baixar as receitas en formato PDF

Non pretendemos facer un libro de cociña
ó uso tan só difundir un traballo feito pola
comunidade educativa do noso instituto.
Estas son as receitas e textos recollidos
para a exposición “LER E COMER”
organizada pola biblioteca do I.E.S.
Leliadoura no curso 2004-2005.

ÍNDICE
1. ÍNDICE
2. SOPA DE SOÑOS
3. AMEIXAS Á MARIÑEIRA
4. ARROZ CON LEITE
5. BERBERECHOS CON ARROZ
6. MIGUEL HERNÁNDEZ: NANA DE
LA CEBOLLA
7. BISCOITO I - BISCOITO II
8. BISCOITO CASEIRO
BISCOITO DE MANTEIGA
9. A COCIÑA, MASIDE
10. BOLA DE NATA
11. BOLICOS - BOLICOS CON FLAN
12. PEDRIÑO, CASTELAO
13. BOLOS DO POTE I
14. BOLOS DO POTE II
15. DON QUIJOTE
16. CACHELOS - CALDO
17. CHULAS - CHULAS DE CABAZA
CON MANTEiGA
18. CENTOLA E ..., SEOANE
19. COCADAS
20.CRÊPES
21. EMPANADA DE BACALLAU
22.EMPANADA DE BERBERECHOS
23.JOáN DE GAIA
24.EMPANADA DE FLANÍN
25.EMPANADA DE MILLO I
26.EMPANADA DE MILLO II
27.BODEGÓN, QUINTANA MARTELO
28.EMPANADA DE MILLO E
BERBERECHOS
29.FILLOAS I- FILLOAS II
30.AFORISMOS E FRASES LATINAS
31. FILLOAS III –FILLOAS IV
32.FILLOAS DA FILLOEIRA
33. COMER, Mª A. FERNÁNDEZ
34.FILLOAS DE SANGUE
35. FLAMENQUINES
2
36.FRASES E DITOS CASTELÁNS
37.LACÓN CON GRELOS
38.REFRANEIRO POPULAR GALEGO
39.LEITE FRITIDO
40.MELINDROS
41. SONETO AL VINO, BORGES
42.MORCILLAS
43.ORELLAS I
44.ORELLAS II
45. BOI ESTOFADO, L. TORRAS
46.ORELLAS DE ENTROIDO
47.PANTULLO
48.O XAMÓN, OTERO PEDRAYO
49.PAPAS DE MILLO - PARROMEIRA
50.PASTELÓN
51. AFONSO EANES DO COTÓN
52.PATACAS AO ESTILO DO MEU AVÓ
53.POLBO Á FEIRA
54.CESTO DE FROITAS, MªA. DANS
55.RAXO CON ARROZ E CASTAÑAS
56.DIANTE DUNHA..., CABANILLAS
57.REIXÓNS
58.ROSCAS
59.SCONES
60.A NICE CUP OF TEA
61. TARTA COLOMBIANA
62.VÁZQUEZ MONTALBÁN E 1º
XORNAL GASTRONÓMICO
63.TARTA DE AMÉNDOAS
64.TARTA DE CHOCOLATE
65.COMPOSICIÓN CON
ESCULTURA, XOÁN FERNÁNDEZ
66.TORRADAS
67.O BOLO, MANUEL MARÍA
68.TORTILLA
69.SECUENCIA, FRAN ALONSO-O
DEMO OVEIRO, CUNQUEIRO
70.XARDA EN CRU
71. LEER CON LOS CINCO SENTIDOS

¡Aquí está o mellor fogón!
A cociña das palabras
Que se come polos ollos
Sen garfo nin culler.
...
SOPA DE SOÑO
Para a sopa de soño
Despézase un bo PESADELO
E férvese durante vinte minutos
Cunha poliña de valeriana.
Adóitase tomar de cea
E mesmo de madrugada
O que non debe facerse
É tomala a grolos
Coma quen ronca.
José Antonio Ramírez Lozano, SOPA DE SOÑO E OUTRAS
RECEITAS DE COCOCIÑA, Kalandraka.
3

AMEIXAS Á MARIÑEIRA
INGREDIENTES:
2 quilos de ameixas (Desbabadas en auga de mar)
2 cebolas
1 ou 2 vasos de auga da cocedura das ameixas
1 vaso de viño branco
Pementa branca e azafrán
Aceite de oliva, pan relado, tomate frito e perexil
PREPARACIÓN:
Despois de cocer as ameixas ao vapor, vertémolas nun
recipiente e cunha cunca apartamos unha pouca auga que nos
servirá para a posterior preparación da salsa.
Poñemos a tixola ao lume co aceite de oliva; unha vez que o
aceite comeza a quentarse, engadimos a cebola,previamente
picada, pementa, segundo o gusto, azafrán e o perexil triturado.
Cando a cebola comeza a estar branda (pocha),
arrimámoslle o tomate frito, o viño branco e de seguido,
removemos a salsa vertendo nela o pan relado. A medida que a
salsa vai engordando, botámoslle a auga das ameixas ata acadar a
espesura desexada.
Nunha tarteira ampla botamos as ameixas cunha pouca auga
da cocedura. Poñémolas ao lume, e de seguido, engadímoslle a
salsa quente que preparamos con anterioridade. Cunha culler de
pau removemos. Deixamos a lume lento ata servir.
Recollida por VENTURA MARIÑO GARCÍA 4 E.S.O.
Realizada por XOÁN VENTURA MARIÑO SANTAMARÍA
Época : De outubro a Nadal cando a ameixa está nas condicións óptimas
4

ARROZ CON LEITE
INGREDIENTES:
200gr. de arroz
2 litros de leite
400gr. de azucre
Unha casca de limón
Unha rama de canela
Canela en po
PREPARACIÓN:
Poñemos ao lume unha tarteira na que botamos o leite, a
rama de canela e a casca enteira do limón. Cando ferva
engadímoslle o arroz.
Uns minutos antes de que o arroz estea cocido,
mesturámoslle o azucre e, removendo con frecuencia, deixamos
que vaia espesando ata que estea ao noso gusto tendo en conta
que espesa máis cando arrefríe.
Quitámoslle a canela e a casca e bótaselle a canela en po no
momento de servir.
Recollida e preparada por CONCHA PAZ
5

BERBERECHOS CON ARROZ
INGREDIENTES:
7OO gramos de berberechos
300 gramos de arroz 2 cebolas
Perexil picado Azucre
Un chorriño de Xerez 50 ml. de caldo
1 dente de allo Azafrán
1 pemento verde Sal gordo
2 tomates 2 follas de loureiro
100gr. de xamón con touciño
PREPARACIÓN:
Lavar ben os berberechos. É preferible deixalos dúas horas
antes en auga con sal gordo.
Pelar e picar a cebola, o pemento e os tomates. Cortar o
xamón en taquiños e poñelo nunha tarteira coa cebola e o allo
(picadiños), e o loureiro. Rustrir suavemente durante 10 minutos.
Engadir o pemento e os tomates e sazonar co sal e co
azucre. Pasados cinco minutos botar os berberechos
escorridos. Deixalo a lume medio e regalo cun chorriño de xerez.
Quentar nun cazo o caldo engadíndolle perexil picado.
Lavar o arroz para quitarlle o amidón, deixalo escorrer e
botalo á tarteira. Sofritir 5 minutos e engadir o caldo quente.
Botar o azafrán e deixar cocer destapado a lume lento ata que o
arroz estea no seu punto. Unha vez feito, tapar a tarteira cun
pano e deixar repousar cinco minutos antes de servilo.
Recollida por LUCÍA GONZÁLEZ SANTOS de 1 E.S.O.
Realizada polo seu pai JOSÉ RAMÓN GONZÁLEZ CASAIS
6

La cebolla es escarcha
cerrada y pobre:
escarcha de tus días
y de mis noches.
Hambre y cebolla:
hielo negro y escarcha
grande y redonda.
En la cuna del hambre
mi niño estaba.
Con sangre de cebolla
se amamantaba.
Pero tu sangre,
escarchada de azúcar,
cebolla y hambre.
Una mujer morena,
resuelta en luna,
se derrama hilo a hilo
sobre la cuna.
Ríete, niño,
que te tragas la luna
cuando es preciso.
Alondra de mi casa,
ríete mucho.
Es tu risa en los ojos
la luz del mundo.
Ríete tanto
que en el alma al oírte,
bata el espacio.
Tu risa me hace libre,
me pone alas.
Soledades me quita,
cárcel me arranca.
Boca que vuela,
corazón que en tus labios
relampaguea.
Es tu risa la espada
más victoriosa.
Vencedor de las flores
y las alondras.
Rival del sol.
Porvenir de mis huesos
y de mi amor.
NANA DE LA CEBOLLA
7
La carne aleteante,
súbito el párpado,
el vivir como nunca
coloreado.
¡Cuánto jilguero
se remonta, aletea,
desde tu cuerpo!
Desperté de ser niño.
Nunca despiertes.
Triste llevo la boca.
Ríete siempre.
Siempre en la cuna,
defendiendo la risa
pluma por pluma.
Ser de vuelo tan alto,
tan extendido,
que tu carne parece
cielo cernido.
¡Si yo pudiera
remontarme al origen
de tu carrera!
Al octavo mes ríes
con cinco azahares.
Con cinco diminutas
ferocidades.
Con cinco dientes
como cinco jazmines
adolescentes.
Frontera de los besos
serán mañana,
cuando en la dentadura
sientas un arma.
Sientas un fuego
correr dientes abajo
buscando el centro.
Vuela niño en la doble
luna del pecho.
Él, triste de cebolla.
Tú, satisfecho.
No te derrumbes.
No sepas lo que pasa
ni lo que ocurre.
MIGUEL HERNÁNDEZ

