Estrada i Studio Plus 1/2012 - UlubionyKiosk

CENA 26 zł(w tym 5% VAT)NR 01/2012KwartalnikNumer indeksu 279358plusISSN 1427-0404WYDANIESPECJALNENA PŁYCIE DVDDOMOWESTUDIO NAGRAŃWSZYSTKO NA TEMAT BUDOWYI WYKORZYSTANIA WŁASNEGOSTUDIA MUZYCZNEGOWIRTUALNE STUDIO> sekwencery, instrumenty VST/AU i efekty2,2 GB SAMPLI I PĘTLI> drum’n’bass, house, hip-hop, new disco, new pop, techno,trance, jazz club, rock i innychPOLECANEKONFIGURACJEZnajdź odpowiedniedo swoich potrzeboprogramowanieoraz sprzętINDEKS 279358 • ISSN 1427-0404INTERFEJSY AUDIO/MIDIPRZEDWZMACNIACZEMIKROFONYPROCESORY EFEKTÓWNakład 6.000 egz.MONITORYAKUSTYKA POMIESZCZEŃOPROGRAMOWANIE DAWINSTRUMENTY VSTiMASTERINGORGANIZACJA PRACYPORADY PRAKTYCZNENAGRYWANIE

WSZYSTKO POD KONTROLĄBĄDŹMY W DOTYKUwww.audiostacja.pl

wstęp

spis treściSpis treściDOMOWESTUDIO NAGRAŃWSZYSTKO NA TEMAT BUDOWYI WYKORZYSTANIA WŁASNEGOSTUDIA MUZYCZNEGO4Domowe studio nagrań

DOMOWESTUDIO NAGRAŃNA PŁYCIE DVDSpis zawartości płyty DVD,wraz z opisem znajdującychsię na niej programów i sampli,znajdziesz na str. 118spis treści

narzędzia i akcesoriaWarto mieć,czyli narzędzia i akcesoriaTworząc swoje pierwsze studio nagrań zazwyczaj pamiętamyo rzeczachnajważniejszych, jak interfejsy, mikrofony czy oprogramowanie.Dopiero potem okazuje się, jak wiele nam jeszcze brakuje...Zadbaj o kableNic tak nie potrafi zepsuć najlepszego nastrojuwłaściciela jakiegokolwiek studia nagrań, a niekiedyteż najlepszego ujęcia w czasie rejestracji,jak kable. Trzaski, przydźwięki i inne zakłóceniato w znaczącej większości efekt zastosowanianiewłaściwych przewodów łączących. Kable w naszymstudiu to jeden z tych elementów, na którychnie warto oszczędzać. Dobre kable, z dobrymizłączami, służą bezproblemowo długie lata, zawszezapewniając niczym nie zakłócony przepływ czystego,wyrazistego sygnału.Dobrej jakości, profesjonalne kable do montażuoraz kable konfekcjonowane (czyli już z gotowymizłączami) można znaleźć w ofercie belgijskiejfirmy Procab, dostępnej w sklepach muzycznychna terenie całego kraju (więcej informacji na tentemat na stronie www.procab.pl). Oferuje ona całyzakres kabli (z metra i konfekcjonowanych) dopołączeń audio oraz połączeń cyfrowych, dostępnew różnych cenach i wykonaniach. O skali ofertytej firmy może świadczyć fakt, że produkuje ona4000 różnych modeli kabli, więc każdy z pewnościąznajdzie coś dla siebie.www.procab.plUniwersalny pop-filtrJeśli zamierzamy dokonywać nagrań wokalu z wykorzystaniem mikrofonu pojemnościowego(patrz artykuł na stronie 54), wówczas niezbędne będzie zaopatrzenie się w tzw. pop-filtr, czylifiltr przeciwpodmuchowy. Jego zadaniem jest rozproszenie energii zgłosek wybuchowych, czylitakich, przy których wymawianiu pojawia się silny podmuch. Aby sprawdzić, które zgłoski sąwybuchowe, wystarczy zbliżyć dłoń wewnętrzną stroną w kierunku ust i powoli wymówić całyalfabet. Przy zgłoskach wybuchowych, takich jak b, p czy t poczujemy wyraźnie silniejszy podmuch.Ten podmuch, trafiwszy bezpośrednio na czułą membranę mikrofonu pojemnościowego,może spowodować wyraźnie słyszalne zakłócenia oraz przesterowanie sygnału. Zadaniem filtrówprzeciwpodmuchowych, a w zasadzie siatki (lub siatek), które są ich głównym elementem, jestrozproszenie energii owych podmuchów i zabezpieczenie mikrofonu przed zakłóceniami.Podczas wyboru filtru warto zwrócić uwagę na skuteczność jego działania (wystarczyopisany wyżej „test” z dłonią). Zbyt gęste filtry mają też tendencję do tego, by ograniczaćpoziom najwyższych częstotliwości – na to też warto zwrócić uwagę. Filtr powinien miećteż dobry uchwyt (najlepiej mocować go na innym statywie niż statyw mikrofonowy, abynie przenosił drgań na mikrofon) i zapewniać stabilnąpozycję w każdym położeniu.Jedną z najciekawszych propozycji w tym zakresiema firma Rycote, produkująca nie tylko specjalistyczneuchwyty do mikrofonów, o wyjątkowowysokim poziomie tłumienia drgań własnych, aleteż współpracujący z nimi wysokiej klasy pop-filtr.Cena samego filtru to 160 zł.www.tommex.pl6Domowe studio nagrań

narzędzia i akcesoria

narzędzia i akcesoriaStatyw to podstawaStatyw mikrofonowy to jeden z tych elementównaszego domowego studia nagrań, którego zakupunie unikniemy. Czy będziemy nagrywać wokal, czygitarę akustyczną, czy sygnał ze wzmacniacza do gitaryelektrycznej, a może nawet perkusję lub instrumentydęte, zawsze musimy mieć przynajmniej jeden statyw,który pozwoli nam zamocować mikrofon dokładniew tym miejscu, w którym uzyskamy najlepsze brzmienienagrywanego sygnału. A tego nie da się zrobić bezporządnego statywu.Podobnie jak w przypadku kabli (oraz innychakcesoriów), tutaj nie warto oszczędzać. Statyw musizachować stabilność w każdej pozycji, dawać się łatwoskładać i rozkładać oraz zapewnić maksymalnie dużąizolację drgań od podłoża.W tym zakresie interesującą ofertę ma firmaCaymon, która specjalizuje się głównie w produkcjistatywów. Statyw mikrofonowy Caymon CST 314/B(z regulowanym wysięgnikiem i wysokością) możnakupić w sklepach muzycznych za ok. 180 zł.www.caymon.plProsta adaptacja akustycznaAkustyka pomieszczeń, w których dokonujemynagrań np. wokalu, ma bardzo istotny wpływ nafinalny efekt naszej pracy. Nie pomogą najlepszemikrofony, przedwzmacniacze, a następnie, użytena etapie edycji, najbardziej wymyślne wtyczkiefektowe, jeśli nagranie już od samego początkubędzie „obciążone” nieciekawym brzmieniemwnętrza.W takich sytuacjach sprawdza się tzw. ekranakustyczny. Choć sama koncepcja jest nienowa, tojednak jej praktyczne wykorzystanie i szerokie rozpropagowaniezawdzięczamy firmie sE Electronics,której Reflexion Filter zrobił niesamowitą karierę nacałym świecie.Właściwa izolacjaOdpowiednia izolacja akustyczna monitorów od podłoża pozwalauzyskać lepszą definicję brzmieniową w zakresie niskich tonów.Energia, jaką przekazują do podłoża grające monitory odsłuchowepowoduje niekiedy powstawanie niezamierzonych rezonansów, które„rozmywają” dźwięki basowe i sprawiają, że wybrzmiewają one dłużejniż w rzeczywistości.W takiej sytuacji warto zastosować specjalistyczne elementy, którenie tylko wprowadzają separację mechaniczną między monitoramia podłożem, ale też pozwalają ustawić monitory pod właściwymkątem i bardzo efektownie prezentują się w naszym studiu.Universal Acoustics Vibro-Pads (cena 185 zł), to zestawy odpowiedniowyciętych elementów akustycznych. W każdym z nichznajdziemy 4 podkładki o wymiarach 100 mm szerokości x 300 mmgłębokości. Podkładkimogą być używane nietylko jako podstawkipod monitory bliskiegopola, ale również podklawiaturę sterującą,syntezator, gramofonalbo laptopa – w zasadziemożna je stosowaćpod każde urządzenie,które wytwarza wibracje.Każdy pad zawiera odpowiedniowycięty element,który reguluje kątowenachylenie między 5 a 10stopniami. Vibro-Padswykonane są z piankiw kolorze ciemny grafiti gęstości 65 kg/m3, dziękiczemu charakteryzująsię długą żywotnością,zapewniając tę samąjakość przez wiele lat.www.audiotechpro.plJest to przenośne urządzenie umożliwiające nagrywanieróżnych źródeł za pomocą mikrofonu przyznacznym lub całkowitym zredukowaniu akustykipomieszczenia. Reflexion Filter to zaawansowana„ścianka” kompozytowa,którą montujesię np. na statywiemikrofonowym zapomocą dołączonegoregulowanegouchwytu. Elementten pomaga uzyskać„neutralne” i „suche”nagranie nawet w pomieszczeniachbez prawidłowej adaptacji akustycznej.Reflexion Filter pozwala też w pewnym stopniuodizolować szum ze stojącego obok komputera lubwyciszyć odgłosy zza okna.Samo urządzenie dostępnejest w trzech wersjach: najbardziejrozbudowanej, z pełną regulacjąi zaawansowaną konstrukcjąsamego ekranu (1.190 zł), w niecouproszczonej wersji ProjectStudio (640 zł) i przystosowanejdo współpracy z mikrofonamiinstrumentalnymi (420 zł).www.audiostacja.pl8Domowe studio nagrań

