum skal det vera eit differensiert tilbod med tidsavgrensa parkering som børdrivast etter ein samordna parkeringspolitikk. Omfanget og opplegget for parkering ogtilkomst vert fastlagt i reguleringsplan for Vossevangen..2. Lokalsenter skal utviklast på Skulestadmo og PalmafossenSenterfunksjonane skal utviklast innanfor den arealavgrensing som vert fastlagd ireguleringsplan for området.Aktuelle areal for lokalisering av forretningar med plasskrevjande varer og bensinstasjonarskal leggjast ut i desse områda. Areala skal ha god tilkomst frå hovudveg og nokparkeringskapasitet, og kan utviklast for servicetilbod til landevegstrafikken.Istadmyrane skal berre nyttast til reine industri, lager og transportføremål.3. Nærsentra skal utviklast på Bolstad, Evanger, Mønshaugen og VinjeSenterfunksjonane skal utviklast innanfor dei arealavgrensingane som vert fastlagd ireguleringsplan for området. Areal skal leggjast til rette for samling av funksjonar.Det bør vera ei felles parkeringsløysing og eit godt kollektivtilbod, gjerne med tingingsrutermed maxidrosje.Alle nærsentra bør ha daglegvaretilbod og gjerne post/bank, grendahus, barnehage og skule.Sentrumsutvikling på Evanger skal baserast på å rehabilitera det stramme gatemiljøet.På Bolstad skal sentertilboda utviklast med utgangspunkt i noverande bygningsstruktur.Både Evanger og Bolstad skal halda på karakteren som ”stasjonsbyar”.Arealutvikling på Vinje skal leggja til rette for ei samling av senterfunksjonene som kandanna ein viktig møteplass med både handels- og servicetilbod, og offentlege tenester.På Mønshaugen / Istadmyrane skal senterutviklinga avklarast i reguleringsplan4. Alle større bustadområde bør ha daglegvarehandel innanfor rimeleg gang- ogsykkelavstand, men som ikkje må vera meir omfattande enn til dekning av lokale behov.Kommuneplan for Voss 2007-201856

Definisjonar;Regionsenter.......har ei rekkje interkommunale og statlege funksjonarKommunesenter......har kommuneadministrasjon og lokale tilbod for heile kommunen.Lokalsenter......har bustadretta tenester, daglegvare og som ofte eit mindre utval spesialvarerNærsenter ……har daglegvaretilbod og ofte post/bank, grendahus og skuleHandelsomland..........geografisk definert område rundt ein tettstad/bySentrum...........sentral del av eit tettstadområde rundt sentrumskjernenSentrumskjerne …….det sentrale handelsområdetPlasskrevjande varer......bilar, landbruksmaskiner, trelast...Sentrumstilbod i 2006 –Voss kommuneSentertilbod i kommunen er registrert slik:FolketalDaglegvarePost/bankBensin/kioskGrendahusIdrettsanl.Skule/barnehageKyrkje/kapellMerknadVossestrand 1367Vinjo D PB BK G(I) (SB) K (SBI) SundveMyrkdalen D G (I) SB (K) (KI) HelgatunOpheim D K GI S KHaugsvik D K G BSentrumsområdet 11742m.m.Vossevangen D PB BK GI SB KSkulestadmo D P BK GI SBBordalen D G(I) SB LjosløypeBulken GI SB (SB)RekveMønshaugen/Istadmyr. D K GI SBPalmafossen D Diesel I(G) SB (G) KyteUrland GI SB (K) (K)ØyeflatenReime D I SkianleggMjølfjell D B I K SkianleggEvanger/Bolstad 721Evanger D B G(I) SB K (Skianlegg)Bolstad GI SB K SkianleggTotalt folketal i 2006: 13830Kommuneplan for Voss 2007-201857

Vedlegg 6. Retningsliner for spreidd bustadbygging :1. Spreidd bustadbygging skal ikkje i vesentleg grad vera til skade for fylgjande interesser :landskapsbilete/kulturlandskap, kulturminne, friluftsliv, vilt, naturvern og landbruk (detskal m.a. ikkje byggjast på dyrka mark, ikkje frådelast/byggjast nærare driftsbygning enn100m og ikkje frådelast/byggjast i område som aukar trafikk gjennom gardstun ).2. Bygningane må ha god estetisk utforming3. Utskilling må ikkje gå utover planlegging av bustadfelt. Avløp, vassforsyning, avkøyrsleog tilkomstveg skal vera løyst i medhald av gjeldande regelverk.4. Kostnadane ved kraftframføring må ikkje verta urimeleg store.5. Det skal utførast risiko- og sårbarheitsanalyser for aktuelle areal.6. Ved ev. søknad om dispensasjon for spreidd bustadbygging utanfor LNF-område der detteer tillete skal det føreliggja særlege grunnar. Søknaden skal sendast på høyring tilfylkeskommunen, fylkesmannen, vegvesen og ev. andre relevante statlege etatar.Kommuneplan for Voss 2007-201858

Vedlegg 7a. Retningsliner for fritidsbustader :1. Det bør vera minst 50 mål bakgrunnsareal pr. tomt (inklusiv tidlegare tomter påeigedomen). Tilsvarande minst 20 mål bakgrunnsareal pr. oppstillingsplass forcampingvogner ( gjeld for nye plassar og utviding av eksisterande plassar, sjå elles eigneretningsliner for campingplassar / oppstillingsplassar). Ei tomt representerar einfritidsbustad /oppstillingsplass. Der det vert tilrettelagt for utleigehytter og størreaktivitetar/ opplevingar kan kravet om bakgrunnsareal heilt eller delvis fråvikast.2. Frådeling og bruksendring av hotell o.l. til fritidsbustader krev reguleringsplan.Ved ei ev. omdisponering skal ein unngå at viktige areal for ålmenta vert privatisert(t.d. areal mot vassdrag). Ved frådeling og bruksendring av hotell o.l. skal det ikkjestillast krav om bakgrunnsareal dersom det i vesentleg grad vert vidareført vanlegehotellfunksjonar. Ved frådeling/bruksendring av andre bygg/institusjonar skal krav ombakgrunnsareal vurderast i kvart tilfelle.3. Fritidsbustader i regulerte felt, med godkjent innlagt vatn- og avløp, kan gjennomføresegnene til reguleringsplan gjevast høve til å ha over 110 m 2 bebygd areal. Vedsøknad om bebygd areal over 110m 2 skal berekraftig energibruk (energikjelde og mengde)tilleggjast særleg vekt.4. Ved planlegging av fritidsbustader skal ein ta omsyn til naturvern-, frilufts-,kulturlandskaps-, kulturminne- og landbruksinteressene (det skal m.a. ikkje byggjast pådyrka mark, ikkje frådelast/byggjast nærare driftsbygning enn 100m og ikkjefrådelast/byggjast i område som aukar trafikk gjennom gardstun ). Det bør ikkje tillatastutbygging i eller nær stølsområde. Likeeins skal omsyn til landskap, arkitektur ogmaterialval leggjast vekt på. Det skal ikkje gjevast løyve til hyttebygging i kantsona motvassdrag.5. Ved bygging i område med lite inngrep bør ein primært leggja til rette for felles parkeringog minst muleg ny vegbygging. Ved vegbygging skal det leggjast stor vekt pålandskapstilpassing og ein skal unngå å leggje veg nær vassdrag. Vegtilkomst ogparkering (både sommar og vinterparkering) må inngå som del av reguleringsplan. Vegarfram til parkeringsplassar må planleggjast slik at dei kan brøytast på vinteren. Det bør somhovudregel ikkje gjevast løyve til midlertidig veg for bygging av fritidsbustadane.Bygging av tilkomstveg i ettertid bør ikkje godkjennast. Parkeringsplassar bør leggjast tilområde med lite innsyn.6. Det skal ikkje gjevast løyve til bygging av fritidsbustader over skoggrensa7. Det skal utførast risiko- og sårbarheitsanalyser for aktuelle areal.8. Ved ev. søknad om dispensasjon for spreidd bygging utanfor LNF-område der det er opnafor dette skal det føreliggja særlege grunnar. Søknaden skal føreleggjast statlegemyndigheiter, fylkeskommunen, miljøvernansvarleg, kulturansvarleg og jordbrukssjef tilfråsegn. Uttalefrist er 1 månad. Ein ev. dispensasjon føreset at det ikkje er ledigegodkjente tomter i nærområdet.Kommuneplan for Voss 2007-201859

