LENGUA Comprensión lectora 1 UNIDAD 1 ... - Xunta de Galicia

© GRUPO ANAYA, S.A., Lingua 4.º Educación Primaria. Material fotocopiable autorizado. 

LENGUA UNIDAD LINGUA 1 

Comprensión Lengua Comprensión lectora 1 

Nombre Nome e apelidos:........................................................................................................................................ 

y apellidos: ................................................................................................................................... 

Curso: ..................................................................... Fecha: Data: ....................................................................... 

.................................................................... 

Le o texto con moita atención. 

Primeiro fai unha lectura rápida; despois, volve a ler o texto amodo 

para poder responder, sen miralo, as preguntas que tes na outra cara 

da folla. 

Educa o teu neno 

‘Preescolar na casa – Educar en familia’: educando dende a televisión 

A televisión é o medio de comunicación de masas por excelencia. Debe 

de ser por iso que ver televisión é a actividade que nos ocupa máis horas 

despois de durmir e traballar. Pais, nais e educadores deberiamos saber 

que empregariamos mellor a televisión se a aproveitásemos como medio 

para a educación e para o entretemento dos nenos. 

Os pais, as familias, teñen que esixir ás televisións públicas (pagadas 

cos cartos de todos) que fagan unha programación decente e formativa, 

reclamar un entretemento intelixente e unha programación de calidade 

para os seus fillos. 

Ademais, os pais e as nais deben ser capaces de seleccionar os 

contidos, de acordo cos seus intereses e valores. 

Dentro desta liña aparece o programa de TV Preescolar na casa. Educar 

en familia, que pretende ofrecer, á sociedade en xeral e ás familias con 

nenos de 0 a 6 anos en particular, claves para a educación. Porque 

educar é un traballo no que a familia non pode estar soa. 

http://www.preescolarnacasa.org/galego/articulo.php?id=105 (adaptación) 

CL

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

Nome e apelidos:...................................................................................................................... CL1 

A que actividade lle dedicamos máis tempo, despois de durmir e traballar? 

.............................................................................................................................................. 

Que quere dicir que a televisión é un «medio de comunicación de masas»? Subliña a 

resposta correcta: 

a) Que traballa unha chea de xente na televisión. 

b) Que se dirixe e chega a moita xente. 

c) Que hai moitos programas de repostería. 

d) Que se gastan moitos cartos na televisión. 

A televisión entretén, pero tamén pode servir para outra cousa. Cal? 

.............................................................................................................................................. 

Que teñen que esixirlles as familias ás televisións públicas? 

.............................................................................................................................................. 

A ver se recordas tres palabras do texto relacionadas coa familia. Escríbeas. 

.............................................................................................................................................. 

Escribe nas casas V (verdadeiro) ou F (falso), segundo corresponda: 

A televisión pública pagámola todos. 

A mellor forma de aproveitar a TV é ver programas-lixo. 

Os pais e nais deben seleccionar os programas que poden ver os fillos. 

Preescolar na casa é un programa para rapaces de 2.º ciclo de Primaria. 

Escribe outro título apropiado para a lectura. 

.............................................................................................................................................. 

Pensa un pouco máis 

Que tipo de comunicación é a da tele: verbal ou non verbal? Razoa a túa resposta. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

© GRUPO ANAYA, S.A., Lingua 4.º Educación Primaria. Material fotocopiable autorizado.


LENGUA LINGUA 

Comprensión lectora 21 


y apellidos: ................................................................................................................................... 


.................................................................... 




da folla. 

As diferentes tipoloxías das casas galegas responden a unha gran 

variedade de paisaxes e de condicións ambientais. Cando as habitacións 

humanas están integradas na paisaxe o conxunto acaba por espertar o 

sentimento estético de agrado á vista. 

Aínda máis, podemos descubrir as diferentes tipoloxías das casas rurais 

que foran construídas para dar resposta ás necesidades vitais. Utilizando 

os materiais propios da zona. Podemos observar, ao viaxar polo país, 

como as casas van mudando e nos van indicando como varían tamén os 

materiais. A lousa escura da Galicia interior (Lugo e Ourense) vai 

deixando paso á tella vermella, luminosa, da Ulloa, do Deza, das Rías 

Baixas ou da Mariña betanceira. Os tamaños das casas tamén teñen que 

ver cos tipos de materiais. Construír unha casa con xistos, como é o caso 

de Lugo, é moito máis doado que construíla cos materiais da Ulloa. Nas 

zonas de granito, as casas humildes feitas de pedra pequena sen tallar 

tampouco dan grandes estruturas, por contraste con aquelas construídas 

de pedra labrada. 

As poboacións aséntanse normalmente entre o monte perigoso e os 

agros fértiles. Ao abrigo dos ventos pola montaña, e ao abrigo dos perigos 

que poidan vir do monte nas longas noites de inverno. 

http://www.xornal.com/article.php?sid=20061105142614 (adaptación) 

CL

1 

2 

3 

4 

5 

6 


Busca nun mapa e indica en que provincias se encontran: 

a) A Ulloa: …………………………….. 

b) O Deza: …………………….……….. 

c) Betanzos: ……………………………. 

Escribe a, b ou c nas casas, segundo corresponda, para clasificar xeograficamente os 

lugares anteriores: 

río vila comarca 

Na seguinte lista, rodea os materiais de construción que aparecen no texto e risca os 

que non: pedra, cemento, escaiola, granito, tella, ladrillo. 

Cambia as letras destacadas por outras e terás a palabra que corresponde a cada definición: 

MISTOS, RÉPTILES 

__ __ __ __ __: Rochas que presentan xeralmente unha estrutura en follas. 

__ __ __ __ __ __ __ __: Produtivos. 

Que quere dicir que as casas se adaptan ás «condicións ambientais»? 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

Ponlle un título adecuado ao texto. 

.............................................................................................................................................. 


Debuxa unha casa típica de aldea galega. 






y apellidos: ................................................................................................................................... 


.................................................................... 




da folla. 

