ArmÃƒÂ«t e Vogla dhe tÃƒÂ« Lehta nÃƒÂ« ShqipÃƒÂ«ri - Saferworld

RAPORT 

Armët e vogla dhe siguria në Europën Juglindore 

Qëndra e Edukimit për Paqe dhe Çarmatim (CPDE) 

dhe Saferworld 

Hapja e një faqeje të re: 

Armët e Vogla dhe të Lehta në Shqipëri 

Dhjetor 2005

Hapja e një faqeje të re: 

Armët e Vogla dhe të Lehta në Shqipëri 

QËNDRA E EDUKIMIT PËR PAQE DHE ÇARMATIM (CPDE) DHE SAFERWORLD 

DHJETOR 2005

Falenderime 

Komisioni Global per Parandalimin e Konflikteve i Qeverisë së Mbretërisë së Bashkuar 

financoi përgatitjen e këtij raporti, dhe Saferworld i është mirënjohëse për 

mbështetjen e tij bujare. Ky raport u shkrua dhe studiua nga Paul Holtom, me Henry 

Smith, Bernardo Mariani, Simon Rynn, Larry Attree dhe Juliana Sokolová. Blendi 

Kajsiu drejtoi kerkimet dhe analizimet e dorës së parë ne Shqipëri dhe hartoi raste 

studimore në partneritet me Elona Selamaj dhe Shkelqim Sina. Instituti i Vezhgimeve 

dhe Opinioneve drejtoi një studim mbi familjen dhe diskutimet e fokus grupeve. 

Henry Smith dhe Simon Rynn drejtuan projektin për shkrimin e raportit, duke dhëne 

komente dhe udhëzime të kërkimeve gjatë gjithë procesit të të shkruarit. Larry Attree u 

mor me studime dhe redaktime shtese dhe shkruajti pjesën mbi armëmbajtjen pa leje. 

Mes shume individëve – bërë të njohur edhe në listen e burimeve në fund të raportit – 

të cilët vullnetarisht dhanë informacione dhe kohë të paçmueshme, grupi i studimit 

është veçanërisht mirënjohës për mbështjetjen e Kol Todi Grazhdani i Drejtorisë së 

Policimit në Komunitet dhe Grumbullimit të Armëve, Kol Haxhi Asllani dhe Kol 

Sokrat Papadhima te Drejtorisë së Mbrojtjes dhe Integrimit në Ministrinë e Mbrojtjes 

dhe Lawrence Doczy i Programit të Zhvillimit te Kombeve te Bashkuara. Gjithashtu i 

jemi mirënjohës për ndihmën dhe informacionin e dhënë Agron Sojatit i Qendrës 

SECI, Helidon Bektashit dhe kolegëve në Polici, Adrian Wilkinson i SEESAC, Gerti 

Veshaj i Qendrës së Edukimit për Paqe dhe Çarmatim, Kenn Underwood dhe Genci 

Kojdheli. 

© Saferworld, Dhjetor 2005.Të gjitha të drejtat të rezervuara. Asnjë pjesë e këtij 

publikimi nuk mund të riprodhohet apo mbahet në një sistem të aksesueshëm në 

asnjë formë dhe nëpërmjet asnjë mënyre elektronike, mekanike, fotokopje, kasete ose 

tjeter, pa lejen e autorëve. Saferworld mirëpret dhe inkurajon përdorimin dhe 

përhapjen e materialit të përfshirë në këtë publikim.

Përmbajtja 

Përmbledhje ekzekutive 

Akronime dhe Shkurtime 

Harta 

i 

v 

vi 

1 Sfondi dhe Metodologjia 1 

1.1 Sfondi 1 

1.2 Metodologjia 2 

1.3 Hyrje 3 

1.4 Shqiperia ne shekullin e njezete 4 

1.5 Piramidat dhe Kallashnikovet: pasiguria civile ne 1997 5 

1.6 Trafikimi dhe konflikti rajonal 7 

1.7 Krimi i Organizuar dhe korrupsioni 9 

1.8 Reforma ne Polici 11 

1.9 Privatizimi i sigurise 12 

1.10 Ndikimi politik dhe social i reformes ushtarake 14 

1.11 Armet, grushtet e shtetit dhe zgjedhjet 15 

1.12 Transparenca 16 

2 Pasojat e Armeve te Vogla dhe te Lehta (AVL) 18 

2.1 Fatkeqesite nga armet e zjarrit 19 

2.1.1 Vrasjet me arme zjarri 20 

2.1.2 Vetvrasjet me arme zjarri 21 

2.1.3 Vdekjet aksidentale te lidhura me armet e zjarrit 22 

2.2 Plagosjet me arme zjarri 22 

2.3 Dhuna në familje 26 

2.4 Krimet e raportuara dhe normat e viktimizimit 27 

2.4.1 Grabitja me armë dhe kërcënimi 30 

2.4.2 AVL-të në gjakmarrjet, hakmarrjet dhe ndikimi i tyre më gjerë 31 

2.4.3 Perceptimet për korrupsionin dhe krimin e organizuar 34 

2.4.4 Perceptimet për Policinë 35 

2.5 Incidentet e shkaktuara nga AVL në raportet e medias 36 

3 Studimi mbi Shpërndarjen e Armëve të Vogla dhe të Lehta 39 

3.1 Armët e MM 40 

3.2 Arsenali i MB 41 

3.3 Kompanitë e Ruajtjes dhe Sigurisë Fizike (KRSF) 42

3.4 3.4 Përllogaritja e numrit të AVL të trafikuara 42 

3.4.1 Perceptimi i trafikimit 48 

3.5 Mbajtja e armëve të vogla dhe të lehta nga civilët 48 

3.5.1 Mbajtja e armëve me leje nga civilët 48 

3.5.2 Armët e mbajtura pa leje 49 

3.5.3 Blerja e armëve pa leje 54 

3.5.4 Perceptimet mbi mbajtjen e armëve të vogla dhe të lehta nga 

popullsia civile 56 

3.5.5 Arsyet për mbajtjen e armëve të vogla dhe të lehta 63 

4 Legjislacioni dhe kornizat rregullatore në lidhje me armët 66 

e vogla dhe të lehta 

4.1 Licensimi i eksporteve dhe importeve 66 

4.2 Korniza Anti-trafik 68 

4.3 Asgjësimi i armëve të vogla dhe te lehta dhe municioneve 69 

4.4 Amnistia e AVL dhe legjislacioni e struktura e grumbullimit 70 

4.5 Baza ligjore për kontrollin e KRSF-ve 70 

4.6 Legjislacioni i mbajtjes së armëve nga civilët 71 

5 Kapaciteti për kontrollin e armëve të vogla dhe të lehta 74 

5.1 Kapaciteti kombëtar 74 

5.1.1 Ministria e Mbrojtjes 74 

5.1.2 Ministria e Rendit Publik/ Ministria e Brendshme 92 

5.1.3 Drejtoria e Përgjithshme e Doganave 98 

5.1.4 Ministria e Punëve të Jashtme (MPJ) 99 

5.1.5 Rritja e ndërgjegjësimit publik dhe roli i OJQ-ve 100 

5.1.6 Bashkëpunimi ndërinstitucional (midis agjencive) 101 

5.1.7 Bashkëpunimi Ndërkombëtar 104 

5.2 Asistenca Ndërkombëtare 107 

5.2.1 Asistenca ndërkombëtare: asgjësimi i AVL-ve dhe municioneve 107 

të tepërta dhe menaxhimi i rezervave 

5.2.2 Asistenca ndërkombetare: menaxhimi i kufijve 109 

dhe anti-trafikimi 

6 Amnistitë ndaj AVL-ve dhe grumbullimi i armëve 114 

6.1 Amnistia ndaj AVL-ve dhe legjislacioni e strukturat për grumbullimin 114 

6.2 Bazat ligjore për amnesti ndaj AVL-ve dhe grumbullimi i armëve 114 

6.3 Sipërmarrja për grumbullimin e armëve 116 

6.3.1 Qëndrimi i Qeverisë 116 

6.3.2 Kontributi i UNDP 118 

6.4 Rezultatet e amnistisë/proceset e grumbullimit të armëve 122 

6.5 Mësime nga përvoja shqiptare 124 

6.5.1 Vendosja e një baze të rregullt, të qarte e të mirëbashkërenduar 124 

për mbledhjen e armëve 

6.5.2 Sigurimi i zbatimit të ashpër, të ndershëm dhe transparent të ligjit 125 

6.5.3 Ruajtja e aftësive dhe motivimit 126 

6.5.4 Fitimi i besimit tek mbledhja dhe mbledhësit e armëve 127 

6.5.5 Një përqasje ndryshe 127 

6.5.6 Stimujt e bazuar ose përqasjet e detyruara 129 

7 Mundësi për të ardhmen 130 

APPENDIX 1: Tabela e transferimeve të AVL-ve, e ërgatitur në bazë të 132 

dokumentacionit nga transferimet eMEICO-S 

APPENDIX 2: Bibliografia 134

Përmbledhje ekzekutive 

HAPJA E NJË FAQEJE – ARMËT E VOGLA DHE TË LEHTA NË SHQIPËRI, është 

një raport i përfundimeve të studimit të kryer mbi armët e vogla dhe të lehta dhe mbi 

çështjet e sigurisë në Shqipëri nga periudha prill deri në shtator 2005. Studimi u krye 

nga organizata joqeveritare me seli në Londër, Saferworld. 

Raporti është një kontribut drejt zhvillimit të një politike reaguese ndaj problemit të 

dukshëm të AVL-ve me të cilin është duke u përballuar Republika e Shqipërisë pas 

krizës së 1997-ës gjatë së cilës qindra-mijra armë u grabitën nga magazinat e shtetit. Ai 

pasqyron arritjet e deritanishme të Qeverisë Shqiptare, organizatave ndërkombëtare 

dhe të shoqërisë civile në luftën ndaj AVL-ve dhe identifikon sfidat që ende shtrihen 

para tyre. Përfundimet kryesore të raportit u shqyrtuan gjatë një serie takimesh me një 

numër të madh zyrtarësh nga Qeveria Shqiptare dhe organizatat ndërkombëtare dhe 

gjithashtu gjatë një tavoline të rrumbullakët ndër-ministrore në Tetor 2005.Raporti 

final reflekton komentet e marra gjatë këtyre konsultimeve. Një letër e veçantë 

udhëzuese që përmban rekomandimet e ekipit të studimit për rritjen e kontrollit të 

AVL-ve është shtuar si një dokument shoqërues i këtij raporti dhe është paraqitur për 

tu përdorur nga Qeveria Shqiptare. 

Përfundimet kryesore të raportit janë si më poshtë: 

Impakti i perceptuar i armëve të vogla dhe të lehta (AVL) 

■ Edhe pse impakti direkt i AVL-ve në krimin dhe shëndetin publik ka qenë një problem 

shqetësues në fund të viteve 1990, numri i fatkeqësive që i atribuohen keqpërdorimt të 

armëve ka rënë në mënyrë konsistente që atëherë. 

■ Një e treta e qytetarëve shqiptarë mendon se është e pranueshme të mbash një armë 

kur nuk zbatohet ligji, kur ka mungesë stabiliteti politik ose sepse kanë të tjerët. 

Motivet e tjera të përhapura për mbajtjen e armëve përfshijnë frikën nga mungesa e 

stabilitetit politik dhe një nevojë të perceptuar për hakmarrje 

■ Megjithë progresin në trajtimin e gjaksive, lindja dhe rëndësia e tyre e vazhdueshme në 

shoqërinë shqiptare është një çështje shqetësuese dhe një nxitës domethënës për 

përdorimin e armëve 

■ Mosmarrëveshjet mbi pronat, xhelozia, alkoli dhe depresioni janë arsyet e cituara më 

shpesh në median shqiptare si arsye që bëjnë që njerëzit t’i drejtohen përdorimit të 

armëve të zjarrit 

■ Shumë shqiptarë janë të vetëdijshëm se mbajtja e armëve sjell rreziqe, megjithatë kjo 

dijeni nuk shërben mjaftueshëm si një nxitës për shumë zotërues armësh pa leje që t’i 

dorëzojnë armët e tyre gjatë amnistive të dhëna nga qeveria. Kjo tregon se shumë 

shqiptarë janë mësuar tashmë me praninë e armëve në shtëpitë dhe komunitetet e tyre 

■ Shumë vrasje në Shqipëri kryhen duke përdorur armë zjarri dhe shumica e tyre 

ndodhin brenda familjes

ii 

HAPJA E NJË FAQEJE TË RE: ARMËT E VOGLA DHE TË LEHTA NË SHQIPËRI 

■ Djemtë adoleshentë dhe në të njëzetat janë grupi që ka më shumë të ngjarë të 

përfshihet keqpërdorimin e Armëve të Vogla dhe të Lehta. 

■ AVL-të shpesh përdoren për të kryer akte dhune brenda familjes dhe, sipas grupeve të 

grave, dhuna në familje është një problem serioz të cilit nuk i është dhënë vlerësim i 

mjaftueshëm nga institucionet e zbatimit të ligjit dhe ato të drejtësisë 

■ Raportet e medias tregojnë se në disa raste, punonjësit e policisë dhe rojat private te 

sigurise kanë abuzuar me armët e dhëna nga punëdhënësit e tyre ndërsa kanë qënë 

jashtë shërbimit 

■ Historikisht, mbajtja e varfër e të dhënave nga policia, spitalet, zyrat e mjekëve ligjorë 

dhe gjykatat pengon analizën krahasuese dhe zhvillimin e reagimeve të bazuara në 

prova të politikave ndaj problemeve të AVL-ve. Metodat e përdorura për të përpiluar 

informacionin gjithashtu variojnë, dhe cilësia e të dhënave zyrtare mbi plagosjet e 

lidhura me armët e të zjarrit ndryshon përgjatë vendit. 

Shpërndarja e AVL-ve brenda Shqipërisë 

■ Duke bashkëpunuar me organizata ndërkombëtare dhe të shoqërisë civile, Qeveria 

Shqiptare ka ndihmuar në inicimin e përqasjeve të reja për mbledhjen e armëve si 

përqasja ‘armët në këmbim të zhvillimit e cila që atëherë është ndërmarrë në të gjithë 

botën. 

■ Megjithë afërsisht një dhjetëvjeçar të organizimit të aktiviteteve të grumbullimit të 

AVL-ve gjatë të cilit rreth janë mbledhur rreth 200,000 armë nga civilët është 

llogatritur se një numër i ngjashëm i AVL-ve pa leje (rreth 200,000 copë) është akoma 

në duart e civilëve. 

■ Ka një perceptim të përhapur mes publikut të gjërë se politikanët dhe biznesmenët 

kanë akses të lehtë tek AVL-të. 

■ Përvec armëve të demonstruara nga policia dhe ushtria, AVL-të zakonishit janë më të 

dukshme për publikun gjatë festave. 

■ Riorganizimi i vazhdueshëm i Forcave të Armatosura shqiptare e ka vështirësuar 

identifikimin si të numrit të armëve të kërkuara për shërbim në një kohë të caktuar 

dhe numrin e njësive të tepërta të mbajtuara aktualisht nëpër magazina. Megjithatë, 

është llogaritur se ushtria aktualisht mban rreth 80–140,000 njësi AVL të tepërta 

■ Ekziston një treg i paligjshëm ruajtjeje dhe sigurie fizike, parallel me atë të rregulluar 

nga shteti. Në tregun e paligjshëm, individët vihen në dispozicion si roja sigurie 

kundrejt pagesës, duke sfiduar kështu kompanitë e regjistruara të ruajtjes dhe sigurisë 

fizike 

■ Nën kornizën aktuale ligjore rojet private të sigurisë lejohet të përdorin pushkë 

luftarake në punën e tyre. Armët luftarake janë të papërshtatshme për qëllime të këtilla 

dhe Ministria e Brendshme ka plane për të kufizuar përdorimin e tyre në të ardhmen. 

■ Pavarësisht nga rregulloret e Ministrisë së Brendshme lidhur me magazinimin e 

armëve dhe municioneve, ende ka raste në të cilat zotëruesit shqiptarë të armëve i 

ruajnë këto armë në një mënyrë të pasigurt. 

Menaxhimi dhe siguria e rezervave 

■ Forcat e Armatosura Shqiptare kanë reduktuar në mënyrë të konsiderueshme numrin 

e depove magazinuese nga 167 në 1998–ën në 57 në 2005,duke përmirësuar kështu 

sigurinë e rezervave. Megjithatë edhe pse shumë nga depot e magazinimit të Ministrisë 

së Mbrojtjes përdorin procedura të sigurimit të rezervave, nuk ka asnjë qendër të 

vetme që të jetë tërësisht konform standarteve të kërkuara për sigurinë dhe 

menaxhimin efektiv të rezervave 

■ Si pasojë e mbingarkimit historik dhe zhvendosjes së stoqeve të vjetra Ministria e 

Mbrojtjes klasifikon aktualisht gjysmën e të gjitha depove të saj të municionit si të një 

rreziku të lartë për detonim. Kjo paraqet një kërcënim serioz për shëndetin publik, 

veçanërisht në lidhje me faktin se vëndet e banimit nganjëherë janë ndërtuar në

SAFERWORLD · ARMËT E VOGLA DHE SIGURIA NË EUROPËN JUGLINDORE 

iii 

mënyrë të rrezikshme pranë vëndeve të rezervave dhe magazinimit, në kundërshtim 

me ligjet e planifikuara 

■ Një nivel i panjohur rreziku paraqitet nga pakot “e përziera” të municionit të 

pasistemuar i dorëzuar gjatë grumbullimeve të armëve që ende nuk është ndarë sipas 

tipit dhe si rrjedhojë nuk mund të magazinohet sipas shkallës të rrezikut. 

■ Pavarësisht zbatimit të një sistemi llogarie elektronik për AVL-të në Ministrinë e 

Brendshme, njësitë e forcave të armatosura dhe ministritë e tjera ende mbështeten te 

metodat e llogaritjes të bazuara në letër, të cilat janë të ngadalta, të vështira për t’u 

krahasuar dhe nganjëherë të pasakta. Në këto kushte, ka të ngjarë që të mos zbulohet 

ndonjë vjedhje e rezervave. 

■ Megjithë ekzistencën e rregullave dhe procedurave të përgjithshme të zhvilluara për 

forcat policore dhe ushtarake mbi magazinimin e sigurt, në disa raste, inventaret dhe 

magazinimet brënda kompanive të ruajtjes dhe sigurisë fizike duken të 

papërshtatshme. Kjo lejon që AVL-të të shkëmbehen midis rojave pa plotësuar 

dokumentacionin e nevojshëm dhe nganjëherë lejohet që armët të merren në shtëpi, 

në kundërshtim me ligjin 

Grumbullimi i AVL-ve dhe municioneve 

■ Iniciativa pasuese të grumbullimit të armëve janë ndërmarrë në Shqipëri që prej vitit 

1997 me sukses të dukshëm, duke çuar në dorëzimin nga publiku të më shumë se 

200,000 armëve pa leje 

■ Megjithatë, ciklet e vazhdueshme të grumbullimit të armëve krijuan disa probleme, 

duke përfshirë: 

■ ‘lodhjen nga grumbullimi’ midis publikut, policisë dhe komunitetit ndërkombëtar 

■ konfuzion mes publikut në lidhje me rregullat mbi mbajtjen dhe grumbullimin e 

armëve 

■ zbatim jo të rregullt të legjislacionit ekzistues mbi zotërimin nga civilet nga 

autoritetet 

Shkatërrimi i AVL-ve dhe municioneve 

■ Deri tani është bërë një progres i kënaqshëm për shkatërrimin e AVL-ve dhe 

municioneve. Gjatë katër-pesë vitet e fundit janë shkatërruar më shumë se 140,000 

armë dhe 22,000 ton municione 

■ Megjithë angazhimet për të shkatërruar armët e tepërta të ndërmarra ndaj një sërë 

organizatash dhe forumesh ndërkombëtare, duke përfshirë Organizatën për Siguri 

dhe Bashkëpunim në Europë (OSBE) dhe Kombet e Bashkuara, teprica të 

konsiderueshme armësh (diku në rendin prej 80–140,000 njësish) dhe municionesh 

mbeten në magazina, pa treguar se kur ose në ç’mënyrë do të shkatërrohen 

■ Prodhimet e mbetjeve toksike të krijuara si nënprodukte të shkatërrimit të 

municioneve nuk janë menaxhuar gjithmonë me synimin për të minimizuar impaktin 

mjedisor. 

■ Disa njësi të Asgjësimit të Eksplozivëve të Artilerisë brenda Forcave të Armatosura janë 

trajnuar vetëm për shkatërrimin e një artikulli të veçantë, e megjithatë ata kryejnë 

shkatërrime të një shkalle të gjërë, pa njohuritë ose pajisjet e nevojshme. Duke vepruar 

kështu, ato paraqesin një kërcënim serioz për sigurinë e publikut. 

Transfertat ndërkombëtare të AVL-ve dhe armëve të tjera konvencionale 

■ Duke pranuar që zbatimi i legjislacionit dhe rregulloreve kombëtare për kontrollin e 

transfertave të armëve ka qenë historikisht i dobët, Qeveria Shqiptare është përpjekur 

të prezantojë rregullore të reja dhe të përmirësuara në këtë fushë. Megjithatë edhe pse 

është hartuar një ligj i ri dhe i përmirësuar mbi importin dhe eksportin e mallrave 

ushtarake, ai ende nuk është miratuar nga parlamenti

iv 

HAPJA E NJË FAQEJE TË RE: ARMËT E VOGLA DHE TË LEHTA NË SHQIPËRI 

■ Shkalla në të cilën sistemi i kontrollit të eksportit të armëve në Shqipqëri përputhet me 

angazhimet ndërkombëtare të vëndit nuk është e qartë,për shkak të mungesës së 

transparencës nga ana e Qeverisë në këtë fushë. 

■ Meqënëse Shqipëria ka përfaqësi të kufizuara diplomatike nëpër botë aktualisht ka një 

fushë shumë të ngushtë veprimi për të siguruar verifikimin efektiv të post- eksportit 

dhe të përputhshmërisë me çertifikatat e enduserave, 

Trafikimi dhe krimi i organizuar 

■ Shqipëria merr pjesë në një sërë inisiativash rajonale për anti-trafikun, sigurinë e 

kufirit dhe kundër krimit të organizuar. Shkëmbimet e suksesshme të informacionit 

mbi trafikun e AVL-ve përmes këtyre kanaleve kanë rezultuar të efektive, edhe për 

shkak të mbështetjes së profilit të lartë që Qeveria Shqiptare ka dhënë ndaj tyre. 

■ Sipas Ministrisë së Brëndshme, shumë AVL pa leje të konfiskuara nga policia gjatë 

punës së saj, më tepër janë trafikuar në vënd sesa kanë patur origjinen nga stoqet e 

qeverisë shqiptare 

■ Tipi i artikujve të trafikuar brenda dhe jashtë Shqipërisë ka ndryshuar që prej vitit 

2002, me më pak pushkë jo-automatike dhe AK47 të kapura dhe me një numër në 

rritje të predhave dhe bombave të detonuara të komanduara celularë të konfiskuara. 

Drejtësia dhe zbatimi i ligjit 

■ Kapaciteti i institucioneve të zbatimit të ligjit për të luftuar armëmbajtjen pa leje dhe 

krimin me AVL është rritur me kalimin e kohës së bashku me reformat për shërbimin 

kombëtar të policisë,përfshirë prezantimin e njësive dhe strategjive të reja të 

specializuara në anti-trafik dhe një përpjekje për të adoptuar metoda ta policimit në 

komunitet. 

■ Sipas ligjit aktual mbi mbajtjen e AVL-ve, një sasi e konsiderueshme e atyre civilëve që 

zotërojnë armë të paregjistruara janë objekt i ndjekjes penale. Natyra e ashpër e këtij 

ligji, në një shoqëri e cila pranon mbajtjen e armëve, i pengon punonjësit e policisë në 

bërjen e arrestimeve dhe disa gjykatës në dhënien e dënimeve të specifikuara në Kodin 

Penal. Për më tepër, sistemi i burgjeve nuk ka kapacitet për të trajtuar rritjen masive te 

të burgosurve që do të sillte zbatimi strikt i Kodit Penal 

■ Ekziston një shkallë konfuzioni mes qytetarëve dhe disa nëpunësve të zbatimit të ligjit 

rreth bazës ligjore për mbajtjen dhe grumbullimin e armëve. Kjo jo vetëm pengon 

zbatimin efektiv të ligjit në këtë fushë, por mund të kontribuojë në akuzat që 

punonjësit e policisë dhe gjykatësit kanë qënë objekt mitmarrjeje në shkëmbim të 

mosarrestimit ose ndjekjes penale të civilëve që zotërojnë armë pa leje 

Koordinimi, vazhdueshmëria dhe zhvillimi i politikave 

■ Qeveria Shqiptare u përgjigj menjëherë dhe vendosmërisht ndaj grabitjes kombëtare 

të armëve në 1997-ën duke ngritur një komision ndër-departamental të nivelit të lartë 

pë të kordinuar mbledhjet pasuese të armëve 

■ Përpjekjet më të fundit të Qeverisë Shqiptare për të zbatuar një përgjigje të koordinuar 

ndaj problemeve të AVL-ve dhe sigurisë në vend janë penguar nga mungesa e një 

koordinimi ndër-ministror dhe ndër-departamental dhe ndryshimet e stafit të nivelit 

të lartë në institucionet qeveritare 

■ Efektiviteti i mbështetjes ndërkombëtare për aktivitetet e kontrollit të AVL-ve në 

Shqipëri ka rënë me disa pikë gjatë dekadës së shkuar, si rezultat i koordinimit të dobët 

midis agjensive ndërkombëtare dhe donatorëve dhe mungesës së angazhimit të 

qëndrueshëm 

■ Megjithëse ka bërë progres në kontrollin e brëndshëm të AVL-ve, Qeveria e Shqipërisë 

shpesh ka mbetur në prapaskenë në zhvillimin e politikave dhe rregulloreve 

ndërkombëtare, dhe si rezultat shtetet e tjera nuk kanë përfituar nga përvoja e 

konsiderueshme e vendit

Akronime dhe Shkurtime 

FASH 

PKSH 

SHKPE 

AIA 

ISHSN 

UKSH 

PPSH 

SDAZE 

OBEDZ 

CAM-A 

EQL 

IEQ 

KPK 

KM 

IPK 

KDFA 

DZHI 

PD 

EÇKP 

RDK 

KE 

MAPKE 

ETMM 

BE 

IRJ 

GDP 

PKB 

PPG 

MIK 

ICITAP 

QNZHPM 

SNVK 

IOM 

IRLPRKB 

UÇK 

LSI 

MANDAPS 

ESHPK 

MEICO 

MPJ 

Forcat e Armatosura të Shqipërisë 

Partia Komuniste Shqiptare 

Shoqata e Kolegjeve të Policisë Europiane 

Linja ajrore Ndërkombetare Afrikane 

Instituti Shqiptar për Studime Ndërkombëtare 

Ushtria Kombëtare Shqiptare 

Partia e Punës e Shqipërisë 

Skuadra e Depove të Armatimit dhe Zbatimit të 

Eliminimit 

Organizata e Bashkepunimit Ekonomik e Detit te 

Zi 

Misioni i Asistencës Doganore në Shqipëri 

Europa Qëndrore dhe Lindore 

Inisiativa e Europës Qëndrore 

Komiteti i Pajtimit Kombëtar 

Këshilli i Ministrave 

Indeksi i Perceptimit të Korrupsionit, 

Transparenca Ndërkombëtare 

Kontrolli Demokratik i Forcave te Armatosura 

Departamenti për Zhvillim Ndërkombëtar 

(Mbretëria e Bashkuar) 

Partia Demokratike 

Edukimi për Çarmatim dhe Kulturë Paqësore 

Republika Demokratike e Kongos 

Komisioni Europian 

Misioni për Asistencë Policore i Komisionit 

Europian 

Ekipi Trajnues për Mbështetjen ndaj Municionit 

Bashkimi Europian 

Ish-Republika Jugosllave 

Prodhimi Brendshëm Bruto 

Prodhimi Kombëtar Bruto 

Programi Pilot i Gramshit 

Menaxhimi i Integruar i Kufijve 

Programi Ndërkombetar i Asistencës Trajnuese 

për Hetimet Kriminale 

Qëndra Ndërkombëtare për Zhvillimin e 

Politikave te Migracionit 

Studimi Ndërkombëtar i Viktimave te Krimit 

Organizata Ndërkombëtar për Migracion 

Instituti për Raportet e Luftës dhe Paqes: 

Raportet mbi Krizat në Ballkan 

Ushtria Çlirimtare e Kosoves 

Levizja Socialiste per Integrim 

Sistemi i Mbrojtjes Ajrore i Transportueshëm nga 

Njeriu 

Elementi Shumëkombëtar i Politikave Këshilluese 

Kompania Ushtarake Eksport Import 

Ministria e Punëve të Jashtme 

MM 

MRP 

MB 

SGAMRP 

MDM 

AMF 

NATO 

QKÇ 

OJQ 

INTAV 

UKÇ 

IKO 

OSBE 

PAMECA 

PpP 

KRSF 

GER 

MSA 

AVL 

KAVL 

PKAVL 

IBEJ 

EJ 

SEESAC 

SHISH 

PS 

MRFS 

SMIP 

UÇPMB 

UNDDA 

UNDP 

UNHCR 

UNICEF 

UNMIK 

UNODC 

UNPoA 

USAID 

AKZH 

BEP 

OBSH 

Ministria e Mbrojtjes 

Ministria e Rendit Publik 

Ministria e Brendshme 

Sektori i Grumbullimit të Armëve në Ministrinë e 

Rendit Publik 

Memorandum Mirëkuptimi 

Agjensia e Mirëmbajtjes dhe Furnizimit e NATOs 

Organizata e Traktatit të Atlantikut Verior 

Qendra Kombetare për Çmilitarizim 

Organizata Jo-Qeveritare 

Inisiativa Norvegjeze për Transfertat e Armëve të 

Vogla 

Ushtria Kombëtare Çlirimtare 

Inisiativa mbi Krimin e Organizuar 

Organizata per Siguri dhe Bashkepunim ne Europe 

Misioni për Asistencë Policore i Komunitetit 

Europian në Shqipëri 

Partneritet për Paqe 

Kompani të Ruajtjes dhe Sigurisë Fizike 

Granatat Eksplozivë Raketë 

Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit 

Armë të Vogla dhe të Lehta 

Kontrolli mbi Armët e Vogla dhe të Lehta 

Projekti i Kontrollit te Armëve të Vogla dhe të Lehta 

Inisiativa Bashkëpunuese e Europës Juglindore 

Europa Juglindore 

Zyra Qëndrore për Kontrollin e Armëve të Vogla 

dhe të Lehta e Europës Juglindore 

Agjensia Kombëtare e Sherbimeve Inteligjente 

Partia Socialiste 

Mbeshtetje per Reformat ne Fushen e Sigurise 

Sistemi i Menaxhimit te Informacionit te 

Pergjithshem 

Ushtria Çlirimtare e Presheves, Medvedjes dhe 

Bujanovacit 

Departaramenti i Kombeve të Bashkuara për 

Çështjet e Çarmatimit 

Programi i Zhvillimit i Kombeve te Bashkuara 

Komisioneri i Larte i Kombeve te Bashkuara per 

Refugjatet 

Fondi i Kombeve te Bashkuara per Femijet 

Misioni i Kombeve te Bashkuara ne Kosove 

Zyra e Kombeve te Bashkuara per Drogen dhe 

Krimin e Organizuar 

Programi i Veprimit të Kombeve të Bashkuara 

Agjensia e ShBA për Zhvillim Ndërkombëtar 

Armet ne Kembim per Zhvillim 

Bashkimi Europian Perendimor 

Organizata Botërore e Shëndetësisë

SERBIA DHE MALI I ZI 

Prishtinë 

Podgoricë 

KOSOVA 

Han i Hotit 

Liqeni i 

Shkodrës 

Shkodër 

Pukë 

Kukës 

Shkup 

Lezhë 

DETI 

ADRIATIK 

Krujë 

Burrel 

Bulqizë 

ISH REPUBLIKA 

JUGOSLLAVE E 

MAQEDONISË 

Durrës 

Tirana 

SHQIPËRI 

Ohri 

Lushnjë 

Elbasan 

Liqeni 

i Ohrit 

Gramsh 

Pogradec 

Liqeni 

i Prespës 

Fier 

Berat 

Korçë 

Vlorë 

Tepelenë 

Gjirokastër 

GREQI 

Korfuz

1 

Sfondi dhe 

Metodologjia 

1.1 Sfondi 

GJATË VITEVE TË FUNDIT, ne Shqiperi eshte bere shume pune si nga Qeveria ashtu 

dhe nga Komuniteti Nderkombetar per te adresuar problemet me kryesore te AVL-ve. 