Vedlegg 7b. Føresegn for fritidsbustaderVed spreidd bygging av fritidsbustader kan ei eining kan ha inntil 110m 2 bebygd areal (BYA),frittliggjande uthus medrekna. Samla bruksareal (BRA) inntil 110m 2 . Det kan førast opp inntil2 frittliggjande uthus (kvar inntil 15m 2 ) til kvar eining.Vedlegg 8. Estetiske retningsliner for bygge- og anleggstiltak :Vedtekne i Voss kommunestyre 30. august 2000.Tiltak og omgjevnader.Alle plansaker skal innehalda ei utgreiing med vurdering av estetiske sider. Ved byggesakerskal vurdering av estetikk ved tiltaket vera ein del av søknaden. Estetiske vurderingar av tiltakskal gjerast i høve til seg sjølv, næraste omgjevnad og fjernverknaden.Landskapselement.Det skal leggjast avgjerande vekt på å verna åsprofilar, landskapssiluettar, kulturlandskap ogandre landskapselement. Når byggverk vil få ein fjernverknad, eller vert plassert somlandemerke skal det utarbeidast ein særskilt estetisk analyse. Viktige siktlinjer børoppretthaldast.Langs samferdsleårer.Ved planlegging og bygging av veg, jarnbane eller andre samferdsletiltak med tilhøyrandeanlegg, skal det stillast krav til estetikk. Løysingane skal illustrerast/utgreiast.Ved hyttebygging.I hyttefelt skal estetiske krav til arkitektur, fargeval og terrengtilpassing av bygningar ogvegar innarbeidast i reguleringsføresegner. Vegar i slike områder bør ikkje brøytast. Estetiskekrav må ha sterke føringar mot miljø- og landskapsvern.Ved kulturminne.Ved bygge- eller anleggstiltak nær kulturminne skal det leggjast særleg vekt på vurdering avheilskap. Ved kulturhistoriske bygningsmiljø skal det nye tiltaket ha utforming som er tilpassaden kulturhistoriske heilskapen. Innanfor tradisjonelle tunskipnader eller stølsgrender skal detutvisast særleg aktsemd.Skilt og reklame.Skilting og reklameinnretningar i sentra, ved butikkar og reiselivsanlegg og langssamferdsleårer skal vurderast og utgreiast særskilt med tanke på estetikk. Skilt og reklame påbygningar skal vurderast som ein integrert del av fasaden eller anlegget og illustrerast påfasadeteikning som viser tilpassing. Det skal utarbeidast eigne retningsliner eller vedtekter forskilt og reklameinnretningar.Kommuneplan for Voss 2007-201860

Vedlegg 9. Retningsliner for campingplassar og oppstillingsplassar for campingvogner :(Godkjent av kommunestyret 22.03.2001, no med nytt pkt. 2).1. Det skal føreliggja godkjent plan for område som skal nyttast til campingplass eller somoppstillingsplass for campingvogner o.l., jf. PBL § 23, 85.2. Det bør vera minst 20 mål bakgrunnsareal pr. oppstillingsplass for campingvogner (gjeldfor nye plassar og utviding av eksisterande plassar.3. Oppføring av bygningar krev byggeløyve, jf. PBL § 93. Dette gjeld og for oppføring avterrassar, "spikartelt" o.l., jf. PBL § 85. Kommunen sine estetiske retningsliner for byggoganleggstiltak skal her leggjast til grunn.4. Avløp skal handsamast etter forureiningslova/ forskrift om utslepp frå mindreavløpsanlegg.5. Det skal sikrast ei frisone mot elvar og vatn. Breidda på denne sona kan variere nokoutifrå terrengtilhøve og størrelsen på vassdraget, men bør liggja i størrelsesorden 10-30m.I spesielle område (t.d. våtmarksområde eller friluftsområde) bør sona vere breiare. Ifrisona bør ein ta vare på / ev. reetablera den naturlege vegetasjonen i området. Vedspesielle utsiktspunkt og der ein ynskjer tilgang til vassdraget kan/bør vegetasjonenopnast opp. Frisona skal vere tilgjengeleg for ålmenta (gjeld ikkje for innmarksområde).6. Ved opparbeiding / utviding av campingplassar skal det leggjast vekt på at campingvognerog liknande får ei god innpassing i landskapet.7. Der opparbeiding av campingplass/oppstillingsplass krev vesentlege terrenginngrep skaldet føreliggja ein plan for tilbakeføring av området ved ev. avslutning av plassen.8. Før campingplassar / oppstillingsplassar for campingvogner kan takast i bruk skal detføreliggja godkjenning etter " forskrift for leir og campingplassar".Vedlegg 10. Retningsliner for område avsett til råstoffutvinning.1. I område for råstoffutvinning kan arbeid og tiltak som nemnt i §§ 81, 86a, 86b og 93 iPBL samt frådeling til slike føremål ikkje skje før området inngår i reguleringsplan.2. Ved regulering til råstoffutvinning skal det m.a. takast omsyn til landskapsbilde, natur –og friluftslivinteresser, kulturminne, kulturlandskap og nærmiljø.3. Ved regulering til råstoffutvinning skal det utarbeidast framdriftsplan for uttak og plan foropprydding, tilbakeføring og etterbruk av terreng.Kommuneplan for Voss 2007-201861