narzędzia i akcesoria

narzędzia i akcesoriaPrzenośny rejestrator 4-śladowyKompaktowe rejestratory dźwięku, pozwalającezapisywać sygnał z wysoką rozdzielczościąi częstotliwością próbkowania, stały siędostępne niemal dla każdego. Dzięki temumożemy nagrywać koncerty, próby oraz różnegotypu dźwięki otoczenia z jakością, o jakiejdo niedawna nikt nawet nie marzył. Producenciprześcigają się w ciekawych rozwiązaniachoraz implementacji interesujących funkcji,a efektem tego jest systematyczne pojawianiesię na rynku coraz to bardziej interesującychurządzeń.Tascam DR-40 (cena ok. 990 zł) jest przenośnymrejestratorem, na który warto zwrócićuwagę z kilku powodów. Pierwszy to taki, żepozwala na zapis czterech śladów jednocześnie:dwóch z wbudowanych wysokiej jakości mikrofonówpojemnościowych oraz dwóch kolejnychza pośrednictwem wejść mikrofonowo-liniowychXLR/TRS. Możemy zmieniać konfigurację wbudowanychmikrofonów z XY na AB, co pozwaladopasować sposób zapisu stereo do zastanejakustyki pomieszczenia. Zapis śladów odbywa sięz parametrami 24 bity i 96 kHz, a urządzenie, jakomedium zapisu, wykorzystuje standardowe kartypamięci SD lub SDHC o pojemności do 32 GB(karta 2 GB dołączona jest już do urządzenia).Rejestrator ma własny blok DSP, pozwalającyna stosowanie korekcji, wyrównywaniepoziomów i aplikowanie pogłosu stereo. Z myśląo gitarzystach (choć nie tylko) wbudowanotuner chromatyczny. Łączność DR-40 ze światemzewnętrznym odbywa się za pośrednictwemportu USB 2.0. Przewidziano też takie funkcje,jak tryb overdub (nagrywanie na już istniejącymśladzie), zmienna szybkość odtwarzania, ogranicznikpoziomu i filtr dolnozaporowy.www.tascam.com, www.polsound.plAlternatywny DAWChoć na rynku znajdziemy szereg różnych programówbędących kompletnym wirtualnym studiemnagrań (tzw. Digital Audio Workstation – DAW, nazywanychteż sekwencerami audio/MIDI), takich jakCubase, Logic, Pro Tools, Nuendo, Audition, Reaperitp., to okazuje się, że wciąż jest miejsce na nowe.Warto zwrócić uwagę na szybki rozwój platformyStudio One, za którą stoi znany producent sprzętustudyjnego firma Presonus. Obecnie programdostępny jest w wersji 2, zarówno dla komputerówMac OS X (Snow Leopard i Lion) jak i WindowsXP/Vista/7 (i wkrótce także Windows 8). W nowejwersji znajdziemy ponad 100 nowych funkcjii rozszerzeń, z których przynajmniej kilka wartowypunktować.Najważniejszą wydaje się być wbudowaniemodułu korekcji intonacji Celemony Melodyne.Dzięki temu można edytować nierówno wykonanedźwięki lub stosować kreatywne przetwarzaniebezpośrednio w programie DAW, bez koniecznościtransferu ani ręcznego renderingu. Wbudowanoteż wyjątkowo sprawnie działającą detekcję, edycjętransjentów oraz ekstrakcję rytmów. Można jużnagrywać wielośladowo szereg różnych podejśći montować z ich fragmentów kompletne partiefinalne, bez potrzeby stosowania jakichkolwieknarzędzie typu przenikanie itp. – wszystko zostałozautomatyzowane i uproszczone do maksimum.Spor zmian dokonano też po stronie zarządzaniaprojektem, udostępniono funkcję jednoczesnejedycji wielu ścieżek MIDI oraz dodano szeregnowych wtyczek.Oferowane będą trzy wersje Studio One 2: Artist,Producer i Professional, w cenach od ok. 90 funtówdo 300 funtów.www.presonus.com, www.audiostacja.pl12Domowe studio nagrań

narzędzia i akcesoria

oprogramowanie muzyczneWspółczesny sekwencer audio/MIDI (programDAW) to złożona aplikacja, w którejznajdziemy całą gamę narzędzi produkcyjnych:edytorów, wtyczek, analizatorów,mikserów, matryc, instrumentów, efektów,programatorów itp. Każde okno to innenarzędzie, które pozwala na wykonaniespecjalizowanego zadania związanegoz wielośladową produkcją muzyczną.OprogramowaniemuzyczneMożna przyjąć za pewnik, że podstawowym elementem naszego domowegostudia nagrań będzie komputer z odpowiednim oprogramowaniem audioOprogramowanie w naszym komputerzew każdej sytuacji będziepełniło funkcję rejestratora, edytorai miksera, a często także procesora efektów,samplera i syntezatora, przy czym w trzechostatnich przypadkach powinno się zastosowaćliczbę mnogą.Nie jest to jednak jedyny scenariusz, jakimożemy przyjąć dla naszego studia. Równiedobrze funkcję rejestratora możemypowierzyć dedykowanemu urządzeniucyfrowemu (rejestrator twardodyskowyalbo z nośnikiem danych w postaci kartySD), a nawet analogowemu (magnetofonwielośladowy). Funkcję miksera z powodzeniemwypełni mikser sprzętowy (tu teżw grę wchodzą rozwiązania analogowei cyfrowe), a wszelkie procesory efektów,samplery i syntezatory, mogą wystąpić wewłasnej osobie, jako urządzenia sprzętoweZamknięcie studia w ramachjednolitego, zwartegosystemu komputerowegobazującego naoprogramowaniu wydaje sięnajprostszą, najwygodniejsząi najtańszą opcją(samplery ze swej natury cyfrowe, a procesoryi syntezatory cyfrowe lub analogowe).Jedyną funkcją, jakiej nie uda nam się z wymaganąwe współczesnej muzyce wydajnościązrealizować bez pomocy komputera,jest edycja. Choć bardziej zaawansowanecyfrowe rejestratory sprzętowe umożliwiająedycję materiału polegającą na cięciu,kopiowaniu, przenoszeniu, usuwaniu i tympodobnych prostych czynnościach, tojednak daleko im do możliwości choćbynajprostszego edytora programowegofunkcjonującego w środowisku komputerowym.Myśląc o własnym studiu nagrań możemyteż brać pod uwagę inne rozwiązania,w których będziemy bazować na hybrydziekomputera i zewnętrznych urządzeńsprzętowych. Może to być komputer +mikser sprzętowy, komputer + sprzętoweinstrumenty, komputer + sprzętoweprocesory efektów i wszelkie inne kombinacjeuwzględniające łączenie komputeraze światem zewnętrznym. Musimy jednakmieć na względzie fakt, że czym bardziejzłożona integracja komputera z urządze-16Domowe studio nagrań

oprogramowanie muzyczne

komputerowe interfejsy audioPropellerhead Balance to interfejs audionowej generacji wyposażony w dwa wejściai dwa wyjścia audio, podłączany do komputeraprzez port USB 2.0. Razem z programemReason tworzy kompletne studio doprodukcji muzycznejKomputeroweinterfejsy audioInterfejs audio to, obok oprogramowania służącego do zapisu i obróbkidźwięku, podstawowe narzędzie komputerowego muzyka i producentaObecnie praktycznie każdy współcześnieprodukowany komputerwyposażony jest w interfejs audiopozwalający na pracę z dźwiękiem w podstawowymzakresie. Aby jednak uzyskaćodpowiednie efekty należy skorzystać z dedykowanegointerfejsu (wewnętrznego lubzewnętrznego). Interfejs taki, podłączony dokomputera i współpracujący z odpowiednimoprogramowaniem, stanowi w zasadziesamodzielne, wydajne i funkcjonalne studionagrań audio i system do kreowania orazobróbki i odtwarzania dźwięków o charakterzemuzycznym i pozamuzycznym.Na początkowym etapie rozwoju urządzeń,które pozwalały na generowaniedźwięków za pomocą komputera, mówiłosię wyłącznie o „kartach dźwiękowych”.Owa karta dźwiękowa oznaczała kartęrozszerzeń do montażu w gnieździe płytyNa początkowym etapierozwoju urządzeń, którepozwalały na generowaniedźwięków za pomocąkomputera, mówiło sięwyłącznie o „kartachdźwiękowych”głównej, ze złączami pozwalającymi nawyprowadzenie sygnału. W pierwszychtego typu kartach wykorzystywano chipybazujące na syntezie FM lub wavetable,więc de facto były to syntezatory montowanewewnątrz komputera.Wraz ze wzrostem mocy obliczeniowejkomputerów oraz wzrostem wymagań konsumentów,jeśli chodzi o jakość dźwięku, syntezatoryw kartach dźwiękowych zaczęły tracićrację bytu, ponieważ gry, które były głównymiaplikacjami wytwarzającymi dźwięki, corazczęściej bazowały na samplach (cyfrowychpróbkach). Obecnie na rynku nie znajdziemypraktycznie żadnego urządzenia, którespełniałoby funkcję karty dźwiękowej w takiejpostaci, w jakiej rozumiano ją do połowy latdziewięćdziesiątych minionego wieku. I choćwciąż mówimy o współpracujących z komputeremurządzeniach odpowiedzialnychza dźwięk, jako o „kartach dźwiękowych”, tojednak coraz częściej spotykamy się z nazwą„interfejs audio”, znacznie lepiej oddającąistniejący stan rzeczy, bez względu na to, czymamy do czynienia z urządzeniem zewnętrznymczy z kartą wkładaną do komputera.24Domowe studio nagrań