Qe nga kriza e vitit 1997, gjate se ciles qindra mijra arme u grabiten nga gazermat e 

shtetit, jane organizuar nje sere grumbullimesh armesh si nga Qeveria ashtu dhe nga 

nje sere programesh te PNUD; jane ndermarre fushta te ndryshme ndergjegjesimi dhe 

edukimi; jane forcuar kontrollet e kufirit dhe ende po vazhdon asgjesimi i 

municioneve. 

Duke u mbeshtetur ne kerkimet dhe diskutimet fillestare qe u zhvilluan mes Qeverise 

se Republikes se Shqiperise dhe Saferworld ne periudhen Shtator – Dhjetor 2004,u 

theksua se mbetet akoma shume per te bere dhe se progresi drejt nje zbatimi te plote e 

te suksesshem te detyrimeve te Shqiperise do te pengonte seriozisht pa kuptuar me 

pare sferen e plote dhe natyren e problemit te armeve ne Shqiperi duke bere nje 

vleresim kombetar te hollesishem mbi armet e vogla. 

Me financim nga Komisioni Global i Parandalimit te Konflikteve i Qeverise Britanike, 

nje faze kerkimi 6-mujore filloi ne Prill 2005 dhe perfundoi ne Shtator te te njejtit vit. 

Qellimi i kerkimit ishte: 

■ Te vleresohej dhe merrej parasysh shtrirja gjeografike dhe demografike e zoterimit dhe 

perdorimit te armeve te vogla; 

■ Te vleresohej dhe te merrej parasysh natyra e trafikimit dhe qarkullimit te armeve te 

vogla; 

■ Te tregohej ndikimi human dhe social i perdorimit te armeve te vogla; 

■ Te paraqiteshin masat e krijuara dhe te nevojshme per te kontrolluar perdorimin e 

armeve te vogla; 

■ Te paraqitej shkallezimi dhe sfera e problemit te armeve te vogla perballe ceshtjeve te 

tjera social-ekonomike dhe politike 

U shqyrtua gjithashtu qe studimi do te formonte fazen e pare te nje procesi me te gjere 

per t’i dhene pergjigje te koordinuar ceshtjeve te AVL-ve. Faza pergatitore e studimit u 

shoqerua nga diskutime ne brendesi te rezultateve te nxjerra nga kerkimi dhe te 

pergjigjeve te mundshme te politikave. Nje dokument i vecante, qe permban gjetjet 

dhe rekomandimet fillestare, iu paraqit te gjitha Ministrive perkatese te Qeverise dhe 

disa organizmave nderkombetare. Komentet e tyre u kerkuan ne nje seri takimesh 

individuale dhe me shkrim. Me ne fund, ne Tetor 2005 u mbajt nje mbledhje 

nderministrore ne tavoline te rrumbullaket per te diskutuar gjetjet dhe per tu

2 HAPJA E NJË FAQEJE TË RE: ARMËT E VOGLA DHE TË LEHTA NË SHQIPËRI 

mundesuar ministrive te ndryshme te koordinonin pergjigjet e tyre. Komentet e marra 

jane reflektuar ne dokumentin e rekomandimeve perfundimtare si dhe ne paragrafet 

perkates te studimit. 

1.2 

Metodologjia 

Pe te grumbullur te dhenat e kerkuara per nje studim te plote, skuadra e Saferworld 

perdori nje llojshmeri burimesh me qellimin per te siguruar nje nivel te larte te 

saktesise si dhe te lejonte nje analize me te thelle te faktoreve dhe dinamikave qe kane 

lidhje me AVL-te. Burimet perfshine: 

■ Nje studim mbarekombetar mbi familjen, drejtuar ne partneritet me Institutin e 

Studimeve dhe Opinioneve, nje organizate me baze kerkimet e tregut e vendosur ne 

Tirane. Pyetesori u krijua mbi bazen e Protokolleve te Studimit te SEESAC, i 

pershtatur per te marre parasysh mjedisin e vecante dhe ceshtjet prezente ne Shqiperi. 

U perzgjodh nje kampion prej 1200 te pyeturish, duke lejuar per nje marxhine te 

gabimit prej me pak se 2% dhe per nje nivel besueshmerie prej 95% dhe duke 

perfaqesuar shperndarjen propocionale te populates. 

Per te zhvilluar kampionin, si shtrese baze u zgjodh bashkia dhe me pas u perzgjodhen 

nje numer fiks pikash kampione, duke perdorur Fushat e Numerimit nga Rregjistrimi 

i Popullsise ne vitin 2001. Kjo teknike u konsiderua si me shkencorja dhe me rastesorja 

qe mund te zbatohej me statusin aktual te regjistrave ne Shqiperi. Per te perzgjedhur 

rastet u perdor teknika e zgjedhjes se rastesishme. Ne vend te perzgjedhjes se familjeve 

nga nje rregjister emeror, p.sh Rregjistrat e Popullsise, perzgjedhja e rastesishme 

perfshin intervistues qe fillojne nga pika qendrore e seciles Fushe Numerimi duke 

perzgjedhur cdo shtepi te trete, ose cdo apartament te peste ne godinat e larta. Kjo 

teknike lejon perzgjedhjen e rastesishme te njerezve qe jetojne ne zonen e specifikuar 

ne nje kohe te caktuar. Nese do te aplikohej teknika emeruese do te kishte qene 

absolutisht e veshtire te gjendeshin emrat e perzgjedhur per shkak te levizjeve te 

brendshme te popullates. 

■ Raste studimore ne shtate qytete (Berat, Fier, Gjirokaster, Korce, Kukes, Shkoder dhe 

Tirane). Kur u zgjodhen vendet per rastet studimore, u moren ne konsiderate kriteret e 

meposhtme: 

■ 

■ 

■ 

■ 

■ 

■ 

■ 

■ 

■ 

Afersia me gazermat 

Ekzistenca e meparshme e industrise se AVL-ve 

Çeshtje te trafikimit/kufirit 

Niveli i interesit nderkombetar 

Kultura historike ose bashkekohore mbi armet 

Nivelet e varferise 

Shkallet e krimit 

Prezenca e Personave te Zhvendosur Brenda Vendit 

Popullsite e minoriteteve etnike 

Brenda secilit qytet, u intervistuan nga 7 deri ne 14 njerez, perfshi ketu kryetarin e 

bashkise, drejtorin e keshillit te qarkut, perfaqesues perkates te drejtorive lokale te 

policise, gjykates ose prokurore, perfaqesues te OJQ-ve, drejtore spitalesh dhe drejtore 

te shkollave lokale. Temat kryesore te intervistave perfshine ndikimin e AVL-ve, 

shperndarjen e AVL-ve, programet e grumbullimit te armeve dhe ceshtje qe kane te 

bejne me trafikimin. Pervec intervistave, u mblodhen statistika te nivelit lokal me 

qellim qe te krahasoheshin me, ose te plotesonin statistikat ne nivel kombetar. 

■ Gjashte fokus grupe. Ne tre vende te rasteve studimore, Fier, Shkoder dhe Tirane, 

fokus grupet u organizuan me nje grup burrash dhe nje grup te dyte, me gra. Mosha e 

pjesemarresve ne fokus grupet varionte nga 18 ne 57. Temat kryesore perfshine 

eksperienca te krimit, ne pergjithesi dhe ne lidhje me AVL-te, perceptimin e zoterimit 

te AVL-ve, mundesite per grumbullimin e AVL-ve dhe eksperienca personale te

SAFERWORLD · ARMËT E VOGLA DHE SIGURIA NË EUROPËN JUGLINDORE 3 

zoterimit te AVL-ve. Ne Shkoder u vu nje theks edhe mbi traditen dhe ndikimin e saj 

mbi zoterimin e AVL.-ve. 

■ 53 intervista kyce informuese per te patur informacion per, dhe vleresuar, 

kapacitetet dhe burimet e shtetit, te dhenat zyrtare, politikat, praktikat, problemet e 

identifikuara, masat dhe inisiativat e kaluara ne lidhje me kontrollin e AVL-ve. Mes 

informuesve kyce ishin zyrtare te Qeverise, policise, aktore nderkombetare, 

perfaqesues te OJQ-ve, ish-oficere te ushtrise dhe gazetare. 

■ Nje shqyrtim i burimeve perkatese (si nderkombetare ashtu dhe kombetare) te 

publikura per AVL-te ose ceshtje te lidhura me to, perfshi per shembull, studime te 

meparshme me permasa te vogla, kerkime mbi reformat ushtarake dhe sigurise, 

raporte mbi te drejtat e njeriut, etj. 

■ Monitorimi i medias per artikujt e botuar ne gazeten kombetare Shekulli ne 

periudhen Janar 2002 dhe Maj 2005. Gjate kesaj periudhe, artikujt u analizuan per 

ngjarje te tilla si vrasjet, tentativat e vrasjeve, armembajtjet pa leje, sulmet dhe 

kercenimet me arme, me qellim krijimin e nje tabloje me te qarte te frekuences se 

ketyre ngjarjeve. Shekulli ishte i vetmi burim i perdorur per kete komponent kerkimi, 

pasi eshte e vetmja gazete kombetare ne Shqiperi me arkiv elektronik. 

■ Statistikat zyrtare per te mbeshtetur informacionin e dhene ne intervista dhe per te 

siguruar nje tablo te ndikimeve te AVL-ve ne Shqiperi. Per shkak te kufizimeve aktuale 

te grumbullimit te te dhenave ne Shqiperi, per shembull mungesen e databazave te 

kompjuterizuara, ky element kerkimi ishte i nje vlere te kufizuar, sidomos seksioni i 

ndikimit. 

1.3 Hyrje 

Pershtypjet per Shqiperine zakonisht theksojne zhvillimin e dobet ekonomik, izolimin 

nderkombetar dhe shtypjen e brendshme te rregjimit komunist te Enver Hoxhes 

(1946–1985) dhe perpjekjet e vazhdueshme per t’i kapercyer keto trashegimi ne nje nga 

vendet me te vogla, te varfra dhe me pak te zhvilluara ne Europe 1 . Ne vitin 2003, 

Shqiperia kishte GDP e dyte me te vogel per fryme nga shtate vendet ballkanike sipas 

Komisionit Nderkombetar te Ballkanit, me €1709, dhe e dyta per nivelin e ulet te te 

ardhurave neto sipas Investimeve Direkte te Huaja (IDH) me €158 million. 2 Ne te 

njejten kohe, ndermjet viteve 1998 dhe 2001 raportet tregonin shkallen me te larte te 

rritjes mes vendeve ballkanike, mesatarisht tete per qind ne vit, 3 dhe gjashte per qind 

ne vitin 2003. 4 Ndersa shkalla e rritjes nuk tregon plotesisht nivelin e ulet te zhvillimit, 

keto statistika makroekonomike fshehin gjithashtu kontrastet e konsiderueshme 

rajonale qe ekzistojne ne Shqiperi. Raportet tregojne se ka nje ndryshim te madh 

ndermjet kryeqytetit Tiranes dhe qyteteve te pasura bregdetare sic eshte qyteti port i 

Durresit, dhe pjeses tjeter te thelle te Shqiperise. Pervec kesaj, ato nuk tregojne shkallen 

ne te cilen te ardhurat nga aktivitetet e tregut gri dhe te zi kontribuojne ne standartet e 

jeteses ne popullsine shqiptare. 5 

Shqiperia ishte vendi i pare ish-komunist qe aplikoi per te hyre ne NATO, qe ka qene 

aktiv ne programin e saj Partneritet per Paqe (PfP) dhe u lavderua per progresin e bere 

ne reformat ne ushtri dhe ne permiresimin e mbikqyrjes parlamentare. 6 Ne vitin 1992 

Shqiperia u be shteti i pare ne Ballkanin perendimor qe firmosi nje marreveshje te 

1 Biberaj E, Shqiperia ne Tranzicion: Rruga e Veshtire drejt Demokracise, (Westview Press, 1999); Perfaqesuesi i NGO P, Kerkimi 

per nje Shqiperi me te Madhe, (C. Hurst & Co., 2003); Saltmarshe D, Identiteti ne nje Shtet Ballkanik Post-Komunist: Nje 

Studim mbi nje Fshat Shqiptar, (Ashgate, 2001). Keto These mendime jane pasqyruar ne raportet nderkombetare te mediave 

mbi Shqiperine. 

2 Bosnia kishte GDP me te ulet per fryme ne rajon me €1611, ndersa Maqedonia kishte te ardhurat me uleta neto FDI me 

€83.5 milion. Ballkani ne te Ardhmen e Europes (Raporti i Komisionit Nderkombetar mbi Ballkanin, Sofie, Prill 2005), f. 39. 

3 Pettifer J, Shqiperia, Ish-Republika Jugosllave e Maqedonise dhe Kosova: Shtetet ne Evolucion dhe Bashkimi Europian, 

(Qendra Kerkimore per Studimin e Konflikteve G116, 2002), f. 5. 

4 Shqiperia ne Shifra 2004, (Tirana: INSTAT), f. 35. 

5 Nje analist ka sugjeruar se me shume se dyzet per qind e GDP reale ne Shqiperi ndodhet ne sferat gri dhe te zeze te 

ekonomise. Shiko: Moustakis F, ‘Kercenimet e Buta te Sigurise ne Europen e Re: Rasti i Rajonit te Ballkanit’, Sigurimi Europian 

Security, 13(1–2), 2004, f. 149. 

6 Boyne S, ‘Komunistet shqipetare po paguajne per te shkuaren’, Revista Inteligjente Jane, 8(10), Tetor 1996, fq. 440–1.


tregtise dhe bashkepunimit me Komunitetin Europian, edhe pse progresi i 

Marreveshjes se Stabilizim-Asocimit (SAA) ndermjet Shqiperise dhe Bashkimit 

Europian (BE) ka qene problematik per nje sere arsyesh. Shqiperia duhet te kaperceje 

nje sere sfidash per te plotesuar kerkesat per anetaresim ne BE dhe NATO, po t’i 

referohemi raporteve te Komisionit Europian per Marreveshjen e Stabilizim-Asociimit 

qe nxjerrin ne pah nje numer ceshtjesh qe kane lidhje direkte dhe indirekte me 

situaten e AVL-ve ne Shqiperi: 

Raporti i Komisionit Europian per Marreveshjen e Stabilizim-Asociimit rendit 

prioritetet e meposhtme per Shqiperine: 

■ Shtimin e luftes kunder krimit te organizuar dhe korrupsionit; 

■ Forcimin e kontrolleve kufitare dhe doganore; 

■ Forcimin e kapaciteteve gjyqesore dhe administrative; 

■ Permiresimin e procesit demokratik dhe stabilitetit politik per te zbatuar reformat; 

■ Permiresimin e situatave mbi te drejtat e njeriut dhe minoriteteve; 

■ Formalizimin dhe reformimin e ekonomise. 7 

Gjate viteve te fundit, Shqiperia ka hedhur hapa shume te rendesishem per te adresuar 

problemet e saj mbi AVL-te. Ketu perfshihen grumbullimi i armeve, shkaterrimi i 

tepricave, permiresimi i menaxhimit te rezervave dhe nje bashkepunim me i mire i 

inteligjences nderkombetare/rajonale dhe per zbatimin e ligjit. Me kalimin e kohes, 

dinamikat e problemit kane ndryshuar nga nje kercenim imediat i sigurise kombetare 

ne vitin 1997 ne situaten aktuale ku armet e paligjshme nxisin krimin dhe trafikun dhe 

ku problemet e sigurise te popullsise manifestohen ne nje mungese besimi ndaj shtetit 

dhe institucioneve te tij, ne nje pasiguri ekonomike, akses te keq ne drejtesi dhe 

vendim marrje. Prandaj mbetet kritike qe problemet e AVL-ve te vazhdojne te 

ndalohen ne Shqiperi ne te gjitha menyrat e manifestimit. 

1.4 Shqiperia ne 

shekullin e 

njezete 

Qe prej hartimit te kufijve te Shqiperise ne vitin 1912, ato jane pare si nje burim 

potencial i paqendrueshmerise rajonale pasi nuk arriten te kenaqin nacionalistet 

shqiptare, greke dhe serbe. Gjate gjtihe shekullit te njezete ekzistonte frika se 

pretendimet greke ose serbe mbi territoret e njohura si te Shqiperise do te conin ne 

dhune mes shteteve. Prezenca e pakicave etnike shqiptare te konsiderueshme ne pjese 

te ish-Republikes Federale te Jugosllavise (FRY), vecanerisht ne Kosove dhe ne 

Maqedonine Perendimore, nxiten shqetesime se Tirana mund te kerkonte te krijonte 

nje “Shqiperi me te Madhe” duke i bashkuar keto territore me force. 8 Edhe pse here pas 

here jane bere deklarata ne te shkuaren e afert dhe te lagert ne po te njejtat linja 9 , sot 

asnje parti politike e rrymes ne Shqiperi nuk e lidh veten me nje pozicion te tille. 10 

Detyra per modernizimin e Shqiperise dhe krijimi i nje identiteti te pergjithshem 

kombetar brenda kufijve ekzistuese te Shqiperise eshte pare nga nje numer 

komentatoresh si nje shqetesim shume me i ngutshem per udheheqesit politike 

shqiptare sesa nje kerkese per te pervetesuar territoret fqinje. 11 Ndryshimet kulturore, 

ekonomike gjuhesore, politike dhe sociale qe ndajne banoret e Shqiperise veriore 

7 Komisioni i Komunitetit Europian, Komisioni i Letrave te Stafit Punonjes: Shqiperia – Raporti i Stabilizim – Asociimit 2004, 

(Bruksel, SEC (2004) 374 / 2); Ilirjani A, ‘Shqiperia dhe Bashkimi Europian’, Politikat Mesdhetare, 9(2), 2004, f. 261. 

8 Op cit Biberaj; Grupi i Krizave Nderkombetare, Pan-Shqiptarizimi: Sa i Madh eshte Kercenimi per Stabilitetin ne Ballkan 

(Tirana/Bruksel: Raporti i Europes 153, 25 Shkurt 2004); Judah T, ‘Shqiperi me e Madhe’, I Mbijetuari, 43(2), 2001, pp. 

7–18; op cit perfaqesuesi i OJF; op cit Pettifer. 

9 Një nga shkaqet më të fundit lidhur me idenë e një "Shqipërie të Madhe" lindi kur Akademia Shqiptare e Shkencave publikoi 

një platformë që skicoi kufijtë e ‘rinj’ për një Shqipëri që do të përfshinte zonat me popullsi të konsiderueshme etnike 

shqiptare dhe tokat e ‘lashta’ shqiptare. Platforma për Zgjidhjen e Çështjes Kombëtare Shqiptare (Akademia e Shkencave të 

Shqipërisë, 1998) 

10 Pervec kesaj mungese te perfaqesimit politik , Komisioni Nderkombetar per Ballkanin sugjeroi se kercenimi per nje “Shqiperi 

me te Madhe” ekziston akoma. Kjo bazohet ne te dhenat e grumbulluara nga nje sondazh opinionesh. Burimi: op cit 

Ballkani ne Europen e Ardhshme, f. 17. 

11 Op cit Biberaj; Blumi I, ‘Politikat e kultures dhe pushtetit: Rrenjet e shtetit post-lufte te Hoxhes’, Tremujorja Europiane 

Lindore, 31(3), 1997, pp. 379–98; op cit perfaqesimi i OJF; op cit Saltmarshe.


(Geget) me banoret e Shqiperise jugore (Tosket) jane te dokumentuara me se miri. 

Lufta per pushtet ndermjet grupeve nga veriu dhe jugu per te kontrolluar burimet 

kulturore dhe ekonomike te Shqiperise, cuan, ne shekullin e njezete, ne kontraste 

rajonale ne zhvillimin ekonomik, por ndodhen ne nje kohe kur shume perpjekje po 

beheshin per te ndertuar nje tregues kombetar qe do te maskonte ndryshimet rajonale 

dhe do te njetrajtesonte popullaten. 12 

Historia e gjysmes se dyte te shekullit te njezete ne Shqiperi u dominua nga Enver 

Hoxha, udheheqesi i Partise se Punes se Shqiperise (PPSH, deri ne vitin 1948 kur u 

kthye ne Partia Komuniste e Shqiperise (PKSH). 13 Prej nje faze te hershme, influenca 

jugore ne PKSH ishte e forte, gje qe coi ne themelimin e rregjimit te eger Stalinist 

permes te cilit Hoxha sulmoi kulturen e Gegeve, bazat ekonomike, udheheqjen, gjuhen 

dhe menyren e jeteses, 14 per te krijuar nje shtet me dominim Tosk. 

Frika e pushtimit ishte shkaku themelor per krijimin e nje shoqerie ushtarake dhe te 

izoluar me pjesen e jashtme. 15 Jane bere trajnime ushtarake neper shkolla dhe fabrika, 

deri ne tre vjet sherbim ushtarak i detyrueshem dhe njesi te mbrojtjes civile, te gjitha te 

krijuara per te siguruar qe Shqiperia te mund te mbrohej me ane te mobilizimit civil 

me taktika Guerilase. 16 Nen sundimin e Hoxhes Shqiperia u izolua jo vetem nga 

Europa Perendimore, por edhe nga anetare te tjere te bllokut socialist. Madje edhe 

kater vjet pas vdekjes se Hoxhes, kohe kur rregjimet komuniste po binin ne te gjithe 

Europen, pasardhesi i Hoxhes, Ramiz Alia, kerkoi te sigurohej qe Shqiperia te 

vazhdonte te ishte rregjimi i fundit komunist ne Europe. 17 PPSh madje arriti te ngjitej 

ne pushtet duke fituar nje shumice vendesh ne zgjedhjet shume-partiake te mbajtura 

ne vitin 1991. Gjithsesi, ajo u perjashtua perfundimisht me fitoren e nje lumi votash 

nga ana e kundershtareve te tyre kryesore te Partise Demokratike (PD) ne vitin 1992. 

Kur PD mori pushtetin, papunesia ishte 300 per qind, GDP per fryme ishte $222 dhe 

Shqiperia merrte $116 per fryme nga ndihmat nderkombetare, asistenca me e larte 

dhene ndonjehere per ndonje shtet ish komunist. 18 Me veriorin Sali Berisha, si 

udheheqes te partise se safj, Qeveria e PD pritej te korrigjonte cekuilibrin ekonomik ne 

favor te veriut. 19 

1.5 Piramidat 

dhe 

Kallashnikovet: 

pasiguria civile 

ne 1997 

Kolapsi i kompanive te skemave piramidale ne Shqiperi ne fund te vitit 1996 dhe ne 

fillim te vitit 1997 u pa si shkaku kryesor per pasigurine civile qe ekzistoi ne Shqiperi ne 

gjysmen e pare te vitit 1997. Kolapsi i ketyre skemave mendohet te kete prekur kursimet 

e qindra mijerave shqiptareve. Nje vleresim deklaroi se mbi nje milliard dollare, rreth 

nje e treta e GNP se Shqiperise ne ate kohe, 20 u investua ne skemat piramidale ku 

premtoheshin norma interesi deri ne 50 per qind. 21 Protestuesit bllokuan rruget ne 

qytetet e jugut te Shqiperise dhe ne Tirane, dhe ndertesat e Qeverise dhe PD ne Berat, 

Lushnje dhe Vlorë u bene objektiva per grabitje dhe venie zjarri. Ne Shkurt, 

demonstratat u perhapen ne te gjithe jugun, ku grabitesist vune ne shenjester depot 

ushtarake dhe stacionet e policise. Ne 2 Mars 1997, Presidenti Sali Berisha shpalli 

12 Per shembull shiko koleksionin e eseve ne eds Scwander-Sievers S dhe Fischer B J, Identitetet Shqiptare: Mitet dhe Historia, 

(Hurst, 2002). Shiko gjithashtu: op cit Blumi, pp. 379–98. 

13 Shiko per shembull: Bailey R, ‘Tym pa zjarr Shqiperia, SOE dhe “Teoria e Komplotit” Socialist, ne eds Scwander-Sievers dhe 

Fischer, (2002), pp. 143–53; op cit Blumi, pp. 379–98; Doll B, ‘Marredhenia ndermjet sistemit klanor dhe institucioneve te 

tjera ne Shqiperine veriore’, Gazeta e Studimeve te Europes Juglindore dhe Detit te Zi, 3(2), 2003, pp. 147–162; Saltmarshe, 

(2001); Standish A M J, “Roli i Enver Hoxhes ne zhvillimin e miteve socialiste shqiptare”, ne eds Scwander-Sievers dhe Fischer, 

(2002), pp. 115–24. 

14 Op cit Biberaj, p. 16; op cit Blumi, pp. 385–6; op cit Doll, pp. 157–8. 

15 Bumçi A, ‘Reforma ne fushen e sigurise ne Shqiperi’, ne ‘Mbrojtja dhe Reforma ne Fushen e Sigurise ne Europen Juglindore’: 

Veshtrim i brendshem dhe perspektivat – Shqiperi: Nje studim mbi vetevleresimin, (DCAF, 2003), pp. 3–26. 

16 Op cit Boyne, pp. 438–41; de Leonis Andres, ‘Mbetjet e mbrojtjeve te Shqiperise’, Revista Inteligjente Jane, 7(7), Korrik 1997, 

pp. 295–8; Smith C dhe Sagramoso D, ‘Trafikimi i armeve te vogla mund te eksportoje anarkine e Shqiperise’, Revista 

Inteligjente Jane, 11(1), Janar 1999, pp. 24–8. 

17 Op cit Saltmarshe, p. 60. 

18 Ibid p. 61. 

19 Op cit Biberaj, pp. 205–6. 

20 Op cit Hunt. 

21 Op cit Biberaj, p. 317.


gjendje te jashtezakonshme te shtetit dhe deklaroi:“Rebelet komuniste te armatosur, te 

ndihmuar dhe te financuar nga sherbimet e huaja te spiunazhit, kane filluar veprimet 

ushtarake per te permbysur Qeverine me force dhe per te vendosur sundimin e tyre ne 

te gjithe vendin (…) Ata shume shpejt do te ndjejne doren e hekurt dhe ndeshkimin e 

plote te ligjeve te ketij shteti.” 22 

Ne ate kohe u tha se Vlora ishte pika kyce per pasiguri ne Jug si ish-vendi i rekrutimit te 

policise sekrete ne kohen e komunizmit, Sigurimi. 23 Nje numer burimesh te tjera kane 

sugjeruar se ish personeli i forcave te sigurimit te kohes se komunizmit dhe zyrtare te 

PS perfituan nga pakenaqesa popullore me pergjigjen e Qeverise ndaj kolapsit te 

kompanive te skemave piramidale. Pakenaqesite personale ekonomike me teper sesa 

ndreqja politike mund te kene qene shume mire faktori motivues mbrapa kesaj 

pasigurie: 24 fakti qe rebelet nuk dukej se kerkonin me shume sesa doreheqjen e 

Berishes i hutoi disa komentatore, te cilet prisnin qe grabitja e armeve te shoqerohej 

nga nje arsye me e madh e qellimeve politike. 25 Te tjere argumentuan se shume njerez 

ishin thjesht te inatosur dhe moren armet per vetembrojtje si nje forme rimbursimi 

nga shteti. U pohua gjithashtu se disa nga oficeret dhe ushtaret qe ruanin depot 

ushtarake u perfshine direkt ne grabitjen armeve dhe depove te municionit. 26 Pati 

gjithashtu spekullime se tensionet mes veriut dhe jugut te vendit do te conin ne nje 

lufte civile kur depot ushtarake ne Shqiperine e veriut ishin bastisur. 27 

Ne kohen kur Operacioni Alba, forca shumekombeshe e udhehequr nga Italia dhe e 

mbeshtetur nga Keshilli i Sigurimit i Kombeve te Bashkuara, arriti ne Prill 1997, 

komentatoret raportuan se mundesia per nje lufte civile u perjashtua. 28 Forca beri pak 

per te prekur situaten, pasi qellimi kryesor ishte shoqerimi i karvaneve te ndihmave, 

dhe asaj “i mungonte deshira politike te niste nje operacion per carmatimin e 

gangstereve te armatosur, te rivendoste ligjin dhe rregullin dhe te ndihmonte te 

krijoheshin kushtet e nevojshme per zgjedhje te lira dhe te drejta”. 29 Keto detyra iu lane 

plotesisht autoriteteve Shqiptare ne vijim te gjendjes se pasigurise. Gjuajtjet dhe vrasjet 

vazhduan, ku shifrat zyrtare per numrin e njerezve te vrare ndermjet 1 Marsit dhe 20 

Shtatorit 1997 ishin 1,311, 30 dhe 1,450 te plagosur. 31 

Ne Shtator 1997, Ministri i Mbrojtjes, Perikli Teta, vleresoi shtrirjen e demit ne 

gjendjen e pasigurise ne pranvere, duke llogaritur si fillim se ishin shkaterruar 1,200 

depo ushtarake, me rreth 652,000 arme te kalibreve te ndryshme, rreth 1.5 miliarde 

municione, 3.5 milione granata dore, 3,600 ton pajisje eksplozivi dhe nje million mina 

te grabitura nga keto depo. 32 Ai nuk deklaroi perqindjen e rezerves totale qe ato 

perfaqesonin, por nje ish-zyrtar i larte i sigurimit informoi grupin e kerkimit se jo me 

shume se 50,000 SALW mbeten ne duart e forcave ushtarake shqiptare pas gjendjes se 

pasigurise ne vitin 1997 me nje perllogaritje prej 600,000 AVL-ve te grabitura. 33 

22 Robertson J, ‘Albania shpall emergjence’, The Guardian, 3 Mars 1997, p. 1. 

23 Pettifer J, ‘Policia sekrete perdor rregullat e vjetra’, The Times, 4 Mars 1997. 

24 Intervista, Perfaqesues i OJF, 23 Korrik 2005; Op cit Biberaj, p. 319–26; op cit Bumçi, p. 5; op cit Perfaqesues i OJF. 