Vedlegg 11. Oversikt over felt med fritidsbustader (med ledige tomter)i Voss kommuneFeltPlanstatusR= regplan , D= disp.planBjørgo - Rørgo - Geilen R 85Bjørgo- Rørgo-Geilen II 27Brekkhus R 5Rasdalen R 54N.Hamlagrø 20Røvhaugane R 20Kjøvika - Raborna R 16Skjerveggi R 10Sandfjellet R 50Sandfjellet II R 20Sanfjellet III 8Sveindalen D 5Øyaset 30Vethe 11Gudmundset 5Moldalii 25Lindberg R 6Mjølfjell 5 R 28Mjølfjell 7Mjølfjell 11 R 10Kleivane (Mjølfjell) 10Vatnaset R 7Skiple R 9Skipleseidet 8Reimeshagen 3Reimegrend 42Eggereide D 15Myrateigen 14Voll 10Stuaset Holo II 8Kvasshaug II 12Stalheim (utleigehytter) D 11Øvre Fenno II 10Hjellen (Humlabrekke) 5Lilleteig (Oppheim) 2Nosi 3Urland 5Langeset 14Tverrberg 20Reimeshagen 3Reime 3Bavallen I R 100Myrkdalen I R 355Totalt tal fritidsbustadersom kan byggjast i feltetKommuneplan for Voss 2007-201862

Nedkvitne R 66Tveiti (Ø.Fenne) 7Kvitnamarka (Bordalen) 9Vetle Hegg 8Ullestadteigen 3Vatnaset Sør 50Høghaug 10Vodl, Oppheim 5Treane, Reime 4Rasdalen 2Gavle, Sundve 5Kvitno 80Selland 8Stalheimsøy 2Oppheimsdalen 20Myrkdalen II 500Bavallen II 500Vinjelia 5Rong 2Brekkestølen, Reime 10Vinsand 20 (80)Bordalen - Skutle 200Oppheim HotellOppheim aldersheimKommuneplan for Voss 2007-201863

Vedlegg 12Overordna vurdering av konsekvensar ved ny arealbruk(nye tiltak i arealdelen)Ved denne rulleringa av kommuneplanen er det teke inn ei rekkje nye tiltak i arealdelen. Dettegjeld i hovudsak nye område for hytte- og bustadbygging. Som regionsenter ynskjerkommunen å ha eit variert og godt bustadtilbod, både i sentrum og ute i bygdene.Retningsliner for senterstruktur og senterutvikling og føresegner for spreidd bustadbyggingskal liggje til grunn for den vidare utbygginga.Som ein stor utmarks- og reiselivkommune ynskjer kommunen også å ha eit godt og varierttilbod av tomter til fritidsbustader. Kommunedelplan for hytteutbygging og eigneretningsliner for fritidsbustader skal liggja til grunn for den vidare utbygginga.Tilhøve til andre planar.Dei nye tiltaka i kommuneplanen er vurdert i høve gjeldande kommunale ( jf. vedlegg 1),regionale og nasjonale planar og føresegner/ retningsliner. Voss kommune er vidare relativtgodt kartlagt i høve viktige arealinteresser som biologisk mangfald, landbruk, friluftsliv ogkulturminne. Mange av innspela i samband med rulleringa er ikkje teke inn i planen utifrå atdei ville vera i strid med gjeldande planar og/eller kunne få uheldige verknader på ålmenneinteresser.Alternativ lokalisering.For ny sentrumsnær gravplass er alternative areal vurdert. Etter ei samla vurdering har einfunne dei framlagde alternative løysingane som best eigna.Ein har vurdert det slik at dei innrullerte tiltaka enkeltvis eller samla ikkje vil få vesentlegnegative konsekvensar for ålmenne interesser. For ein del større tiltak er det likevel trong forytterlegare avklaringar. Det er derfor stilt krav om at det vert utarbeida eignekommunedelplanar med fullverdig KU for dei største av desse tiltaka .Dei nye tiltaka i arealdelen er systematisk vurdert av ei eige ressursgruppe etter sjekkliste (jf.vedlegg 13). Maksimalt tal fritidsbustader / bustader går fram under "tiltak".Kommuneplan for Voss 2007-201864

Fritidsbustader :Lokalitet : BavallenTiltak : Fritidsbustader - og skiområde(ca. 500, tal fritidsbustader skal nærare avklarast i kommunedelplan)Dato for vurdering : 06.04.2006Generell merknad : Krav om kommunedelplan. Tiltaket vil truleg pga størrelse utløysakrav om KU, jf. forskrift om konsekvensvurderingar (§3c).Pkt.nr. Tema Merknad1.1 Ekstremvær, Det aktuelle området ligg i potensielt rasfarleg område. Det må1.4 grunnforhold, derfor setjast krav til nærare undersøking av sakkyndig vedskredkommunedelplan / reguleringsplan. Det må og vurderast om ei1.5planlagt utbygging kan få konsekvensar for bustadområda under.Det må setjast krav til nærare vurdering av grunnforhold ( ev. farefor leire/jordras, radon) i planområdet.2.4 Brannfare Ved utarbeiding av reguleringsplan må det leggjast til rette forsikker og tilgjengeleg vasstilgang for brannslokking (heilårleg).3.13.23.33.4KulturminneNaturområdeFriluftslivForureiningVi har ikkje kjennskap til spesielle kvalitetar i høve kulturminneeller naturområde innanfor tiltaksområdet. Dette må likevelundersøkjast nærare i samband med KU. Landskapsbildet vil blivesentleg endra, men tiltaket er planlagt i eit område som er pregaav tidlegare store utbyggingar.Området, og områda over er i dag eit viktig for friluftsliv (turgåing,bærplukking). Ei ev. utbygging må derfor sikra viktige delområdeog gode korridorar for ålmenta gjennom området.Tiltaket vil medføra auka transport, både i anleggstida og i etterutbygging. Tilrettelegging for kollektiv transport kan til ein vissgrad redusere dette.4.4 Veg Tiltaket krev ny og betre vegtilkomst. Dette må stillast som eitrekkefølgjekrav.4.5 Vassforsyning Ev. verknad av ei utbygging på vassforsyning i områda under måavklarast i kommunedelplan/reguleringsplan. Kommunen sitthøgdebasseng bør sikrast betre.Kommuneplan for Voss 2007-201865

Lokalitet : MyrkdalenTiltak : Fritidsbustader - skiområdem.m. (ca. 500, tal fritidsbustader skal nærare avklarast i kommunedelplan)Dato for vurdering : 02.05.2006Generell merknad : Krav om KommunedelplanTiltaket er stort (ca.500 hytter) og utløyser truleg krav om KU.Pkt.nr. Tema Merknad1.1 Ekstremvær, Deler av det aktuelle området ligg i potensielt rasfarleg område. Det1.4 grunnforhold, må derfor setjast krav til nærare undersøking av sakkyndig vedskredkommunedelplan / reguleringsplan. Det må og setjast krav til1.5nærare vurdering av grunnforhold ( ev. fare for leire/jordras, radon)i planområdet.2.42.73.13.23.33.4BrannfareSkuleKulturminneNaturområdeFriluftslivForureiningVed utarbeiding av reguleringsplan må det leggjast til rette forsikker og tilgjengeleg vasstilgang (heilårleg).Auka trafikk må vurderast i høve skulevegVi har ikkje kjennskap til spesielle kvalitetar i høve kulturminneeller naturområde innanfor tiltaksområdet. Dette må likevelundersøkjast nærare i samband med KU.Ei ev. utbygging må sikra viktige delområde for friluftsliv og godekorridorar for ålmenta gjennom området.4.4 Veg4.5 Vassforsyning5 Ressursar Tiltaket er stort og vil saman med andre store utbyggingsplanarutløyse større ressurstrong innan brann, ambulanse og røde korsm.m.Kommuneplan for Voss 2007-201866

