PDF - Consello Galego de Cooperativas

ÍNDICE A ONU DECLARA O 2012 COMO ANO INTERNACIONAL DAS COOPERATIVAS ................... 4 A DECLARACIÓN DO CONSELLO GALEGO DE COOPERATIVAS ..................... 6 O MANIFESTO A PROL DO COOPERATIVISMO ............................................ 8 QUE SON AS COOPERATIVAS?OS SEUS VALORES E PRINCIPIOS ....................................... 11 AS COOPERATIVAS AGROALIMENTARIAS .................................................. 15 AS COOPERATIVAS TAMÉN NO MAR ......................................................... 21 NOS SERVIZOS E TRANSPORTES ................................................................. 23 O TRABALLO ASOCIADO ............................................................................ 27 AS COOPERATIVAS DE ENSINO .................................................................. 30 COOPERATIVAS DE CONSUMO .................................................................. 32 AS COOPERATIVAS DE VIVENDAS .............................................................. 33 FINANCIAMENTO: AS COOPERATIVAS DE CRÉDITO ........................................................ 36 FINANCIAMENTO:AS COOPERATIVAS CON SECCIÓN DE CRÉDITO .................................... 39 A INTERCOOPERACIÓN ................................................................................................... 41 COOPERATIVAS DE 2º GRAO ..................................................................... 41 ASOCIACIÓNS DE COOPERATIVAS .............................................................. 43 O COOPERATIVISMO: UNHA SAÍDA Á CRISE .................................................................... 45 O EMPREGO COOPERATIVO ...................................................................... 46 A BUSCA DO PRIMEIRO EMPREGO ............................................................ 47 AS COOPERATIVAS NO MUNDO ..................................................................................... 48 EUROPA E O COOPERATIVISMO ..................................................................................... 50 AS COOPERATIVAS A NIVEL ESTATAL .............................................................................. 51 O COOPERATIVISMO GALEGO EN CIFRAS ........................................................................ 53 2

ÍNDICE O ENCONTRO INTERNACIONAL ....................................................................................... 57 A MOSTRA COOPERATIVA ......................................................................... 60 O DÍA DO COOPERATIVISMO ..................................................................... 61 PREMIOS Á COOPERACIÓN ........................................................................ 62 A XUNTA DE GALICIA E AS COOPERATIVAS ..................................................................... 71 O CONSELLO GALEGO DE COOPERATIVAS ....................................................................... 74 QUEN É QUEN NO COOPERATIVISMO:AS ASOCIACIÓNS DE COOPERATIVAS ................... 76 AGACA ...................................................................................................... 76 UGACOTA ................................................................................................. 77 UCETAG .................................................................................................... 79 SINERXIA ................................................................................................... 80 UGACOMAR .............................................................................................. 82 UCAFE ....................................................................................................... 83 UGACOVI .................................................................................................. 83 UCOGATRA ............................................................................................... 84 AS ESTRUCTURAS ASOCIATIVAS ESTATAIS E INTERNACIONAIS ........................................ 85 CEPES ........................................................................................................ 85 COCETA ..................................................................................................... 87 COOPERATIVAS AGROALIMENTARIAS ....................................................... 89 A ALIANZA COOPERATIVA INTERNACIONAL .............................................. 91 3

A ONU DECLARA O 2012 COMO ANO INTERNACIONAL DAS COOPERATIVAS “As empresas cooperativas axudan a construír un mundo mellor”. Este é o lema que pon título e significación a este 2012 como Ano Internacional das Cooperativas, proclamado pola Asemblea Xeral das Nacións Unidas. Os propósitos que se pretenden cumprir neste Ano Internacional das Cooperativas, céntranse en crear unha maior conciencia da importancia do cooperativismo na redución da pobreza, na xeración de emprego e na integración social. Outro obxectivo marcado é o de alentar a gobernos e institucións a implantar leis e normativas que impulsen a constitución das cooperativas, pois é tamén finalidade deste Ano fomentar a creación e desenvolvemento deste tipo de economía social. As cooperativas contribúen a un desenvolvemento económico e social, en concordancia a uns principios de democracia e de concienciación da importancia de integración de todos os sectores sociais . Neste senso, a ONU recoñece na súa resolución oficial que “as cooperativas, nas súas distintas formas, promoven a máxima participación posible de todas as persoas no desenvolvemento económico e social, incluídas as mulleres, os mozos, as persoas de idade, as persoas con discapacidade e as persoas indíxenas, que son cada vez máis un factor de desenvolvemento económico e social e contribúen á erradicación da pobreza”. Esta Ano Internacional supón unha oportunidade extraordinaria para o movemento cooperativo de aumentar a conciencia na opinión pública sobre este modelo empresarial baseado en valores. 4

No actual contexto económico, este Ano Internacional pretende tamén dar a coñecer ás cooperativas como axentes xeradores de emprego, que constan de diferentes mecanismos para facer fronte ás situacións de crise económica. Procúrase a difusión das vantaxes das cooperativas na contorna social, xa que crean riqueza e benestar contribuíndo a evitar a deslocalización. Na súa celebración participan organizacións de todos os ámbitos que se implican enormemente nas iniciativas existentes para dar a coñecer o positivo impacto das cooperativas e fomentar o desenvolvemento destas. Así, a Consellería de Traballo e Benestar e as asociacións de cooperativas, de xeito cooperativo e coordinado están a realizar numerosos esforzos e iniciativas para acadar unha completa programación que contribúa a difusión do cooperativismo. 5

A DECLARACIÓN DO CONSELLO GALEGO DE COOPERATIVAS O Consello Galego de Cooperativas, como máximo órgano de promoción e difusión do cooperativismo de Galicia, brinda o seu apoio a este Ano Internacional das Cooperativas. Neste senso, o Consello ten programadas diversas actividades co fin de impulsar o cooperativismo e dar a coñecer todas as súas fortalezas á sociedade galega. Así, o 1 de xuño do 2012, o Consello Galego de Cooperativas aproba a seguinte declaración institucional: “A ONU proclamou o ano 2012 como Ano Internacional das Cooperativas, destacando a súa importante contribución á construción dun mundo mellor e alentando aos estados membros e a todas as persoas e entidades interesadas, a promover as cooperativas e aumentar a conciencia sobre a súa contribución ao desenvolvemento económico e social. O Consello Galego de Cooperativas súmase a este Ano Internacional cas Cooperativas e declara a importancia e carácter nuclear que ten o cooperativismo, como elemento de creación de riqueza e benestar social en Galicia e, particularmente, a súa contribución a un desenvolvemento equilibrado e harmónico dos distintos territorios e das súas xentes. As achegas que realiza o cooperativismo galego cómpre significarse tanto no aspecto cuantitativo, no que destacan os 88.000 socios agrupados ao redor de 1.136 entidades, como no aspecto cualitativo, polas súas achegas ao desenvolvemento de distintos sectores económicos, pola súa aposta polo emprego de calidade, e pola súa vocación social. Non obstante, aínda queda moito potencial por desenvolver. Sendo importante a labor de divulgación e fomento do cooperativismo, ten marxe de actuación e mellora. E nese obxectivo cómpre implicar a todos os actores sociais, 6

para que teñan en conta as oportunidades que ofrece o emprendemento cooperativo e, particularmente, o autoemprego como saída laboral e profesional. Este Consello, como máximo órgano de promoción e difusión do cooperativismo en Galicia, renova a súa aposta por achegar os valores e potencialidades do cooperativismo a toda Galicia e, de xeito especial, a todos os niveis de ensino, co obxecto de dinamizar os mellores recursos cos que contamos: ás persoas, e poñer en valor as súas capacidades, para un aproveitamento integral e sustentable dos recursos existentes. Para facer realidade esta aposta, o Consello e a Xunta de Galicia, xunto coas asociacións representativas do cooperativismo, e outras institucións públicas e privadas, impulsan a posta en marcha de proxectos e a realización de actividades dirixidas ao fomento desta fórmula empresarial. Invitamos a todas as persoas e institucións públicas e privadas a sumarse a celebración deste ano internacional, participando nos eventos previstos e asinando o manifesto galego a prol do cooperativismo. Animámolos, igualmente, a que contribúan á divulgación do cooperativismo, confiando en que, deste xeito, estarán colaborando a construír un mundo mellor.” 7

O MANIFESTO A PROL DO COOPERATIVISMO: Na súa intención de contaxiar o espírito da cooperación e de dar a coñecer os valores deste tipo de economía social, o Consello Galego de Cooperativas súmase ao Manifesto a Prol do Cooperativismo, declarando o seu compromiso e apoio á fórmula cooperativa. Os asinantes, xa sexan entidades públicas, privadas, persoas ou outros axentes, únense a ONU no seu propósito de divulgación do cooperativismo no Ano Internacional das Cooperativas. Trátase pois, dun documento no que se declara a intención de achegar á sociedade galega ao cooperativismo, reflexionando sobre a súa capacidade de propiciar un desenvolvemento económico e social. Este Manifesto a Prol do Cooperativismo, no seu apoio a todas as formas de cooperativismo, di o seguinte: “A ONU proclamou o ano 2012 como Ano Internacional das Cooperativas, destacando a súa importante contribución á construción dun mundo mellor e alentando aos estados membros e a todas as persoas e entidades interesadas, a promover as cooperativas e aumentar a conciencia sobre a súa contribución ao desenvolvemento económico e social. Facéndonos eco do seu mandato, unímonos á Organización das Nacións Unidas, para manifestar que as cooperativas axudan a construír un mundo mellor e que, traballando na creación e desenvolvemento do cooperativismo, estamos a procurar unha Galicia mellor, máis xusta e máis solidaria; e facemos un chamamento a todas as persoas, aos axentes sociais e ás institucións públicas e privadas, para que intensifiquen o seu esforzo a prol da divulgación e fomento do cooperativismo. As cooperativas baseándose nos valores de autoaxuda, responsabilidade, democracia, igualdade, equidade e solidariedade, son capaces de achegar solucións e alternativas para a creación de riqueza e benestar social. Actuando baixo os principios de adhesión voluntaria e aberta, de xestión democrática, de 8

participación económica, de autonomía e independencia, de educación, formación e información, de intercooperación e de interese pola comunidade, as cooperativas contribúen a acadar unha sociedade máis xusta, equitativa e atenta a satisfacción das necesidades das persoas. A empresa cooperativa constitúe unha magnífica ferramenta para desenvolver os proxectos profesionais e vitais das persoas, particularmente dos máis novos, e supón un elemento dinamizador de primeira orde para o desenvolvemento local. A súa contribución ao mantemento do benestar e cohesión social cobra especial importancia en tempos de crise, polo seu comportamento de mantemento de actividades e emprego en circunstancias adversas. O seu papel resulta fundamental na organización, estruturación e integración dos sectores produtivos, especialmente nos procesos de cambio, constituíndo un vehículo de modernización, de desenvolvemento tecnolóxico e innovación, así como un estimulo para o emprendemento. As empresas cooperativas comprometidas coas persoas e co territorio, teñen un papel principal na valorización dos recursos humanos, na fixación da poboación e no aproveitamento sustentable dos recursos. A presenza de cooperativistas en 1 de cada 11 fogares, mostra o alcance e potencialidade que as cooperativas teñen en Galicia para acadar obxectivos comúns. Cada vez que nos enfrontemos a un problema ou acometamos un proxecto, analicemos as vantaxes de acometer a solución dos problemas, de afrontar os retos e de asumir os riscos, dun xeito colectivo e participativo, en lugar de facelo de xeito individual; posiblemente, se optamos pola vía cooperativa, poderemos avanzar na mellora individual e colectiva, na mellora da calidade de vida de cada persoa, da nosa comunidade e do mundo. As entidades e as persoas que nos sumamos a esta iniciativa, queremos manifestar o noso apoio ao cooperativismo como fórmula de desenvolvemento económico e social, coa finalidade de propiciar unha reflexión no conxunto da 9

sociedade galega, que poña en primeiro plano esta forma propia, distinta e peculiar de facer empresa e construír país.” 10

v A xestión democrática. Este principio comporta a igualdade en dereitos e obrigacións dos asociados e, en consecuencia, a cada asociado lle corresponde un único voto, sexa cal sexa a súa participación económica. v A participación económica dos socios. Os asociados contribúen equitativamente ao capital da súa cooperativa e democraticamente a controlan. Eles adoitan recibir unha compensación limitada, se acaso algunha, sobre o capital subscrito como condición para ser asociado. Os asociados destinan o excedente aos fins seguintes: desenvolvemento da súa empresa cooperativa, se é posible mediante a constitución de reservas, das cales unha parte polo menos debe ser indivisible; beneficiar aos asociados en proporción ás súas operacións coa cooperativa; e o apoio a outras actividades aprobadas polos asociados. v A autonomía e independencia. As cooperativas son organizacións autónomas, controladas polos seus asociados. Se interveñen en acordos con outras organizacións, incluídos os gobernos, ou captan capital de fontes externas, fano en termos que aseguren o control democrático por parte dos seus asociados e manteñan a súa autonomía cooperativa. v A educación, formación e información. As cooperativas brindan educación e capacitación aos seus asociados, representantes elixidos, xerentes e empregados, de maneira que poidan contribuír efectivamente ao desenvolvemento das súas cooperativas. Elas informan o público en xeral, particularmente aos mozos e aos líderes de opinión, acerca da natureza e os beneficios da cooperación. v A cooperación entre cooperativas. As cooperativas serven máis efectivamente aos seus asociados e fortalecen o movemento cooperativo traballando conxuntamente a través de estruturas locais, nacionais, rexionais e internacionais. v O interese pola comunidade. As cooperativas traballan en prol dun desenvolvemento sostido das súas comunidades mediante políticas 12

aprobadas polos seus asociados. Existen consideracións ecolóxicas e solidarias cos espazos xeográficos cos que se vinculan. As cooperativas son empresas de propiedade e dirixidas por e para os seus membros. Os seus membros son a un tempo clientes e empregados que teñen unha participación igualitaria nas decisións sobre a empresa e na participación nos beneficios. O Cooperativismo como proposta que busca o ben común dun grupo de persoas que se asocian e se organizan nunha empresa para o alcance dun obxectivo, oriéntase polos seguintes valores: Ø Axuda Mutua: O grupo que asume unha cooperativa mantén unha interrelación de apoio, de traballo individual en función da meta común. Ø Responsabilidade: Todas as persoas que conforman un grupo cooperativo están pendentes de cumprir sempre o traballo que lles corresponde. Nunca se permite que o logro do equipo se pare por pospoñer algunha tarefa. Ø Democracia: A máxima autoridade dentro dun grupo cooperativo é a reunión en Asemblea de todos os seus integrantes. As decisións tómanse entre todos. Ø Igualdade: Todos os membros dun grupo cooperativo teñen os mesmos dereitos e deberes. A asignación de cargos directivos ten un fin cooperativo pero non existen privilexios especiais. Ø Equidade: Os cooperativistas compórtanse sempre de xeito xusto e equitativo, entendendo que o recoñecemento do traballo achegado por cada asociado é a base do bo funcionamento dunha empresa cooperativa. 13

Ø Solidariedade: O cooperativista sempre está disposto a dar apoio a outras persoas. Xamais é indiferente á inxustiza nin ao atropelo da dignidade humana. 14