komputerowe interfejsy audio

studyjne monitory odsłuchoweW środowisku didżejów,remikserów oraz producentówmuzyki tanecznejmarka Pioneer jest bardzowysoko ceniona. Alewbrew swej nazwie monitoryS-DJ08 przeznaczonesą nie tylko dla tego typuodbiorców. W każdymrazie 8-calowa membranagłośnika niskotonowegooraz spore gabaryty i mocwyjściowa wzmacniaczygwarantują silne wrażeniapodczas odsłuchu.Studyjnemonitory odsłuchoweMonitory odsłuchowe to najważniejszy element naszego studia, mającypierwszorzędny wpływ na to, jak zabrzmią stworzone przez nas produkcje.Dlatego poświęcamy im aż tak dużo miejscaCzego powinniśmy wymagać odmonitorów pracujących w naszymdomowym studiu? Przede wszystkimszerokiej, wyrównanej charakterystyki przenoszenia,dobrego wytłumienia przetwornikówi obudowy, które pozwala do minimumskrócić odpowiedź impulsową, niskiegopoziomu zniekształceń nieliniowych orazodpowiedniej charakterystyki kierunkowej,która właściwie współgra z naszym pomieszczeniem.Tylko tyle i aż tyle.W praktyce rzadko kiedy mamy do czynieniaz monitorami, które w sposób perfekcyjnyspełniają wszystkie stawiane przednimi zadania z uwzględnieniem wyszczególnionychwyżej cech. Zawsze pojawią sięwiększe lub mniejsze kompromisy, a tylkoW praktyce rzadko kiedymamy do czynieniaz monitorami, które w sposóbperfekcyjny spełniająwszystkie stawiane przed nimizadaniaod nas – od naszych wymagań i doświadczenia– będzie zależało, czy ich efekty będądla nas korzystne, czy nie.Należy zaznaczyć, że zupełnie czego innegowymagamy od głośników pracującychw ramach wzmacniaczy instrumentalnych.Nie muszą, a nawet nie powinny mieć onewyrównanej charakterystyki częstotliwościowej,a wprowadzane przez nie zakolorowaniedźwięku (zazwyczaj powodowane przezzniekształcenia) jest często bardzo pożądanymelementem składowym ich finalnegobrzmienia. Również charakterystyka czasowa,w której dużą rolę odgrywają rezonansewłasne, przenosi się na uzyskany efekt. Z tegowłaśnie względu muzyka mechaniczna odtwarzanaprzez tego typu głośniki pozostajebardzo daleka od neutralności, ale też naodwrót – przetwarzanie sygnału z instrumentówza pośrednictwem wysokiej klasyzestawów studyjnych sprawia, że brzmi onmało inspirująco i nieciekawie.32Domowe studio nagrań

studyjne monitory odsłuchowe

studyjne monitory odsłuchoweniki niskich i wysokich tonów mają swojewzmacniacze, które otrzymują sygnał już popodziale częstotliwości) bardzo rzadko stosujesię filtry 6 dB/oktawę, znacznie częściej12 dB/oktawę, 18 i, w niektórych przypadkach,24 dB/okt.Zwrotnice 12 dB/okt. cieszą się największąpopularnością wśród producentów małychzestawów dwudrożnych z uwagi na łatwąimplementację i niską cenę zwrotnic tegotypu – zarówno pasywnych jak i aktywnych.W przeciwieństwie do zwrotnic pierwszegorzędu (6 dB/okt.) nie uzyskuje się tu idealnegoodwzorowania zsumowanego sygnału(grupowe opóźnienia towarzyszące filtracjipowodują powstanie zapadłości w punkciepodziału), ale niektórzy producenci starająsię częściowo zrekompensować ten faktprzez odwrócenie polaryzacji jednegoz przetworników (tak, to nie jest błąd, żeZalety rozwiązań aktywnychZwrotnice aktywne, czyli takie, które dokonująpodziału częstotliwości jeszcze przed wzmacniaczamimocy, mają szereg istotnych zalet.Pozwalają one stosować w ramach jednegosystemu przetworniki o różnej efektywności,dzięki czemu można dobierać głośniki podkątem ich charakterystyki. Ponadto ewentualnezniekształcenia pojawiające się w danympaśmie odnoszą się tylko do tego pasma i nieprzenoszą się na inne zakresy. Jest to szczególnieistotne w zakresie niskich częstotliwości,w których występowanie zniekształceń jestnajbardziej prawdopodobne. W rozwiązaniachaktywnych można też precyzyjniedopasować parametry wzmacniacza mocydo współpracującego z nim przetwornika,a wszelkie nieregularności w przetwarzaniu,występujące między przetwornikami, możnaskorygować bardzo łatwo i bez szkody dlajakości dźwięku. Wzmacniacze mocy niemuszą też współpracować z bardzo złożonymimpedancyjnie odbiornikiem, jakim jestzwrotnica pasywna. Tym samym dynamikacałego systemu staje się znacząco bardziejwyrównana w całym zakresie przetwarzanychczęstotliwości. W systemach aktywnychodpada też problem zniekształceń intermodulacyjnychoraz kłopot z dopasowaniemodpowiednich kabli głośnikowych.Rozwiązania aktywne mają jeszcze wieleinnych zalet i jednoznacznie wykazują swąprzewagę nad monitorami wykorzystującymizwrotnice pasywne. Czy wobec tegow głośniku wysokotonowym zamienionesą bieguny!). Znacznie częściej wykorzystujesię jednak rozwiązanie polegające naprzybliżeniu do siebie częstotliwości filtróww zwrotnicy, co w rozwiązaniach aktywnychjest stosunkowo łatwe do wykonania.Zwrotnice wykorzystujące filtry 18 dB/okt.są chętnie stosowane w monitorach aktywnychbi-amp, przy czym regułą jest tuodwracanie polaryzacji jednego z przetworników,której towarzyszy znacznie mniejszeprzesunięcie fazowe w obszarze podziałuczęstotliwości niż w przypadku pracy z normalnąpolaryzacją.Zwrotnice 24 dB/okt. bardzo dobrzesprawdzają się w konstrukcjach aktywnycho dużej mocy, gdzie istotne jest to, iż następujegwałtowne tłumienie częstotliwościleżących poza pasmem przetwarzanymprzez głośnik. Wprawdzie charakterystykastosowanie pasywnych monitorów majakikolwiek sens, zwłaszcza wobec bardzoatrakcyjnych cen monitorów aktywnych?Owszem ma, ale tylko wtedy, gdy są tosystemy wysokiej jakości, zasilane z dobrejklasy wzmacniaczy. Wiele studiów masteringowychkorzysta z pasywnych zestawówgłośnikowych klasy audiofilskiej; podobnerozwiązania znajdziemy też w niektórychstudiach nagrań, gdzie pełnią funkcję odsłuchugłównego. Dobrze zaprojektowanyi wykonany system pasywny w połączeniuz odpowiednimi wzmacniaczami i porządnymokablowaniem z całą pewnością zabrzmilepiej niż przeciętny system aktywny.Może się też okazać, że zakup zestawówpasywnych, kabli i wzmacniacza/wzmacniaczybędzie tańszy niż zakup zbliżonegofunkcjonalnie systemu aktywnego przy porównywalnychparametrach jakościowych.Są też osoby, które zdecydowanie preferująbrzmienie zestawów pasywnych i jeśli tylkozbudowano je w oparciu o najwyższej klasyprzetworniki i odpowiednio zaprojektowaną,współpracującą z nimi zwrotnicę, mogązabrzmieć znakomicie.Zestawy głośnikowe Bowers & Wilkins(B&W) 800D pracujące w studiach AbbeyRoad to dowód na to, że są osoby, którepreferują rozwiązania ze zwrotnicami pasywnymi.Trzeba jednocześnie zaznaczyć,że jest to raczej wyjątek niż reguła.mocy zestawów wykorzystujących tegotypu zwrotnice wykazuje sporą zapadłośćw punkcie podziału, jednak jest ona na tylewąska, że w praktyce nie ma to żadnychkonsekwencji dla finalnego brzmienia.Charakterystyka częstotliwościowa zestawówwykorzystujących zwrotnice czwartegorzędu jest zazwyczaj bardzo wyrównana,ponieważ zwrotnica projektowana jest tak,by spadek w każdej sekcji wynosił 6 dBw punkcie podziału (-6 dB oznacza o połowęmniejsze napięcie, zatem spadek o połowępod koniec jednego zakresu i na początkudrugiego teoretycznie daje efekt w postacibraku zapadłości na charakterystyce wypadkowej).Jedna z sekcji ma fazę przesuniętąo 180 stopni, zatem ogólna charakterystykafazowa pozostaje wyrównana.Ponieważ w systemach głośnikowychnic nigdy nie może być do końca idealne,monitory ze zwrotnicami 24 dB/oktawę niewykazują się już tak idealną charakterystykąpoza osią. Bardzo duże znaczenie dla finalnegoefektu brzmieniowego będzie miaław tym przypadku energia, jaką ma sygnałodbity od ścian pomieszczenia, powracającydo punktu odsłuchowego. Czym większe jejpochłanianie, tym bardziej charakterystykaczęstotliwościowa poza osią będzie zbliżonado charakterystyki w osi.Słuchaj swoich monitorówWszystko to, o czym napisano wyżej, totylko wierzchołek góry lodowej jeśli chodzio zwrotnice i częstotliwości podziałumiędzy przetwornikami. Ważne jest, byściewyciągnęli z tego jeden wniosek – tutaj niema rozwiązań idealnych, a każda koncepcja,nawet najbardziej wymyślna, to tylkomniejszy lub większy kompromis. Jeśli udasię uzyskać wyrównaną charakterystykęczęstotliwościową, to zazwyczaj kosztemcharakterystyki fazowej lub impulsowej,i na odwrót. Choć nie zawsze jest to regułą,to jednak cena danego monitora jest dośćdobrym wyznacznikiem jego jakości.Jakość i parametry monitorów są drugorzędnewtedy, gdy nie umiemy korzystaćz odsłuchu. Nauka słuchania na monitorachi w określonym środowisku odsłuchowym,a także umiejętność wyciągania trafnychwniosków z tego, co słyszymy; to zdolność,którą realizatorzy kształcą latami. Prawdąjest jednak to, że czym wyższa jakość monitorów,objawiająca się w szczegółowościi precyzji przetwarzania oraz wiarygodnościprezentowanych planów i proporcji, tymproces edukacji krótszy i bardziej efektywny.Monitory studyjne nie muszą brzmiećładnie, natomiast powinny brzmieć wiarygodnie.Wiarygodność ta powinna objawiaćsię w tym, że zrealizowany za ich pomocąmateriał muzyczny zachowa swoje cechybrzmieniowe przy odtwarzaniu na innychsystemach głośnikowych i w innych środowiskachodsłuchowych. Jednocześnie pamiętajmyo tym, że duży wpływ na ostatecznydźwięk ma samo pomieszczenie. Z tego właśniewzględu bardzo trudno jest jednoznaczniewskazać najlepszy zestaw monitorów.Ten, który sprawdza się w jednym miejscu,w innym może zabrzmieć zupełnie inaczej.40Domowe studio nagrań