INGREDIENTES:
BISCOITO I
6 ovos
6 culleradas de fariña
6 de azucre
1 sobre de Royal
Natacha
PREPARACIÓN:
Bater as claras a punto de neve co azucre. Engadirlle as
xemas e logo incorporar a fariña co “Royal”.
Untar o molde coa “Natacha” e salferir con fariña. Botar a
masa no molde e poñer 30 minutos ao forno.
Recollida por ANDREA MARTÍNEZ 1 E.S.O.
Realizada pola súa nai LOLA GARCÍA
BISCOITO II
INGREDIENTES:
3 ou 4 culleradas de fariña
5 ou 6 culleradas de azucre
6 ou 7 ovos
Medio litro de leite
Pan (o que se queira)
PREPARACIÓN:
Primeiro pos o pan a remollo en leite durante un día. Logo
bótalo nos ovos batidos, cunha pouca fariña e engádeslle 4 ou 5
culleradas de azucre. Mételo no forno e en 20 ou 30 minutos
está listo.
Recollida por FRANCISCO OTERO RAMOS 3 E.S.O.
Realizada pola súa nai Mª ELENA RAMOS
8

BISCOITO CASEIRO
INGREDIENTES:
8 ovos
. 300 gramos de azucre
200 gramos de fariña
Rela de limón
PREPARACIÓN:
· Separar as claras das xemas.
· Bater as claras a punto de neve.
· Bater as xemas coa rela do limón e o azucre.
· Mesturar a fariña e batelo ben.
· Poñelo ao forno.
Recollida por JORGE VIDAL e realizada pola súa nai MARÍA PÉREZ
BISCOITO DE MANTEIGA
INGREDIENTES
Pesar 5 ovos
O mesmo peso de fariña
O mesmo peso de azucre
A metade de manteiga (de vaca)
PREPARACIÓN:
Bater ben os ovos, engadirlle o azucre ata que se desfaga
ben. Engadir a fariña en forma de chuvia e removela, sen bater.
Finalmente engadir a manteiga derretida, removendo a modo con
movementos envolventes.
Untar o molde con manteiga e envorcar a masa anterior.
Metelo no forno a 180º durante 45 minutos aproximadamente.
Desmoldalo cando arrefríe e salferir con azucre moído.
Recollida e realizada por Mari Carmen González
9

BOLA DE NATA
INGREDIENTES:
PREPARACIÓN:
Media ducia de ovos
Medio litro de nata
Medio quilo de fariña
Medio quilo de azucre
Rela de limón
Un sobre de “Royal”
Un pouco de manteiga (Para untar o molde)
Mesturar tódolos ingredientes: os ovos co azucre, despois
engadimos a nata, a rela, a fariña e a levadura. Bater.
Baleirar a mestura dentro do molde engraxado e
enfariñado.
Meter no forno xa quente e cocelo a temperatura media
(170 graos).
Cando ao pinchalo non manche o coitelo, xa está.
Recollida e realizada por LOLA PARDO
10

BOLICOS
INGREDIENTES:
1 litro e medio de leite 1 cullerada de azucre
3 culleradas de fariña 4 ovos
PREPARACIÓN:
Mesturamos o leite, a fariña e os ovos. Poñemos unha
tixola cun pouco aceite a quentar e despois ímoslle botando
pequenas proporcións de masa, cunha culler, formando os bolicos.
Deixamos fritir a masa polos dous lados.
Se queremos, botámoslles un pouco de azucre por enriba e
ímos poñéndoos nun prato..
Recollida por NATALIA REY VILA 3 E.S.O.
Realizada por JUANA VILA LEMA DE OLVEIRA.
BOLICOS CON FLAN
INGREDIENTES:
PREPARACIÓN:
Medio litro de leite Flan “El Niño”
3 ovos A rela dun limón
Seis culleradas de fariña Un chisco de sal
Medio sobre de Royal
Bátense os ovos cun chisco de sal. Engádeselle ½ litro de leite,
seis culleradas de fariña mesturadas con medio sobre de “Royal” e a
rela de media tona de limón. Mestúrase todo ben, formando os bolicos,
e frítense.
Faise un flan “El Niño”, cocéndose no leite media tona de limón.
Cando o flan estea case frío métese no medio dos bolicos.
Recollida por CRISTINA PAZ e realizada pola súa nai ENCARNA BRETAL
11

III
PEDRIÑO, O MANXADOR, VALESE DO
ESCREQUENADO RAÑOLAS PARA
ENCHERSE
Pedriño, o fillo máis vello de Farruco, veu vivir coa tía
Águeda. El era manso, doce, alabeeiro; pero tamén lacazán,
pousafoles, e máis que nada comellón e lambeteiro.
Endexamáis podía ver comer sen pedir parte, e moitas
veces daba noxo de velo tan debecido sempre, tan famento, inda
que tivese o fol estoupado de comida.
Cando algún compañeiro comía unha mazán, Pedriño
achegábase a el, paseniñamente, e decíalle con verdadeira
humildade:
-¡Non tires o carozo, eh!
Dispóis Pedriño enfiaba os ollos co boi de Belén na gorxa do
compañeiro, co degoiro dun mendicante que olla unha comida de
sasamento, e decíalle moi untuoso:
-¡Ben me podías deixar parte!
Sabia o gran broeiro que a comida non presta se un famento
nos está contando as enviadas, e de cada bocado que recibía a
mazán Pedriño alarmábase:
-¡Qué chantada lle meteche! Se lle das outra nin chisco
queda dela!
Pedriño non deixaba de ollo ao repaz da mazán deica
sacarlla da boca pola persuasión.
O mellor que se podía inventar para comer con acougo unha
mazán, estando diante Pedriño, era darlle outra a el, guindándolla
de lonxe. E compria manxar ben ás carreiras, porque senón aínda
viña o larchán en demanda do carozo.
Castelao: Os dous de sempre
12

BOLOS DO POTE I
INGREDIENTES: (Para catro bolos)
Unha cunca de fariña de millo
Unha cunca de fariña de centeo
2 vasos de auga
Touciño
Un puñado escaso de sal
PREPARACIÓN:
Mestúrase a fariña milla coa de centeo e engádeselle sal,
unha cullerada de graxa, un cachiño de touciño ben picadiño e
auga.
Amásase e logo fanse bolos que se botan a cocer á ola do
caldo.
Recollida por LUCÍA SOBRIDO PÉREZ de 3 E.S.O.
Realizada pola súa avoa de Olveira ENCARNACIÓN LEMA LÓPEZ
13

BOLOS DO POTE II
INGREDIENTES:
1 quilo de fariña de millo, trigo e centeo
½ litro de auga do caldo Azucre
2 ovos Cebola e allo
300gramos de touciño Sal
Unha rama de nébeda Pasas e piñóns
PREPARACIÓN:
Cortamos o touciño e fritímolo un pouco nunha tixola. Cando
xa estea listo, botámolo nunha ola e engadimos a fariña milla, a
auga do caldo, o sal e o ovo ata conseguir unha masa algo dura.
Deixámola descansar 15 ou 20 minutos e facemos bolos coa
man. Xa podemos metelos no pote do caldo cando este xa estea
listo, ou ben cocelos nunha ola diferente , pero con auga do caldo.
VARIEDADE:
Se non temos auga do caldo, pódense facer en auga morna.
Aínda que se adoita facer con fariña milla, tamén se poden
facer con fariña de trigo ou centeo.
Pódese engadir azucre, pasas, piñóns, cebola, allo, nébeda...
Neste caso debemos facer a masa como dixemos ao principio,
pero deixarémola máis branda e logo engadirémoslle o que
desexemos ata facer unha masa algo dura.
Recollida por ELVIRA BLANCO PÉREZ de 1 E.S.O.
Realizada pola súa nai ELVIRA PÉREZ OUTEIRAL de Olveira
Época: Inverno
14

DON QUIJOTE
El Quijote, recoge un extenso recetario de la cocina manchega.
En el Quijote aparecen numerosas citas de comidas, desde el
gazpacho al manjar blanco y aún al caviar.
Dijo Don Quijote a Sancho que el bienestar del espíritu se
fragua en las oficinas del estómago.
"Diéronles a los dos a probar del vino de una cuba, pidiéndoles su
parecer del estado, cualidad, bondad o malicia del vino. El uno lo
probó con la punta de la lengua; el otro no hizo más que llegarlo a
las narices. El primero dijo que aquel vino sabía a hierro; el
segundo dijo que más sabía a cordobán. El dueño dijo que la cuba
estaba limpia, y que el tal vino no tenía adobo alguno por donde
hubiese tomado sabor de hierro ni de cordobán. Con todo eso, los
dos famosos mojones se afirmaron en lo que habían dicho. Anduvo
el tiempo, vendióse el vino, y al limpiar de la cuba hallaron en ella
una llave pequeña, pendiente de una correa de cordobán."
Cervantes, El Quijote. 2 parte.
"He oído decir a mi señor Don Quijote que el escudero de
caballero andante ha de comer hasta no poder más, a causa de que
se les suele ofrecer entrar acaso por una selva tan intrincada que
no aciertan a salir de ella en seis días"...
15