AS COOPERATIVAS AGROALIMENTARIAS As cooperativas agroalimentarias galegas acadan unha facturación de máis de 1.500 millóns de euros, o que supón o 7% da facturación total do cooperativismo agrario español. Unha facturación de máis de 1.500 millóns de euros. Máis de 200 cooperativas agroalimentarias galegas. Vantaxes das cooperativas agroalimentarias a nivel local As máis de 200 cooperativas agroalimentarias galegas están intimamente ligadas ao eido rural. Exercen un importante papel na fixación de poboación e, en numerosas ocasións, tamén ostentan o rol de líder na economía social. A cooperativa contribúe a dar estabilidade aos mercados agrarios: concentran a produción e teñen poder de decisión sobre os prezos que reciben asociados e non asociados. O que caracteriza e diferenza ás cooperativas agroalimentarias galegas é a súa gran vinculación ao territorio, o que se traduce nunha dinamización da produción e comercialización dos nosos produtos. Así o evidencia o XIV Informe sobre a Xestión e o Estado Económico do Cooperativismo Agrario en Galicia, elaborado pola Asociación Galega de Cooperativas Agrarias (AGACA), no que se reflicte que o 63% das cooperativas agroalimentarias galegas estudadas, ocupan un dos tres primeiros postos na clasificación das empresas que posúen unha maior facturación no concello onde se localizan. No estudo tamén se reflicte como o 79% dos contratos xerados, na mostra estudada, son fixos, fronte ao 21% de contratacións eventuais. Isto ratifica a capacidade das cooperativas agroalimentarias para a promoción de emprego estable de calidade, contribuíndo á dinamización do territorio e o desenvolvemento rural. 15

O 79% dos contratos xerados son fixos. A "rede de cooperativas" é a principal estrutura organizada do eido rural: colaboran na transmisión e aplicación da normativa, son unha canle de difusión da información sectorial e facilitan a adaptación aos cambios. Orixe, sabor e tradición galegos Outra característica que presentan as nosas cooperativas é que incorporan un proceso de comercialización moi rápido facilitando que os agricultores participen en toda as fases de transformación e comercialización do produto. A súa proximidade á orixe do proceso supón que sexa máis factible o control de toda a cadea, dando resposta ás novas esixencias da sociedade: calidade e protección do medio ambiente, seguridade alimentaria, etc. Os produtos chegan antes "do campo á mesa", conservando mellor todos os seus nutrintes, e sendo máis sostibles co medio ambiente. Ademais, así o produtor coñece máis directamente as demandas e requirimentos do consumidor, adaptando así a estratexia comercial. Os produtos chegan antes "do campo á mesa". Temos pois que as cooperativas agroalimentarias de Galicia poden presentar alimentos cun valor engadido, cunha imaxe de marca próxima aos conceptos de tradición, calidade e respeto ao entorno que os converten en máis atractivos para os consumidores e, o máis importante, que os converten en produtos producidos e comercializados de xeito sostible, cunha vontade de solidariedade co entorno social. A FUNCIÓN SOCIAL DAS COOPERATIVAS AGROALIMENTARIAS A cooperativa ofrece a posibilidade de aglutinar os intereses dos produtores e mellorar a súa posición negociadora coa competencia: os agricultores deciden sobre o funcionamento da súa empresa e participan activamente na cooperativa como socios, clientes e provedores. 16

Debido á condición dos seus socios e á súa natureza xurídica, as cooperativas teñen en conta consideracións máis alá do empresarial. Fomentan os procesos democráticos de participación e, a formación de socios e traballadores. A súa actividade repercute positivamente sobre a economía e as poboacións locais, sobre o contorno natural e no mantemento da cultura e as tradicións. Magnitudes económicas e financeiras As Cooperativas Agroalimentarias Galegas: • Máis de 200 cooperativas e 50.000 socios • Case 6.000 traballadores directos • Facturación de máis de 1.500M€ • Representan o 7% da facturación do cooperativismo agrario español. • 8% das cooperativas agrarias españolas son galegas. • Menos intermediarios, o que supón unha vía produtor -­‐consumidor máis directa, cuns alimentos producidos de xeito sostible. Cooperativas agroalimentarias en España: • Nº cooperativas: 3.918 • Nº socios: 1.200.000 • Facturación (Mio €): 19.985 • Valor engadido bruto-­‐ VAB (Mio€): 2.500 • Nº cooperativas exportadoras: 720 • Valor exportacións (Mio€): 5.500 • As cooperativas cunha facturación superior a 60 Mio€ pasaron de 22 a 35 (máis do 55%). • O número de socios incorporado a cooperativas de 1º incrementouse nun 16,8%. 17

• A facturación das cooperativas asociadas a Cooperativas Agroalimentarias incrementouse nun 53,7%. • As cooperativas top 10 rexistraron un incremento do emprego do 79,4 %. PLAN DE INTEGRACIÓN COOPERATIVA Concentración e integración cooperativa para equilibrar a cadea de valor O sector agrario español e comunitario leva varios anos sometido a unha crise xeneralizada de prezos e de mercado, con raíces no desequilibro da cadea de valor e a alta volatilidade dos prezos das materias primas. Esta perda de renda da produción agropecuaria, sen o amparo de mecanismos de regulación na PAC que poidan corrixir as tensións existentes no mercado, provoca que, hoxe en día, a renda real dos agricultores sexa similar á de hai unha década. A cadea de valor caracterízase por un sector produtor altamente atomizado e unha gran distribución moi concentrada. Para corrixir esta situación o único camiño factible e viable son as cooperativas. En España existen case un millón de produtores, unhas 4.000 cooperativas e algo máis de 30.000 industrias agroalimentarias. Fronte á disgregación da oferta, o sector da gran distribución conta con tan só cinco empresas que concentran o 62% del comercio minorista en España. Por isto é fundamental actuar na integración das cooperativas para acadar os tamaños desexados. Concentrar a produción agroalimentaria en cooperativas Esta desorganización do sector agrícola provoca que os produtores e as súas cooperativas non poidan defender un prezo e unhas condicións de contratación equilibradas, que lles permitan desenvolver a súa actividade con perspectivas razoables de rendibilidade. Así, os agricultores non teñen capacidade de negociación nin ante as estratexias dos seus provedores de inputs (fertilizantes, 18

carburantes, fitosanitarios, etc…), nin dos seus clientes. Pola súa banda, a gran distribución, con poder de negociación, concentra toda a súa estratexia comercial na oferta de prezos baixos aos seus clientes, que en épocas de crise económica como a actual son aínda máis baixos, para manter as marxes de beneficio, trasladando a presión de toda a cadea no produtor, que resulta o enlace máis perxudicado. A desorganización do sector agrícola provoca que os produtores e as súas cooperativas non poidan defender un prezo e unhas condicións de contratación equilibradas. A desregulación dos mercados provocada polas continuas reformas da PAC eliminando as intervencións, e a crecente globalización dos mercados, non fixeron máis que agravar a situación, especialmente desde 2007, cando a volatilidade de prezos acadou niveis alarmantes e puxo de manifesto a extraordinaria vulnerabilidade dos mercados das materias primas agrarias. Polo outro lado, as axudas directas desacopladas demostráronse por si soas insuficientes para manter a rendibilidade do sector produtor. Así, a falta de rendibilidade da produción de alimentos está provocando o envellecemento dun sector, base da industria agroalimentaria, que xunto co turismo son os únicos que arroxan datos positivos á balanza comercial española. O declive deste sector non soamente é unha perda de riqueza inxustificable nestes momentos de crise, senón o que pon en perigo a un sector estratéxico encargado do abastecemento de alimentos a prezos razoables e de xeito sostible co medio ambiente. Esta situación é de importancia crecente se temos en conta o incremento da demanda alimentaria mundial e que cada vez somos máis dependentes das importacións. Tendo en conta esta situación desequilibrada, o sector produtor agroalimentario debe ser capaz de estruturarse e organizarse, concentrando a oferta e mellorando a comercialización das súas producións para reequilibrar así a cadea de valor ante un mercado aberto e competitivo. A concentración da oferta, mediante a creación de cooperativas e unha mellor organización e participación da produción na comercialización, resultará 19

fundamental para defender a rendibilidade das explotacións agrarias no mercado. Non hai que esquecer que a maior parte da renda dos produtores, o 70% de media, procede do mercado. O sector produtor agroalimentario debe ser capaz de estruturarse, para reequilibrar a cadea de valor. Organizar ás cooperativas nun plan de integración da oferta Ademais de concentrar a oferta dos produtores,tamén resulta básico a posta en marcha dun plan de integración cooperativa e concentración da oferta que contribúa a mellorar a posición negociadora dos produtores e a reequilibrar a cadea agroalimentaria. As Organizacións de Produtores, contempladas na proposta para a reforma da PAC, poden ser un instrumento de integración comercial da produción sempre que estean formadas por produtores e controladas por eles, se lles dote de instrumentos de apoio suficientes e se incentiven como figuras empresariais eficientes, cunha dimensión relevante no mercado, capaces de defender os prezos e as condicións de contratación das producións dos seus socios nun mercado cada día máis integrado e global. É por iso que o Goberno de España, en coordinación coas Comunidades Autónomas, debe empregar todas as ferramentas posibles: comunitarias, nacionais e autonómicas, para impulsar este plan de integración a través de medidas incentivadoras. Deste xeito, eliminaríanse todas aquelas medidas que van no sentido contrario e fomentan a atomización da oferta e, deste xeito, evitaríase a disgregación da comercialización en orixe. As Organizacións de Produtores, contempladas na proposta para a reforma da PAC, poden ser un instrumento de integración comercial da produción. O sector agroalimentario necesita estes programas para afrontar unha reestructuración que lle permita facer fronte aos mercados actuais, aproveitar as oportunidades que se xeran ante a demanda crecente nas economías emerxentes 20

• Cooperativas de armadores: agrupan a armadores de buques de pesca, maioritariamente dedicados á pesca de altura e grande altura. O seu tamaño é medios, aínda que sobresae a Cooperativa de armadores de Vigo que acada os 262 socios. O seu exercicio céntrase na subministración de efectos navais para o equipamento de buques e de carnadas e xeos para a conservación do peixe. Tamén sobresae a xestión e prestación de servizos administrativos e de tramitación, de asesoría e formación. Así como tamén desempeñan actividades funcionais como os servizos frigoríficos e os de venda en lonxa. • Outras cooperativas: neste diverso grupo abránguense as demais cooperativas do mar cuxa actividade é a produción na explotación de bateas de ostras ou no marisqueo. En canto ao seu tamaño é reducido, agás no caso da Cooperativa de Arousa que ten máis de 400 socios. Cun total de 1298 socios entre persoas físicas e xurídicas, agrupan 378 buques de pesca, 561 bateas e 153 barcos de batea. Estas cooperativas contan cunha carteira de clientes estable, o que tamén as posiciona nun lugar vantaxoso con respecto aos seus competidores. Completando esta visión das cooperativas de mar, cabe citar que na súa actividade de comercialización dos produtos exercen un factor de estabilidade nas situacións de crise cando se desatan conflitos entre produtores, xa que supoñen unha comercialización máis racional que regula a oferta e frean as flutuacións de prezos. Importancia do papel das cooperativas do mar á hora de estruturar o sector pesqueiro, agrupando intereses, configurándose así como un forte interlocutor diante da administración. O sector pesqueiro galego está composto por unha gran diversidade de actividades onde os niveis de desenvolvemento son moi variables. Así atopamos que na pesca de altura ou de grande altura, na acuicultura, na transformación e na conserva, predominan as sociedades mercantís cunha gran integración no mercado. Pola contra existen outros casos como no dos sectores puramente artesáns -­‐ pesca de baixura, marisqueo, etc.-­‐ onde a figura predominante é a de 22

traballador autónomo ou como no de sectores cun marcado carácter familiar-­‐ como no mexilloeiro-­‐ que se organizan en asociacións de tipo profesional. E neste segundo grupo, menos integrado economicamente, onde as cooperativas se configuran como unha ferramenta á hora de solucionar esta escasa integración empresarial. Para acadar a valorización dos produtos pesqueiros artesáns a estrutura cooperativa posibilita a racionalización dos procesos de produción, reducindo os custos e gañando competitividade e dimensión nun mercado aberto. Neste sector pesqueiro artesanal, que presenta carencias na súa visión empresarial, a fórmula cooperativa ofrece a integración económica, ampliando a comercialización dos produtos, ampliando e mellorando as técnicas de cultivo e respectando entidades socialmente representativas como as confrarías. Magnitudes económicas e financeiras Neste sector, os investimentos en activo fixo nas cooperativas máis grandes son maiores en valor, pero o seu peso relativo varía entre o 5,09% e o 49,72%, determinado polos investimentos materiais precisos para a actividade produtiva. Nas máis pequenas o activo fixo oscila entre o 0% e o 74,92%, pero as elevadas porcentaxes son consecuencia do reducido importe global. Na metade das cooperativas os fondos propios representan a principal fonte de recurso, e a outra metade atopa nos acredores o seu maior financiamento. Os ingresos proceden maioritariamente das vendas realizadas pola cooperativa, se ben teñen un alto grao de variabilidade e a principal partida de custos son os gastos derivados da adquisición do produto aos socios. O valor engadido é moi baixo, representando un 3,5%. NOS SERVIZOS E TRANSPORTES Ao falarmos de cooperativas de servizos estamos a referirnos a cooperativas que están formadas por titulares de actividades industriais ou de servizos, así como a profesionais e artistas cuxa actividade é por conta propia. Outra clase de 23

cooperativas con numerosas características comúns ás de servizos son as cooperativas de transportistas, e só se diferencian das primeiras en que a actividade destas últimas se limita exclusivamente ao sector do transporte. No panorama actual existen 50 cooperativas activas, e o 58% das entidades dedícanse a actividades relacionados co transporte. Tamén destacan as cooperativas de intermediación do comercio especializado, que se ben son menos numerosas que as de transporte , si teñen maior incidencia ca estas en canto a número de socios. Posibilitan a obtención de subministros en mellores condicións, favorecendo unha maior competitividade e un apoio para os emprendedores. Ademais acadan unha importante presenza no sector da alimentación, complementada ca prestación de servizos para taxistas e para establecementos de hostalería. Nº COOPERATIVAS Nº SOCIOS Nº CNAE DENOMINACIÓN CNAE 2 35 01 Agricultura, gandería, caza e actividades dos servizos relacionados con elas 2 35 15 Industria de produtos alimenticios e bebidas 6 777 51 Comercio por xunto e intermediarios do comercio, agás vehículos de motor e motocicleta 1 18 52 Comercio polo miúdo, agás o comercio de vehículos de motor, motocicletas e ciclomotores; reparación de efectos persoais. 1 1.028 55 Hostalería 23 426 60 Transporte terrestre; transporte por tubos 5 551 63 Actividades anexas aos transportes: actividades de axencias de viaxes 3 55 70 Actividades inmobiliarias 3 55 74 Outras actividades empresariais 1 18 80 Ensino 24

1 18 85 Actividades sanitarias e veterinarias, servizos sociais 1 18 91 Actividades asociativas 1 18 93 Actividades diversas de servizos persoais Nestas cooperativas de servizos e transportistas o número de socios ascende a 3620, cunha media de 80,16 socios por cooperativa. Na distribución por sexos atopamos un certo equilibro, xa que se ben os socios do sector do transporte son maioritariamente homes, atopamos que esta tendencia varía noutros sectores no que hai unha presenza feminina superior, de tal xeito que no total de persoas físicas o porcentaxe de mulleres acada o 64% fronte o 36% de homes. 25