Magazyn dla tych,którzy o produkcji muzycznejmyślą poważniestudyjne monitory odsłuchowe

studyjne monitory odsłuchowePOLECANE MONITORYPMC DB1S-A II(9.620 zł/para)Mamy tu do czynienia z wysokąceną, na zapłacenie której będąsobie mogli pozwolić tylko najbardziejzdeterminowani właścicieledomowego studia. Pamiętajmyjednak, że monitorami jest tak, jakz instrumentami – te naprawdędobre muszą kosztować i są swegorodzaju inwestycją. A jeśli ktośjuż chce coś z najwyższej półki, topolecamy TB2S-A II – za ok. 11.800mamy bezkompromisowy odsłuchnajwyższej klasy.www.pmc-speakers.com,www.mjaudiolab.plNeumann KH120 (2.957 zł/szt.)Choć monitory noszą nazwę Neumann, to tak naprawdęjest to produkt renomowanej niemieckiej firmy monitorowejKlein + Hummel, która została wcielona dokorporacji Sennheisera, do której należy też Neumann.To wysokiej klasy aktywny odsłuch dla użytkowników,którzy nie uznają kompromisów w kwestii monitorów.www.neumann.com, www.aplauzaudio.plAdam A7X(4.800 zł/para)Monitory Adam mają już ustalonąmarkę wśród realizatorów.Wraz z serią X wprowadzonoszereg zmian, mających na celudostosowanie jej do aktualnychpotrzeb rynku. Efekt jest taki,że monitory tej firmy wciążsą uważane za standard wewszelkiego typu studiachnagrań. Warto wziąć też poduwagę mniejsze i tańsze A5X,które dobrze sprawdzą sięw domowym studiu.www.adam-audio.com,www.audiotechpro.plGenelec 8040 (3.523 zł/szt.)Genelec to odsłuch, na którym zawsze można polegać.Bardzo wiarygodnie prezentują cały zakres pasmaaudio i świetnie sprawdzają się w każdym gatunkumuzyki. Są przy tym wyjątkowo solidnie wykonane(całkowicie metalowa obudowa)i doskonale przemyślane pod względem ergonomii.Wielu realizatorów uwielbia na nich pracować i niezamieniłoby ich na żadne inne.www.genelec.com, www.konsbud-audio.com.plAPS IO Active(3.600 zł/para)Doskonałe monitory produkcjipolskiej. Wielu użytkowników,a znajdują się oni na całym świecie,twierdzi, że pod względem klasybrzmienia zawstydzają one częstodużo droższe systemy uznanychproducentów. To monitory, któremówią bardzo dużo o realizowanymmateriale. Niektórzy wręczuważają, że zbyt dużo...www.aps-company.pl42Domowe studio nagrań

studyjne monitory odsłuchowe

pomieszczenie odsłuchowefot. Making Waves Audio Ltd.PomieszczenieodsłuchoweWielu specjalistów podkreśla, że znaczącą rolę w jakości odsłuchu odgrywasamo pomieszczenie. Jest to dla nas czytelna informacja, że inwestycja w wysokiejklasy zestawy monitorowe bez właściwej adaptacji wnętrza zupełniemija się z celem. Przeznaczając zatem odpowiednio dużą kwotę na nowe monitorymusimy upewnić się, że pomieszczenie, w jakim będą one pracować,pozwoli monitorom zaprezentować wszystkie swoje zaletyPodczas projektowania pomieszczeńprzeznaczonych do krytycznegoodsłuchu muzyki reprodukowanej zapośrednictwem zestawów głośnikowych(w domyśle: pomieszczeń do realizacjidźwięku) przyjmuje się, że do obszaru odsłuchowegonie może dotrzeć żaden sygnałodbity w czasie krótszym niż 15 milisekundpo dotarciu dźwięku bezpośredniego lubo poziomie większym, niż 15 dB poniżejpoziomu sygnału bezpośredniego.To założenie leży u podstaw projektowaniawszelkiego typu pomieszczeństudyjnych służących do realizacji dźwiękui w praktyce sprowadza się do zachowaniatakiej geometrii pomieszczenia,która pozwala na rozpraszanie pierwszegoodbicia jak najdalej od słuchacza. Jeśli częśćenergii, która nie została pochłonięta przezPrzemyśl sposóbrozmieszczenia głośnikówwewnątrz pomieszczenia.Musisz mieć pewność, żeprzestrzeń za monitorami i pobokach każdego z nich jestjednakowa strukturalniededykowane ustroje akustyczne, pozostaław pomieszczeniu i wraca do słuchacza, topowinna być ona rozproszona za pośrednictwemodpowiednio skonstruowanychpłaszczyzn odbijających. Na tej zasadziebudowane są wnętrza studyjne typu LEDE(Live End, Death End), w których głośnikii miejsce odsłuchu znajdują się w martwejakustycznie części pomieszczenia, a pozostałąjego część stanowi obszar o żywejakustyce, bazujący na rozproszeniu.Niektórzy projektanci pomieszczeństudyjnych stosują też inną filozofię, w którejdopuszczalne są jedynie odbicia dźwiękuod podłogi – wszelkie inne płaszczyznyw pomieszczeniu, za wyjątkiem przedniejściany, pełnią funkcję pochłaniającą każdydźwięk. Owa przednia ściana ma natomiastwłaściwości pozwalające na odbiciedźwięku, dzięki czemu w pomieszczeniupanują warunki akustyczne pozwalające nanormalne funkcjonowanie pracujących tamosób. Jeśli teraz na tej ścianie znajdzie sięźródło dźwięku, czyli monitory, mogą one44 Domowe studio nagrań

pomieszczenie odsłuchowe

panele APAMAPanele APAMAdo adaptacji akustycznejAdaptacja akustyczna pomieszczeń to złożony problem. Można spróbowaćrozwiązać go samemu, stosując szeroko dostępne w handlu różnego typuelementy akustyczne, ale zdecydowanie lepiej, a często też dużo taniej,skorzystać z pomocy specjalistówDlaczego? Choćby dlatego, że piankaakustyczna może występowaćpod wieloma postaciami, a sam jejwygląd to jeszcze nie wszystko. Liczą siętakie czynniki, jak odpowiednie parametry,odporność na zmiany wynikające z procesustarzenia czy nawet skład chemiczny materiałubazowego. Nie zapominajmy, że naszestudio to miejsce, w którym często przebywamyprzez wiele godzin dziennie,a nieodpowiedni dobór materiałów, z jakichwykonano elementy akustyczne zastosowanew adaptacji, może mieć wpływ na naszesamopoczucie, a nawet zdrowie. A to tylkowierzchołek góry lodowej. Niesłychanieważne dla końcowego efektu jest rozmieszczenieustrojów akustycznych, a także ichodpowiedni dobór. Adaptacja akustyczna tonie tylko i wyłącznie wyklejenie całego pomieszczeniaelementami piankowymi (a jeślijuż, to trzeba je bardzo starannie dobrać).Często dobre efekty uzyskamy montującodpowiednio dobrane elementy w strategicznychmiejscach pomieszczenia, jak kąty,narożniki i miejsca na ścianach.Z tych właśnie powodów warto współpracowaćz firmami, które mają odpowiedniedoświadczenie, oprzyrządowanie, zapleczei bazę produkcyjną. Taką właśnie firmą jestAPAMA acoustic project, która przez kilkanaścielat swojej obecności na rynku wyspecjalizowałasię w szeroko rozumianej adaptacjiakustycznej oraz izolacji dźwięku. Wartow tym miejscu wspomnieć, że są to dwa zupełnieróżne zagadnienia, i sama adaptacjaakustyczna nie oznacza wcale uzyskaniaodpowiedniej izolacji, i na odwrót.Firma APAMA ma w swojej ofercie bogatywybór ustrojów akustycznych i materiałówdo izolacji dźwięku. Jak twierdzą jej przedstawiciele:„Staramy się rozumieć potrzebyklientów i oferować nasze produkty najlepszepod względem jakościowym i cenowym.Sukcesywnie wzbogacamy naszą ofertęwprowadzając do obrotu artykuły wysokiejArtykuł promocyjny