A Santa Compaña quizais sexa unha das crenzas míticas máis arraigadas 

no rural galego. Coñécese tamén en Galicia con varios nomes: Estadea, 

Rolda, As da noite, Pantalla... Todos eles son termos que nos indican a 

presenza dun grupo de mortos ou almas en pena no mundo dos vivos. 

Van de noite, con candeas acesas e en procesión, encabezada esta por 

un vivo que porta unha cruz e un caldeiro de auga bendita. O portador da 

cruz non pode en ningún momento volver a vista atrás nin negarse a ir 

diante da Santa Compaña. Só quedará liberado cando encontre outra 

persoa a quen lle entregar a cruz e o caldeiro. 

Para se salvar desta obrigación, a persoa que vexa pasar a Santa 

Compaña debe trazar un círculo no chan e meterse dentro del ou ben 

botarse boca abaixo. 

A persoa viva que precede a procesión pode ser home ou muller, 

dependendo de se o patrón da súa parroquia é santo ou santa. 

En definitiva, considérase a Santa Compaña como unha anunciadora da 

morte. A súa misión é visitar todas aquelas casas nas que axiña haberá 

un pasamento. 

http://www.galespa.com.ar/lendas_santa_companha.htm (adaptación) 

CL

1 

2 

3 

4 

5 


Rodea a opción ou opcións que sexan correctas: 

– A Santa Compaña é un grupo de mortos – unha orquestra – unha romaría. 

– As almas en pena levan caldeiros – candeas – cadeas. 

– Diante da procesión vai un esqueleto – unha mascota – un vivo. 

– Quen precede a procesión leva unha cruz – unha bandeira – un caldeiro. 

– A Santa Compaña anuncia mal tempo – a morte – unha sorpresa. 

Se alguén ve pasar a Santa Compaña, que debe facer para non ter que encabezar a 

procesión? .......................................................................................................................... 

.............................................................................................................................................. 

Cal cres que é o motivo de que á Santa Compaña se lle chame tamén As da noite? 

.............................................................................................................................................. 

Cal é a misión da Santa Compaña? Marca cun X a resposta correcta. 

Levarlles flores aos mortos do cemiterio. 

Iluminar os bosques pola noite. 

Visitar as casas nas que vai haber un pasamento. 

Cantar no coro da igrexa. 

Escribe un título para a lectura. 

.............................................................................................................................................. 


En Galicia hai outras tradicións cos defuntos como protagonistas. Escolle algunha 

delas e explica en que consiste. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 




Comprensión lectora 1 4 


y apellidos: ................................................................................................................................... 


.................................................................... 




da folla. 

O club virtual de lectura é un grupo de persoas afeccionadas á lectura 

que se atopan no noso blogue para comentar e valorar, coa axuda dun 

bibliotecario coordinador, un libro prestado gratuitamente polas 

Bibliotecas Municipais da Coruña. 

Os membros do club publican as súas actividades, análises e 

comentarios nun blogue específico, polo que non é necesario que se 

reúnan fisicamente para poñer en común as súas achegas. Cada membro 

do club pode participar cando e onde lle conveña sen estar suxeito a un 

horario ou localización determinado, de maneira que se converte nun 

sistema ideal para aqueles que gustan de ler e compartir pero non teñen 

tempo; só deben desprazarse á Biblioteca Municipal Sagrada Familia a 

recoller e devolver o libro prestado. 

Para ser membro do club non fai falta ser un experto lector, está pensado 

para persoas con inquietudes culturais, ganas de ler, facer amigos e 

intercambiar opinións con outras persoas. En realidade, o libro só é un 

punto de partida. 

O máximo de membros do club é de 20, xa que a biblioteca dispón dun 

máximo de 20 exemplares de cada título a ler. Ademais, calquera persoa 

pode participar nos comentarios do blogue sen pertencer ao club virtual. 

http://ciberclub.blogsome.com/membros/ (adaptación) 

CL

1 

2 

3 

4 

5 


Que é un club virtual de lectura? Explícao brevemente coas túas palabras. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

En que cidade galega se puxo en marcha este proxecto? ................................................ 

Que requisitos son necesarios para ser membro do club? Márcaos cun X: 

Só se pode participar a partir das oito da tarde. 

Non fai falta ser un experto lector. 

Hai que reunirse un día á semana na biblioteca. 

Os grupos non deben superar as 20 persoas. 

Os libros deben recollerse e devolverse na biblioteca. 

Le atentamente a definición e di a que palabra do texto corresponde: 

……………………… : Sitio web que recompila textos ou artigos dun autor ou de varios, 

aparecendo primeiro o máis recente. O termo provén das palabras web e log (‘log’ en 

inglés = diario). 

Ponlle un título apropiado á lectura. 

.............................................................................................................................................. 


– Reúne a catro compañeiros e elixide un libro para ler. 

– Pedídeo na biblioteca do colexio e creade un blogue para compartir os vosos 

comentarios (por exemplo, en http://www.blogia.com). 

– Resume os pasos que tivestes que seguir. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 






y apellidos: ................................................................................................................................... 


.................................................................... 




da folla. 

Non sabemos se os Reis Magos eran reis nin se eran tres ou máis. 

Sabemos que chegaron a Belén dende o Oriente. O Oriente, para un 

habitante de Palestina, mesmo podía ser Arabia que Persia, lugares nos 

que a astroloxía tiña moitos seguidores. 

Magos si que debían de ser, porque nas linguas orientais a palabra mago 

equivale a sabio, persoa que posúe coñecementos profundos, 

principalmente en astroloxía. 

Os primeiros documentos nos que se lles chama reis son do século VI. E 

a arte represéntaos como reis dende o século VIII. 

Foi o papa San León quen estableceu que eran tres: Melchor, Gaspar e 

Baltasar, e que os regalos que lle levaban ao Neno eran ouro, incenso e 

mirra. 

Melchor. Ancián de brancos cabelos e longa barba da mesma cor, 

procedente de Europa. Melchor entrega a mirra. A mirra é unha 

substancia avermellada e aromática común no Medio Oriente. A mirra é 

o símbolo do home. 