Dentro destas cooperativas distinguimos dous grandes grupos con valores moi dispares: • Un colectivo que inclúe só o 10% das cooperativas activas pero caracterizado polo seu elevado número de socios, agrupando a uns 2.799. • Outro grupo, cun tamaño medio máis reducido de 18 socios pero máis representativo co anterior, xa que o 90% das entidades estarían neste rango. Aquí é onde se inclúen a maior parte das cooperativas do sector do transporte (a excepción dunha cooperativa de taxistas). Na evolución desta cooperativas maniféstase un comportamento progresivo en canto ao número de socios, atopando que estes superan no dobre á cifra de socios fundadores. No senso da idea cooperativa de ofrecer un modelo sostible e de calidade á vez, atopamos que o 60% destas cooperativas de servizos conta con sistemas de xestión da calidade e nun 20% máis están a implantarse. E neste aspecto destacan ás técnicas non abrasivas co medio ambiente. O 80% desta cooperativas empregan técnicas respectuosas co medio ambiente. En canto a súa situación no mercado, contan cunha carteira de clientes que se incrementa no 2/3 dos casos, e no terzo restante maniféstase unha estabilización, sen que se rexistren casos de diminución. As cooperativas de servizos que teñen como obxecto a prestación de subministracións e servizos e a realización de operacións encamiñadas á mellora económica e técnica, aportan unha ferramenta idónea para o apoio a emprendedores. Cando se lanza unha nova empresa ou actividade, o emprendedor atópase cun baleiro en canto a información, formación e infraestruturas para acometer o seu novo exercicio. As cooperativas de servizos como mecanismo idóneo para os emprendedores, tanto na súa formación como no acceso a mellores servizos . 26

É aquí onde o carácter instrumental das cooperativas de servizos serve de apoio nos inicios da actividade, posibilitando o acceso a mellores servizos de aprovisionamento en óptimas condicións de calidade e prezo. Magnitudes económicas e financeiras Nas cooperativas de servizos e transportes o activo fixo presenta unha escasa importancia, predominando na composición os debedores e as existencias. Por isto, a importancia do financiamento alleo no curto prazo non supón un problema para acadar o equilibrio financeiro. Ademais o valor engadido ten pouco peso: os ingresos de explotación non chegan a superar os consumos e gastos por adquisición de terceiros. Activo medio: 4.464.201€ Ingresos medios: 15.005.810€ O TRABALLO ASOCIADO En Galicia hai 484 cooperativas activas de traballo asociado –sen contar as cooperativas de ensino-­‐. Este tipo de cooperativas, que teñen por obxecto proporcionar postos de traballo aso seus socios para produciren en común bens e servizos para vender a terceiros, contribúen a consolidación do emprego fixo, polo que o seu desenvolvemento é aínda máis acertado nas situacións de inestabilidade económica. As cooperativas de traballo asociado preséntanse como unha alternativa aos peches e reestruturacións empresariais. Así, nesta época de depresión económica e alta destrución de traballo, un 30% destas cooperativas son constituídas por persoas que deciden continuar coa súa actividade laboral mediante o autoemprego colectivo; un 60% son proxectos de nova creación que xorden tanto por iniciativa propia como polo impulso de terceiros; existe un 6% que, xa existindo como empresa, deciden cambiar ao 27

modelo cooperativista de traballo asociado polos seus beneficios fiscais e de crecemento. A idade media das cooperativas de traballo asociado activas é de sete anos e a súa presenza dáse nas catro provincias. A Coruña é a que máis cooperativas de traballo asociado ten pero é a provincia de Ourense a que ten unha maior presenza en relación coa poboación existe. Ourense é a que presenta taxa de emprego cooperativo en relación co total da provincia. En canto ás actividades máis representativas son: a confección téxtil, a construción, servizos e empresas e servizos sociais. Estas actividades representan máis da metade das cooperativas activas. Na súa composición social destaca o dato de 3386 socios, dos que o xénero feminino acada o 60%. A autoxestión como maneira de garantir a igualdade ten neste caso un claro exemplo e na fórmula cooperativa un gran apoio. Deste xeito xérase unha importante presenza das mulleres no cooperativismo de traballo asociado galego. E ademais da importante taxa feminina nestas cooperativas, tamén destaca a idade dos seus integrantes: o 46,5% dos socios teñen menos de corenta anos e tan só un 11% supera os cincuenta e cinco, único tramo no que os varóns superan ás mulleres. Nas cooperativas de traballo asociado as mulleres son máis e máis novas. 28

Entre as vantaxes socioeconómicas que ofrecen estas cooperativas, é preciso destacar tres fortalezas: • O alto grao de satisfacción dos seus clientes. • O seu bo nivel fronte aos competidores • A constante preocupación pola calidade. Nestas fortalezas inflúe o exercicio autoorganizativo, xa que permite que socios e traballadores desenvolvan as súas capacidades e poidan realizalas con maior flexibilidade. O vínculo co territorio –a non deslocalización-­‐ forma parte tamén da idiosincrasia destas cooperativas, aproveitando os recursos endóxenos. As cooperativas están formadas predominantemente por persoas que viven na mesmas zonas onde se constitúen as cooperativas, o que contribúe ao emprego de materiais e recursos locais. Magnitudes económicas e financeiras Na composición do activo teñen máis importancia os de carácter circulante, presentando o activo fixo unha importancia menor, excepto no caso das cooperativas do sector primario. 29

As cooperativas de traballo asociado fináncianse principalmente con recursos alleos no curto prazo. O valor engadido presenta un valor relativo, con respecto aos ingresos, mais só na industria non téxtil, na construción e nalgunhas actividades do sector terciario atópanse cifras dalgunha importancia. AS COOPERATIVAS DE ENSINO As cooperativas de ensino son as que desenvolven actividades docentes, nos seus distintos niveis e modalidades. Poden realizar tamén, como complementarias, actividades extraescolares e conexas, así como prestar servizos que faciliten as actividades docentes. A súa orixe prodúcese como xeito de facer fronte a situacións de crise nos centros de ensino, producidas por problemas económicos ou pola xubilación do titular do centro. En Galicia contamos con 57 cooperativas activas, que teñen unha vida media de 14 anos e acadan a cifra total de 863 socios, a maioría de idade media e dos que dous terzos son mulleres. En canto á súa distribución xeográfica observamos que se concentran maioritariamente nas provincias de Pontevedra e A Coruña. 30

En función do tipo de ensinanza que imparten, podemos dividir as cooperativas de ensino en dous campos: • Na formación regrada: Aquí atopamos 25 cooperativas rexistradas. • No ensino non regrado: Neste grupo atopamos 11 autoescolas, e 3 academias. As cooperativas restantes non cumpren requisitos comúns a estes campos e quedan dispersas noutras categorías. As cooperativas de ensino teñen que facer fronte a diversas problemáticas. Un destes obstáculos a superar é a baixada constante do índice de natalidade, o que xera un efecto negativo na incorporación de novos alumnos e alumnas aos centros. Algo que tamén xera disfuncións nestas formas de cooperación son os numerosos cambios lexislativos, que forzan a estas cooperativas a reformar a súa organización e estrutura. Pero non só lles afectan axentes externos, se non tamén outros derivados da carencias no seu sistema interno de xestión, tales como a indefinición de obxectivos, escasa innovación e planificación, etc. Malia todos estes aspectos negativos, as cooperativas de ensino que resisten, empregaron armas cooperativas que lles supoñen un paseniño pero seguro paso cara ao futuro. A calidade do ensino, a entrega no traballo e os servizos á comunidade: as mellores bazas para a súa supervivencia. Os esforzos á hora de adaptarse a unha situación hostil fan que as cooperativas de ensino oferten diferentes servizos como complemento atractivo e de servizo á comunidade. O transporte, o comedor e as actividade extraescolares supoñen novas liñas de traballo para engadir valor as súas accións. No cooperativismo de ensino é preciso establecer unha xestión de calidade, na que a excelencia académica e formación continua do profesorado, a atención individualizada e a modernización das instalacións son compatibles nun proxecto democrático e solidario como o é o da cooperación. 31

As debilidades que presentan estas cooperativas de ensino, tales como a excesiva dependencia das subvencións, así como a competitividade do sector polo reducido do seu mercado (baixada demográfica), fanse fronte grazas á capacidade de adaptación da fórmula cooperativa. Puntos como o reforzo da coherencia nas tomas de decisións dos docentes, a implantación progresiva das novas tecnoloxías e a súa mellora integrando o financiamento público coa profesionalización da súa xestión, abren un camiño de éxito a estas cooperativas. Magnitudes económicas e financeiras Neste sector das cooperativas o activo fixo está determinado polas infraestruturas necesarias para o exercicio da actividade. Presentan unha adecuada capacidade de pagamento. As subvencións dos concertos educativos permiten a obtención dun valor engadido suficiente para asumir os gastos de persoal e os ocasionados para o desenvolvemento da actividade. AS COOPERATIVAS DE CONSUMO Son cooperativas de consumidores e usuarios aquelas que teñen por obxecto o subministro de bens e servizos, adquiridos a terceiros o producidos por si mesmas, para o uso dos socios e das súas familias. O cooperativismo de consumo supón unha unión entre os seus socios na procura de mellores relacións calidade/prezo nos bens de consumo, así como tamén ofrece a posibilidade de organizar servizos a medida para os potenciais usuarios alí onde non chega o mercado. Se ben as cooperativas de consumidores e usuarios ofrecen estas vantaxes, non atopamos en Galicia unha gran implantación, contabilizándose 12 actualmente activas, as cales presentan unha importante dispersión xeográfica e un total de cinco mil socios. Cabe salientar que, malia non ser galegas, si atopamos en Galicia unha presenza de cooperativas de consumo que proveñen doutras partes do Estado. Así 32

destaca a actividade de Eroski, de Mondragón Corporación Cooperativa, que ten presenza na nosa comunidade en numerosas localidades. Retomando o comportamento das cooperativas de consumo galegas, atopamos unha tendencia cara a especialización de actividades afastadas do gran consumo, actividades resultantes dos novos hábitos de consumo. Neste senso atopamos unha significativa comercialización de produtos ecolóxicos ou de consumo especializado, así como tamén unha prestación de servizos de acceso á cultura e á comunicación. Así as cooperativas de consumidores e usuarios atopan un valor engadido que ofrecerlle ao mercado. Aspectos como a seguridade alimentaria, produtos de orixe natural ou a completa información ao consumidor conseguen que estas cooperativas despunten nun contexto económico cada vez máis competitivo. Magnitudes económicas e financeiras Nesta clase de cooperativas, caracterizada por tratarse dun grupo tan diverso tanto en tamaño como en actividade, a estrutura do activo só presenta como característica común o predominio do activo circulante. Entre estas cooperativas de consumo, cabe destacar que a máis grande de todas conta cunha sección de crédito, o que supón que predominen os investimentos financeiro. AS COOPERATIVAS DE VIVENDAS O seu obxectivo é o acceso á vivenda a través dunha fórmula societaria autoxestionada e controlada polos socios, coa intención de atopar mellores condicións de prezo e calidade. Asocian tanto a persoas físicas que precisen aloxamento para si e para as súas familias, como a entes públicos e as entidades sen ánimo de lucro que precisen aloxamento para persoas que dependentes deles teñan que residir, por razón do seu traballo ou función, no ámbito dunha promoción cooperativa ou que precisen locais para desenvolver as súas actividades. 33

Centrándonos nos socios como persoas físicas, estes articúlanse como un grupo que procura unha vivenda digna ao mellor custo e baixo a participación do propio interesado como consumidor e socio ao mesmo tempo. Se ben, existe por parte dos socios unha valorización maior da condición de comprador de vivenda ca da súa condición de socio da cooperativa. Isto é así porque a maior parte ten como expectativa a de acadar unha vivenda de calidade a un prezo máis acorde ás súas posibilidades adquisitivas. En Galicia estas cooperativas acadan un tamaño medio de 176 socios, entre os que mulleres e homes teñen unha semellante presenza cuantitativa, presentando unha base social nova na que máis de dous terzos dos socios son menores de 40 anos. O cooperativismo de vivendas abrangue diferentes tipo de promoción: • Promoción non protexida: allea ás axudas publicas. Representan case o 50% da totalidade das promocións en curso. • Promoción con protección pública: no artigo 120.5 da Lei de cooperativas de Galicia, disponse que as cooperativas de vivendas teñen dereito á adquisición preferente de terreos de xestión pública para o cumprimento dos seus fins. • Réxime de alugueiro: en Galicia non existe ningún exemplo, pero si é unha fórmula interesante para aqueles colectivos que buscan un acceso á vivenda a través do aluguer. 34

Un dos aspectos máis complexos no cooperativismo de vivenda é o da adquisición do solo, xa que non só debe tratarse de terreos edificables senón tamén de importante tamaño. Isto súmase a que previamente da adquisición do solo tense que ter finalizado a concentración de interesados en formar parte da cooperativa, o que supón que moitas persoa declinen comprometerse nun proxecto sen a posesión previa do solo. A fórmula cooperativa aplicada á adquisición de vivenda dáse especialmente nas zonas urbanas e configúrase como unha ferramenta especialmente útil para aquelas persoas con dificultades para acceder ao mercado da vivenda. E é nesa mesma contorna urbana onde o cooperativismo é un referente de finalidade social cada vez con máis presenza na promoción local de vivenda, contribuíndo a limitar a especulación inmobiliaria e canalizando as políticas públicas da Administración. 35

