Świat Radio, kwiecień 2012 - UlubionyKiosk

OD REDAKCJIStr. 36Analizator PIMMasterFirma Anritsu wprowadza na ryneknowy przyrząd do pomiarówzniekształceń intermodulacyjnych.PIM Master generuje dwa sygnałydużej mocy o częstotliwościachzawierających się w paśmie rozpatrywanychstacji i musi współpracowaćz którymś z ręcznychanalizatorów firmy Anritsu, naktórym dokonywany jest właściwypomiar.Str. 22Sieciocentrycznaprzyszłość armiiO tym, że polski przemysł obronnyprzestał być na tle zagranicznej konkurencji„Kopciuszkiem” najlepiej widaćna przykładzie rezultatów osiągniętychprzez firmę Teldat, producenta międzyinnymi systemu JAŚMIN. Na temat działalnościfirmy rozmawiamy z prezesem– członkiem zarządu właścicielskiegoHenrykiem Kruszyńskim SP2BUW.Str. 32Yaesu FT-450DStr. 52Odbiorniknasłuchowcana 80 mW ubiegłorocznym konkursie PUK2011 w grupie A wyróżnienie otrzymałRyszard SP6IFN za odbiorniknasłuchowca Mini_Max. Urządzeniepracuje w układzie z pojedyncząprzemianą częstotliwości z sześciokwarcowymfiltrem drabinkowymi poza odczytem częstotliwości zostałowykonane całkowicie w oparciuo ogólnie dostępne tranzystory i innepodzespoły zalegające w szufladzieautora.Transceiver FT-450 firmy Yaesu ukazał się przed około czterema laty, a ostatniozostał usprawniony i o podwyższonych parametrach jest dostępny pod nazwąFT-450D. Główny naciskpołożono na poprawę ogólnejsprawności i łatwościużytkowania. Ma standardowowbudowany układATU, a dla każdego rodzajuemisji przewidziano trzyszerokości odbieranego pasma(2,4 kHz, 500 Hz i 300Hz). Pozostałe zmiany sągłównie kosmetyczne.Jeżeli te doniesienia sprawdzą się, to faktycznie czekanas rewolucja radiowa.Radio na skręconej faliPrenumeratanaprawdę wartoNa początku marca świat obiegłasensacyjna wiadomość o rewolucjiszykującej się w telekomunikacji.Po ponad 100 latach od praktycznegozastosowaniu radia, użytecznepasma fal radiowych stały się niesamowiciezatłoczone i dla nowychśrodków przekazu zaczęło brakowaćmiejsca. Jest jednak szansa na poprawętej sytuacji. Dzięki wykorzystaniu orbitalnego momentupędu OAM (ang. orbital angular momentum) – jednejz cech fal elektromagnetycznych, na tym samym paśmiebędzie można przekazywać wiele strumieni danych. Inaczejmówiąc, po zastosowaniu OAM pasma radiowe będą mogłyprzenosić znacznie więcej informacji, niż dotychczas.Choć publiczny pokaz wykorzystania w praktyce „skręcenia”fal radiowych w kształt podobny do korkociągu odbyłsię w czerwcu ubiegłego roku, dopiero 1 marca 2012 ukazałasię oficjalna publikacja naukowa na ten temat w magazynie„New Journal of Physics”. Zamieszczono tam dokładnyopis eksperymentu z przekazem obrazu dokonanego przezprof. Bo Thide ze szwedzkiego Instytutu Fizyki Kosmosui jego włoskich współpracowników (http://iopscience.iop.org/1367-2630/14/3/033001/article).Pokaz eksperymentu miał miejsce w Wenecji, gdzietłumy turystów obserwowały na ścianie Pałacu Dożów naplacu Świętego Marka obraz telewizyjny przesyłany przeznaukowców za pomocą sygnału radiowego z wyspy SanGiorgio. Badacze wyemitowali dwa sygnały audio w paśmienormalnie wykorzystanym przez jeden sygnał. Ciekawe,ile dodatkowych kanałów można w ten sposób uzyskaćw praktyce?Zdaniem głównego autora eksperymentu FabrizioTamburini w rozsądnych granicach ekonomicznych możnaużywać stanów OAM od –5 do +5, czyli otrzymamy 11kanałów na jednej częstotliwości nośnej. Przy dodatkowymużyciu multiplikowania, tak jak w cyfrowej telewizji, nakażdym z nich będzie można utworzyć 55 kanałów. Jeżeli tedoniesienia sprawdzą się, to faktycznie czeka nas rewolucjaradiowa.Na razie nie wiadomo, kiedy z pracy teoretyków skorzystamywszyscy, bo na praktyczne zastosowanie musimyjeszcze poczekać.Aktualnie trwają intensywne prace nad opracowaniemkompleksowego systemu, który może transmitować o wielewięcej niż dwa sygnały (wyniki mogą radykalnie zmienićliczbę kanałów RTV oraz sieci Wi-Fi, a także telefonii komórkowej).Życzymy powodzenia naukowcom, ale należy sądzić, żetak jak było ze wszystkimi innymi nowinkami – niebawemdo eksperymentów z radiem na skręconej fali włączą siętakże radioamatorzy.Andrzej JaneczekŚwiat Radio Kwiecień 20125

AKTUALNOŚCISprzętTecsun PL398BTPierwszy odbiornik globalny z BluetoothNa rynku pojawił się nowy model wysokiejklasy odbiornika radiowego firmy Tecsunmodel PL398BT.Konstrukcja bazuje na znanym już wcześniejmodelu PL-390, cenionym za doskonałeparametry odbiorcze zarównow paśmie UKF, jak również na falach krótkich,średnich i długich. W nowym modeluzastosowano dodatkowo obsługę technologiibezprzewodowej Bluetooth. MarkaTecsun znana jest nie tylko z jakości, alei z innowacyjności swoich produktów, jakopierwsza na świecie rozpoczęła produkcjęodbiorników radiowych wyposażonychw układy cyfrowej obróbki sygnału DSPoparte na mikroprocesorach amerykańskiejfirmy Silicon Labs. Teraz zaprezentowałapierwszy na świecie przenośny odbiornikglobalny umożliwiający bezprzewodoweodtwarzanie muzyki (informacji, podcastów)z zewnętrznego źródła, jakim możebyć telefon komórkowy, tablet, komputerlub inne urządzenie pracujące w technologiiBluetooth.PL-398BT używa układu DSP serii Si4734i zapewnia znakomitą czułość i selektywnośćodbiornika oraz bardzo dobry stosunekS/N sygnału użytecznego do szumu.Ma również opatentowany system wyszukiwaniastacji ETM (Easy Tuning Mode).Specyfikacja techniczna odbiornika: zakres odbieranych częstotliwości: FM:87–108 MHz; MW: 522–1620 kHz (wybórkroku 9 kHz lub 10 kHz); LW: 153–513kHz; SW: 2300–21950 kHz mikroprocesor DSP: SiLabs si4734 wybór szerokości odbieranego sygnału:1, 2, 3, 4, 6 kHz funkcja ETM (Easy Tuning Mode) dlapasma FM, MW, LW i SW funkcja ATS (Auto Tuning Storage) dlapasma FM, MW, LW i SW liczba komórek pamięci: 550 wielofunkcyjny podświetlany wyświetlaczLCD pokazujący m.in. częstotliwość,siłę sygnału, stosunek S/N (signalto noise) zegar elektroniczny (format 12/24 h)z alarmem i funkcją sleep timer wbudowany termometr elektroniczny(temperatura w °C lub °F) wejście line-in obsługa urządzeń korzystających z Bluetooth wejście dla anteny zewnętrznej wbudowany układ ładowania akumulatorkówNi-MH (złącze USB)PL-398BT z pewnością jest jednym z najbardziejzaawansowanych i najlepszychprzenośnych odbiorników radiowych narynku, co potwierdza duża popularnośći znakomite opinie użytkowników poprzedniegomodelu PL-390 (bez komunikacjibezprzewodowej).[www.ERcomER.pl]AktualnościStandard Horizon HX760EPływający radiotelefon morskiNa otwarcie najbliższego sezonu wodnegoCon-Spark wprowadził do oferty nowyręczny radiotelefon morski VHF StandardHorizon HX760E.Dzięki zastosowaniu technologii Blue toothurządzenie ma możliwość komunikacjigłosowej i otrzymywania sygnałów pomiędzyopcjonalną słuchawką Bluetooth BH-2a radiotelefonem.Obudowa radiotelefonu jest wodoodporna(IPX7; 1 m na 30 minut) i może pływać napowierzchni wody, dzięki czemu po wpadnięciudo wody radiotelefon można bezproblemu wyłowić.Inne najważniejsze właściwości HX760E: wszystkie kanały morskie międzynarodowe,USA oraz kanadyjskie 6 W mocy nadawania, ponadto wybórmocy 1 W, 2,5 W lub 5 W bardzo trwała konstrukcja, ergonomicznykształt 700 mW głośnik audio unikalna sygnalizacja SOS światłem strobowym programowane skanowanie, skanowaniez priorytetem, podwójne oraz potrójneobserwowanie wbudowany czujnik temperatury wskaźnik głośności i blokady szumów nawyświetlaczu wodoszczelne gniazdo pozwalające napodłączenie głośnika/mikrofonu 1150 mAh akumulator litowo-jonowy funkcja blokady klawiatury natychmiastowy dostęp do kanału alarmowego(przycisk 16/9)HX760E został stworzony do pracy w najcięższychwarunkach na morzach i oceanach,zapewniając łączność cały dzień,oferując ergonomiczny kształt oraz solidnąobudowę.Ponadto ma możliwość dostępu do wieluzaawansowanych funkcji (wbudowanytermometr, wskaźnik poziomu głośnościi blokady szumów na wyświetlaczu, światłostrobowe SOS, programowane skanowanie,skanowanie z priorytetem, podwójnynasłuch, złącze mikrofonowe).Wyższa moc nadawania (6 W) pozwalarozmawiać na większą odległość, przesyłającbardziej czysty sygnał w porównaniuz pracą na niższej mocy.Wśród licznych akcesoriów dostępne są 3różne mikrofony, w tym jeden wodoszczelnyoraz słuchawka Bluetooth BH-2.HX760E normalnie jest zasilany z wewnętrznegoakumulatora litowo-jonowegoo pojemności 1150 mAh, ale może też korzystaćz baterii alkalicznych AAA (wymaganyjest pojemnik na baterie FBA-38).W skład kompletu wchodzi: HX760E (częśćnadawczo-odbiorcza), CAT460 (antenamorska), FNB-V99Li (akumulator litowo-jonowy7,4 V/1150 mAh), CD-39 (podstawado ładowania), PA-48C (ładowarka 220V do podstawy CD-39), zaczep do paskaCLIP-19 (klips), instrukcja obsługi w j. polskimi angielskim. Wyposażenie opcjonalnestanowi: BH-2 (zestaw nagłowny Bluetooth),MH-57A4B (mikrofonogłośnik),MH-73A4B (mikrofonogłośnik wodoszczelny),VC-24 (zestaw nagłowny VOX), VC-27(zestaw kamuflowany), CD-40 (podstawado ładowania Bluetooth BH-2; wymaga ładowarkiPA-46), PA-46 (ładowarka 220V ACdo CD-40), CN-3 (przejściówka antenowaBNC na SMA).[www.yaesu.pl]6Świat Radio Kwiecień 2012