panele APAMA

przedwzmacniacze mikrofonoweART MPA Gold (nieprodukowany od2009 roku) należy do grupy przedwzmacniaczywyższej klasy, o czymświadczy między innymi zestawdostępnych w nim regulatorów. Oprócztypowych dla przedwzmacniaczymikrofonowych regulatora czułościi włącznika napięcia fantomowego,znajdziemy tu płynną regulację impedancjiwejścia mikrofonowego, płynnieprzestrajany filtr dolnozaporowy, tłumikzmniejszający o 20 dB poziom sygnałuna wejściu, przełącznik biegunowości,a także przełącznik zmieniającywielkość napięcia anodowego lampypracującej w przedwzmacniaczu. Mającdo dyspozycji taki zestaw regulatorówmożemy w znacznym stopniu wpływaćna brzmienie nagrywanego sygnału.PrzedwzmacniaczemikrofonowePrzedwzmacniacz mikrofonowy oferuje duży poziom wzmocnienia(1000 razy i więcej), dlatego od jego jakości w znacznej mierze zależyjakość nagranego sygnałuKażdy typ przedwzmacniacza mikrofonowegoma swoje własne, niepowtarzalnebrzmienie. Niekiedy różnicemiędzy poszczególnymi urządzeniami sąniewielkie (zwłaszcza w przypadku tańszychproduktów), ale mogą być wyraźnie słyszalnew przedwzmacniaczach wyższej klasy.Współczesne przedwzmacniacze budowanesą w oparciu o kilka typów elementówwzmacniających sygnał (aktywnych): układyscalone, lampy próżniowe i tranzystory.Każdy przedwzmacniacz mikrofonowyskłada się z trzech zasadniczych bloków:układu wejściowego, stopnia wzmocnieniai układu wyjściowego. W układach wejściowychstosuje się transformatory, sprzężeniapojemnościowe, elektroniczne układysymetryzujące lub sprzężenie bezpośrednie(galwaniczne).Zdecydowana większość przedwzmacniaczymikrofonowych wyposażona jest50Domowe studio nagrań

przedwzmacniacze mikrofonowe

mikrofonyMikrofonyi ich zastosowanieŹródła sygnału, który następnie w postaci ścieżek lub pojedynczych klipówznajdzie się w naszej sesji w programie DAW, mogą być różnorakie. Możemykorzystać z gotowych prefabrykatów muzycznych, takich jak pętle, pojedynczesample czy pliki. Źródłem dźwięku mogą być wirtualne syntezatory i sampleryw postaci wtyczek wyzwalanych zaprogramowanymi partiami MIDI.Możemy też rejestrować sygnały z takich źródeł jak instrumenty elektroniczne(syntezatory) czy elektryczne (gitary) podłączanych do wejść liniowych i instrumentalnychw naszym interfejsie audioSygnał może też pochodzić ze źródełakustycznych. Może to być wokal, partiegitary i innych instrumentów czy różnegotypu dźwięki otoczenia, które rejestrujemyza pomocą mikrofonu podłączonego dourządzenia zwanego przedwzmacniaczem(patrz str.50). Zadaniem tego ostatniegojest wzmocnienie bardzo słabego sygnałuz mikrofonu do takiego poziomu, by po jegoprzetworzeniu na postać cyfrową mógł byćzarejestrowany w komputerze.Wiele współcześnie produkowanych interfejsówaudio wyposażonych jest już w wejściamikrofonowe i przedwzmacniacze.Jeśli nasz interfejs takiego wejścia nie ma,a zamiast tego ma wejścia liniowe, wówczasmusimy posłużyć się zewnętrznym przedwzmacniaczempozwalającym wzmocnićsygnał z mikrofonu do poziomu liniowego.Przez odpowiedni dobórustawienia mikrofonumożesz wykorzystać jegocharakterystykę do ujęciasygnału akustycznegozgodnie z Twoimi potrzebamiWybór mikrofonuDo rejestracji wokalu i partii instrumentówakustycznych najczęściej wykorzystujemymikrofon pojemnościowy. Można wprawdzieskorzystać z mikrofonu dynamicznego(takiego jak np. Shure SM57 czy SM58), aletylko dobre mikrofony pojemnościowe sąw stanie zapewnić przestrzenne i bogatew alikwoty brzmienie sygnału. Nie oznaczato wcale, że nie można stosować mikrofonówdynamicznych. Bono z zespołu U2wiele swoich partii śpiewanych nagrywaw studiu korzystając z mikrofonu dynamicznego.Mikrofony tego typu stosujesię też do nagrywania gitar elektrycznychi bębnów zestawu perkusyjnego. W przypadkuniektórych mikrofonów pojemnościowychmamy jednak możliwość wyboruich charakterystyki kierunkowej – nerkowej,dookolnej, ósemkowej lub charakterystykpośrednich. W każdym z tych trybówpracy mikrofon inaczej reaguje na docierającedo niego dźwięki, co pozwala uzyskaćokreślone brzmienie. Na początek jednak54 Domowe studio nagrań

mikrofony Podstawowe charakterystyki kierunkowe mikrofonówPasmo przenoszeniamikrofonu kierunkowegozmienia się wraz ze zmianąkierunku sygnału, który doniego docieraStosowanie mikrofonów kierunkowychsprawia, że pojawia się efekt zbliżeniowy,polegający na większej czułości mikrofonuna sygnały o niskich częstotliwościachw miarę przybliżania mikrofonu do źródładźwięku. Efekt zbliżeniowy powodujepodbicie niskich tonów o 6 dB przy każdymzmniejszeniu dystansu dzielącego mikrofoni źródło o połowę. W praktyce efektzbliżeniowy występuje przy ustawieniumikrofonu i źródła w odległości poniżej20 cm. Niektóre mikrofony potrafią podbićczęstotliwości leżące poniżej 100 Hz naweto 16 dB. W niektórych aplikacjach (jak naprzykład wokal) efekt zbliżeniowy możebyć pożądany. W przypadku zastosowań,gdzie zależy nam na uzyskaniu naturalnegobrzmienia sygnału, efekt ten może jednakbyć przyczyną szeregu różnych problemówz przesterowaniami sygnału i zmniejszeniemzakresu dynamiki włącznie.Dookolna (wszechkierunkowa,kołowa) – zbiera dobrzedźwięk dobiegający zewszystkich kierunków. Znakomitado zapisu odpowiedziotoczenia razem z dźwiękiemźródłowym. Mikrofonytego typu charakteryzują sięrównym zbieraniem wszystkichczęstotliwości bez efektuzbliżeniowego (podbijanianiskiego pasma) – charakterystycznejcechy wszystkichmikrofonów kierunkowych.Tego typu charakterystykanie jest wskazana, gdy zależynam na usunięciu niepożądanychdźwięków lub mamy doczynienia z pomieszczeniemo niezbyt korzystnej akustyce.Nerkowa (kardioidalna)– najczęściej stosowanacharakterystyka kierunkowa.Mikrofonów tego typuużywa znacząca większośćstudiów nagraniowych,z nich korzystamy takżew aplikacjach live. Zapewniająone najlepszą jakość przybezpośrednim ustawieniuźródła dźwięku dokładnienaprzeciwko mikrofonuz jednoczesnym stłumieniemsygnałów docierającychz boków (wprost proporcjonalniedo zwiększania siękąta między osią mikrofonu).Mikrofony tego typu niemalcałkowicie tłumią dźwiękidobiegające z tyłu.Supernerka (superkardioidalna)– charakterystykapodobna do nerkowej,ale oferująca dwa punktyzerowe (najmniejsza czułośćna sygnał) jeden w okolicach150 stopni, a drugi 210 stopniwzględem osi mikrofonu.W efekcie z tyłu znajduje sięniewielki „ogon”, który powodujezbieranie niektórychsygnałów. Tego typu charakterystykęoferują główniemikrofony dynamiczneprzeznaczone do pracy nascenie. Charakterystyka tegotypu zapewnia duży odstępod sprzężeń w przypadkuzastosowania pary podłogowychmonitorów.Ósemka (dwukierunkowa)– ma dwa duże obszary czułości:jeden z przodu, a jedenz tyłu przetwornika. Sygnałydocierające do mikrofonuz tych kierunków sumują się.Najlepsze tłumienie dotyczydźwięków dobiegającychz boku. Charakterystyka tegotypu sprawdza się w przypadku,gdy chcemy zapisaćdwa głosy jednocześnie lubdodać do zapisywanegosygnału nieco atmosfery otoczenia.Tego typu charakterystykęoferują wszystkie mikrofonywstęgowe i niektórepojemnościowe (wyposażonew specjalną kapsułę dwumembranową).Domowe studio nagrań55

MIDI oraz instrumenty VSTKlawiatury sterujące MIDI mogą miećcharakter uniwersalnych urządzeń, przeznaczonychdo współpracy z różnego typuprogramami oraz instrumentami. W charakterzeklawiatury sterującej można teżwykorzystywać klawiaturę i manipulatoryjuż posiadanego syntezatora – większośćz nich (także pokazany na zdjęciu ArturiaOrigin) oferuje taką możliwość.MIDIoraz instrumenty VSTNa dobrą sprawę MIDI (Musical Instrument Digital Interface – Cyfrowy InterfejsInstrumentu Muzycznego), w takiej formie, w jakiej powołano ten systemdo życia, jest już coraz mniej stosowane, a to głównie dzięki możliwościomwspółczesnych sekwencerów. Mimo to znajomość tego protokołu – nawetdość pobieżna – jest konieczna dla zrozumienia wielu procesów, z jakimi będziemysię stykać w trakcie produkcji audioCzym jest MIDI? Mówiąc krótko jestsposobem na przesyłanie informacjimiędzy dwoma urządzeniami, dwomaprogramami lub programem a urządzeniem.Sygnał MIDI jest sygnałem cyfrowym. Generalnierzecz biorąc niesie w sobie informacjęo tym kiedy, jak długo, jaką nutę i jak głośnoma zagrać urządzenie odbiorcze.Sygnał MIDI może być generowany przezinstrumenty elektroniczne, klawiatury sterująceMIDI, specjalne sterowniki MIDI wyposażonew gałki, przyciski i suwaki oraz przezprogramy: sekwencery (programy DAW)i syntezatory. Odbiornikami tych sygnałówmogą być instrumenty elektroniczne orazprogramy: sekwencery i syntezatory.Jak widać, instrumenty elektroniczne orazprogramy występują na liście generatorówi odbiorników sygnału MIDI, co oznacza, żemuszą mieć wejścia i wyjścia. Z tyłu każdegoSygnał MIDI może byćgenerowany przezinstrumenty elektroniczne,klawiatury sterujące MIDI,specjalne sterowniki MIDIwyposażone w gałki, przyciskii suwaki oraz przez programysprzętowego instrumentu MIDI znajdują sięcharakterystyczne gniazda (kiedyś takie byływ magnetofonach i telewizorach, a obecnietylko w sprzęcie muzycznym) oznaczonesymbolami MIDI IN (wejście MIDI) oraz MIDIOUT (wyjście MIDI). Niekiedy znajdziemytam też gniazdo MIDI THRU (przelot sygnału),na którym pojawia się ten sam sygnał,co na wejściu MIDI. Zadaniem tego gniazdajest „przepuszczenie” sygnału z wejścia dokolejnych urządzeń w łańcuchu MIDI, jeśliz takowych korzystamy.Jest to możliwe dzięki temu, że pojedynczykabel MIDI może przesyłać dane na16 kanałach jednocześnie. Podobieństwodo odbioru wielu kanałów telewizyjnychprzesyłanych jednym kablem z kablówki jesttutaj jak najbardziej na miejscu – to użytkownicyodbiorników decydują, który kanałw danej chwili będą odbierać, a których niebędą odbierać.Idźmy jednak dalej z tym porównaniem.Współczesne instrumenty elektronicznei oprogramowanie muzyczne jest jak telewizorz wieloma oknami podglądu – pozwalająna jednoczesny odbiór i przetwarzanie sy-60Domowe studio nagrań