INGREDIENTES:
Patacas
Sal
Auga.
CACHELOS
PREPARACIÓN:
Pártense as patacas sen pelar en dous anacos.
Sálganse e colócanse nun recipiente de barro. Poñemos auga pola
metade. Tápase o recipiente e ponse a cocer, facéndoa ferver.
Cando as patacas estean medio cocidas escóanse e
métense no forno ata que estean tenras.
Recollida por ÓSCAR FERNÁNDEZ VENTOSO 3 E.S.O.
Realizada pola súa avoa MANUELA SANTOS QUEIRUGA
CALDO
INGREDIENTES:
Fabas Galiña
Auga Patacas
Touciño Unto
Verdura Sal
Carne de tenreira
PREPARACIÓN:
Ponse a auga a ferver coas fabas. Logo bótaselle a carne e
cando estea case cocida bótanselle as verduras, as patacas e o sal.
Recollida por HÉCTOR RIVEIRO OLVEIRA de 1 E.S.O.
Realizada por MARUJA SERÁNS AYASO de Olveira.
16

INGREDIENTES:
CHULAS
1 ovo 250grs. de arroz
50 grs. de fariña Un chisco de sal
½ litro de leite Rela de limón
PREPARACIÓN:
Nunha ola cócese o leite co arroz. Nun recipiente
mesturamos o ovo batido, a fariña, o sal e a rela de limón.
Cando o arroz co leite estea no seu punto facemos boliñas e
mollámolas no ovo e nos demais ingredientes e fritímolas nunha
tixola co aceite ben quente.
Recollida por MARTA PENA de 1º de Bacharelato.
Realizada por CLARA AMADO de Carreira
CHULAS DE CABAZA
CON MANTECA
INGREDIENTES:
500 gramos de cabaza 4 ovos
200 gramos de pan relado Pementa e sal
25 gramos de manteiga de porco
PREPARACIÓN:
Quitar a pel e as pebidas da cabaza. Cocer a cabaza en auga
con sal. Escorrela e facer puré. Mesturar dous ovos co puré e a
metade do pan relado. Bater nun molde os outros dous ovos.
Mesturar a masa con sal e pementa e formar unhas tortas,
pasalas polo ovo batido e rebozalas no pan relado. Quentar a
manteiga de porco nunha tixola e fritir as tortas.
Servir as tortas quentes.
Recollida por TANIA Mª COUTO OUJO 4 E.S.O.
Realizada por CONCHI OUJO
17

INGREDIENTES:
PREPARACIÓN:
COCADAS
250grs. de coco relado
4 ovos
Graxa de porco
250grs. de azucre
Botar nun recipiente os catro ovos, e 250 gramos de
azucre e o coco relado. A continuación remexer todo ata que
quede todo ben mesturado.
Untar a bandexa do forno con graxa do porco. Vaise
collendo a mestura en pequenas cantidades e dándolle forma coas
mans ata conseguir a forma dunha pelota de ping-pong.
Por último métense as boliñas dez minutos no forno (máis ou
menos).
Sácanse e listas para comer (quentes ou frías)
Recollida e realizada por CARMEN PÉREZ e TAMARA SAMPEDRO
18

CRÊPES
v 250 gr. de farine
v 2 à 3 oeufs
v ½ litre de lait
v 1 pincée de sel
v 2 cuillérées à soupe de sucre
v 1 cuillérée à soupe d’huile
Mélanger le tout jusqu’à ce que la pâte soit lisse et sans
grumaux. Laisser reposer 1 heure au réfrigérateur.
Faire les crêpes dans une poêle anti-adhérente en
humidifiant le fond avec un peu d’huile.
BON APPETIT !
Recollida e realizada por ELISABETE DE CARVALHO
19

EMPANADA DE BACALLAU
INGREDIENTES:
PREPARACIÓN:
Ovos
Fariña
Viana Para a masa
Sal
Auga
Bacallao
Uvas pasas Para o recheo
Aceite
Azafrán
Pos a fariña nun recipiente, bótaslle a viana, o ovo, a auga e
o sal. Amásalo todo e déixalo repousar media hora.
Picar a cebola miudiña e poñela na tixola a fritir con aceite.
Botarlle o azafrán e o bacallao e deixala pochar.
Estender a masa cunha roda, poñela nunha empanadeira e
botarlle todo o da tixola. Tapala e metela no forno (a 200 graos)
ata que estea dourada.
Recollida por JOSÉ RAMÓN GARCÍA de 1 E.S.O.
Realizada por Mª DOLORES SOBRIDO
20

EMPANADA DE BERBERECHOS
INGREDIENTES DA MASA:
500 gramos de fariña
¼ litro de auga temperada
Sal
30 gramos de lévedo prensado
PREPARACIÓN DA MASA:
Mestúrase a auga temperada co lévedo prensado e o sal. Ímoslle unindo
fariña coas mans ata formar un bolo. Séguese traballando a masa para gramala,
botando de cando en vez fariña para que non se pegue ás mans nin á mesa.
Déixase fermentar, tapada, unhas dúas horas ata que levante.
Estirámola amasando
INGREDIENTES:
PREPARACIÓN:
2 quilos de berberechos
2 follas de loureiro
Sal
2 cebolas grandes
100 gramos de xamón en taquiños
2 chourizos cortados en cadradiños
½ vaso de leite
1 ovo batido
· Lavamos os berberechos, colocámolos nunha tarteira con auga fría, sal e as
follas de loureiro.
· Arrimar ao lume e deixalos ata que se abran.
· Escorrémolos e quitámoslles as cunchas.
· Pasámolos pola tixola cun pouco de aceite, para que solten a auga.
· Facemos un rustrido coa cebola picada e o aceite deixándoa estofar ata
que estea dourada.
· Engadimos os berberechos, o xamón e o chourizo, e dámoslle unha volta.
· Na masa estirada colocamos enriba a mestura anterior.
· Tapamos a empanada e adornámola.
· Pintámola con ovo batido para que quede máis dourada e metémola ó forno.
Recollida por ALBA AYASO FERNÁNDEZ de 3 E.S.O.
Realizada por Mª DOLORES FERNÁNDEZ PÉREZ de Aguiño.
21

JOÁN DE GAIA
(B 1452/V 1062)
Eu convidei un prelado a jantar, se ben me venha.
Diz el én est': "E meus narizes de color berengenha?
Vos avede-los alhos verdes, e matar-m'-idades con eles!"
-O jantar está guisado e, por Deus, amigo, trei-nos.
Diz el én est':"E meus narizes color de figos çofeinos?
Vós havedes os alhos verdes, e matar-m'-idades con eles!"
"Comede migu', e dirán-nos cantares de Martín Moxa".
Diz el én est': "E meus narizes color d'escarlata roxa?
Vós havedes os alhos verdes, e matar-m'-iades con eles!"
"Comede migu', e dar-vos-hei ua gorda garça parda".
Diz el én est': "E meus narizes color de rosa bastarda?
Vós habedes os alhos verdes, e matar-m'-iades con eles!"
"Comede migu'e dar-vos-hei temporao figo maduro".
Diz el én est': "E meus narizes color de morec' escuro?
Vós havedes os alhos verdes e matar-m'-iades con eles!"
"Treide migu', e comeredes muitas boas assaduras"
Diz el én est': "E meus narizes color de moras maduras?
Vós havedes os alhos verdes, e matar-m'-iades con eles!".
22

EMPANADA DE FLANÍN
INGREDIENTES:
PREPARACIÓN:
1 litro de leite
2 sobres de flanín
4 culleradas de azucre
½ quilo de fariña
.25 céntimos de viana
2 ovos
un pouquiño de mantequilla
§ Hai que deixar ferver o leite e botarlle o Flanín (preparar o
Flanín en leite frío e revolvelo).
§ Preparar a masa e deixala levedar.
§ Botar fariña na mesa e estirala co rodete.
§ Untar a empanadeira coa mantequilla e poñer a masa
estirada.
§ Botar o flan e tapala.
§ Por enriba da tapa botarlle un pouco de manteiga e azucre.
§ Poñer ao forno
Recollida por FELI CALVO e realizada pola súa avoa NIEVES
23

EMPANADA DE MILLO I
INGREDIENTES:
1 quilo de fariña de millo
100gr. de fariña de trigo ou centeo
Levadura de panadeiro Para a masa
Sal
Auga quente
2 ovos
Catro cebolas
Un pemento
Un tomate pelado Para o recheo
Sal
Pemento doce
Mexillóns, berberechos...
PREPARACIÓN:
Desfaise a levadura nunha pouca auga quente. Mestúranse
tódolos ingredientes da masa e ségueselle botando a auga quente
que faga falla. Déixase repousar unhas dúas horas.
Nunha tarteira bótase un pouco de aceite e rústrese a
cebola co pemento e co tomate. Bótaselle un pouco de sal e unha
cullerada pequena de pemento. Engádenselle os mexillóns e
mestúranse os dous.
Nunha empanadeira vaise estendendo parte da masa,
cóbrese co recheo e tápase co resto da masa.
Métese ao forno a 200º durante uns tres cuartos de hora,
mais ou menos.
Recollida por NOEMI GARCÍA LÓPEZ
Realizada por ÁNGELES LÓPEZ
24