Spokojnie, to był tylkoprimaaprilisowy żart...Same plusy: start za darmo, późniejdo 50% taniej (patrz str. 12) 80% zniżki na e-prenu-meratę (dostęp przedukazaniem się pismaw kioskach!) krok w stronę Klubu AVT(patrz str. 65i www.avt.pl/klub) rabaty i przywileje KlubuAVT-elektronika (www.avt.pl/klub-elektronika) archiwalia gratis (patrzstr. 12)Jeszcze niezaprenumerowałeś?!Prenumerata jest przecież zbyt kusząca,by o niej zapomnieć: zniżki na www.sklep.avt.plKażdy, ktozaprenumeruje„Świat Radio”w kwietniu br., otrzyma– do wyboru:płytę„When A ManLoves A Woman”koszulkęz logo„Świata Radio”lubInformację, jaki prezent wybierasz, przekaż nam przed 1 maja – poprzez www.swiatradio.pl/prezent,e-mailem (prenumerata@avt.pl), faksem (22 257 84 00), telefonicznie (22 257 84 22)lub listownie (Wydawnictwo AVT, Dział Prenumeraty, ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa)Nie lubisz płacić wszystkiego na raz? Pomyśl o stałym zleceniu bankowym (www.avt.pl/szb)

enumeruj! Prenumerujza darmolub półdarmoJeśli jeszcze nie prenumerujesz ŚR, spróbuj za darmo! My damy Ci bezpłatną prenumeratę próbną od maja 2012 do lipca 2012, Ty udokumentujswoje zainteresowanie ŚR wpłatą kwoty 108,00 zł na kolejne 9 numerów (sierpień 2012 – kwiecień 2013). Będzie to coś w rodzaju zwrotnej kaucji. Jeśli nie udanam się przekonać Cię do prenumeraty i zrezygnujesz z niej przed 16.07.2012 r. – otrzymasz zwrot całej swojej wpłaty.bezpłatna prenumerata próbna prenumerata 9-miesięczna (VAT 5%)od maja 2012 r. do lipca 2012 r. od sierpnia 2012 r. do kwietnia 2013 r.3 x 0,00 zł = 0,00 zł 9 x 12,00 zł = 108,00 złJeśli już prenumerujesz ŚR, nie zapomnij przedłużyć prenumeraty! Rozpoczynając drugi rok nieprzerwanej prenumeraty ŚR nabywasz prawa do zniżki.W przypadku prenumeraty rocznej jest to zniżka w wysokości ceny 2 numerów. Rozpoczęcie trzeciego roku prenumeraty oznacza prawo do zniżki o wartości 3 numerów,zaś po 3 latach nieprzerwanej prenumeraty masz możliwość zaprenumerowania ŚR w cenie obniżonej o wartość 4 numerów. Jeszcze więcej zyskasz, decydującsię na prenumeratę 2-letnią - nie musisz mieć żadnego stażu Prenumeratora, by otrzymać ją w cenie obniżonej o wartość aż 8 numerów! Więcej - po 3 latach nieprzerwanejprenumeraty upust na cenie prenumeraty 2-letniej równy jest wartości 10 numerów, a po 5 latach zniżka osiąga wartość 12 numerów, tj. 50%!ceny prenumeraty (VAT 5%, standardowa cena prenumeraty rocznej – 132,00 zł)okres dotychczasowej nieprzerwanej prenumeratyrok 2 lata 3 lata lub 4 lata 5 i więcej latrocznej 120,00 zł (2 numery gratis) 108,00 zł (3 numery gratis) 96,00 zł (4 numery gratis)2-letniej 192,00 zł (8 numerów gratis) 168,00 zł (10 numerów gratis) 144,00 zł (12 numerów gratis)PAMIĘTAJ ! TYLKO PRENUMERATORZY * ) : otrzymują 80% zniżki przy zakupie równoległej prenumeraty e-wydań (patrz str. 10) mogą otrzymywać co miesiąc bezpłatny numer archiwalny ŚR! (zamawiając dowolne z dostępnych jeszcze wydań sprzed lipca 2011 r. – otrzymasz je wrazz prenumeratą; zamówienie możesz złożyć mailem na nasz adres prenumerata@avt.com.pl) zostają członkami Klubu AVT i otrzymują wiele przywilejów oraz rabatów*) nie dotyczy prenumerat zamówionych u pośredników (RUCH, Poczta Polska i in.); nie dotyczy bezpłatnych prenumerat próbnych.CENY PRENUMERATY W WERSJI ELEKTRONICZNEJ (prenumerata e-wydań, 23% VAT)6-miesięczna 12-miesięczna 24-miesięcznastandard 51,60 zł 90,00 zł 164,00 złdla prenumeratorów 10,00 zł 18,00 zł 32,80 złCz³onkom Polskiego Zwi¹zku Krótkofalowców oferujemy 12-miesiêczn¹ prenumeratêze specjalnym rabatem 40%, czyli za 86 z³Prenumeratê zamawiamy:Najprościejdokonuj¹c wp³atyNajłatwiejNajwygodniejwype³niaj¹c formularz w Internecie(na stronie www.swiatradio.com.pl)– tu mo¿na zap³aciæ kart¹,wysy³aj¹c na numer 0663 889 884 SMS-a o treœci PREN– oddzwonimy i przyjmiemy zamówienie (koszt SMS-a wg Twojej taryfy),przesy³aj¹c (faksem lub poczt¹) wype³niony formularz ze strony 55 tego numeru ŒR,zamawiaj¹c za pomoc¹ telefonu, e-maila, faksu lub listu.Dzia³ Prenumeraty Wydawnictwa AVT, ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa,Faks: 022 257 84 00, tel.: 022 257 84 22, e-mail: prenumerata@avt.com.pl

ZawodyAKTUALNOŚCITerminy międzynarodowe ARDF na rok 2012 r.ARDF 2012ARDF (Amateur Radio DirectionFinding) to amatorska radiolokacjaczy radio-orientacja zwana popularnie„łowami na lisa”. Tymjednym z wszechstronnych sportówkrótkofalarskich zajmują sięw kraju cztery organizacje: PolskiKlub Radiolokacji Sportowej (PKARS jako klub Polskiego ZwiązkuKrótkofalowców), Polski ZwiązekRadioorientacji Sportowej (PZRS- członek zwyczajny EuropejskiejFederacji Radioorientacji Sportowej),Liga Obrony Kraju i ZwiązekHarcerstwa Polskiego.Kalendarz najważniejszych startóww łowach na lisa w 2012 r.zawiera tablica.Mistrzostwa ARDF rozgrywane sąw Europie od ponad 50 lat, a Polskabyła kilkukrotnie gospodarzemtakich międzynarodowych zawodów.Do chwili obecnej miały miejscenastępujące mistrzostwa:„Łowy na lisa” to zawody polegającena odszukiwaniu nadajnikóww nieznanym terenie za pośrednictwemodbiornika wyposażonegow anteny kierunkowe. Wygrywaten zawodnik, który w jak najkrótszymczasie odnajdzie wszystkienadajniki.W ostatnim czasie zostały wprowadzonenowe dyscypliny/konkurencjeARDF. Obok tych stosowanychjuż w Polsce (Foxoring, Zawodydługodystansowe, SNS - SportowaNawigacja Satelitarna) pojawiłyZawody nocne i Mistrzostwaw sprincie.FoxoringUczestnicy zawodów, posługującsię odbiornikami KF lub UKFz anteną kierunkową, mapą, naktórej są wykreślone punkty kontrolne(PK) i kompasem, odnajdująmikronadajniki w odpowiedniejliczbie dla każdej kategorii. Abydotrzeć w rejon mikronadajnikóworaz na metę, zawodnicy musząwykazać się znajomością orientacjiw terenie (tak samo jak w biegu naorientację - BnO).Sportowa Nawigacja Satelitarna(SNS)Zawodnik, posługując się odbiornikiemGPS, kompasem i mapą,na której wykreślono start i metę,odnajduje PK (ma ich parametryw systemie UTM lub w stopniach)w odpowiedniej liczbie dla każdejkategorii wiekowej.Mistrzostwa długodystansoweZawody są połączeniem klasycznegobiegu na KF i UKF. Przeprowadzanesą dla starszych kategoriiwiekowych, od juniorów wzwyż.Odbiorniki drugiego pasma sąprzewożone na półmetek, gdzieuczestnik otrzymuje także nowąmapę.Zawody nocneZawody także tylko dla kategoriistarszych, rozpoczynają się po nastaniuciemności. Wymagają dużejuwagi i wyposażenia w dobrelatarki.Mistrzostwa w sprincie (zawodyna krótkim dystansie)Zawody wymagające nie tylkoKalendarz najważniejszych startów w łowach na lisa w 2012 r.1 Puchar Roztocza, Długodystansowe Mistrzostwa Polski 20–22.04. Zamość2 Puchar Ziemi Wałeckiej 27–29.04. Wałcz3 „Lwowskie Polowanie” 28.04–2.05. Lwów4 Mistrzostwa Polski PZK 11–13.05. Bydgoszcz5 Ogólnopolskie Zawody Młodzieży Szkolnej 25–27.05. Lidzbark6 Mistrzostwa Polski Juniorów Młodszych 25–27.05. Lidzbark7 Otwarte Ogólnopolskie Zawody Dzieci i Młodzieży LOK V/VI do ust. Bydg./Katow.8 Puchar Wisły 29.06–01.07. Gardeja9 Międzynarodowe Mistrzostwa Ukrainy 29.06–01.07. Łuck10 5 days ARDF 04–08.07. do ustalenia11 TAFISA World Games 06–10.07. Siauliaji12 Młodzieżowe Mistrzostwa Europy 1-IARU 11–14.07. Siauliaji13 Mistrzostwa Polski w Foxoringu 20–22.07. Ochędzyn14 Mistrzostwa Polski w Sportowej Nawigacji Satelitarnej 20–22.07. Ochędzyn15 Międzynarodowe Mistrzostwa Polski 03–05.08. Zakopane16 Mistrzostwa Świata IARU 10–15.09. Kopaonik17 Międzynarodowe Mistrzostwa Czech 21–23.09. do ustalenia18 „Bieg Huberta” 12–14.10. Zamość19 „Jurassic Cup” 19–21.10. Jura K.-Cz.20 Puchar Niepodległości 11.11. WałczUrszula Byrdy (Bielsko-Biała), Anna Pilarczyk (Chojnice)drużynowe wicemistrzynie EuropyAnna Pilarczyk (Chojnice), wicemistrzyni EuropyAdrian Niedźwiedzki (Zamość), MateuszSzczypior (Gardeja), Piotr Nalepko(Zamość), drużynowi brązowi medaliściEuropyszybkości biegowej, ale równieżwysokiej operatywności (krótszetrasy). Po starcie zawodnik kierujesię sygnałami nadajnikówz pierwszej części terenu, na której5 nadajników pracuje z tradycyjnąszybkością, lecz praca każdegoz nich trwa cyklicznie 12 s. Następniezawodnik biegnie do nadajnikawidowiskowego, pracującegona innej częstotliwości, po czymodnajduje kolejne 5 nadajników,które pracują na wyższej częstotliwościi z większą szybkością kluczowania.Polscy zawodnicy podczasmistrzostw ARDF wiele razystawali na podium. Te historycznezdjęcia dotyczą Mistrzostw Europy2009 w Bułgarii.Mistrzostwa Europy(I Regionu IARU):1961 Sztokholm Szwecja1962 Ankaron Jugosławia1963 Wilno ZSRR1965 Warszawa Polska1967 CervenaCzechosłowacja1971 Duisburg RFN1973 Komlo Węgry1977 Skopje Jugosławia1993 Milovy Czechy1995 Chtelnica Słowacja1996 Borovec Bułgaria1999 Ludberg Chorwacja2001 La Salvetat Francja2003 Cetniewo Polska2005 Tara Zlatibor SerbiaCzarnogóra2007 Bydgoszcz Polska2009 Obzor Bułgaria2011 Baile Feliks RumuniaMistrzostwa Świata:1980 Cetniewo Polska1984 Oslo Norwegia1986 Sarajewo Jugosławia1988 Beatenberg Szwajcaria1990 StrbskePleso Czechosłowacja1992 Siofok Węgry1994 Sodertalje Szwecja1997 Sankt Englmar Niemcy1998 Nygerhaza Węgry2000 Nanjng Chiny2002 Tatrańske MatireSłowacja2004 Brno Czechy2006 Primorsko Bułgaria2008 Hwaseong Korea Pd.2010 Opatija ChorwacjaŚwiat Radio Kwiecień 201213