Gaspar. O máis novo e loiro dos tres Reis Magos. Procedente de Asia. 

Gaspar entrega o incenso, unha preparación de resinas aromáticas 

vexetais. O incenso é o símbolo de Deus. 

Baltasar. De raza negra, procedente de África, Baltasar entrega o ouro, o 

máis precioso dos metais. O ouro é o símbolo do Rei. 

CL

1 

2 

3 

4 


Que significaba a palabra mago nas linguas orientais? Rodea a opción correcta: 

prestidixitador sabio adiviñador bruxo menciñeiro 

Que é a astroloxía? Subliña a resposta correcta: 

a) Establecemento dedicado á venda de estrelas. 

b) Ciencia que estuda os planetas. 

c) Universidade onde se preparan os astronautas. 

d) Estudo da influencia dos astros nas persoas. 

Completa o esquema coas palabras do recadro. 

Reis 

Magos 

Ponlle un título apropiado á lectura: ................................................................................. 


O máis ............................................. 

Melchor Procedente de Europa 

Levaba ............................................. 

O máis ............................................. 

...................... Procedente ...................................... 

Levaba incienso 

De raza ................................ 

...................... Procedente de ................................. 

Levaba ouro 

Unha lenda conta que houbo un cuarto Rei Mago. 

África 

mirra 

novo 

Visita a páxina http://www.lavozdegalicia.es/hemeroteca/2004/01/02/2295364.shtml. 

No sexto parágrafo dise quen era. Explícao ti brevemente. 

Asia 

negra 

vello 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 






y apellidos: ................................................................................................................................... 


.................................................................... 




da folla. 

As caries e as enfermidades das enxivas son as afeccións máis 

frecuentes nos dentes. Tras as inxestións de comida, os residuos que 

quedan na cavidade bucal, especialmente os doces, favorecen a aparición 

dos xermes que adoitan causar as caries dentais e as enfermidades das 

enxivas. Para evitar estes problemas, é importante que, dende a infancia, 

os nenos adquiran o hábito cotián de cepillarse os dentes. 

Os nenos deben comezar a adquirir estes hábitos a partir dos tres anos, 

e ata que collan certa destreza convén que os seus pais os supervisen. 

Os primeiros cepillos convén elixilos rechamantes, con cores alegres que 

capten a súa atención e pugas de consistencia moi branda para non lles 

resentir a boca, así como un dentífrico de sabor agradable. 

Esta aprendizaxe pódese converter nun xogo, no que os pais ensinen os 

fillos como os cepillan eles mesmos e animen os pequenos a que lles 

axuden a limparse. Os pais tamén deben encargarse dos coidados de 

limpeza e hixiene en xeral, evitando que os nenos abusen do azucre e dos 

doces a favor das froitas, lácteos e verduras. 

Finalmente, recoméndase visitar cada ano o odontólogo e, se fose 

preciso, cada seis meses. A miúdo os máis pequenos adoitan asustarse 

da figura do dentista e os instrumentos cos que traballa. Unha opción é 

que cando os pais vaian facer unha revisión, o fagan acompañados dos 

seus fillos, para que se vaian afacendo ao lugar. 

http://www.repsolypf.com/es_gl/casa_y_hogar/sin_salir_de_casa/reportajes/salud 

/dientes_sanos.aspx (adaptación) 

CL

1 

2 

3 

4 

5 


Como se producen as caries? Explícao brevemente. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

Escribe tres medidas que propón o texto para evitar a caries. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

Relaciona os sinónimos: 

residuo pasta 

afección resto 

odontólogo bacteria 

dentrífico doenza 

xerme dentista 

Subliña as palabras que indican partes da boca: enxiva, nocello, cotelo, pulso, cadeira, cairo, 

padal, labio, xeonllo, moa. 

Ponlle un título axeitado á lectura. 

.............................................................................................................................................. 


Dálles ti cinco consellos aos máis pequenos sobre como coidar a súa hixiene corporal. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 






y apellidos: ................................................................................................................................... 


.................................................................... 




da folla. 

Abonda con escoitar os programas de noticias da radio ou da televisión, 

para darnos conta de que utilizamos mal moitos termos. O caso do clima 

e o tempo atmosférico é un bo exemplo. Estamos afeitos a escoitar frases 

como que «debido ás adversas condicións climáticas non se puido celebrar 

o partido de fútbol». O tempo meteorolóxico refírese ao estado da 

atmosfera nun intre determinado [«hoxe chove sen parar»], mentres que o 

clima é a suma de todos os estados do tempo que se sucederon nunha 

rexión durante un período máis ou menos amplo. 

Sen afastarnos dos medios de comunicación, vemos como as noticias 

relacionadas co clima se tratan cun discurso alarmista ou catastrofista. 

Calquera fenómeno meteorolóxico como nevadas intensas, chuvias fortes 

ou ondas de calor insoportable son achacadas con rapidez a un cambio 

climático debido á man do home. Pero non debemos esquecer que hai 

causas naturais que están a influír nas variacións do clima. 

A maior parte dos científicos están de acordo en que nos últimos tempos 

a temperatura global do noso planeta se está a elevar. Se ben se pode 

discutir o grao de culpabilidade que temos nós neste proceso, a 

comunidade científica non ten dúbidas do aumento. Deste xeito teremos 

que cambiar moitas das actuacións que dende lonxe veñen sendo daniñas 

e buscar novas vías de desenvolvemento para a vida no planeta. 

http://climantica.org/meteo/gl/page/meteo?apartado=03 (adaptación) 

CL

1 

2 

3 

4 

5 


É correcta a frase «debido ás adversas condicións climáticas non se puido celebrar o 

partido de fútbol»? Razoa a túa resposta. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

No texto fálase de dúas causas do cambio climático. Subliña cales son: 

a) causas naturais c) as chuvias fortes 

b) a mala sorte d) a acción do home 

Di de que palabras proceden as seguintes, tomadas da lectura: 

atmosférico ← ……………………… climático ← ………………………… 

alarmista ← ………………………… científica ← ………………………… 

catastrofista ← ……………………... daniñas ← ………………………….. 