EMPANADA DE MILLO II
INGREDIENTES PARA A MASA:
1 quilo de fariña milla
2 ovos
Viana
Sal
Manteiga de porco
INGREDIENTES PARA O PREBE:
PREPARACIÓN:
Aceite
2 cebolas grandes
1 pemento vermello e 1 tomate
1 papel de azafrán e 1 cullerada de pemento doce
Berberechos, mexillóns, zamburiñas, ou bacallao ou...
Cando a masa xa teña lévedo, bótase un pouco de aceite do
prebe no fondo da empanadeira e esténdese a masa cun garfo ata
que estea ben estendida. Logo bótaselle o prebe con tódolos
condimentos.
Ten que estar no forno aproximadamente unha hora. Antes
de metela no forno bótaselle un pouco aceite do que sobrou do
prebe por enriba da masa.
Recollida por SAMANTA SANTIAGO REGO de 2 E.S.O.
Realizada por JOSEFA PIÑEIRO FERNÁNDEZ de Aguiño.
25

EMPANADA DE MILLO
E DE BERBERECHOS
INGREDIENTES:
1 quilo de berberechos
2 vasos temperados de auga
1 quilo de fariña de millo
Levadura
2 cebolas
Medio vaso de aceite
1 pemento
1 tomate
PREPARACIÓN:
Prepárase a masa: Coller a fariña, engadir auga temperada e
o lévedo. Mesturar todo e deixar repousar unha hora.
Mentres cortar a cebola, o pemento e o tomate. Botar
nunha tixola aceite e rustrir esta mestura.
Coller unha empanadeira, botar un pouco de aceite no fondo
e estender a metade da masa; botar un pouco do rustrido,
estendelo, poñer os berberechos coa cuncha e botar por enriba o
rustrido que queda.
Metela no forno e cando estea feita...
¡A comela!
Recollida por JONATHAN VÁZQUEZ RAMA de 1 E.S.O.
Realizada por Mª DOLORES RAMA SANTOS de Olveira.
26

INGREDIENTES:
FILLOAS I
Cuarto litro de leite Fariña
Cuarto litro de auga Sal e azucre
4 ovos Touciño
PREPARACIÓN:
Bátense os ovos cun chisco de sal. Mestúranse co leite e a
auga. Pouco a pouco vaise engadindo a fariña ata obter unha masa
bastante líquida. (Tamén se pode mesturar coa batedora)
Ponse unha tixola ao lume, quéntase e úntase cun anaco de
touciño. Bótase unha capa delgada de masa e cando está dourada
por un lado e se desprenda con facilidade da tixola, dáselle a
volta para dourala polo outro lado.
Recollida por NOEMI GARCÍA LÓPEZ de 1 E.S.O.
Realizada por ÁNGELES LÓPEZ PEGO de Olveira
INGREDIENTES:
FILLOAS II
3 ovos 50 gramos de manteiga
Un chisco de sal 50 gramos de fariña
½ vaso de leite
PREPARACIÓN:
Bater os ovos. Engadir o leite, a manteiga, a fariña e bater
ben.
Poñer unha tixola ao lume e untala cun pouco de aceite.
Cando estea ben quente, botar cun cullerón a mestura , e
deixar que se doure ben.
Recollida por ESTEFANÍA ONS PAZ de 1 E.S.O.
Realizada pola súa nai JOSEFA PAZ de Carreira
27

AFORISMOS E
FRASES LATINAS
Edere oportet ut vivas, non vivere ut edas
Convén comer para vivir, non vivir para comer
Fabas indulcat fames
A fame adoza as fabas
In taberna quando sumus non curamus quid sit humus
Cando estamos na taberna non nos preocupamos da tumba
In vino veritas
No viño está a verdade
Inter prandendum sit saepe parumque bibendum
Mentras se come debe beberse frecuentemente e pouco
Lac post vinum venenum
O leite tras do viño é veneno
Caseus et panis sunt optima fercula sanis
Queixo e pan son os mellores alimentos para as persoas sas
Lactuca in cibis aviditatem incitat
A leituga entre os manxares excita o apetito
Mala sine cortice bona, cum cortice meliora
As mazás, sen pela son boas, con pela, son mellores
Annorum vinum, socius vetus et vetus aurum
Viño anello, amigo vello e ouro vello
Bonum vinum laetificat cor hominis
O bo viño alegra o corazón dos homes
28

INGREDIENTES:
FILLOAS III
3 ovos 3 medidas de iogur de fariña
Un pouco de sal Un pouco leite
Rela de un limón Un pouco aceite
PREPARACIÓN:
Bótanse nun recipiente os 3 ovos, un pouco de sal, a rela do
limón e bátese co batedor de ferro. Faise un amoado botándolle a
fariña, e cando estea, bótaselle leite e bátese. Déixase repousar
media hora.
Bótase un pouco de aceite na tixola (ou úntase cun pouco de
touciño) e bótase un pouco de amoado á vez que se move para que
se estenda. Dáselle volta e cómense quentes.
Recollida por DAVID GONZÁLEZ GUDE de 1 E.S.O.
Realizada por BEATRIZ GUDE
FILLOAS IV
INGREDIENTES:
1 quilo de fariña 2 limóns
1 litro e medio de leite Sal
1 ducia de ovos Canela
PREPARACIÓN:
Collemos unha tarteira e botamos dentro o quilo de fariña,
a ducia de ovos, a reladura dos limóns, un pouco de canela e un
chisquiño de sal.
Collemos unha culler de madeira e mentres remexemos imos
botando pouco a pouco o leite para abrandar un pouco a masa.
Agora collemos unha tixola e poñémola ao lume cun pouco de
aceite e imos botando a masa na tixola cun cullerón. Cando estea
feita a filloa por un lado, dámoslle a volta para que se faga polo
outro lado.
Collemos un prato e botamos nel tódalas filloas.
Recollida por Mª ISABEL GARCÍA PÉREZ de 2 E.S.O.
Realizada por MARÍA SANLÉS REGO de Deán Grande
29

FILLOAS DA FILLOEIRA
INGREDIENTES:
Fariña de trigo
Auga
Ovos
Sal
Touciño
PREPARACIÓN:
· Botamos a auga, a fariña os ovos e o sal nun recipiente.
· Mesturámolo ben.
· Pónselle lume, feito con leña, á filloeira.
· Cando estea ben quente a filloeira, úntase con touciño.
· Logo botamos a mestura anterior na filloeira.
· Cando se vaia facendo dáselle volta.
· Finalmente póñense nun prato.
Recollida por ANA Mª FOLGAR MIGUÉNS de 3 E.S.O.
Realizada por ROSA Mª MIGUÉNS CASTRO de Serra de Outes
Época: Entroido
30

COMER
Cada día nos falan
dos nenos que non comen
(os das bocas convertidos en ollos
que preguntan
por qué outros nenos rin
e sorben espequetes).
Deste lado do mundo,
o comer parécenos doado,
ás veces, divertido
porque sempre nos agrada un prato quente
é un boliño de pan envolto en papel,
coma un regalo,
pero facémolo decote
pensando noutra cousa.
Miremos
o corazón da mazá
coma quen mira un tesouro,
reparemos na imperfección da codia
coutando o miolo quente,
transportemos unha abada de castañas
para ser cómplices da Terra,
que se converte en Outono.
E comamos de vagar,
acariñando entre os dentes
a vida que se agocha tras dos froitos.
Só así
seremos, realmente, afortunados.
Mª Antonia Fernández, Amar e outros verbos
31

FILLOAS DE SANGUE
INGREDIENTES:
PREPARACIÓN:
Fariña
Auga
4 ovos
Un chisco de sal
2 vasos de sangue do porco
Nun recipiente bótase o sangue e engádeselle un pouco de
auga, incorpóraselle os ovos, o sal e un pouco de fariña.
Bátese coa batedora engadíndolle fariña ata deixar unha
masa suave.
Nunha tixola moi quente, ponse unha cullerada de graxa e
un pouquiño da masa, estendéndoa por toda a tixola. Deixámola
que se faga e así faremos con cada unha delas.
Recollida por DIEGO PINAZAS ROMAY de 1 E.S.O.
Realizada pola súa AVOA DE CORRUBEDO.
Época: Entroido
32

FLAMENQUINES
INGREDIENTES:
PREPARACIÓN:
8 filetes de raxo de porco.
100 gr. de xamón curado (en rebandas).
Fariña para rebozar.
1 ovo
Pan relado
Aceite de oliva
Sal
Pementa negra moída
Aplanar ben os filetes ata deixalos moi finos e estirados;
cortar o xamón en tiriñas e poñelas enriba dos filetes
estendidos.
Enrolar cada filete e sazonalo por fóra con sal e pementa.
Pasar os roliños, primeiro por fariña, despois por ovo
batido e finalmente polo pan relado.
Presionalos coa palma da man para que o empanado asente
ben.
Fritir os flamenquines en abundante aceite ata que estean
dourados; sacalos e escorrelos sobre papel absorbente.
Recollida por RAQUEL LORENZO COSTA 3 E.S.O.
Realizada por DOLORES YÁGÜEZ ALCARAZ de Almería
33