PREZENTACJASystemy komunikacji profesjonalnejIdea zintegrowanej łączności dla służb reagowania kryzysowegoNowy system łącznościW artykule przedstawiono alternatywną dla homogenicznych systemówideę zapewnienia zintegrowanej łączności służbom reagowania kryzysowego.Już wiele lat temu w Polsce dostrzeżonopotrzebę zorganizowaniazintegrowanej łączności dla służbreagowania kryzysowego. Przezkryzys autor rozumie każdą sytuacjęnagłą wymagającą działania służbpod presją czasu. Będzie to więczarówno lokalny groźny wypadekna drodze krajowej, jak i zagrożeniepowodziowe obejmujące znacznąpowierzchnię kraju. Potrzeba zintegrowanejłączności jest oczywista,jeśli zważy się, że podczas akcji działająsłużby o różnym profilu i podległeróżnym instytucjom, a sprawnawymiana informacji między nimijest warunkiem koordynacji działańoraz skuteczności prowadzonychoperacji. Od niej może też zależećzdrowie i życie obywateli oraz funkcjonariuszy.Przez długi czas dominowałaidea budowy ogólnokrajowej, zunifikowanejinfrastruktury przeznaczonejdo łączności służbowejnp. na bazie standardu Tetra. Takasieć do tej pory jednak nie powstała.Wydaje się, że główne powodysą dwa: ogromne koszty takiego przedsięwzięcia,sięgające miliardówzłotych problem związany z wyznaczeniemgospodarza infrastrukturyTab. 1. Porównanie systemu homogenicznego z heterogenicznymCechaTetra/homogenicznyŁączność zintegrowana/heterogeniczneNakłady inwestycyjnstrukturyOgromne – budowa nowej infra-Niskie – zakup bram i ewentualnie terminaliNakłady operacyjne Niskie Prawdopodobnie nieznacz nie większe niż wewłasnym systemiePokrycie, mobilnośćŻaden porównywal ny z Polską krajnie zbudował pokrycia 100%Bliskie 100% z dużą redundancją ze względu nawielość operatorówi technologii.Transfer danychul. Hutnicza 381-212 Gdyniawww.radmor.comul. Śniadeckich 1000-656 Warszawawww.mindmade.plNiskie przepustowości, 300 kbit/sw Tetra 2 kosztem dużej zajętościpasmaOchrona inwestycji Konieczność wycofania systemówniezgodnych z TetraDywersyfikacja Tak, ze względu na dostawcówzamówieńCechy trunkingowe TakDuże, od terminalaUMTS...HSPA+128kbit/s...11,1Mbit/sdo terminalaCDMA-1x...HSPA+153kbit/s...21,1Mbit/sPełna, istniejące systemy włączane do zintegrowanejłącznościTak, ze względu na dostawców oraz technologieTak w ramach systemów składowych, jeśli jąmająTryb DMO Tak Tak w ramach systemów składowych, jeśli jąmają. Tak pomiędzy bramamiZarządzanie Wyróżniony gospo darz systemu Po stronie operatorówczęstot.Szyfrowanie Tak MożliweCzas dostępu,opóźnieniaUstalone, niskieJak w ramach systemów składowych, nieznaczniewiększe opóźnienia w łączącej sieci pakietowej IPDostępność,pojemnośćDuża, zgodna z projektem Tak, zgodna z umową z operatoremświadczącej usługi dla pozostałychużytkowników.W niniejszym artykule przedstawionajest alternatywna ideazapewnienia zintegrowanej łącznościsłużbom, biorąca pod uwagęoba powyższe problemy.Idea systemuheterogenicznegoW prezentowanej propozycjizamiast zmieniać technologię komunikacjiw różnych instytucjachproponuje się umożliwienie komunikacjipomiędzy istniejącymisystemami za pomocą mobilnychbram (np. jednocześnie CDMA,UMTS, HSPA+) oraz oparcie komunikacjio transfery pakietowew sieciach komórkowych.Z technicznego punktu widzeniadla każdego typu służbowejsieci łączności (analogowej lubcyfrowej, pracujących na różnychczęstotliwościach) należy stworzyć„bramę”, która stanie się elementemskładowym każdego zsystemów. Urządzenie takie, zamontowanena pojeździe, będzieprzemieszczało się z grupą robocząi zapewniało interfejs dowspólnego medium komunikacyjnego– pakietowej sieci IP. Dla zapewnieniauniwersalności, dużegozasięgu działania oraz niezawodnościbrama powinna obsługiwaćkilka interfejsów. Mogą to być siecikomórkowe działające w różnorodnychtechnologiach: HSPA+,HSPA, UMTS, CDMA-2000 (zarównoEVDO, jak 1x). Do listy mediównależy dołączyć WiFi, gdyż jestto bardzo wygodna technologiado organizowania lokalnych sieciłączności ad hoc, zwłaszcza gdyinne media zawiodą. Zależnie odkonfiguracji oraz dostępnych mediówi ich parametrów brama będziewybierała medium oferującenajlepszą jakość komunikacji, zachowującciągłość istniejących połączeń.Brama zachowuje równieżwszystkie aspekty funkcjonalnedziałania komunikacji w ramachkażdego z systemów służbowych.Dodatkowo udostępnia łącznośćgłosową z dyspozytorem (znajdującymsię w pakietowej sieci IP),zapewnia szerokopasmowy transferdanych oraz łączność z innymi20Świat Radio Kwiecień 2012

WYWIADProducent wojskowego sprzętu radiokomunikacyjnegoRozmowa z przedstawicielem polskiego rynku zbrojeniowegoSieciocentryczna przyszłość armiiO tym, że polski przemysł obronny przestał być na tle zagranicznejkonkurencji kopciuszkiem, najlepiej widać na przykładzie rezultatówosiągniętych przez firmę Teldat. Jej produkty teleinformatyczne to najwyższa,światowa półka. Na temat działalności firmy rozmawiamy z jejprezesem – członkiem zarządu właścicielskiego Henrykiem KruszyńskimSP2BUW.HK: Jeszcze zanim zdjąłem mundur,było dla mnie jasne, że polskiewojsko potrzebuje nowoczesnychrozwiązań teleinformatycznych.Mieliśmy ich wtedy jak na lekarstwo,a to, co było, kupowano zaogromne pieniądze na Zachodzie,bo polskie firmy w ogóle nie podejmowałytego typu zagadnień.Red.: Więc zamiast emeryturyi odpoczynku postanowiłeś rozkręcićwłasną firmę?HK: Tak, ale nie sam. Firmę założyłemz moim przyjacielem z wojska,Markiem Cichockim, który równieżrozstał się z naszą armią.Red.: Skoncentrowaliście się naprodukcji dla wojska?HK: Dokładnie. Od samego początkuistnienia Teldatu profildziałalności był jasno określony– produkcja wojskowa. Oczywiścieopracowujemy i produkujemyrównież urządzenia na rynek cywilny,ale one pojawiły się w naszejofercie nieco później.Red.: Zaczynaliście od kilku osób,a dziś ilu pracowników macie?HK: Obecnie średnioroczne zatrudnieniew Teldacie wynosiokoło 200 osób. W zdecydowanejwiększości są to młodzi inżynierowie,zafascynowani technikąi bardzo dobrze władający swojąprofesją. Średnia wieku w naszejfirmie to 35 lat.Red.: Jakie produkty przez Wasopracowane i wyprodukowanetrafiły do polskiej armii?HK: Polskie Siły Zbrojne użytkująkilkadziesiąt rodzajów skonstruowanychprzez naszych inżynierówsystemów i urządzeńteleinformatycznych, np. kompletneaparatownie, systemystacjonarne – m.in. ZintegrowaneWęzły TeleinformatyczneKTSA, polowe systemy teleinformatyczneoraz SieciocentrycznaPlatforma TeleinformatycznaJAŚMIN, eksploatowananp. w jednostkach polskich SiłZbrojnych i w polskich kontyngentachwojskowych poza granicamikraju.Red.: Zapewne jesteś dumnyz każdego z wymienionych produktów,ale który uważasz za tennajważniejszy dla kierowanejprzez Ciebie firmy?Redakcja: Od kiedy istnieje Teldat?Henryk Kruszyński: Firma powstałablisko 16 lat temu.Red.: Czym się zajmujecie?HK: Projektowaniem, wytwarzaniem,instalowaniem i utrzymaniem(w tym serwisowaniem)specjalistycznych systemów (urządzeń)elektronicznych, teleinformatycznych,informatycznych, telekomunikacyjnychi alarmowych.Świadczymy też usługi jako operatorłączności satelitarnej.ŚR.: Skąd pomysł na taki, a nieinny profil biznesu?System JAŚMIN podczas ćwiczeń NATO CWID 2008 w norweskiej bazie wojskowejw Lillehammer22Świat Radio Kwiecień 2012