Escolle no exercicio anterior a palabra máis axeitada para acompañar os seguintes nomes: 

bacterias ………………………… tempo …….……………………… 

cambio …………………………… noticia …………………………… 

Escribe un título axeitado para a lectura. 

.............................................................................................................................................. 


De que maneira cres que podemos contribuír á «saúde» do planeta? Escribe cinco 

propostas. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 






y apellidos: ................................................................................................................................... 


.................................................................... 




da folla. 

Estrugas é un programa lúdico infantil para nenos dedicado a temas 

culinarios. A modo de brincadeira, trátase de experimentar coa comida 

na nosa cultura. Coa axuda dos nosos monitores, téntase introducir o 

cativo no campo da cociña. Os nenos teñen a posibilidade, nestes 

obradoiros, de coñecer a orixe dos produtos, a forma de cocción, os tipos 

de dieta, etc. Gastronomicamente cultívanse e prepáranse para o día de 

mañá, e dalgún xeito hoxe sérvelles de recreo e ocupación. 

O obxectivo da cociña cos papás pretende ser unha integración filial, 

cociñar xuntos é unha forma de conversar e aprender xuntos, pais e fillos. 

A vida actual, as ocupacións cotiás, o xeito de vivir fai que ás veces non 

se atope tempo para realizar de xeito compartido actividades na cociña. 

Ademais, nos nosos obradoiros —taller de chocolate, pizzas, pan—, os 

nenos aprenden nocións de matemáticas, nutrición, seguridade e hixiene 

na cociña, a química culinaria dos alimentos... É un xeito, en definitiva, 

de adquirir confianza en si mesmos, e un achegamento aos bos 

costumes alimentarios para que lles queden para toda a súa vida. Todo 

isto lles proporcionará saúde para o seu corpo e a súa alma. 

Por outra banda, na «aula do gusto» preténdese dotar o neno dos 

mecanismos necesarios para saber distinguir entre alimentarse e nutrirse. 

Saber distinguir os sabores mediante a localización das sensibilidades 

gustativas na lingua axudará o neno a recoñecer os diferentes nutrientes 

e como o corpo os pode asimilar mediante o xeito voluntario de comer, 

que vén sendo alimentarse mediante a inxesta de alimentos. 

http://estrugas.blogspot.es/(adaptación) 

CL

1 

2 

3 

4 


Que é Estrugas? .................................................................................................................... 

.............................................................................................................................................. 

Que lles achegan as actividades de Estrugas aos nenos? Escribe, cando menos, tres 

aprendizaxes ou prácticas. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

Relaciona cada definición coa palabra do recadro que corresponda: 

……………………….: Conxunto de alimentos que se comen. 

……………………….: Relativo ou pertencente á cociña. 

……………………….: Acción e efecto de brincar, xogar... 

……………………….: Relativo u pertencente ao xogo. 

……………………….: Propio do fillo ou pertencente a el. 

……………………….: Relativo ou pertencente á arte de preparar boa comida e de 

comer ben. 

……………………….: Planta que segrega un líquido que pode producir forte proído. 

Escribe un título apropiado para a lectura. 

.............................................................................................................................................. 


Escribe tres pratos para compoñer un menú san. 

lúdico 

brincadeira 

gastronómico 

inxesta 

culinario 

filial 

estruga 

Primeiro: …………………….…......…………………………………………………..…….. 

Segundo: …………………….…....….………………………………………………..…….. 

Sobremesa: …………………………......………………………………………………..….. 






y apellidos: ................................................................................................................................... 


.................................................................... 




da folla. 

Os adolescentes teñen necesidade dunha integración social moi forte no 

grupo de compañeiros. Este grupo esixe unhas normas de conduta, de 

actitudes e comportamentos que se consideran apropiados pola maioría. 

Así, os rapaces e rapazas comprarán produtos de marca que os seus 

modelos utilizaron para conformar a súa imaxe e a súa identidade. 

Ao longo do curso 2006-2007, o IES María Casares de Oleiros (A Coruña) 

participou por segundo ano na Rede de Educación do Consumidor, 

traballando o tema da vestimenta no proxecto «ConsuModa» cos alumnos 

e alumnas de 4.º da ESO e de 1.º de Bacharelato. 

O traballo comezou coa realización dun cuestionario sobre moda e 

hábitos de consumo de roupa. As conclusións obtidas das enquisas 

foron: 

• O interese pola moda comeza sobre os 12 ou 13 anos. Para todos eles 

o máis importante é o estilo propio e a comodidade. 

• Consideran que o que máis lles inflúe á hora de elixir a súa roupa son 

os amigos e a publicidade, e o que menos, os gustos familiares. 

• O gasto máis forte de roupa faino a familia. 

• O alumnado adoita pasar as fins de semana cos amigos nos centros 

comerciais. É un xeito de pasar o tempo. 

• Os rapaces e rapazas teñen hábitos de compras ben diferenciados: as 

rapazas, nunha gran maioría, compran roupa de bo prezo, preferindo a 

cantidade á calidade. Pola contra, os rapaces prefiren roupa que lles dure, 

decantándose nalgúns casos por roupa de marcas coñecidas. 

www.infoconsumo.es/escuela/ web/revista/n10/10_Galicia_Gallego.pdf 

(adaptación) 

CL

1 

2 

3 


Resume o texto seguindo os pasos que se indican: 

Introdución 

Os adolescentes senten a necesidade ................................................................................ 

.............................................................................................................................................. 

Información 

O IES María Casares, de Oleiros, ...................................................................................... 

.............................................................................................................................................. 

Conclusión 

Algunhas conclusións das enquisas foron ........................................................................ 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

Relaciona os sinónimos: 

adolescentes aparencia 

enquisas propaganda 

imaxe mozos 

vestimenta sondaxes 

publicidade indumentaria 


.............................................................................................................................................. 


Cres que para ser aceptado polos demais é necesario usar roupa de marca? Por que? 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 






y apellidos: ................................................................................................................................... 


.................................................................... 




da folla. 