Lokalitet : Bordalen - SkutleTiltak : Fritidsbustader(inntil 200, tal fritidsbustader skal nærare avklarast i kommunedelplan)Dato for vurdering : 02.05.2006Generell merknad : Utbygging av fritidsbustader i områda nær Voss ski - og tursenter.Krav om heilskapleg kommunedelplan. Dersom det er ynskjeleg med hytter innan vedtekenreguleringsplan må denne endrast.Pkt.nr. Tema Merknad1.1 Ekstremvær,1.4 grunnforhold,skred1.52.42.52.73.13.23.33.4BrannfareELSkuleKulturminneNaturområdeFriluftslivForureiningKrav om radon undersøking dersom stor utbyggingKrav om tilstrekkeleg tilgang på sløkkjevatnNy straumtilførsel må vurderastAuka trafikk må vurderast i høve skulevegarMå undersøkjast nærareKrav til at planen tek omsyn til landskap og biologisk mangfaldViktig friluftsområde. Ålmenta sine interesser må sikrastFullgod kloakkløysing må etablerast4.4 Veg Dårleg vegtilkomst må løysast4.5 Vassforsyning5 RessursarLokalitet : Kvitno, BordalenTiltak : Fritidshusvære (80) og badeanleggDato for vurdering : 02.05.2006Generell merknad : Krav om reguleringsplan. Ei utbygging av fritidshusvære krevrealisering av badeanlegg eller liknande. Må vurderast som rekkefølgjekrav i reguleringsplan.Pkt.nr. Tema Merknad1.1 Ekstremvær,1.4 grunnforhold,skred1.52.42.73.13.2BrannfareSkuleKulturminneNaturområdeKrav om radon- undersøking (buområde).Krav om tilstrekkeleg tilgang på vatn.Auka trafikk må vurderast i høve skulevegar (Gjernes, Bordalenskule)Kommuneplan for Voss 2007-201867

3.33.4FriluftslivForureiningEv. oppvarming med biobrensel må vurderast i høve utslepp til luft.Lokalisering av badeanlegg utanom sentrum vil truleg genereraauka trafikk ( og derav eksosutslepp)4.4 Veg Vegstandaren fram til området er dårleg. Må vurderast nærare medev. krav om vegutbetring4.5 Vassforsyning5 RessursarLokalitet : VinsandTiltak : Fritidsbustader ( 20, evt. 80 dersomtilrettelegging av "kulturlandsby" eller liknande)Dato for vurdering : 02.05.2006Generell merknad : Krav om reguleringsplan. Ei stor utbygging av fritidshusvære ( meirenn 20 stk., krev realisering av "kultulandsby" eller liknande. Må vurderast somrekkefølgjekrav i reguleringsplan.Pkt.nr. Tema Merknad1.1 Ekstremvær,1.4 grunnforhold,skred1.52.42.73.13.23.33.4BrannfareSkuleKulturminneNaturområdeFriluftslivForureiningKrav om radon undersøking dersom stor utbyggingKrav om tilstrekkeleg tilgang på vatnAuka trafikk må vurderast i høve skuleveg (Gjernes, Bulken)4.4 Veg Dårleg vegstandard på tilkomstveg, må vurderast nærare.4.5 Vassforsyning5 RessursarLokalitet : Oppheimsdalen Tiltak : Fritidsbustader (20)Dato for vurdering : 02.05.2006Generell merknad : Krav til reguleringsplanPkt.nr. Tema MerknadKommuneplan for Voss 2007-201868

2.42.73.13.23.33.4BrannfareSkuleKulturminneNaturområdeFriluftslivForureiningKrav om tilstrekkeleg tilgang på sløkkjevatnAuka trafikk må vurderast i høve skuleveg (Oppheim)Fritidsbustader må ikkje plasserast nærare enn 20m. frå elvOppheimsvegen er mykje brukt som inngang til Oppheimsdalensom er eit viktig friluftsområde. Tilgangen for ålmenta måivaretakast.Lokalitet : Vodl, Oppheim Tiltak : Fritidsbustader (5)Dato for vurdering : 02.05.2006Generell merknad : Krav om reguleringsplan.Pkt.nr. Tema Merknad1.1 Ekstremvær, Grunnforhold må undersøkast nærare ( ev. utgliding av jord-1.4 grunnforhold, massar)skred1.52.7 Skule/barnehage Nærare vurdering av vegsystem, jf. nærleik til skule m.m.3.1 Kulturminne3.2 NaturområdeFriluftsliv Oppheimsvegen er mykje brukt som inngang til Oppheimsdalen3.3Forureining som er eit viktig friluftsområde. Tilhøva for ålmenta må ivaretakast.3.4Lokalitet : Treane, Reime Tiltak : Fritidsbustader ( 4)Dato for vurdering : 02.05.2006Generell merknad : Krav om utbyggingsplanPkt.nr. Tema Merknad1.1 Ekstremvær,1.4 grunnforhold,skred1.5Kommuneplan for Voss 2007-201869

Lokalitet : Rasdalen Tiltak : Fritidsbustader ( 2)Dato for vurdering : 02.05.2006Generell merknad : Krav om utbyggingsplanPkt.nr. Tema Merknad3.1 Kulturminne3.2 Naturområde Vurdere plassering av nye fritidsbustader nærare eksisterandeFriluftsliv fritidsbustader3.3Forureining3.4Lokalitet : Gavle, Engelandsdalen Tiltak : Fritidsbustader (5)Dato for vurdering : 02.05.2006Generell merknad : Krav om reguleringsplanPkt.nr. Tema Merknad1.1 Ekstremvær,1.4 grunnforhold,skredDet aktuelle området ligg i potensielt rasfarleg område. Det må1.5derfor setjast krav til nærare undersøking av sakkyndig vedreguleringsplan.2.5 El Krav til avstand frå El-line i områdeLokalitet : Rong Tiltak : Fritidsbustader (1)Dato for vurdering : 02.05.2006Generell merknad : Gjeld omr. 2 i innspel til planenPkt.nr. Tema Merknad3.1 Kulturminne3.2 Naturområde Ev. fritidsbustad må ikkje plasserast nærare enn 20m frå elva.Friluftsliv3.3Forureining3.4Kommuneplan for Voss 2007-201870