PREZENTACJARadiotelefony UHFRęczna radiostacja D-STARIcom ID-31ESystem D-STAR to otwarty protokół łączności cyfrowej opracowanyprzez Japan Amateur Radio League (JARL), coraz bardziej popularnyw Europie, także wśród polskich krótkofalowców. System łączeniaprzemienników D-STAR przez sieć internetową stworzył nowe i szerokiemożliwości wykorzystywania radiotelefonów amatorskich.System stopniowo zdobywa w naszym kraju coraz większą rzeszę zwolenników.Nad popularyzacją D-STAR w Polsce pracuje firma Icom PolskaSp. z o.o. z Sopotu, która w zeszłym roku przekazała między innymiklubom radiowym trzy zestawy przemienników D-STAR. Zainteresowanieradiotelefonami przystosowanymi do pracy w tym systemie wyraźniewzrasta, a szczególną popularnością zaczyna się cieszyć najnowszyradiotelefon tej serii: ID-31E.Od poprzednich modeli przenośnychradiotelefonów D-STAR(IC-E92D, IC-E80D) ID-31 różnisię wymiarami wynoszącymi tylko58 × 95 × 25,4 mm, wagą 225 g(z akumulatorem BP-271 i anteną),standardowo wbudowanymodbiornikiem GPS i zawartymw pamięci spisem przemiennikówcyfrowych wyraźnie ułatwiającymkorzystanie z nich bez koniecznościskomplikowanego wprowadzaniadanych. Już na pierwszy rzutoka zwraca uwagę brak klawiaturynumerycznej i niewielka liczbaelementów obsługi – w składktórych wchodzi wielofunkcyjnyklawisz-manipulator – oraz szczelinadla kart pamięci SD. Po założeniuakumulatora, anteny i zamknięciugumowych przykrywekna gniazdkach obudowa spełniapod względem wodoszczelnościwymagania normy IPX7 (30 minprzebywania w wodzie o głębokości1 m).Radiostacja w wersji europejskiejpokrywa tylko pasmo amatorskie70 cm (430–440 MHz), chociażw Internecie pojawiły się jużpropozycje modyfikacji rozszerzającychten zakres. Wszelkie przeróbkitego typu pociągają jednakza sobą utratę gwarancji, dlategoteż rezygnujemy z dalszego zajmowaniasię tą sprawą i podawaniazwiązanych z tym adresówinternetowych.Oprócz cyfrowej transmisjidźwięku w standardzie D-STARID-31E pracuje także analogowąemisją FM z dewiacją szeroką (kanał25 kHz) i wąską (kanał 12,5kHz). Możliwości w tej dziedzinienie odbiegają od powszechniewystępujących w radiostacjachanalogowych, dlatego też autorskoncentrował swoją uwagę główniena sprawach związanych z systememD-STAR.O ile w łącznościach analogowychograniczenie zakresu do pasma70 cm jest pewną niedogodnościądla użytkowników, o tyle w warunkachpolskich w łącznościachD-STAR nie ma to praktycznegoznaczenia, ponieważ wszystkie dotąduruchomione przemienniki D--STAR pracują w paśmie 70 cm.W odróżnieniu od rozpowszechnionychminiaturowychmodeli radiostacji FM, w którychmoc nadajnika jest przeważnieograniczona do 1–1,5 W, ID-31Edysponuje typową obecnie dlaradiostacji przenośnych mocą 5W (przełączaną na 2,5/0,5/0,1 W).Przy pełnej mocy nadawania standardowyakumulator litowo-jonowyBP-271 (7,4 V/1200 mAh)wystarcza na około 2 godziny, intensywnejpracy w eterze albo na8 godzin nasłuchu połączonegoz nagrywaniem. Dla standardowegocyklu 1:1:8 (nadawanie/odbiór/oczekiwanie) producent podajeok. 4,5 godz. czasu pracy emisjąFM. Czas ten może być o okołopół godziny krótszy dla emisji D--STAR. W ramach akcesoriów dodatkowychdostępny jest takżeakumulator BP-272 o pojemnościWyświetlacz z danymi GPS2000 mAh wystarczający na około8 godzin pracy w trybie analogowym.Przy pracy z baterii (pojemnikBP-273 mieści trzy paluszki 1,5V) moc nadajnika jest ograniczonado 100 mW. Radiostacja może byćtakże zasilana z zewnętrznego zasilaczao napięciu 10–16 V. Przynapięciach przekraczających 14V moc wyjściowa jest automatycznieobniżana do 2,5 W dla ochronystopnia końcowego nadajnika.Po lewej stronie obudowyponiżej przycisków nadawaniai blokady szumów pod gumowąprzykrywką znajduje się szczelinadla kart pamięci microSD lubmicroSDHC o pojemnościach od2 do 32 GB. Karty te mogą służyćdo nagrania dźwięku (moduł o pojemności2 GB wystarcza na 30godzin nagrania o dobrej jakościgłosu), do zapisu parametrów konfiguracyjnych,zawartości pamięcikanałów, automatycznej odpowiedzigłosowej, współrzędnych GPSprzebywanej trasy i spisów przemiennikówcyfrowych. Mogą onebyć również używane do przenoszeniadanych między radiostacjąa komputerem (pod warunkiemwyposażenia go w odpowiedniczytnik) lub też do kopiowania ichna inne egzemplarze radiostacji.Wyjście w eter w systemie cyfrowymwymaga wpisania do pamięciwłasnego znaku wywoławczego.ID-31E ma 6 komórek pamięci,w których można umieścić kilkawariantów własnego znaku używanychw różnych sytuacjach lubznaki innych użytkowników np.licencjonowanych członków rodziny.Praca przez przemiennikiD-STAR lub w sieci światowej wy-28Świat Radio Kwiecień 2012

Recenzje książekŁĄCZNOŚĆNikola Tesla i jego genialne wynalazkiWładca piorunówWydawnictwo Videograf II wydało w ubiegłym roku książkę PrzemysławaSłowińskiego i Krzysztofa K. Słowińskiego „Władca piorunów;Nikola Tesla i jego genialne wynalazki”. Jest to bardzo dobrze przedstawionabiografia genialnego Serba, przez wielu uważanego za ekscentrykai wariata, przez innych zaś – za człowieka, który wyprzedził stulecie.Losy i dokonania tego geniusza,wizjonera i szaleńca, owiane przezlata tajemnicą, są ostatnio odkrywanena nowo.Autorzy starali się bardzo wszechstronniei rzetelnie przybliżyćsylwetkę genialnego naukowca(rzeczowo, a jednocześnie z fantazjąi polotem). Dzięki temu NikolaTesla jawi się z jednej stronyjako normalny człowiek z różnymisłabościami, a z drugiej genialnywynalazca mający wielki wpływna rozwój nauki i techniki. Ta bogatai ze szczegółami biografia, maniesamowitą siłę sugestywnegooddziaływania na zmysły i wyobraźnięczytelnika, która z łatwościąprzenosi go o wiek w realiaAmeryki. Przy okazji poznajemywielu ludzi mających znaczącywpływ na życie i osiągnięcia Tesli.Są tam zarówno przyjaciele, przeciwnicy,mecenasi, współpracownicy,a wszystko to przedstawionez wielkim rozmachem z uwzględnieniemtła historycznego i ekonomicznegooraz politycznegoprzełomu wieków.Dzięki takiemu podejściu autorówdo tematu, możemy obserwowaćnie tylko gwałtowne i burzliweświatowe przemiany oczami naukowca,lecz także samego Teslęz punktu widzenia jemuwspółczesnych.Wszechstronność biografii na tymsię jednak nie kończy, bowiemzawiera ona również szczegółoweopisy wynalazków i eksperymentów,a także metod naukowych,jakimi posługiwał się Tesla.Wydawać by się mogło, że takieopisy mogą być nudne i niezrozumiałe,ale jest wręcz odwrotnie.Autorom w przemyślany sposóbudało się uchwycić legendarnącharyzmę i niezwykle złożoną osobowośćwielkiego Serba oraz oddaćducha jego geniuszu. Wszystkoto sprawia, że trudno oderwaćsię od lektury i wyzwolić spoduroku niesamowitego człowieka.Nicola Tesla urodził się 10 lipca1856 roku w chorwackiej wiosceGospiciu w zachodniej Bośni. Jużjako małe dziecko wykazywał niezwykłezdolności i zainteresowania.W wieku pięciu lat zbudowałswój pierwszy model, jakim byłonietypowe koło wodne, a jakodziewięciolatek skonstruował silniknapędzany przez chrabąszcze.Miał niezwykłą fotograficzną pamięći gdy miał 12 lat znał już napamięć tablice logarytmiczne.Bez żadnych trudności opanowałsześć języków i posiadał też zdolnośćmierzenia przedmiotów naoko oraz wykonywania skomplikowanychobliczeń w pamięci.Ponieważ nikt w Europie się nimnie zainteresował, więc Tesla wyruszyłw wielką podróż do USA,gdzie zatrudnił go słynny wynalazcaTomasz Edison. Edison specjalizowałsię w prądzie stałym,zaś Tesla wolał prąd zmienny,który można łatwiej przesyłać nawiększe odległości.Początkową rywalizację wygrałEdison i stał się bohaterem Ameryki,ale Tesla otworzył własną firmę,która miała zapoznać świat z jeszczenieznanym prądem zmiennym.Według jego pomysłu zbudowanona wodospadzie wielkąelektrownię, która wytworzyłatyle energii aby zasilać oddalone o42 km miasto Buffalo. Tesla zapragnąłdać całemu światu darmowąenergię i do tego celu wybudowałwielkie laboratorium w ColoradoSprings. Gdy wszystko byłozapięte na ostatni guzik, uruchomiłswoje urządzenie. Niestetyzamiast darmowego prądu, nastąpiłowielkie spięcie, które w nocypogrążyło cały stan Koloradow całkowitych ciemnościach. Teslapodejrzewał, że był to sabotaż jegopomocników, którzy rzekomo byliszpiegami jego konkurentów.Kolejnym wynalazkiem, nad którympracował, był tak zwany „promieńśmierci”. Miał on niezwykłą,niszczącą moc w postaci fal dźwiękowych,niewidzialnych dla ludzkiegooka. Dodziś nie wiadomoczy potężnaeksplozja, jakamiała miejscew 1908 roku, znana jako katastrofatunguska na Syberii, nie miała cośwspólnego z Teslą, kiedy testowałswój niszczycielski wynalazek. Pośmierci Tesli w 1943 roku agenciFBI (Federalnego Biura Śledczego)zaczęli przeszukiwać pokójw hotelu, w którym mieszkałwynalazca.Znaleźli tam imponujące projektywielu jego wynalazków, wśród którychmiał być ten projekt. Głównąkwestią biografii jest odpowiedźna pytanie, jaki naprawdę był NikolaTesla i na czym polega jego fenomen.Dziś trochę już zapomnianyi niedoceniany, jednak jegowkład w rozwój różnych dziedzinnauki – od elektrotechniki po fizykęcząstek – jest bezsprzecznyi niepodważalny. Pomimo że większośćjego pomysłów nigdy nie zostałazrealizowana, a tylko 112 wynalazkówdoczekało się własnychpatentów, trudno sobie wyobrazićwspółczesną cywilizację, bez silnikaelektrycznego, prądnicy prąduzmiennego, elektrowni wodnej,baterii słonecznej, radia oraz urządzeństerowanych bezprzewodowo.Oprócz tego Tesla pozostawiłpo sobie wiele niewyjaśnionychtajemnic i niedomówień.Jedną z największych zagadek jestz pewnością broń energetycznai kontrola nad pogodą oraz bezprzewodowaemisja prądu.Książka gwarantuje niezwykłą,fascynującą i pełną wrażeń podróżw głąb nieprzeniknionego i wciążstanowiącego zagadkę umysłu genialnegowynalazcy i wizjonera.Warto się zapoznać z niezwykłąbiografią – by dowiedzieć się więcejo otaczającym nas świecie i poznaćosobliwego, nadzwyczajnegoczłowieka, który wyprzedził swojąepokę.www.videograf.plŚwiat Radio Kwiecień 201231