A orixe de Sargadelos hai que remontala a finais do século XVIII, cando o 

ilustrado galego-asturiano Antonio Raimundo Ibáñez, ao que o pobo e os 

primeiros historiadores fixeron marqués de Sargadelos, creou un 

importante complexo industrial, dedicado á fabricación de material bélico. 

Alí, tras descubrir e identificar os depósitos próximos de caolín, puxo en 

marcha unha fábrica de cerámica que, entre outras innovacións, 

introducía o decorado mecánico das louzas estampadas. 

En 1809, Ibáñez foi asasinado nas rúas de Ribadeo por un grupo de 

cobizosos e poderosos veciños, que defendían os intereses industriais 

doutras nacións. Malia todo, os seus inimigos non lograron destruír a súa 

obra. 

Por iso, ben avanzado xa o século XX, o chamado Laboratorio de Formas 

e mais Cerámicas do Castro deciden recuperar a cerámica de Sargadelos, 

como parte da historia de Galicia. E en 1970 inauguraron unha planta de 

produción onde comezou a nova etapa de Sargadelos: as pezas, 

deseñadas polo pintor Luís Seoane, fanse máis en consonancia coa 

realidade galega actual. 

http://www.sargadelos.com/ga/sargadelos.html (adaptación) 

CL

1 

2 

3 

4 

5 


Quen era Antonio Raimundo Ibáñez? Como morreu? 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

Ordena estes datos segundo a súa sucesión no tempo: 

Descubrimento duns depósitos de caolín. 

Recuperación da cerámica de Sargadelos. 

Creación dun complexo industrial dedicadó á fabricación de material bélico. 

Posta en marcha da fábrica de cerámica. 

A orixe de Sargadelos sitúase a finais do século XVIII. Cantos anos, aproximadamente, 

pasaron desde aquela? Exprésao todo con letra. 

.............................................................................................................................................. 

Completa as definicións coa palabra do recadro que conveña en cada caso. 

……………….……: Dise de quen ten ou sente envexa. 

……………….……: Relativo ou pertencente á guerra. 

……………….……: Arxila de cor branca. 

…………………….: Dise da persoa culta. 


.............................................................................................................................................. 


Escolle e describe unha peza de cerámica de Sargadelos. 

ilustrado 

caolín 

bélico 

cobizoso 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 






y apellidos: ................................................................................................................................... 


.................................................................... 




da folla. 

Desde o 24 de maio de 2006 o oceanario da sala Nautilus no Aquarium 

Finisterrae ten un espectacular inquilino: Gastón, unha quenlla touro de 

3 metros de lonxitude e 100 quilos de peso, procedente da Océanopole 

de Brest (Francia). Tras 3 meses na sala de corentena, adaptándose á 

temperatura e calidade da auga galega, xa está no Nautilus e faille 

compañía a Fermosa, a pequena quenlla touro que vive aquí desde hai 

anos. 

Aínda que vén de Brest, Gastón non é bretón, senón surafricano. Naceu 

en 1996 fronte a Cidade do Cabo, na confluencia entre os océanos 

Atlántico e Índico. Cando tiña 3 anos foi capturado e trasladado a 

Oceanópole, onde viviu con outros exemplares da súa mesma especie, 

tamaño e peso. Pero chegou un momento en que a convivencia entre as 

quenllas se volveu moi tensa e Gastón foi enviado cara a augas máis 

tranquilas: así chegou ao Aquarium Finisterrae. 

As quenllas touro son depredadores voraces que se alimentan de 

peixes, cefalópodos e crustáceos. 

• As pequenas quenllas touro devoran os seus propios irmáns cando 

aínda están no ventre materno. 

• Son as únicas quenllas que saen á superficie para tomar aire. Gárdano 

no estómago para manter a súa flotabilidade e non se afundir. 

• Viven preto da costa e cazan en grupo, sobre todo cara ao crepúsculo. 

http://www.casaciencias.org/aquarium/gaston.html (tradución e adaptación) 

CL

1 

2 

3 

4 

5 


Que tipo de animal é Gastón? Rodea a resposta correcta: 

un crustáceo un mamífero un peixe unha ave 

Onde naceu? Onde vive agora? 

.............................................................................................................................................. 

Das seguintes características, cales son propias da especie á que pertence Gastón? 

Subliña as opcións correctas: 

a) Críase nas bateas. 

b) Devora os seus propios irmáns no ventre da nai. 

c) É un marisco moi apreciado que se dá nas costas galegas. 

d) Caza en grupo. 

Substitúe o subliñado pola palabra da lista que corresponda: cefalópodo, crepúsculo, 

inquilinos, oceanario. 

– As persoas que viven de aluguer …………………….. non teñen que asistir ás reunións 

de veciños. 

– Instalaron a Gastón nun acuario xigante ………………………. . 

– A lura é unha clase de molusco mariño ……………………….. . 

– Gústame moito a luz do anoitecer ……………………………… . 

Ponlle un título axeitado á lectura. 

.............................................................................................................................................. 


A sala Nautilus debe o seu nome a un famoso e literario vehículo. Busca información 

(por exemplo, en http://gl.wikipedia.org/wiki/Vinte_mil_leguas_baixo_dos_mares) e 

contesta: 

a) Que clase de vehículo é? ………...……………………………………………………. 

b) En que libro aparece? …………………………………………………………………. 

c) Quen escribiu ese libro? ………………………………………………………………. 






y apellidos: ................................................................................................................................... 


.................................................................... 




da folla. 

Os osos, pitas do monte, araos, aguias reais ou gaivotas tridáctilas (con 

tres dedos) son algúns exemplos de animais que hai décadas abundaban 

nas terras de Breogán e que, agora, ou ben non se encontran, ou ben 

están a piques de desaparecer. 

A propia Xunta de Galicia contabilizaba 25 especies en perigo de 

extinción, abarcando invertebrados, réptiles, aves e mamíferos a 

principios deste ano. 