25 Loyd A, ‘Oferta e Berishes per marreveshje sherben vetem per te shtuar terbimin e rebeleve’, The Times, 11 Mars 1997. 

26 Op cit Perfaqesues i OJF. 

27 Disa burime thone se depot u hapen me urdher te Partise Demokratike – shiko per shembull: Bahaja Z, ‘Bashkepunimi civiloushtarak 

dhe mes agjensish ne fushen e sigurise ne Shqiperi’, ne Reformat ne Fushen e Sigurise, A funksionon kjo Probleme 

te Bashkepunimit Civilo-Ushtarak dhe Mes Agjensish ne Fushen e Sigurise, Philipp H. Fluri & Velizar Shalamanov (eds), (DCAF 

/ George C. Marshall Association, Bulgaria), 2003; op cit Perfaqesues i OJF P, p. 323. Te tjere thone se ato u grabiten – shiko 

per shembull: op cit Biberaj, p. 325; Walker T, ‘Besniket e Berishes ngrene spektrin e nje lufte Veri-Jug’, The Times, 12 Mars 

1997. 

28 Sikorski R, ‘Lufte dhe Rregull’, The Times, 3 Maj 1997. 

29 Op cit Biberaj, p. 326. Borger J, ‘Shqiperia e mundur nga keqardhje’, The Guardian, 26 Prill 1997; Owen R, ‘UN aprovon 

planin per trupa per mbrojtjen e ndihmave ne Shqiperi’, The Times, 29 Mars 1997; Walker T, ‘Troops run media gauntlet to 

take Albanian beaches’, The Times, 16 Prill 1997. 

30 Nga ky total, 126 u vrane aksidentalisht, 75 ishin femije dhe 52 ishin police ne detyre. 

31 23 per qind a atyre te plagosur ne pranveren dhe veren e vitit 1997 ishin femije. Policia deklaroi se per te njejten periudhe 

vetem ne Tirane, 197 njerez u vrane nga armet e zjarrit (perfshi kater femije), gjashte nga granatat (perfshi tre femije) dhe 29 

vdiqen nga shperthimet (perfshi pese femije). Burimi: ‘Armet e zjarrit vrane 197 ne Tirane ne Mars-Shtator’, Koha Jone, 

Tirane, ne Shqip, 2 Tetor 1997, f. 2. Burimi: NISAT Database i Arkivit te Tregut te Zi, , 17 Maj 2005. 

32 ‘Ministri i Mbrojtjes siguron te dhena mbi vrasjet, kthimet e armeve’, Tirana ATA, ne Anglisht, 1646 GMT, 22 Shtator 1997. 

Burimi: Database i Arkivit te Tregut te Zi, , 17 Maj 2005. 

33 Intervista, Perfaqesues i OJF, 23 Korrik 2005. Smith dhe Sagramoso (op cit, p. 25) sugjerojne se rreth 80 per qind e rezervave 

te SALW te Ministrise se Mbrojtjes u grabiten, ndersa zyrtaret e Ministrise se Mbrojtjes informuan skuadren e kerkimeve se 95 

per qind e rezervave te SALW te Shqiperise u grabiten ne vitin 1997 (Interviste, Zyrtare te Ministrise se Mbrojtjes, 27 Korrik 

2005).


Perllogaritje te tjera jozyrtare jane me te larta, ku disa argumentojne te jene midis 

750,000 dhe 1 milion AVL te grabitura ne vitin 1997. 34 Sipas shifrave zyrtare te leshuara 

pas nje inventari te plote te kryer ne vitin 1998, numri total I AVL-ve te grabitura nga 

depot e Ministrise se Mbrojtjes ishte 524,226. 35 Pervec kesaj, 23,929 AVL u grabiten nga 

depot e policise dhe 1,620 nga depot e policise sekrete. Keshtu qe, numri total zyrtar i 

AVL-ve te grabitura nga depot e Qeverise ne vitin 1997 eshte 549,775. 

Besueshmeria e kesaj shifre vazhdon te vihet ne pyetje per nje numer arsyesh, 36 dhe kjo 

e ben edhe me te veshtire shkallen e perllogaritjes se zoterimit aktual te armeve pa leje 

nga civilet (shiko paragrafin 3.5.2 – ‘Armet e mbajtura ilegalisht’). Problemet me 

inventarin fizik te vitit 1998 qe u krye ne vijim te grabitjes perfshine edhe faktin qe ne 

hyrje te depove u vendosen mina per te frenuar civilet te hynin. Por kjo nenkuptoi 

gjithashtu qe rekrutet shpeshhere ngurronin te futeshin ne nje ndertese, se njerezit ne 

ngarkim te depove shqetesoheshin se mos hynin ne telash dhe kishin mbajtur arme te 

vecuara ne disa raste. Por kjo gjithashtu nenkuptonte se rekrutet shpesh ngurronin te 

hynin ne nje ndertese me friken se mos personat ne detyre mund te futeshin ne telashe 

dhe mund te kishin arme qe i mbanin menjane. Inventari sigurisht qe nuk ishte 100 per 

qind i sakte. 37 

Ne Gusht te vitit 1997, Qeveria Shqiptare shpalli amnesti per ata qe dorezuan 

vullnetarisht armet e parregjistruara, nje mase qe vazhdoi, edhe pse me nderprerje te 

shkurtra dhe modifikime, edhe per tete vitet ne vazhdim. 38 Ne Shtator te vitit 1997, 

policia kishte filluar tashme grumbullimin e armeve, duke deklaruar se me shume 

arme ishin dorezuar vullnetarisht sesa grumbulluar nga nderhyrjet aktive te policise. 39 

Ne fund te muajit Maj 2005 autoritetet shqiptare, te ndihmuara dhe nga UNDP dhe 

OJQ, kishin grumbulluar, marre dhe kapur 222,918 AVL. 40 Zyrtare te grumbullimit te 

armeve e kane zbritur kete shifer nga perllogaritja zyrtare prej 549,775 AVL-ve te 

grabitura dhe sugjeruan se 40.5 per qind e AVL te grabitura tashme jane marre ne 

konsiderate, 41 per te thene se 326,857 nga armet e grabitura ekzistojne ose ne Shqiperi 

ose jashte shetit. 

1.6 Trafikimi 

dhe konflikti 

rajonal 

Megjithese ekspertet ne pergjithesi nuk argumentojne se nje politike per nje ‘Shqiperi 

me te Madhe’ eshte drejtuar nga Tirana, grupe etnike shqiptare kryengritese ne Kosove 

dhe Maqedoni kane perfituar transferta direkte dhe indirekte te armeve shqiptare AVL 

te grabitura qe kane udhetuar tranzit permes Shqiperise qe nga viti 1997. Megjithate, 

eshte argumentuar se trafikimi i AVL-ve nga ose nepermjet Shqiperise per ne Kosove 

ka ndodhur edhe me pare se te ndodhte grabitja e armeve shqiptare ne vitin 1997, edhe 

pse ne nje shkallezim me te kufizuar sesa gjate periudhes 1997–2000. Paulin Kola ve ne 

dukje deklaratat e bera nga Xhavit Haliti, ish-udheheqesi I Levizjes Popullore per 

Republiken e Kosoves, i cili e informoi ate se Presidenti Socialist shqiptar Ramiz Alia 

autorizoi ndihmesen e ushtrise shqiptare dhe madje asistoi me dergesat e para te AVL- 

34 Shiko per shembull: op cit Bahaja; op cit Smith dhe Sagramoso, f. 25. Nje vleresues sugjeron se rreth 80 perqind e rezervave 

SALW te Ministrise se Mbrojtjes u grabit. 

35 Burimi: Shifrat e Komitetit te Grumbullimit te Armeve. 

36 Interviste, zyrtar nderkombetar, 12 Prill 2005. 

37 Interviste, ish-zyrtar in Ministrise se Mbrojtjes, 18 Prill 2005. 

38 Pati nje nderprerje te shkurter ndermjet 4 Gusht 2002 dhe 6 Mars 2003, kur ne vend nuk kishte nje legjislacion per amnesti 

ndaj armeve. 

39 Per shembull, nje gazete raportoi se ne Gusht dhe Shtator 1997 forcat policore te Shqiperise kishin grumbulluar 205 pushke 

automatike, 487 pushke, 72 automatike te lehte, 72 pistoleta dhe 476 granata gjate kerkimeve te tyre. Ne krahasim me, 

2,101 pushke automatike, 102 automatike te rende, 230 kilogram eksploziv, gjashte flakehedhese, tete granatehedhese dhe 

533,000 cope armatim ishin dorrezuar vullnetarisht ne te njejten periudhe. Burimi: Op cit ‘Armet e zjarrit vrasin 197 ne 

Tirane Mars-Shtator’. Nje shifer tjeter e grumbullimit te armeve per periudhen 1 Gusht deri ne 20 Shtator 1997 u paraqit nga 

Ministria e Mbrojtjes. Ai deklaroi cfare ishte grumbulluar: 2,162 pushke automatike, 20,689 pushke, 1,266 automatike te 

lehte, 78 pistoleta, 518 automatike te rende, 116 arme dhe mortaja, 282 granata anti-tank, 219 arme aeroplangjuajtes, 732 

mina anti-tank dhe anti-kembesorie, 7,786 granata mesymjeje, 6,060 granata difensive, eight million mjete sulmi 

kembesorie dhe 1,070 mortaja. Burimi: Op cit ‘Ministri I Mbrojtjes siguron te dhena mbi vrasjet, kthimin e armeve’. 

40 Burimi: Sektori i Grumbullimit te Armeve ne Ministrine e Rendit Publik. 

41 Megjithese fokusi kryuesor i vemendjes nderkombetare ka qene i drejtuar ne mbledhjen e SALW, ia vlen te permendet se nje 

sasi e konsiderueshme municioni, eksplozivi dhe materialesh te tjera ushtarake, perfshi tanke jane grumbulluar qe prej vitit 

1997.


ve ne vitet 1987–8, 42 dhe se Fatos Nano i dha atij ‘karta-bianken’“ne menyre qe dergesat 

e njerezve dhe armatimet te mund te beheshin pa vonesa nepermjet territorit te 

Shqiperise”. 43 

Gjithsesi, eshte e qarte se ndermjet viteve 1997 dhe 1999, kur Qeveria Shqiptare dhe 

autoritetet e shtetit nuk ishin ne gjendje te kontrollonin bandat e medha te territorit te 

Shqiperise dhe te kufijve shqiptare, ndodhi pershkallezimi i madh i trafikimit te 

armeve nga dhe permes Shqiperise. Kerkues te ndryshem ishin te nje mendje se 

anarkia e 1997 dhe rrjedhimet e saj “i siguruan themeluesve te Ushtrise Clirimtare te 

Kosoves (UCK) pajisjen me arme te vogla dhe nje shtrirje te territoreve te paqeverisura 

ku ata mund te armatosnin dhe trajnonin nje force guerrilase”. 44 Ndersa Kola 

deklaronte se UCK kishte njerez ne Tirane qe grumbullonin arme per t’i derguar ne 

Kosove, 45 Shqiperia Veriore shihej ne pergjithesi te ishte vendi kryesor per lulezimin e 

bizneseve te trafikimit te armeve. 46 Qytetet kufitare te Bajram Currit dhe Tropojes 

sherbyen si ‘pazare te armeve te paligjshme’ per tregetaret lokale dhe simpatizantet e 

UCK qe mezi prisnin te shisnin ose dhuronin AVL. 47 Me perfudimin e konfliktit te 

Kosoves, grupet shqiptare etnike me baze ne Maqedoni, si Ushtria Kombetare 

Clirimtare (UKC) dhe Ushtria Kombetare Shqiptare (UKSH), u bene marresit e disa 

prej armeve te hyra kontrabande nga Shqiperia per te furnizuar kryengritjet kosovare 

ne vitet pasuese. 48 

Edhe sikur autoritetet shqiptare te kishin kapacitetin te bllokonin trafikimin e armeve 

per ne Kosove ne vitet 1997 dhe 1999, jopopullariteti i ketij veprimi mund ta kishte bere 

pozicionin e tyre te pambrojtur. 49 Shqiperia Veriore shihej si pertej kontrollit nga ana e 

autoriteteve qendrore dhe vazhdoi te ishte nje “shteg per armet dhe njerezit”, 50 pasi 

armet e prodhuara ne shtetet e Europes Qendrore dhe Lindore, si dhe ne shtetet 

anetare te NATOs, trafikoheshin permes kesaj zone. 51 Ne vitin 1999 nje studiues 

argumentoi se “UCK ka mundesi te gezoje me shume pushtet dhe influence ne 

Shqiperine e Veriut sesa Qeveria qendrore”. 52 Padyshim qe mbetet e vertete qe 

marredheniet komplekse politike, familjare, ekonomike, ushtarake dhe kriminale 

lidhin shume individe ne Shqiperine Veriore me shqiptare etnike ne Kosove dhe 

Maqedoni. 53 

Armet ngopen provincat e Kosoves dhe sipas raporteve nuk kishte me kerkesa per 

arme nga depot e grabitura ne Shqiperi ose ne tregun e zi ne sasite qe u kerkuan 

njehere. Ka patur diskutime per importe te vazhdueshme te armeve dhe eksploziveve 

me teknologji te larte ne Kosove permes Shqiperise, nga trafikues droge qe veprojne ne 

rajon dhe qe mbajne arme per perdorim personal dhe disa raste individesh qe blejne 

arme jashte kufijve per siguri vetjake. Ka patur gjithashtu deklarime per trafik armesh 

42 Op cit Perfaqesues i OJF, f. 319. 

43 Ibid, p. 333. 

44 Op cit Grupi i Krizave Nderkombetare, 2004, f. 6; op cit Heinemann-Grüder dhe Paes, pp. 19–21; Judah T, Lufte me celular, 

gomar dhe kallashnikov’, The Guardian Weekend, 29 Gusht 1998, p. 6; op cit Perfaqesues i OJF, f. 343; 393; op cit Smith 

dhe Sagramoso, f. 25. 

45 Op cit Perfaqesues i OJF, p. 330. 

46 Op cit Grupi i Krizave Nderkombetare 2004, f. 6; op cit Smith dhe Sagramoso, f. 25. 

47 Op cit Smith dhe Sagramoso, p. 26. 

48 ‘Furnizuesit me arme te UKC: Trafikuesit e armeve sajojne nje rrjet te nderlikuar per te kundershtuar kapjet ne rritje te KFOR 

ne kufirin maqedonas’, IWPRBCR 272, 17 Gusht 2001; ‘Kosove: KFOR mban ne arrest 27 persona qe perpiqeshin te fusnin 

arme kontrabande ne Maqedoni ne javen e fundit’, FBIS-EEU-2001-0813, Paris AFP (Sherbimet e Europes Veriore), ne 

Anglisht, 1422 GMT, 13 Gusht 2001 [FBIS Transcribed Text]. Burimi: Database i Arkivit te Tregut te Zi, 

, 17 Maj 2005; Loyd A, ‘Shtetet e Bashkuara luftojne te kapin armet nga rebelet shqiptare’, The 

Times, 6 Mars 2001; op cit Quin, 2003; op cit Ripley, 2001, p. 22. 

49 Cf op cit Grupi Nderkombetar i Krizave, 2004, f. 13: “Do te kishte qene nje vetevrasje politike per qeverine [shqiptare] te 

pikasej sikur po percante aktivitetet guerrilase te UCK ne Shqiperi”. Raporti thekson gjithashtu se gjate krizes Maqedonase 

ne vitin 2003, qeveria shqiptare u duk te ngurronte te arrestonte aktiviste te njohur te UKC ne Shqiperi. 

50 Op cit Perfaqesues i OJF, f. 345. 

51 Op cit Heinemann-Grüder dhe Paes, f. 13; op cit Smith dhe Sagramoso, f. 26. Jo te gjitha keto dergesa “tranzite” 

perfunduan ne Kosove. Ndoshta rasti me i ulet eshte zbulimi ne Maj te vitit 1999 i 30 ton armeve dhe municioneve te 

ngarkuara ne kamione qe mbanin logon e Agjensise Katolike Romake te Ndihmave Caritas ne portin Italian te Ankones gati 

per te mberritur ne portin Shqiptar te Durresit. Per me shume infromacion mbi kete ceshtje shiko: ‘Kontrollet e ngarkesave 

me destinacion Shqiperine ndaluan ne Bari’, Corriere della Sera (versioni ne internet) ne Italisht, , 

3 Maj 1999; ‘Italia ndalon konvojin me ndihma me arme per UCK’, Corriere della Sera (versioni ne internet) ne Italisht, 

, 3 Maj 1999. Burimi: NISAT Database i Arkivit te Tregut te Zi, , 17 Maj 

2005. Shiko gjithashtu: Owen R, ‘Kontrabandistet e armeve perdoren bamiresine si maskim’, The Times, 4 Maj 1999. 

52 Op cit Smith, 1999, p. 2. 

53 Cf op cit Judah, 2001, p. 18.


nga Shqiperia ne Greqi dhe Itali, por volumi mendohet te mos jete i konsiderueshem si 

ne rastet e llojeve te tjera te trafikimit, dhe pavaresisht nga rreziku fillestar, tregu i BE 

per armet pa leje nuk raportohej te mbushej me AVL shqiptare te grabitura. 54 Eshte 

argumentuar se armatimet shqiptare te grabitura veshtire se joshnin organizatat 

terroriste ose kriminale ne BE per shkak te cilesise se tyre te dobet dhe perdorimit te 

kufizuar. 55 

Nje numer raportesh ne vitet e fundit kane terhequr vemendjen ne faktin se grupet e 

krimit te organizuar ne Shqiperi konsiderohen te jene ne rritje dhe nje nga kercenimet 

kryesore per sigurine ne Europe. 56 Per shumicen e viteve 1990, shqetesimi kryesor ne 

lidhje me kriminelet e organizuar dhe trafikuesit shqiptare dukej se ishte trafikimi i 

qenieve njerezore ose nga brenda Shqiperise ose duke e perdorur Shqiperine si pike 

kalimi per ne Gjermani, Itali ose me tej. Sidoqofte, frika kryesore tani duket te jete 

trafiku i droges dhe roli i Shqiperise si nje pike kalimi per dergesat e heroines nga 

Afganistani nepermjet Turqise dhe Shqiperise tek konsumuesit ne BE. Prodhimi i 

brendshem i marijuanes ne Shqiperi ka terhequr gjithashtu vemendjen e fqinjve te saj 

te BE, me Interforza, agjensine Italiane te zbatimit te ligjit, qe asiston ne luftimin e 

rritjes dhe trafikimit te ketij malli. 57 Neqoftese me te vertete trafikimi i armeve eshte 

aktualisht minimal, ekziston akoma nje nevoje per nje kontroll qe do te merrej 

efektivisht me mundesite qe ai te rishfaqej, sic theksohet edhe nga studimet e UNDP 

dhe SEESAC mbi AVL-te ne Bullgari, Kosove, Maqedoni, Mal te Zi dhe Serbi. 58 

Fakti qe Shqiperia duket te jete nje rruge kalimi per armet e perdorura me pare ne 

konfliktet e ish-Jugosllavise eshte ndoshta dicka qe duhet te perbeje nje shqetesim ne 

rritje per autoritetet shqiptare dhe BE. Disa nga problemet qe marrin ne konsiderate 

AVL-te e grabitura nga depot shqiptare ne vitin 1997 dhe gjithashtu AVL-te nga 

konfliktet e Jugosllavise mund te kaperceheshin permes nje koordinimi me te mire te 

shkembimeve te informacionit mbi armet e rimarra dhe te grumbulluara ne rajon, me 

operacionet e koordinuara me SECI ‘Ploughshare’ dhe ‘Vend i Sigurt’ te trajtuara si 

hapa te para drejt krijimit te shkembimeve te shpeshta te informacionit per llojet dhe 

gjurmet e armeve te pasiguruara. 

1.7 Krimi i 

Organizuar dhe 

korrupsioni 

Mund te jepen nje numer arsyetimesh per te ndihmuar ne shpjegimin pse Shqiperia, si 

edhe fqinjet e saj ne Europen Juglindore, ka arritur te shihet me shqetesim, persa i 

perket krimit te organizuar transkombetar. 59 Se pari, pozicioni gjeografik i Shqiperise 

e ben ate pjese te “nje ure te rendesishme per rrjete kriminale qe shtrihen qe nga 

Europa Perendimore deri ne Azi e Afrike”. 60 E lidhur ngushte me tablone e terrenit te 

54 Op cit Smith dhe Sagramoso, p. 27. 

55 Interviste, Zyrtar i Ministrise se Rendit Publik, 20 Prill 2005; zyrtar nderkombetar, 27 Prill 2005; parlamentar, 3 Maj 2005. 

56 Barnett N, ‘Kercenimi kriminal per stabilitetin ne Ballkan’, Revista Inteligjente Jane, 14(4), Prill 2002, pp. 30–2; Bumçi A, 

Ymeri S dhe Dakli E, Debati per Sigurine Kombetare: Rasti i Shqiperise – Sigurimi i Kufijve, Besimi dhe Siguria, korrupsioni, 

(Instituti Shqiptar per Ceshtjet Nderkombetare, 2004), f. 40–1; Galeotti M, ‘Gangsteret Shqiptare fitojne terren ne boten e 

krimit Europian’, Revista Inteligjente Jane, 13(11), Nentor 2001, pp. 25–7; Kominek J, ‘Krimi i Organizuar Shqiptar gjen 

shtepi ne Republiken Ceke’, Revista Inteligjente Jane, 14(10), Tetor 2002, pp. 34–5; op cit Smith dhe Sagramoso, pp. 24–8. 

57 Interviste, zyrtar nderkombetar, 19 Prill 2005. 

58 Op cit Rynn, Gounev dhe Jackson; op cit Khakee A dhe Florquin N; op cit Grillot, Stoneman, Risser dhe Paes; op cit Florquin 

dhe O’Neill Stoneman; op cit Taylor, Phillips dhe BogosAVALjevic. 

59 Shiko per shembull: artikujt e ndryshem brenda Athanassopoulou E, ‘Te luftosh krimin e organizuar ne Europen juglindore’, 

ceshtje speciale e Gazetes se Studimeve te Europes Juglindore dhe Detit te Zi, 4(2), 2004; Barnett N, ‘Mungesa e fondeve, 

mbikqyrja e pajisjeve dhe korrupsioni zyrtar veshtiresojne detyren e kontrollit te tregut te paligjshem te njerezve dhe droges’, 

IWPRBCR 479, 04 Shkurt 2004, , 7 Prill 2005; Barnett N, ‘Kercenimi criminal ndaj Stabilitetit ne 

Ballkan’, Revista Inteligjente Jane, 14(4), Prill 2002, pp. 30–2; Bumçi A, Ymeri S dhe Dakli E, Debati mbi Sigurine Kombetare: 

Rasti i Shqiperise – Sigurimi i Kufijve, Besimi dhe Siguria, korrupsioni, (Instituti Shqiptar per Ceshtjet Nderkombetare, 2004); 

Davis I, Hirst C dhe Mariani B, Krimi i Organizuar, Korrupsioni dhe Trafikimi i Armeve paligjshme ne nje BE te zgjeruar: Sfida 

dhe Perspektiva, (Saferworld, 2001); Grillot S, Stoneman S, Risser H dhe Praes W-C, Nje Paqe e Brishte: Armet dhe Siguria ne 

nje Maqedoni Post-Konflikt, (SEESAC, 2004); Khakee A dhe Florquin N, Kosova dhe Arma: Nje vleresim baze i Armeve te 

vogla dhe te lehta ne Kosove (Studim per Armet e Vogla dhe UNDP Kosove, 2003); op cit Moustakis; op cit Pettifer; Rynn S, 

Gounev P dhe Jackson T, Taming the Arsenal – Armet e Vogla dhe te Lehta ne Bullgari, (SEESAC, 2005); Sagromoso D, Shtimi 

i Armeve te Vogla dhe te lehta te paligjshme ne Bashkimin Europian dhe rreth tij: Paqendrueshmeria, Krimi i Organizuar dhe 

Grupet Terroriste, (Saferworld dhe Qendra per Studimet e Mbrojtjes, 2001); Taylor Z, Phillips C dhe BogozAVALjevic S, Te 

jetosh me trashegimine kulturore – Studimi i SALW ne Republiken e Serbise, (Saferworld, 2005). 

60 Op cit Athanassopoulou, f. 217. Shiko gjithashtu: op cit Bumçi, Ymeri dhe Dakli f. 18; Totozanni I, ‘Civilet dhe ushtria ne 

planin e mbrojtjes: nga nje concept i sigurise kombetare ne nje plan zhvillimi force’, ne Mbrojtja dhe Reforma ne Fushen e 

Sigurise ne Europen Juglindore: Veshtrim i brendshem dhe Perspektiva- Shqiperia: Nje studim vete-vleresues, (DCAF, 2003), f. 

61.


saj kufitar si ‘teper i eger’ ose i veshtire per policine per nje kontroll efektiv, pozicioni i 

saj gjeografik jep terheqjen e saj ‘natyrale’ per te interesuarit ne levizjet e mallrave 

kontrabande dhe njerezve per ne BE. 61 

Se dyti, Shqiperia doli nga komunizmi si nje “shtet i dobet ne te cilin institucionet 

zyrtare kane funksionuar dobet”. 62 Per shembull, kur PD erdhi ne pushtet ne vitin 1992, 

ajo shkarkoi dhjetera mijera zyrtare te shtetit per korrupsion dhe lidhje te dyshuara 

politike me PPSH, 63 por nuk i zevendesoi keta njerez detyrimisht me personel me 

eksperience, kompetente apo te ndershem. Zyrtaret ne kufi, dogana dhe agjensi te 

zbatimit te ligjit kishin gjithashtu rroga te uleta dhe kushte te keqia pune, duke i bere 

ata te prekshem ndaj praktikave korruptuese sic ishin pranimi i rryshfeteve ose 

pranimi ne heshtje i kerkesave te atyre qe kercenonin me dhune ose forma te tjera 

kanosjeje. 64 Duke qene se perfitime te konsiderueshme duheshin arritur duke thyer 

sanksionet e imponuara Ish-Republikes Jugosllave (pervec trafikimit te armeve, 

droges, njerezve dhe mallrave te tjera kontrabande brenda rajonit dhe ne BE), presioni 

mbi kontrollet e nje shteti akoma te dobet u rrit. 65 

Eshte argumentuar se “boset e krimit te organizuar ne Europe e shohin Ballkanin si nje 

vend te mire per te bere biznes”. 66 Lidhjet ndermjet agjenteve te shtetit ne nivelet me te 

larta dhe grupeve te krimit te organizuar kane bere qe krimi i organizuar te rrenjoset 

ne jeten ekonomike, politike dhe sociale te rajonit; kjo mbeshtetet nga frika, cinizmi 

dhe toleranca e nje pjese te konsiderueshme te popullates, qe vazhdon te kete mungese 

besimi tek autoritetet shteterore te cilet duhet te sigurojne sigurine baze njerezore. 67 

Nje nga rezultatet e qeverise korruptuese dhe shkaterrimit social ka qene shtimi i 

gangstereve, disa prej te cileve kane krijuar lidhje me partite politike. Duke qene se 

aktiviteti kriminal eshte bere me i organizuar, trafikimi i njerezve, droges, armeve dhe 

formave te tjera te kontrabandes eshte bere gjithmone e me harmonizuar me rrjetet 

kriminale nderkombetare. 68 

Prandaj, mendohet se nuk ishte vetem fale heshtjes se rojeve kufitare dhe doganore qe 

u arriten perfitime te konsiderueshme nga thyerja e sanksioneve te FRY dhe trafikimit 

te mallrave kontrabande nga, permes dhe per ne Shqiperi. Vargu kriminalo-politik 

duket se ka qene ne gjendje t’i pershtatet ndryshimeve ne Qeveri, me deklarata te bera 

kunder zyrtareve nga PD dhe PS ne lidhje me lidhjet e tyre te dyshuara me aktivitetet e 

krimit te organizuar dhe trafiqeve. 

Perpara kalimit te fundit te pushtetit tek Partia Demokratike, autoritetet shqiptare 

pranuan se krimi i organizuar dhe korrupsioni ishin problemet me te medha e 

duheshin adresuar. Megjithate, sipas nje raporti te ICG ne vitin 2003,“ata nuk shihet 

{u pa} te pranonin shtrirjen e plote te lidhjeve [te krimit te organizuar] me individe ne 

zyrat e majes se shtetit, policise dhe politikane”. 69 Raporti vazhdoi te argumentonte se 

sfida kryesore per Shqiperine ishte te zhdukte krimin e organizuar dhe sponsoret e tij 

te fuqishem ne Tirane. Ndersa ish-Kryeministri Fatos Nano ishte i sakte kur 

argumentonte se krimi i organizuar eshte nje problem transkombetar dhe nuk mund 

te luftohet me sukses nga Shqiperia e vetme, 70 perpjekjet e Shqiperise ne kete fushe u 

pershkruan si te ‘varfra’ ne Raportin e 2004-es se KE per Marreveshjen e Stabilizim- 

61 Op cit Pettifer, p. 5. 

62 Op cit Lawson dhe Saltmarshe, f. 133. 

63 Per shembull, Elez Biberaj deklaroi se 70% e zyrtareve te Sigurimit u pushuan ne muajt e pare pasi Partia Demokratike erdhi 

ne pushtet, me rreth 80% te oficereve ushtarake, anetare te PPSH, te vene ne shenjester. Shiko: op cit Biberaj, f. 152. 

64 Bebler A, ‘Korrupsion mes Personelit te Sigurimit ne Europen Qendrore dhe Lindore’, Gazeta e Studimeve Komuniste dhe 

Politikave ne Tranzicion, 17(1), 2001, pp. 129–45; op cit Moustakis, f. 150; Ruggerio V, ‘Kriminelet dhe ata qe sigurojne 

sherbim: ekonimite e pista mes kombesh’, Krimi, Ligji & Ndryshimi Social, 28, 1997, pp. 27–38. 

65 Cukier W, ‘Armet e Zjarrit: Lidhjet e Ligjshme/te Paligjshme’, Web-site i Edukimit mbi Armet e Vogla te Zjarrit dhe Rrjeti 

Kerkues, , 16 Prill 

2003; op cit Davis, Hirst dhe Mariani; op cit Saltmarshe, f. 62 dhe 149. 

66 Ripley T, ‘Sundimet e paqendrueshme ne Ballkanin jugor’, Revista Inteligjente Jane, 14(3), 2002, f. 39. 

67 Op cit Athanassopoulou. Shiko gjithashtu: op cit Lawson dhe Saltmarshe, pp. 133–148. 

68 Op cit Saltmarshe, p. 62. 

69 Op cit Grupi i Krizave Nderkombetare, 2003, p. 7. 

70 Op cit Nano, pp. 8–9.


Asociimit. 71 Raporti theksoi nje legjislacion te keq-percaktuar, kapacitete deficente te 

inteligjences dhe analizave, koordinim te kufizuar mes qendres dhe rajoneve dhe 

ndermjet agjensive te ndryshme, korrupsion dhe kercenim te hetuesve, prokurore dhe 

gjyqesore te korruptuar dhe te trajnuar dobet, teresia e te cilave çoi ne rezultate te 

uleta. 