TESTTransceivery HF/VHFUsprawniony TRX FT-450 o podwyższonych parametrachYaesu FT-450DTransceiver FT-450 firmy Yaesu ukazał się przed około czterema laty,przy umiarkowanej cenie była to radiostacja o pełnych parametrachpokrywająca zakresy HF do 50 MHz, do wykorzystania jako mała stacjabazowa zasilana z 12 V bądź jako stacja przenośna na polny dzień i ekspedycje.Radiostacja ta została ostatnio usprawniona i o podwyższonychparametrach jest dostępna pod nazwą FT-450D.Usprawnienia i zmianyZmiany poczynione w radiostacjisą stosunkowa niewielkie, nacisk położonona poprawę ogólnej sprawnościi łatwości użytkowania. Poprzedniaradiostacja była dostępnaw dwóch wersjach, z wbudowanymukładem automatycznego dostrajaniaanteny (ATU) bądź bez niego.FT-450D natomiast ma standardowowbudowany układ ATU. Dla każdegorodzaju emisji przewidziano trzyszerokości odbieranego pasma. Sąone ustalone fabrycznie i zapisanew oprogramowaniu, bez możliwościzmiany przez użytkownika. Szerokościpasma przy CW w poprzedniejwersji nie były idealne, obecniesą one zoptymalizowane (2,4 kHz,500 Hz i 300 Hz). Podobnie przyemisjach cyfrowych: poprzednioradiostacja stosowała nastawy szerokościpasma jak dla SSB (3,0 kHz, 2,4kHz i 1,8 kHz), zaś obecnie FT-450Ddysponuje w miejsce najwęższej nastawyszerokością pasma 300 Hz.Pozostałe zmiany są głównie kosmetyczne.Małe pokrętła obrotowesą obecnie większe i łatwiejsze douchwycenia. Podobną stylizację magłówne pokrętło strojenia. Tym razemnie przewidziano wgłębieniana palec dla szybkiego przestrajania.W poprzedniej wersji opisy przyciskówbyły koloru czerwonego, coniektórzy użytkownicy uznali zatrudne do odczytu. W nowej radiostacjiopisy przycisków są kolorubiałego, a przyciski są wewnętrzniepodświetlone, co pozwala naznacznie łatwiejsze ich wyróżnienie,szczególnie w półmroku. Znajdującesię z przodu nóżki pozwalająna podniesienie i pochylenie płytyczołowej, celem ułatwienia dostępu.Nie było to przewidziane w poprzedniejwersji.Firma Yaesu w literaturze marketingowejnie poinformowałao jakichkolwiek zmianach w układzieradiostacji, inspekcja wykazała,że płytki urządzenia są całkowicieidentyczne. Jednakże autorprzy dokonywaniu pomiarówstwierdził szereg interesującychróżnic w stosunku do wcześniejszejwersji pomierzonej w roku2007, co prawdopodobnie było wynikiemzmian w oprogramowaniudotyczącym ścieżki sygnału i ARW.Z wyjątkiem podanych powyżejzmian, funkcje i właściwościsą identyczne jak w poprzednimFT -450, zostały one opisane w dalszychdwóch ustępach.Podstawowe funkcjeFT-450D jest radiostacją o niewielkichwymiarach, wynoszących229 mm (szerokość), 84 mm (wysokość)i 217 mm (głębokość), o ciężarze4 kg. Odbiornik pokrywa zakresod 30 kHz do 56 MHz, nadajnikpracuje wyłącznie w pasmachamatorskich z maksymalną mocąwyjściową 100 W. Model sprzedawanyw Wielkiej Brytanii przewidujenadawanie w paśmie 5 MHzw ustalonych zaprogramowanychsiedmiu kanałach zapisanychw pamięci, lecz jedynie przy emisjiSSB. Możliwe są emisje USB, LSB,CW (górna i dolna wstęga), AM,FM i DATA. Transmisja danych jestkonfigurowana poprzez menu dopracy FSK lub AFSK, z oddzielnymPTT i wyjściami audio.Płyta czołowa jest ergonomiczna,najczęściej używane funkcje sąuruchamiane specjalnymi pokrętłami.Pozostałe funkcje są dostępnepoprzez rozbudowany systemmenu, są one wybierane szybkoi w całkiem łatwy sposób. Przyciskigóra/dół wybierają żądane pasmoi rodzaj emisji, zastosowana funkcja„moje pasmo” i „moja emisja”pozwala na ominięcie niepotrzebnychpasm i emisji podczas procesuwybierania.Gniazda klucza, słuchaweki mikrofonu znajdują się na płycieczołowej, lecz nie przewidzianogniazda klucza z tyłu urządzenia.Dla mikrofonu przewidziano złączeRJ45, jako standard dostarczanyjest mikrofon ręczny. Napłycie czołowej znajduje się monochromatycznywyświetlacz LCD,bardzo wyraźny, o szerokim kącieobserwacji i wystarczająco jasny.Nowością jest przedstawienienastaw ścieżki sygnału w postacischematu blokowego, podobniejak w innych ostatnich radiostacjachYaesu, funkcje filtrów DSP sąprzedstawione w postaci wykresówpaskowych. Przycisk sygnałuakustycznego anonsuje głosemw wolnym tempie odbieraną częstotliwość,emisję i odczyt S-metra.Na płycie tylnej umieszczonozłącza interfejsów i wentylator. Przyodbiorze wentylator pracuje przyzmniejszonych obrotach i jest wyjątkowocichy, obroty zwiększają sięprzy nadawaniu i przy podwyższonejtemperaturze, wówczas wentylatorstaje się nieco bardziej hałaśliwy.Przewidziano jedno gniado dlaanteny, chociaż bardziej przydanebyłyby dwa gniazda, typowo dlaHF i dla 50 MHz. Rozbudowanysystem interfejsów wykorzystujący32Świat Radio Kwiecień 2012