Así, por exemplo, o futuro do arao non é moi alentador. É unha especie 

autóctona galega da que só quedan dúas parellas reprodutoras en Cabo 

Vilán, Camariñas. O resto que planan entre o vento galego proceden da 

Bretaña francesa ou das Illas Británicas. Os ecoloxistas e a Sociedade 

de Historia Natural levan décadas reclamando un proxecto de 

recuperación que non chegou e do que tampouco hai detalles. 

Unha maior presenza que o arao téñena as aguias reais. Os últimos 

censos realizados pola Sociedade recollen a existencia de media ducia 

de parellas que aniñan en varios puntos da provincia de Ourense. A 

persecución directa polo home e o envelenamento da prea da que se 

alimentan foron as causas para a súa redución en Galicia. «Moitos 

gandeiros envelenan prea que poñen para os lobos. Como as aguias 

tamén se alimentan destes restos, acaban morrendo», detalla Agustín 

Alcalde. 

Tendo en conta o Prestige e como fixo diminuír a poboación de aves, xorde 

a pregunta sobre o estado do corvo mariño. A pesar das enormes baixas 

sufridas, non corre perigo de desaparición aínda que os sus defensores 

piden non baixar a garda para lograr superar as 2 000 parellas existentes 

hoxe en día. 

http://www.farodevigo.es/secciones/noticia.jsp?pNumEjemplar=2927&pIdSeccion= 

8&pIdNoticia=122731 (tradución e adaptación) 

CL

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 


O texto fala dun problema que sofren algúns animais. Que problema é ese? 

.............................................................................................................................................. 

Cantos exemplares quedan de arao galego? De onde proceden os demais? 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

Que aves aniñan nalgúns puntos da provincia de Ourense? 

.............................................................................................................................................. 

Cal é a causa de desaparezan? 

.............................................................................................................................................. 

Que reclaman os ecoloxistas e a Sociedade de Historia Natural? 

.............................................................................................................................................. 

Indica canto é: 

media ducia → …………………....… unha década → …………….………….. 

Ponlle un título adecuado á lectura. 

.............................................................................................................................................. 


A que lugar se refire o texto cando fala das «terras de Breogán»? Como o sabes? 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

Que é o Prestige? Por que cres que fixo diminuír a poboación de aves? 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 






y apellidos: ................................................................................................................................... 


.................................................................... 




da folla. 

Mellores periodistas do 2008 

Prensa-Escola xa ten gañadores da 5.ª edición do concurso Mellor 

Periodista Infantil e Xuvenil. O xurado deste programa, de La Voz de 

Galicia, desenvolvido pola Fundación Santiago Rey Fernández-Latorre en 

colaboración coa Obra Social de Caixa Galicia, destacou a gran calidade 

dos traballos presentados polos alumnos que se decidiron a exercer de 

periodistas, preto de 3 500 procedentes de 139 colexios de toda Galicia. 

En canto ao número de traballos enviados, volveu a arrasar a categoría 

infantil con 2 500, aínda que se notou un forte incremento na xuvenil, xa 

que, por primeira vez, se deu a oportunidade de elixir entre tres xéneros 

periodísticos: noticias, entrevista e reportaxe. 

Os premiados recibirán os galardóns na festa de fin de curso de Voz 

Natura, que se celebrará o 7 de xuño no parque de Acea de Ama 

(Culleredo, A Coruña). 

La Voz de la Escuela, mércores 28 de abril de 2008 (tradución e adaptación) 

CL

1 

2 

3 

4 

5 

6 


De que tipo de concurso fala a noticia? 

.............................................................................................................................................. 

Que coñecido xornal galego organizou o concurso? 

.............................................................................................................................................. 

En que categoría do concurso se presentaron máis traballos? 

.............................................................................................................................................. 

Relaciona os seguintes tipos de textos periodísticos coa definición que corresponda: 

noticia entrevista reportaxe 

……………………..: Diálogo entre un periodista e outra persoa. 

……………………..: Relato dos feitos que presencia ou investiga un reporteiro. 

……………………..: Suceso de actualidade que se comunica. 

Clasifica os seguintes numerais que aparecen na noticia e escríbeos todos con letra: 

5.ª 3500 139 2500 1.ª 7 

Cardinais: ............................................................................................................................ 

.............................................................................................................................................. 

Ordinais: .............................................................................................................................. 

Ponlle outro titular á noticia e inventa un subtítulo. 

.............................................................................................................................................. 


En que sección do periódico cres que apareceu a noticia: deportes, economía, local, 

internacional…? Razoa a túa resposta. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 






y apellidos: ................................................................................................................................... 


.................................................................... 




da folla. 

Plutón deixa de ser considerado planeta tras un acordo internacional 

Plutón xa non é planeta. Así o decidiu onte a Unión Astronómica 

Internacional (UAI) nunha resolución histórica. O Sistema Solar queda 

deste modo con oito astros (Mercurio, Venus, Terra, Marte, Xúpiter, 

Saturno, Urano e Neptuno), e Plutón pasará a ser considerado un «planeta 

anano». 

Tras unha semana de discusións, a UAI decidiu retirarlle a Plutón a 

categoría de planeta que mantiña desde o seu descubrimento en 1930, 

polo estadounidense Clyde Tombaugh. Que fose ou non un planeta 

sempre foi motivo de polémica, debido ao seu reducido tamaño (máis 

pequeno que a Lúa terrestre) e, ademais, porque ten unha traxectoria 

irregular. As súas posibilidades de manterse como planeta reducíronse 

cando en 2003 se descubriu no sistema solar un corpo maior, coñecido 

como Xena. 

A UAI propuxera inicialmente que tanto Plutón como Xena, Ceres e 

Caronte (que é unha lúa de Plutón) fosen considerados planetas, pero 

non houbo acordo entre os científicos, e pasaron a ser planetas ananos. 

Está previsto que en 2015 unha misión da NASA viaxe ata os confíns do 

Sistema Solar e sobrevoe Plutón para recoller máis datos sobre o ex 

planeta e tome as primeiras fotografías da súa superficie. 

Faro de Vigo, 25 de agosto de 2006 (tradución e adaptación) 

CL

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 


Cantos planetas se di agora que hai no Sistema Solar? Cales son? 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

Que categoría lle deu a Unión Astronómica Internacional a Plutón? 