Ne perpjekje per te luftuar korrupsionin dhe krimin e organizuar, Zv. Kryeminsitri 

Meta hartoi nje plan anti-korrupsion ne Shtator te vitit 1999. 72 Sidoqofte, ne fillim te 

vitit 2003 fushata anti-korrupsion u vleresua si e ‘paefektshme’, 73 megjithese nje vit me 

pare ishte krijuar nje plan vjetor veprimi per parandalimin dhe luften kunder 

korrupsionit. 74 Nje nga problemet kryesore mund te ishte se vendosja e ligjit ka 

themele te dobeta ne Shqiperi, per te cilen nje analist thote se shteti i se drejtes ishte i 

huaj per Shqiperine Komuniste” pasi edhe Ministria e Drejtesise ishte shfuqizuar gjate 

rregjimit te Hoxhes. 75 Fotios Moustakis ka argumentuar se ka patur permiresime te 

konsiderueshme qe nga viti 2001, por ka akoma nje boshllek ndermjet letres dhe 

zbatimit te ligjit. 76 

Raporti i KE 2004 per Marreveshjen e Stabilizim Asociimit argumentoi se ka patur 

mjaft korrupsion, nderhyrje politike, mungese burimesh njerezore dhe financiare, 

ndryshime ne stafin e larte dhe mungese profesionalizmi ne te gjithe shtetin shqiptar, 

me nje gjyqesor dhe agjensi te zbatimit te ligjit te nenvizuara si burime te vecanta 

shqetesimi per “permiresimet e tyre shume te kufizuara”. Raporti citonte se: 

Shteti i se drejtes ne Shqiperi mbetet deficent. Organizmat shqiptare te zbatimit te ligjit 

nuk garantojne akoma zbatim te qendrueshem te ligjit, sipas standarteve nderkombetare. 

Korrupsioni i perhapur gjeresisht dhe krimi i organizuar vazhdojne te jene kercenime 

serioze per stabilitetin dhe progresin e vendit. 77 

Shqetesime te ngjashme ishin renditur ne Raportin e Sektorit Ligjor per Shqiperine e 

OSBE ne 2004, ne te cilin mungesa e besueshmerise publike dhe transparences ishin 

theksuar si dy shqetesimet kryesore qe has sektori ligjor ne Shqiperi. 78 Raporti theksoi 

faktin se zyrtaret shpesh nuk kane mundur te zbatojne vendimet e gjykatave, se 

nderhyrjet politike i kishin penguar prokuroret te zbatonin detyrat e tyre dhe se 

fallsifikimi i zoterimit te pronave ishte nje problem madhor per sigurine publike. 

Gjithsesi, raporti deklaroi gjithashtu se “sektori ligjor ne Shqiperi ka mundesi te kete 

nje fame me te keqe se c’e meriton”. Mungesa e kuptimit te proceseve gjyqesore nga 

publiku dhe mungesa e transparences u menduan te ishin dy arsyet kryesore mbrapa 

kesaj fame, por ishte gjithashtu e qarte se sanksionet nuk ishin aplikuar ne nje menyre 

strikte dhe uniforme kundrejt individeve me profesionin ligjor te cilet i ishin dorezuar 

rryshfeteve dhe ishin perfshire ne praktika korruptive. 

1.8 Reforma ne 

Polici 

Sic citon dhe Programi Nderkombetar i Asistences Trajnuese dhe Hetimit Kriminal, 

“Ne vitin 1997, pas nje renie te pergjithshme te rendit publik, Policia Kombetare 

Shqiptare filloi procesin e ngadalte te krijimit te nje force moderne policore qe u 

modelua sipas institucioneve te zbatimit te ligjeve ne shoqerite demokratike.” 79 Qe 

atehere ceshtja eshte rritur ne rendesi pasi lufta kunder krimit te organizuar, 

71 Komisioni i Komunitetit Europian, Komisioni i Letrave te Pesonelit: Shqiperia – Raporti i Stabilizimit dhe Asociimit 2004, 

(Bruksel xxx, SEC(2004) 374 / 2), f. 34. 

72 Op cit Smith, 2000, p. 1. 

73 Op cit Grupi i Krizave Nderkombetare, 2003, f. 7. 

74 Keshilli i Ministrave, Republika e Shqiperise, Plan veprimi per parandalimin dhe luften kunder korrupsionit 2003–2004, 

Tirane, Korrik 2003. 

75 Op cit Biberaj, f. 71. 

76 Op cit Moustakis, f. 154. 

77 Komisioni i Komunitetit Europian, Komisioni i Letrave te Personelit: Shqiperi – Raporti per Stabilizimin dhe Asociimin 2004, 

(Bruksel, xxx, SEC(2004) 374 / 2), f. 2. 

78 Prezenca e OSBE ne Shqiperi, Raporti i Sektorit Ligjor per Shqiperine (2004). 

79 ICITAP website, http://www.usdoj.gov/criminal/icitap/albania.html


trafikimit, korrupsionit dhe permiresimi i rendit publik u bene prioritete strategjike 

ne perputhje me Marreveshjen e Stabilizim Asociimit me BE. Sic shpjegohet edhe me 

poshte ne kapitullin 5 ‘Kapaciteti i Kontrollit te AVL-ve’, Qeveria Shqiptare ka 

prezantuar strategji dhe njesi te reja te caktura vecanerisht per te permiresuar 

efektshmerine ne keto fusha. Nje mbeshtetje e konsiderueshme nderkombetare, si 

dypaleshe ashtu dhe shumepaleshe, eshte ofruar keto vitet e fundit per te asistuar keto 

reforma, perfshi ketu: 

■ Programin e UNDP per Mbeshtetje te Reformave ne Fushen e Sigurise, nje projekt 

pasues i projektit mbeshtetes per grumbullimin e armeve, Projekti i Kontrollit Te 

Armeve Te Vogla Dhe Te Lehta, qe ka drejtuar projekte te Policimit ne Komunitet ne 

Prefekturat e Kukesit, Shkodres, Lezhes, Tiranes dhe Vlores qe nga viti 2003 e ne 

vazhdim per te forcuar kapacitetet e policise, te nxise nje imazh pozitiv te policise dhe 

te ndihmoje policine te ndertoje besim tek komunitetet. 80 

■ Prezencen e OSBE ne Shqiperi qe siguron asistence ne rendin publik dhe ne ceshtjet e 

sigurise permes Asistences se saj Policore dhe Njesise se Menaxhimit te Kufijve, perfshi 

bashkepunimin nder-kufitar, dhe keshillimin e Qeverise Shqiptare per legjislacionin 

dhe planet strategjike. 81 

■ ICITAP, qe ka punuar qe nga viti 1998 per t’i dhene trajnime Policise Kombetare 

Shqiptare dhe keshilla mbi planet strategjike dhe teknikat anti-kontrabande, 

aktualisht duke ndihmuar per te krijuar nje njesi te dedikuar kunder krimit te 

organizuar. 

■ Asistence e ngjashme eshte dhene nga Misioni per Asistence Policore e Komisionit 

Europian ne Shqiperi (PAMECA) qe nga Dhjetori 2002, perfshi asistence me zhvillim 

strategjish, trajnime per teknikat hetuese dhe sigurimi i pajisjeve. 

■ Asistence dypaleshe eshte dhene gjithashtu nga donatore sic jane Qeveria e 

Danimarkes dhe Norvegjise qe kane financuar projekte te vogla te policimit ne 

komunitet qe rreth vitit 2001. 

Sipas OSBE, nje ‘Partneritet Nderkombetar’ vepron si nje forum per koordinimin e 

asistences policore, reformave ne polici dhe programeve te luftes kunder trafikimit dhe 

krimit te organizuar. Brenda Konsortiumit ka grupe te ndryshme pune qe merren me 

ceshtje te politikave te ndryshme. 82 

Sic pershkruhet edhe me poshte ne paragrafin 5.1.2, struktura e brendshme e Policise 

Kombetare Shqiptare ka ndryshuar me kohen ne pergjigje te sfidave te hasura si krimi i 

organizuar dhe trafikimi dhe me qellimin per t’i luftuar keto sfida jane krijuar njesi e 

departamente te dedikuara, sic jane Sektori per Luften Kunder Trafikut te Paligjshem. 

Se fundmi, Ministria e Rendit Publik eshte kthyer ne Ministrine e Brendshme, duke 

marre nje rol te qeverisjes lokale, korrigjimeve dhe grumbullimeve te informacionit 83 

pervec detyrave te saj te meparshme te policimit. Edhe pse ky ristrukturim do te krijoje 

sfida te shumta, duhet ne njefare menyre te zgjidhe problemet e bashkepunimit si ato 

qe provuan Ministria e Pushtetit Lokal dhe Ministria e Rendit Publik gjate 

grumbullimit te armeve. 

1.9 Privatizimi i 

sigurise 

Kompanite e Ruajtjes dhe Sigurise Fizike operojne ne Shqiperi qe nga viti 1993 84 pasi 

rritja dhe liberalizimi ekonomik kane krijuar kerkesa per sherbime sigurie. 

Vecanerisht qe nga viti 1993 e ne vazhdim keto kompani kane ofruar shume sherbime, 

80 http://www.sssr.undp.org.al/background. 

81 http://www.osce.org/albania/13144.html. 

82 http://www.osce.org/albania/13144.html. 

83 Instituti qeveritar i kërkimeve, INSTAT është tashmë gjithashtu nën varësinë e Ministrisë së re të Brendshme 

84 Perpara 2001 puna e KRSF ishte e rregulluar me Ligjin Nr. 7696, date 7 Prill 1993, ‘Mbi Sherbimin e Rojeve Civile’ dhe Ligji Nr 

7985, date 13 Shtator 1995, ‘Per disa Shtesa dhe Ndryshime ne Ligjin Nr. 7696,’ date 7 April 1993, ‘Mbi Sherbimin e Rojeve 

Civile’. Ky legjislacion u shfuqizua pas miratimit te legjislacionit te ri ne2001. Shiko Faqen et al., f. 9–16.


perfshi mbrojtje nga afer, pergjigje te shpejte dhe kalim te sigurt te parave dhe te 

gjerave me vlere. Klientet tani perfshijne normalisht bankat private, bizneset 

nderkombetare, institucione nderkombetare, dhe sheshe ndertimi si dhe nje numer i 

vogel individesh ne nevoje per mbrojtje te afert. 85 Meqenese ligji parashikon numrin e 

personelit qe cdo kompani sigurimi mund te munesoje (ata nuk duhet te kalojne mbi 

pese per qind te numrit te policeve ne te njejtin qark) shume nga kompanite kane 

ngelur te vogla. 86 Shume nga firmat operojne ne Tirane ku jane te vendosura 

organizatat me klientelen me te madhe. Ne pergjithesi, vendasit duket se besojne se 

KRSF kane dhene nje kontribut pozitiv per parandalimin e krimit. 87 Per shembull 

instalimi i kamerave te fshehta dhe prezenca e rojeve te ruajtjes se sigurise fizike ne 

banka duket te kete nje efekt dekurajues mbi krimin, dhe shume institucione publike, 

si muzeume, tani kontraktojne KRSF duke besuar se kjo do tu jape atyre mbrojtje te 

plote. 

Brenda Drejtorise se Pergjithshme te Policise se Shtetit per licensimin e firmave eshte 

pergjegjes nje komision prej 3 vetesh. Gjithsesi, nje monitorim i perditshem i KRSF 

fillon ne Drejtorine e Policimit ne Komunitet dhe Grumbullimin e Armeve ne 

Drejtorine e Pergjithshme te Policise dhe me specialistet e saj ne drejtori te ndryshme 

te policise se shtetit ne qarqe. Ky komision dhe specialistet e saj ne Drejtorite e Qarkut 

te Policise jane pergjegjes per kryerjen e inspektimeve periodike te kompanive, te 

dokumentacioneve dhe punonjesve te tyre gjate oreve te sherbimit dhe stervitjes. 

Licensat e kompanive rishikohen cdo vit nga policia dhe nese ka patur parregullsi, 

licensa nuk rinovohet perseri. 

Edhe pse ligji aktualisht ndalon nepunesit e policise te punojne edhe si roje sigurie, 88 

Drejtoret Teknike kerkohen me ligj te kene rreth 5 deri ne 10 vjet experience policore 

ose ushtarake, qe do te thote se shume ish-oficere policie perfundojne te punojne si 

roje. Megjithate kjo vlen vetem per nje pakice rojesh qe punojne ne kete sektor dhe 

shumica e tyre nuk e kane kete eksperience. Rojet te rinj kerkohet te marrin trajnim 

perpara se ata te marrin nje license (ligji kerkon qe stafi te trajnohet nga Drejtuesi 

Teknik i kompanise per 15 dite kohe pas se ciles ata duhe te kalojne nje test 

administrativ nga Policia e Shtetit). Trajnimi mbulon rregullat qe qeverisin sektorin 

dhe nder te tjera dhe perdorimin e armeve. Sidoqofte ndersa trajnimi administrohet 

nga vete KRSF-te, cilesia e tij ndryshon shume dhe edhe pse policia ka te drejte te 

inspektoje trajnimin, ata nuk e administrojne apo certifikojne ate. Edhe shkalla ne te 

cilen policia monitoron trajnimin ndryshon shume nga qarku ne qark. 89 Edhe pse nje 

shoqate tregetie eshte krijuar se fundmi nuk mendohet te kete zhvilluar nje kod sjellje 

per anetaret e saj apo te kete rritur standartet. 

Nje manual i pergatitur nga MB per KRSF-te jep instruksione per perdorimin e forces 

se rojeve, ku kerkohet: 

Roja te perdore minimumin e forces se kerkuar. Kjo nenkupton se forca ushtrohet 

menjehere ne rrethana ku duket te jete e nevojshme dhe ushtrimi i dhunes ndalon 

menjehere me zhdukjen e atyre rrethanave. Shkalla dhe intesiteti i forces varen nga 

rezistenca dhe mjetet e kundershtarit. 90 

Manuali thekson se armet e zjarrit mund te perdoren vetem ne ‘raste ekstreme’ per 

mbrojtjen e jetes se rojes, te jeteve te tjera, ose per te parandaluar shkaterimin e 

pasurive dhe pronave per te cilat ata jane te ngarkuar. Gjithsesi, mendohet se 

legjislacioni qe qeveris KRSF do te perfitonte nga shpjegime dhe perpunime te 

85 Ne pergjithesi, individet nuk ndjejne nevojen te kontraktojne nje KRSF per mbrojtje personale. Si rregull, nese nje person merr 

nje kercenim per jeten e tij ose pronen e tij ai kerkon mbrojtje te perkohshme nga policia e shtetit. Policia e shtetit zakonisht 

siguron mbrojtje edhe politikaneve. 

86 Ligji kerkon qe drejtuesit teknike dhe punonjesit e KRSF te jene qytetare shqiptare dhe te kene leje te perhershme qendrimi 

ne Shqiperi. Ligji Nr 8770, date 19 Prill 2001, ‘Mbi Sherbimet e Ruajtjes dhe Sigurise Fizike,’ Neni 2, Paragrafi 2. (Gazeta 

Zyrtare Nr 23, Maj 2001). 

87 Shiko Faqen, Op Cit.. Ndikimi KRSF ne parandalimin e krimit u permend dhe nga zyrtare te Policise se Shtetit te intervistuar si 

dhe ne fjalimin e Drejtorit te Perjgithshem te Policise se Shtetit ne takimin me administratore te KRSF ne 6 Dhjetor 2004. 

88 Op cit Page et al. 

89 Ibid. 

90 Tusha, P dhe Softa, F, Shoqerite e ruajtjes, (Europa, 1997), p. 53.


metejshme mbi perdorimin dhe dorezimin e armeve te zjarrit, kur mendohet qe armet 

e zjarrit qe jane aktualisht ne perdorim nuk jane te pershtatshme per sigurimin e 

punes. Administratore te ndyshem dhe drejtues teknik te KRSF keshilluan 

zevendesimin e pushkeve luftarake Kallashnikov me arme qe jane me pak te renda per 

tu mbajtur dhe te nje kalibri te ulet. 

Pavaresisht standarteve le ulta te profesionalizmit, nje ekzaminim i raporteve te 

medias per keto vitet e fundit, tregon vetem pak raste te punonjesve te KRSF-ve te kene 

perdorur force, te kene kryer krime apo te kene abuzuar me te drejtat e njeriut. Per 

shembull, ne 23 Janar 2005 nje punonjes i KRSF qe jeton ne Shkoze, 6 km larg Tiranes, 

u perfshi ne nje grindje me arme per te drejtat mbi pronen dhe qelloi mbi dy njerez, 

duke vrare njerin prej tyre dhe plagosur tjetrin. 91 Fakti qe ky incident ndodhi jashte 

orarit te detyres se punonjesit ve ne pyejte edhe mencurine per te lejuar punonjes te 

KRSF t’i marrin armet e kompanise me vete ne shtepi, dhe per kontrollet per 

eksperiencen qe u behen punonjesve te rinj. OJQ qe punojne per te drejtat e njeriut ne 

Shqiperi nuk kane raportuar, per ndonje perdorim te tepert force ose armesh zjarri, ne 

rregjistrat e tyre. 92 Ne 2004 Drejtori i Pergjithshem i Policise citoi dy raste kur 

punonjesit e KRSF kishin perdorur armet e tyre ne menyre te paligjshme dhe 57 raste 

veniesh gjobash ndaj administratoreve, drejtoreve teknike dhe punonjesve. 93 

Fakti qe rojet e sigurise fizike lejohen ligjerisht te mbajne arme ushtarake, te perdorin 

armet e tyre dhe t’i mbajne ato ne shtepi, sjell me vete rrezikun e keqperdorimit te 

armeve ne mjedisin familjar. Duke qene se krimi i organizuar eshte nje problem 

domethenes ne Shqiperi, dikush mund te mendoje se ka lidhje ndermjet grupeve 

kriminale dhe KRSF dhe madje per ato kompani te veprojne si mburoja ndaj krimit. 

Megjithate nuk duket te kete ndonje evidence te forte per te mbeshtetur nje lidhje te 

tille. Lidhjet politike mund te jene me shume problem dhe shume deklarata jane bere 

se ne vitet e para pas aprovimit te ligjit per KRSF, licensat per te drejtuar nje kompani 

te tille i jepeshin vetem mbeshtetesve te Partise Demokratike, e cila ishte ne pushtet ne 

ate kohe. 94 Ndoshta me shume problematike sesa sektori formal jane individet e 

shumte qe ofrojne te japin sherbime sigurimi kundrejt nje pagese. Ata zakonisht 

punesohen nga kompani me te vogla qe nuk ia lejojne vetes ose nuk duan te paguajne 

per nje KRSF. Duket qarte se keta individe punojne jashtej kornizes se rregullores dhe 

ndoshta me arme pa leje, dhe edhe pse kjo mbetet per tu provuar. 95 Eshte gjithashtu 

nje praktike e zakonshme per kompanite dhe organizatat e mesme te punesojne si roje 

sigurie individe ne borderone e kompanise sesa te lidhin nje kontrate me nje KRSF. Kjo 

praktike nuk mbeshtetet nga ligjet perkatese dhe si rrjedhim eshte e paligjshme. 

1.10 Ndikimi 

politik dhe 

social i 

reformes 

ushtarake 

Ne Dhjetor 1992 Shqiperia u be vendi i pare i EQL qe kerkoi anetaresim ne NATO dhe 

eshte angazhuar me pas ne nje detyre teper kerkuese duke u perpjekur te permbushe 

standartet e vena nga NATO. 96 Edhe pse ushtaraket kane shprehur pakenaqesite e tyre 

me kontrollet civile, 97 mund te argumentohet se ndoshta kjo eshte nje shprehje 

pakenaqesie ndaj perpjekjeve per ta perdorur ushtrine per qellime dhe beteja politike. 

Per shembull, nje sere njesish ushtarake u raportuan te mos ishin te gatshem te 

qellonin civilet gjate pasigurise se 1997. Gjithsesi nuk eshte vetem PD qe pushoi 

personelin ushtarak per shkak te lidhjeve te tyre politike. Kur PS mori pushtetin ne 

1997, nje nga veprimet e saj te para ishte pushimi i 1,500 oficereve qe kishin lidhje 

91 Topollaj D & Karaj V, ‘Si me qelluan per nje cope toke,’ Panorama, 24 Janar 2005. 

92 Interviste me Prof. Dr.Valentina Hysi, Komiteti Shqiptar i Helsinkit, 27 Janar 2005; Edmond Prifti, Grupi Shqiptar i te Drejtave 

te Njeriut, 21 Janar 2005. 

93 Fjalimi nga Drejtori i Pergjithshem i Policise se Shtetit, 6 Nentor, 2004. 

94 Op cit, Page et al. 

95 Ibid. 

96 Qe nga mesi i viteve 1990, MB Shqiptare ka paraqitur Programe Individuale Partneriteti nen Plan Veprimi Anetaresues te 

OTAV per PpP . Greenwood D, Transparence dhe Besueshmeri ne Mbrojtjen e Europes Juglindore (George C. Marshall 

Association, Bullgari, 2003). 

97 Op cit Bahaja.


politike me PD. 98 Eshte ndoshta si rezultat i ketyre incidenteve, pervec normave 

nderkombetare, qe Neni 168 i Kushtetutes Shqiptare te 1998 i ben thirrje FASH te jete 

neutrale ne ceshtjet politike, ne vend qe te administrohet nga kontrolli civil. 

Pavaresisht nga veshtiresite e manifestuara te vena re ne reduktimin e personelit 

ushtarak ne njefare menyre, eshte e mundur ta shohim FASH si ‘nje nga, per te mos 

thene, sektori me i suksesshem ne procesin e reformes”. 99 Ne periudhen 1992–1997,u 

raportua nje renie prej 66 per qind e numrit te personelit ushtarak, dhe gjithashtu nje 

renie morale kur oficeret me experience dhe miqte e vjeter u larguan, kushtet e jeteses 

u perkeqesuan dhe u dobesua ‘pronesia’ e e politikaneve mbi ushtrine. 100 Personeli 

ushtarak ne sherbim dhe ne pension kishte gezuar kushte te privilegjuara jetese nen 

rregjimin e Hoxhes, dhe tani me ardhjen e reformes, ish-personeli dhe ai aktual 

ndjejne te kene humbur konsiderueshem. 

Nje mungese programesh ritrajnimi per ushtarakun ka bere qe disa ish ushtarake te 

ndjejne justifikojne pjesemarrjen e ish kolegeve te tyre ne aktivitete kriminale si 

trafikimi i armeve. 101 Sic u deklarua me siper, disa nga ish personeli I sigurise dhe ai 

ushtarak qe organizuan grabitjen e depove te armeve ne vitin 1997, ishin te interesuar 

ne perfitimet qe do kishin nga shitja e ketyre armeve me teper sesa nga nxitja e nje 

kryengritjeje politike. Elez Biberaj ka argumentuar se ish ushtarake shqiptare, police 

dhe agjente sekrete u angazhuan ne aktivitete kriminale te krimit te organizuar 

transnacional 102 , ndersa te tjere qe kane verejtur se aktivitetet e tyre te kontrabandes 

mund te mos jene vezhguar nga personeli shteteror per arsye ideologjike (psh, nese 

armet coheshin kontrabande ne KLA), per perfitime ose arsye te tjera personale (psh, 

eshte perfshire nje anetar i familjes). 103 Fakti qe aftesite dhe kontaktet e fituara gjate 

karrieres ushtarake mund te transferohen ne menyre te suksesshme ne boten e krimit 

te organizuar dhe aktivitetet e trafikimit, nuk eshte nje problem vetem per Shqiperine. 

Eshte zbuluiar edhe ne pjese te tjera te ish bllokut komunist dhe me gjere. 104 Nevojiten 

te merren masa te metejshme per t’u siguruar qe ky shteg tranzicioni te mbyllet per 

personelin ish ushtarak dhe qe krimi i organizuar dhe aktivitetet e trafikimit te mos 

perfshijne personelin ne sherbim. 

1.11 Armet, 

grushtet e 

shtetit dhe 

zgjedhjet 

Mbikqyrja parlamentare ka qene viktime e panorames se ashper bipartizane politike 

ne Shqiperi, me PD qe bojkotonte Parlamentin Shqiptar per pjesen me te madhe te 

kohes kur PS ishte ne pushtet. 105 Megjithese ka patur perpjekje te perseritura per 

zgjedhje dhe anashkalime te parlamentit, sikurse nje analist shkruan ne 1999, ka patur 

gjithashtu disa “tregues qe elemente te Partise Demokratike te cilet ishin te gatshem te 

perdornin metoda jashte-politike ne perpjekje per te rifituar pushtetin”. 106 Pas fitores 

se zgjedhjeve 1997, Partia Socialiste pretendoi ne disa raste qe cilat Berisha dhe PD 

planifikuan te organizonin nje grusht shteti. Per shembull, arme zjarri ishin 

shperndare nga mbeshtetesit e PD ne nje numer te madh rastesh ne 1998, me episode 

ne Shkoder gjate muajit Shkurt dhe ne Tirane gjate muajit Shtator te cilat u etiketuan 

si “perpjekje per grusht shteti” nga Qeveria e PS – nje pretendim ky i mohuar me force 

nga ana e PD-se. 107 

98 Op cit Bumçi, p. 6. 

99 Kajsiu B, ‘Transparence dhe Besueshmeri ne qeverisje’, ne Reformen e Mbrojtjes dhe Sektorit te Sigurise ne Europen 

Juglindore: Veshtrim i brendshem dhe PErspektivat – Shqiperia: Nje studim vete-vleresimi, (DCAF, 2003), f. 120. 

100 Op cit Bahaja. 

101 Interviste, perfaqesues i OJF, 25 Prill 2005. 

102 Op cit Biberaj, f. 322. 

103 Op cit Grupi i Krizave Nderkombetare, f. 13. 

104 Per shembull, shiko: Armet tregtohen tranzit ne rajonin e detit Balltik (Saferworld, 2003); op cit Bebler; op cit Davis, Hirst dhe 

Mariani; Galleotti M, ‘Ushtria Kriminale e Rusise’, Revista Inteligjente Jane, 11(6), Qershor 1999, pp. 8–10; Galleotti M ‘Sfida 

e ‘sigurimit te bute’: Krimi, korrupsioni dhe kaosi’, ne Sfidat e Reja te Sigurise ne Europen Post-Komuniste: Sigurimi i Eurpoes 

Lindore, eds Cottey A and Averre D, (Shtypi i Universitetit te Mancesterit, 2002), pp. 151–71. 

105 Midis 1997 dhe 2003, PD bojkotoi parlamentin ne disa raste dhe per periudha te gjata. 

106 Smith M A, Albania 1997–1998, (Qendra per Studimet e Konflikteve S42, 1999), fq. 3. 

107 Ibid; op cit Bowcott; op cit Coleman; op cit Pettifer, 1998.


I fundit i ketyre episodeve u shoqerua dhe me vrasjen e nje anetari te kryesise se PD-se, 

Hajdari ne Shtator te 1998. PD asokohe pretendoi se pas kesaj vrasjeje ishin anetare te 

PS-se. Ndaj kur ne vitin 2002 hetimet per angazhim ne aktivitete ilegale te Kryetarit te 

Sherbimit Kombetar Informativ, Fatos Klosi nuk provuan gje per perfshirjen e tij ne 

vrasjen e Hajdarit, PD bojkotoi raportin perfundimtar mbi Klosin si dhe nisi nje 

bojkot tjeter ndaj Parlamentit ne Janar 2003. 108 Pavarsisht faktit se Biberaj thekson qe 

transferimi i pushtetit nga socialistet tek PD ne 1992 ishte “konsiderueshem paqesor 

dhe gradual”, trembedhjete vitet e shkuara kane shenuar nje nivel te larte polarizimi 

dhe mos-bashkepunimi midis dy partive kryesore gje qe ka vonuar zhvillimin e 

praktikave demokratike brenda Shqiperise, 109 shoqeruar me lufte per pushtet mes PDse 

dhe PS-se qe ka patur si pasoje thellimin e paralizes politike. 110 

Sipas vezhguesve nderkombetare, pavaresisht disa situatave me dhune dhe kercenime, 

procedurat zgjedhore dhe metodat e kryerjes se fushatave jane permiresuar ne cdo 

proces gjedhor lokal dhe kombetar qe prej vitit 1997. Zgjedhjet parlamentare te vitit 

2005, u pane nga vezhguesit nderkombetare si nje test kufi per proceset demokratike 

ne Shqiperi, meqenese u parashikuan se do te ishin shume afer me rezultatet – nje 

sondazh paraprak i ndermarre ne 26 Qershor 2005 i dha respektivisht PD-se dhe PS-se 

35 dhe 34 per qind. 111 Fushata zgjedhore u turbullua nga raporte te ndryshme mbi 

kercenime dhe sulme ndaj kandidateve apo mbeshtetesve te partive te ndyshme, 112 dhe 

ne diten e zgjedhjeve nje vezhgues i Partise Republikane, qe mbante dhe vete nje arme, 

u qellua per vdekje ne qendren e tij te votimit ne Tirane. 113 Disa vezhgues 

nderkombetare theksuan elementet pozitive te kesaj fushate elektorale, 114 dhe 

vleresimi i pergjithshem nderkombetar ishte qe keto zgjedhje ishin ‘pjeserisht’ ose ‘ne 

pergjithesi korrekte’. 115 

1.12 

Transparenca 

Nje nga problemet kryesore me perqasjen fituesi-merr-gjithshka ne politike, i 

pershtatur ne Shqiperi, eshte qe ka deshtuar rrenjosja e mbikqyrjes parlamentare. 

Kritika apo kerkesa per amendemante te rendesishme ne legjislacionin vendas duket se 

ka mbetur nje atribut vetem i opozites apo fraksioneve te saj. Meritat e vecanta, sfidat e 

legjislacionit, apo strategjive kombetare nuk debatohen apo vleresohen nga 

parlamentaret e Shqiperise. Ne vijim, fakti qe seksione te medha te medias kufizojne 

diskutimin e ceshtjeve aktuale vetem tek ato ne lidhje me vrasjet, polemikat politike 

dhe lajmet sensacionale, nuk ndihmojne ne informimin e gjere te publikut dhe 

pajisjen e tij me informacionin e duhur per tu angazhuar ne jeten politike te vendit. 

108 Op cit International Crisis Group, 2003, p. 4. 

109 Ibid; op cit Greenwood. 

110 Per shembull shiko: Aliaj I, ‘Shqiperia: Lufte e brendshme qe percakton qeverine’, IWPRBCR 450, 6 August 2003, 

, 18 May 2005; Harizaj E, ‘Berisha germon marreveshjet e bashke[punimit’, IWPRBCR 397, 13 

January 2003, , 18 May 2005; Ilirjani A, ‘Shqiperia dhe Bashkimi Evropianb’, Mediterranean Politics, 

9(2), 2004, pp. 258–264; Ilo M, ‘Bsalothazhi Shqiptar shkakton stuhine politike’, IWPRBCR 126, 21 March 2000, 

, 18 May 2005; op cit International Crisis Group, 2003; Nazi F, ‘Shpresa e Perendimit – qe brezi I ri do 

te silllte normalitet ne skenen politike shqiptare – eshte venitur’, IWPRBCR 83, 12 October 1999, , 18 

May 2005; Semini L, ‘Shqiperia: Bllokimi politik I thyer’, IWPRBCR 345, 26 June 2002, , 18 May 

2005; Semini L, ‘Shqiperia: Lufta e brendshme politike kercenon ekonomine’, IWPRBCR 315, 6 February 2002, 

, 18 May 2005; Shameti S, ‘Shqiperia: Lufta per pushtet del ne krye’, IWPRBCR 467, 6 November 

2003, , 18 May 2005. 

111 Sondazh publik Zgjedhje 2005: {Permbledhje te detajeve kyce (Mjaft dhe Gallup International, Tirana, 26 Qershor 2005), fq. 