FORMAS DE FINANCIAMENTO: AS COOPERATIVAS DE CRÉDITO E AS COOPERATIVAS CON SECCIÓN DE CRÉDITO AS COOPERATIVA DE CRÉDITO Ao falarmos dunha cooperativa de crédito estamos a referirnos a unha entidade de crédito, constituída conforme ao que establece a Lei 13/1989, do 26 de maio, de Cooperativas de Crédito, cuxo obxecto social é servir ás necesidades financeiras dos seus socios e de terceiros mediante o exercicio das actividades propias das entidades de crédito. Trátase, ademais, dunha entidade de crédito autorizada para captar fondos reembolsables do público, por exemplo, en forma de depósitos. Isto significa que pode recibir diñeiro de socios e clientes en xeral, coa obriga de devolvelo na forma pactada, e utilizalo para conceder préstamos ou créditos. O obxecto social é servir ás necesidades financeiras dos seus socios e de terceiros. QUE É UNHA CAIXA RURAL? Unha "Caixa Rural", é aquela entidade que ademais de cumprir os requisitos necesarios para ser unha Cooperativa de Crédito, ten como obxecto principal a prestación de servizos no medio rural. Debe cumprir que o grupo promotor inclúa, polo menos, unha cooperativa agraria ou 50 socios persoas físicas titulares de explotacións agrarias. O seu obxecto social é a prestación de servizos no eido rural. CAL É A FUNCIÓN DAS CAIXAS RURAIS? A actuación das cooperativas de crédito xorde cun grande acento social, para solucionar as necesidades financeiras de determinados sectores produtivos ante a falta de especialización das canles financeiras ao uso, públicos e privados (Caixas de Aforro e Bancos Comerciais). Converténdose as institucións de crédito cooperativo en entidades participadas de base democrática e amplo espectro representativo, estas 36

institucións crediticias de base cooperativa desenvolven unha actividade de carácter solidario, comprometida co seu ámbito xeográfico de actuación. Institucións de crédito cooperativo de base democrática e amplo espectro representativo. O COOPERATIVISMO DE CRÉDITO EN GALICA: CAIXA RURAL Todas as características anteriormente citadas están presentes no único expoñente activo de cooperativismo de crédito en Galicia: Caixa Rural. Esta cooperativa está asociada ao denominado Grupo Caja Rural que se estrutura nunhas 70 Caixas Rurais, un grupo de sociedades participadas que son o Banco Cooperativo Español, Rural Servicios Informáticos, Rural Grupo Asegurador, Docalia. Ademais, Caixa Rural Galega é socia da Unión Nacional de Cooperativas de Crédito (UNACC) e da Asociación Española de Cajas. Ao falar de Caixa Rural Galega estamos a referirnos a unha cooperativa formada por uns 15.000 socios co obxecto da prestación dunha ampla gama de servizos financeiros dirixida a todos os sectores económicos. A actividade de Caixa Rural desenvólvese por toda Galicia grazas a súa presenza en 40 concellos galegos. E se ben, esta cooperativa de crédito galega naceu cunha vontade de acción crediticia case exclusiva no sector agrario, a súa actividade ampliouse e abriu o abano de destinatarios das súas operacións crediticias a outros ámbitos onde a súa presenza ata ben pouco era testemuñal. Caixa Rural Galega financia agora promocións inmobiliarias, grandes empresas, pemes, corporacións locais, etc. A cooperativa de crédito galega ten presenza en 40 concellos. Conta con máis de 15 mil socios. Así por exemplo, a evolución do mercado hipotecario tamén ten unha importancia relevante no desenvolvemento da súa área de negocio. A través do 37

crédito para a adquisición de vivenda Caixa Rural se está a implantar progresivamente no medio urbano. CAIXA RURAL: O COMPROMISO CO MEDIO RURAL Pero este incremento no tipo destinatarios do seu financiamento non supuxo un afastamento da entidade con respecto ao medio rural. Caixa Rural é coñecedora da problemática que lle afecta a este eido. Deste xeito, as explotacións agrarias suxeitas a unha forte reconversión atoparon unha vocacional disposición favorable de apoio financeiro para levar a cabo os investimentos necesarios. Caixa Rural serve de instrumento daquelas explotacións, singularmente do sector lácteo, necesitadas de ampliar a súa base territorial, cota, instalacións e medios de produción, para mellorar a súa competitividade ou acadar a viabilidade. O crédito cooperativo, a través de Caixa Rural Galega, constitúe un apoio financeiro en especial sintonía coas cooperativas agrarias e explotacións máis sobresaíntes que se sitúan no seu ámbito de actuación. Aparece nos primeiros lugares no referente á formalización de préstamos acollidos a convenio co Ministerio de Agricultura para a mellora das infraestruturas agrarias. Caixa Rural presenta un carácter mixto de sociedade cooperativa e entidade de crédito, o que supón que conflúan aspectos financeiro-­‐crediticios e cooperativos nos que, á súa vez, inciden compoñentes laborais e mercantís. Este común denominador de actividade empresarial e profesional permitiulles adquirir unha vocación universal e revelarse como as entidades de crédito que mellor coñecen o auténtico negocio de intermediación minoritaria. Presenta un carácter mixto de sociedade cooperativa e entidade de crédito. Carácter mixto de sociedade cooperativa e entidade de crédito. Coñecedor do negocio de intermediación minoritaria. A súa condición de banca minorista, próxima ao destinatario e coñecedora da problemática na que este se move, a súa permeabilidade, comunicación e trato persoal, configuran unha cultura empresarial específica na que xogan a igual nivel 38

a súa natureza privada, o amplo espectro operativo, e o acento social das institucións que conforman o sector. COOPERATIVAS CON SECCIÓN DE CRÉDITO As seccións de créditos presentes nas cooperativas supoñen unha opción para poder realizar operacións financeiras cos socios das mesmas. Toda clase de cooperativas, agás as de crédito, poden contar con esta sección cuxas actividades se asemellan ás tradicionais dos intermediarios financeiros bancarios. As operacións destas seccións céntranse na captación e remuneración de depósitos (a tipos de xuros moi competitivos) como operación básica de pasivo, e na concesión de préstamos ou liñas de crédito aos seus socios como operacións básicas de activo. Actividades semellantes ás de Caixas de Aforros e Bancos Financeiros. Operacións financeiras cos propios socios. Grazas a este tipo de sección inclúense operacións financeiras ao resto das desenvolvidas cooperativamente, de xeito que non se desvían os beneficios cara axentes externos para que sexan os propios socios os beneficiarios. Dentro da vontade do cooperativismo de promover un desenvolvemento económico parello ao social, estas seccións configúranse como ferramentas para acadar á realización do obxecto social da cooperativa. As seccións de créditos, cuxa orixe se remonta a comezos do século XX, souberon adaptarse aos cambios na estrutura sectorial do emprego e non foron alleas á modernización económica que se produciu en Galicia . E se ben naceron ca finalidade de captar depósitos para a concesión de préstamos orientados ao desenvolvemento rural, as seccións de crédito abandonaron esta súa vocación inicial para converterse en seccións orientadas ao servizo integral dos seus socios mediante a captación e remuneración de depósitos e a concesión de préstamos ao consumo e de préstamos con garantía hipotecaria. 39

Orientadas ao servizo integral dos seus socios mediante a captación e remuneración de depósitos e a concesión de préstamos. Na actualidade existen varias cooperativas con sección de crédito, maioritariamente na comarca de Ferrol, cun número de socios total próximo aos 14.000 e un volume de depósitos no seu pasivo de máis de 100 millóns de euros. 40

A INTERCOOPERACIÓN: A UNIÓN FAI A FORZA Para que os intereses dos socios cooperativistas e da comunidade na que se enmarcan cheguen a maior éxito, un dos principios da cooperativas é o de colaboración entre elas, é dicir, a intercooperación. A creación de servizos conxuntos e a difusión de produtos de calidade a menores prezos é unha das fortalezas da intercooperación. O intercambio de técnicas e coñecementos xera relacións máis estreitas entre empresas e isto, vinculado aos comúns obxectivos dos modelos cooperativos, desemboca en favorables concentracións de cooperativas. Unha administración máis profesional, uns niveis de produtividade de maior eficacia e unha maior competitividade, son obxectivos que estas empresas de economía social acadan a través da intercooperación. Deste xeito, as cooperativas aliadas poden facer fronte a competidores que operan na economía de escala, ofrecendo uns servizos e produtos de maior calidade. Neste senso o capital humano, o mellor activo das cooperativas e de calquera empresa, precisa dunha formación continua e común que permita integrar e complementar a actividade da súa cooperativa ca cooperativa aliada. COOPERATIVAS DE 2º GRAO Os procesos de intercooperación en Galicia recollidos no Rexistro de Cooperativas presentan a fórmula xurídica de cooperativa de segundo grao, isto é: unha cooperativa formada por dúas ou máis cooperativas de primeiro grao. DENOMINACIÓN POBOACIÓN ÁMBITO Nº SOCIOS DATA CONSTITUCIÓN COOP. AGR. PROV. DA CORUÑA ARTEIXO AUTONOMICO 85 29/03/80 41

AGROP. DE LUGO BALEIRA AUTONOMICO 89 09/10/80 INGACOOP CURTIS AUTONOMICO 2 12/02/95 CECONOR FERROL AUTONOMICO 8 27/01/00 XUNCOGA LALÍN AUTONOMICO 8 18/05/99 COREN OURENSE AUTONOMICO 18 08/03/90 HORTA DE GALICIA SANTIAGO AUTONOMICO 9 17/02/94 COOP. LÁCTEAS DE GALICIA SANTIAGO AUTÓMICO 16 20/05/91 COPAGRO VALDOVIÑO AUTONÓMICO 9 22/05/74 AIRA TABOADA AUTONÓMICO 12 07/02/05 FORVI CAMBADOS AUTONÓMICO 4 19/08/08 GRUPO COSTA ÁRTABRA NARÓN AUTONÓMICO 2 14/12/11 Para que se poida realizar un proceso de intercooperación é preciso que as cooperativas teñen capacidade para avaliar o proceso de crecemento. Neste senso, moitas cooperativas agrarias novas aínda están inmersas nun proceso de consolidación da súa natureza cooperativista e empresarial, polo que un proceso de concentración sería demasiado precipitado para elas. Sen embargo, existes outras moitas xa maduras, que atopan na intercooperación unha oportunidade de desenvolvemento e crecemento. Na última década están a producirse fenómenos de concentración a través de fusións por absorción de cooperativas. Tamén se están a constituír cooperativas de segundo grao que logo absorben ás de primeiro grao, consolidándose como cooperativa de primeiro grao. 42

Ø A Asociación de Cooperativas Agrarias (ACAP), cun ámbito territorial de actuación reducido é 4 cooperativas integrantes. En canto as unións de cooperativas asociado atopamos dúas: Ø A Unión Galega de Cooperativas de Traballo Asociado (UGACOTA), que integra a 112 cooperativas. No referente ás cooperativas do mar: Ø A Unión de Cooperativas do Mar de Galicia (UGACOMAR), a cal agrupa a 6 cooperativas. No relacionado cas cooperativas de ensino atopamos unha unión: Ø A Unión Galega de Cooperativas de Ensino de Traballo Asociado (UCETAG), que agrupa 28 cooperativas. Estas tres últimas unións, atópanse aglutinadas na Federación de Empresas Cooperativas SINERXIA, que supón unha maior proxección das entidades integrantes. As cooperativas de transportistas contan cunha asociación denominada UCOGATRA, Unión de Coop, que agrupa a 5 entidades. E no referente as cooperativas de vivenda, existe una unión denominada Unión de Cooperativas de Vivenda (UGACOVI) As asociacións e unións realizan diferentes actividades entre as que destacan: vvA divulgación, formación e comunicación. Labores de asesoría , documentación e información. v A representación que exercen ante a Administración Autonómica, a Local e outras institucións públicas e privadas. Todas estas accións teñen como obxectivos a promoción do sector cooperativo, así como o fomento das relacións de colaboración e a defensa dos intereses das cooperativas asociadas. 44

O COOPERATIVISMO: UNHA SAÍDA Á CRISE Nunha situación de incertidume económica, na que as políticas macroeconómicas se mostran contraditorias, nun marco no que a destrución do emprego e a perda de competitividade e produtividade, a sociedade civil amósase defraudada e ansiosa por respostas e modelos que a leven a un desenvolvemento no que primeiro sexa a persoa e despois o capital. O movemento cooperativista galego leva desde a súa orixe, no século XX, mostrándose como unha fórmula na que a chave do éxito está no seu modelo de organización máis flexible, no que a responsabilidade colectiva é un impulso e a súa vez un respaldo para os socios. A chave do éxito está no seu modelo de organización máis flexible. No medio dunha tormenta económica mundial na que a brúxula apunta cara diferentes medidas dependendo de quen a sosteña, a fórmula cooperativa signifícase como estrela guía, que se centra na necesidade de introducir cambios no sistema produtivo que cumpran os seguintes propósitos: • Fomentar a capacidade emprendedora. • Aumentar a calidade dos recursos humanos. • Combinar adecuadamente tecnoloxía e factor traballo. • Impulsar iniciativas que, a nivel local, acheguen solucións e flexibilicen o sistema produtivo. • Dimensionar adecuadamente os proxectos. • Facilitar a relación entre as distintas empresas Neste senso, as cooperativas preséntanse como modelos de organización menos ríxidos e máis democráticos, nas que todos os seus socios están integrados e participan, nas que a responsabilidade colectiva para acadar estabilidade no emprego son un punto de reforzo. 45

O EMPREGO COOPERATIVO O marco do emprego en Galicia experimenta unha progresiva perda de poboación no sector primario e, ao mesmo tempo, un incremento do sector secundario e nos servizos. Ademais existe maior diferenza entre a taxa de desemprego feminina e a masculina e unha forte concentración da taxa de paro nos tramos comprendidos entre os 20 e os 34 anos. Ademais hai unha evidente alta taxa de temporalidade, que no primeiro trimestre do 2012 sitúase no 22,8%. Neste negativo contexto da situación laboral, o cooperativismo amosa a faciana máis positiva como creador de numerosos postos de traballo de calidade. O cooperativismo estimula a creación de numerosos postos de traballo de calidade. Máis do 2% dos ocupados galegos están vinculado ao cooperativismo. Cífrase nun 46,5% o peso da muller dentro do total de socios traballadores nas cooperativas, unha proporción que, malia a sinalada caída no sector téxtil onde predomina o emprego feminino, sobe ata o 52,94% nas cooperativas creadas nos últimos dez anos. É superior á importancia da ocupación feminina no conxunto de ocupados en Galicia, o que evidencia as posibilidades do cooperativismo na xeración de emprego para a muller. No total de socios traballadores nas cooperativas o peso da muller representa un 46,5%. Pero a incidencia das cooperativas non só se pode analizar desde as cifras. Desde a perspectiva cualitativa, as cooperativas crean emprego de calidade e contribúen eficazmente á satisfacer as necesidades dos seus socios, tal e como manifestan 8 de cada 10 socios de cooperativas de traballo asociado. Ademais os socios mostran unha actitude máis optimista sobre o seu futuro laboral nas cooperativas, onde 7 de cada 10 levan traballando máis de cinco anos. A estabilidade no emprego e as boas condicións de traballo supoñen un aliciente para os cooperativistas que son conscientes de que se atopan nunha sociedade de persoas e non de capital. 46

A estabilidade no emprego é un dos factores máis sólidos que ofrecen as calidades das cooperativas. A BUSCA DO PRIMEIRO EMPREGO En Galicia a taxa do paro dos menores de 25 anos acada a desalentadora cifra do 41%. Un dato que amosa a difícil situación dos mozos e mozas galegos para atopar o seu primeiro traballo. Na actual situación económica as empresas mercantís tradicionais móstranse menos receptivas á hora de incorporar persoal sen experiencia laboral. Neste senso, a aposta pola formación integral dun traballador no troques dun empregado con experiencia lles resulta complicada de asumir. E aquí é onde o proxecto cooperativo pode aportar unha oportunidade para a xuventude preparada e ansiosa de atopar o seu primeiro emprego. A estrutura das empresas cooperativas e a súa razón de ser, que focaliza e entende as súas rendibilidades na obtención e mantemento do traballo persoal dos seus socios, abre as portas a esta parte da sociedade. As cooperativas ofrecen unha aprendizaxe permanente parella á calidade do traballo. As empresas cooperativas supoñen a posibilidade dunha aprendizaxe permanente e a oportunidade do desenvolvemento profesional e ambos aspectos poden ser parellos á calidade do traballo, entendido como o equilibrio entre a vida profesional e a organización do traballo. A estabilidade e vocación de permanencia do vínculo entre o socio traballador e a cooperativa, permite rendibilizar a formación desde a perspectiva empresarial propiciando unha maior motivación e compromiso que nas empresas ordinarias. 47