MIDI oraz instrumenty VST

korekcja barwy dźwiękuKorekcjabarwy dźwiękuKorekcja barwy dźwięku to, obok regulacji poziomu oraz panoramy poszczególnychścieżek i całych ich grup, podstawowe narzędzie pracy każdego realizatorai producenta muzycznegoReguły związane z wykorzystaniemkorekcji barwy dźwięku (EQ, equalization)odnoszą się do wszystkich typówkorektorów, które mogą się od siebie różnićbudową, zasadą działania, funkcjonalnościąi dostępnością różnych manipulatorów.W ogólnym znaczeniu korekcja służy dokształtowania charakterystyki brzmieniowejmateriału muzycznego poprzez ingerencjęw jego skład widmowy (poziom poszczególnychpasm częstotliwości).Z korekcją nieodmiennie wiąże się pojęciefiltracji, która może mieć różny charakteri działać w odniesieniu do różnych częstotliwości.Filtry to jedne z pierwszych i najbardziejpodstawowych układów elektronicznych.Sam filtr w swojej najprostszej formiejest zbudowany w oparciu o elektroniczneelementy pasywne, takie jak cewki, kondensatoryi rezystory, połączone w odpowiedniejkonfiguracji dla uzyskania założonychparametrów.Z natury rzeczy taki układ działa tylkow jeden sposób – zmniejsza poziom tychczęstotliwości, do tłumienia których zostałzaprojektowany. W praktyce można sięspotkać z dwojakim nazewnictwem filtrów,które bywają określane jako zaporowei przepustowe. Jeśli o filtrze mówi się, żejest on dolnozaporowy (Low Cut), to równiedobrze można o nim powiedzieć, że jestW przypadku współczesnychgatunków muzycznych,z korekcji korzysta się bardzointensywnie, szczególniewtedy, gdy mamy doczynienia z brzmieniamipochodzenia elektronicznego,dla których nie maakustycznych odpowiednikówgórnoprzepustowy (High Pass Filter – HPF).Bez wnikania w szczegóły, mamy tu doczynienia z układem realizującym tłumieniepasma poniżej pewnej częstotliwości będącejczęstotliwością odcięcia filtru. Jeśli natomiastfiltr jest górnozaporowy (High Cut), tomożna go też nazwać dolnoprzepustowym(Low Pass Filter – LPF), ponieważ tłumi pasmopowyżej częstotliwości odcięcia.Sytuacja zmienia się, gdy mamy doczynienia z filtrem pasmowym, któregodziałanie odnosi się do określonej częstotliwości.Tego typu filtr tłumi pasmo w okolicachczęstotliwości odcięcia nie naruszającczęstotliwości leżących powyżej i poniżej.Jeśli filtry działają tak, że tłumią sygnał, tow jaki sposób wykorzystuje się je w korektorach,które pozwalają nie tylko stłumić, alei zwiększyć poziom wybranych częstotliwości?Do tego potrzebne są już dodatkoweelementy aktywne, których zadaniem jestwzmacnianie sygnału. Filtr odpowiedniowłączony w układ sprzężenia zwrotnegowzmacniacza sprawia, że ów wzmacniaczzaczyna pracować nieliniowo, czyli przetwarzaróżne częstotliwości z różnym wzmocnieniem.Odpowiednio dobierając parametryfiltru i wzmacniacza oraz wyposażająctak stworzony układ w elementy przestrajane(najczęściej są to potencjometry)możemy stworzyć taki korektor, za pomocąktórego będziemy mogli podbijać lub tłumićwybrane częstotliwości z określonymi parametrami,takimi jak nachylenie zbocza (stromośćfiltru) czy dobroć w przypadku filtrówpasmowych (szerokość działania filtru).Skoro już przeszliśmy od filtrów do korektorów,to warto wyjaśnić nazewnictwo,z jakim się będziemy spotykać w przypadkukorekcji i pokazać jego związek z filtrami. Korektorypółkowe (Low Shelf, High Shelf) zbudowanesą na bazie filtrów dolnoprzepustowychi górnoprzepustowych i oddziałują napasmo poniżej określonej częstotliwości (Low72Domowe studio nagrań

korekcja barwy dźwięku

kompresja sygnału audioPolski kompresor WesAudio 1176Limiting Amplifier to bardzo udanyklon oryginalnego rozwiązania firmyUrei, oferujący jednocześnie szeregudoskonaleń przydatnych we współczesnymstudiu nagrań.Kompresjasygnału audioCzym jest kompresor? A w zasadzie kompresor dynamiki sygnału dźwiękowego– jak brzmi jego poprawna nazwa? Tu można spotkać się z różnymi mniej lubbardziej fachowymi nazwami, ale spróbujmy opisać go nieco inaczejKompresor służy do ściszania głośniejszychfragmentów sygnału muzycznego.Paradoks, prawda? Wszyscywokół twierdzą, że dzięki kompresorommożna uzyskać głośniejsze nagrania, a tunagle pojawia się opinia, że kompresor ścisza.A i owszem, ścisza, ale tylko GŁOŚNIEJ-SZE fragmenty, nie zmieniając poziomutych cichszych. Jak to się ma do uzyskiwaniagłośniejszych nagrań? O tym za chwilę.W jaki sposób kompresor odróżnia owegłośniejsze fragmenty od cichszych? O tymdecyduje realizator odpowiednio ustawiającgałkę z napisem THRESHOLD. To jejustawienie ma wpływ na to, które fragmentymuzyczne kompresor uzna za cichsze,i nie będzie nic z nimi robił, a które uznaza głośniejsze, i zajmie się ich ściszaniem.Cichsze nie mają wpływu na pracę kompresorai przechodzą z wejścia na wyjściepraktycznie bez żadnych zmian. GłośniejszeW kompresji pierwszoplanowarola przypada tym sygnałom,których kompresor nie ściszyłnatomiast zostaną automatycznie ściszone,a sposób, w jakim to ściszenie nastąpi, czyliw jakim czasie, z jaką głębokością, co sięstanie z sygnałem gdy już zostanie ściszony,jak wygląda ściszanie sygnałów o różnychczęstotliwościach i o różnym kształcie – towszystko jest właśnie magią kompresji.Wróćmy teraz do naszego paradoksu– dlaczego ciszej oznacza głośniej? Skorościszymy najgłośniejsze fragmenty to automatycznietworzy nam się przestrzeń dotego, by tak przetworzony sygnał wzmocnić,aby te najgłośniejsze fragmenty znów miałytaki sam poziom jak przed ściszeniem. Ale tonie one są tutaj głównym bohaterem. Pierwszoplanowarola przypada tym sygnałom,których kompresor nie ściszył! Dzięki opisanemuwyżej zabiegowi w końcowym efekcieto te cichsze sygnały stają się głośniejsze.Zmienia się różnica między poziomem maksymalnymsygnału a poziomem średnim(zazwyczaj znajdującym się poniżej progukompresji ustawionego gałką THRESHOLD).Nasz słuch, jako głośniejsze odbiera te sygnały,w których różnica między poziomemmaksymalnym a poziomem średnim jestmniejsza. A co się stanie, jeśli nie będzie żadnejróżnicy między poziomem średnim a poziomemmaksymalnym? Wtedy nie będzieteż muzyki, a my będziemy słyszeć szum.Pięknie brzmiąca muzyka to ta, w której proporcjemiędzy sygnałem średnim a szczytowymsą dobrane optymalnie dla danego gatunkumuzyki, jej charakteru i wielu innych78Domowe studio nagrań