15. 

112 Musta S, ‘Fushata e zgjedhjeve ne Shqiperi shnderrohet ne rrezik’, IWPRBCR 561, 23 June 2005, , 24 

August 2005. 

113 ‘Nje zyrtar I Partise Republikane u vra per arsye politike’, Ceshtje te Krimit dhe Korrupsionit ne Shqiperi, 2–8 Korrik 2005. 

Burimi: Shekulli, 5 Korrik 2005. ‘Vezhguesi I Partise Republikane vdes ne diten e zgjedhjeve ne Shqiperi’, Shebimi monitorues 

i BBC, United Kingdom, 5 Korrik 2005. Burimi:Shekulli,Tirana, ne shqip, 4 Korrik 2005, p. 7. Prezumimet e ndryshme qe 

gazetaret ngriten nuk preku asnje cedshtjen se pse nje vezhgues diten e zgjedhjeve mbante me vete nje arme zjarri. 

114 Sipas nje raporti, PAMECA pohon se policia e shtetit ishte ‘efektshem e menaxhuar dhe organizuar’ gjate zgjedhjeve dhe 

puna e tyre u krye ‘ ne menyre te paanshme dhe ne perputhje me kerkesat e bera ndaj saj’, Sherbimi Monitorues i BBC, 

United Kingdom, 5 Korrik 2005. Burimi: Agjensia e lajmeve ATA Tirana, ne anglisht, 1400 gmt, 5 Korrik 2005. 

115 Rrjeti Evropian i Organizatave qe monitorojne zgjedhjet, BE dhe OSBE bene keto vleresime. Per shembull shiko: ‘Zgjedhjet 

shqiptare permbushen pjeserisht standartet demokratike – perditesim OSBE’, AFX Europe (Focus), 4 July 2005; ‘Shefi I 

Politikave te jashtme te BE kerkon proven e zgjedhjeve shqiptare’, AP Worldstream, 4 July 2005; ‘Trupi ndekombetar i 

monitorimit thote per zgjedhjet shqiptare “ne pergjithesi te drejta”’, Sherbimi monitories i BBC, United Kingdom, 4 Korrik 

2005, Burimi: TV Shqiptare, Tirana ne Shqip, 0600 gmt, 4 Korrik 2005; ‘Monitoruesit nderkombetare, kritike ndaj zgjedhjeve 

ne Shqiperi’, AP Worldstream, 4 Korrik 2005.


Pa dyshim qe nje nga problemet per te arritur nje angazhim me te madh te opiniont 

publik, dhe nje debat te informuar mbi ceshtjet e qeverisjes ne Shqiperi, eshte qe 

sistemi baze i te dhenave te informacionit kombetar mungon. Per shembull, kur te 

dhenat ju dhane ekipit te ketij studimi, gati cdo i intervistuar i huaj por dhe shume te 

intervistuar vendas terhoqen vemendjen e studiuesve ne lidhje me mungesen e besimit 

ne shifrat shqiptare. Duhet shenuar, megjithate qe mungesa e besimit ndaj ketyre te 

dhenave nuk i atribuohet detyrimisht veprimeve me qellim te dyshimte, por me 

shume veshtiresive te komunikimit ne kohe reale dhe mbajtjes/rregjistrimit korrekt te 

te dhenave ne Shqiperi. Per shembull kur SHBA, zbuloi se rezultatet mbi programin e 

shkaterrimit MANPAD, te financuar nga SHBA ne Shqiperi, ishin dy MANPADs me 

pak se sa kishin deklaruar shqiptaret se kishin, ata i kerkuan shpjegimet perkatese 

Qeverise Shqiptare. Rezultati ishte qe dy njesite e MANPAD ‘te humbura’ ishin 

raportuar si te shkaterruara perpara se programi i financuar nga SHBA te fillonte. Ky 

informacion, thjesht nuk kishte mberritur tek ata qe pergatiten projektin e MANPAD 

per Shqiperine ne SHBA. Ky eshte vetem nje shembull i problemeve qe hasen si 

rezultat i infrastruktures se dobet ne komunikimit ne Shqiperi.

2 

Pasojat e Armeve te 

Vogla dhe te Lehta (AVL) 

NJË NGA GJETJET MË DOMETHËNËSE te ketij raporti, dhe qe jep nje panorame te 

dobishme te nje sere pasojash ne lidhje me armet ne shoqerine shqiptare, ishte qe 7.2 

per qind e te pyeturve pergjate Studimit te ISO 2005 pohuan qe ata apo ndonje anetar i 

familjes se tyre kishin qene pergjate dymbedhjete muajve te fundit viktima te nje 

krimi, dhe pothuajse te gjithe keto krime (te pakten 84.7 per qind, duke mos perfshire 

vrasjen, grabitjen e personit dhe krime ‘te tjera’) perfshinin nje arme zjarri. Sikurse 

tregon edhe grafiku i meposhtem, grabitjet me arme, te qelluarit aksidentalisht dhe 

kercenimet e armatosura, te gjitha se bashku perfaqesojne keqperdorimin me te 

zakonshem te armeve te zjarrit. Nderkohe qe 0.6 per qind e te pyeturve raportuan qe 

nje anetar i familjes se tyre kish qene qelluar me paramendim, 0.5 per qind munden te 

raportojne nje vrasje per qelime hakmarrjeje apo nje vrasje tjeter midis anetareve te 

familjes (shumica me e madhe e te cileve, ka shume mundesi te kene qene kryer me 

arme zjarri). 116 

A keni qenë ju apo ndonjë anëtar i familjes suaj viktimë e krimeve të mëposhtëme gjatë 

12 muajve të fundit 

100 

90 

80 

70 

60 

50 

40 

30 

20 

10 

0 

Jo/Nuk e di 92.8% 

Vjedhje me armë 2.4% 

I qëlluar aksidentalisht 2.3% 

Kërcënimi me armë 2.3% 

I qëlluar qëllimisht 0.6% 

Grabitje 0.4% 

I vrarë për hakmarrje 0.3% 

I vrarë 

(duke përjashtuar vrasjet për hakmarrje) 0.2% 

Tjeter 0.2% 

116 Sipas raporteve ne 1998, 87.6 perqind e plagosjeve te qellimshme me pasoje vdekjen ne Shqiperi shkaktoheshin nga armet e 

zjarrit. Krug E G et al, Raport boteror per Dhunen dhe Shendetin, Organizata Boterore e Shendetesise, 2002).


Keto gjetje mund te krahasohen me ato te raportit te vitit 2004 te titulluar Siguria 

Njerezore ne Shqiperi, ne te cilin raportohet qe 2.4 per qind e te pyeturve ishin perfshire 

ne incidente me arme zjarri, nderkohe qe 34 per qind e te pyeturve pohuan se ata 

mendonin qe nje e qelluar aksidentale apo e qellimshme ishte nje risk i larte i sigurise 

ne Shqiperi. 117 

Megjithe sasine dhe besueshmerine e kufizuar te te dhenave ne dispozicion mbi 

pasojat fizike dhe mendore te armeve ne Shqiperi, shifrat me te fundit tregojne qe 

Shqiperia qendron me lart se mesatarja e Evropes Lindore e Qendrore. Grabitja me 

arme apo banditizmi te cilat ishin tipike pas turbullirave te 1997 jane rreziqe ne 

pakesim por ende serioze, e nderkohe qe eshte e veshtire te vleresosh implikimet e 

shifrave, krimi i deklaruar eshte ende ne rritje. Ne menyre te ngjashme, raporti i 

vetvrasjeve te kryera me arme zjarri ne Shqiperi eshte konsiderueshem me i larte sesa 

mesataret globale te matura ne vitin 1998. Ky fakt sugjeron (por nuk provon) impaktin 

negativ te aksesit ndaj armeve, vecanerisht kur konfliktet mbi pronat, xhelozia, 

alkolizmi dhe depresioni gjenerojne nje rrezik per dhune apo vetvrasje. Nje pasoje e 

tille sugjerohet gjithashtu edhe nga analiza e informacionit cilesor ne raportet e 

mediave shqiptare mbi incidentet me arme zjarri nga viti 2002–2005.Ka pak 

monitorim te besueshem te dhunes familjare, por informacionet ne dispozicion 

sugjerojne qe kjo lloj dhune mund te jete e shperndare ne menyre alarmante, dhe 

perfshin perdorimin e armeve te vogla e te lehta mbi baze te rregullt. Nje mbledhje me 

e mire informacioni ne lidhje me keto ceshtje do te ndihmonte ne qartesimin e 

veprimeve me te efektshme ne keto fusha. 

Gjithashtu domethenes eshte treguesi i qarte nga informacioni i siguruar nga dy 

spitale qe shtrimet si rezultat i plagosjes me arme zjarrit jane ne nje zbritje te 

qendrueshme, gje qe mund te reflektoje suksesin e mbledhjes se armeve qe prej 1997,e 

qe con ne renien e aksesit ndaj tyre. Ne menyre te ngjashme, shifrat e Ministrise se 

Brendshme, ne lidhje me pergjakjet me arme zjarri dhe vrasjet per shkak te 

gjakmarrjes tregojne gjithashtu nje renie te qendrueshme. Per me teper, intervistat ne 

fokus grupet e zhvilluara per kete raport tregojne nje ndjenje qe ‘qytetaret e mire’ jane, 

nga dhe me se shumti, mjaftueshem te sigurt nga kriemet e dhunshme. Duket keshtu 

qe niveli i krimeve te dhunshme po bie ndjeshem ne Shqiperi, dhe nuk perben nje 

shqetesim te perditshem te familjes shqiptare. Nje pikepamje, mbi rendesine dhe 

impaktin e posedimit te armeve ne Shqiperine bashkekohore u ofrua nga nje i 

intervistuar ne Ministrine e Puneve te Jashtme, i cili nenvizoi se nese do te rendisnim 

rreziqet per sigurine njerezore ne Shqiperi, armet do te vendoseshin poshte te gjithe te 

tjerave – si ndotja qe mund te kategorizohet si konstante por e nje niveli te ulet 

kercenimi. 118 Megjithate, me te pakten 6.1 perqind te familjeve, qe pohojne ne studimin 

e zhvilluar se kane patur nje eksperience krimi me arme zjarri ne dymbedhjete muajt e 

fiundit, mbetet e qarte se progres i metejshem per reduktimin e mundesive te te 

paturit, dhe keqperdorimin e armeve eshte i nevojshem, ne varg me me te tjera masa 

qe do te rrisnin sigurine publike dhe besimin, dhe vazhdojne te kete potencial per 

forcimin e renies se nivelit te ketyre krimeve te dhunshme. 

2.1 Fatkeqesite 

nga armet e 

zjarrit 

Per fat te keq perderisa nuk ka nje sistem qe te rregjistroje dhe monitoroje, c’raport i 

gjithe vrasjeve kryhen me arme zjarri, statistikat me te fundit te detajuara kombetare 

per fatkeqesite nga armet e zjarrit, qe ekipi i studimit mundi te siguroje ishin ato te 

1998, te cilat ishin perdorur edhe nga Organizata Boterore e Shendetesise per Raportin 

Boteror mbi Dhunen dhe Shendetin (2002). 119 Sipas ketyre shifrave 741 nga 846 demtime 

117 Instituti I Studimeve Bashkekohore, dhe Qendra per Studime Rurale, Siguria Njerezore ne Shqiperi, (Pergatitur per Programin 

per Zhvillim te Kombeve te Bashkuara, Nentor 2003), fq. 42. 

118 Interviste me zyrtar te Ministrise se Jashtme, 24 Prill 2005. 

119 Krug E G et al, Raport Boteror mbi Dhunen dhe Shendetin, (Organizata Boterore e Shendetesise, 2002).


te qellimshme qe paten si pasoje vdekjen, vrasjet dhe vetvrasjet perfshine nje arme 

zjarri. 120 Me fjale te tjera, 87.6 perqind e rasteve te vrasjeve pa paramendim, vrasjeve 

me paramendim dhe vetvrasjeve perfshinin nje arme zjarri. Thene ndryshe, ishin 

gjithsej 22.1 fatkeqesi nga arme zjarri per 100,000 persona. Nga keto 741 raste, 591 ishin 

raportuar si vrasje, 98 si vetvrasje, 50 si te paqellimshme dhe 2 te papercaktuara. 

2.1.1 Vrasjet me arme 

zjarri 

Nga 660 vrasjet e raportuara ne raportin e OBSH, 89.5 perqind e tyre ishin kryer me 

arme zjarri. Megjithate, ndoshta per shkak te mekanizmave te raportimit, OBSH 

pohon 87 vrasje me shume se sa shifrat e Ministrise se Rendit Publik te asaj kohe, ne 

1998 (sikunder tregohet ne grafikun e meposhtem). 

Vrasjet e raportuara që nga viti 1997 (Burimi: Ministria e Rendit Publik) 

2000 

1500 

1542 

1000 

500 

573 

496 

275 

208 179 144 119 

0 

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 

Megjithese ka patur nje renie te vazhdueshme te vrasjeve qe prej 1997, ne mungese te 

statistikave treguese, ekipi studimor eshte i paafte te raportoje nese perqindja e 

vrasjeve te kryera eshte rritur apo ulur nga niveli prej 89.5 perqind ne 1998. Por sipas 

nje raporti te Policise se Tiranes, ne 2004 njezet vrasje ishin kryer brenda qytetit duke 

perdorur arme zjarri, sikurse nje grabitje me arme e cila perfundoi ne nje tragjedi. 121 

Ne vijim ka patur edhe 93 raste te tjera te raportuara si tentative per vrasje, 22 plagosje, 

dhe 339 krime te tjera me persona ndaj te cileve ishte perdorur nje arme zjarri. Ky 

raport gjithashtu nenvizon nje rritje te vjedhjeve dhe vetvrasjeve duke perdorur 

hanxhare, thika dhe ‘arme te ftohta’. 

Kryebashkiaku i Fierit, Baftjar Zeqo, informoi ekipin studimor se shumica e vrasjeve 

ne Fier ishin kryer me arme zjarri. 122 Ai besonte se keto vrasje ishin kryer per 

hakmarrje, dhe nga anetare te grupeve te krimit te organizuar. Sipas Robert Metaj, 

Drejtor i Kirurgjise ne Spitalin e Fierit, numri i shtrimeve te personave te plagosur me 

arme zjarri ishte rriyur pergjate stines se veres, periudhe kjo – thekson ai – e njohur per 

kthimin e emigranteve shqiptare ne Fier. 123 Sipas mendimit te tij rritja e ketij numri 

eshte rezultat i hakmarrjeve ose vrasjeve per ‘biznese kriminale’. Ai shton gjithashtu se 

eshte shtuar kohet e fundit dhe numri i femrave te vrara me arme zjarri, dhe atyre te 

raportuara si te vetvrara. Ne te njejten kohe, numri i plagosjeve te shkaktuara permes 

festimeve me arme gjate ceremonive dasmore dhe festave te tjera familjare duket se ka 

rene. Ne pergjithesi, vrasjet me arme zjarri jane te renditura te dytat ne demet 

njerezore pas vdekjeve per shkak te aksidenteve rrugore ne Fier. Ne Berat u informuam 

qe nga tri vrasjet te ndodhura gjate gjashte muajve te pare te 2005, njera prej tyre ishte 

kryer me arme zjarri, ne perputhje me tendencat e fundit te vrasjeve ne rajonin perreth 

Beratit, nga te cilat nje e treta ishin kryer me arme zjarri. 124 Megjithate ne Gjirokaster 

120 Ibid, p. 322. 

121 Burimi: ‘Sondazh mbi mbledhjen dhe dorezimin e armeve, municioneve dhe materialeve te tjera ushtarake pergjate 

periudhes 1997–2004’, Drejtoria e Policise Tirane, 2 Mars 2005. 

122 Interviste me nepunes te pushtetit vendor, 12 Maj 2005. 

123 Interviste, Metaj, 15 May 2005. 

124 Interviste, zyrtar i spitalit, 29 Korrik 2005.


armet te parregjistruara, mendoheshin se jane perdorur vetem rreth 10 perqind te 

plagosjeve dhe fatkeqesive askidentale apo te qellimshme. 125 

2.1.2 Vetvrasjet me 

arme zjarri 

Sipas raportit te OBSH-se Raport Boteror mbi Dhunen dhe Shendetin (2002), ne nje 

nivel 2.9 ne 100,000 vete, kuota e vetvrasjeve te kryera me arme zjarri ne Shqiperi ishte 

me e ulet se niveli ne Ameriken Veriore, por me i larte se zona te tjera te botes, sipas te 

dhenave te marra gjate periudhes 1997–1999, sikurse tabela e meposhtme tregon. 126 

Shkalla e vetëvrasjeve me armë zjarri për çdo 100.000 banorë 

(Burimi: Organizata Botërore e Shëndetësisë, 2002) 

6 

5 

4 

3 

2 

1 

0 

Shqipëri 2.9 

Afrikë 0.59 

Amerika Latine dhe Karaibet 1.13 

Amerika e Veriut 5.52% 

Lindja e Mesme 0.06% 

Europa Qendrore-Lindore 1.41 

Bullgaria 0.83 

Europa Perëndimore 1.66 

Azia Juglindore 0.1 

Azia e Paqësorit 0.39 

Bota 0.81 

Sipas raportit te OBSH-se, ne 1998, gati njezet perqind e vrasjeve te qellimshme ishin 

vetvrasje, nderkohe qe gati trembedhjete perqind e te gjitha fatkeqesive me arme zjarri 

ishin raste vetvrasjesh. Ne nivel te pergjithshem, kuota e Shqiperise eshte 6.5 ne 

100.000 vete ne 1998 127 , nen mesataren Evropiane (13.6 per meshkujt dhe 4.3 per femrat 

1999–2001). 128 Tabela e meposhtme tregon shifrat e OBSH-se per numrin e 

pergjithshem te vrasjeve ne 1998 sipas gjinise dhe grupmoshes, dhe deshmon se 98 nga 

nje total prej 165 vrasjesh ishin te kryera me arme zjarri. 

Tabela 1: Vetvrasjet e kryera ne Shqiperi ne 1998 129 

Femra Meshkuj Totali 

Vetvrasjet 61 104 165 

Vetvrasjet ne moshen 5–14 vjec 1 2 3 




Vetvrasjet ne moshen mbi 60 vjec 4 10 14 

Vetvrasjet për nje popullatë 100.000 3.6 7.1 6.5 

Vetvrasjet e kryera me arme zjarri – – 98 

Me permiresimin e kontrollit epidemologjik, me me shume te dhena te sakta te 

mbledhura pergjate viteve do te behet e mundur nje analize me e besueshme e 

tendencave te pergjithshme. Ne mungese te ketij kontrolli, ekipi studimor ishte i paafte 

te gjeneroje nje shifer te perafert te vetvrasjeve te kryera ne Shqiperi me arme zjarri qe 

prej 1998. Megjithate shifrat e OBSH-se per vitin 1998, tregojne se me teper se 59 

perqind e vetvrasjeve ne Shqiperi jane kryer me arme zjarri. Kjo qendron shume me 

lart se mesatarja boterore 19.5 perqind e vendeve ku te dhenat jane te disponueshme 

125 Interviste, zyrtar i spitalit, 6 August 2005. 

126 Op cit Krug et al. p.322. 

127 Po aty 

128 Op cit Taylor, Phillips and Bogoz AVALjevic, p. 30. 

129 Op cit Krug et al, pp. 314 and 315.


per vitin 2002 ne raportin e OBSH-se, 130 dhe sugjeron hipotezen qe aksesi ndaj armeve 

te zjarrit eshte shume i lehte per personat ne rrezik vetvrasje. Kjo duket se ka qene 

situata aktuale perderisa shifrat qe i referohen vitit pas grabitjes se me shume se nje 

milion arme te vogla e te lehta. Efekti i grumbullimeve pasuese te armeve mbi nivelin e 

vetvrasjeve, nuk mund te percaktohet pa nje informacion rutine dhe mekanizmat e 

mbledhjes dhe raportimit te ketij informacioni nga institucionet qe sigurojne kujdesin 

shendetesor. 

Shifrat nga permbledhjet analitike te medias te perdorura ne kete Studim (perfshire 

ketu me poshte ne sesionin 2.5), tregojne se ne Gazeten Shekulli per periudhen 2002–15 

Maj 2005 jane shfaqur nje mesatare prej 20.2 rastesh te raportuara ne vit te vrasjeve me 

arme zjarri. 131 

2.1.3 Vdekjet 

aksidentale te lidhura 

me armet e zjarrit 

Sikurse u tha me lart, 2.3 perqind e te pyeturve raportojne qe ata apo nje anetar i 

familjes se tyre, eshte qelluar aksidentalisht ne dymbedhjete muajt e shkuar, nderkohe 

qe OBSH raporton ne 2002 se ne Shqiperi ne 1998 ka patur 50 vrasje te paqellimshme 

te shkaktuara nga armet e zjarrit (nje vlere 1.5 per nje popullate prej10.000). Shifrat per 

te plagosjet aksidentale nga spitali i Fierit te cilat tregohen ne sesionin 2.2 sugjerojne 

nje renie te lehte ne numra per periudhen 2000–2004, por saktesia e klasifikimit si 

‘aksidentale’ eshte zbatuar korrektesisht ne rastet e raportuara. Mungesa e historive 

mbi aksidentet e lidhura me armet e zjarrit nga gjetjet e hetimeve mediatike sugjerojne 

qe rreziku i aksidenteve te shkaktuara nga armet e zjarrit eshte i nen-raportuar 

sidomos sepse kuota prej 50 vrasjesh ne vit per kete shkak ka mbetur konstante qe prej 

vitit 1998 kur eshte kryer sondazhi i fundit. 

2.2 Plagosjet 

me arme zjarri 

Megjithese nuk ishte e mundur te perftoheshin statistika kombetare autoritare mbi 

plagosjet dhe vrasje me arme zjarri dy spitale individuale, Spitali Ushtarak ne Tirane, 

dhe Spitali i Fierit, na siguruan te dhena te cilat japin nje pershtypje te besueshme mbi 

nivelin e pergjithshem te plagosjeve. Tendenca e plagosjeve te rregjistruara ne total nga 

dy spitalet e siperpermendura ne vitet e fundit (ne rastin e Spitalit Ushtarak per 

1997–Shtator 2005, dhe ne rastin e Spitalit te Fierit per 2000–Mars 2005) tregohet ne 

tabelen e meposhtme si nje renie graduale. 

Plagosje me armë zjarri të regjistruara në Spitalin Ushtarak 1997–Shtator 2005 

1000 

973 

800 

600 

400 

294 

200 

0 

150 

114 

34 

1997 1999 2001 2003 2005 (Q1–3) 

130 Kjo eshte nje perqindje e totalit te mbledhur te te gjithe vetvrasjeve te kryera me arme zjarri ne vendet ku vetvrasjet me arme 

zjarri jane rregjistruar, me shume se sa mesatare e kuotave te vendeve te listuara, te llogaritura nga te dhenat ne op cit Krug 

et al, pp. 314–323. 

131 Kjo mesatare merr ne considerate vlerat mujore ne 4.5 mujat e pare te vitit 2005.


Plagosje me armë zjarri të regjistruara në Spitalin e Fierit 2000–Mars 2005 

60 

50 

51 

40 

33 

30 

20 

19 

23 

28 

10 

8 

0 

2000 2001 2002 2003 2004 2005 (Q1) 

Statistikat e spitalit ushtarak Tirane perfshijne pjesen me te madhe te rasteve te 

plagosjes me arme zjarri nga Shqiperia e Mesme, por vetem rastet me te renda te 

plagosjeve me arme zjarri te Shqiperise se Jugut dhe asaj te Veriut, prandaj 

kategorizimi sipas rajoneve nuk duhet marre si tregues i shperndarjes gjeografike te 

ketyre rasteve. 

Tabela 2: Plagosjet me arme zjarri te rregjistruara nga Spitali Ushtarak 1997–Shtator 2005 132 

Muaji Shqiperia Jugore Shqiperia e Mesme Shqiperia Jugore 

1997 

Plagosje Plagosje Plagosje Plagosje Plagosje Plagosje 

jovdekje- vdekje- jovdekje- vdekje- jovdekje- vdekjeprurese 

prurese prurese prurese prurese prurese 

Janar 4 1 

Shkurt 9 2 

Mars 14 110 23 1 

Prill 32 2 64 6 38 2 

Maj 28 2 59 8 24 1 

Qershor 27 1 61 5 27 7 

Korrik 40 58 1 29 3 

Gusht 21 2 37 1 25 1 

Shtator 13 3 30 4 28 2 

Tetor 1 1 31 2 21 

Nentor 3 2 30 3 5 1 

Dhjetor 2 2 7 6 

Totali 973 

132 Hyrjet ne Spitalin Ushtarak klasifikohen ne pese kategori: trauma, ortopedi, radiologji, semundjet e brendshme dhe 

semundjet infektive. Rregjstri i hyrjeve shenon cdo pranim te ri me nje numer i cili tregon kategorine e trajtimit dhe rregjistron 

informacionin e meposhtem: emrin e pacientit dhe adresen; kategorine e hyrjes ne spital dhe diagnozen e plote; daten e 

hyrjes se pacientit dhe daljen e tij. Pjesa me e madhe e plagosjeve me arme zjarri klasfikohen si trauma, ose ndonjehere edhe 

si raste ortopedie sepse kane te bejne me fraktura. Meqenese numri i klasifikimit tregon vetem nese plagosja ka qene trauma 

apo frakture ortopedike, e vetmja menyre per te marre vesh nese eshte perdorur nje arme zjarri eshte te gjendet informacioni 

ne lidhje me diagnozen e plote te rregjistrimit te individit.


Muaji Shqiperia Jugore Shqiperia e Mesme Shqiperia Jugore 

1999 

Plagosje Plagosje Plagosje Plagosje Plagosje Plagosje 

jovdekje- vdekje- jovdekje- vdekje- jovdekje- vdekjeprurese 

prurese prurese prurese prurese prurese 

Janar 8 19 9 

Shkurt 6 16 8 

Mars 6 10 9 1 

Prill 7 17 3 14 

Maj 1 11 4 

Qershor 4 13 1 9 1 

Korrik 6 10 1 8 

Gusht 2 18 6 

Shtator 5 1 10 5 2 

Tetor 2 9 5 4 

Nentor 1 11 1 5 

Dhjetor 3 1 1 1 

Totali 295 

2001 

Janar 5 7 2 8 

Shkurt 4 5 5 

Mars 3 1 6 

Prill 2 5 4 

Maj 5 3 

Qershor 1 3 6 

Korrik 2 3 6 

Gusht 2 5 1 6 

Shtator 3 10 2 

Tetor 3 5 1 5 2 

Nentor 2 3 1 3 1 

Dhjetor 1 1 5 1 1 

Totali 150 

2003 

Janar 1 4 1 5 

Shkurt 3 3 

Mars 2 6 4 

Prill 3 5 1 

Maj 1 2 3 

Qershor 1 8 1 4 

Korrik 1 7 7 

Gusht 2 6 2 3 

Shtator 2 3 5 

Tetor 1 4 2 

Nentor 1 4 2 

Dhjetor 2 2 

Totali 114


2005 

Janar 2 1 

Shkurt 3 1 1 

Mars 1 1 

Prill 1 

Maj 1 3 1 1 

Qershor 1 3 2 

Korrik 4 

Gusht 1 1 2 

Shtator 3 

Totali 34 

Totali (te 

gjitha vitet) 274 18 776 55 415 29 

1567 

Statistikat e spitalit te Fierit, regjistrojne jo vetem numrin e pergjithshem te 

incidenteve me arme zjarri, te pranuara ne Spitalin e Fierit per periudhen 2000–Mars 

2005,por reflektojne gjithashtu edhe te dhenat gjinore, moshore dhe statistikat 

urbane/rurale te individeve te plagosur. 133 

Tabela 3: Rastet me arme zjarri te pranuara ne Spitalin e Fierit 2000–Mars 2005 

Year 2000 2001 2002 2003 2004 2005 

(Q1) 

Meshkuj 43 29 13 17 23 8 

Femra 8 4 6 6 5 0 

Urban 20 10 7 5 11 3 

Rural 31 23 12 18 17 5 

0–14 vjec 1 2 2 1 4 1 

15–24 vjec 6 8 8 12 4 0 

25–34 vjec 14 7 2 6 5 5 

35–44 vjec 11 12 3 3 2 1 

45–54 vjec 11 4 1 0 2 0 

Mbi 55 vjec 7 0 3 1 10 1 

Mosha e paditur 1 0 0 0 1 0 

‘Gjuajtje aksidentale’ 39 25 19 21 24 6 

‘Gjuajtje aksidentale’ nga meshkuj 34 21 13 15 20 6 

Gjuajtje te qellimshme 12 8 0 2 4 2 

Gjuajtje te qellimshme nga meshkuj 9 8 0 0 3 2 

Totali i incidenteve me arme zjarri 51 33 19 23 28 8 

Megjithese nuk mund te argumentohet qe kjo tabele mund te perdoret si nje 

perfaqesim i sakte i plagosjeve apo vrasjeve me arme zjarri ne Shqiperi, ofron nje ide 

mbi situaten ne Shqiperi ne pergjithesi. Keshtu, pavarsisht nga shqetesimi per 

perdorimin e armeve ne dhunen shtepiake, e nenvizuar ne sesionin 2.3 (raste qe mund 

te mos i jene drejtuar asnjehere spitalit), keto shifra mund te sugjerojne qe me shume 

meshkuj sesa femra jane plagosur nga armet e zjarrit ne Shqiperi, sikurse studimi mbi 

familjen tregoi qe jane meshkujt qe me shume sesa femrat posedojne nje arme ne 

Shqiperi. Gjithashtu i dukshem eshte ketu, fakti qe incidentet me arme zjarri kane 

ndodhur me shume ne zonat rurale sesa ne ato urbane. Ky fakt perputhet mire me 

perceptimin e forte qe armet e zjarrit jane me te perhapura ne zonat rurale sesa ne ato 

urbane (e raportuar ne sesionin 3.5.4,‘Perceptime te posedimit te AVL nga civilet), dhe 

ndoshta dobeson pershtypjen qe poseidimi i armeve ne zonat rurale eshte kryesisht i 

legjitimuar, me teper praktik sesa per perdorim kriminal. Shperndarja e pranimeve 

sipas grupmoshave per pese vitet dhe tre muajt e mbuluar ne tabelen e meposhtme 

133 Burimi: Zyrtar i Spitalit, 15 Maj 2005.


tregon se si shihet zakonisht qe viktimat e dhunes se armatosur, ne keto te dhena 

kryesisht perfshijne moshen 15–34 vjec, qe perben edhe 47.5 perqind te te gjitha 

rasteve. 

Shpërndarja sipas grupmoshës i rasteve me armë zjarri të shtruara në Spitalin 

e Fierit 2000–Mars 2005 

0–14 vjeç 

11 

15–24 vjeç 

38 

25–34 vjeç 

39 

35–44 vjeç 

32 

45–54 vjeç 

18 

Të 

paidentifikuar 

2 

Mbi 55 

vjeç 22 

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 

2.3 Dhuna në 

familje 

Kur u pyetën nëse armët e zjarrit i përmirësojnë apo i përkeqësojnë marrëdhëniet 

brenda familjes, 84.9 përqind e pjesëmarrësve në studimin e brendshëm të kryer për 

këtë raport, u përgjigjën që ato i përkeqësojnë pak (25.9 përqind) apo i përkeqësojnë 

ato (59.0 përqind). Më shumë gra (62 përqind), se burra u shprehën për të dytën. 