Lokalitet : Selland Tiltak : Fritidsbustader (8)Dato for vurdering : 02.05.2006Generell merknad : Krav om reg. planPkt.nr. Tema Merknad1.1 Ekstremvær,1.4 grunnforhold,skred1.5Krav til sakkyndig vurdering av skredfare / utgliding2.4 Brannfare3.13.23.33.4KulturminneNaturområdeFriluftslivForureiningEv. kulturminne må vurderast nærareLokalitet : Stalheimsøy Tiltak : Fritidsbustader (2)Dato for vurdering : 02.05.2006Generell merknad : Krav om reguleringsplan. Lokalisering ved elva er ikkje aktuelt.Pkt.nr. Tema Merknad1.1 Ekstremvær,1.4 grunnforhold,skred1.5Krav til sakkyndig vurdering av skredfare2.4 Brannfare3.13.23.33.4KulturminneNaturområdeFriluftslivForureiningLigg i Nærøyfjorden verdsarvområde. Krav til nærare vurdering avlandskapstilpassing m.m.. Fritidsbustader må ha god skjerming ogikkje liggja eksponert i terrenget.4.4 Veg Avkøyring frå riksveg må vurderast nærare.Kommuneplan for Voss 2007-201871

Lokalitet : Hamlagrø Tiltak : Fritidsbustader (1)Dato for vurdering : 02.05.2006Generell merknad : Frådeling av eksisterande hytte. Redusert arealPkt.nr. Tema Merknad1.1 Ekstremvær,1.4 grunnforhold,skred1.5Lokalitet : Holo, Rasdalen Tiltak : Fritidsbustad (1)Dato for vurdering : 06.06.2006Generell merknad : Frådeling av eksisterande hus til fritidsbustadPkt.nr. Tema Merknad1.1 Ekstremvær,1.4 grunnforhold,skred1.5Lokalitet : Vinjelii Tiltak : Fritidsbustader (5)Dato for vurdering : 02.05.2006Generell merknad : Krav om reguleringsplanPkt.nr. Tema Merknad3.1 Kulturminne3.2 Naturområde Vanskeleg tilkomst via skogsveg og gjennom bustadområde måFriluftsliv avklarast nærare.3.3Forureining3.44.4 Veg Avkøyring og parkering må avklarastKommuneplan for Voss 2007-201872

Lokalitet : Haugamoen, Rong Tiltak : Fritidsbustader (2)Dato for vurdering : 02.05.2006Generell merknad : Krav om utbyggingsplan. Gjeld berre innspel i austre del.Pkt.nr. Tema Merknad3.1 Kulturminne3.2 NaturområdeFriluftsliv3.3Forureining3.4Fritidsbustader må ikkje plasserast nærare enn 20m. frå elvLokalitet : Løkjane, Bordalen Tiltak : Fritidsbustad (1)Dato for vurdering : 02.05.2006Generell merknad : Tidlegare frådelt hyttetomtPkt.nr. Tema Merknad3.1 Kulturminne Ligg i nærleiken av stølsområde og bør ta omsyn til dette.3.2 NaturområdeFriluftsliv3.3Forureining3.4Lokalitet : Brekkestøen, Reime Tiltak : Fritidsbustader (10)Dato for vurdering : 02.05.2006Generell merknad : Krav om reguleringsplanPkt.nr. Tema Merknad3.1 Kulturminne3.2 Naturområde Fritidsbustader må ikkje plasserast nærare enn 20m. frå elvFriluftsliv Området over tiltaket er brukt som friluftsområde. Tilhøva for3.3Forureining ålmenta må ivaretakast.3.4Kommuneplan for Voss 2007-201873

Lokalitet : KvitnomarkaTiltak : Fritidsbustader (3 nye)Dato for vurdering : 06.06.2006Generell merknad : 3 nye fritidsbustader flytting av eksisterande felt. Krav om reg.plan.Pkt.nr. Tema Merknad2.7 Skule Auka trafikk må vurderast i høve skulevegar (Gjernes, Bordalenskule)3.13.23.33.4KulturminneNaturområdeFriluftslivForureiningNærare vurdering av ev. kulturminneLokalitet : Fjeli, Hommedal Tiltak : Fritidsbustad (1)Dato for vurdering : 02.05.2006Generell merknad : Frådeling av eksisterande hyttePkt.nr. Tema Merknad1.1 Ekstremvær,1.4 grunnforhold,skred1.5Lokalitet : Bulko Tiltak : Fritidsbustad (1)Dato for vurdering : 06.06.2006Generell merknad : Tidlegare frådelt hyttetomtPkt.nr. Tema Merknad1.1 Ekstremvær,1.4 grunnforhold,skred1.5Kommuneplan for Voss 2007-201874

Lokalitet : Oppheim Hotell Tiltak : Ombygging til fritidsbustader(tal einingar må avklarast i reguleringsplan)Dato for vurdering : 02.05.2006Generell merknad : Krav om reguleringsplan.Pkt.nr. Tema Merknad2.32.4Farleg godsBrannfareKort avstand til E-16 gjer at ev. fare ved transport av farleg godsmå vurderast nærare3.1 Kulturminne3.2 NaturområdeFriluftsliv3.3Forureining Kort avstand til E-16 gjer at støy må vurderast nærare3.4Lokalitet : Oppheim AldersheimTiltak : Ombygging til fritidshusvære( tal einingar må nærare avklarast i reguleringsplan)Dato for vurdering : 02.05.2006Generell merknad : Krav om reguleringsplanPkt.nr. Tema Merknad2.7 Skule Nærare vurdering av vegsystem, jf. nærleik til skule m.m.4.4 Veg Parkering må løysastLokalitet : Njøtveit Tiltak : Fritidsbustad (1)Dato for vurdering : 06.06.2006Generell merknad : Gjeld frådeling av 1 hyttetomtPkt.nr. Tema Merknad1.1 Ekstremvær,1.4 grunnforhold,skred1.5Kommuneplan for Voss 2007-201875

Lokalitet : Nordheimstølen Tiltak : Fritidsbustad (1)Dato for vurdering : 20.09. 2006Generell merknad : Tomta skal erstatte eksisterande hytte, ca. 300m lengre aust, som errasutsett. Denne skal rivast.Pkt.nr. Tema Merknad1.11.41.5Ekstremvær,grunnforhold,skred2.4 Brannfare3.13.23.33.4KulturminneNaturområdeFriluftslivForureiningDet aktuelle området ligg i potensielt rasfarleg område. Det måderfor setjast krav til nærare undersøking av sakkyndig.Den aktuelle tomta ligg ubebygd skogområde langs Raundalselvasom er ein del av det verna Vossavassdraget. Det er elles ikkjekjent spesielle natur-, kultur- eller friluftslivkvalitetar i området.4.4 Veg Det er ikkje vegtilkomst til tomta.4.5 VassforsyningKommuneplan for Voss 2007-201876