kompresja sygnału audio

kompresja sygnału audioPOLECANE KOMPRESORY SPRZĘTOWEART Pro VLA II (1.816 zł)Dobrej klasy lampowy kompresor stereo za rozsądnepieniądze. Układ kontroli dynamiki zrealizowanooptycznie (za pośrednictwem sprzężenia firmy PerkinElmer Optoelectronics), co pozwoliło uzyskać efektowne,łagodne przetwarzanie sygnału.W sam raz do domowego studia do pracy na grupie,a nawet do wstępnego masteringu nagrania.www.artproaudio.com, www.arcadeaudio.com.plFMR Audio RNC 1773 (901 zł)Ten mały kompresor potrafi zauroczyć swoim brzmieniem.Cały tor sterowania zrealizowany jest cyfrowo,ale tor przetwarzania sygnału jest całkowicieanalogowy. To kompresor o dwóch twarzach,które pokazuje w zależności od wyboru trybupracy. Może być niesłyszalnie wręcz przeźroczystylub bardzo agresywnie przetwarzać np.sygnały basu czy perkusji. Rzecz, której niewypada nie mieć w domowym studiu nagrań.www.fmraudio.com, www.musictoolz.plGAP Comp-54 (1.960 zł)Owszem, to kopia legendarnego Neve 2254. Owszem,urządzenie jest produkcji chińskiej. Ale działa bardzosprawnie i oferuje to, co inne produkty Golden AgeProject, czyli przyzwoitą jakość i możliwość zakosztowaniabrzmienia klasyków bez wydawania wielutysięcy złotych. Wprawdzie profesjonaliści mogątrochę kręcić nosem (choć też nie będą mieli do tegospecjalnych podstaw), ale w naszym domowym studiuto może być prawdziwy powiew zawodowstwa.www.goldenagemusic.se, www.musictoolz.plTL Audio 5021 Ivory 2 (2.800 zł)Bardzo wszechstronny i ciekawie brzmiący lampowyprocesor dynamiki ze skokowo zmienianym czasemataku i powrotu (pełna powtarzalność ustawień!).Ma dwa ustawienia kolana charakterystyki, optyczniezrealizowaną bramkę, układ kompresji oparty nawzmacniaczu transkonduktancyjnym (bardzo szybkii skuteczny) i złącza Side-Chain do podłączenia zewnętrznychurządzeń lub sygnałów w tor sterowania.www.tlaudio.co.uk, www.audiotechpro.pldbx 166XS (1.262 zł)Klasyczny procesor dynamiki VCA we współczesnym wykonaniu. Oferuje nie tylko kompresję,ale też bramkę oraz limiter na wyjściu z regulacją progu zadziałania. Ma dwa kanały, któremożna spiąć do pracy stereofonicznej, bardzo czytelne wskaźniki LED, typowy dla dbx trybpracy Overeasy (łagodzący efekt słyszalności kompresji) oraz tryb automatycznej kontroliczasów. A do tego jest bardzo prosty w obsłudze.www.dbxpro.com, www.essaudio.pl90Domowe studio nagrań

kompresja sygnału audio

efekt pogłosuEfektpogłosu (reverb)Zjawisko pogłosu doczekało się wielu opracowań naukowych. Badano jewszechstronnie od wielu lat, ponieważ jest istotnym elementemakustyki wnętrz, a więc i architekturySprawa jest bardzo poważna, gdyż odpogłosu zależy wiele rzeczy, w tym takżezrozumiałość mowy, czytelność przekazywanychkomunikatów (kwestia bezpieczeństwa),brzmienie odtwarzanej w danymwnętrzu muzyki, a nawet samopoczuciei kondycja psychiczna przebywającychw nim osób. Nie będziemy się jednak zajmowaćpogłosem w akustyce, ale pogłosem,jako efektem, w kontekście jego wykorzystania,konfiguracji i praktycznego użycia.PogłosPogłos (reverb) jest podstawowym efektemstosowanym praktycznie w każdego rodzajumuzyce. Nawet przy nagrywaniu muzykiklasycznej pogłos, jako nieodłączny elementakustyki wnętrza, w którym dokonywanejest nagranie, ma olbrzymi wpływ na finalnąjakość dźwięku.Dobrze brzmiący,standardowy pogłos wciążpozostaje jednym z głównychnarzędzi w arsenale każdegorealizatora i producentamuzycznegoEfekt pogłosu towarzyszy nam przez całeżycie i pomaga w orientacji przestrzennej.Nawet nie widząc danego pomieszczenia,a jedynie słysząc rozchodzący się w nimdźwięk jesteśmy w stanie z grubsza określićjego wielkość, kształt, a także rodzajmateriału, jakim jest ono wykończone.Środowisko bez pogłosu, a do takich należytzw. komora bezechowa, czyli specjalistycznepomieszczenie, w którym dokonujesię pomiarów akustycznych, jest dla ludziśrodowiskiem całkowicie obcym i nie da sięw nim zbyt długo przebywać.Współcześnie nagrywany materiał muzycznypowstaje często w sposób minimalizującyoddziaływanie pomieszczenia nadźwięk, a tym samym pozbawiony informacjipogłosowej. Ma to miejsce najczęściejprzy bliskim omikrofonowaniu źródeł dźwięku,takich jak bębny zestawu perkusyjnegoczy wzmacniacze gitarowe. Dzięki zdobyczomwspółczesnej technologii cyfrowejtego typu dźwięki nagrywane są „na sucho”,a dopiero później, w fazie miksu materiału,dodawany jest do nich pogłos i inne efektypozwalające osadzić je w określonej, tyle żecałkowicie wirtualnej przestrzeni.92Domowe studio nagrań

efekt pogłosu

echo, delay i technika dubEcho, delayi technika dubZ efektem echa, podobnie jak z pogłosem, ludzie mieli do czynienia odzawsze. Wracający dźwięk odbity od skał, echo w wykopanej studni pełnejwody, odbicie głosu od ściany lasu – dźwięki te zawsze fascynowały i fascynująnas do dziś swoim trochę nierealnym brzmieniemWrzeczywistości nie jest to zwykłeecho, w sensie powtórki oryginalnegosygnału, ale bardzo trudne do odtworzeniana drodze elektronicznej zjawiskopolegające na złożonym połączeniu wieluróżnych odbić.Próby zastosowania efektu echa w praktycestudyjnej zaczęły się wraz z popularyzacjątaśmy magnetycznej, jako nośnika dźwięku,a za jego wynalazcę uznaje się słynnego gitarzystę,kompozytora i konstruktora, jakimbył Les Paul. Pierwszym utworem, w którymsłyszymy tego typu efekt, jest How High theMoon w wykonaniu Les Paula i Mary Ford.Jest to też jeden z pierwszych utworów nagranychtechniką sound on sound, w którymgra 12 partii gitary i słyszymy 12 głosówwokalistki.Mniej więcej w tym samym czasie z efektudelay uzyskiwanego poprzez zapętlenietaśmy oraz sukcesywne nagrywaniei odtwarzanie dźwięków zaczęli korzystaćtacy artyści jak Pierre Schaeffer i inni twórcymuzyki zwanej konkretną.Nieco później, ale jeszcze w latach 50.,pojawiły się specjalistyczne urządzenia dowytwarzania efektu echa poprzez nagrywaniei odtwarzanie dźwięku na taśmie.Zbudowane w całości na lampach i częściowooparte na mechanizmach dostępnychwówczas magnetofonów funkcjonowałytakie efekty jak Echosonic (pierwszy naświecie wzmacniacz z modułem echa100Domowe studio nagrań

echo, delay i technika dub

podstawy masteringuPodstawymasteringuMianem masteringu określany jest finalny etap pracy nad utworem, któregozasadniczym celem jest sprawienie, by Wasze miksy zabrzmiały głośniej,mocniej i, po prostu, lepiejNa temat masteringu krąży wiele mitówi legend. Czy mastering jest potrzebny?Czy mogą zajmować się tym amatorzyw domowym studiu? I wreszcie – dlaczegomastering jest tak istotny? Profesjonaliścitwierdzą, że finalizację miksów najlepiejzostawić specjalistom, gdyż samemu łatwocoś „popsuć”. Zawsze warto jednak poznaćpodstawy tematu i samemu spróbować działańokreślanych mianem masteringu. W końcuwszyscy eksperci, zanim zostali ekspertami, teżzaczynali od podstaw, prawda?Czym zatem jest mastering? To końcowyszlif, wykończenie, czynności poprzedzającechwilę, gdy Twoja muzyka zostanieZwrócenie uwagi na kwestie,których dotyczy procesfinalizacji, pomoże Ci w pracynad miksamiwypalona na CD, wytłoczona na winylu lubzaładowana do Sieci. Proces obejmuje dostosowaniemateriału audio do standardów(korekcja, wyrównanie poziomów), kilkamniej powszechnych sposobów obróbki (redukcjaszumów i ustalenie szerokości bazystereo) oraz sprawy zupełnie niezwiązanez muzyką (konwersja częstotliwości próbkowania,dodanie kodów ISRC, dithering).Praca taka może być całkiem złożona i wyraźnieodznaczyć swoje piętno na materialemuzycznym, dlatego działania te oddzielasię od procesu miksowania.Na początku jest miksA co się dzieje w sytuacji, gdy Twój miksdobrze brzmi już po zmiksowaniu, i masznieodparte wrażenie, że żadna dodatkowaobróbka nie jest mu już potrzebna? Zwróćjednak uwagę na fakt, że może on brzmiećdobrze na Twoich głośnikach i w Twoimpomieszczeniu. Czy zabrzmi tak samo do-106Domowe studio nagrań