AS COOPERATIVAS NO MUNDO O cooperativismo convértese nun modelo económico e social, con cada vez máis presenza a nivel internacional. Os datos falan por si mesmos: máis de 800 millóns de socios e máis de 100 millóns de empregos a nivel mundial é o que representan as cooperativas no mundo, facendo que na balanza do emprego a bandexa do paro se alixeire. A súa creación de postos de traballo supón un 20% do que representan as firmas multinacionais, o que as conforma coma un modelo en crecemento e de impacto positivo na contorna social e, mais concretamente, na laboral. Máis de 800 millóns de socios e máis de 100 millóns de empregos a nivel mundial Moitos países emerxentes teñen na súa economía unha presenza cada vez maior de cooperativas. Este é o caso de Brasil, no que o modelo cooperativo é o responsable de que o PIB agrícola acade o 37,2%, e o 5,4% no caso do PIB total. A estes datos hai que engadirlles que as cooperativas brasileiras acadaron preto de 300 millóns de dólares en exportacións. Outros casos significativos son os de países pobres que atopan no cooperativismo unha estrutura económica que non potencia as desigualdades socias existentes se non que, pola contra, achegan un crecemento máis xusto e ao mesmo tempo, rendible. En Brasil o 37,2% do PIB agrícola provén de cooperativas. Logros económicos parellos ao desenvolvemento social digno. Outro caso no que o cooperativismo se amosa como unha vía de desenvolvemento é o de Kenya, onde as cooperativas de aforro e crédito contan con activos por valor de 2.700 millóns de dólares, o 31% de todo o aforro nacional bruto. 48

EUROPA E O COOPERATIVISMO Abordando o caso europeo, as cooperativas teñen unha presenza moi significativa, aportando certa estabilidade a un modelo económico actualmente flutuante. Tamén neste marco xeopolítico, as cooperativas demostraron ser capaces de achegar unha solución sostible e economicamente competitiva para a fusión da sociedade da información e o desenvolvemento socioeconómico. Europa conta con 160 mil cooperativas que se traducen en 5.400.000 empregados. O modelo ten unha representación de 123 millóns de membros europeos cooperativistas. Casos como o de Finlandia no que o 75% da poboación é membro dunha cooperativa, ou o de Alemaña, país no que os bancos cooperativos teñen máis de 16 millóns de membros, evidencian a acollida e adaptación do modelo cooperativo tamén nas contornas máis desenvolvidas. E hai máis: • En Francia, as empresas cooperativas proporcionan case 1 millón de postos de traballo, o que representa case o 3,5% de todo o emprego do país. • En Bélxica, 1 de entre 5 farmacias é unha cooperativa. • En Italia, o 50% do sector agroalimentario está xestionado por cooperativas e existen 34.000 cooperativas de servizos. • En Polonia, 1 de cada 3 persoas vive nunha casa que pertence a unha cooperativa. 49

AS COOPERATIVAS A NIVEL ESTATAL Na actualidade existen no Estado 22.022 cooperativas, que dan emprego a 290.298 persoas, ás que habería que sumar o máis dun millón de agricultores socios de cooperativas agroalimentarias. Neste senso, é de destacar que máis do 80% destes postos son indefinidos, o que unha vez máis evidencia a natureza do cooperativismo, o espírito de xerar emprego e prosperidade ao mesmo tempo que se consolidan unhas prácticas laborais sustentables e xustas socialmente. Emprego a preto de 300 mil persoas. • 80% destes postos son indefinidos. •O tecido social que compón as cooperativas españolas caracterízase pola xuventude dos seus integrantes. Tanto é así que a metade dos seus traballadores teñen unha idade inferior aos 40 anos. Temos por tanto que existe un importante colectivo de mozos emprendedores que optan polo cooperativismo como saída empresarial, conscientes das vantaxes sociais e do vínculo solidario do mesmo. A metade dos seus traballadores teñen menos de 40 anos. Este tecido se evidencia cada vez máis igualitario no caso do xénero dos seus traballadores. Atopámonos nun momento no que a porcentaxe das mulleres cooperativistas está a acadar o 46,9%, un dato con tendencia ascendente que supón a toma de conciencia da muller no seu papel como integrante dun modelo economicamente máis xusto. As mulleres acadan o 46,9% da equipa laboral das cooperativas. Por sectores de actividade, as cooperativas españolas desenvolven maioritariamente a súa actividade no sector servizos (63.3%), se ben están tamén presentes no sector agrario (11.2%), construción (3.8%) e de forma máis crecente no sector industrial (21.7%). 50

SERVIZOS CONSTRUCIÓN AGRARIO INDUSTRIAL22%11%63%4%Nun difícil escenario económico, da lectura das estatísticas do Ministerio de Emprego e Seguridade Social se conclúe o cada vez máis importante papel das cooperativas na creación de emprego. Así durante os anos 2010 e 2011, máis de 30.380 persoas crearon o seu propio posto de traballo, constituíndo 3.760 novas cooperativas. 51

O COOPERATIVISMO GALEGO EN CIFRAS No mapa económico de Galicia, destaca a importante cantidade de 1.135 cooperativas activas . Os seus socios superan a cifra de 88 mil, dato que presenta unha dinámica de evolución positiva, e un peso significativo en determinados colectivos: agricultores, mozos e mulleres. Os cooperativistas están presentes en un de cada once fogares galegos. Falamos de que máis do 2% dos ocupados galegos están vinculados ao cooperativismo. No total do Estado, Galicia atópase no noveno lugar entre as comunidades autónomas por distribución de traballadores. % DISTRIBUCIÓN DE TRABALLADORES POR CC.AA (2011)25,0020,0019,2 19,216,415,0013,110,005,005,84,93,9 3,3 2,9 2,3 2,3 1,9 1,91 0,8 0,5 0,4 00,00ANDALUCÍAPAÍS VASCOC. VALENCIANACATALUÑAMURCIAMADRIDCASTELA-A MANCHACASTELA E LEÓNGALICIANAVARRAARAGÓNESTREMADURACANARIASASTURIASBALEARESA RIOXACANTABRIACEUTA E MELILLANeste senso, cabe destacar a capacidade competitiva das empresas cooperativas galegas que presentan un volume de facturación de máis de 2.435.000.000 euros. 52

No referente as actividades que desenvolven, atopamos unha gran concentración das cooperativas en torno a sete. Son, por orde de importancia as que seguen: agraria, a construción, a industria téxtil, o comercio, o ensino, as empresas de asesoría e informática e os transportes. Un volume de facturación de máis de 2.435.000 euros. No total galego hai unha cooperativa por cada 2.586 habitantes e a presenza deste modelo dáse na práctica totalidade do territorio galego. As provincias atlánticas son as que concentran unha maior proporción de cooperativas de nova creación, domiciliándose nelas o 64,29%. Así no ano 2010 creáronse 43 novas cooperativas. COOPERATIVAS INSCRITAS. ANO 20101649211A CoruñaLugoOurensePontevedraR. CentralEse ritmo constante na creación de cooperativas en Galicia, que contrasta coa tendencia á baixa no conxunto do Estado, continuou no 2011, ano no que se constituíron 48 cooperativas que agrupan a 1.459 persoas socias. En canto a composición social, existe un incremento da presenza das mulleres. Así no ano 2010, dos novos socios cooperativas rexistrados a representación feminina acadou un 53,15%. Un ritmo constante na creación de cooperativas galegas. Incremento da presenza das mulleres. Este dato demostra como o sector feminino está a integrarse máis que o masculino na fórmula cooperativista. Esta tendencia ascendente prodúcese incluso cando se está a producir unha caída no ritmo de creación de empresas e 53

cooperativas no sector téxtil, con tradicional composición maioritariamente feminina. Número de socios de cooperativas inscritas segundo o ámbito territorial edesagregado por sexo e personalidade. Ano 2010700600500400300200100069052786 7048 501 10508 7 9A Coruña Lugo Ourense Pontevedra R. CentralHomesMulleresPersoasxurídicasOutro trazo que evidencia a boa forma do cooperativismo galego é que as cooperativas contan con menos socios de idade avanzada que os que corresponderían de seguir a pauta demográfica global de Galicia, e unha proporción de socios novos que se achegan a un terzo do total. En canto o comportamento das diferentes clases de cooperativas atopamos tendencias diverxentes: incrementan os socios no 44% das cooperativas, particularmente na maior parte das cooperativas agrarias e nas de consumidores e usuarios, que concentran unha boa parte do aumento total de socios; descenden os socios nun terzo das cooperativas; e non varía no 23% restantes. Contan con menos socios de idade avanzada que os que corresponderían de seguir a pauta demográfica global. 54

CA: agrarias; TA: traballo asociado (incluídas as cooperativas de transporte de traballo asociado e excluídas as cooperativas de ensino de traballo asociado); E: ensino; V: vivenda; CEU: consumidores e usuarios; EC: explotación comunitaria da terra:; M: mar; 2º: segundo grao, S-­‐T: servizos e transportes; Outras: inclúe a Caixa Rural e servizos sociais e integración social de traballo asociado. 55

O ENCONTRO INTERNACIONAL Neste 2012, como Ano Internacional das Cooperativas, a Xunta de Galicia en colaboración coa ACI, con asociacións e entidades cooperativas e con outras institucións, organizan o Encontro Internacional Cooperativo co obxectivo de intercambiar experiencias e dar a coñecer boas prácticas cooperativas de distintas partes do mundo. Trátase dun encontro no que se unen diferentes voces do cooperativismo de Galicia e do resto de España, de Europa e de América, que proclaman unha premisa común: as cooperativas contribúen a construír un mundo mellor. Estas xornadas, que se realizan o xoves 5 e o venres 6 de xullo, son unha fiestra para dar a coñecer estratexias de éxito de cooperativas, non só a nivel local e autonómico, senón tamén, nacional e internacional. Este encontro, que será inaugurado polo Presidente da Xunta de Galicia, don Alberto Núñez Feijóo, contará coa presenza do Vicepresidente da Alianza Cooperativa Internacional, don Felice Scalvine (tamén presidente de Cooperativas Europa). Nesta xornadas presentaranse unha serie de experiencias de boas prácticas e de cooperativas exitosas, tanto no aspecto económico como social, de distintas partes do mundo. Neste contexto, realizarase varias mesas redondas e relatorios para a posta en común de proxectos cooperativos: Ø Unha mesa redonda sobre as cooperativas dos servizos sociais, onde os asistentes poderán coñecer as claves para conseguir que estas sexan competitivas e de importante impacto social. E isto será da man dun grupo de conferenciantes que destacan polas súas experiencias no ámbito dos servizos sociais de España. Así, L’Olivera cooperativa de integración social de Cataluña, Servicios Sociales Integrados de axuda a domicilio de Euskadi, a estremeña Cooperativa ServiMayor e 56

a galega Cooperativa do Val e Fundación Terra de Trasancos, serán os exemplos nesta materia. Ø Outra mesa sobre novas fórmulas cooperativas en materias como as enerxías renovables (Som Energía de Cataluña), a colaboración do público e do privado (Nave-­‐ Consult de Portugal, o financiamento para o desenvolvemento económico e persoal das mulleres (Cooperativa de Ahorro y Crédito Detodas, de Ecuador) e as cooperativas mixtas de traballo asociado (desde a visión da Corporación Mondragon de Euskadi). Ø Como a intercooperación e as redes cooperativas internacionais son fundamentais no desenvolvemento do cooperativismo, existirá un apartado dentro do Encontro dedicado ás mesmas, na que os relatores serán: o director técnico do COGECA, don Paulo Gouveia, o director xeral de Cooperativas Agro-­‐Alimentarias, don Eduardo Baamonde Noche e o presidente de CIRIEC, don José Luis Monzón Campos. Ø Outra mesa centrada nas experiencias cooperativas na organización do traballo asociado en España (como a zaragozana La Veloz), en Europa (Cum Verbis, de Bélxica) e en América (como a arxentina “18 de diciembre “), e en Galicia (como Cooperativa ZERO-­‐pro). Ø Sobre as realidades cooperativas no ámbito rural. Entidades como a galega Feiraco, a valenciana Intercoop, a francesa Agrial-­‐florette e a peruana CECOVASA, serán representativas como experiencias cooperativas de éxito no ámbito rural. Ø Ademais abarcarase o ámbito das políticas de fomento cooperativo no mundo. Nesta ocasión será o Vicepresidente da Alianza Cooperativa Internacional, don Felice Scalvini, quen abra a quenda de relatores, seguido polo presidente de CICOPA-­‐ACI E FAECTA, don Manuel Mariscal, e o presidente da Confederación Empresarial 57

Española da Economía Social (CEPES), don Juan Antonio Pedreño Frutos. Ø A última mesa redonda desenvolverase en torno as estratexias de desenvolvemento cooperativo, na que participan o membro do Conselho Nacional para a Economía Social de Portugal e Vicepresidente de CIRIEC Internacional, Jorge de Sá, a cooperativa sueca Coompanion, a portuguesa Cooperativa António Sérgio para a Economía Social e a Xunta de Galicia a través da Rede Eusumo para o fomento do cooperativismo e a economía social. Estes actos complementaranse con outras actividades que se realizarán o Día do Cooperativismo Galego e coa organización da Mostra Cooperativa de produtos e servizos.58

A MOSTRA COOPERATIVAA mostra de produtos e servizos cooperativos organízase de xeito complementario e simultáneo á celebración dos encontros e nas mesmas instalacións, permanecendo aberta os días 5,6 e 7 de xullo. Con esta mostra procurárase a visibilización das actividades das cooperativas galegas e das invitadas aos encontros, mediante a exposición dos seus produtos e servizos, así como de toda aquela información que resulte de interese. A mostra estará enfocada a facilitar as relacións de intercooperación e de carácter comercial, así como a posibilitar o establecemento de canles de comunicación e colaboración entre todos os participantes e visitantes. Está prevista a presenza de cooperativas a título individual, de asociacións de cooperativas, de organizacións e entidades asistentes aos encontros, así como presenza de carácter institucional. No marco desta Mostra, tamén se convocou un concurso de fotografía e pósters, coa temática e contido do Encontro Internacional das Cooperativas, é dicir, sobre calquera aspecto que teña relación con experiencias de boas prácticas ou de cooperativas exitosas, tanto no aspecto económico e social, de distintas partes do mundo.59

O DÍA DO COOPERATIVISMO GALEGO O día do cooperativismo celébrase en Galicia o primeiro sábado do mes de xullo, coincidindo co día internacional. A celebración deste ano enmarcarse nos actos centrais destinados do Ano Internacional dedicados a poñer en valor esta fórmula empresarial. A súa celebración, o 7 de xullo, no Pazo de Congresos e Exposicións de Santiago de Compostela, será o colofón dunhas xornadas onde se porá de manifesto que Galicia, día a día, segue sumándose ao cooperativismo. Neste día, no que están chamados a participar cooperativistas de toda Galicia, favorecendo así a intercooperación, realizáranse unha seria de actos, entre os que están previstos a actuación teatral “A empresa máis feble”, diversos xogos cooperativos, a visita á Mostra Cooperativa e á exposición de traballos escolares. Os asistentes tamén poderán participar na degustación de produtos cooperativos nun día no que tamén se celebrará unha actuación sorpresa. O acto central deste Día do Cooperativismo será a entrega dos premios á cooperación na súa onceava edición. Estes premios teñen como finalidade fomentar e difundir o cooperativismo, os seus principios e valores, así como recompensar publicamente o labor que os cooperativistas, cooperativas e outras persoas e institucións veñen realizando a prol do desenvolvemento do movemento cooperativo en Galicia. Os premios outórganse pola realización dun destacado labor no eido do cooperativismo e contan coas seguintes modalidades: Ø Premio aos valores cooperativos, para aquela cooperativa, entidade ou persoa que máis teña destacado no impulso dos valores cooperativos. Ø Premio ao mellor proxecto cooperativo, para o proxecto empresarial cooperativo de especial relevancia. 60