złącza mini-DIN obsługuje wzmacniaczliniowy, zewnętrzne tuneryi emisje cyfrowe. 9-szpilkowe złączeD pozwala na bezpośredniepołączenie z portem szeregowymCOM w komputerze, niestety nadalw radiostacjach Yaesu nie przewidzianozłącza typu USB. Instrukcjaobsługi nie obejmuje aspektów programowania.Radiostacja jest skonstruowanaw typowym stylu Yaesu przyzastosowaniu sztywnej odlewanejramy, do której są przymocowanepłytki układu i dwuczęściowaobudowa. Na górnej obudowieumieszczony jest niewielki głośniko średnicy 60 mm. Jako wyposażenieopcjonalne dostępne sąrama do montażu w samochodziei boczny uchwyt do przenoszeniaradiostacji. Do urządzenia dołączanyjest szczegółowy 100-stronicowypodręcznik obsługi.Odbiornik jest superheterodynąo podwójnej przemianie z częstotliwościamipośrednimi 67,9 MHzi 24 kHz. W pierwszej pośredniejzastosowano roofing filter o szerokościpasma 10 kHz, wyjście z drugiegomieszacza jest dostarczanebezpośrednio do szybkiego (400MHz) cyfrowego procesora sygnału(DSP) zapewniającego dalsząobróbkę sygnału. Podwójna przemianaeliminuje odbicia zwierciadlane,przy spełnieniu warunkówpełnego wytłumienia niepożądanegosygnału dla roofing filtraw pierwszej pośredniej, przy czymodbicie zwierciadlane dla drugiejpośredniej jest oddalone zaledwieo 48 kHz. W drugim mieszaczuzastosowano układ scalony podwójnegomieszacza RF2713 z zespolonymkwadraturowym dzielnikiemLO i wyjściami I oraz Q dlacyfrowego procesora sygnału. Tenukład scalony ma raczej ograniczonyzakres dynamiki. W pierwszymmieszaczu zastosowano układscalony Sanyo SPM5001 oraz 8przełączanych filtrów pasmowychna wejściu. Wbudowany wzorzecczęstotliwości TCXO o dokładności1 ppm zapewnia dobrą dokładnośći stabilność częstotliwości pracy.WłaściwościW radiostacji zastosowano pokrętłostrojenia o średnicy 34 mmo 100 krokach na jeden obrót. Pokrętłojest nieco zbyt małe dla pełnegokomfortu, zaś ograniczonaliczba kroków jest kompromisemmiędzy rozdzielczością i szybkościąprzestrajania. Przy emisjach SSB/CW można wybierać kroki co 1, 10lub 20 Hz, zaś przy emisjach AMi FM można wybierać kroki co 100lub 200 Hz. Przycisk FAST zwiększadziesięciokrotnie te wartości.Kolejne pokrętło o większychkrokach pozwala na szybkie zmianyczęstotliwości w szerszym zakresie.Przy ograniczonej liczbiekroków głównego pokrętła strojenia,powyższe elementy manipulacyjnesą niezmienne użytecznew procesie strojenia. Przewidzianoukład RIT (clarifier) działającytylko przy odbiorze. PodwójneVFO A/B umożliwia pracę split,specjalny układ Yaesu szybkiegosplitu ustawia VFO nadawczeprzyciśnięciem jednego przycisku(na odbierany rodzaj emisji i naczęstotliwość 5 kHz wyższą).Można wykorzystać nie mniejniż 500 kanałów pamięci, któremogą być podzielone na grupy, pamięcimogą być zaopatrzone w etykietki.Siedem pamięci zarezerwowanodla kanałów 5 MHz w modelachsprzedawanych w WielkiejBrytanii. Przewidziano dwa szybkiedostępy do „własnych” kanałów,jednego na HF i drugiego na 50MHz, istnieje możliwość szybkiegodostępu QMB do jednej z częstotliwościzapisanych w banku pamięci.Przewidziano skanowaniew zadanym zakresie częstotliwościi skanowanie po pamięciach.Odbiornik zawiera włączanyprzedwzmacniacz i/lub tłumikwejściowy 20 dB, oba wybieranepojedynczym przyciskiem sekwencyjnym.Przewidziano dwiewybierane szybkości ARW oraz regulacjęwzmocnienia w.cz. i regulacjęogranicznika szumów. Cyfrowyprocesor sygnału w torze częstotliwościpośredniej umożliwia ustawienietrzech szerokości pasma naSSB, CW i AM oraz dwóch szerokościpasma na FM. Przy emisji FMzastosowano dwie większe wartościz emisji AM (9 kHz i 6 kHz), niezaś 5 kHz i 2,5 kHz, jak błędnie podanow podręczniku obsługi; wartościte dotyczą nastawy dewiacjiprzy nadawaniu FM normalnymi wąskopasmowym.Cyfrowy procesor sygnału w torzep.cz. uwzględnia również systemkonturowy Yaesu, umożliwiającyużyteczne kształtowanie krzywejprzenoszenia. Pozwala to na wąskiepodniesienie lub wycięcie częstotliwościw ramach krzywej przenoszenia,co może być pomocne przywyróżnianiu słabych sygnałówspośród szumów. DSP przewidujerównież inne funkcje ograniczającezakłócenia, jak przesuw częstotliwościpośredniej, cyfrową redukcjęzakłóceń oraz najbardziej skutecznypojedynczy filtr wycinający. Wycinaniew torze p.cz. na szczęścieodbywa się poza pętlą ARW i silnezakłócające sygnały nie zmniejszajączułości odbiornika.Przy nadawaniu, moc wyjściowajest regulowana od 5 W do100 W. Układ VOGAD eliminujekonieczność regulacji poziomu sygnałuz mikrofonu, przy trzechzgrubnych nastawach pokrywającychróżne typy mikrofonów.Procesor mowy działa nieprzerwanie,dziesięciopozycjowy korektorgraficzny umożliwia ustawieniecharakterystyki przenoszeniadźwięku stosownie do wymagań.Przewidziano pomiar mocy wyjściowej,poziomu ALC, współczynnikafali stojącej, wbudowanyjest VOX, monitor i wyłącznik czasowy.Umożliwiona jest praca FMz dekoderem CTCSS, jak też pracaprzez przemiennik z ustawionymprzesuwem częstotliwości.Automatyczna skrzynka antenowa(ATU) zapewnia dopasowaniew zakresie WFS do 3:1, nawszystkich pasmach łącznie z 50MHz. Wprowadza ona minimalnestraty i jest wyposażona w 100pamięci, z których co najmniej jednajest przeznaczona dla każdegopasma.Praca CW odbywa się przy kluczowaniuzewnętrznym bądź też zapomocą wbudowanego klucza automatycznegoregulowanego w zakresieod 4 do 60 wpm. Możliwa jestpraca semi break in oraz pełne QSK,przy regulowanym opóźnieniu napoczątku i na końcu nadawania,celem umożliwienia prawidłowegoprzełączania wzmacniacza liniowego.Regulowany jest ton podsłuchuprzy kluczowaniu CW, urządzeniema wbudowany trenażer znakówMorse’a, gdyby użytkownik pragnąłszlifować swoje umiejętnościtelegrafisty.Urządzenie zawiera kilka dodatkowychopcji wspomagającychoperatora. Wbudowana jest pamięćgłosowa umożliwiająca zapiso długości do 10 sekund w każdejz dwóch pamięci, przydatna dopowtarzalnych zapowiedzi kontestowych.Alternatywnie można zapisaći później odtworzyć do 20 sekundinformacji z odbiornika. Natelegrafii można zapisać trzy tekstydo 40 znaków każdy, do wykorzystaniaprzy zapowiedziach kontestowychbądź do powtarzalnychkomunikatów przy pracy jako radiolatarnia.Umożliwia to wykorzystanieradiostacji na przykładjako radiolatarnii 50 MHz podczasekspedycji DX-owych. PowyższeMD-200MD-100MH-31Świat Radio Kwiecień 201233

PREZENTACJAPrzyrządy pomiarowe w.cz.Pomiary pasywnych zniekształceń intermodulacyjnychAnalizator PIM MasterUtrzymanie sprawności technicznej sieci telefonii komórkowej wymagastosowania mocno specjalizowanych przyrządów pomiarowych. Różnorodnośćzjawisk występujących w całym systemie powoduje, że trudnojest mierzyć wszystkie parametry sieci jednym, uniwersalnym przyrządem.Anritsu wprowadza na rynek nowy, bardzo zaawansowany przyrząddo pomiarów zniekształceń PIM.Rys. 1. Harmoniczne 1...7 sygnałów f1 i f2Rys. 2. Pasma PIM dla poszczególnych harmonicznychZniekształcenia PIM występująw każdym systemie radiokomunikacyjnym,powstają w powszechniestosowanych elementach, bezktórych trudno wyobrazić sobiefunkcjonowanie sieci. Są to zniekształceniaintermodulacyjne(nieliniowe) generowane przezliniowe komponenty systemu,a przynajmniej za takie uważane.Komponentami tymi są na przykład:złącza, kable, anteny. Do powstawaniazakłóceń PIM przyczyniająsię metale ferromagnetyczne,a więc stal, nikiel itp., będąceskładnikami elementów systemu.Nawet, wydawać by się mogło,niegroźnie wyglądająca złota (pozłacana)łączówka niestety równieżwprowadza zniekształceniaPIM. Złoto nie występuje przecieżw czystej postaci, a towarzyszymu właśnie nikiel. ZniekształceniaPIM powstają na korodujących konektorach,a nawet na zbyt mocnodokręconych zaciskach. Objawiająsię jako niepożądane składnikisygnału użytkowego. Bezpośrednimźródłem zniekształceń PIMsą silne sygnały RF występującew otoczeniu miejsca powstawania.Dla dwóch takich sygnałówmożna przewidzieć częstotliwościPIM, są bowiem opisane prostymizależnościami: f PIM1=n*f 1-m*f 2,f PIM2=n*f 2-m*f 1. Suma współczynnikówm i n jest nazywana rzędemskładowej zniekształceń PIM. Najgroźniejszesą zniekształcenia pochodząceod niskich składowych,gdyż mają największą amplitudę.Dalsze składowe dość szybko maleją,tak że wyższe znajdują się jużponiżej poziomu szumów (rys. 1).Dla wyższych składowych zwiększasię za to pasmo oddziaływaniazniekształceń PIM, co przedstawionona rys. 2. Zakres pomiarówPIM zwykle jest ograniczonydo składowych 3 rzędu, jednakżeprzy obecnym zagęszczeniu stacjiBTS nawet 7. harmoniczne mogąskutecznie zniekształcać sygnałużytkowy.Dlaczego warto mierzyć PIM?Firma Anritsu oferuje 3 modeleprzyrządów PIM Masterprzeznaczonych do pomiarówpasywnych zniekształceń intermodulacyjnychna stacjach pracującychw pasmach telefonii komórkowej,E-GSM, PCS i AWS. Są to:MW8219A (1930 MHz, 2110...2155MHz), MW8209A (925...960 MHz)i MW8208A (869...894 MHz). Służąone do określania, czy na danejstacji telefonii komórkowej występujązniekształcenia PIM pochodząceod dwóch lub więcej częstotliwościzakłócających.PIM Master generuje dwa sygnałydużej mocy o częstotliwościachzawierających się w paśmierozpatrywanych stacji. Przyrządten musi współpracować z którymśz ręcznych analizatorów Anritsu(rys. 3). Mogą to być: SiteMaster, Spectrum Master, Cell Masterlub BTS Master. To na nich dokonywanyjest właściwy pomiar.Dołączony analizator musi byćprzystosowany do pomiaru składowejintermodulacyjnej 7. rzędu.Opcjonalnie do PIM Mastera możebyć dołączony GPS określający dokładnąpozycję miejsca pomiaru.Mimo współpracy typowegoanalizatora z PIM Masterem, pomiarypasywnych zniekształceńintermodulacyjnych stanowiązupełnie inny rodzaj pomiarówniż pomiary impedancyjne (stratodbiciowych). W tym przypadkuw ogóle nie ma mowy o pomiarzeodbić, współczynnika falistojącej, s-parametrów itp. Są towielkości, których wyznaczeniejest niemożliwe podczas badaniaPIM. Jednak zniekształcenia tepojawiają się w każdym systemieantenowym zawierającym złączai inne elementy ulegające korozjii uszkodzeniom mechanicznym.Użytkownicy analizatorów mogązadać sobie pytanie, czy pomiaryPIM są konieczne. Wiadomoprzecież, że na podstawie wyznaczonychwspółczynników odbiciaw torze antenowym możliwe jeststwierdzenie usterek kabli i konektorów,a nawet zlokalizowanie36Świat Radio Kwiecień 2012