Bustadhus :Lokalitet : Skutle Tiltak : Bustadhus (5)Dato for vurdering : 06.06.2006Generell merknad : Krav om reguleringsplan. Utvida areal.Pkt.nr. Tema Merknad1.11.41.52.42.7Ekstremvær,grunnforhold,skredBrannfareSkulevegKrav om sakkyndig vurdering av grunnforholdKrav om tilrettelegging av sløkkjevatnVurdere auka trafikk på skulevegLokalitet : Kroken 1 Tiltak : Bustadhus (3 )Dato for vurdering : 06.06.2006Generell merknad : Krav om reguleringsplan (bør utarbeidast som fellesplan med nr. 26)Bør sikre området mot elv ( for ungar)Pkt.nr. Tema Merknad2.42.73.13.23.33.4BrannfareSkulevegKulturminneNaturområdeFriluftslivForureiningDet må vera tilgang på sløkkjevatn i området.Vurdere betre kryssing av E-16Krav om m. 20m kantsone (friluftsområde) mot elv4.4 Veg Vurdere sikt avkøyrsle frå E-16Kommuneplan for Voss 2007-201877

Lokalitet : Opelandstjødni Tiltak : Bustadhus (1 )Dato for vurdering : 06.06.2006Generell merknad :Pkt.nr. Tema Merknad1.1 Ekstremvær,1.4 grunnforhold,skred1.5Krav om sakkyndig vurdering av rasfareLokalitet : Istadvegen Tiltak : Bustadhus (3 )Dato for vurdering : 06.06.2006Generell merknad : Krav om utbyggingssplan.Pkt.nr. Tema Merknad2.42.7BrannfareSkuleveg Vurder sikker skulevegLokalitet : Rongen Tiltak : Bustadhus (4 )Dato for vurdering : 06.06.2006Generell merknad : Krav om reguleringsplan.Pkt.nr. Tema Merknad1.1 Ekstremvær,1.4 grunnforhold,skred1.5Krav om sakkyndig vurdering av rasfare2.4 Brannfare3.13.23.33.4KulturminneNaturområdeFriluftslivForureiningNy utbygging må tilpassast garden som kulturminneKommuneplan for Voss 2007-201878

Lokalitet : Nedkvitne Tiltak : Bustadhus ( 4 )Dato for vurdering : 06.06.2006Generell merknad : Krav om utbyggingsplan.Pkt.nr. Tema Merknad4.4 Veg Nærare vurdere av avkøyring/ tilkomstLokalitet : Bolstad Tiltak : Bustadhus ( 28)Dato for vurdering : 06.06.2006Generell merknad : Krav om reguleringsplan.Pkt.nr. Tema Merknad1.1 Ekstremvær,1.4 grunnforhold, Krav om sakkunnig vurdering av grunnforholdskred1.52.4 Brannfare Krav om tilgang på sløkkjevatn3.1 Kulturminne3.2 NaturområdeFriluftsliv3.3Forureining3.4Ev . turvegar opp i åsen må sikrast i planenLokalitet : Vekahagen Tiltak : Bustadhus (1 )Dato for vurdering : 06.06.2006Generell merknad :Pkt.nr. Tema Merknad1.1 Ekstremvær,1.4 grunnforhold,skred1.5Kommuneplan for Voss 2007-201879

Lokalitet : Hjørnevik Tiltak : Bustadhus (1 )Dato for vurdering : 06.06.2006Generell merknad : Frådeling av eksisterande husPkt.nr. Tema Merknad2.3 Farleg gods Ligg nær riksveg og jernbaneBrannfare2.43.13.23.33.4KulturminneNaturområdeFriluftslivForureiningStøy frå riksveg og jernbaneLokalitet : Skjervheim Tiltak : Bustadhus (1 )Dato for vurdering : 06.06.2006Generell merknad :Pkt.nr. Tema Merknad1.11.41.5Ekstremvær,grunnforhold,skredLokalitet : Kroken 2 Tiltak : Bustadhus ( 5)Dato for vurdering : 06.06.2006Generell merknad : Krav om reguleringsplan, jf. Kroken 1Pkt.nr. Tema Merknad2.42.7BrannfareSkulevegDet må vera tilgang på sløkkkevatn i området.Vurdere betre kryssing av E-163.13.23.33.4KulturminneNaturområdeFriluftslivForureiningKrav om m. 20m kantsone (friluftsområde) mot elv4.4 Veg Vurdere sikt avkøyrsle frå E-16Kommuneplan for Voss 2007-201880

Lokalitet : Haugateigen Tiltak : Bustadhus ( 4)Dato for vurdering : 06.06.2006Generell merknad : Krav om reguleringsplan.Pkt.nr. Tema Merknad2.42.7BrannfareSkuleveg Krav om gang- og sykkelveg før utbygging4.4 Veg Vurdere betre avkøyring til fylkesvegLokalitet : Nedre Liahagen Tiltak : Bustadhus (2 )Dato for vurdering : 06.06.2006Generell merknad : Krav om utbyggingsplan.Pkt.nr. Tema Merknad3.1 Kulturminne3.2 NaturområdeFriluftsliv3.3Forureining Området ligg like under riksveg. Vegstøy må vurderast nærare.3.4Lokalitet : Bø Tiltak : Bustadhus ( 1)Dato for vurdering : 06.06.2006Generell merknad : Frådeling av eksisterande husPkt.nr. Tema Merknad1.1 Ekstremvær,1.4 grunnforhold,skred1.5Området må vurderast av sakkyndig i høve rasfare2.4 Brannfare3.13.23.33.4KulturminneNaturområdeFriluftslivForureiningLokalisering i vegkryss tilseier nærare vurdering av støy4.4 Veg Avkøyring må vurderas nærareKommuneplan for Voss 2007-201881

Lokalitet : Ø.Skjelde Tiltak : Bustadhus ( 1)Dato for vurdering : 06.06.2006Generell merknad : Frådeling av eksisterande husPkt.nr. Tema Merknad1.1 Ekstremvær,1.4 grunnforhold,skred1.5Lokalitet : Skorve Tiltak : Bustadhus (1 )Dato for vurdering : 06.06.2006Generell merknad : Frådeling av eksisterande husPkt.nr. Tema Merknad3.1 Kulturminne3.2 NaturområdeFriluftsliv3.3Forureining Ligg nær E-16. Støy må vurderast nærare.3.4Lokalitet : Fennesvegen Tiltak : Bustadhus ( 1)Dato for vurdering : 06.06.2006Generell merknad : Omdisponering av eksisterande hytte til bustadhusPkt.nr. Tema Merknad3.1 Kulturminne3.2 NaturområdeFriluftsliv3.3Forureining3.4Strandsona må vera tilgjengeleg for ålmen ferdsleKommuneplan for Voss 2007-201882