FRASES E DITOS CASTELÁNS
· El vino es bueno, y más si es vino bueno.
· Con pan y con vino se anda el camino.
· Más vale vino maldito que agua bendita.
· El vino como rey, y el agua como buey.
· Agua no enferma, ni embeoda ni adeuda.
· Arroz, pan y pepino, nacen en agua y mueren en vino.
· No hay buena olla con agua sola.
· Dar con queso
· Comer de gorra
· Que te den morcilla
· De la mar el mero, y de la tierra el carnero.
· Olla sin sal, haz cuenta que no tienes manjar.
· La mujer, rogada, y la olla, reposada.
· Ave que vuela, á la cazuela.
· La ensalada, salada, poco vinagre y bien oleada.
· Arrimar el ascua a su sardina.
· No hay sardina mala, ni lo puede ser; que la que es mala para comer, es
buena para beber...
· La sardina y la longaniza, al calor de la ceniza
· La sardina por abril, cógela por la cola y déjala ir; por mayo ásala en el
rescoldo, por San Juan ya pringa el pan.
· Las tres efes de la sardina: frescas, fritas y frías
· Sardinas en mayo, cómalas el diablo
· Quien quiera mal a su vecina, dele en mayo una sardina
34

LACÓN CON GRELOS
INGREDIENTES:
1 lacón
6 chourizos
6 patacas grandes
2 monllos de grelos
PREPARACIÓN:
Ponse a desalar o lacón en abundante auga fría durante
dous días.
Nunha ola grande colócase o lacón, e cóbrese con abundante
auga. Déixase cocer lentamente.
Cando estea case cocido engádenselle os grelos, e por
último as patacas estonadas e enteiras, e os chourizos.
Co caldo faise unha sopa de pasta, engadíndolle un pouco de
sal, se é preciso.
Convén cocelo todo xunto, pois o ácido dos grelos quítalle
graxa ao lacón, e dálle un sabor peculiar ao prato.
Recollida por ALBA AYASO FERNÁNDEZ de 3 E.S.O.
Realizada por MARÍA DOLORES FERNÁNDEZ PÉREZ de Aguiño.
Época: Entroido
35

REFRANEIRO POPULAR
GALEGO
· Quen di pan, di fartura.
· Bolo cru só engorda o cu.
· O viño polo xerro é como mellor o quero.
· Comer ben sempre, non cansa nin aborrece.
· O abade de aldea, se ben xanta, mellor cea.
· Pouco me gusta o biscoito, cando non é moito.
· Do mar, o salmón; e da terra, o lacón.
· Raia pescada en xaneiro sabe a carneiro.
· Vaca e carneiro, comida de cabaleiro.
· Aceite, carne, pantrigo e sal, mercadoría real.
· A carne de óso, dente de lobo.
· A mellor cociñeira é a aceiteira.
· Nabo, nabiza e grelo, trindade do galego.
· O pote que moito ferve, sazón perde.
· Con azucre e mel todo sabe ben.
· A todo lle vai ben o tomate, non sendo ás papas e ao chocolate.
· Anaco de touciño pide trago de viño.
· O polo e o capón sempre están en sazón.
· O peixe de maio, a quen cho pida, dállo.
· ¡Alegría, alégrote: que anda o rabo do porco no pote!
· Pera que se desfai ao comela sábelle ben a calquera.
· Non comas lamprea, que non é sa e ten a boca fea.
36

LEITE FRITIDA
INGREDIENTES:
½ litro de leite
75 gramos de fariña
80 gramos de azucre
2 xemas de ovos
1 pau de canela
1 tona de limón
PREPARACIÓN:
Apartamos un pouco de leite ao que lle botamos o azucre e a
fariña; o resto do leite poñémolo ao lume coa canela e coa tona de
limón. Cando ferva engadímoslle o leite co azucre, a fariña e as
xemas de ovo, mesturando ben todo ata que a masa espese.
Poñémola a arrefriar nun prato sen as tonas do limón e a
canela. Cando estea fría, córtase en cadradiño, pásase por fariña
e ovo e frítese.
Recollida por CRISTINA CALVIÑO SAMPEDRO
Realizada por MARIVEN SAMPEDRO de Carreira
37

INGREDIENTES:
PREPARACIÓN:
MELINDROS
Medio quilo de fariña
3 ovos
3 culleradas sopeiras de azucre
As raspaduras dun limón
1 chorro de anís doce
Un chisco de sal
Medio vaso de leite
8 gramos de levadura
Azucre en po
100 gramos de manteiga
Amásase todo xunto menos o azucre en po e déixase
levedar ata que a masa estea o dobre de grande.
Despois , cando a masa estea o dobre de grande, fanse as
rosquillas e logo empézanse a fritir.
Cando estean todas feitas bótaselle o azucre en po por
enriba.
Recollida por FÁTIMA SAMPEDRO VIDAL 1 E.S.O.
Realizada por MARÍA TEIRA OTERO
38

SONETO AL VINO
¿ En que reino, en qué siglo, bajo que silenciosa
conjunción de los astros, en que secreto día
Que el mármol no ha salvado, surgió la valerosa
Y singular idea de inventar la alegría?
Con otoños de oro la inventaron. El vino
Fluye rojo a lo largo de las generaciones
Como el río del tiempo y el arduo camino
Nos prodiga su música, su fuego y sus leones.
En la noche de júbilo o en la jornada adversa
Exalta la alegría o mitiga el espanto
y el ditirambo nuevo que este día le canto
Otrora lo cantaron el árabe y el persa
Vino, enséñame el arte de ver mi propia historia
Como si esta ya fuera ceniza en la memoria
39
Jorge Luis Borges

INGREDIENTES:
MORCILLAS
Sangue do porco Fariña de trigo
Media barra de pan Tripa grosa
Tres puños de pasas Canela
Dous litros de leite Comiño
Unha taza de piñóns Pementa
Tres tazas de figos pasos Anís
Un paquete de azucre Cravo
PREPARACIÓN:
· Desfaise o pan no leite.
· Mestúrase co sangue e o azucre.
· Engádenselle os piñóns, as pasas, os figos, unha pouca
fariña, sal, pementa, comiños e cravo.
· Enchemos as tripas coa mestura e atámolas.
· Déixase cocer aproximadamente unha media hora.
· Frítense en rebandas.
Recollida por IRENE GONZÁLEZ GONZÁLEZ 3 E.S.O.
Realizada por JOSEFA OUVIÑA GONZÁLEZ de Sirves.
Época : Cando se mata o porco
40

INGREDIENTES:
PREPARACIÓN:
ORELLAS I
800 gramos de fariña
2 ovos
1 vaso pequeno de anís
Reladura de limón
100 gramos de manteiga de vaca derretida
1 vaso de auga temperada
Sal
Azucre ou mel
Manteiga para fritir ou aceite
1 sobre de levedo “Royal”
Mestúrase a manteiga coa auga temperada e o “Royal”.
Engádeselle os ovos, o sal e o anís. A continuación reméxese a
masa e déixase repousar durante unha hora.
Ao cabo da hora, estírase a masa e córtase en rectángulos
mentres se van botando na tixola.
Cando xa estean feitas, bótaselles azucre enriba, e listas
para comer!
Recollida por NÉLIDA SÁNDEZ de 2 E.S.O.
Realizada por MANOLA SOBRIDO de Aguiño.
Época: Entroido.
41

INGREDIENTES:
PREPARACIÓN:
ORELLAS II
4 ovos
Uns 800 gramos de fariña
Manteiga
Rela de limón
1 copiña de anís
Un chisco de sal
4 culleradas de azucre
· Bátense os ovos e engádese fariña ata que estea
consistente.
· Engádeselle a manteiga derretida, a rela de limón, o
anís e unhas areas de sal.
· Déixase repousar
· Esténdese a masa e frítese na tixola.
· Ao rematar cóbrense cun pouco de azucre.
Recollida por RAQUEL RODRÍGUEZ JALLAS de 1 E.S.O.
Realizada pola súa nai DORA JALLAS de Olveira.
Época: Entroido.
42

ORELLAS DE ENTROIDO
INGREDIENTES:
Canela moída
Anís
3 ovos
500 gramos de fariña
Zume dunha laranxa
Zume dun limón
50 gramos de manteiga
100 gramos de azucre
1 vaso pequeno de leite
PREPARACIÓN:
1) Derrétese a manteiga.
2) Amásase a fariña cun ovo enteiro, as xemas dos outros
dous ovos (resérvanse as claras para máis tarde), a
manteiga derretida, un chisco de canela, o zume da
laranxa e do limón, unhas gotas de anís, o azucre e o
leite.
3) Trabállese ben a masa
4) Despois de traballala, engádenselle as dúas claras de ovo
a punto de neve ata acadar unha pasta compacta.
5) Estírase ben e déixase enfriar.
6) Unha vez fría, córtase en anacos.
7) Frítense os anacos nunha tixola con aceite e a lume non
moi forte.
8) Xa fritidas, salfírense co azucre.
Recollida por ALBA FERNÁNDEZ SANLÉS
Realizada por ROSA SANLÉS
43