Mendoni se armët e zjarrit përmirësojnë apo përkeqësojnë marrëdhëniet brenda familjes 

60 

50 

40 

30 

20 

10 

0 

Përmirësojnë 1.1% 

Përmirësojnë lehtësisht 1.5% 

Nuk kanë ndikim 11% 

Përkeqësojnë 

lehtësisht 25.9% 

Përkeqësojnë 59% 

Nuk e di/Pa përgjigje 1.5% 

Përpjekja e vetme për të vlerësuar dominimin e dhunës në familje nga ana sasiore në 

Shqipëri është shifra që jepet nga një studim i vitit 1996 mbi dhunën kundër grave 

sipas së cilit raportohej që pothuajse 40% e pjesëmarrësve i nënshtroheshin rregullisht 

dhunës fizike. 134 Sipas raportit të paraqitur nga Eglantina Gjermeni dhe Majlinda 

Bregu të Qendrës së Aleancës Gjinore për Zhvillim, statistikat zyrtare për dhunën në 

familje nuk janë të besueshme dhe nuk japin një panoramë të vërtetë të shkallës së 

problemit. 135 Raporti e studion këtë fenomen duke eksploruar trajtimin që i bëhet 

dhunës në familje nga media shqiptare, dhe arrin në përfundimin që gjatë viteve të 

fundit kemi patur një rritje të krimit në familje. Aty gjithashtu thuhet që vëmendja e 

medias ka prirje të përqendrohet më shumë në aspektet sensacionale të dhunës në 

familje, dhe në mënyrë tipike raportet janë të pasakta, u mungon cilësia analitike si 

edhe i anashkalojnë pyetjet rreth përgjegjësisë shoqërore. Më poshtë jepet një 

shembull i titujve të gazetave mbi viktimat e dhunës në familje në vitin 2001: 

“Krimi në familje: Vëllai vret motrën”,(Shekulli, 27 mars 2001) 

“Djali sulmon prindërit me një granatë dore- nëna vdes”,(Shekulli, 11 janar 2001) 

“Babai qëllon me armë vajzën e tij të vetme”,(Shekulli, 10 mars 2001.) 

134 Shoqata e Grave Shqiptare, Dhuna Kundër Grave, (Raporti Refleksione, 1996), I cituar në A.BabanI, Dhuna në Familje Kundër 

Grave në Shqipëri, (UNICEF 2003), fq. 15. 

135 Përfaqësueset e OJF-së E. Gjermeni dhe M.Bregu, Monitorimi I medias në lidhje me Dhunën në Familje 2001&2002, (Qendra 

e Grave, 2003).


“Ekzekuton gruan dhe vjehrrën, pastaj vetëvritet me plumbin e fundit që i ka ngelur”, 

(Republika, 17 shkurt 2001). 

“Dashuria vdes: Burri xheloz vret të dashurën para se të vrasë veten” 

(Republika, 22 qershor 2001) 

“Terror, masakër: Burri vret gruan dhe djalin me një pushkë automatike”, 

(Republika, 7 tetor 2001) 

Në raportin e Qendrës së Grave për median në vitin 2001, gjashtë gazetat kryesore që u 

vëzhguan kishin 207 artikuj mbi dhunën në familje, nga të cilat 48 flisnin për vrasjet 

brenda familjes, pesë për tentativa vrasjesh dhe tre për vetëvrasjet. 136 Nga instrumentet 

e përdorura në krimet e abuzimit në familje, 62 përqind e rasteve përfshinte 

përdorimin e AVL-ve (36 përqind pushkë automatike, 13 përqind pistoleta dhe 13 

përqind bomba dhe granata). Kjo e krahasuar vetëm me 13 përqind të rasteve të 

përdorimit të thikave. 137 .Përsëri, sensacioni i krijuar nga media nënkupton që të 

dhënat e këtyre studimeve nuk mund të konsiderohen si përfaqësuese të situatës së 

përgjithshme në popullsinë e gjerë.Sidoqoftë, duke patur parasysh vdekshmërinë e 

lartë të shkaktuar nga plagosjet me armë zjarri në krahasim me ato të shkaktuara nga 

mjete të tjera, aksesi ndaj armëve të zjarrit mund ta rrisë rrezikun e palgosjeve të rënda 

të grave pavarësisht nga mbizotërimi aktual që ka dhuna në familje në të gjithë 

shoqërinë shqiptare. Shumica e rasteve të zbuluara rreth abuzimit fizik kanë xhelozinë 

si shkak të shprehur, (27 përqind), grindjet (24përqind), alkoolin (10 përqind) dhe 

problemet e shëndetit mendor (10 përqind) gjithashtu të cituara. 138 

Analiza e bërë nga Qendra e Grave dhe Qendra e Aleancës Gjinore për Zhvillim 

gjithashtu sugjeron që as zbatimi i ligjit dhe organet e drejtësisë, dhe as media nuk e 

marrin seriozisht dhunën në familje. Ajo në përgithësi shihet si një gjë “private” mes 

një burri dhe gruas së tij (d.m.th. gruaja konsiderohet si “pronë” e burrit), dhe interesi 

i medias që rritet nga hollësitë e frikshme të krimit. 

Sipas OJQ-së Ndaloni Dhunën Kundër Grave , megjithëse Neni 18 i Kushtetutës së 

Shqipërisë garanton barazinë para ligjit, nuk ekzistojnë ligje të veçanta mbi dhunën në 

familje. 139 Një dhunë e tillë mund të ndiqet penalisht si kërcënim sipas Kodit të 

Procedurës Penale, I cili parashikon një sërë gjobash dhe dënimesh me burgim në bazë 

të rëndësisë të krimit. 140 Plagosja me dashje jo e rëndë,përdhunimi dhe ngacmimi 

seksual mund të ndiqen penalisht vetëm kur viktima depoziton një padi. 141 

2.4 Krimet e 

raportuara dhe 

normat e 

viktimizimit 

Sipas të dhënave kryesore të Studimit Ndërkombëtar mbi Viktimizimit (ICVS) të vitit 

2000, Tirana është mbi mesataren e kryeqyteteve të Europës Qendrore dhe Lindore si 

përsa i përket numrit të krimeve për 100 banorë(shkalla e veprimit),ashtu edhe në 

lidhje me përqindjen e pjesëmarrësve të cilët ishin viktima të krimit (përhapja), në 

vitin para kryerjes së studimit. 142 Normat mesatare të shkallës së veprimit dhe të 

përhapjes për kryeqytetet e Europës Qendrore dhe Lindore ishin përkatësisht 52 dhe 27 

përqind, për Tiranën ato ishin 56 dhe 32 përqind. Është mjaft interesant fakti që, 44 

përqind e pjesëmarrësve me banim në Tiranë,e vlerësonin si pozitive punën e policisë 

në vitin 2000,ndërsa 48 përqind e tyre e vlerësonin atë si negative. Megjithëse kjo i 

afrohej shumë mesatareve të kryeqyteteve të Europës Qendrore dhe Lindore, 

136 Po aty, fq.19. 

137 Po aty, fq.22. 

138 Po aty, fq.23. 

139 Ndaloni Dhunën Kundër Grave,”Shqipëria” http://www.stopvaw.org/Albania.html, I hapur më 9 nëntor 2005. 

140 Po aty. 

141 Po aty. 

142 Llojet e krimeve që trajtohen nga ICVS janë: vjedhja e makinave, vjedhja nga makinat, vandalizmi ndaj makinave, vjedhja e 

motoçikletave, vjedhja e biçikletave, vjedhje me thyerje, vjedhje me thyerje në tentativë, grabitja, vjedhje e pasurisë vetjake, 

krimet seksuale(vetëm ndaj grave)kërcënimi dhe kërcënimi për sulm.. Burimi:A Alvazzi del Frate, J.N.Van Kesteren, 

Viktimizimi në Europën Urbane. Të dhënat kryesore të nxjerra nga Studimi Ndërkombëtar mbi Viktimizimin i vitit 2000 

(UNICRI, 2004),


(47përqind negative dhe 44 përqind pozitive), ndryshimi i përqindjes ndërmjet atyre 

që e vlerësonin policinë në mënyrë pozitive dhe atyre që e vlerësonin atë negativisht 

ishte më i vogli në të gjitha kryeqytetet Europiane të përfshira në studim. Studimi 

gjithashtu theksoi që 60 përqind e pjesëmarrësve në Tiranë ndjeheshin të sigurtë kur” 

ecnin vetëm natën në lagjjen e tyre “ në krahasim me 40 përqind prej tyre të cilët nuk 

ndjeheshin të sigurtë,duke nënkuptuar që Tirana klasifikohej si më e sigurtë sesa 

mesatarja e kryeqyteteve të Europës Qendrore dhe Lindore. 143 

Të intervistuarit e fokus grupit nga Tirana gjithashtu shprehën mendime pozitive në 

lidhje me nivelin e sigurisë personale të përceptuar nga ta- edhe pse disa prej të 

intervistuarve ishin pak të shqetësuar për të dalë jashtë natën. Sipas fokus grupit dhe të 

intervistuarve të tjerë, Tirana konsiderohet si një nga vendet më të sigurta për të jetuar 

në Shqipëri. Për shembull, një i intervistuar i fokus grupit nga Shkodra e klasifikoi 

sigurinë publike në kryeqytet si më të mirë se ajo në Shkodër kur ai tha që: 

Sidoqoftë ka një ndryshim mes Tiranës dhe Skodrës. Ka njerëz që ndjehen më të sigurtë në 

Tiranë.Unë njoh disa biznesmenë të cilët kanë frikë të zhvillojnë biznesin e tyre në 

Shkodër, kështu që kanë shkuar në Tiranë. 

Fokus Grupi, Shkodër, Mashkull, gusht 2005. 

Shenja të tjera frike në qytetet e Shqipërisë janë raportuar në lidhje me kohën gjatë së 

cilës njerëzit dalin jashtë natën. Për shembull, një përfaqësues i dhomës së tregtisë së 

Beratit, tha që pas orës 9 të mbrëmjes 144 nuk mund të shohësh asnjë njeri në 

restorantet e Beratit, dhe një mendim i tillë u dha edhe në Shkodër: 

Kam vënë re se njerëzit[duket] sikur mendojnë që shteti i vërtetë nuk ekziston. Ndoshta ju 

nuk jeni përdhunuar apo grabitur në mes të rruges, por ju keni frikë se kjo mund të 

ndodhë, sepse ju mendoni që shteti nuk ka asnjë autoritet mbi njerëzit. Zakonisht në 

Shkodër, veçanërisht nga tetori deri në shkurt, dua të them gjatë dimrit, ndodh shumë 

rrallë që njerëzit të dalin natën për tu argëtuar apo thjesht për të bërë një shëtitje pas orës 8 

të mbrëmjes. Dy vjet më parë njerëzit nuk dilnin as pas orës 7, tani nuk dalin pas orës 8. 

dhe është një rast i veçantë të shohësh njerëz në rrugë pas orës 9. Përse Sepse ata akoma 

kanë frikë,ngaqë është natë jashtë,kështu që duhet të rrinë në shtëpi. Dua të them se edhe 

kur nuk ekziston një frikë konkrete, është thjesht ajo ndjenja e përgjithshme që shteti nuk 

ka mundësi të të mbrojë,kështu që është e rrezikshme të dalësh natën. 

Fokus Grupi, Shkodër, Mashkull, gusht 2005. 

Sipas sondazhit të ISO të bërë në vitin 2005, 19.9 përqind e pjesëmarrësve, kishin frikë 

se mos ata ose ndojnë anëtar i familjes së tyre mund të bëhej viktimë e ndonjë krimi në 

të ardhmen. Sipas raportit të përgatitur në vitin 2004 nga Qendra e Studimeve Rurale 

dhe Zhvillimit të Qëndrueshëm, vetëm 9 përqind e pjesëmarrësve mendonin që zona e 

tyre kishte një shkallë të ulët apo shumë të ulët sigurie. Shumica e të intervistuarve 

shpjegonin që shkalla e sigurisë po rritej për shkak të: uljes së kriminalitetit, dhe në 

veçanti atij të armatosur, pakësimit të gjakmarrjeve, perspektivës ekonomike më të 

mirë; si edhe fakti që ata mendonin se shumica e kriminelëve të “rrezikshëm” ishin 

larguar nga Shqipëria. 145 Megjithëse, raporti i vitit 2004 arrinte në përfundimin që 

shkalla e supozuar e kriminalitetit publik ishte më e ulët se ajo e vitit 2002, ata 

shpreheshin që ende ekzistonte mendimi që publiku besonte që niveli i kriminalitetit 

në zonat urbane ishte më i lartë në krahasim me atë të zonave rurale. 146 Ishte mjaft 

interesant fakti që,ndërkohë që publiku besonte që gjendja e kriminalitetit në Shqipëri 

ishte duke u përmirësuar, numri i krimeve të raportuara ishte në rritje. 

143 Përgjigjet mesatare për kryeqytetet e Europës Qendrore dhe Lindore ishin 51 përqind e pjesëmarrësve të cilët theksonin që 

ata ishin të pasigurtë dhe 49 përqind e tyre që shpreheshin se ishin të sigurtë. Po aty. 

144 Intervistë, Dhoma e Tregtisë e Beratit, 30 korrik 2005. 

145 Op cit, Qendra e Studimeve Rurale dhe Zhvillimit të Qëndrueshëm, fq.23. 

146 Po aty, fq. 27.


Krime të regjistruara në Shqipëri 1997–2004 (Burimi: Ministria e Rendit Publik) 

8000 

7,537 

7000 

6000 

5000 

6,394 

5,954 

5,612 

5,199 

4,270 

4,975 

5,816 

4000 

3000 

2000 

1000 

0 

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 

Sipas statistikave zyrtare mbi krimet, përqindja e krimeve totale të regjistruara të 

kryera kundër personit po I kthehet niveleve të krahasueshme me periudhën e para 

vitit 1997. 

Tabela 4: Krimet kundër personit sipas viteve (1992–2004) 

Viti Krimet Totali I % e krimeve 

kundër krimeve të totale kundër 

personit regjistruara personit 

1992 1,874 11,241 16.6% 

1993 2,090 9,412 22.2% 

1994 2,007 7,423 27% 

1995 1,664 6,370 26.1% 

1996 1,486 5,221 28.4% 

1997 3,141 6,394 49.1% 

1998 1,877 5,954 31.5% 

1999 1,909 5,612 34% 

2000 1,858 5,199 35.7% 

2001 1,631 3,728 38.2% 

2002 1,586 4,975 31.9% 

2003 1,726 5,816 29.7% 

2004 2,019 7,896 25.5% 

MB dhe vëzhguesit ndërkombëtarë pajtohen me faktin që rritja e numrit të krimeve të 

raportuara dhe të atyre kundër personit ka të ngjarë që të jetë më shumë pasojë e 

përmirësimit në regjistrimin e krimeve të raportuara sesa e një rritjeje në vlerë 

absolute të veprimtarisë kriminale. 147 Sigurisht, regjistrimi jo i saktë i të dhënave për 

veprimtaritë kriminale gjatë viteve të shkuara, e bënte më të vështirë arritjen në 

përfundimin nëse kjo rritje ndodhte për shkak të procedurave të përmirësuara të 

regjistrimit të krimeve apo të veprimtarisë kriminale në rritje. Rritja e numrit të 

krimeve të raportuara gjithashtu mund të jetë edhe si pasojë e rritjes së besimit të 

publikut për raportimin e krimeve në polici. Gjithashtu, ashtu si ndodh në shkallë të 

ndryshme në të gjitha vendet, shumë viktima të krimeve nuk i raportojnë krimet në 

polici. Sidoqoftë, niveli i raportimit ose i mosraportimit- të krimeve në polici është në 

dukje i krahasueshëm me normat e vendeve të tjera Europiane dhe Amerikano- 

Veriore. 148 Pavarësisht nga kjo, sipas analizës së bërë nga Dennis J Kenney, shqiptarët 

ende mbeten më të ndjeshëm ndaj krimeve të dhunshme kundër personit sesa njerëzit 

e vendeve të tjera perëndimore. 149 

147 Intervistë, zyrtar ndërkombëtar, 27 prill 2005, op cit MRP, fq.61. 

148 Sipas Kenney, ndërkohë që vrasjet (100 përqind), vjedhja me thyerje e bizneseve(91 përqind) dhe grabitja ( 81 përqind) 

klasifikohen të kenë norma të larta të raportimit publik, vjedhjet (41 përqind), ngacmimet seksuale( 56 përqind) dhe 

kërcënimet për sulme( 63 përqind) nuk raportohen kaq shpesh në polici. D.J.Kenney Perceptimet Publike për Policinë në 

Shqipëri: Studime Mbarëkombëtare të Banorëve dhe Policisë (Universiteti Shtëtëror I Nju Jorkut dhe PNUD SSSR, 2004), fq. 

11. 

149 Op cit, Kenney, fq. 11–12.


Megjithëse shumica e pjesëmarrësve të fokus grupit nuk thanë që niveli i sigurisë 

publike ishte shumë më i lartë se në vitin 1997, ata ende shprehën shqetësim në lidhje 

me mundësinë që të goditeshin dhe të vriteshin me armë zjarri. Një nga pjesëmarrësit 

e fokus grupit e lidhi këtë me strategjinë e mbledhjes së armëve, duke kërkuar që të 

shkohej tek sekuestrimi i armëve dhe jo të mbetej thjesht tek dorëzimi vullnetar me 

besimin që kjo do të reduktonte pasigurinë duke i bërë qytetarët e zakonshëm të mos e 

bënin normë të sjelljes normale armëmbajtjen pa leje: 

Është mjaft e qartë se këtu mungon siguria. Asnjë prind nuk është i sigurtë kur dërgon 

fëmijët në shkollë, kur kthehen, kur marrin pjesë në veprimtari të ndryshme shkollore. 

Ekziston mungesa e sigurisë. Pse Sepse të gjithë zotërojnë një armë-pa leje në shumicën e 

rasteve. Ne i shohim këta njerëz që kanë armë në jetën e përditshme, e dëgjojmë këtë tek 

lajmet, filan person u vra, një tjetër vrau veten. Unë mendoj që qeveria duhet të bëjë diçka. 

ajo duhet të bëjë kontrolle herë pas here, jo duke nxjerrë sekrete, jo duke u thënë njerëzve 

që në filan orë,në filan ditë,do të bëhet një kontroll për armë.Kështu që i gjithë ky 

informacion krijon një ndjenjë të përgjithshme të mungesës së sigurisë në familje, shoqëri 

dhe kudo.E di që është mjaft e vështirë ta mbash sekret një gjë të tillë,njerëzit flasin me 

njëri-tjetrin, dhe pastaj çdo njeri që ka armë do ta mësojë këtë, dhe do ta fshehë atë në 

ndonjë vend. Kështu, që ne gjithmonë do të jetojmë me mungesën e sigurisë dhe do të 

ndjehemi të pasigurtë- deri ditën kur autoritetet ta marrin seriozisht këtë çështje. 

Fokus Grupi, Shkodër, Femër, gusht 2005. 

Kjo frikë padyshim që ushqehet nga rregullsia me të cilën ende mund të dëgjosh për 

incidente me armë zjarri në këtë rajon. Në fokus grupet e ngritura në Fier dhe 

Shkodër, të paktën një pjesëmarrës ishte në gjendje të kujtonte një incident me armë 

zjarri në rajonin përkatës. 

A mund të kujtoni ndojnë incident me armë që ka ndodhur kohët e fundit 

– Në një fshat, javën që shkoi, një burrë vrau vjehrrën dhe gruan e tij. 

FG, Fier, Femër 

–.Dje, ndodhi një incident në një familje, pati disa të shtëna, por fatmirësisht asnjeri nuk u vra. 

FG, Fier, Mashkull 

– Dje, një tregtar u vra në treg, ai po shiste atje si gjithmonë, dhe u vra me armë. 

FG, Shkodër, Femër 

2.4.1 Grabitja me armë 

dhe kërcënimi 

Ndër format më të zakonshme të raportuara të përdorimit të armëve të zjarrit në 

periudhën menjëherë pas vitit 1997 ishin “banditizmi” dhe grabitja me armë. 150 Edhe 

pse mendohej se këto ishin në rënie, në 2004 pati 134 raste të raportuara të grabitjes me 

dhunë dhe në 93 prej tyre pati përdorim të armëve të zjarrit. Në fillim të vitit 2005,u 

raportua që një bandë e maskuar dhe e armatosur, që grabiste makinat dhe furgonat që 

udhëtonin në rrugët rurale të rrethit të Matit ishin kapur nga policia, falë një 

sinjalizimi anonim. 151 Pesëdhjetë oficerë policie rrethuan bandën e pesë të rinjve nga 

rrethi i Dibrës në Shqipëri, të cilët dyshoheshin se vidhnin armë nga makinat dhe 

furgonat që ndaloheshin nga ta. Në shtëpinë e njërit prej të ndaluarve, policia gjeti 8 

pushkë automatike, 4.000 copë municion, dhe materiale eksplozive. Në një raport të 

vitit 2005 thuhet gjithashtu që një polic shkodran dyshohej për pjesëmarrje në 

grabitjet e armatosura në rruge, pasi në makinën dhe shtëpinë e tij u gjetën objekte dhe 

armë të vjedhura. 152 

Pati gjithashtu një numër raportesh në fund të vitit 2004 dhe në fillim të 2005 sipas së 

cilave të rinj pesëmbëdhjetë dhe gjashtëmbëdhjetëvjiçarë kishin nxjerrë armët dhe 

150 Op cit Lawson and Saltmarshe; op cit Saltmarshe 

151 “Grabitës të maskuar dhe të armatosur vjedhin armë nga makinat në rrugët rurale të Matit, Çështjet e Krimit dhe 

Korrupsionit në Shqipëri, 8–14 janar 2005. Burimi: Shekulli, 12 janar 2005. 

152 “Polici shkodran dyshohet për grabitjet në rrugë”, Çështjet e Krimit dhe Korrupsionit në Shqipëri, 12–18 shkurt 2005. 

Burimi: Shekulli, 17 shkurt 2005


kërcënuar disa pronarë klubesh nate në Shkodër dhe Tiranë. 153 Në këto raste, të rinjve 

ju gjetën revole të paregjistruara. Në fillim të vitit 2005,një person nga Berati u dënua 

me 2 vjet heqje lirie sepse më 20 djetor të vitit 2004, kishte hyrë në komisariatin e 

policisë në Berat me një Kallashnikov në dorë dhe kishte kërcënuar të vriste shefin e 

policisë. 154 Në një episod tjetër, një officer policie jashtë shërbimi, u akuzua gjithashtu 

për përdorim të armës së tij për të kërcënuar një bashkëfshatar të tijin, konkretisht 

duke e qëlluar këtë të fundit, sipas një raporti të publikuar në janar të vitit 2005. 155 Këto 

raste duket sikur mbështesin mendimet e Ali Hajdanit, Kryeinspektorit të Drejtorisë së 

Policisë së Fierit, i cili argumentoi që vetë fakti që armët janë lehtësisht të 

disponueshme, do të thotë që ato mund të përdoren me lehtësi për qëllime 

kërcënimi”. 156 

2.4.2 AVL-të në 

gjakmarrjet, 

hakmarrjet dhe 

ndikimi i tyre më gjerë 

Gjakmarrja është një hakmarrje e cila rregullohet nga ligji kanunor shqiptar 

(Kanuni). 157 Kur një anëtar i një familjeje është çnderuar apo vrarë nga një anëtar i një 

tjetër familjeje, të parët kanë të drejtë të kërkojnë” kompensim (dëmshpërblim)” nga 

të dytët në përputhje me interpretimin që i bëhet Kanunit nga Komiteti i Gjakut apo 

Këshilli i Pleqve. Familja e dëmtuar mund të kërkojë shpagim me gjak (duke vrarë një 

nga meshkujt e familjes tjetër), ose pas ndërmjetësimit mund të japë një falje me 

shpirtmadhësi (duke marrë në shkëmbim një pagesë në formë parash apo prone). 158 

Ndërkohë që numri i regjistruar i vrasjeve për motive gjakmarrjeje ra deri në 10 në 

vitin 2004, ai sigurisht që ka patur rritje përsa i përket përqindjes së të gjitha vrasjeve të 

raportuara në Shqipëri duke filluar nga viti 1991, dhe vazhdon të konsiderohet si motiv 

shqetësues në të gjithë Shqipërinë. 159 Rëndësia e fenomenit për këte raport qëndron në 

faktin që Kanuni i referohet në mënyrë të veçantë armëve të zjarrit si mjeti për kryerjen 

e vrasjeve dhe për të marrë hak për to. 160 Edhe pse muk mund të thuhet se gjakmarrjet 

kryhen në përputhje të plotë me Kanunin, është e qartë që niveli i vrasjeve për motive 

gjakmarrjeje, e implikon nivelin e dhunës së shkaktuar nga armët e zjarrit në 

shoqërinë shqiptare. 

Në shekullin e njëzetë, Ahmet Zogu dhe Enver Hoxha kërkuan ti jepnin fund zbatimit 

të Kanunit meqë ata u përpoqën të ndërtojnë një shtet modern shqiptar 161 .Në 

përgjithësi, përpjekjet e Hoxhës janë konsideruar si relativisht (në disa raste, si në 

mënyrë spektakolare) të suksesshme në ndalimin e gjakmarrjes 162 ; thuhet që gjatë 

sundimit 40 vjeçar të Hoxhës u regjistrua vetëm një vrasje për motive gjakmarrjeje 163 . 

Nuk ka asnjë mënyrë për të verifikuar shifrat e sakta, por është e dukshme që dënimet e 

ashpra për autorët e gjakmarrjeve dhe reputacioni i egër i regjimit të Hoxhës përsa i 

përket zbatimit të ligjit, mund të kenë bërë që njerëzit të zgjidhnin rrugën jo ligjore të 

hakmarrjes (vetëgjyqësinë) shumë më rrallë se zakonisht. 

153 “Adoleshentët e armatosur kërcënojnë të vrasin pronarin e klubit të natës”, Çështjet e Krimit dhe Korrupsionit në Shqipëri, 

29 janar–4 shkurt 2005. Burimi: Shekulli, 4 shkurt 2005; “Katër të rinj nga rrethi I Pukës arrestohen për vrasje të mbetur në 

tentativë të pronarëve të lokalit në Tiranë”, Çështjet e Krimit dhe Korrupsionit në Shqipëri, 8–14 janar 2005. Burimi: Shekulli, 

27 janar 2005 

154 “Dy vjet heqje lirie për njeriun e armatosur që kërcënoi policinë”, Çështjet e Krimit dhe Korrupsionit në Shqipëri, 5–11 mars 

2005. Burimi: Shekulli,(versioni elektronik) 5 mars 2005 

155 “Polici arrestohet nga kolegët e tij për përdorim të armës së tij të shërbimit”, Çështjet e Krimit dhe Korrupsionit në Shqipëri, 

8–14 janar 2005. Burimi: Shekulli,(versioni elektronik), 12 janar 2005. 

156 Intervistë, Hajdani, 14 maj 2005. 

157 Kanuni ka qeverisur shumë aspekte të marrëdhënieve ekonomike dhe shoqërore; në veçanti ato të gjinive dhe pronës, në të 

gjithë Shqipërinë qysh në shekullin e pesëmbëdhjetë. Gjakmarrja konsiderohet si një nga elementët kryesorë të Kanunit, 

versioni më i përhapur i të cilit i atribuohet Lekë Dukagjinit (1410–1481). P.sh. shiko: T. Çobani, “Lekë Dukagjini dhe Kanuni i 

tij” faqja në Internet e Komitetit për Pajtimin Mbarëkombëtar, 

, 17 maj 2005. 

158 Op cit Lawson dhe Saltmarshe, fq. 136–9; op cit Saltmarshe, fq. 190–3. Mbi portretizimin e gjakmarrjes nga letërsia në 

Shqipërinë e Veriut, I.Kadare, PrIlli i Thyer, (Vintage, 2003). 

159 Sipas Komitetit për Pajtimin Kombëtar, gjakmarrjet vazhdojnë të krijojnë probleme për familjet që jetojnë në Berat, Burrel, 

Elbasan, Fier, Krujë, Shkodër, Tropojë dhe Vlorë.Burimi:Faqja në Internet e Komitetit të Pajtimit Mbarëkombëtar, 

, 17 maj 2005. 

160 Krahaso A. Khakee, N. Florquin, “Kosova dhe armët: Një vlerësim kufizues i armëve të vogla dhe armatimeve të lehta në 

Kosovë, (Gjenevë, Studim për armët e vogla/PNUD, qershor 2003), fq..31. 

161 Op cit Biberaj; op cit Blumi; op cit Doll; op cit Lawson dhe Saltmarshe; op cit Saltmarshe. 

162 Arie S, “Gjakmarrja e zë në kurth Shqipërinë në të shkuarën: mijëra vetë detyrohen të strehohen ndërkohë që kodi mesjetar 

vë në shënjestër baballarët dhe djemtë e tyre”, The Observer, 21 shtator 2003. 

163 Op cit Biberaj; op cit Blumi; op cit Doll; op cit Lawson dhe Saltmarshe; op cit Saltmarshe


Një numër studiuesish kanë thënë që me mbarimin e sundimit komunist, shteti 

shqiptar e kishte gjithmonë e më të pamundur të kontrollonte sigurinë publike dhe atë 

private. Praktikat e korrupsionit në zbatimin e ligjit dhe sistemin ligjor bënë që çdo 

ditë e më shumë shqiptarët ta merrnin ligjin vetë në dorë,në bazë të të drejtës 

zakonore që rridhte nga Kanuni 164 ,kështu që gjatë periudhës 1992–1994 numri i 

vrasjeve për motive gjakmarrjeje u katërfishua 165 . 

Tabela 5: Numri i vrasjeve të regjistruara dhe vrasjeve për motive gjakmarrjeje në Shqipëri 

gjatë viteve 1997–2004. 166 

Viti Totali i Vrasje për Vrasje për 

vrasjeve të motive motive 

regjistruara gjakmarrjeje gjakmarrjeje (%) 

1998 573 45 7.8 

1999 496 41 8.2 

2000 275 18 6.5 

2001 208 32 15.4 

2002 179 13 7.2 

2003 144 12 8.3 

2004 119 10 11.9 

Tabela e mësipërme tregon një rënie të vazhdueshme si të numrit të përgjithshëm të 

vrasjeve ashtu edhe të atij të vrasjeve për motive gjakmarrjeje ndërmjet viteve 1998 dhe 

2004.ndërkohë, tabela e mëposhtme tregon që, me përjashtim të viti 2004,përqindja e 

vrasjeve të regjistruara që kanë lidhje me gjakmarrjen qysh nga viti 1998 në Shkodër 

është shumë më e lartë se mesatarja kombëtare shqiptare. Edhe pse ky numër duket se 

është në rënie, në Drejtorinë e Policisë së Shkodrës, në fillim të vitit 2005, u krijua një 

njësi speciale për lufën kundër vrasjeve për motive gjakmarrjeje në këtë rajon. 