Ø Premio á promoción do cooperativismo, para a persoa ou entidade que teña destacado especialmente no fomento do cooperativismo. Igualmente se entregaran neste día os premios do certame “cooperativismo no ensino”, dirixidos a difundir e promover o cooperativismo entre o alumnado dos centros de educación infantil, primaria, secundaria obrigatoria e formación profesional de Galicia, potenciando e propiciando os valores e principios que o inspiran, tales como: a solidariedade, o espírito democrático, a participación, a actuación colectiva ou a solución de conflitos de forma pactada. A xornada rematará cos tradicionais xogos cooperativos. PREMIOS Á COOPERACIÓN PREMIO AOS VALORES COOPERATIVOS: SONAXE, SOCIEDADE COOPERATIVA GALEGA No ano 2008, catro mozos de Boiro deciden autoempregarse e crean a cooperativa de traballo asociado SONAXE, Sociedade Cooperativa Galega. Tiñan en común a música, a súa formación e experiencia neste eido e as ganas de atopar unha estabilidade laboral. Con estes vimbios crearon o seu proxecto e puxeron en práctica os valores da fórmula empresarial que escolleron: a cooperativa. A súa actividade, centrada na música, vai desde a educación e formación, tanto a nivel elemental como profesional, ata a organización e xestión de actividades e, o seu último fito, a creación dun selo discográfico propio. Sonaxe, pretende ofertar nunha soa empresa, todo o proceso de creación musical e poñelos ao alcance dos músicos, tanto solistas como en grupo. No desenvolvemento da súa actividade apostan pola xestión democrática, polo reparto do traballo de xeito equitativo e, en definitiva, pola participación e por unha xestión na que todas as persoas teñen a mesma voz con independencia da achega que realizasen ao capital social. 61

A proposta formativa de Sonaxe pivota sobre eixes cooperativos, o xeito de ensinanza que propoñen ao seu alumnado basease na práctica colectiva para o enriquecemento individual, non só musical, senón tamén artístico, comunicativo e social. O enfoque do seu proxecto fai posible conxugar na mesma Escola a formación de persoas de diferente idades, de 4 a 90 anos, enriquecendo ao alumnado cunha plena integración nun ámbito de continuo respecto. A súa forma de actuar, aplicando os principios e valores cooperativos, lévaos a colaborar con outras cooperativas e con asociacións culturais. Estas relacións danse tanto para o traballo diario como para a organización de eventos que poñan en valor aos novos talentos e ás actividades que teñen na música o seu denominador común. PREMIO Á PROMOCIÓN DO COOPERATIVISMO: OS IRMANDIÑOS, SOCIEDADE COOPERATIVA GALEGA Os Irmandiños é unha sociedade cooperativa agraria, constituída no ano 1976 e que conta actualmente con 1068 socios. Esta cooperativa de Ribadeo, que contou inicialmente con socios dos cinco concellos limítrofes, actualmente esta presente en máis de 40 concellos de Lugo e do occidente asturiano e conta cunha facturación superior aos 30 millóns de euros. A súa actividade esta especializada na obtención de subministros nas mellores condicións de calidade e prezo para os seus socios e na prestación de servizos indispensables para a viabilidade das explotacións agrarias. Entre eles cómpre destacar a fábrica de pensos, o centro de alimentación de vacún, o parque de maquinaria agrícola e a tenda agraria. Ademais sobresae particularmente o amplo abano de servizos que reciben os socios, desde o 62

asesoramento e manexo en alimentación e cultivos, ata o servizo de substitución, pasando polo de formación e de xestión da explotación. Desde a súa creación, Os Irmandiños realizaron unha destacada labor de fomento e promoción do cooperativismo, en primeiro lugar no ámbito máis próximo, incorporando progresivamente novos socios e amosando o valor da forza da unión para a construción de proxectos empresariais sólidos e viables . Deste xeito converteuse nun dos motores socioeconómicos da súa área de influencia, contribuíndo decisivamente á modernización e ao desenvolvemento da actividade gandeira nunha das principais zonas leiteiras de España e Europa. En segundo lugar, porque Os Irmandiños estendeu o seu exemplo, os seus valores, a súa forma de facer e entender o cooperativismo máis ala do seu territorio de actuación. Isto logrouno colaborando en proxectos e iniciativas, implicándose nos procesos de intercooperación e realizando unha transcendental labor de difusión, tanto nas súas propias instalacións como alí onde fora requirida a súa presenza. A día de hoxe esta cooperativa da Mariña Luguesa tense convertido nun auténtico referente cooperativo para toda Galicia, que contribúe en gran medida á promoción e fomento do cooperativismo. PREMIO AO MELLOR PROXECTO COOPERATIVO (PREMIO COMPARTIDO): NOVA ASECONIA, SOCIEDADE COOPERATIVA GALEGA Nova Aseconia nace en Santiago de Compostela, en plena crise económica e coa idea de proporcionar traballo digno e estable aos seus socios e lograr ser competitiva nun dos sectores de actividade mais danados: a construción. 63

O 1 de febreiro do ano 2011, os tres socios, comezaron a súa andadura nesta cooperativa de traballo asociado, que realiza o mantemento e á rehabilitación de inmobles, e centra gran parte da súa actividade no casco vello compostelán. A estrutura empresarial afronta unha planificación enfocada a tratar de cubrir todas as demandas que poidan xurdir no sector específico da rehabilitación e a reforma. Mais esta xestión debe contar coa austeridade necesaria marcada por estes momentos de crise, e co grao de adaptabilidade que faga viable asumir diferentes tipoloxías de proxectos construtivos e facelos rendibles. Nova Aseconia xurde ca intención de proporcionar traballo digno e estable aos seus socios no sector da construción. A cooperativa naceu con tres socios traballadores, nese momento desempregados pero cunha longa experiencia no sector: dous oficiais de carpintería, e un oficial administrativo. Recentemente grazas á boa marcha da cooperativa fíxose posible a incorporación dun cuarto socio traballador, especialista de albanelaría. A pretensión desta cooperativa é acadar un total de 26 socios traballadores tras un período aproximado de 10 anos de actividade. Estando de acordo na implicación de todos os socios traballadores na mellora da produtividade da organización, todos asumen unha actitude de esforzo tanto nas labores e responsabilidades coma na consensuada austeridade, ata ver estabilizado o proxecto empresarial. Deste xeito, no primeiro ano de actividade cumpriuse con creces o obxectivo inicialmente previsto e outorgouse gran solidez ao proxecto, realizando unha forte inversión en medios materiais produtivos. De cara ao futuro a decisión estratéxica é fortalecer a imaxe corporativa, apostando pola proximidade, a confianza e o traballo diario como piares diferenciadores. MÁIS GALICIA, SOCIEDADE COOPERATIVA GALEGA 64

Máis Galicia é unha cooperativa de traballo asociado da Coruña, que agrupa a catro socios. Realizan a súa actividade no sector da distribución de alimentos, centrándose nos produtos autóctonos de temporada, de materia prima galega, procurando distribuír un produto fresco e sen manipulación, directamente desde a súa orixe ata o consumidor. A misión desta cooperativa é crear un proxecto innovador onde pretende fusionar produto variado e certificado, coa tradición na súa forma de captura e recolección e coas novas tecnoloxías. Busca crear unha cultura corporativa a favor da calidade e da recuperación dos sabores. Máis Galicia creou unha plataforma comercializadora para pequenos produtores que subministra as demandas dos seus produtos, ben como compra directa habitual ou ben a través de compra on-­‐line a través da web. Máis Galicia conta con varios provedores para asegurar unha rotación continua para unha maior seguridade de venda e pon a disposición dos provedores, e de forma gratuíta, unha plataforma comercial que aconsella e vende os seus produtos. Entre as características dos produtos comercializados están a que son adquiridos diariamente en orixe, baixo a demanda do cliente e non se mantén en stock máis de 24 horas, so se comercializa produtos de tempada. Esta cooperativa diríxese a un mercado formado polos consumidores de grandes cidades que confían na compra a distancia e que buscan produtos de calidade e confianza, así como polos restauradores que realizan parte da súa compra nas zonas de orixe para dar calidade aos seus pratos e cartas. Máis Galicia considera básica a ética e a transparencia, así como a información a todos os que forman parte da cooperativa. Estes valores trasládanse aos provedores e clientes e resultan fundamentais para o éxito do proxecto. Ademais a cooperativa estende o seu compromiso coa responsabilidade social ao mundo infantil, destinando con carácter anual 0,50 cts/euro de cada venda a 65

necesidades infantís, ben por enfermidade, por fins sociais ou calquera outra necesidade vinculada coa infancia. Proxectos de FP: PREMIOS AO ENSINO: Ludoteca Luscofusto -­‐ Aloir S. Coop. Galega CIFP Compostela (Santiago de Compostela) Dende do CIFP Compostela achégase o proxecto ALOIR Sociedade Cooperativa Galega, promovida por tres das súas alumnas , cuxa actividade estará centrada na xestión da Ludoteca Luscofusco situada na Aldea de Sestelo (Teo). As súas actividades, destinadas a nenos de idades comprendidas entre os 4 e os 12 anos, abranguerán dende a organización de talleres en horarios de tarde, ca finalidade de facilitar a conciliación da vida familiar e laboral, ata ludicampamentos en época estival e animación infantil en eventos. Para o exercicio destas actividades, ALOIR S. Coop. Galega conta cun local de 130 m 2 e un terreo de 260m 2 . Neste entorno desenvolveranse diversas actividades tales como “Taller crea e recicla”, “Plantamos árbores” “Perdémonos no bosque?” e “Taller somos, contamos e cantamos”, exemplo todas elas da oferta desta cooperativa de traballo asociado. ACCÉSIT Pikareduca – Cavare S. Coop. Galega CIFP Politécnico de Lugo Pikareduca é o proxecto que vén do CIFP Politécnico de Lugo. Nel 4 alumnas do ciclo superior de Educación Infantil prevén a constitución de Cavare Rural Sociedade Cooperativa Galega para a realización do seu proxecto empresarial. 66

Cavare Rural S. Coop. Galega ten como obxetivo mellorar a calidade de vida dos nenos do rural propoñéndolles actividades educativas e de ocio. Esta cooperativa terá a súa sede e actividade principal en Melide, pero os fins de semana as súas socias desprazaranse a locais proporcionados polos Concellos de Ribeira de Piquín, Folgoso do Courel, Touro, Frades...onde realizarán actividades lúdicas, así como tamén talleres de ofimática e apoio escolar. ACCÉSIT Vodas NAC’S S. Coop. Galega IES As Mariñas (Betanzos) Para a organización de eventos constitúese Vodas NAC’S Sociedade Cooperativa Galega, constituída por catro promotoras, todas elas alumnas do Ciclo Superior de Administracións e Finanzas do IES As Mariñas. Vodas NAC’S S. Coop. Galega organizarán vodas, despedidas de solteiros, aniversarios e todo tipo de eventos. Esta cooperativa fixa a súa sede nun local de Betanzos, e amplía o seu radio de influencia desprazándose tamén aos domicilios particulares dos seus clientes. Para ofrecer un servizo máis completo, a súa oferta contará cun amplo catálogo de provedores: restaurantes, fotógrafos, perruquerías, xoierías e transporte, entre outros. Proxectos de centros de educación infantil, primaria e secundaria obrigatoria: En debuxo, pintura, fotografía e/ou vídeo: NA CATEGORÍA A (Alumnos/as de 2º ciclo de Educación Infantil) O premio ao mellor traballo: “Creamos un conto” do CPR PLURILINGÜE ANDAINA de Culleredo O accésit: “Nos temos valores ¿e ti?” do MANUELA RIAL MOUZO SLU CONCERTADA de Cee 67

NA CATEGORÍA B (Alumnos/as de 1º e 2º de Educación Primaria) O premio ao mellor traballo: “O camiño, entre todos, é máis sinxelo” do CPI VIRXE DA CELA DE MONFERO O accésit: “Dominó cooperativo” do CEIP SAN MIGUEL DE REINANTE BARREIROS NA CATEGORÍA C (Alumnos/as de 3º e 4º de Educación Primaria) O premio ao mellor traballo: “A maxia dunha cooperativa” do CEIP SAN MIGUEL DE REINANTE BARREIROS O accésit: “A cociña dos nosos avós e avoas” do CEIP DOMAIO de Moaña NA CATEGORÍA D (Alumnos/as de 5º e 6º de Educación Primaria) O Premio ao mellor traballo: “San Xoán pola paz” do CEIP SAN XOÁN DE FILGUEIRA de Ferrol O accésit: “Unha granxa para todos.... un compromiso para todos” do CEIP DOMAIO de Moaña En actividades cooperativizadas NA CATEGORÍA E (Alumnos/as do 1º ciclo da ESO) O premio ao mellor traballo: “Obradoiro de luthería: construcción dos instrumentos do Pórtico da Gloria” do COLEXIO M. PELETEIRO de Santiago de Compostela NA CATEGORÍA F (Alumnos/as do 2º ciclo da ESO) O premio ao mellor traballo: “Tempo Vivo: centro de estimulación psicomotriz e desenvolvemento intelectual” do IES PEDRA DA AUGA de Ponteareas 68

A XUNTA DE GALICIA E AS COOPERATIVAS Galicia ten competencia exclusiva en materia de cooperativas en virtude da transferencia feita pola Lei orgánica 16/1995, do 27 de decembro, que ampliou a competencia orixinaria recollida no Estatuto de Autonomía. O 18 de decembro de 1998, aprobouse a Lei 5/1998, de cooperativas de Galicia, que regula as sociedades cooperativas galegas, é dicir, aquelas cooperativas con domicilio social na Comunidade Autónoma de Galicia, que realicen a súa actividade cooperativizada con carácter principal dentro do territorio galego. Esta Lei afirma que a Xunta de Galicia recoñece de interese social a promoción e o desenvolvemento das sociedades cooperativas e das súas estruturas de integración económica e representativa e establece o mandato de realizar unha política de fomento do movemento cooperativo e de adoptar as medidas necesarias para promover a constitución e o desenvolvemento das cooperativas. Mandato que se completa coas medidas de fomento e difusión do cooperativismo establecidas no propio texto legal, que indica que a Xunta de Galicia: 1. Poñerá en marcha accións de promoción, difusión, desenvolvemento, formación e fomento do cooperativismo no marco da súa acción política e como fórmula empresarial de creación e mantemento de emprego, cohesión territorial e vertebración económica e social de Galicia. 2. Adoptará as medidas necesarias para o fomento das relacións entre cooperativas e, en particular, a creación de cooperativas de segundo grao, a fusión de cooperativas, o establecemento de grupos cooperativos e de concertos ou consorcios, encamiñados á súa consolidación e ao mellor cumprimento dos principios cooperativos. 3. Con estes obxectivos, establecerá liñas de axuda, sempre que a actuación proposta sexa favorable ao movemento cooperativo e así o recoñeza o Consello Galego de Cooperativas, previamente informado. 70