INGREDIENTES:
PREPARACIÓN:
PANTULLO
2 vasos de auga/leite
Sal
Fariña
6 ovos
100 gramos de uvas pasas
Talladas de porco
Azucre
Pan reseso
Botamos nunha tarteira os ovos, as talladas de touciño, pan
reseso, as uvas pasas, a auga, o leite e o azucre.
Mesturámolo todo e despois metémolo no pantullo.
Cando xa estea toda a masa no pantullo, poñémola a cocer
no forno durante uns 30 minutos.
Recollida por DIANA PAZ ALVITE 3 E.S.O.
Realizada por MARÍA PARADA SUÁREZ
Época : ENTROIDO
44

Groria do porco, frol da invernía,
sona da casa, lapa de carne,
xamón.
Densidá ilustre da cea sabia,
gracia e potencia, rosa do pote,
xamón.
Coallo dos froitos todos da terra,
labio fresqueiro, mantenza antiga,
xamón.
Febra xugosa, rica canteira
onde se curtan limpios poliedros,
xamón.
Benedictina fartura ilustre
de Oseira e Samos, coartel
famoso,
xamón.
Rey da lareira, carne petrucia,
da Raza esgrevia gardas o zume,
xamón.
De rica alquimia Summa suprema,
(¡fariña, poma, landra, castaña!)
xamón.
Sal do fumeiro, na noite negra
do viño en xerra irmán doado,
xamón.
Pai de artritis, das esclerosis,
fidalgas doenzas do pazo antergo,
xamón.
Tentación dura pró anacoreta,
coor de meixela, carne de lume,
xamón.
Do chan galego tés a dozura
se a meias coces con fachas secas,
xamón.
Sono adoecido do triste abstemio
farto de berzas, todo augachirle,
xamón.
Pra tí frolecen os soutos vellos,
medran as hortas, madura o nabo,
xamón.
O XAMÓN
45
Para gabarte cantou Homero,
brilas no hexámetro, manxar
heroico,
xamón.
Lituxias vellas impós ós fieis,
aristocrática, feudal mantenza,
xamón.
Coma o pecado roxo e sabroso
almoleciches ó funcionario,
xamón.
Do norte xiado veu pra buscarte
o loiro suevo fillo da guerra,
xamón.
Da xente aria vella mantenza,
na tua presencia trema o Semita,
xamón.
Triste xudeu forto da ovella
morre de envexa pola tua groria,
xamón.
Mentras o fígado come o
escolante,
rillate ansioso o forte abade,
xamón.
Tés es Caldelas forte crienza
na neve xiada das cumes outas,
xamón.
Dacón por ti goza de sona
de ser Porcópolis, Chicago noso,
xamón.
Papa das carnes, cardealicio,
Archimandrita da limpa mesa,
xamón.
Homildemente a tí chegamos
os peligrinos, fartos de légoas,
xamón.
E no teu gosto fresco e potente
teñen consolo as nosas fames,
xamón.
¡Rei da matanza, sol do fumeiro,
que sempre agardas nosa chegada,
xamón.
Otero Pedrayo

PAPAS DE MILLO
INGREDIENTES:
PREPARACIÓN:
250 centílitros de auga, aproximadamente
50 gramos de fariña de millo
Sal
Ponse a quentar a auga a lume lento. Vaise botando a fariña pouco a
pouco, sen parar de remexer. Bótaselle o sal.
Reméxense ata que estean ligadas e bótanse nun prato. Tómanse
quentes, se se quere cun pouco de leite frío por riba.
Recollida e Realizada por LOLA OUTEIRAL
INGREDIENTES:
PARROMEIRA
3 ovos
¼ quilo de fariña
1 vaso de leite
Un pouco de touciño
PREPARACIÓN:
Mestúrase o vaso de leite cos tres ovos e o cuarto quilo de fariña de
trigo. Bótase na tixola e engádeselle o touciño.
Recollida por LETICIA BRIÓN de 2 E.S.O.
Realizada pola súa avoa de Teira DOLORES BARREIRO
46

PASTELÓN
INGREDIENTES DA MASA:
½ quilo de fariña
250 gramos de manteiga
150 gramos de azucre
3 ovos
Rela de limón
Un chorriño de anís
PREPARACIÓN DA MASA:
Amásase a fariña co azucre, os ovos, a rela de limón, o chorriño de anís e a
metade da manteiga.
Cando estea ben amasada, déixase repousar media hora e engádeselle un pouco
máis de manteiga e vólvese a amasar. Repousa outra media hora e engádeselle o resto
da manteiga amasando. Déixase repousar media hora e xa está lista para usar.
Estírase a masa e fanse círculos finos e frítense (os círculos pódense facer cun
prato chan).
INGREDIENTES DA CREMA PASTELEIRA:
6 xemas de ovo
1 litro de leite
4 culleradas sopeiras de fariña fina de millo (maicena)
2 culleradas sopeiras rasadas de fariña
A tona dun limón
PREPARACIÓN DA CREMA:
Ponse ao lume o leite coa casca de limón e 6 culleradas sopeiras de azucre.
Nun bol mestúranse as xemas de seis ovos e catro culleradas de azucre, cando estean
ben mesturados engádeselle a maicena e a fariña revolvendo ben. Do leite que temos
ao lume collemos unhas culleradas e botámosllo á mestura revolvendo.
Cando o leite rompa a ferver vértese o contido do bol na tarteira revolvendo
ata que espese.
Para montar o pastelón, ponse nunha fonte un círculo da masa fritida que se
cubrirá coa crema pasteleira, enriba outro círculo de masa e crema pasteleira e así
ata a altura que se queira.
Móntanse as claras a punto de neve e engádeselle azucre a gusto para facer
un merengue co que se cubrirá todo o pastelón. Remátase adornando con
caramelo líquido quente.
Recollida por: NOA AGEITOS de 1 Bacharelato
Realizada pola súa nai CARMEN PREGO, de Corrubedo
47

AFONSO EANES
DO COTÓN
(B 1580/V 1112)
Foi Don Fagundo un día convidar
dous caveleiros pera seu jantar,
e foi con eles sa vaca encetar;
e a vaca morreu-xe logu'entón,
e Don Fagundo quer-s'ora matar,
porque matou sa vaca o cajón.
Quand'el a vac'ante, si mort'achou,
logu'i estando mil vezes jurou
que non morreu por quant'end'el talhou,
ergas se foi no coitelo poçón;
e Don Fagundo todo se messou,
porque matou sa vaca o cajòn.
Quisera-x'el da vaca despender
tanto per que non leixass'a pacer;
ca, se el cuidasse sa vaca perder,
porque matou sa vaca o cajón.
Quisera-x'el da vaca despender
tanto per que non leixass'a pacer;
ca, se el cuidasse sa vaca perder,
ante x'a der'a quen-quer, assí non;
e Don Fagundo quer ora morrer,
porque matou sa vaca o cajón
48

PATACAS AO ESTILO DO
MEU AVÓ
INGREDIENTES:
Patacas
Allo
Ourego
Guindilla
Azafrán
Aceite
Viño branco
Sal
PREPARACIÓN:
Nunha tarteira ponse o aceite, o allo, o ourego e a guindilla e
déixase dourar.
Engádenselle as patacas cortadas (se son pequenas bótanse
enteiras).
Cando estean douradas, bótaselle medio vaso de viño branco e
medio de auga, xunto co azafrán.
Déixanse cocer e cando as patacas se pinchen están listas.
Recollida por MANUEL RIVAS
¡Bo proveito!
Realizada por CARMELA MARTÍNEZ
49

POLBO Á FEIRA
INGREDIENTES:
PREPARACIÓN:
Polbo
Auga
Unha cebola
Pementón picante
Aceite de oliva de 1º
Sal
Primeiro poñemos auga, na pota de cobre, a cocer, cunha cebola.
Unha vez que ferva a auga, collemos o polbo pola cabeza cun garfo
e metémolo e sacámolo da auga tres veces.
Despois deixámolo dentro da pota fervendo ata que abrande. De
20 a 40 minutos segundo o tamaño.
Unha vez feito cortamos os raxos en anacos pequenos e
botámoslles sal, pementón picante e aceite de oliva, por esta orde,
pois senón non colle o resto dos sabores porque esvaran no aceite.
¡A comer e que aproveite!
Recollida por LUCÍA AGEITOS MARTÍNEZ de 1º E.S.O.
Realizada polo seu pai JOSÉ Mª AGEITOS, de Iñeiras
50

RAXO CON ARROZ E
CASTAÑAS
INGREDIENTES:
PREPARACIÓN:
Arroz
Dúas ducias de castañas
Raxo
· Ásanse as castañas, pélanse e resérvanse.
· Nunha tarteira dóurase o raxo e engádeselle a auga (segundo o
arroz que vaiamos utilizar) e un azafrán para darlle cor.
· Déixase cocer uns 20 minutos.
· Bótaselle o arroz e cando falten 5 minutos, engádenselle as castañas
abertas ao medio para que lle dea máis sabor.
Recollida por MANUEL MARTÍNEZ
¡Bo proveito!
Realizada polo seu avó DOMINGO MARTÍNEZ
51