Tabela 6: Numri i vrasjeve të regjistruara dhe vrasjeve për motive gjakmarrjeje në Shkodër 

gjatë viteve 1998–2004. 167 

Year Totali I Vrasje Vrasje % e vrasjeve 

vrasjeve të për motive për motive për motive 

regjistruara gjakmarrjeje gjakmarrjeje gjakmarrjeje të 

(%) kryera në Shkodër 168 

1998 169 76 32 42.1 71 

1999 82 42 51.2 102 170 

2000 53 20 37.7 111 

2001 45 13 28.8 40.6 

2002 28 9 32.1 69.2 

2003 22 8 36.4 66.7 

2004 17 1 5.8 10 

Institucioni i gjakmarrjes lejon vrasjen e çdonjërit prej anëtarëve meshkuj të rritur të 

familjes së zgjeruar të autorit të dyshuar të vrasjes, të cilët bëhen shënjestra legjitime 

për qëllime “kompensimi-(dëmshpërblimi)”. Kjo, sipas raportit, ka sjellë si rezultat që 

1,270 burra kanë lënë Shqipërinë nga frika e vrasjes për motive gjakmarrjeje, dhe 2,500 

familje të cilat janë përfshirë në gjakmarrje që në fillim të viteve 90. 171 Sipas shifrave të 

164 Op cit Biberaj, fq 16 dhe 201; op cit Lawson and Saltmarshe, fq.. 136–9; op cit Saltmarshe, fq. 190–3. 

165 Op cit Biberaj, fq. 202. 

166 Op cit MRP, fq. 73 dhe 74. 

167 Intervistë, zyrtar I MRP, 15 maj 2005. 

168 Mospërputhja mes shifrave për Shkodrën dhe ato për Shqipërinë në shkallë kombëtare që ka bërë që më shumë se 100 

përqind të vrasjeve për motive gjakmarrjeje në Shqipëri të jenë kryer në Shkodër në vitin 1999 dhe 2000, edhe një herë tjetër 

thekson problemet që kanë të bëjnë më saktësinë e shifrave të krimeve në Shqipëri. 

169 Të dhënat për këtë vit nuk janë shumë të sakta dhe ndoshta me mungesa sepse shumë nga dosjet e këtij viti u dogjën apo u 

zhdukën gjatë trazirave të vitit 1998. 

170 Fakti që kjo tabelë tregon që 102 përqind e gjakmarrjeve u regjistruan në Shkodër në vitin 1999 dhe 111 përqind e tyre në 

vitin 2000, ndodh për arsye se numri I vrasjeve për motive gjakmarrjeje të raportuara në Skodër në vitin 1999 ishte një më 

shumë se numri total kombëtar I tyre në vitin 1999 dhe dy më shumë në vitin 2000. Mendohet që ky është rezultat I 

mangësisë së raportimit në Shqipëri mes rajoneve dhe qendrës. 

171 Op cit Arie; Burimi: Faqja në Internet e Komitetit për Pajtimin Mbarëkombëtar, , 17 maj 2005.


dhëna nga Komiteti për Pajtimin Kombëtar, në vitin 2001, 1,376 familje jetonin me 

frikën e gjakmarrjes në 746 fshatra dhe 17 qytete të Shqipërisë. 

Tabela 7: Shpërndarja e familjeve të përfshira në gjakmarrje (viti 2001) 172 

Zona Familjet e Fëmijët e Fëmijët e Fëmijët e 

përfshira në prekur prekur prekur 

gjakmarrje (1–18 vjeçarë) (1–10 vjecarë) (11–18 vjeçarë) 

Berat 62 26 11 15 

Bulqiza 17 17 6 11 

Burrel 48 47 15 32 

Durrës 98 56 26 30 

Elbasan 29 27 12 15 

Fier 49 21 8 13 

Gjirokastër 9 7 1 6 

Has 28 44 18 26 

Korçe 15 9 6 3 

Kruja 11 13 3 10 

Kukës 49 44 17 26 

Kurbin 12 10 4 6 

Lezha 18 11 2 9 

Librazhd 4 6 3 3 

Lushnje 33 34 10 24 

M.madhe 67 53 24 29 

Pogradec 6 4 0 4 

Puka 13 0 0 0 

Shkodër 460 108 51 57 

Tepelene 16 20 10 10 

Tirana 144 68 22 46 

Tropoje 81 46 15 31 

Vlorë 111 40 18 22 

Totali 1,376 711 282 429 

Një numër OJF-sh 173 deklarohet te kene punuar si ndërmjetës për të reduktuar numrin 

e familjeve që jetojnë nën kërcënimin e vrasjes për motive gjakmarrjeje. Në sajë të 

ndihmës së tyre, numri i familjeve të përfshira në gjakmarrje u reduktua nga 724 në 

vitin 2003, me vetëm 160 fëmijë të pamundur për të ndjekur shkollën për shkak të 

gjakmarrjes. 174 Veçanërisht në Shkodër, si tregohet në tabelën më poshtë, policia ka 

identifikuar 320 familje të cilat aktualisht janë ngujuar në shtëpitë e tyre për shkak të 

gjakmarrjes. 

Tabela 8: Familjet e përfshira në gjakmarrje në Shkodër në qershor të vitit 2005 175 

Zona Familjet Familjet Njerëzit Fëmijët 

në gjak “e ngujuara” “e ngujuar” “e ngujuar” 

Shkodër 215 83 178 – 

Puka 55 3 8 – 

Malesi e madhe 50 23 62 – 

Totali 320 109 248 34 

Disa nga OJQ-të e përfshira në ndërmjetësimin e gjakmarrjeve janë kritikuar sepse u 

kanë kërkuar palëve të përfshira në gjakmarrje para për të kryer ndërmjetësimin. 176 Në 

raste të tjera, paqja është ndërmjetësuar, por policia pastaj e ka ndaluar të dyshuarin e 

172 Burimi: Faqja në Internet e Komitetit për Pajtimin Mbarëkombëtar, , 17 maj 2005. 

173 Lista përfshin:Shoqatën e Nënave me Jetimë(Pukë); Shoqatën e Misionarëve të Paqes(Shkodër); Shoqata BESA(Pukë); 

Fondacioni Lidhja e Misionarëve të Paqes(Shkodër);Fondacioni Paqe dhe Drejtësi(Kisha Katolike në Shkodër);Fondacioni për 

Zgjidhjen e Konflikteve(Tiranë);Misioni për Pajtimin Mbarëkombëtar(Shkodër); dhe Misionin e Pajtimit Nënë Tereza(Shkodër). 

174 Op cit Arie; op cit Lawson dhe Saltmarshe; op cit Saltmarshe. 

175 Burimi:Ministria e Rendit Publik 

176 Intervistë, zyrtar I MRP, 15 Maj 2005.


përfshirë në gjakmarrje. Në këto raste, është raportuar që ndërmjetësit e OJQ-ve janë 

përpjekur të shpjegojnë që ndalimi nuk është i nevojshëm sepse tashmë viktima ka 

pranuar “ta falë gjakun”, dhe kështu që në gjykatë viktimat nuk kanë madje as 

bashkëpunuar me akuzën. Prandaj, mund të argumentohet që po funksionojnë 

struktura paralele”ligjore” të cilat pengojnë përpjekjet e shtetit kur ai përpiqet të 

kërkojë drejtësi për palën e dëmtuar. 

Në vitin 2001,u bënë disa amendamente në Kodin Penal të cilat në mënyrë eksplicite 

kanë të bëjnë më gjakmarrjen: 

■ Neni 78/2 parashikon që vrasësit për motive gjakmarrjeje duhet të dënohen 

minimalisht me 20 vjet burgim dhe maksimalisht me burgim të përjetshëm; 

■ Neni 83/a parashikon që personat që kërcënojnë njerëzit dhe këmbëngulin që ata të 

ngujohen në shtëpitë e tyre apo që do të vriten për shkak të gjakmarrjes, mund të 

burgosen deri në tre vjet. 

Sipas shefit të departamentit të krimeve në Shkodër, kohët e fundit ka patur disa raste 

në të cilat, ndërmjetësuesit e moshuar, të cilët janë dërguar nga familjet e viktimave të 

gjakmarrjes për të njoftuar familjen e autorit të krimit që të ngujohen, janë ndaluar 

nga policia. 177 Ata gjithashtu kanë hetuar një numër të rasteve të dyshuara për 

gjakmarrje në Shkodër në vitin 2005, edhe pse i njëjti burim thekson që gjykatat në 

raste të tilla tregohen mjaft tolerante. Ndërkohë që sistemi shtetëror i drejtësisë 

vazhdon të përdorë drejtësinë në mënyrë joefikase, vrasjet për motive gjakmarrjeje 

nuk ka të ngjarë të zhduken. 

2.4.3 Perceptimet për 

korrupsionin dhe 

krimin e organizuar 

Transparency International e ka përfshirë Shqipërinë në Indeksin e saj të Perceptimeve 

për Korrupsionin (IPK) që në vitin 2002.Që prej kësaj date, Shqipëria në mënyrë të 

vazhdueshme ka pasur një normë të IPK prej 2.5. 178 .Sidoqoftë,meqë më shumë vende 

i janë shtuar IPK, Shqipëria ka humbur disa vende në renditje. Kështu, në vitin 2002, 

ajo ishte në vendin e 81-të, por deri në vitin 2004 ajo ishte në të 108-in. Kjo mund të 

krahasohet me Maqedoninë dhe Serbi – Malin e Zi , të cilët ishin në vendin e 106-të në 

vitin 2003 kur Shqipëria ishte në të 92-in. Në vitin 2004, Maqedonia dhe Serbi-Mali i 

Zi, ndodheshin në vendin e 97-të me një rezultat prej 2.7 deri në 2.3. Duket sikur 

perceptimet për korrupsionin mbeten të qëndrueshme në Shqipëri, ndërkohë që ato 

po pësojnë rënie në vendet fqinje. 

Gjatë sondazhit të kryer në prag të zgjedhjeve parlamentare të vitit 2005, korrupsioni 

ishte shqetësimi i dytë më kryesor i elektoratit, dhe krimi i organizuar renditej i 

gjashti. 179 Sondazhi, gjithashtu vuri në dukje se tre institucionet më të besueshme në 

Shqipëri ishin organizatat ndërkombëtare të BE-së, NATO-s dhe OSBE-së. 180 Media 

zinte vendin e katërt, e ndjekur nga Bashkia në vendin e pestë ku 47.2 përqind e 

pjesëmarrësve shprehnin besimin e tyre për këtë institucion, i ndjekur nga institucioni 

i Presidentit me 46.2 përqind dhe më pas Parlamenti me 46,1 përqind. Qeveria besohej 

nga një e treta e pjesëmarrësve, prokuroria nga 29 përqind e tyre dhe gjykatat me 25.7 

përqind renditeshin të fundit në sondazh. 

Shumë komentues shqiptarë dhe ndërkombëtarë mendojnë që lufta kundër krimit të 

organizuar duhet të jetë një ndër shqetësimët kryesore të Qeverisë,për shkak të 

ndikimit të saj negativ në shtetin e së drejtës dhe sisitemin e drejtësisë.Sidoqoftë, 

pjesëmarrësit e fokus grupit, nuk e bënë këtë lidhje të drejtpërdrejtë. Ata u ankuan që 

ata nuk e perceptonin drejtësinë se po funksiononte sepse kriminelët nuk kapeshin 

177 Intervistë, zyrtar I MD 15 maj 2005. 

178 Faqja e Internetit e Tranparency International për Indeksin e Perceptimit për Korrupsionin, 6 

qershor 2005. IPK shqiptar bazohet në vlerësimet e dhëna nga: Studimi mbi Performancën e Ndërmarrjeve në Mjedisin e 

Biznesit, Shtëpia e Lirisë, një bankë për zhvillimin multinacional, Studimi për Mjedisin e Biznesit Botëror të Bankës Botërore, 

Qendra e Kërkimeve të Tregjeve Botërore. 

179 Zgjedhjet 2005 Sondazhi mbi Opinionin Publik: Vështrim I Përgjithshëm mbi Rezultatet Kryesore (Mjaft dhe Gallup 

International, Tiranë, 1 qershor 2005), fq. 7. Shqetësimi kryesor I pjesëmarrësve ishte papunësia. 

180 Po aty, fq.21.


apo liroheshin nga gjykatat.Ekziston mendimi që korrupsioni e kufizon më tepër 

mundësinë e shtetit për të përmbushur zbatimin e ligjit dhe të veprimtarisë së 

drejtësisë.Përsëri, kur u pyetën nëse krimi i organizuar i prekte ata, të intervistuarit u 

përgjigjën: 

– Krimi i organizuar nuk më prek mua, aspak. 

–Ai nuk do të më prekë për sa kohë që unë shoh punën time, nëse unë i shkel në kallo 

ndonjë personi tjetër, atëherë po... unë ja kam frikën më shumë krimeve të vogla idiote, si 

p.sh një adoleshent që vjedh makinën time, unë e kap atë, ndoshta e rrah, familja e tij më 

vret mua dhe gjëra të tjera si këto. Por krimi të cilit ja kam më shumë frikën është ai 

politik. U vra dikush ditën e zgjedhjeve vetëm për shkak të bindjeve të tij politike. Kjo është 

ajo që kam frikë.Unë s’ua kam frikën atyre që shesin drogë.Sepse unë nuk merrem me 

drogë. 

Fokus Grupi, Tiranë, Mashkull, gusht 2005. 

2.4.4 Perceptimet për 

Policinë 

Një nga rezultatet më pozitive të sondazhit të bërë në prag të zgjedhjeve parlamentare 

të vitit 2005,të cituara më sipër, ishte që 43 përqind e pjesëmarrësve shprehën besimin 

e tyre tek policia, një shifër që i habiti organizuesit e sondazhit. 181 Kjo rritje e nivelit të 

besimit, mund të ketë ndodhur si pasojë e faktit që gjatë vitit 2004 drejtuesi i policisë, 

Bajram Ibraj, u pa të merrte masa të ashpra ndaj korrupsionit në rradhët e policisë 

duke larguar nga puna 304 oficerë dhe duke ndaluar 52 prej tyre me akuza për 

korrupsion. 182 Sidoqoftë,janë bërë rregullisht deklarata në lidhje me korrupsionin e 

vazhdueshëm brenda akademisë së policisë, policisë,forcave të kufirit dhe doganës, të 

cilat sugjerojnë që mbetet ende shumë punë për tu bërë para se korrupsioni të mos 

konsiderohet më si një problem serioz për zbatimin efektiv të ligjit. P.sh. Në një studim 

mbarëkombëtar që u bë në vitin 2004, nga Qendra për Studimet Rurale (Tiranë) në 

kuadrin e Mbështetjes që UNDP i jep Reformës në Sektorin e Sigurisë,në lidhje me 

punën e policisë,vetëm 35 përqind e pjesëmarrësve e shikonin punën e bërë nga policia 

me respekt të madh. 183 22 përqind e tyre thanë që ata kishin pak respekt për policinë, 

ndërsa 42 përqind e tyre deklaruan që respekti i tyre varionte. Sidoqoftë,raporti 

sugjeron që ndërkohë që gjinia, mosha apo arsimimi nuk ndikojnë në vlerësimin e 

punës së policisë,me 39 përqind të tyre që jepnin një vlerësim pozitiv dhe 45 përqind 

që thanë që ishte të paktën e pranueshme, u vunë re ndryshime domëthënëse rajonale, 

kur ata u pyetën nëse ata besonin se do të merrnin një” rezultat të drejtë” nga policia 

nëse ata do ti kërkonin asaj të kryente detyrën. 184 Në intervistat dhe studimin tonë, 

skuadra e kërkimit gjithashtu zbuloi që qytetarët shqiptarë nuk ishin plotësisht të 

kënaqur me mbrojtjen që institucionet shtetërore që sigurojnë zbatimin e ligjit, i 

ofrojnë njerëzve dhe pronës së tyre, ashtu si u shpreh një nga të intervistuarit e grupit 

të fokusit: 

[Fatkeqësisht] asnjë nuk mendon mirë për policinë këtu. Për shembull, kur unë shoh një 

polic, unë nuk ndjej respekt për të se nuk e shoh atë si dikë që më mbron. Unë nuk e shoh 

atë si një njeri të ndershëm, i cili përpiqet të vëndosë drejtësinë duke respektuar ligjin. 

Kështu, nëse unë dua të kryej një krim, apo të shkel rregullat, unë nuk kam frikë prej tij. 

Kjo figurë nuk ekziston në Shqipëri. Mund të ketë edhe policë të ndershëm, por shumica e 

tyre janë të korruptuar, ata mendojnë vetëm për paratë,në çdo gjë që bëjnë ata mendojnë 

si e si të nxjerrin ca para për veten e tyre, ja pse nuk e shoh policin si një njeri që respekton 

ligjin. Unë thjesht e shoh atë si një njeri që bën një punë të caktuar. 


181 Intervistë, përfaqësues i OJQ-së, 21korrik 2005:Zgjedhjet 2005 Sondazhi mbi Opinionin Publik: Vështrim I Përgjithshëm mbi 

Rezultatet Kryesore(Mjaft dhe Gallup International, Tiranë, 1 qershor 2005) 

182 “Rreth 304 policë largohen nga rradhët e policisë në vitin 2004”, Çështjet e Krimit dhe Korrupsionit në Shqipëri, 8–14 janar 

2005. Burimi: Zëri I Popullit, 12 janar 2005. 

183 D J. Kenney, Perceptimet Publike për Policinë në Shqipëri: Studim Mbarëkombëtar mbi Qytetarët dhe Policinë ( Universiteti I 

Nju Jorkut dhe PNUD SSSR, 2004)fq.18. 

184 Sipas studimit të Kenney, pjesëmarrësit nga Berati (73 përqind), Fieri (75 përqind (, dhe Tirana(62 përqind), ishin ndërmjet 

rajoneve me besim më të madh në punën e policisë,ndërsa në Dibër(27 pëërqind), Durrës (28 përqind) dhe Kukës (34 

përqind), pjesëmarrësit kishin më pak besim. Po aty, fq. 14–15.


Përgjigje të ngjashme në të gjitha grupet e tjera të fokusit të përbëra vetëm nga femra, 

të realizuara në vitin 2005,përputhen me rezultatet e studimit Perceptimet Publike për 

Policinë në Shqipëri, gjë që sugjeron faktin që një përqindje më e lartë e grave kanë 

frikë nga policia më shumë se burrat, ndërkohë që një përqindje më e ulët e grave kanë 

një respekt në rritje apo më të madh, ose besim tek policia. 185 Meqë 34.4 përqind e 

pjesëmarrësve mendojnë që është e pranueshme të mbash një armë zjarri “ kur ligji 

nuk zbatohet”, mungesa e besimit tek policia, është një pengesë e qartë për të patur një 

kontroll më të madh në armëmbajtjen pa leje. Incidentet e vërtetuara të korrupsionit 

dhe keqfunksionimit, (duke përfshirë ato në lidhje me trafikimin e AVL), si edhe 

thashethemet e vazhdueshme, gjithashtu e dëmtojnë imazhin e autoriteteve. 186 

2.5 Incidentet e 

shkaktuara nga 

AVL në raportet 

e medias 

Ekipi i studimit bëri një analizë të frekuencës me të cilën incidentet e shkaktuara nga 

armët e zjarrit ishin pasqyruar në gazetën e përditshme shqiptare Shekulli gjatë viteve 

2002, 2003, 2004 dhe 5 muajve të parë të vitit 2005. Rezultatet e kësaj analize mund ti 

gjeni në tabelat e mëposhtme: 

Tabela 9: Frekuenca e incidenteve të shkaktuara nga armët e zjarrit të pasqyruara në 

gazetën Shekulli gjatë periudhës 2002–2004. 

2002 Vrasjet Vrasjet në Plagosjet Vetvrasjet Kërcënime Marrjet Grabitjet Armëmba- Sulmet 

tentativë me armë peng jtjet me armë 

pa leje 

Janar 2 2 – 1 – – – 1 1 

Shkurt 2 – – – – – – – 1 

Mars 10 1 – 2 – – – – 1 

Prill 11 – – – – 1 – 1 – 

Maj 7 1 – – – – – – – 

Qershor 1 – 1 1 – – – 1 – 

Korrik 2 3 – 1 – – 1 – – 

Gusht 8 1 – – – – – – – 

Shtator 2 1 3 3 5 – 2 2 1 

Tetor 5 1 – 1 – 1 – 2 2 

Nëntor 7 1 7 2 2 – 1 4 2 

Dhjetor 6 – 1 2 4 1 – – 1 

Totali 64 11 12 13 11 3 4 11 9 

138 

2003 Vrasjet Vrasjet në Plagosjet Vetvrasjet Kërcënime Marrjet Grabitjet Armëmba- Sulmet 

tentativë me armë peng jtjet me armë 

pa leje 

Janar 11 – 7 3 1 – 1 2 3 

Shkurt 3 2 – 4 – – – 1 – 

Mars 4 – – 3 – – – – – 

Prill 4 3 – 1 – 1 – 2 1 

Maj 5 1 1 2 – – 1 – 1 

Qershor 7 2 1 1 – – – 2 – 

Korrik 6 4 2 3 1 – 2 2 2 

Gusht 16 2 6 – 1 2 2 1 4 

Shtator 2 4 2 – – – – 1 2 

Tetor 9 – 2 3 1 – – – – 

Nëntor 7 3 1 2 3 – – 3 – 

Dhjetor 5 – 1 – – – 1 – – 

Totali 79 23 23 22 7 3 7 14 13 

191 

185 Op cit, Kenney, fq.19. 

186 Sipas një informatori të rëndësishëm të MRP, në të shkuarën ka patur raste ku oficerët e policisë janë kapur duke u marrë me 

trafikimin e armëve.Intervistë, zyrtar I MRP, 26 prill 2005.


2004 Vrasjet Vrasjet në Plagosjet Vetvrasjet Kërcënime Marrjet Grabitjet Armëmbatentativë 

me armë peng jtjet 

pa leje 

Janar 5 3 – 2 1 – – 1 

Shkurt 6 2 4 1 – – – 

Mars 9 – – – 1 – – 

Prill 7 4 1 1 2 – – 1 

Maj 4 2 – 4 2 – – 

Qershor 11 2 – 3 1 – – 1 

Korrik 1 5 1 3 – 1 – 1 

Gusht 11 4 1 1 – – – 

Shtator 5 2 – 3 – – – 1 

Tetor 6 – – 2 – – – 

Nëntor 4 1 – 2 – – – 1 

Dhjetor – 3 – – 4 – – 

Total 69 28 7 22 11 1 

138 

2005 Vrasjet Vrasjet në Plagosjet Vetvrasjet Kërcënime Marrjet Grabitjet Armëmbatentativë 

me armë peng jtjet 

pa leje 

Janar 3 2 – 1 1 – – 

Shkurt 2 5 – 3 1 1 3 

Mars 2 2 – 3 – – – 

Prill 3 – 1 4 – – – 2 

Maj 2 1 – 1 – – – 

Total 12 10 1 12 2 1 3 

41 

deri në 15 Maj 

Nga këto tabela del se shumica e artikujve rreth armëve të zjarrit në gazetën Shekulli 

bënin fjalë për vrasje dhe vrasje të mbetura në tentativë.Ka të ngjarë që kjo të 

reflektojë më shumë interesin e publikut për ngjarje të tilla sensacionale sesa 

frekuencën e tyre më të madhe në vetvete. Numri i artikujve në lidhje me plagosjet 

ndryshonte, ndërkohë numri i artikujve që i referoheshin vetvrasjeve pothuajse u 

dyfishua nga viti 2002 deri në vitin 2003.Ndërkohë që në gusht, shumica e historive 

ishin për vrasjet gjatë viteve 2003–04,në vitin 2002 artikujt më të shumtë për vrasjet u 

botuan në prill dhe maj. Nuk ka shenja të një modeli të dallueshëm sezonal përsa i 

përket pasqyrimit të tentativave për vrasje, plagosjeve apo vetvrasjeve në gazetën 

Shekulli gjatë këtyre viteve të marra si model. 

Pistoletat TT, automatikët Kallashnikovë, pushkët automatike dhe ato të gjuetisë janë 

armët kryesore të zjarrit që përmenden në këto artikuj, edhe pse në shumë artikuj nuk 

thuhet hapur lloji i armës së përdorur. Normalisht thuhet që arma e përdorur është e 

paregjistruar, dhe përgjithësisht supozohet se është grabitur në vitin 1997.Sidoqoftë, 

në një numër vrasjesh me profil më të lartë në vitin 2003 u përdorën armë më të 

sofistikuara. P.sh. në vrasjen e një biznesmeni në Tiranë në vitin 2003,u përdor një 

bombë e komanduar në distancë nga një telefon celular. Eksplozivi nuk përdoret 

shumë për vrasje, edhe pse ekziston tendenca par ta përmendur gjatë paqyrimit të 

incidenteve, shpesh duke përfshirë edhe fëmijët. 

Shumica e incidenteve të shkaktuara nga armët e zjarrit ndodhin në zonat rurale apo 

në rrethinat e qyteteve. Shumica e vrasjeve të pasqyruara në Shekulli u kryen ndaj 

anëtarëve të të njëjtës familje. Mosmarrëveshjet për pronat, xhelozia, alkooli, dhe 

depresioni ishin ndër arsyet më shumë të cituara për përdorimin e armëve të zjarrit. 

Pothuajse në të gjitha këto raste, arma e zjarrit- zakonisht një pistoletë- ishte afër 

dorës. Mosmarrëveshjet për pronat gjithashtu përmenden si shkaku kryesor i vrasjeve 

dhe plagosjeve ndërmjet njerëzve që nuk janë anëtarë të të njëjtës familje, edhe pse në 

shtyp janë pasqyruar gjithashtu raste të hakmarrjeve të krimit të organizuar apo 

gjakmarrjes.


Një ndër ndryshimet më të dukshme është që grabitjet me armë nuk i dominojnë më 

titujt e faqeve të para të gazetave, ku pjesa më e madhe e kolonave të tyre zihet nga 

vetvrasjet. Fakti që gjatë viteve 2003–2004 u pasqyruan 22 artikuj për vetvrasjet, 

mendohet të jetë shenjë e interesit më të madh që ka media për këtë fenomen, ku 

vetëm gjatë pesë muajve të parë të vitit 2005 pati 12 artikuj për këtë çështje. Rastet më të 

fundit të një profili më të lartë përsa I përket vetvrasjeve, kanë patur të bëjnë me të 

rinjtë e moshës 10–14 vjeçare. 

Historitë rreth trafikimit të armëve të zjarrit janë pakësuar në numër ëysh nga viti 

2002, por artikujt e trafikuar mesa duket kanë cilësi më të mirë.Kështu, kapjet e 

armëve të trafikuara të cilat nuk janë raportuar, kanë të bëjnë me raketa dhe bomba 

me detonator me telefon cellular, sesa AK-27 dhe pushkë jo-automatike. Sidoqoftë, 

këta artikuj, priren drejt portretizimit të trafikut si një seri ngjarjesh të izoluara, dhe jo 

si pjesë përbërëse e një veprimtarie të bashkërenduar dhe të rregullt në një shkallë më 

të madhe.

3 

Studimi mbi 

Shpërndarjen e Armëve 

të Vogla dhe të Lehta 

TABELA E MËPOSHTME jep shifrat e përllogaritura për numrin total të AVL-ve në 

Shqipëri. Të dhënat janë hartuar në bazë të një numri të caktuar burimesh duke 

përfshirë dokumentat zyrtare, intervistat dhe të dhënat e nxjerra nga sondazhet e 

opinioneve. Prandaj këto të dhëna duhen analizuar me kujdes, duke patur parasysh 

vështirësinë e arritjes së niveleve të kënaqshme të saktësisë nga ana e vlerësuesve. 

Tabela 10: Numri i përllogaritur i AVL në Shqipëri 

Mbajtësi i AVL 

Nr i përafërt i njësive 

Armët e ushtrisë aktive dhe të rezervistëve 35,000 187 

Teprica e MM 88,742–138,742 188 

Policia e MRP 23,930 189 

Garda e Republikës 2,112–3,696 190 

Polici të ministrive të tjera 983 191 

Kompanitë e Ruajtjes dhe Sigurisë Fizike 938 192 

Armët e mbajtura me leje 65,747 193 

Armët pa leje në Shqipëri Afërsisht 200,000 or 150,000–250,000 

Totali i përllogaritur i AVL-ve në Shqipëri 440,000 194 

Gjithashtu, është përllogaritur në mënyrë mjaft të përafërt që 117,875 AVL të grabitura 

janë trafikuar në Shqipëri që nga viti 1997. 

187 Intervistë, zyrtarët e MM, 18 korrik 2005. 

188 Burimet dhe metodologjia si në seksionin 3.1” Armët e MM” më poshtë. 

189 Metodologjia si më poshtë në seksionin 3.2 “Armët e MRP” Burimet: MRP, Raporti vjetor I vitit 2004i MRP(Tiranë, 2005), 

fq.20, Intervistë, zyrtar I MRP, 19 korrik 2005. 

190 Përllogaritjet për AVAL që ka në zotërim Garda e Republikës bazohen në shifrën e 1.056 punonjësve, me shifrat e dhëna të 

shumëzuara me dy dhe 3.5. Burimi: op cit MRP, fq.20. 

191 Kjo shifër është marrë nga drafti I Strategjisë Kombëtare dhe Plani I Veprimit për Kontrollin e AVL. Fatkeqësisht, ajo nuk ofron 

një ndarje më të detajuar për ministritë e ndryshme. Burimi: drafti I Strategjisë Kombëtare dhe Plani I Veprimit për Kontrollin 

e AVL,Republika e Shqipërisë, viti 2004. ( të cilit tani e më vonë do ti referohemi si Drafti i Strategjisë Kombëtare për AVL). 

192 Op cit Drafti I Strategjisë Kombëtare për AVL 

193 Po aty. 

194 Bazuar në shumën e shifrave të mësipërme duke përdorur mesataret dhe duke e rrumbullakosur nga një total prej 443.244.


3.1 Armët e MM 

Shifra prej 35.000 AVL ushtarake u dha nga zyrtarët e MM , të cilët deklaruan që 

personeli i ushtrisë aktive është 10.000 , me një mesatare prej 3,5 armësh për çdo 

ushtar. 195 Shifrat për forcat detare dhe ajrore nuk u morën parasysh, kështu që shifra 

totale është padyshim më e madhe se kaq. 

Përllogaritja e tepricës është bërë duke mbledhur së bashku numrin total të AVL-ve të 

grumbulluara dhe pjesën e përllogaritur të AVL të cilat nuk u grabitën në vitin 1997. 

Nga këto përllogaritje fillestare, duhen zbritur AVL-të të cilat u shkatërruan ose ju 

dhanë ushtrisë, policisë apo shërbimeve të tjera shtetërore, ekspozitave, biznesmenëve 

apo banorëve të kufirit. 

Tabela 11: Numri i përllogaritur i tepricës së AVL të mbajtura nga ushtarakët shqiptarë 

Totali i AVL të mbledhura 222,918 196 

AVL të përllogaritura të cilat nuk u grabitën nga depot në vitin 1997 50,000 197 –100,000 198 

Përllogaritja fillestare e tepricës së AVL-ve 272,918–322,918 

Totali i AVL-ve të shkatërruara (2000–2004) – 141,000 199 

AVL e mbledhura të marra nga MM për shërbimin aktiv dhe të rezervës – 35,000 200 

AVL të mbledhura të dhëna policisë së MB , ekspozitave, – 8,176 201 

biznesmenëve dhe banorëve të kufirit 

AVL e transferuara – 

Teprica totale e AVAL 88,742–138,742 

Këto shifra janë gjithashtu relativisht të përafërta me përllogaritjet e sugjeruara nga dy 

burime të ndryshme. Së pari, një shifër prej rreth 80.000 AVL iu sugjerua ekipit 

studimor nga kompania këshilluese amerikane SAIC, e cila po i jep konculencë 

ushtrisë shqiptare në lidhje me ristrukturimin e saj. 202 Së dyti, tek shifra prej 126.039 

mund të arrihet duke zbritur 25.000 AVL të shkatërruara në vitin 2004 nga teprica e 

AVL prej 151.039 të regjistruara me Urdhër të Qeverisë mbi Dekomisionin e AVL, gjë që 

ofroi një listë të plotë të tepricës së AVL në bazë të një inventari të depove shqiptare në 

vitin 2002. 203 Sigurisht, që të dyja këto shifra janë disa mijra AVL më të ulëta se 

përllogaritjet e bëra më sipër, por ato mund të sugjeronin që teprica është brenda 

gamës 80.000–140.000. 