RETROPolski nadajnik krótkofalowyNadajnik PZT MKPierwsza polska radiostacja krótkofalowa podjęła pracę w służbie stałej w grudniu 1932 roku. Jejczęść nadawczą tworzył 2-kilowatowy nadajnik telegraficzny typu MK produkcji Państwowych ZakładówTele- i Radiotechnicznych w Warszawie.Fot. 1. Lampy separatora i wzmacniaczakońcowegoMinisterstwo Poczt i Telegrafów(MPiT) do tworzenia sieci stałychpołączeń w zakresie fal krótkichprzystąpiło w styczniu 1932 roku.W założeniu sieć ta miała odciążyćistniejącą sieć długofalową orazzapewnić łączność z krajami AmerykiPołudniowej. Zadanie zaprojektowaniai budowy nadajnikówkrótkofalowych powierzono warszawskimPaństwowym ZakładomTele- i Radiotechnicznym.Pierwsza krótkofalowa radiostacjanadawcza MPiT uruchomiona zostaław Centrali Nadawczej w Boernerowie23 grudnia 1932 roku,a wg niektórych źródeł – w dniunastępnym. Otrzymała ona sygnałwywoławczy SPT i częstotliwośćroboczą 11425 kHz, zmienionąpóźniej na 11210 kHz.Nową radiostację wykorzystano donawiązania łączności z Wielką Brytanią,Szwajcarią, Francją, Syrią,Stanami Zjednoczonymi i Japonią.Głównymi elementami składowymiradiostacji SPT były: nadajnik,tablica rozdzielcza z regulatoremindukcyjnym, prostownik wysokiegonapięcia, baterie akumulatoróworaz antena z linią zasilającą.Radiostacja SPT została wyposażonaw nadajnik typu MK o mocy2 kW na wyjściu. Był on przeznaczonydo pracy emisją CW w zakresieod 5 MHz do 20 MHz. Budowai wstępne próby fabrycznenadajnika trwały siedem miesięcy,a montaż i próby końcowe w Boernerowie– trzy miesiące. Cała aparaturamieściła się w trzech szafachstalowych.Nadajnik zbudowano w układziewielostopniowym, zapewniającymwysoką stabilność częstotliwości– rzędu 1:5 000 w odniesieniu dobezwzględnej wartości. Zastosowanow nim generator przestrajanyz obwodem oscylacyjnymumieszczonym w termostacie.Wzmacniacz końcowy pracował nadwóch lampach MT9F i sprzężonybył z linią zasilającą indukcyjnie.Wszystkie stopnie miały układ symetryczny,szeregowy, ze sprzężeniempojemnościowym międzystopniami. Rozwiązanie takie ułatwiałosprzężenie symetrycznejlinii zasilającej oraz pozwalało nadogodną neutralizację.Manipulacja nadajnika odbywałasię w stopniu poprzedzającymkońcowy wzmacniacz mocy. Dziękizastosowaniu szybkozmiennychprzekaźników telegraficznychi lampowego układu manipulacyjno-kompensacyjnegouzyskanomożliwość pracy z szybkością800 znaków na minutę. Aparaturęprzystosowano do sterowaniazdalnego, przy wykorzystaniu liniiprzewodowej, z Centralnego BiuraOperacyjnego w Warszawie.Źródło zasilania obwodów żarzeniai anodowego generatora wielkiejczęstotliwości stanowiły baterieakumulatorów. Do żarzenialamp kolejnych stopni zastosowa-Fot. 2. Szafy mieszczące aparaturę nadajnika MKFot. 3. Wnętrze nadajnikano prąd zmienny, a do zasilaniaich anod – prostownik z sześciofazowąlampą rtęciową. Napięćsiatkowych dostarczały prostownikipomocnicze. Całkowity pobórmocy nie przekraczał 5,5 kW.Antenę radiostacji stanowił dipolpoziomy, zawieszony na dwóchdrewnianych masztach o wysokości18 m każdy. Zasilanie antenyodbywało się przy użyciusymetrycznej linii napowietrznej,a odpowiednie dopasowanie do liniizasilającej zapewniał specjalnytransformator antenowy.Wszystkie elementy i podzespołyużyte do budowy radiostacjiz wyjątkiem lamp elektronowych,przyrządów pomiarowych, przekaźnikówtelegraficznych i izolatorówz pyreksu wykonane zostaływ kraju.Roman BujaFot. – zbioryMuzeum Pocztyi Telekomunikacjiwe WrocławiuŚwiat Radio Kwiecień 201241

ŚWIAT KF/UKF Krótkofalowcy polscy oraz ukraińscy przygotowują się do akcji dyplomowej PZK i UARL z okazjiMistrzostw Europy w Piłce Nożnej 2012. W oddziałach terenowych Polskiego Związku Krótkofalowcówodbywają się walne zebrania, na których są wybierani między innymi delegaci na Krajowy ZjazdDelegatów PZK.Z życia klubów i oddziałów PZKW następnym numerze„Świata Radio”zostaną przedstawioneszczegółydotyczące regulaminówdyplomów, ichszaty graficznej orazkart QSL, którymibędą potwierdzanełączności ze stacjamiokolicznościowymi.Akcja dyplomowa PZK i UARLz okazji Mistrzostw Europyw Piłce Nożnej 2012Rok 2012 to dla Polski i Ukrainyprzede wszystkim rok wielkiegosportowego wydarzenia, jakimsą piłkarskie Mistrzostwa EuropyUEFA EURO 2012. Trzeba podkreślić,że jest to największa europejskaimpreza sportowa, odbywającasię co cztery lata.Szesnaście europejskich drużynpiłkarskich wyłonionych podczasrozgrywek eliminacyjnych, reprezentującposzczególne europejskiekraje, będzie grało o zwycięstwona czterech stadionach w Polscei czterech stadionach na Ukrainie.Miastami gospodarzami turniejuME 2012 są:– w Polsce: Gdańsk, Poznań, Warszawai Wrocław– na Ukrainie: Charków, Donieck,Kijów i LwówMecz otwarcia EURO 2012 odbędziesię 8 czerwca na StadionieNarodowym w Warszawie,natomiast mecz finałowy odbędziesię 1 lipca na stadionie w Kijowie.Środowiska krótkofalarskie zawszebiorą czynny udział w promowaniuna falach amatorskiego radiaróżnego rodzaju imprez kulturalnych,naukowych i sportowych.Z okazji rozgrywek EURO 2008krótkofalowcy Austrii i Szwajcariiorganizowali pracę stacji okolicznościowychi specjalny programdyplomowy. W programie wzięłoudział ponad 160 stacji z okolicznościowymiprefiksami HB2008i OE2008.Również w 2012 roku krótkofalowcypolscy i ukraińscy, zrzeszeniw PZK i UARL, będą promowaćUEFA EURO 2012, uaktywniającw dniach od 1 czerwca do 5 lipca2012 roku wiele okolicznościowychznaków stacji amatorskich orazwydając specjalne dyplomy.Poniższe informacje na ten tematprzygotował Waldemar 3Z6AEF(koordynator akcji dyplomowej zestrony PZK).W akcji, koordynowanej przeznarodowe organizacje krótkofalarskiePolski i Ukrainy, wezmąudział zarówno stacje klubowe,jak i indywidualne. Okolicznościoweprefiksy to: SN2012.., HF2012..i 3Z2012.. oraz EM2012.., EN2012..i EO2012...Podstawowe stacje związanez miastami gospodarzamibędą pracowały pod znakami:SN2012GD, SN2012PO, SN2012WAi SN2012WR oraz EM2012L,EM2012I, EM2012W, EM2012U.Dodatkowo pojawią się stacjepolskie i ukraińskie z sufiksami..EURO,..EFC,..UEFA oraz wieleindywidualnych stacji o znakachz okolicznościowym prefiksem.Aby wziąć udział w akcji dyplomowej,należy najpierw wystąpićdo Urzędu Komunikacji Elektronicznejz wnioskiem o wydaniepozwolenia radiowego ze znakiemokolicznościowym. Możeto być pozwolenie tymczasowealbo czasowa zmiana znakupodstawowego.Pozwolenie tymczasoweWydawane jest osobie indywidualnejlub prawnej, która posiadapozwolenie radiowe kat. 1 z mocą500 W. Należy złożyć wniosek(najlepiej na zalecanym formularzuRA-T) do Delegatury UKE,właściwej miejscowo ze względuna lokalizację stacji. We wnioskunależy podać informację o czasie,miejscu i sposobie wykorzystaniastacji (np. „udział w konkursiemiędzynarodowym z okazjiME 2012 organizowanym przezPZK/UARL”) oraz dołączyć dowódopłaty skarbowej (nie jest wymaganaw przypadku organizacji,mających status OPP). Maksymalnawnioskowana moc stacji tymczasowejto 1500 W, jednak bardzoprosimy o nienadużywanie mocy,jeśli nie jest to konieczne.Uwaga: pozwolenie tymczasowemoże być używane tylko na tereniePolski, ale nie „zawiesza”podstawowego pozwolenia radiowego,które może być używanew tym samym czasie.Czasowa zmiana znakuZnak okolicznościowy możnauzyskać także w trybie czasowejzmiany znaku podstawowego,wnioskując do UKE o dokonaniezmiany warunków posiadanegopozwolenia radiowego, na podstawiepar. 155 KPA. Umożliwia touzyskanie znaku okolicznościowegokrótkofalowcom, którzy niemają licencyjnej mocy 500W, ale– uwaga! – po otrzymaniu pozwoleniaze zmienionym znakiem, niemożna używać znaku, na którypierwotnie wystawione było pozwolenie.Po uzyskaniu pozwolenia należywysłać jego skan, wraz z deklaracjąudziału w akcji dyplomowej, doWaldemara 3Z6AEF, który jest koordynatoremakcji ze strony PZK.Po zakończeniu aktywności należydostarczyć do organizatorówlog łączności, który posłuży doweryfikacji zgłoszeń do dyplomu.Warto też pamiętać o zapewnieniukart QSL dla wszystkich korespondentów,którzy wyrażą takiezapotrzebowanie.Stacje ukraińskie, chcące wziąćudział w akcji, zgłaszają się do koordynatoraze strony UARL, którymjest Borys UT7UT (tymczasowastrona internetowa: http://ut7ut.org.ua/index.php/euro-2012/W imieniu organizatorów gorącozachęcamy wszystkich polskichkrótkofalowców nadawców dowystępowania o znaki okolicznościoweSN2012..., HF2012...i 3Z2012... z okazji UEFA EURO2012 i wzięcie udziału w akcji dyplomowej!Jeśli jednak z różnychwzględów (np. brak czasu czy42Świat Radio Kwiecień 2012

