Alto Miño. Terra Chá - Instituto de Biodiversidade Agraria e ...

Río Barja, manterá o mesmo criterio que o estabecido por Otero Pedrayo (1926, 1956), aínda que
considera ao regueiro do Irimia, como a fonte principal do Miño. “Neste lugar coñecido co nome de
Pedregal de Irimia xorde un manancial de constante caudal que podemos considerar a verdadeira
fonte do río Miño”. (Rio Barja & Rodríguez Lestegás, 1996).
A elección do Irima e do Pedregal de Irimia como nacemento do Miño, mostra equívocos
semellantes á clásica designación de Fonmiña. Como ben indicara Otero Pedrayo (1956), da Serra
de Meira xorden diversos regueiros que finalmente recollen as augas da célebre lagoa de A
Pastoriza. A distancia do curso destes regueiros ata o punto de unión co efluente de Fonmiña,
permite considerar que a lonxitude do Irimia, é claramente superada polo regueiro de Riolongo ou
Longo, así como polo regueiro de Vilaxuso, e por conseguinte obrigan a descartar o Pedregal de
Irimia como fonte do Miño. Por outra banda, se aplicamos como criterio para designar a fonte do
río o punto máis afastado da súa desembocadura, establecido en función da lonxitude do cauce, a
verdadeira e inequívoca fonte do Miño habería que situala en base de Pena Orniz, nas pradarías
de Cuetalbo onde nace o Sil. E de novo para o conxunto da cunca alta do Miño, a súa fonte, como
xa indicou Otero Pedrayo (1956), debería recaer no regueiro Longo ou Riolongo.
Finalmente se consideramos como nacemento o punto máis afastado en liña recta, entre o rebordo
da cunca do Alto Miño e a desembocadura. As fontes do Miño deberían ser recolocadas nos
regueiros que se forman na aba do pico O Carrancho, Abadín (935 m, UTM 617.591 -4.809.520),
que converxen no curso de o Labrada, situado a 204 Km do esteiro do Miño, mentres que o Irimia
e Vilaxuso a sitúan a 201 Km de distancia. O Labrado ou o regueiro Casal, situado este último, ao
pé de Pena Goia ou Monte Peñote, marcarían as fontes da cunca do Miño-Sil, se establecemos
esta polo punto de maior latitude en relación coa desembocadura do Miño.
A hidroloxía superficial se atopa condicionada polas características tectónicas e xeomorfolóxicas
da cunca, así como polas condicións climáticas e en particular polo réxime pluviométrico que
domina neste territorio. Os rebordos montañosos que enmarcan a cunca condicionan o patrón de
distribución das achegas hídricas, que discorren dende as montañas periféricas, por unha
complexa rede de colectores, cara aos territorios centro-meridionais, onde se alcanza a menor
altitude da área e onde se configuran os principais colectores fluviais do Miño.
A permeabilidade do substrato inflúe na escorrentía e na configuración dos acuíferos, así como no
trazado dos cauces fluviais. A resistencia dos materiais xeolóxicos condiciona á súa vez a
morfoloxía dos cauces e das ribeiras, mentres que os procesos tectónicos inflúen na fragmentación
e delimitación das subcuncas. Finalmente, a actividade humana foi a responsable da modificación
da estrutura e sobre todo da naturalidade, das marxes e ribeiras e da alteración dos humidais. 39
altom miño - terra chá