.............................................................................................................................................. 

Escribe un dos motivos polos que non se pode considerar un planeta a Plutón. 

.............................................................................................................................................. 

Que son Xena, Ceres e Caronte? ........................................................................................ 

Subliña as opcións correctas sobre o tamaño de Plutón: 

a) É tan grande coma o Sol. 

b) É máis pequeno que a Terra. 

c) É máis grande que Xena. 

d) É máis pequeno que a Lúa. 

Que ten previsto a NASA para 2015? 

.............................................................................................................................................. 

Escribe outro titular axeitado para a noticia. 

.............................................................................................................................................. 


Imaxina que os astrónomos descobren un planeta novo. Redacta ti a noticia. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 






y apellidos: ................................................................................................................................... 


.................................................................... 




da folla. 

A Cantiga de ten conta é un dos dez temas que lle pon banda sonora ás 

aventuras de Xiana e Pedro Chosco, protagonistas desta historia. Xiana é 

unha cativa que leva unha vida moi estresada, xa que os seus pais queren 

que sexa a mellor e énchenlle o día cunha chea de actividades. Tanto, que 

non ten tempo para xogar. Por iso non quere durmir pola noite, un tempo 

precioso que ela prefire invertir en descubrir cousas novas e vivir aventuras. 

E acompañada por Pedro Chosco, emprenderá unha viaxe emocionante a 

través dos soños dos nenos, e tamén dos seus medos e dos seres que os 

habitan: ese monstro que se agocha debaixo da cama, a Muller do Saco... 

Así comeza Boas noites, o texto co que Paula Carballeira gañou o Manuel 

María de Literatura Dramática Infantil na primeira convocatoria deste premio. 

Agora, logo de seis meses de intenso esforzo, a compañía teatral 

Berrobambán pon esta aventura sobre as táboas. 

Para presentar esta obra, estiveron no seu escenario boa parte do elenco, 

o seu director e os músicos que lle poñen son á obra en directo. 

Vieiros, 30 de outubro de 2007 (adaptación) 

CL

1 

2 

3 

4 

5 

6 


Cal é o tema no que se centra esta noticia? Marca cun X a opción correcta: 

as vacacións unha obra de teatro 

as actividades extraescolares as historias de medo 

De que trata Boas noites? Resúmeo. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

Quen son Xiana e Pedro Chosco? 

.............................................................................................................................................. 

Que é Berrobambán? 

.............................................................................................................................................. 

Relaciona as seguintes expresións co significado que lles corresponda: 

poñer sobre as táboas a continuación 

facer un papelón dar remate, concluír 

baixar o pano actuar finxidamente 

acto seguido representar sobre o escenario 

ser un teatreiro facer o ridículo 

Escribe un titular apropiado para a noticia. 

.............................................................................................................................................. 


Escribe cinco consellos para evitar os pesadelos e non lles ter medo a certos 

personaxes. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................. 


SOLUCIÓNS 

COMPRENSIÓN LECTORA 1 

1. A ver a televisión. 

2. b) Que se dirixe e chega a moita xente. 

3. Pode servir como medio para a educación dos 

nenos. 

4. Que fagan unha programación de calidade, decente 

e formativa, que sirva de entretemento intelixente. 

5. Pais, nais e fillos. 

6. Por esta orde: V, F, V, F. 

7. Resposta aberta. 

Pensa un pouco máis: 

Trátase de comunicación verbal, porque na televisión 

se utilizan as palabras para transmitir as mensaxes. 


1. a) A Ulloa (comarca formada polos concellos 

de Palas de Rei, Monterroso e Antas de Ulla): 

Lugo. 

b) O Deza: Pontevedra. 

c) Betanzos: A Coruña. 

2. b) río; c) vila; a) comarca. 

3. Aparecen: pedra, granito e tella. Non aparecen: 

cemento, escaiola e ladrillo. 

4. XISTOS e FÉRTILES. 

5. Resposta aberta. Suxestión: quere dicir que se 

constrúen cunha estrutura e cuns materiais que 

se adaptan ás condicións meteorolóxicas e ao 

contorno da zona. 



Actividade de aplicación práctica. 


1. – A Santa Compaña é un grupo de mortos. 

– As almas en pena levan candeas. 

– Diante da procesión vai un vivo. 

– Quen precede a procesión leva unha cruz e un 

caldeiro. 

– A Santa Compaña anuncia a morte. 

2. Debe trazar un círculo no chan e meterse dentro 

ou ben botarse boca abaixo. 

3. Resposta aberta. Suxestión: porque son almas 

en pena que van en procesión pola noite. 

4. Visitar as casas nas que vai haber un pasamento. 



Resposta aberta. 


1. Un club virtual de lectura é un grupo de persoas 

que interveñen nun blogue para comentar e valorar 

un determinado libro. 

2. Na Coruña. 

3. Non fai falta ser un experto lector. 

Os grupos non deben superar as 20 persoas. 

Os libros deben recollerse e devolverse na biblioteca. 

4. Blogue. 





1. Sabio. 

2. d) Estudo da influencia dos astros nas persoas. 

3. Melchor: o máis vello; levaba mirra. 

Gaspar: o máis novo; procedente de Asia. 

Baltasar: de raza negra; procedente de África. 



Resposta aberta. Suxestión: 

Chamábase Artabán, e era un mago persa moi rico 

que vendeu todos os seus bens para ir a Belén 

con Melchor, Gaspar e Baltasar. Leváballe ao Neno, 

como agasallo, un rubí, un zafiro e unha perla. 

No camiño para reunirse cos outros magos, 

atopou xente que precisaba da súa axuda, e non 

chegou a tempo a Belén. Pero o seu exemplo solidario 

perdurou ao longo dos tempos.


1. Prodúcenas os xermes que aparecen tras as inxestións 

de comida, polos residuos que quedan 

na cavidade bucal. 

2. Cepillar os dentes despois de cada comida, evitar 

o azucre e os doces, e visitar o dentista cada 

ano. 