Diante dunha cunca de viño espadeiro
¡O espadeiro! ¡Asios mouros, cepas tortas
follas verdes, douradas e bermellas,
gala nas terras vivas de Castrelo,
nos Casteles de Ouviña e nas areas
de Tragove e Sisán, do mar de Arousa
e o Umia cristaíno nas ribeiras!
¡O espadeiro amante! ¡O viño doce!
¡A legría de mallas e espadelas,
compañeiro das bolas de pan quente
e as castañas asadas na lareira!
¡O espadeiro! ¡O risolio que loubaron
en namorantes páxinas sinxelas
os antigos abades do mosteiro
de Xan Daval, na vila cambadesa,
aqueles priores ledos e fidalgos
mestres na vida, na virtú e na cencia,
que sabían ¡ou tempos esquecidos!
canta-la misa, escorrenta-las meigas,
acoller e amparar orfos e probes,
rir coas rapazas, consella-las vellas,
darlle leito e xantar ós peligrinos,
pechar por fuero as portas da súa igrexa
á xusticia do Rei, cobra-los diesmos
e dispoñer vendimas e trasegas!
¡O espadeiro morno! ¡O roxo viño,
sangue do corazón da nosa terra,
que arrecende a mazáns e a rosas bravas,
quece os peitos a aqs almas alumea,
e sabe a bicos de mociña nova,
aldeana e trigueira!
¡Como canta ó caír nas brancas cuncas
dende as pintadas e bicudas xerras!
¡Cómo latexa e brila ó coroalas!
¡E como loce e ri cando as adreza,
¡Detrás dos vidros, ela!
¡Ou, espadeiro amante! ¡Ou, roxo e quente
sangre do corazón da nosa terra!
¡Encende o corazón dos apoucados!
asemellando fíos de rubises
A Severino N. Otero, con vella e fonda amistade
52
cun rosario de escumas sanguiñentas!
cun rosario de escumas sanguiñentas!
Cando nas mornas trades de romaxe
vai na alombada pipa taberneira
ó souto que se estende ó pé da ermida
onde as campanas repinican ledas,
onde axordas os fogos de tres tronos
e ó son da gaita a mocedá tolea,
é a alma do galan de verba maina,
de labradora e de viril maxeza,
que o mesmo se derreta coas rapazas
que arma sin mais nin mais unha quimeria,
solta un «¡Ei, carballeira!» erguendo a moca
e facéndose atrás, e…¡adio-la festa!
Cando o xiado inverno alonga as noites
e en santa paz, ó pé do lar, se axeitan
mozos e vellos, desbullando millo,
dándolle ó fuso ou restelando teas,
o espadeiro é o espíritu do petrucio
de garimosa fala churrusqueira,
de mans de prata e lombo acorcobado,
queixo tembrón e neve nas guedellas,
que chiscando os olliños contra os mozos,
pondo ás rapazas cores nas meixelas,
sabe contar os divertidos feitos
e as antigas historias que comezan:
«Unha vez, unha nena e mais un frade...»
«Tiña, aquél entón, un paxe a reina…»
¡Espadeiro! ¡Espadeiro! ¡Ledo viño
das noites mozas! Craridá de estrelas
O aturuxo zoando nas quebradas...
Mozos... Pandeiros... Un amor que empeza...
Arumes das carqueixas e do trebo...
De man en man, a bota carreteira...
Unha cantiga ó pé dunha ventana...
¡Detrás dos vidros, ela!
¡Ou, espadeiro amante! ¡Ou, roxo e quente
sangre do corazón da nosa terra!
¡Encende o corazón dos apoucados!
¡¡Prende lume nas almas, viño celta!!
Ramón Cabanillas

INGREDIENTES:
REIXÓNS
Sobras do porco
Touciño
Cebola
Sal
Graxa
Sangue callado
Fígado
Pirixel seco
PREPARACIÓN:
Bótase o porco e o touciño nunha pota a cocer na súa propia
graxa.
Logo engádeselle o fígado , o sal e ao final o pirixel o sangue
e a cebola.
Déixase cocer a lume lento dúas ou tres horas.
Recollida por CARLOS LIJÓ GÓMEZ de 2 E.S.O.
Realizada pola súa nai JUANA GÓMEZ TEIXEIRO de Carreira.
Época: Outono-Inverno (Cando a matanza do porco)
53

INGREDIENTES:
PREPARACIÓN:
ROSCAS
1 quilo de fariña de trigo
½ quilo de azucre
Lévedo
6 ovos
Unha pouca manteiga
Esencia de anís
Sal
1. Amásase todo e déixase levedar durante hora e media
ou dúas horas.
2. Fanse as roscas non moi grandes.
3. Frítense nunha tixola con aceite moi quente.
4. Finalmente, báñanse en xarope e vólvense pasar de
novo pola tixola.
Recollida por ELI GUDIÑO de 3 E.S.O.
Realizada pola súa madriña Mª JOSÉ PAISAL
54

Ingredients:
2 cups flour.
1 teaspoonful baking powder.
3 tablespoonfuls butter.
½ cup milk.
Pinch of salt.
Preparation:
SCONES
Mix the flour and butter, add the salt and then mix in the
milk a little at a time. With floured hands knead lightly to soft
dough, adding a little more milk if necessary. Roll out evenly but
lightly about one finger thick on a floured board. Cut out with a
pastry cutter using a quick sharp motion, but do not twist. Cook
on a greased baking sheet near the top of a pre-heated oven at
220ºC for 12-15 minutes.
For “Fruit Scones” add a tablespoonful of sugar and two
tablespoonfuls of dried fruit before adding the milk.
Recollida e realizada por LOLA PARDO
55

“A NICE CUP OF TEA”
Foreigners may scoff, marketing men may try to seduce
with alternatives, but the English still carry on doggedly in their
devotion to what they consider to be one of the few good things
ever to come from elsewhere.
Whilst other people stiffen their sinews with something
stronger, the English constitution merely demands tea. They
have imbued it with almost mystical curative and comforting
qualities. In moments of crisis, as a remedy for shock or just at
a social gathering someone will suggest tea. It is probably their
only addiction.
Tea to the average English man or woman usually means
Indian tea. It is served with milk and sugar and the folklore
surrounding its preparation is prodigious. First the teapot has to
be heated. The tea, once made, has to be left to “stand” and
“brew” –but not so long that it becomes “stewed”. Cold milk is
poured into the bottom of each cup and then tea is added either
with the addition of water or, more normally, “just as it comes” –
neat and strong.
China tea is considered smarter and preparation rituals are
similar, but milk is always added after the tea if it is taken at
all. A slice of lemon is often substituted. Sugar goes in last.
From Xenophobe’s guide to the English, by A. Miall, D. Milsted
56

TARTA COLOMBIANA
INGREDIENTES:
½ quilo de fariña ½ quilo de azucre
6 ovos 1 litro de leite
Mantequilla Azucre
Melocotón Coco
Canela Maizena
6 claras de ovos ¼ quilo de azucre
PREPARACIÓN DO BISCOITO:
Bater as claras a punto de neve, engadir o ½ quilo de azucre
e seguir batendo. Engadir as xemas e bater ata conseguir
mesturar todo. Ir engadindo pouco a pouco a fariña ata conseguir
unha mestura homoxénea.
Poñer a mestura nun molde e cociñar a 180º durante media
hora.
PREPARACIÓN DO RECHEO:
Ferver un litro de leite e ir engadíndolle a manteiga, o
azucre, o coco, a canela, a maizena (desfacer nun vaso cun pouco
de leite 4 culleradas sopeiras de maizena). Bater durante 15
minutos coa tarteira ao lume.
O melocotón debe cortarse en cadradiños.
PREPARACIÓN DO DECORADO:
Bater as 6 claras coa batedora a punto de neve. Engadirlle o
azucre cun pouco de auga e poñer ao lume. Deixar ferver un
pouco.
Mentres se baten as claras vaise engadindo o caramelo
quente. Bátese todo uns 15 ou 20 minutos.
Recollida por FABIOLA ARCE de 2 E.S.O.
Realizada por JENNY GUZMÁN
57

ENTREVISTA DE NATIVEL PRECIADO A
MANUEL VÁZQUEZ MOLTALBÁN
...Me pidieron un libro sobre la gula y se me ocurrió escribir el relato de un
náufrago que era un obispo encargado de las finanzas de El Vaticano y,
además, un exquisito gourmet. Lo he subtitulado Reflexión de un robinson
ante un bacalao seco porque, para mí, el bacalao es un prodigio marxista.
Cuando era joven, un grupo de marxistas organizamos un viaje de Madrid a
Palencia en busca de un tipo al que habían visto con el libro de Sartre
Tránsito de la cantidad a la cualidad. Queríamos ficharle para la
organización. El caso es que, desde mi punto de vista, el bacalao ejemplariza
ese tránsito de la cantidad a la cualidad. Un bacalao seco es como una
momia, pero se mete en agua y se transforma en otra historia. Sólo a un
genio se le ocurre remojar la momia, utilizar el agua del hervor, moverlo con
un poco de aceite y ajos para convertirlo en bacalao al pil pil. De ahí sale
todo un discurso teológico.
...
En cierta ocasión me dijo Dalí que con Greta Garbo sólo se podía comer
lenguado a la plancha. Entonces me puse a pensar qué comería yo con
determinadas mujeres. De ahí surgió la idea de asociar la erótica con la
gastronomía. Así como existen las asociaciones de ideas, también se dan las
asociaciones totalmente arbitrarias entre guisar, comer y amar.
Entrevista Publicada na Revista Tiempo o 4 / 11 / 1996.
O primeiro xornal
gastronómico do mundo
foi publicado en 1803 co título de "Almanach des Gourmands"
polo avogado Grimond de la Reynière, famoso en París polas
espléndidas ceas que servía na súa casa nas que xuntaba, cada
semana, aos mais destacados comellóns da capital. Por certo que,
rematada a súa carreira de Dereito, sentiuse inclinado polo
exercicio da avogacía, sendo iso contrario á vontade do seu pai
que prefería a maxistratura. O que despois sería famoso
gastrónomo, máis que famoso avogado, seica se xustificou diante
de seu pai dicindo: "Como simple avogado terei a posibilidade de
defender a meu pai nos tribunais, evitando, se son xuíz, ter que
condealo."
58