podstawy masteringu PRZYGOTOWANIE DO MASTERINGU1 23Na samym początku przygotuj swoje nagraniedo eksportu. Upewnij się, że wyłączyłeś/usunąłeś z kanału Master w sekwencerzejakiekolwiek kompresory, korektory i limitery.Jeżeli po ich usunięciu brzmienie zmieniłosię w sposób radykalny, być może będzieszmusiał ponownie ustawić elementy w miksie.Powinieneś utrzymać dynamikę na takimpoziomie, by nie miało miejsca obcinaniewierzchołków przebiegu.Zrób trochę miejsca na końcu utworu, tam gdziecichnie muzyka. Przyda się ono dla wybrzmiewającychpogłosów i do wyciszenia. Przesuwającmarker wyznaczający koniec utworu o kilkataktów w prawo nie będziesz musiał późniejdodawać brakujących sekund obrabiając materiałw edytorze. Pozostawienie „zapasu” da Ci teżmożliwość płynnego przejścia z utworu w utwór,jeśli będzie to konieczne.> Kompresja równoległa4Kompresja równoległa,zwana również kompresją„nowojorską”, polega najednoczesnym miksowaniusygnału mocno skompresowanegoz sygnałem podstawowym(dry). Niektórekompresory mają kontrolerDry/Wet, przydatny właśniew takim zastosowaniu. Wielekompresorów tej funkcjijednak nie ma i wówczasnależy skorzystać z toru wysyłkowegoAux z włączonymkompresorem, i w ten sposóbzmiksować dwa sygnały.Kompresja równoległa jestsposobem na zachowaniedynamiki sygnału nieprzetworzonegoi dodanie doniego głębi i mocy sygnałupoddanego kompresji(zazwyczaj bardzo mocnej –wysoka wartość Ratio, niskipróg zadziałania Threshold).Zwróć uwagę na problemyz opóźnieniem sygnału (dlaścieżki z kompresorem). Jeżeliwystępuje słyszalna latencja,uruchom ten sam procesorna ścieżce podstawowej,ustawiając Ratio na 1:1. W tensposób wprowadzisz takiesamo opóźnienie dla kanałuz sygnałem podstawowym,ale bez jego kompresowania(1:1 oznacza, że sygnał niepodlega redukcji).Im większy zapas dynamiki (headroom)tym lepiej. O tym, jak uzyskać największyheadroom dowiesz się z porad w dalszejczęści tekstu. Zalecany poziom to 3-5 dB, aleustawiając poziomy niższe (do -8 dB włącznie),zostawiasz większe pole do działaniaprocesorom masteringowym. Zwróć uwagęna to, by wszystkie poziomy szczytowe utworuznajdowały się poniżej wartości 0 dB.Gdy jesteś zadowolony z miksu, możeszwyeksportować utwór do pliku. Pamiętajo ustawieniu właściwej rozdzielczości i częstotliwościpróbkowania. Ustawienie 44,1 kHzsprawdzi się w większości zastosowań, ale jeślichodzi o rozdzielczość, to ustaw najwyższąz możliwych, najlepiej 32 bity, choć nic niestoi na przeszkodzie, by użyć standardowegoobecnie formatu 24-bitowego.Kompresja równoległajest świetną metodą działaniapodczas pracy nadpojedynczymi ścieżkamiinstrumentalnymi. Tymsposobem można uwypuklićsłabe linie prowadzące,dodać treści anemicznympartiom perkusji czy poszerzyćbrzmienie nieśmiałychlinii wokalnych. To samodotyczy kanału Master,gdzie kompresja pomagalepiej skleić wszystkieścieżki miksu, a gdy brakujedynamiki i życia, zastosowaniekompresora w trybierównoległym będzie trafionymrozwiązaniem.Domowe studio nagrań107

na płycie DVDna płycieDVDNa dołączonej do magazynupłycie DVD znajdziecie zestawoprogramowania dla komputerówPC i Macintosh, za pomocą któregobędziecie mogli tworzyć swojąwłasną muzykę, bez koniecznościinwestowania w dodatkowysoftwareOprócz pełnej, choć nieco ograniczonejfunkcjonalnie wersji programu EnergyXT,który może w naszym wirtualnym studiupełnić funkcję głównej aplikacji DAW,znajdziecie na naszym krążku interesującąkolekcję instrumentów oraz efektów.W większości przypadków są to pliki w formacieDLL (w przypadku Windows) i VST(w przypadku Mac OS X), które wystarczyskopiować do naszego folderu na twardymdysku, w którym znajdują się wtyczkiefektowe (w przypadku Windows będzie tozazwyczaj C:\Program Files\VST lub katalogVST w naszej aplikacji DAW). W niektórychprzypadkach instalacja będzie polegać nauruchomieniu pliku instalacyjnego, którypoprowadzi nas przez cały proces, choć tuteż czasami konieczne będzie wskazanie docelowegofolderu, w którym ma się znaleźćinstrument/wtyczka.INSTRUMENTYAlpha CMSyntezator firmy LinPlug, bazujący na synteziesubtraktywnej, przy tworzeniu któregospecjalną uwagę zwrócono na odtworzeniebrzmienia typowego dla elektronicznychinstrumentów z lat 80. minionego wieku.Artillery2 CMTwórcą instrumentu jest firma Sugar Bytes,która opracowała nieco uszczuploną jegowersję CM. Artillery to dość unikalny „procesorefektów z klawiaturą”. Klawiszom możnaprzyporządkować różne efekty i wyzwalać jew dowolnej chwili.Astralis CMSyntezator opracowany przez firmę HomegrownSounds. Oferuje dwa bloki syntezyoraz polifoniczny i monofoniczny sekwencermodulacji. To znakomity instrument dotworzenia powłóczystych, przestrzennychstruktur brzmieniowych, które można wykorzystaćjako dźwięki tła lub nawet kompletnearanżacje.energyXT 2.5.3 CM Edition to w pełnifunkcjonalny program DAW, pozwalający nazapisywanie własnych projektów składającychsię z 6 śladów, 3 instrumentów VST, 1globalnej wysyłki oraz 1 efektu insertowegoVST na kanał miksera. CM Edition możnarozszerzyć do pełnej wersji komercyjnej nastronie www.energy-xt.com/supportAstralis Orgone CMDrugi instrument opracowany przezHomegrown Sound. Tym razem mamy doczynienia z syntezatorem, którego silnik syntezy(podwójny) bazuje na oscylatorach, dlaktórych źródłem są próbki w formacie WAV,co daje praktycznie nieskończone możliwościkreowania dźwięków.118Domowe studio nagrań

na płycie DVD

na płycie DVDna płycieDVD2,2 GB SAMPLI!Na naszym krążku zamieszczamy ponad2 GB sampli podzielonych na 11 katalogówtematycznych. Każdy z katalogów zawieramateriał o określonym charakterzebrzmieniowym lub stylistycznym.Możesz korzystać z tych sampli wewłasnych produkcjach muzycznychDum’n’bass50 zróżnicowanych brzmieniowo pętli perkusyjnychw typowej dla d’n’b „nerwowej”stylistyce. Pętle łatwo dają się dopasowaćdo tempa docelowego praktycznie każdegoprojektu drum’n’bass.GuitarWspaniała kolekcja pętli i sampli gitarowych,podzielonych na pięć różnych grup: FunkChops, Heavy Distortion, Nylon String Acoustic,Rock Crunch i Rock Rhythm. Znajdziemytu mocne rockowe riffy, efektowne przecinakirytmiczne oraz inteligentne i łatwedo wkomponowania w każdy projekt partiegitary akustycznej i klasycznej. W sumie 350różnego typu sampli i pętli.HousePięć kompletnych zestawów konstrukcyjnychw tempie 127 i 128 BPM. W każdyzestawie znajdziemy od kilkunastu dokilkudziesięciu pętli perkusyjnych, basowychi syntezatorowych, z których możnazbudować schemat nowocześnie brzmiącegoutworu w stylistyce house.Jazz ClubTrzy doskonałe zestawy pętli perkusyjnychw tempie 110 BPM, o brzmieniu kojarzącymsię z nowoczesnym jazzem granymw zadymionym klubie. Szereg pętli zostałoobrobionych efektami. Na okrasę kilkanaściepętli basu, gitary, elektrycznegoi akustycznego pianina oraz organówHammonda.Minimal HipHopWyjątkowy zbiór trzynastu zestawów konstrukcyjnychutrzymanych w różnych tempach– od nostalgicznego 73 GPM do mocnegoi dynamicznego 122 BPM. W każdym zestawieznajdziemy od kilku do kilkunastu elementówskładowych (partie bębnów, basu, syntezatorów,efektów i całe podkłady) oraz pojedynczedźwięki wykorzystane w partiach perkusyjnych.New DiscoIntrygujący zbiór sampli, podzielonychna sześć grup: Bass, Beat Mixes, Guitar, KitBreaks, Main Beats oraz Sweeps’n’Drops.W każdej grupie znajdziemy od kilku dokilkudziesięciu pętli, z których możemystworzyć własną aranżację w nowoczesnej,tanecznej stylistyce. Tempo wszystkich pętlito 125 BPM – idealne na parkiet.New PopTak brzmią wszystkie najnowsze hityz pierwszych miejsc list przebojów! Mamytu oddzielne zestawy basów, bitów i partiisyntezatorów, a wszystkie utrzymane w neutralnymtempie 100 BPM. Mając takie materiaływyjściowe bez trudu złożymy utwór,który nie będzie się różnił brzmieniowo odnajpopularniejszych produkcji z ostatnichmiesięcy.TechnoBasy, bity i syntezatory – wszystkie pętlew tempach od 120 do 132 BPM. Brzmieniautrzymane zarówno w klimacie starego,dobrego techno, jak i w stylistyce, którąaktualnie lubią klubowicze. Przy umiejętnymwykorzystaniu tego materiału możnauzyskać naprawdę spektakularne efekty.Trance82 oszałamiające pętle stopy z basem(w tym gatunku oba te instrumenty trzebazgrać ze sobą perfekcyjnie), pętle typowotransowego, narkotycznego basu orazesencja muzyki trance, czyli bramkowanesekwencje, hipnotyzujące arpeggia i totalniezrytmizowane zagrywki syntezatorowe.Urban RockW zasadzie rock, ale o bardzo współczesnym,miejskim charakterze. Jest w nim sporobrudu, ale jeszcze więcej energii i emocji.Znajdziemy tu trzy zestawy w tempach80, 88 i 95 BPM, a w każdym z nich szeregdoskonale spreparowanych partii gitar, bębnówi basu. Przygotujcie się na mocną jazdę!VocalPotrzebujesz kilku słów lub wokalnegofragmentu do swojego projektu? Znajdzieszje na naszej płycie DVD. Podzieliliśmy je nadwie grupy: wokal Ad Libitum (swobodnieśpiewane fragmenty melodii bez słów)oraz Words, czyli konkretnie brzmiące,często spotykane we współczesnej muzycetanecznej zwroty. Wszystkie w atrakcyjnym,żeńskim wykonaniu.Autorami sampli są ekipy Groove Criminals oraz CyclickSamples. Sample przygotowano dla magazynów FutureMusic oraz Computer Music.122Domowe studio nagrań

na płycie DVD