3. Residuo – resto, afección – doenza, odontólogo 

– dentista, dentífrico – pasta, xerme – bacteria. 

4. Enxiva, padal, moa, cairo, labio. 





1. Non é correcta. Porque se refire ao tempo que 

vai nun momento determinado (o do partido), 

non á suma de todos os estados do tempo que se 

sucederon nun período amplo. Debería dicir: 

«debido ás adversas condicións meteorolóxicas 

non se puido celebrar o partido de fútbol». 

2. a) causas naturais; d) a acción do home. 

3. atmosférico ← atmosfera; alarmista ← alarma; catastrofista 

← catástrofe; climático ← clima; científica 

← ciencia; daniñas ← dano. 

4. Bacterias daniñas; tempo atmosférico; cambio 

climático; noticia alarmista ou catastrofista. 





1. É un programa lúdico infantil para os nenos dedicado 

a temas culinarios. 

2. Resposta aberta. Suxestión: gastronomicamente, 

prepáranse para o día de mañá; sérvelles de 

recreo e ocupación; adquiren bos costumes alimentarios. 

3. Por esta orde: inxesta, culinario, brincadeira, lúdico, 

filial, gastronómico, estruga. 



Resposta aberta. Suxestión: 

Primeiro: ensalada mixta. 

Segundo: peixe con guarnición de verduras e patacas. 

Sobremesa: froita. 


1. Os adolescentes senten a necesidade de integrarse 

nun grupo e seren aceptados pola maioría. 

O IES María Casares, de Oleiros (A Coruña), fixo 

un estudo sobre moda e hábitos de consumo 

de roupa dos adolescentes, partindo dun cuestionario 

previo. 

Algunas conclusións das enquisas foron que para 

os rapaces e rapazas de 12 ou 13 anos o máis 

importante é o estilo propio e a comodidade, 

que á hora de elixir a roupa inflúen máis os gustos 

dos amigos que os da familia, que adoitan 

pasar os fins de semana nos centros comerciais, 

etcétera. 

2. Adolescentes – mozos, enquisas – sondaxes, 

imaxe – aparencia, vestimenta – indumentaria, 

publicidade – propaganda. 





1. O marqués de Sargadelos, un ilustrado galegoasturiano 

que viviu nos séculos XVIII-XIX e que 

puxo en marcha a fábrica de Sargadelos. Asasinárono 

uns cobizosos e poderosos veciños que 

defendían os intereses industriais doutras nacións. 

2. Por esta orde: 2, 4, 1, 3. 

3. Resposta aberta. Suxestión: 

Hai que sumar nove anos que levamos do século 

XXI. 

Máis cen anos do século XX. 

Máis outros cen anos do século XIX. 

Máis uns poucos anos de finais do século XVIII; 

por exemplo, dez. 

Total: douscentos dezanove. 

4. Por esta orde: cobizoso, bélico, caolín, ilustrado. 





1. Un peixe. 

2. En Cidade do Cabo (Suráfrica). 

3. b) Devora os seus propios irmáns no ventre da nai. 

d) Caza en grupo.

4. – Os inquilinos non teñen que asistir ás reunións 

de veciños. 

– Instalaron a Gastón nun oceanario. 

– A lura é unha clase de cefalópodo. 

– Gústame moito a luz do crepúsculo. 



a) É un submarino. 

b) Vinte mil leguas de viaxe submarina. 

c) Xulio Verne. 


1. O perigo de extinción, que están a piques de 

desaparecer. 

2. Só quedan dúas parellas (ou sexa, catro exemplares) 

de arao galego. Os demais proceden da 

Bretaña francesa ou das Illas Británicas. 

3. As aguias reais. 

4. A persecución directa polo home e o envelenamento 

da prea da que se alimentan. 

5. Un proxecto de recuperación desas aves en perigo 

de extinción. 

6. Media ducia → seis; unha década → dez. 



A Galicia, «fogar de Breogán», segundo o himno 

galego. Breogán é o nome dun mítico rei celta de 

Galicia. 

O Prestige é o nome dun petroleiro que se afundiu 

fronte ás costas galegas no ano 2002 e verteu no 

mar 77 000 toneladas de fuel. Isto produciu 

unha marea negra que contaminou a auga, as 

praias, matou peixes, aves, etc. Foi unha auténtica 

catástrofe natural. 


1. Dun concurso de periodismo, para elixir o Mellor 

Periodista Infantil e Xuvenil. 

2. La Voz de Galicia. 

3. Na categoría infantil. 

4. Por esta orde: entrevista, reportaxe, noticia. 

5. Cardinais: tres mil cincocentos, cento trinta e 

nove, dous mil cincocentos, sete. 

Ordinais: quinta, primeira. 



Na sección de noticias locais, porque fala dun 

acontecemento que tivo lugar en Galicia. 


1. Oito: Mercurio, Venus, Terra, Marte, Xúpiter, 

Saturno, Urano e Neptuno. 

2. A categoría de planeta anano. 

3. Un dos motivos é o seu reducido tamaño. 

4. Son outros planetas ananos. 

5. b) É máis pequeno que a Terra. 

d) É máis pequeno que a Lúa. 

6. Unha viaxe aos confíns do Sistema Solar para 

sobrevoar Plutón, recoller máis datos sobre o ex 

planeta o tomar fotografías da súa superficie. 





1. Unha obra de teatro. 

2. Trata dunha rapaza chamada Xiana que, como 

leva unha vida moi estresada e non ten tempo 

para xogar, aproveita a noite para vivir aventuras. 

Acompañada por Pedro Chosco, emprende 

unha viaxe emocionante a través dos soños dos 

nenos e dos seus medos. 

3. Son os protagonistas da obra de teatro (Boas 

noites). 

4. A compañía teatral que representa a obra. 

5. Poñer sobre as táboas – representar sobre o escenario; 

facer un papelón – facer o ridículo; 

baixar o pano – dar remate, concluír; acto seguido 

– a continuación; ser un teatreiro – actuar 

finxidamente. 



Resposta aberta.0

LENGUA Comprensión lectora 1 UNIDAD 1 ... - Xunta de Galicia

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?