TARTA DE AMÉNDOAS
INGREDIENTES:
PREPARACIÓN:
250 gramos de fariña de améndoa
. 200gramos de azucre
4 ovos
Rela de limón (xeitoso)
Canela (Ao gusto)
· Bátense os ovos e mestúranse todos os ingredientes.
· Bótase nun molde baixo, previamente untado de
manteiga e fariña.
· Déixase no forno a 180 graos, sobre unha media hora.
Recollida e realizada por MARUSELA OUTEDA
59

TARTA DE CHOCOLATE
INGREDIENTES:
PREPARACIÓN:
1 litro de leite
. 10 culleradas de azucre
3 sobres de flan
Cola Cao
. Galletas
Anís
Ovos
· Quentar o litro de leite.
· Mentres que o leite se quenta, enchemos de leite unha
cunca ata a metade, tres sobres de flan en po e 10
culleradas de azucre.
· Remexer moi ben.
· Cando o leite ferva botarlle o contido da taza e
remexemos ben ata que espese.
· Nunha bandexa colocamos as galletas e botámoslles
anís mesturado co leite (Só un pouco)
· Por enriba das galletas botamos o flan (Poñemos
tódalas capas que queiramos).
Para o chocolate:
· Collemos un cazo e vertemos un cuarto litro de leite e
mesturamos, remexendo, con Cola Cao
· Por último bótase o chocolate enriba da última capa de
flan.
· Facemos un pouco de merengue (Coa clara dos ovos e o
azucre batidos).
Recollida e realizada por MARI CARMEN PÉREZ PAZ de 2 E.S.O.
60

INGREDIENTES:
TORRADAS
2 barras de pan
6 ou 7 ovos
1 litro de leite
¼ quilo de azucre
Rela de limón
Aceite
PREPARACIÓN:
Mestúrase o leite cos ovos, co azucre e coa reladura de
limón.
Córtase o pan e ponse dentro da mestura ata que abrande.
Despois frítense na tixola e colócanse nunha bandexa.
Bótaselle azucre por enriba ao gusto.
Recollida por VICTORIA PAZ de 2 E.S.O.
Realizada pola súa nai PURA.
61

O Bolo
A nai vai cocer
E fará un bolo
¡Un bolo ha facer!
Un bolo pequeno,
un bolo boleiro
pra acala-lo neno.
¡Aquí está o piorno
¯a nai xa amasou¯
pra roxa-lo forno!
O bolo que digo
non é de centeo
que é de pantrigo.
¡Levará un burato
o bolo, no medio,
pra meter un rato!
Ai, ¡que me escachizo;
que non é un rato,
que é un chourizo!
¡Un chourizo enteiro!
no medio do bolo
pró neno larpeiro!
¡Un chourizo bon
no medio do bolo
pró neno lambón!
¡O bolo boleiro,
o chourizo bon
pró neno larpeiro,
pró neno lambón!
Manuel María, Os soños na gaiola.
62

INGREDIENTES:
4 ovos
Patacas
Aceite
Sal
PREPARACIÓN:
TORTILLA
· Pélanse as patacas e pícanse.
· Bátense os ovos nun prato.
· Frítense as patacas e, cando estean a medio fritir,
escórreselles o aceite nun recipiente e vólvense a
poñer ao lume na tixola.
· Botamos o ovo por enriba e cando vexamos que está
feita dámoslle a volta.
· Servímola nun prato.
Recollida e feita por: ALBA, LENNY, ÓSCAR MIGUEL e
PAULA de 4 ESO
63

Secuencia A
Ás oito da mañán comezo a facer tortillas.
Fágoas todo o día,
con e sen cebola,
soas ou acompañadas de leituga e tomate,
ás veces con chourizo,
moito en bocadillo,
sobre todo ás dez ou ás once,
tortillas dos andamios para os obreiros
que berran e traen as mans sucias.
Cómenas con cervexa,
os días grises, sentados trala barra.
Fran Alonso, Tortilla para os obreiros
O DEMO OVEIRO
Hai un demo que se chama Alistán, i asegún o Vento de
Cesures, ven en cáseque tódolos libros. Unha vez estivo doente, i
o médico que teñen os demos, que é de Toledo, recetóulle ovos de
galiña, bebidos. Iste Alistán fíxose oveiro e tamén o son tódolos
sus fillos e netos. Métense nun galiñeiro e beben tódolos ovos
que poñen as galiñas.
O sancristán de Seixido, que morréu fai poucos anos e
discutía sempre que parira un búgar, e que era iste caso
estudado, era mui perito en botalos demos oveiros dos galiñeiros.
O pior distes demos non é soio os ovos que beben, senón si que
estando sempre mirando prás galiñas, en agarda de que poñan,
istas entolean sob o ollo do demo, chocan sin tempo, deixan de
pór i enfraquecen, e morren..... Pra botar dos galiñeiros ós demos
oveiros abonda con espiñolo albar. Tamén, de paso, pódese poñer
un cagallo de endego.
Álvaro Cunqueiro
64

XARDA EN CRU
INGREDIENTES:
PREPARACIÓN:
Un quilo e medio de xarda
1 quilo de patacas
1 cebola mediana
Azafrán
Un chorro cumprido de aceite de oliva
1 vaso (dos de viño) de viño branco
Sal
Medio pemento morrón e unha presa de chícharos
(Opcional)
Pélanse as patacas e córtanse como para cachelos. Bótanse
nunha tarteira e cóbrese de auga. Córtase a cebola en liscas e
ponse enriba das patacas.
Tórase a xarda (en toros grosos) e bótase enriba da cebola.
Vértese na tarteira o vaso de viño branco, engádeselle o
azafrán, o sal e o chorro de aceite de oliva. Si se quere pódeselle
engadir o medio pemento morrón e os chícharos. Sálgase.
Ponse a lume medio e, cando comece a ferver, ponse a lume
lento ata que estean cocidas as patacas.
Por último retírase do lume e déixase repousar durante 5
ou 10 minutos.
O segredo desta receita é que tódolos ingredientes se
botan na tarteira crus ao mesmo tempo.
Recollida por ÁNXELA VÁZQUEZ ANDRADE de 2 de ESO
Realizada pola AVOA DUNHA AMIGA DE VILAGARCÍA
Época do ano: Cando a xarda está en comida (Maio e Xuño)
65

.
"Título de la receta:
Ulaluna al dente”.
"Ingredientes: Nombre del autor. Un fragmento de la primera
página. Otro fragmento donde el autor repite lo mismo que ya
había dicho en dos página. Tres paréntesis y un diágolo.
"Proceso de elaboración: Lávanse con mucho cuidado todos los
ingredientes, ya que debido a las tintas, y al propio papel
(repárese en que también lleva color), poseen un alto porcentaje
de minúsculas partículas contaminantes. Tritúrese aparte el
nombre del autor. Trocee el fragmento de la primera página. Es
posible que se le resista un poco, dada su dureza, pero, quitando
bien todas las partes inútiles -que reconozco son muchas- el
fragmento quedará listo para ser cocinado con el resto de los
ingredientes. las dos líneas de la última página albádense en
harina y huevo y guárdanse para añadirlas al final. El fragmento
repetitivo conviene escaldarlo para evitar su grado de ñoñez
excesiva. Llene una cacerola de agua hasta su mitad; añádale un
cuarto de sulfamán y dos cucharadas soperas de lejía. Cuando
empiece a hervir, arroje con cuidado el resto de los ingredientes,
excepto las dos líneas últimas. Déjese la olla hirviendo durante
una hora, ni un minuto más, ni un minuto menos. Cuando esto
ocurra, la retirará de inmediato del fuego. Observará que, al
abrir su tapa, no habrá dentro ni una miserable gota. Pasará
entonces que su receta se ha ido algarete. Se equivoca. Las dos
líneas últimas albardadas se introducirán en la olla y se servirán
tal cual en la mesa. Les parecerá poca comida, y lo es, pero en
cuanto saboreen una sola sílaba para merendar. Y al terminar, no
olvide el consejo de Julio Camba: "El barniz de los platos no
forma nunca parte de la salsa, renuncie a él".
Victor Moreno, Leer con los cinco sentidos
66