Lokalitet : Mølster Tiltak : Bustadhus (4 )Dato for vurdering : 06.06.2006Generell merknad : Krav om reguleringsplanPkt.nr. Tema Merknad4.4 Veg Krav om felles avkøyrsle4.5 Vassforsyning5 RessursarLokalitet : Endeve Tiltak : Bustadhus (2 )Dato for vurdering : 06.06.2006Generell merknad : Området og tal bustader er redusert. Krav om utbyggingsplan.Pkt.nr. Tema Merknad3.1 Kulturminne3.2 NaturområdeFriluftsliv3.3Forureining Ligg i støysone 1 til Bømoen flyplass. Krav om tiltak i samband3.4med utbyggingsplanLokalitet : Gjerskvål Tiltak : Bustadhus (3)Dato for vurdering : 31.08.2006Generell merknad : Krav om utbyggingsplanPkt.nr. Tema Merknad4.4 Veg Dårleg vegtilkomst, spesielt på vinterstid4.5 VassforsyningKommuneplan for Voss 2007-201883

Lokalitet : Bordalen Tiltak : Bustadhus ( 12)Dato for vurdering : 20.09.2006Generell merknad : Krav om reguleringsplan.Pkt.nr. Tema Merknad1.11.41.5Ekstremvær,grunnforhold,skred2.4 Brannfare Ved utarbeiding av reguleringsplan må det leggjast til rette forsikker og tilgjengeleg vasstilgang for brannslokking (heilårleg).3.13.23.33.4KulturminneNaturområdeFriluftslivForureiningOmråda over det planlagde utbyggingsområdet er i dag eit viktignærområde for skulen . Ei ev. utbygging må derfor sikra godtilkomst for skulen til dette området.4.4 Veg4.5 Vassforsyning Det er i dag dårleg tilgang på drikkevatn i området.Lokalitet : Haugo Tiltak : Bustadhus ( 2)Dato for vurdering : 20.09.2006Generell merknad : Krav om utbyggingsplan.Pkt.nr. Tema Merknad1.11.41.5Ekstremvær,grunnforhold,skred4.4 Veg Tiltaket krev ny vegtilkomst.Kommuneplan for Voss 2007-201884

Annan ny arealbruk :Lokalitet : Reime Tiltak : Oppstillingsplass for campingvogner ( 45)Dato for vurdering : 02.05.2006Generell merknad : Krav om reguleringsplanPkt.nr. Tema Merknad2.42.7BrannfareSkulevegLeggjast til rette for sløkkjevatnAuka trafikk i høve skuleveg må vurderast nærare4.4 Veg Dårleg og uoversiktleg fylkesveg som tilkomstvegLokalitet : IstadTiltak : ErvervDato for vurdering : 06.06.2006Generell merknad : Krav om reguleringsplanPkt.nr. Tema Merknad2.4 Transport avfarleg godsBrannfare3.13.23.33.4KulturminneNaturområdeFriluftslivForureiningDersom tilrettelegging for trailertrafikk må evt. fare avklarastnærare i reg. planDersom tilrettelegging for trailertrafikk (m.a overnattingsplass) vildet lokalt bli auka utslepp av eksos (området er spesielt kaldtvinterstid). Lokalisering av arealet på ein bakketopp gjer likevel atutsleppa frå oppstart og igangkøyring vil bli reduserte.4.4 Veg Avkøyring frå / til riksveg må vurderast nærare i reg. plan.Kommuneplan for Voss 2007-201885

Lokalitet : Tverrberg800 mål)Tiltak : Øvingsområde for snøscooter ( ca.Dato for vurdering : 31.08.2006Generell merknad : Krav om reguleringsplan dersom tilrettelegging for aktivitet utoverobligatorisk øvelseskøyring.Pkt.nr. Tema Merknad1.1 Ekstremvær, Ev. fare for snøskred i området må vurderast nærare i reg. plan.1.4 grunnforhold,skred1.53.13.23.33.4KulturminneNaturområdeFriluftslivForureiningIngen kjente kulturminne eller naturområde. Området er ihovudsak tilplanta med gran og har avgrensa verdi somfriluftsområde.Ev. støyproblem må utgreiast nærare4.4 Veg Svært dårleg vegtilkomst, spesielt vinter. Dette må vurderast nærarei reguleringsplan.Lokalitet : VassliaDato for vurdering : 20.09.2006Tiltak : GravplassGenerell merknad : Krav om reguleringsplan.Pkt.nr. Tema Merknad1.1 Ekstremvær,1.4 grunnforhold,skred1.52.1 Eksplosivlager Tiltaket ligg inntil grense for sikringsone til Forsvaret.3.1 Kulturminne3.2 NaturområdeFriluftsliv3.3Forureining3.4Vi har ikkje kjennskap til spesielle kvalitetar i høve kulturminneeller naturområde innanfor tiltaksområdet. Dette må likevelundersøkjast nærare i samband med reuleringsplan.Tiltaket krev truleg tilføring av massar og muleg også sprenging avfjell slik at landskapsbildet vil bli endra. Dette må vurderast nærarei evt. reguleringsplan.4.4 Veg Tiltaket krev ny og betre vegtilkomst.Kommuneplan for Voss 2007-201886

Lokalitet : GjernesmoenDato for vurdering : 06.04.2006Tiltak : GravplassGenerell merknad : Krav reguleringsplanPkt.nr. Tema Merknad3.13.23.33.44.4 VegKulturminneNaturområdeFriluftslivForureiningOmrådet er i dag ein del av Gjernes skule sitt nærområde/uteområde. Området er og nærområde til bustadfeltet på Gjernes.Dette må vurderast nærare i ein evt. reguleringsplan.Heile område har verdifulle sand- og grusressursar. Ved ei evt.utbygging bør det vurderast nærare om desse kan nyttast.Kommuneplan for Voss 2007-201887

Vedlegg 13Sjekkliste for nye tiltak i kommuneplanen 2007-20181. NATUR1.1 Ekstremvær(nedbør)- Ved ekstremvær (mykje nedbør på kort / over lengre tid), er det fare for at tiltaket kanbli påverka av elvar og bekkar?- Vil tiltaket vera med på å auka faren flaumskadar i nærområdet og for utgliding avjordmassar?- Krev tiltaket at ein kontaktar geolog?1.2 Vind- Vil tiltaket medføra at utbyggingsområdet eller nærområda vert meir utsett forvindpåverking?1.3 Flaum- Vil tiltaket medføra fare for flaum?- Er det flaumsonekart for område innan aktuelt tiltak?- Vert det nødvendig med oppdateringar innan eksisterande flaumsonekart?1.4 Grunnforhold- Er tiltaket tenkt gjennomført i område med leire- el. fylittgrunn?? Vil tiltaket i såfall vera i eit område som kan rasa ut?- Bør ein i forkant av tiltaket ha vore i kontakt med geolog?- Er det behov for Radon måling før ein tilet bygging innan tiltaksgrensene?1.5 Skred- Vil tiltaket medføra ein auka fare for skred (stein-, jord- eller snøskred) i området?- Har ein sjekka tiltaket opp mot skredkart frå NGU?- Er det behov for at geolog vurderer tiltaket ?Verksemder2.1 Eksplosivlager- Vil tiltaket komma inn i områder der det er eksisterande eksplosivlager?2.2 Olje- / gassanlegg- Vil tiltaket komma i konflikt med områder som er sett av til deponi / lager avoljeprodukt, petroleumsprodukt eller gass?- Vil tiltaket medføra ein auka fare for utslepp av olje, petroleum eller gass?Kommuneplan for Voss 2007-201888