4. Remitirá anualmente ao Parlamento de Galicia unha memoria sobre as actividades realizadas no eido do cooperativismo en Galicia. Estas actuacións lévanse a cabo a través da consellería competente en materia de traballo, na actualidade a Consellería de Traballo e Benestar, sen prexuízo das competencias doutras consellerías en función da actividade empresarial que desenvolva a cooperativa. Dentro da Consellería de Traballo e Benestar o órgano que ten atribuída a competencia é a Dirección Xeral de Relacións Laborais, que conta para o seu exercicio coa Subdirección Xeral de Cooperativas e Economía Social. Nas funcións que teñen atribuídas estes órganos destaca a labor de fomento do cooperativismo, a través da xestión de programas de incentivos e de proxectos de dinamización e apoio ao cooperativismo dirixidos, particularmente, ao emprendemento e a creación de emprego. Mención especial merece a creación da Rede Eusumo para o fomento do cooperativismo e a economía social, formada por entidades públicas e privadas interesadas en fomentar o cooperativismo e pola propia Xunta de Galicia, a través da que se realiza gran parte da labor de fomento e que permite incrementar os recursos e rendabilizalos adecuadamente. A Rede Eusumo está impulsada pola Consellería de Traballo e Benestar para o fomento do cooperativismo e a economía social. Os obxectivos da Rede son a promoción e fomento do cooperativismo e a economía social, do emprendemento, e da creación e consolidación de emprego, no ámbito local, comarcal e transfronteirizo. A Rede realizará todo tipo de actividades encamiñadas ao cumprimento dos obxectivos indicados no epígrafe anterior Dentro das funcións exercidas pola Consellería, cómpre citar igualmente o servizo público prestado polos rexistros de cooperativas, onde se inscriben as sociedades cooperativas galegas e os seus actos, para público e xeral 71

coñecemento, como garantía que reforza a seguridade xurídica no tráfico mercantil, co obxecto de potenciar a intervención competitiva no mercado. Na Consellería de Traballo e Benestar tamén se integra o máximo órgano de promoción e difusión de cooperativismo: O Consello Galego de Cooperativas. 72

O CONSELLO GALEGO DE COOPERATIVAS O Consello Galego de Cooperativas como máximo órgano de promoción e difusión do cooperativismo na Comunidade Autónoma créase a través da Lei 5/1998, do 18 de decembro, de cooperativas de Galicia (DOG nº 251, do 30.12.1998). O Consello ten as seguintes funcións: Ø Facilitar e colaborar na investigación, planificación e execución dos programas de desenvolvemento e fomento do cooperativismo, prestando un especial interese polos programas da Unión Europea, así como promover a educación e formación cooperativa. Ø Elaborar propostas, ditames e informes en relación coas cuestións que afecten ó cooperativismo. Ø Realizar estudios e impulsar as accións encamiñadas a facilitar a intercooperación. Ø Emitir informe con carácter preceptivo , sobre os proxectos de disposicións legais e regulamentarias e demais normas que afecten directamente ás cooperativas ou as súas organizacións, así como procurar a súa difusión. Ø Contribuír ao perfeccionamento do réxime legal e institucional do ordenamento socioeconómico da Comunidade Autónoma de Galicia. Ø Conciliar e exercer a arbitraxe nas cuestións litixiosas que se susciten entre cooperativas, entre estas e os seus socios, cando ámbalas partes o soliciten ou ben estean obrigadas a iso en razón ó establecido nos seus estatutos. Ø Promover a educación e formación cooperativa nos distintos niveis do sistema educativo xeral. Ø Exercer todas as accións que resulten necesarias para percibir os fondos irrepartibles, así como o remanente do haber líquido social das cooperativas. 73

Ø Percibir, planificar e xestionar mediante un programa específico os fondos de formación e promoción nos supostos previstos na Lei 5/(1998, do 18 de decembro, de cooperativas de Galicia. Ø As demais funcións que lle atribúa a Lei de cooperativas de Galicia e as súas normas de desenvolvemento. O Consello Galego de Cooperativas, presidido pola conselleira de Traballo e Benestar Beatriz Mato Otero, está formado por representantes da Xunta de Galicia, da FEGAMP, das universidades galegas, da cooperativa de crédito rural Caixa Rural Galega e das diferentes asociacións e federacións de cooperativas existentes en Galicia. Entre as súas actividades destacan: Teleformaciónà O Consello Galego de Cooperativas puxo en marcha, a través da súa plataforma de teleformación, unha oferta de cursos de formación e desenvolvemento cooperativo, para achegar as novas tecnoloxías da información e a comunicación ás cooperativas galegas, ao tempo que promove que as persoas destas entidades adquiran unha formación sobre a propia fórmula empresarial cooperativa, as habilidades sociais ou o xeito de xestionar e dirixir estas entidades. Premios á Cooperaciónà Convocados anualmente, para as cooperativas, as súas asociacións e as persoas físicas ou xurídicas, públicas ou privadas que realicen un labor destacado no eido cooperativismo na Comunidade Autónoma de Galicia ao longo do ano 2011, en diferentes categorías. Certame Cooperativismo no Ensinoà Este Certame pretende difundir o cooperativismo entre o alumnado dos centros de educación infantil, primaria e secundaria obrigatoria e formación profesional de Galicia, para así promover actividades de fomento do cooperativismo e dos principios e valores que os caracteriza nos centros educativos galegos. Toda esta información pódese ampliar na páxina web www.cooperativasdegalicia.com 74

QUEN É QUEN NO COOPERATIVISMO AS ASOCIACIÓNS DE COOPERATIVAS As asociacións de cooperativas son entidades de carácter representativo que asocian a sociedades cooperativas para a defensa e promoción dos seus intereses e que teñen entre as súas funcións: v Representar aos membros que asocien, de acordo co que establezan os seus estatutos. v Organizar, facilitar e financiar servizos de asesoramento, de verificación de contas e de asistencia xurídica e técnica, así como aqueloutros servizos que sexan convenientes ou necesarios para os seus membros. v Fomentar a promoción e a formación cooperativa. v Realizar mediacións e conciliacións. v Exercer calquera actividade de natureza análoga. QUE É E A QUEN INTEGRA AGACA? A Unión de Cooperativas “Asociación Galega de Cooperativas Agrarias” (AGACA) é a organización representativa do cooperativismo agrario da Comunidade Autónoma de Galicia. AGACA é representativa das propias cooperativas e de toda a súa problemática económica, empresarial e social, así como dos socios cooperativistas na súa dimensión humana e profesional. Esta asociación representa e defende os intereses tanto sociais como económicos das cooperativas agrarias ante as Administracións autonómicas, estatais e da Unión Europea, así como tamén é representativa ante as organizacións estatais do resto de axentes socioeconómicos dos sectores nos que desenvolven as súas actividades. Estas actividades realízaas directamente ou mediante a súa participación en organizacións representativas a nivel de España (Confederación de Cooperativas Agrarias de España -­‐ CCAE) ou da Unión Europea (Confederación General de las Cooperativas Agrarias de la UE-­‐ COGECA). Os sectores da agricultura e gandería galegas máis representativos que abranguen as cooperativas socias de AGACA so: vacún de leite e carne; horta e 75

flor; porcino; vitivinícola; caprino; helicicultura; cunicultura; crédito; apicultura; subministros e ratínidos. As 120 cooperativas integrantes en ACAGA abranguen os sectores da agricultura e gandería galegas máis representativos: vacún de leite e carne; horta e flor; porcino; vitivinícola; caprino; helicicultura; cunicultura; crédito; apicultura; subministros e ratínidos. CALES SON OS OBXECTIVOS DE AGACA? Ca finalidade de dar un maior apoio as cooperativas agrarias galegas, AGACA establece como puntos guías das súas actividades os seguintes obxectivos: Captar coñecementos, innovacións e estratexias que sexan útiles para todos os sectores comunicándoas e asesorando ás cooperativas. Representación e defensa de todos os sectores mediante a captación de información para tal fin. Organización de reunións sectoriais. Elaboración de informes de interese para os sectores. Seguimento da normativa e da lexislación. QUE É E A QUEN INTEGRA UGACOTA? A Unión de Cooperativas de Traballo Asociado UGACOTA é unha entidade sen ánimo de lucro formada por cooperativas de traballo asociado que realizan distintas actividades sempre motivadas na consecución da representación e defensa dos intereses das cooperativas de traballo asociado. UGACOTA representa a 112 cooperativas galegas de traballo asociado, un grupo moi heteroxéneo en canto a actividade e composición. CALES SON OS OBXECTIVOS DE UGACOTA? UGACOTA realiza diferentes tarefas encamiñadas a conseguir determinadas finalidades: 76

Ø Representar o movemento cooperativo de traballo asociado a nivel autonómico, estatal, comunitario e internacional. Ø Promover nas empresas que agrupa e na sociedade en xeral os valores propios da cultura solidaria que inspira os principios cooperativos: xestión democrática, propiedade colectiva, autonomía e independencia, intercooperación, formación permanente e interese polo desenvolvemento sostible da sociedade. Ø Atender e dar resposta as necesidades das 112 cooperativas asociadas. Dende a Unión e dende as cooperativas asociadas, deféndese o autoemprego colectivo como forma de traballo, tanto polas dificultades de creación de emprego que ten o mercado laboral como polas vantaxes e valores que presenta a empresa cooperativa como organización igualitaria e participativa. As actividades que se realizan dende a Unión de Cooperativas UGACOTA, clasifícanse en tres áreas de traballo: Actividades de representación à Estas actividades realízanse estando presentes en diversos organismos públicos e privados de distinto ámbito, de natureza pública ou privada. Ademais UGACOTA é membro da Confederación Española de Cooperativas de Trabajo Asociado (COCETA), o que permite actividades con Unións e Federacións do resto do estado e o acceso e representación en organismos estatais e internacionais. As tarefas de representación realízaas o/a Presidente/a e/ou a Xerente mediante contactos persoais cos representantes e/ou responsables de cada entidade. Así tamén asístese ás convocatorias que, para tratar diversas cuestións, nos chegan dende os propios organismos Actividades de servizos à Neste apartado abránguense tanto os servizos de asesoría e xestión como os servizos de formación. 77

Prestación de fomento do cooperativismo à Existen numerosos servizos que presta esta Unión, dos que destacamos os de información e atención ó usuario, de documentación e elaboración da mesma, a realización de charlas e xornadas técnicas e a difusión de información e formación específica sobre cooperativismo de traballo asociado. QUE É E A QUEN INTEGRA UCETAG? A Unión de Cooperativas de Ensino de Traballo Asociado de Galicia, integra actualmente a 28 cooperativas de ensino galegas. As liñas de traballo nas que está marcado con carácter específico o sector de ensino son: v Representación diante da Administración Pública e defensa dos intereses e do valor diferenciador das cooperativas. à Especialmente importante se temos en conta a gran dependencia de fondos públicos de case todas as cooperativas (moi poucos casos traballan de forma privada), sexan estes fondos da Consellería de Educación, sexan da Administración Local. v Información e asesoramento en materia de lexislación educativa, trámites, etc.àEsta é unhas das liñas de acción principais que descarga a cada cooperativa dunha importante función de actualización permanente. v Elaboración conxunta de materiais didácticos sobre cooperativismo. v Melloras na xestión empresarial e busca de economías de escala. v Ámbito da educación infantil. àConstitúe un reto da UCETAG cumprir nas cooperativas de educación infantil o mesmo papel de apoio que vén desenvolvendo no ensino regrado dependente da Consellería de Educación. Existen unha serie de aspectos nos que as cooperativas de ensino comparten problemáticas con outras cooperativas de traballo asociado. Por exemplo, as dificultades de acceso a financiamento, a falta de formación en xestión empresarial, a carencia dun referente claro de organización interna a nivel 78

societario, as condicionantes que marca a Lei de Cooperativas de Galicia por exemplo na contratación de persoal asalariado, etc. A través da súa participación na Federación de Cooperativas Sinerxia, a UCETAG tamén axúdalles ás empresas agrupadas a resolver problemáticas comúns ás cooperativas de traballo asociado. A UCETAG tamén favorece o intercambio e traballo conxunto entre cooperativas, estando presente en UECOE (Unión Española de Cooperativas de Enseñanza) e, a través desta, en CEPES (Confederación Empresarial Española de la Economía Social). QUE É E A QUEN INTEGRA SINERXIA? A Federación de Cooperativas SINERXIA, constituída en 1994, é unha organización autónoma, sen ánimo de lucro, de carácter intersectorial, que forma parte do movemento asociativo cooperativo de Galicia. A Federación de Cooperativas SINERXIA agrupa a unións de cooperativas. En concreto conforman a Federación de Cooperativas SINERXIA: UGACOTA Unión Galega de Cooperativas de Traballo Asociado. UCETAG Unión de Cooperativas de Ensino de Traballo Asociado de Galicia. UGACOMAR Unión de Cooperativas do Mar de Galicia. ÁRBORE A cooperativa de consumo consciente. CABO TV SESTEIRO, S. COOP. SINERXIA ten por misión a consolidación dunha economía cooperativa, democrática, participativa, solidaria, autoxestionaria e sostíbel dentro dunha sociedade galega pluralista. CAL É O OBXECTO SOCIAL DE SINERXIA? Ø Defender os intereses das unións socias. 79

Ø Promoción do cooperativismo e a economía social como fórmulas de desenvolvemento económico e social. Ø Acordar políticas favorecedoras para o cooperativismo e a economía social. Ø Fomentar a autoxestión. Ø Aumentar o nivel profesional e humano do sector. SINERXIA é un claro exemplo da intercooperación con outras organizacións e entidades do cooperativismo e a Economía Social, como son: v No COGACO coa asociación galega AGACA. v Apoio no desenvolvemento dos Congresos de UCETAG. v Colaboración en programas formativos de economía social, actos, xornadas e investigación coa Confederación Empresarial Española de Economía Social (CEPES). v No ámbito galego este intercambio tamén se dá coa Dirección Xeral de Relacións Laborais da Xunta de Galicia e a Consellería de Economía e Facenda da Xunta de Galicia. Neste sentido destacamos este ano a colaboración da Federación nos Centros de Desenvolvemento Cooperativo da Rede EUSUMO. v Desenvolvemento de programas de cooperación institucional e comercial coa Uniao Cooperativa Polivalente da Regiao Norte, CRL (UNINORTE ) de Portugal. v Colaboración en programas formativos e de asesoramento coa a Asociación de Economía Social “ BRIANTE” da comarca de Ferrolterra. v Colaboración en programas formativos con concellos galegos. v Socia fundadora de COOP57 GZ, maio de 2009. Desde entón tamén alberga Organización Social. 80