WYWIADZnani krótkofalowcyRozmowa z Jerzym Jakubowskim SP7CBGKrótkofalarstwodaje mi odpoczynekJednym z prężnie działających Oddziałów Polskiego Związku Krótkofalowcówjest OT-15 w Łodzi. Aktualnie zajmuje trzecie miejsce pod względemliczby członków (po Dolnośląskim OT-1 i Warszawskim OddzialeTerenowym OT-25). Jerzy Jakubowski SP7CBG przez wiele lat pełniłfunkcję prezesa Łódzkiego Oddziału Terenowego PZK (obecnie członekGłównej Komisji Rewizyjnej PZK). Za działalność na rzecz PZK zostałodznaczony Złotą Odznaką Honorową PZK.niejszym czasie odbiornik 10RTzostał nieco zmodyfikowany i wyposażonyw przystawkę na lampieECH 81, co umożliwiło prowadzenienasłuchów na wszystkichpasmach w zakresie fal krótkich.Po zgromadzeniu odpowiedniejilości kart QSL z nasłuchami stacjiamatorskich, co nastąpiło w 1965roku, zostałem dopuszczony doegzaminu na Świadectwo uzdolnienia.Egzamin zdałem i zgodniez obowiązującą wówczas procedurąpoprzez oddział PZK wystąpiłemdo Ministerstwa Łącznościo licencję. Ta procedura trochę potrwała,ponieważ mój ojczym byłpodczas II wojny światowej radiotelegrafistąw Batalionie Łączności3. Dywizji Strzelców Karpackichw II Korpusie Polskim. Wreszcieotrzymałem licencję ze znakiemwywoławczym SP7CBG, któregoużywam do dzisiaj.Redakcja: Jakie były Twoje początkiprzygody z radiem?SP7CBG: Po raz pierwszy z krótkofalarstwemzetknąłem się, będącjeszcze uczniem ostatniej klasyszkoły podstawowej, kiedy rodzicezakupili nowy odbiornik radiowy,a ja zabrałem się za „naprawę”dotychczas używanego,przedwojennej produkcji radiamarki Elektrit. Wówczas przesłuchującpasma, po raz pierwszyusłyszałem tajemniczą dla mnie,zwłaszcza że jednostronną, rozmowęprowadzoną przez jakąś stacjęnadawczą używającą znaku wywoławczegoSP7LA. Po wakacjach,będąc już uczniem TechnikumEnergetycznego w Łodzi, bardziejzainteresowałem się radiotechniką,zwłaszcza że w biblioteceszkolnej odnalazłem kilka książektraktujących o radiotechnice m.in.Poradnik radioamatora autorstwapana Szczurka, czy też ABC Radioamatorapana Klimczewskiego.W szkole z zajęć pozalekcyjnychwybrałem kółko radiotechniczne,gdzie zdobywałem pierwsze wiadomościpraktyczne. W 1963 rokuzapisałem się do Oddziału ŁódzkiegoPolskiego Związku Krótkofalowców,gdzie po niedługim czasieotrzymałem znak nasłuchowySP7-1071. W tym czasie moimi nauczycielamikrótkofalarstwa zostaliznani i do dzisiaj cenieni przezemnie krótkofalowcy, tacy jak TeodorŹródelny SP7GI, Jurek PająkSP7EX, Andrzej Włodarczyk SP7JX(niestety już zmarli), Tadeusz GrallSP7FP i wielu innych. Pierwszenasłuchy robiłem na popularnejRBM-ce, a później na 10RT, którewypożyczyłem z oddziału, oraz nastacji klubowej SP7PLO. W póź-Red.: Na jakim sprzęcie prowadziłeśswoje pierwsze łączności?SP7CBG: W połowie lat sześćdziesiątychmodne były budowane„masowo” transceivery jedno-(ECC 81) i dwulampowe (EF 95+ ECC 81), reakcyjne używanedo pracy na falach ultrakrótkich.Ponieważ były bardzo prostew budowie i nie wymagały wielupodzespołów, i ja takowy wykonałem,i o dziwo prawie zaraz pouruchomieniu udało się nawiązaćna nim pierwszą na UKF pod własnymznakiem łączność ze stacjąSP7DSB z Bełchatowa. W tym samymczasie nawiązywałem lokalnełączności, używając RBM-ki.Nie było to zbyt proste, ponieważwówczas mieszkałem w prywatnejkamienicy i również miałempoważne kłopoty z montażemodpowiedniej anteny. W późniejszymokresie korzystałem z przerobionegoodbiornika radiostacji10RT i wypożyczonego od jednegoz krótkofalowców nadajnika.Później różnie bywało. W połowielat 70. otrzymałem nowe mieszkaniew wysokim budynku na dziewiątejkondygnacji. Szybko dogadałemsię z administracją osiedlai zarządem spółdzielni i mogłempowiesić antenę. Początkowo byłto dipol, a następnie antena typuFD-4 zasilana kablem 75 Ω. Łącznościprowadziłem za pomocąTRX-a KWM-2, który pożyczyłemod kolegi. Na tym urządzeniu zrobiłemkilka tysięcy łączności. W latach1985–87 byłem zatrudnionyza granicą i praktycznie nie przebywałemw kraju. Pierwsze własnefabryczne urządzenie zakupiłem48Świat Radio Kwiecień 2012

HOBBYOdbiorniki HFPraca nagrodzona w konkursie PUK 2011Odbiornik nasłuchowca na 80 mW ubiegłorocznym konkursie PUK 2011 w grupie A (urządzenia odbiorcze, nadawcze, nadawczo-odbiorcze)wyróżnienie otrzymał Ryszard SP6IFN za odbiornik nasłuchowca Mini_Max. Odbiornik, pozaodczytem częstotliwości, został wykonany całkowicie w oparciu o ogólnie dostępne tranzystory i innepodzespoły zalegające w szufladzie autora.Na wejściu urządzenia znajdujesię dwuobwodowy filtr pasmowy,w którym obwody rezonansowesą strojone diodami pojemnościowymiw paśmie amatorskim80 m. Elementem regulacyjnymjest potencjometr oznaczony napłycie czołowej odbiornika jako„Select”. Odbiornik nie zawieraw swym założeniu wzmacniaczaw.cz. Sygnał z obwodu wejściowegopodawany jest bezpośredniona bramkę tranzystora mieszaczaodbiornika BF245.Mieszacz jest zbudowany nadwóch takich tranzystorach w najprostszejswojej formie. Wspólnymijego elementami są regulowanyopornik w źródłach tranzystoróworaz obwód wyjściowy, dostrojonydo rezonansu na częstotliwościfiltru kwarcowego. Tranzystorypowinny być dobrane na jednakowyprąd Id (w prototypie była towartość 5,6 mA).Po mieszaczu znajduje się sześciokwarcowyfiltr drabinkowy obciążonyod strony wejścia i wyjściajednakowymi opornościami. Filtrzłożony został z wyselekcjonowanych,demobilowych kwarcówradmorowskich, stąd nietypowaich wartość. Jednakowy rezonansszeregowy kwarców autor ustalałprzy użyciu generatora wzorcowegoi multimetru V640 z sondąpomiarową.Po filtrze kwarcowym następujedwustopniowy wzmacniacz pośredniejczęstotliwości, zbudowa-ny w układzie kaskody, gdzie bazytranzystorów są regulowane napięciemautomatyki w zakresienapięcia 12–4 V. Napięcie to jestuzyskane ze spadku napięcia narezystorze „2k4 “, zwieranego domasy kluczem elektronicznym natranzystorze BC 107. Tranzystorsterowany jest wstępnie wzmocnionym,a następnie wyprostowanymnapięciem m.cz. pobieranymz demodulatora. Im większy sygnałakustyczny – tym mniejszenapięcie zasilania baz tranzystorówkaskody. Czas „trzymania”tego napięcia zależny jest od szybkościrozładowania się kondensatoraelektrolitycznego 10 uF, któryznajduje się w bazie tranzystorazwierającego napięcie zasilania baztranzystorów kaskody. Dobierającjego wartość oraz wartość rezystorarównoległego 470 k można dobraćten czas do wartości dla siebieoptymalnych.Następującym po wzmacniaczuRys. 1. Schemat ideowy odbiornika nasłuchowca na 80 m wg SP6IFN52Świat Radio Kwiecień 2012

DIGESTCzasopisma IARURodzynki wybrane z czasopism zagranicznychAmatorskie układy nadawczeZ zagranicznych czasopism docierających do redakcji wybraliśmy kilka opisów ciekawych układównadawczych (nadawczo-odbiorczych), które mogą zainteresować szersze grono konstruktorówukładów radiowych HF i VHF.Wzmacniacz mocy KF nalampie GK71(„KB i UKF” 1/2012)W styczniowym miesieczniku „KBi UKF” RZ3TI opisuje sposób wykonaniawzmacniacza na fale krótkieo mocy około 0,5 kW. Konstrukcjajest oparta o pentodę, lampęGK71, która pracuje w układzieze sterowaniem w żarzeniu (katodzie).Przy sterowaniu z transceiverao mocy około 50 W na wyjściuuzyskuje się około 500–600 W.W układzie wykorzystano wielenowych rozwiązań związanychRys. 1. Schemat ideowy wzmacniacza RZ3TIgłównie z zastosowaniem układówzabezpieczających, umożliwiającychdługą eksploatację lampy.Schemat ideowy wzmacniaczaRZ3TI jest zamieszczony narysunku 1.Na wejściu znajduje się układ dopasowaniaz transformatorem T1(bifilarne uzwojenia dostarczająjednocześnie napięcie żarzenialampy) i układ rezonansowy z bifilarnącewką L3 (dopasowanieimpedancji następuje poprzezodczep na uzwojeniu cewki). Naposzczególnych zakresach są załączaneza pomocą przekaźnikówdobrane kondensatory, tworzącez uzwojeniem cewki obwody rezonansowe.Wyjściowy obwód dopasowującydo anteny tworzy filtr typu Piz cewkami L1 i L2 oraz kondensatoramizmiennymi C18 i C7. Właściweustawienie obwodów LCumożliwia wskaźnik napięcia w.cz.z mikroamperomierzem PA1.Zasilacz znajdujący się w prawejczęści schematu wykorzystuje jedentransformator sieciowy i dostarczaniezbędne napięcia:– anodowe +3000 V uzyskiwanez podwajacza napięciaVD7–VD14 i C27–C34– zmienne żarzenia 20 V (2×10 V)– ujemne 22 V do polaryzacji siatkipierwszej (podczas pracy siatkata jest zwierana do masy stykamiprzekaźnika K3)– dodatnie 50 V do polaryzacji siatkidrugiej (napięcie regulowane,aby uzyskać właściwy punktpracy lampy)– dodatnie 24 V do sterowaniaprzekaźnikami i wentylatoremTranzystor VT1 stanowi klucz dozałączania przekaźników K1–K5(sterowanie poprzez gniazdo TXlub przyciskiem SB1).Podczas nadawania poprzez tranzystorVT4 jest załączany wentylatorkomputerowy (kondensatorelektrolityczny C49 opóźnia o około50 s wyłączenie wentylatoraM1).54Świat Radio Kwiecień 2012

RYNEK i GIEŁDA RYNEK i GIEŁDA RYNEK i GIEŁDA RYNEK i GIEŁDACB-RADIO PRZETWORNICE CAR-AUDIO GPSzajrzyj nawww.swiatradio.pl66 Świat Radio

KRÓTKOFALOWIECPOLSKI nr 4 (567)/2012 SP3V Grzegorz Siemak, P.O.Box 10, 66-200 ŚwiebodzinTel.:+48 604 517 959, 68 45 818 29, e-mail sp3v@vp.pl Ubezpieczeniaczłonków PZK Vy 73! Basia SQ3VB Piotr SP2JMRSPOTC Grzegorz SP3CSD Piotr SP2JMR