2.3 Transport av farleg gods- Vil tiltaket kunne medføra auka fare for uhell med transport av farleg gods på vegeller jernbane?- Vil tiltaket auka konsekvensane ved eit uhell med transport av farleg gods (m.o.t.liv / helse, miljø eller økonomi)?2.4 Brannfareområde- Vil tiltaket medføra ein auka brannfare / brannspreiing?- Har tiltaket tilrettelagt for tilkomstvegar for brannvesen samt sløkkjevatn til dei?2.5 El-leverandør- Krev tiltaket store endringar i kraftforsyningsnettet?- Er det fare for at eventuelle personar i tiltaksområde vert påverka av EMS 1 ?2.6 Telenett- Krev tiltaket store utbyggingar innan telenettet 2 ?2.7 Skular / barnehagar- Vil tiltaket komma i konflikt med skulevegar?- Vert uteområda til skulane / barnehagane verta råka av tiltaket?- Vil tiltaket kunne medføra at ein får konflikt mellom industri og skule / barnehage?2.8 Institusjonar / sjukehus- Vil tiltaket kunne medføra uheldige konsekvensar for institusjonane / sjukehuset ikommunen?Objekt3.1 Kulturminne- vil tiltaket få konsekvensar for registrerte kultur- og fornminne?- er det trong for nærare undersøkingar3.2 NaturNatur- og kulturlandskap- vil tiltaket medføra vesentlege endringar i landskapsbiletet (gjeld og tettstader)?1 Elektromagnetisk ståling, stråling frå kraftleidningar i luft eller bakke2 Her må ein ta omsyn til både fast hustelefon og mobiltelefonKommuneplan for Voss 2007-201889

- vil større "urørte" naturområde bli rørde?- vil tiltaket medføra bruksendring av areal?- er det utarbeida forslag til avbøtande tiltak?- er alternative løysingar vurdert?Verna område / spesielle naturfaglege område eller førekomstar.- vilttiltaket få konsekvensar for verna område eller andre spesielle geologiske,botaniske eller zoologiske førekomstar?Biologisk mangfald.- vil tiltaket kunne få konsekvensar for ulike plante-, fugle- eller dyreartar ?- vil tiltaket få konsekvensar for fisk ?Vassdrag, strandsone.- vil tiltaket medføra inngrep eller ureining i vassdraget eller strandsone.- vil tiltaket medføra auka erosjon eller flaumfare?- vil tiltaket medføra bruksendring?- er tiltaket i samsvar med vassbruksplan og plan for differensiert forvaltning avvassdrag i Voss kommune?- vil tiltaket påverka kvaliteten på badevatn?Naturressursar.- medfører tiltaket at naturressursar (mineral og miljøressursar) får ein kvalitetstilpassa,og miljømessig forsvarleg bruk ?3.3 Friluftsliv.- vil tiltaket ha konsekvensar for tilgang og kvalitet på ulike friluftsliv-aktivitetar(turvegar, badeplassar, utøving av jakt og fiske o.s.b.)?- vil tiltaket ha direkte eller indirekte innverknad på helsa?- er tiltaket i samsvar med rikspolitiske retningsliner for å ivareta barn og unge sineinteresser i planlegginga?Nærmiljø, leik og friområde.- vil grøntområde eller tilkomst til grøntområde i bu- eller skulemiljø bli redusert ellerfå dårlegarekvalitet?- vil tiltaket medføra bruksendring av areal?- er tiltaket i samsvar med rikspolitiske retningsliner for å ivareta barn og unge sineinteresser i planlegginga?- vil tiltaket ha direkte eller indirekte innverknad på helsa?3.4 ForureiningLuft.- vil tiltaket ha konsekvensar for luftkvalitet (auka utslepp av miljøskadelegegassar, støv)?- vil tiltaket ha direkte eller indirekte innverknad på helsa?Støy.- vil tiltaket medføra periodevis eller konstant auka støy?Kommuneplan for Voss 2007-201890

- vil gjeldande grenseverdiar for støy verta overhaldne?- vil tiltaket ha direkte eller indirekte innverknad på helsa?Utslepp.- vil tiltaket medføra utslepp av miljøskadelege stoff til luft, jord eller vassdrag?- vil tiltaket ha direkte eller indirekte innverknad på helsa?Stråling, elektromagnetiske felt.- vil tiltaket medføra helseskadelege tilhøve i form av radioaktiv stråling, radon?- vil tiltaket kunne medføra helseskadelege tilhøve ved at det oppstår elektromagnetiskefelt ( kraftleidningar )?Avfall- vil tiltaket medføra at det oppstår avfall og vil dette verta handtert etter gjeldandelover og forskrifter ?Transportarbeid- vil tiltaket medføra auka transportarbeid?- kan deler av transportarbeidet overførast til kollektiv transport eller gang- ogsykkelvegtransport ?- er tiltaket i samsvar med rikspolitiske retningsliner for samordna areal ogtransportplanlegging ?3.5 Område / objekt som er særleg viktig for totalforsvaret- vil tiltaket medføra konsekvensar for interessene til totalforsvaret?- er det trong for dialog med totalforsvaret?Infrastruktur4.1 Damanlegg- Vil tiltaket få innverknad på regulerte dammar og vassdrag?- Vil regulerte vassdrag sette avgrensingar for tiltaket?4.2 Flyplass4.4 Veg- Vil tiltaket få innverknaden på aktiviteten for flyplassen?- Vil tiltaket føre til at eksisterande avkøyrsler, gang- og sykkelvegar eller bilvegarvert meir ulykkesutsett?Kommuneplan for Voss 2007-201891

4.5 Vassforsyning- Vil tiltaket medføra ein auka risiko for forureining i drikkevasskjeldene?- Vil tiltaket ha konsekvensar for drikkevatn (grunnvatn, overflatevatn eller privatebrønnar)?- Vil gjeldande grenseverdiar for drikkevatn verte overhalde ?Ressursar5.1 Politi / brann / ambulanse / lege- Vil tiltaket medføra at utrykkingsetatane må endra sine prosedyrar for innsats ogmannskapsstyrke?5.2 Sivilforsvar / røde kors / mfl.- Vil tiltaket medføra meiroppgåver til desse ressursgruppene?Kommuneplan for Voss 2007-201892

Vedlegg 14- Temakart som viser område med høg naturverdi, ureina grunn og støysoner forflyplassen på Bømoen ( trykt vedlegg)- Temakart over kjeneområde i landbruket ( trykt vedlegg)- Flaumsonekart, utarbeida av NVE, febr. 2006- Ressurskart : Sand, og grus og pukk Voss kommune. NGU Rapport 2005.021- Faresonekart, Statens NaturskadefondKommuneplan for Voss 2007-201893