Ademais do servizo de intercooperación, SINERXIA facilita outros tamén significativos ás cooperativas e unións asociadas, tales como a formación, a representación, labores de investigación e de divulgación. QUE É E A QUEN INTEGRA UGACOMAR? A Unión de Cooperativas do Mar de Galicia – UGACOMAR é unha organización autónoma sen ánimo de lucro, que é parte do asociacionismo cooperativo galego, e o seu ámbito territorial é a Comunidade Autónoma de Galicia. Constituída en 2008, asocia a cooperativas do mar integradas por titulares de explotacións e profesionais adicados a actividades pesqueiras, marisqueiras, acuicultura e derivadas. Esta Unión presta servizos para a mellora económica e técnica das actividades profesionais e das explotacións das súas socias. UGACOMAR integra a 6 cooperativas que aglutinan a un total de 850 socios/as e facturan un total de 13.700.000 €. As sociedades cooperativas galegas constituíntes son: Amegrove, Ría de Arousa, Mar do Morrazo, Cíes Artesanais,Artesanos do Mar e Samertolameu. Son cooperativas dedicadas á pesca de baixura, o marisqueo, a produción de mexillón e a faena coa arte de nasas, que se uniron para lograr representación a nivel oficial e sectorial. CAL É O OBXECTO SOCIAL DE UGACOMAR? O obxecto social da Unión céntrase na defensa dos intereses comúns de todas as cooperativas do mar de Galicia e os seus socios agrupados, tanto nas súas relacións coa Administración Pública como nas particulares. Tamén impúlsase o fomento do Cooperativismo do Mar mediante a prestación aos seus membros dos servizos que soliciten. 81

Asimesmo e con carácter xeral, tamén contempla como obxectivos a promoción do cooperativismo como fórmula de desenvolvemento económico e social, o acordo de políticas e criterios en torno ao cooperativismo, e o aumento do nivel profesional e humano do sector. QUE É E A QUEN INTEGRA UCAFE? A Unión De Cooperativas Agrarias De Ferrol (UCAFE), integra a 17 cooperativas agrarias de Ferrol. No caso desta Unión observamos unha gran vinculación a unha área xeográfica determinada dentro da Comunidade Autónoma. UCAFE é unha estrutura asociativa que, ademais de compartir obxectivos e principios comúns con outras asociacións cooperativas, destaca polo seu compromiso ca contorna. Esta Unión, cuxa orixe establécese no ano 1989, participa e desenvolve seminarios ca finalidade de promover as características desta economía social, ao mesmo tempo que nutre de forza ás reivindicacións das cooperativas socias. QUE É E A QUEN INTEGRA UGACOVI? A Unión De Cooperativas De Vivendas (UGACOVI), constituída no ano 2002, é a organización que integra e representa a 4 cooperativas de vivendas de Galicia. Para acadar os obxectivos marcados de potenciación e reforzo do cooperativismo de vivenda, establécense unha serie de actividades tales como o intercambio e traballo conxunto entre cooperativas socias ou a asistencia a xornadas vinculadas ao movemento cooperativo de vivendas e ao cooperativismo en xeral. Todas as súas xestións están enmarcadas nun esforzo por promover nas empresas que agrupa e na sociedade en xeral, os valores propios da cultura solidaria que inspira os principios cooperativos aplicados a un sector tan complexo como o inmobiliario. Esta Unión, cuxo emprazamento localízase en Santiago de Compostela, é unha das asociacións cooperativas galegas máis novas. 82

QUE É E A QUEN INTEGRA UCOGATRA? A Unión de Cooperativas Galegas de Transporte (UCOGATRA) agrupa a 5 cooperativas de transportistas. Esta estrutura asociativa, ademais de exercer a representación dos seus socios, tamén realiza actividades de mediación, así como tamén ofrece un asesoramento técnico e xurídico. Establécense os obxectivos de redución dos custos loxísticos, de gañar competitividade no contexto nacional e internacional, e de exercer como un grupo de presión máis activo fronte ás Administracións. Como Unión representativa do cooperativismo galego de transporte, UCOGATRA, con sede en Santiago de Compostela, favorece o encontro entre empresas socias, estimulando así o acordo en políticas favorecedoras para o cooperativismo e a economía social. 83

AS ESTRUTURAS ASOCIATIVAS ESTATAIS E INTERNACIONAIS As organizacións representativas do cooperativismo son a ferramenta para que as reivindicacións do espírito democrático cooperativo adquiran máis solidez e forza nas negociacións ante administracións e outros organismos. Ademais desempeñan unha importante función de asesoramento e de vía de coñecemento entre cooperativas. As asociacións de cooperativas galegas tamén teñen a súa representación en estruturas asociativas superiores. Así por exemplo, UGACOTA pertence a COCETA, e UCETAG está integrada en CEPES. QUE É CEPES? CEPES corresponde as siglas da Confederación Empresarial Española de Economía Social, unha confederación empresarial, de ámbito estatal, cuxo carácter intersectorial a converte na máxima institución representativa da Economía Social en España, constituíndose como unha plataforma de diálogo institucional cos poderes públicos. Constituída en 1992, é unha organización que engloba diferentes actuacións de Economía social. É a máxima institución representativa da Economía Social en España. CEPES integra 29 organizacións, as cales son confederacións estatais ou autonómicas e grupos empresariais específicos, que representan os intereses de Cooperativas, Sociedades Laborais, Mutualidades, Empresas de Inserción, Centros Especiais de Emprego, Confrarías de Pescadores e Asociacións do Sector da Minusvalías, con máis de 200 estruturas de apoio a nivel autonómico. QUE FUNCIÓNS TEN CEPES? CEPES existe como voceiro único, integrador e vertebrador de todas as organizacións confederadas; defínese como un axente económico e social, que 84

actúa no mercado e repercute na sociedade coa súa actuación, con personalidade propia e defendendo un modelo de empresa, con valores específicos propios. Configúrase como voceiro único, integrador e vertebrador de todas as organizacións confederadas. Representa o 10% do PIB, cunha facturación de máis de 86.000 millóns de euros, e os intereses de: • máis de 44.600 empresas • máis de 2.350.000 postos de traballo • máis de 12.000.000 de persoas asociadas CALES SON OS OBXECTIVOS DE CEPES? 1. Fomentar e defender a Economía Social e os movementos e sectores que a integran. 2. Incidir e influír na constitución das Políticas Públicas e na lexislación tanto a nivel estatal como internacional. 3. Propiciar o desenvolvemento económico do país como medio de lograr a estabilidade e o pluralismo nos mercados económicos. 4. Trasladar á sociedade e ao ámbito empresarial unha forma de facer empresa socialmente responsable e con valores específicos. 5. Expresar e defender os intereses comúns ás entidades asociadas ante a sociedade e a Administración e ante as institucións europeas e internacionais. 6. Defender, manifestar, nos seus aspectos comúns, os intereses da Economía Social ante todas as instancias, nos planos económicos, sociais, culturais ou políticos do Estado e a Unión Europea. 85

QUE É COCETA? A Confederación Española de Cooperativas de Traballo Asociado (COCETA) é a organización empresarial que representa ás cooperativas de traballo asociado integradas nas Unións, Asociacións e Federacións de Cooperativas de Traballo Asociado que existen nas 17 comunidades autónomas de España. COCETA é a organización con maior número de empresas da economía social integrada en CEPES. CAL É A FUNCIÓN DE COCETA? A Misión de COCETA pode resumirse nos seguintes puntos: • Agrupar e coordinar as organizacións territoriais representativas do Cooperativismo de Traballo Asociado que están integradas nela. • Representar, promover, defender e visualizar este modelo de empresa nos ámbitos estatal e internacional, contribuíndo xunto ao resto das organizacións cooperativas ao desenvolvemento do Cooperativismo e da Economía Social. • Fomentar o Cooperativismo de Traballo Asociado como unha forma de facer empresa socialmente responsable, onde os principios de democracia, igualdade, autoxestión e solidariedade constitúen a base do seu funcionamento, contribuíndo á creación de emprego de calidade, a cohesión social e o desenvolvemento sostible. COMO É A ESTRUTURA DE COCETA? COCETA ten a súa sede social en Madrid. As súas 16 Federacións/ Unións de Cooperativas de Traballo representan respectivamente igual número de comunidades autónomas, polo que, conxuntamente, abranguen a práctica totalidade do territorio español. 86

Os órganos de goberno de COCETA son: -­‐ O Consello Reitor. Ten como función o goberno, a xestión e a representación da Confederación. Está formado por un representante de cada organización membro. -­‐A Asemblea Xeral, formada por dúas persoas representantes de cada Organización (titular e suplente), que se reúne polo menos unha vez ao ano. Ademais dos órganos sociais, tamén se van configurando departamentos de carácter sectorial. Así, actualmente está constituída a Sectorial de cooperativas de traballo de iniciativa social e o Departamento da Muller, que ten encomendada a función de fomentar políticas a favor das mulleres no ámbito cooperativo. COCETA EN DATOS Forman parte de COCETA 18.960 cooperativas de traballo asociado que dan emprego a unhas 300.000 persoas (socios máis traballadores por conta allea). Integra a 18.960 cooperativas de traballo asociado. As Cooperativas de traballo asociado en España están presentes en todos os sectores produtivos, cunha presenza máis destacada no sector servizos, sobre todo nos empresariais, servizos sociais, sanitarios, asistenciais e educación. Nestas Cooperativas de traballo asociado as mulleres ocupan case o 50% dos postos, con alta taxa de liderado, flexibilidade e conciliación. 87

QUE É COOPERATIVAS AGRO-­‐ALIMENTARIAS? Cooperativas Agro-alimentarias (antes chamada Confederación deCooperativas Agrarias de España) é a organización que representa e defende osintereses económicos e sociais do movemento cooperativo agrario español.Está formada por 16 Federacións e Unións Territoriais deCooperativas Agrarias (FUTs) e Sergacan (Cooperativa de 2º grao deCantabria), que ofrecen os seus servizos e teñen o seu ámbito de actuación nassúas respectivas Comunidades Autónomas.A Asociación Galega de Cooperativas Agrarias (ACAGA) forma parte desa organización, o que leva ao cooperativismo agrario galego a ter máis representación. Cooperativas Agro-­‐alimentarias representa a case 3.000 cooperativas integradas en Federacións e Unións de todas as Comunidades Autónomas, que supoñen unha facturación total anual de máis de 13.700 millóns de euros, segundo datos de 2007. Así, Cooperativas Agro-­‐alimentarias é o órgano común que representa ás cooperativas españolas de todas as Comunidades Autónomas do territorio español ante a Administración nacional, na Unión Europea e ante o resto de axentes sociais e económicos dos sectores nos que desenvolven as súas actividades as cooperativas agrarias, co fin de xuntar esforzos para defender os intereses dos agricultores e gandeiros. Presta servizos de formación, información e asesoramento a través das súas oficinas en Madrid e Bruxelas. QUE FUNCIÓN TEN COOPERATIVAS AGRO-­‐ALIMENTARIAS? Dentro dos seus obxectivos, Cooperativas Agro-­‐alimentarias encárgase de defender e fomentar o cooperativismo como modelo empresarial que permite ao agricultor e gandeiro participar, en maior medida, do valor engadido dos seus produtos e dar maior transparencia e estabilidade aos mercados agrarios. ONDE ESTÁ REPRESENTADA COOPERATIVAS AGRO-­‐ALIMENTARIAS? A nivel nacional, Cooperativas Agro-­‐alimentarias forma parte de numerosos organismos: 88

àConsello Económico e Social (CES), Confederación Empresarial da Economía Social (CEPES), Conselleiro Xeral de Organizacións Interprofesionais Agroalimentarias (OIAs), Observatorio de Prezos dos Alimentos, Consello Consultivo da Axencia Española de Seguridade Alimentaria (AESA) Fundación Sabor e Saúde, Patrimonio Comunal Olivareiro, Axencia para o aceite de Oliva (Consello Asesor), Asociación Española de Alfalfa Deshidratada (AEFA), Asociación Española de Técnicos Cerealeiros (AETC), Comisión Nacional de Produción Integrada, Comité Técnico Nacional de Unidades Mínimas de Cultivo Agroambiental (UMCA), Confederación Española do Viño (CEV), e das Interprofesionais do Ovo e os seus Produtos (INPROVO), do Pan (INCERHPAN), de Leite e Produtos Lácteos (INLAC), a do Limón e Pomelo (AILIMPO), Asociación 5 ao Día, da Oliva de Mesa (INTEROLIVEIRA), a interprofesional do Mosto e Zume de Uva (INTERMOSTO), a de Laranxa e Pequenos Cítricos (INTERCITRUS), a de Ovino e Caprino (INTEROVIC), a de Forraxes Deshidratadas (AIFE), INTERCUN (Interprofesional Cunícola) e a Interprofesional de Aceite de Oliva Español, entre outros. A nivel internacional Cooperativas Agro-­‐alimentarias representa ás cooperativas españolas no Comité Xeral da Cooperación Agraria (COGECA), entidade que integra a todas as unións nacionais de cooperativas dos Estados membro da Unión Europea. Ademais Eduardo Baamonde, director xeral de Cooperativas Agro-­‐alimentarias, ocupou o cargo de Presidente da COGECA durante dous anos, ata decembro do ano 2005, e dende entón formou parte da Vicepresidencia. 89

QUE É A ACI E QUEN A INTEGRA? A Alianza Cooperativa Internacional (ACI) é unha organización non gobernamental independente que reúne, representa e serve a organizacións cooperativas en todo o mundo. Fundada en Londres en 1895, a ACI conta con 267 membros en 96 países. Os membros que compoñen este tecido mundial de cooperativas son organizacións internacionais e nacionais de cooperación presentes en todos os sectores da economía tales como a agricultura, a banca, a pesca ou a saúde, sen esquecer a vivenda, a industria, os seguros, o turismo e o consumo. As organizacións que integran á ACI representan aproximadamente 1000 millóns de persoas en todo o mundo. Este órgano de representación global é unha das maiores organizacións non-­gobernamentais do mundo . CAL É A ACTIVIDADE DE ACI? As prioridades e actividades da ACI céntranse na promoción e defensa da Identidade Cooperativa, en asegurarse de que a empresa cooperativa é unha forma recoñecida de empresa capaz de competir no mercado. A ACI é o voceiro mundial do movemento cooperativo. A ACI asegura que exista o ámbito axeitado de políticas que permita ás cooperativas crecer e prosperar. Axuda aos seus membros a exercer presión para obter nova lexislación e procedementos administrativos máis apropiados que respecten o modelo cooperativo, os seus principios e os seus valores. Esta Alianza proporciona aos seus membros información importante, as mellores prácticas e contactos, ademais de asistencia técnica e asesoramento. Tanto CEPES como COCETA forman parte desta Alianza que serve de foro para compartir coñecementos, experiencias e coordinar accións para e sobre as cooperativas. 90

Ademais neste Ano Internacional, a ACI como a voz global das cooperativas, pretende aproveitar para elevar a conciencia pública das cooperativas en todo o mundo. Por outro lado, a ACI ostenta un status especial cun número de institucións multilaterais, incluíndo as Nacións Unidas e axencias, o Consello de Europa, e os bancos rexionais de desenvolvemento. Tamén participa dunha serie de redes de organizacións da ONU e non gobernamentais, incluíndo a Comisión para a Promoción e Progreso das cooperativas (COPAC), e a International Agria-­‐Food Network (IAFN), por citar só dous. A voz do espírito cooperativista que soa por todo o mundo, iso é a Alianza Cooperativa Internacional. Para saber máis da ACI, pódese acceder a súa páxina web en www.ica.coop/es A participación de máximos representantes da ACI no Encontro Internacional que se celebrará en Galicia en xullo, dá conta da importancia e notoriedade do mesmo, centrando a atención do cooperativismo mundial na nosa comunidade. 91