Ka të ngjarë që transfertat e tepricës së AVL të mund të kenë reduktuar nivelet e 

tepricave shtetërore. Edhe pse u informuam që AVL e mbledhura që nuk ishin në 

përdorim nga MM, MRP, biznesmenët dhe banorët e kufirit, ishin të destinuara të 

shkatërroheshin, sipas shifrave të publikuara nga MEICO, AVL me vlerë prej 3.258.917 

USD u shitën gjatë viteve 2000 dhe 2004. 204 Gjithashtu, në vitin 2002, Shqipëria i 

dhuroi Afganistanit 600 pushkë luftarake dhe një numër të pacaktuar mitrolozësh. 205 

Ka të ngjarë që burimet e këtyre shitjeve të kenë qenë depot e MM, por nuk është e 

qartë se sa AVL janë shitur apo janë hequr mënjanë për tu shitur. Totali i tepricës së 

transferuar duhet të marrë në konsideratë gjithashtu rastet e dokumentuara të 

transfertave në destinacione sensitive jo të pranuara në shifrat e MEICO- në rastin e 

tranfertave në Ruanda të cilat gjoja shkuan në Kongo në vitin 2003, kjo gjë mund të 

ketë reduktuar sasinë e tepricës së armëve dhe municionit deri në 400 ton. 206 Një 

burim ka sugjeruar që MEICO është në gjendje të ofrojë për shitje më shumë njësi të 

195 Intervistë, zyrtarë të MM, 18 korrik 2005. 

196 Burimi: Të dhënat mbi mbledhjen e armëve nga MRP, korrik 2005. 

197 Intervistë, përfaqësues I OJQ-së, 23 korrik 2005. 

198 Kjo shifër bazohet mbi faktin që përllogaritjet fillestare zyrtare të AVL të grabitura në vitin 1997 ishin 650.000, që u 

reduktuan në rreth 550.000 pas një inventari kombëtar. Mendohet që përllogaritja fillestare supozoi që të gjitha depot ishin 

plaçkitur. Sidoqoftë, kjo do të ishte një përllogaritje konservatore. 

199 Intervistë, zyrtarë të MM, 14 prill 2005. 

200 Intervistë, zyrtarë të MM, 18 korrik 2005. 

201 Burimi: Të dhënat mbi mbledhjen e armëve nga MRP,korrik 2005. 

202 Intervistë telefonike, SAIC, 20 korrik 2005. 

203 Intervistë, zyrtarë të MM, 14 prill 2005. 

204 Shih tabelën për transfertat e MEICO në Shtojcën 1. 

205 ”Ministria shqiptare e Mbrojtjes konfirmon dhurimin e pushkëve luftarake ushtrisë afgane”, AFP (Paris), 28 nëntor. 

206 Shih seksionin 5.1.1.5” Transfertat e shqetësimit” dhe Amnesty International,” Republika Demokratike e Kongos-armatosja 

e lindjes” AFR, 62/006/2005, e disponueshme në http://web.amnesty.org/library/index/engafr620062005


AVL sesa shifra më e lartë e tepricës prej 138.742 e dhënë më sipër. 207 As informacioni i 

cili është publikisht i disponueshëm në lidhje me detajet e transfertave të AVL 

shqiptare, as edhe deklaratat e transfertave, nuk krijojnë një bazë solide për të 

përllogaritur se sa janë reduktuar sasitë e armëve në këtë drejtim. Një transparencë më 

e madhe përsa i përket llojit dhe sasisë së mallrave të transferuara do të mundësonte 

përllogaritje më të sakta të armëve të marra në zotërim nga shteti, si edhe zhvillimit të 

një diskutimi mbi zgjidhjet e duhura për vështirësitë që hasen në lidhje më 

menaxhimin e armëve gjendje. 

Reformat që bëhen aktualisht në ushtri, do të vazhdojnë të krijojnë tepricë AVL në 

vitet e ardhshme përmes reduktimit të personelit të ushtrisë aktive. Më tej, shpenzimet 

për ushtrinë pritet të rriten nga 1.3 përqind e GDP-së që ishin në vitin 2005,në 2 

përqind të GDP-së në vitin 2010. 208 Pajisjet e reja janë përcaktuar si fusha ku do të 

synohet të përdoren fondet e buxhetit të rritur. Prandaj, pritet që teprica e AVL të rritet 

meqë ushtria shqiptare do të marrë pajisje të reja. 

Përsa i përket municioneve, zyrtarët e MM tregojnë që kanë asgjësuar tashmë rreth 

32.000 ton, ndërsa për vitin 2005,mbi 85.000 ton municion i prodhuar në Shqipëri, 

Kinë dhe BS ende është në depo. Ata më tej llogarisin që rreth 70 përqind e kësaj sasie, 

është mbi 35 vjeçare. Këto shifra duhet të shqyrtohen me kujdes duke patur parasysh 

organizimin e keq dhe regjistrimin me të meta në shumë depo, për të cilat do të 

diskutojmë më poshtë në seksionin 5.1.1.2-”Menaxhimi i armëve gjendje” .Një 

përllogaritje alternative e bërë nga një ish-zyrtar i NAMSA-s ishte që sasia gjendje e 

municionit është në fakt rreth150.000 ton, nga e cila rreth 2.000 ton është i 

papaketuar. 209 

3.2 Arsenali i 

MB 

Përllogaritja e AVL që zotëron policia e MB bëhet në bazë të shifrës prej 11.965 oficerësh 

policie të të gjitha rangjeve, 210 e cila shumëzohet me dy armë për çdo oficer. 

Shumëzimi bëhet duke u mbështetur në faktin që shefi i arsenalit të MB deklaroi që 

çdo oficer policie është pajisur me një pistoletë dhe pushkë luftarake. 211 Pra, 

përllogaritja e AVL-ve që zotëron MPB është 23.930.Sidoqoftë, shefi i arsenalit, 

deklaroi gjithashtu që pothuajse shumica e pistoletave që u mblodhën nga oficerët e 

policisë dhe skuadrat e grumbullimit të armëve u janë rishpërndarë efektivave të 

policisë pasi ato janë testuar 212 .Në përgjithësi, sidoqoftë, numri i pistoletave të 

mbledhura është i vogël, madje numri i atyre që gjykohen si të përshtatshme për tu 

përdorur është edhe më i vogël. Sipas shefit të arsenalit, ata janë mbështetur për pajisje 

në dhurimet e ndyshme ndërkombëtare, dhe kanë ende nevojë për mjete më moderne, 

AVL dhe trajnim të specializuar në përdorimin e armëve të zjarrit. Ai nuk e mban 

mend herën e fundit që u dha një urdhër për pajisjen e policisë me AVL. Prandaj, shifra 

prej 23.930 AVL për policinë e MB mund të jetë pak më e lartë se numri aktual i tyre. 

207 Intervistë, zyrtar ndërkombëtar, 23 korrik 2005. 

208 M.Jazbec, Reforma e Mbrojtes në Ballkanin Perëndimor: Rruga përpara, (DCAF, prill 2005), fq.8. 

209 Intervistë, zyrtar ndërkombëtar, 19 prill 2005. 

210 Kjo shifër përfshin nëpunësit civilë dhe stafin administrativ. Burimi: MRP, Raporti vjetor I vitit 2004 I Ministrisë së Rendit 

Publik, (Tiranë, 2005), fq. 20. 

211 Intervistë, zyrtar I MRP, 19 korrik 2005. 

212 Intervistë, zyrtar I MRP, 26 prill 2005.


3.3 Kompanitë e 

Ruajtjes dhe 

Sigurisë Fizike 

(KRSF) 213 

Shifra për numrin e AVL të KRSF-ve është marrë nga drafti I Strategjisë Kombëtare 

dhe Planit të Veprimit për Kontrollin e AVL. 214 Ndarja e llojeve të ndryshme të AVL, që 

janë regjistruar nga KRSF-të në vitin 2004,jepet në tabelën e mëposhtme: 

Tabela 12: Numri i AVL të regjistruara nga KRSF-të 

Lloji i AVL 

Nr i njësive 

Pistoleta 162 

Pushkë automatike 767 

Pushkë 9 

Totali 938 

Në vitin 2004, MB përllogariti që kishte 269 KSRF të licensuara në Shqipëri, të cilat 

kishin punësuar 4.093 roje sigurimi. Kjo jep një mesatare prej 3.5 AVL të regjistruara 

për çdo KSRF të licensuar, dhe sugjeron që një maksimum prej 6.5 përqind rojesh 

sigurimi mund të armatosen në të njëjtën kohë.Sidoqoftë,një burim ka raportuar që 

rreth 60 AVL janë regjistruar vetëm nga një KSRF në Shkodër, 215 që sugjeron që numri 

iI AVL që kanë KSRF-të mund të ndryshojë shumë nga njëra te tjetra. Është një 

praktikë mjaft e zakonshme për KSRF-të të pajisin me armë zjarri vetëm skuadrat e 

ndërhyrjes së shpejtë, megjithëse edhe rojet e bankave apo individët gjithashtu priren 

drejt mbajtjes së armëve të zjarrit. 

Praktika e përgjithshme është që armët dhe municionet të magazinohen në mjediset e 

kompanisë si edhe të regjistrohen në një regjistër. Disa kompani, kanë gjithashtu 

rregullore të brendshme për magazinimin e tyre, ndërsa kompanitë më të mëdha 

mendohet se kanë standarte mjaft të mira ruajtjeje. Sidoqoftë, është raportuar 

gjithashtu që,armët i dorëzohen rojës tjetër në fund të turnit dhe pa u futur në depo. 

Në raste të tjera, është raportuar që rojet i marrin pistoletat me vete në shtëpi. 216 Si 

rrjedhim, jo të gjitha kompanitë i zbatojnë rregulloret dhe normat e magazinimit të 

sigurtë të armëve të zjarrit dhe municioneve ashtu si përcaktohet në manualet e 

policisë. Pra, ekziston rreziku që armët që u jepen rojeve për shërbimin e sigurisë,nuk 

përdoren vetëm për këtë gjë. 

3.4 Përllogaritja 

e numrit të AVL 

të trafikuara 

Si u tha në hyrjen e këtij raporti, trafikimi i AVL përbën një problem serioz si për 

Shqipërinë, ashtu edhe për të gjitha vendet e tjera të rajonit të Europës Juglindore, dhe 

problemi vazhdon të jetë edhe sot por në një shkallë më të ulët. Është llogaritur që në 

total rreth 100.000–150.000 AVL janë trafikuar nga Shqipëria në përiudhën 1997–2002. 

Një artikull i botuar në vitin 2002, citon një deklaratë të shefes së zyrës së UNDP në 

Tiranë, Ana Stjarneklint, në të cilën jepet kjo shifër. 217 Një raport tjetër i vitit 2003, 

sugjeron që kjo shifër është dhënë nga Qeveria 218 ,dhe ishte shifra më shumë e cituar që 

kishte hasur skuadra e kërkimit. Ish- nën Sekretari i Përgjithshëm i OKB -së për 

çështjet e çarmatimit, Jayantha Dhanapala, u shpreh gjatë një vizite në Shqipëri në 

qershor 1998,se “diku rreth 25–30 përqind të armëve që nuk i janë dorëzuar Qeverisë 

mund të jenë nxjerrë jashtë vendit si nga individë të ndryshëm ashtu edhe nga grupe 

që merren me veprimtari kontrabandë”. 219 Raporti mbi vizitën e tij thekson që 

Dhanapala sugjeroi që pathuajsë 200.000 AVL kanë hyrë kontrabandë në Kosovë, 

213 Informacioni për këtë seksion është marrë nga :M.Page, S. Rynn, Z. Taylor, dhe D.Wood, “ AVAL dhe KRSF-të në Europën 

Juglindore: Shkak apo pasojë e Pasigurisë”,(Beograd, SEESAC/Saferworld/International Alert,2005). 

214 Op cit Drafti I Strategjisë Kombëtare për AVAL. 

215 Intervistë, zyrtar I MRP, 14 qershor 2005. 

216 Vetëm 3.1 përqind e pjesëmarrësve të sondazhit të bërë nga ISO për një Botë më të Sigurtë, mendonin që rojet duhet të 

lejohen ti marrin me vete në shtëpi AVAL. 

217 A Bala ,”Mbledhja e armëve në Ballkan”, Radio Free Europe / Radio Liberty Newsline, 6(70), 15 prill 2002 

218 Op cit D. Quin dhe të tjerët. 

219 “Kosovë: OKB llogarit 200.000 armë të trafikuara nga Shqipëria”, Paris AFP (Shërbimi për Europën Perëndimore në Anglisht, 

2056 GMT, 14 korrik 1998. Burimi: NISAT Black Market Archive Database, , 17 maj 2005.


Maqedoni dhe destinacione të tjera të pacaktuara. 220 Sidoqoftë,në intervistat tona me 

antëarë të forcave të anti-trafikut në Shqipëri, policisë kufitare dhe asaj doganore, nuk 

u dhanë shifra. Pjesëmarrësit në këto fusha nuk mendonin që ishtë bërë një analizë e 

detajuar për të nxjerrë një shifër të besueshme. 

Tabela 13: Numri I përllogaritur I armëve të trafikuara sipas destinacioneve të ndryshme në 

periudhën 1997–2002 

Destinacioni 

Shifra e llogaritur e armëve të trafikuara 

Grupet rebele etnike shqiptare 40,000 

Refugjatët nga kriza e Kosovës 39,375 

Greqia 38,500 

Total 117,875 

Është sigurisht pothuajse e pamundur që të thuhet me saktësi se sa prej AVL-ve të 

grabitura janë trafikuar nga Shqipëria qysh prej vitit 1997,duke mos marrë parasysh 

numrin e AVL-ve të grabitura që janë trafikuar nga, në, dhe nëpërmjet Shqipërisë që 

prej vitit 1991. Me shikim të parë, shifra prej 150.000 njësish të trafikuara nga vendi që 

prej 1997, garanton për një analizë të mëtejshme për shumë arsye: së pari, terreni 

përmes të cilit thuhet se është bërë trafikimi, do ta ketë vështirësuar shumë trafikimin 

e kaq shumë njësive nga pikpamja logjistike, 221 së dyti llogaritjet më të sakta të për 

armët që kanë grupet etnike rebele shqiptare, të cilat dihet se e kanë burimin nga 

armët e mbajtura pa leje në Shqipëri, sugjerojnë që sasia e tyre totale gjendje nuk 

mund të arrijë kurrë më shumë se 63.520 copë maksimumi. 222 Sasia totale e armëve të 

kombinuara ka të ngjarë të ishte shumë më e vogël, dhe shumë prej tyre nuk mund të 

kenë ardhur nga Shqipëria. Për më tepër, totali i armëve të trafikuara nga Shqipëria me 

të cilat janë furnizuar grupet rebele, nuk mund të nxirret duke mbledhur armët që 

zotëron çdo grup në bazë të llogaritjeve të bëra nga burimet shqiptare, meqë ka të 

dhëna që UNÇ,UÇPMB dhe grupe të tjera rebele etnike shqiptare kanë marrë armë që 

më parë përdoreshin nga UÇK. 223 Prandaj, është llogaritur që jo më shumë se 40.000 

armë janë trafikuar ndonjëherë nga Shqipëria për të furnizuar lëvizjet etnike rebele 

shqiptare pas vitit 1997. Shumica e komentuesve janë të mendimit që trafikimi i 

shpeshtë dhe në shkallë të madhe i armëve nga Shqipëria apo përmes saj, përbën një 

kontigjent konfliktesh brenda rajonit të Europes Juglindore, 224 duke konsideruar 

Kosovën dhe Maqedoninë si destinacionet kryesore për dërgimin e armëve të ardhura 

nga Shqipëria apo që kalojnë ndërmjet saj. 225 Të intervistuarit e informuan ekipin e 

studimit se që në vitin 2003 nuk ishin kapur armë në kufirin e Shqipërisë me Kosovën 

dhe në atë me Maqedoninë. 226 

Kuti: Sa armë u trafikuan tek grupet etnike rebele shqiptare pas vitit 1997 

Ushtria çlirimtare e Kosovës (UÇK) besohet se është armatosur nga burime të ndryshme, duke 

përshirë Shqipërinë, Bullgarinë, Rumaninë, Republikën Çeke,Serbinë si edhe disa nga vendet 

antare të NATO-s, ndërkohë që të paktën një dërgesë armësh nga Kroacia u kap nga autoritetet 

jugosllave. 227 Sidoqoftë llojet e armëve të mbledhura gjatë iniciativave të çarmatimit dhe kapjeve 

të tyre, si dhe intervistat me ish-luftëtarë, sugjerojnë që pavarësisht nga blerja e armëve nga një 

sërë vendesh të tjera, armët e grabitura në Shqipëri përbënin të paktën 50% të armëve të 

220 Po aty. 

221 Vështirësi logjistike e trafikimit të 150.000 armëve në terren malor tek grupet klandestine të angazhuara në rebelime të 

vogla pa u pikasur, bëhet mjaft e qartë nëse marrim parasysh faktin që çdo armë e llojit AK peshon afërsisht rreth 3 kg. Duke 

supozuar që kjo është pesha mesatare për njësi, mbi 450 ton armë janë kaluar përmes kufirit nëse shifra prej 150.000 

armësh të trafikuara është e saktë. Për më tepër,dendësia e çelikut është afërsisht 7900 kg/m3 , prandaj në bazë të formulës 

D=M/V , janë transportuar mbi 56.96 m3. Nëse marrim parasysh edhe vëllimin e boshllëqeve të ajrit dhe paketimit do të ishte 

e saktë të thonim që vëllimi real është 4 herë më I madh se kaq, I barabartë me 228 m3. Një kontenjer standart ISO, ka një 

vëllim prej 38.5 m3, prandaj transportimi I sasisë prej 150.000 armëve do të kërkontë praninë në këtë rajon e të paktën 6 

kontenjerëve standartë ISO. Edhe eksporti I municioneve të nevojshme për këto armë, do të paraqiste të njëjtat vështirësi. 

222 Intervistë, zyrtar I MRP official, 25 prill 2005; Quin, 2003. 

223 Nuk ka dyshim që UNÇ të jetë furnizuar me armë nga Kosova, prandaj u ndërmor ( deri tani I suksesshëm) operacioni I KFORit 

për të forcuar kufirin dhe për të penguar furnizimin e UNÇ me armë.N. Barnett”KFOR gjurmon evolucionin e radikalëve 

shqiptarë” Jane’s Intelligence Review, 01 maj 2001. 

224 Intervista, zyrtar I MRP, 20 prill 2005, zyrtar I MRP 25 prill 2005, zyrtar I MRP 20 prill 2005, zyrtar I MRP 20 prill 2005. 

225 Op cit Smith dhe Sagramoso, fq.27–28 

226 Intervistë me një zyrtar të MRP, 25 Prill 2005; Quin 2003 

227 A Heinemann-Grüder A dhe W-C Paes, “Qeni tund bishtin:Mobilizimi dhe Çmobilizimi i UÇK”(BIIC, Bonn,2001), fq.13.


përdorura nga UÇK, UNÇ,dhe UÇPMB. 228 Në kulmin e tij, arsenali i UÇK do të kishte qenë pak a 

shumë i mjaftueshëm për të armatosur afërsisht 20.000 luftëtarë. 229 Megjithëse shifrat rreth 

arsenalit të tyre kanë shkuar deri në 100.000 AVL, deklarata që numri i armëve mbetet “i varfër 

dhe i pamjaftueshëm” do të thotë që maksimumi i arsenalit total të armëve të UÇK, të ketë qenë 

më i ulët se shifrat 32.000–40.000 të dhëna nga Studimi për Armët e Vogla. 230 

Në vitin 2001 Zoran Kusovac tha që UNÇ në Maqedoni kishte rreth 10.570–14.050 njësi AVL 

(duke përfshirë edhe 5.000 mina) 231 , ndërkohë që SEESAC, Studimi për Armët e Vogla dhe 

Studimi I BIIC për AVL në Maqedoni e vlerësoi arsenalin e tyre si ndërmjet shifrave 8.210 

(besueshmëri e madhe) dhe 20.000 (besueshmëri e ulët). 232 

Numri i antarëve të UÇPMB-së është vlerësuar si 2.200 në kulmin e tij , i cili duke përdorur 

shumëzuesin për rebel të Studimit për Armët e Vogla prej 1.6 do të thotë që ajo kishte deri në 

3.520 armë , shumë nga të cilat përsëri, do të kenë qenë armë të ardhura nga totali i UÇK-së dhe 

jo të blera rishtas nga Shqipëria. 233 Meqë lëvizjet e tjera rebele shqiptare (si ANA, UÇPG dhe 

UÇK-L) mendohet se i kanë armatosur 4.900 antarët e tyre nga arsenali gjendje i UÇK-së, 234 

arsenali i tyre nuk i shtohet shifrës së armëve të trafikuara nga Shqipëria që nga viti 1997. Arsenali 

maksimali përbashkët i llogaritur i UÇK-së, UNÇ-së dhe UÇPMB-së është atëherë 63.520 armë, 

prej të cilave 40.000 supozohet se kanë ardhur nga Shqipëria (duke patur parasysh burimet e tjera 

të njohura të armatimeve, si edhe faktin që shumë prej tyre janë përdorur nga më shumë se një 

grup). 

Sidoqoftë, kishte blerës të tjerë të armëve të trafikuara nga Shqipëria pas vitit 1997,të 

cilët mund të kenë hasur më pak pengesa në transportimin e armëve të grabitura: 

individë të caktuar si p.sh. refugjatët, gjthashtu morën armë me vete jashtë vendit për 

mbrojtje personale. Nuk ka metoda të verifikueshme për të llogaritur numrin e armëve 

të përdorura në këtë mënyrë.Sidoqoftë dihet që afërsisht 450.000 refugjatë që u 

larguan për shkak të konfliktit në Kosovë,u futën në Shqipëri. 235 Një informator i 

rëndësishëm thotë që 70% e grupimeve familjare mund ti kenë marrë armët me vete 

gjatë rrugës për në Shqipëri, dhe në përgjithësi refugjatët lëviznin në grupime familjare 

prej 8 vetësh. Kjo do të jepte një përllogaritje të afruar të numrit prej 39.375 armësh që 

kishin me vete refugjatët e kthyer. 236 Megjithëse kjo shifër nuk është shumë e 

besueshme, rrjedha e armëve që potencialisht shoqëruan refugjatët nuk mund të 

zbritet nga llogaritjet për armët e trafikuara. 

Përllogaritja e numrit të armëve të trafikuara përmes kufirit grek për shitje tek 

kriminelët është gjithashtu një temë e vështirë.Në vitin 1999,një gazetë greke raportoi 

se zyrtarë grekë vlerësuan se 150,000 armë të vogla dhe të lehta kishin hyrë në Greqi 

228 Nga 15 ish-luftëtarë të UÇK që u intervistuan “9 prej tyre treguan që Shqipëria ishte kanali më I rëndësishëm i armëve pas 

1997”ndërkohë që “armët e blera nga burime në Serbi përbënin 5–25 përqind të totalit të armëve të UÇK.”A. Khakee , N. 

Florquin, “Kosova dhe Armët: Një vlerësim I kufizuar I AVAL në Kosovë”, (Gjenevë, Studimi për AV/PNUD, qershor 2003), 

fq.13, 14.T. Ripley , ‘T “Arsenali I UÇK”, Jane’s Intelligence Review, 01 nëntor 2000 

229 “Është e pamundur të jepet një vlerësim përfundimtar përsa I përket fuqisë së trupave në fund të konfliktit në qershor të vitit 

1999. Shumica e vëzhguesve, duke përfshirë edhe Agim Çekun, mendojnë që numri I luftëtarëve ka qenë rreth 20.000. 

Sioqoftë IOM (Organizata Ndërkombëtare për Emigracionin),mori 25.723 kërkesa për asistencë riintegrimi, kur ajo filloi të 

regjistronte luftëtarët e UÇK më vonë gjatë vitit 1999. A Heinemann-Grüder A dhe W-C Paes, “Qeni tund bishtin: Mobilizimi 

dhe Çmobilizimi i UÇK”(BIIC, Bonn,2001), fq.14. Nuk është e qartë nëse shifra prej 20.000 përfshin edhe 600–4.000 

luftëtarët e FARK, shumice e të cilëve luftonin me stemën e UÇK. 

230 32.000 rezulton nga aplikimi I “shumëzuesit rebel” të “Studimit konservator për Armët e Vogla”prej 1.6 armësh për çdo 

luftëtar me shifrën 20.000 luftëtarë. .”A. Khakee, N. Florquin, “Kosova dhe Armët: Një vlerësim I kufizuar I AVAL në 

Kosovë”, (Gjenevë, Studimi për AV/PNUD, qershor 2003), fq.13. Por krahaso:” Llogaritjet e numrit të armëve të 

disponueshme ndryshojnë shumë. Ndërsa REUTER […] jep shifrën prej 100.000 armësh, të tjerët argumentojnë që arsenali I 

UÇK “ishte I varfër dhe I pamjaftueshëm”[…] Qëndrimi I dytë mbështetet nga tregimet e ish-luftëtarëve dhe nga Gjenerali 

Agim Çeku , shefi I shtabit të UÇK që prej majit të vitit 1999. A Heinemann-Grüder A dhe W-C Paes, “Qeni tund bishtin: 

Mobilizimi dhe Çmobilizimi i UCK”(BIIC, Bonn,2001), fq.13. duke cituar :Reuter, Jens “Zur Geschichte der UCK” në Reuter, 

Jens dhe Clewing, Konrad eds, Der Kosovo Konflikt – Ursachen, Verlauf, Perspektiven, (Klagenfurt, Wieser Verlag, 2000) 

p.172; Troebst, zyrtarë të pushtetit vendor”Lufta e Kosovës, Raundi I parë: 1998’, Sudosteuropa, vëllimi 48, nr 3/4, 

fq.156–190, p.167; Kusovac, Zoran, ‘Intervistë me Gjeneralin Agim Çeku’, Jane’s Defence Weekly, 20 tetor 1999. 

231 S.Grillot , S. Stoneman , H. Risser and W-C Paes “ Paqe e brishtë: Armët dhe Siguria në Maqedoninë e pas-kofliktit”, 

(SEESAC/SAS/BICC, Beograd, 2004), fq. 21, duke cituar Zoran Kusovac,” Sa armë janë në Maqedoni” Jane’s DefenceWeekly, 

29 gusht 2001. Ndarja e përgjithshme të llojeve të armëve është: pushkë 5.000–8.000; mitrolozë të rëndë( shumica e kalibrit 

50) 150–250; snajpera(duke përfshirë disa të kalibrit 50 )100–200; MANPAD-e 20–50; hedhës anti-tank 200–350; topa 

(60,80,120 mm) 100–200, mina anti-tank dhe anti-njeri 5.000+. 

232 S.Grillot, S. Stoneman, H. Risser and w-C Paes “Paqe e brishtë: Armët dhe Siguria në Maqedoninë e pas-kofliktit”, 

(SEESAC/SAS/BICC, Beograd, 2004), fq. 24, 

233 “Disa nga armët e UÇK-së pa dyshim që u transferuan tek UÇPMB-ja (një fraksion I UÇK-së që luftonte kundër policisë serbe 

në Serbinë e Jugut), e cila kishte afërsisht 2.200 antarë në vitin 2000, 46 kur luftimet në Serbinë e Jugut arritën kulmin. Sot, 

numri I luftëtarëve të saj ka të ngjarë të jetë pak më I vogël, ndoshta rreth 1.000(prandaj edhe arsenali I saj llogaritet tek 

1.600–2.000 armë) A. Khakee, N. Florquin, “Kosova dhe Armët: Një vlerësim I kufizuar I AVAL në Kosovë”, (Gjenevë, Studimi 

për AV/PNUD, qershor 2003), fq.15. 

234 A. Khakee, N. Florquin, “Kosova dhe Armët: Një vlerësim I kufizuar I AVAL në Kosovë”, (Gjenevë, Studimi për AV/PNUD, 

qershor 2003), fq.15. 

235 Vlerësimi I UNHCR-së dhe njësia e analizave të politikave,” Kriza e refugjatëve kosovarë: Vlerësim I pavarur I përgatitjes dhe 

përgjigjes urgjentë të UNHCR-së”, shkurt 2005, fq 117. 

236 Intervistë: Përfaqësuesi OJF-së kosovare, 26 tetor 2005.


nga Shqipëria gjatë 18 muajve 237 të mëparshëm. Artikulli gjithashtu sugjeroi se Ministri 

i atëhershëm i Rendit, Ceka, kishte llogaritur se rreth 100,000 armë të vogla dhe të 

lehta ishin trafikuar në Greqi nga Shqipëria që prej grabitjeve të vitit 1997, me ndoshta 

mijra prej tyre të destinuara për vëndet e treta. Grumbullime në masë të armëve janë 

zbuluar gjithashtu kohët e fundit, të fshehura në shpella përgjatë kufirit shqiptarogrek. 

238 Janë bërë gjithashtu një sërë përgjimesh të armëve të vogla dhe të lehta të 

trafikuara në pikën e kalimit kufitar me Greqinë dhe metodat e përdorura për 

trafikimin e armëve përgjatë kufirit grek mendohen të jenë të ngjashme me ato të 

përdorura në veri dhe lindje. 239 2,100 armë u konfiskuan nga policia greke në 

periudhën 18 mujore deri në korrik të vitit 1999. 240 Në vitin 1999 policia greke konfiskoi 

një total prej 1,242 armësh pa leje, ndërsa në vitin 2000 shifra ishte 1,243. 241 Meqënëse 

në 1995,e njëjta shifër ishte vetëm 680 dhe disi më e vogël në 1990, 242 dhe duke 

konsideruar atribuimin e ndryshimit prej 550 në vit për të rritur furnizimin nga 

Shqipëria nga stoqet e grabitura të vitit 1997 nga Shqipëria, mund të planifikohet se 

duke supozuar që ishte zbuluar 243 vetëm një në dhjetë armë të trafikuara, një mesatare 

prej 5,500 armësh hyri në Greqi në vit nga viti 1997 derisa ky aktivitet ra, pasi 

furnizimet u pakësuan ose për shkak se qeveria greke forcoi sigurinë e kufijve në vitin 

2002. 244 Meqë vitet 1999 dhe 2000 janë vitet e mesit të periudhës në të cilën trafikimi do 

të ishte pakësuar gradualisht nga pika kulmore në vitin 1997, ky total shumëfishohet 

nga 7 vite deri në dhe duke përfshirë vitin 2002,për të dhënë shifrën 38,500 si llogaritje 

të armëve të vogla dhe armatimeve të lehta të trafikuara në Greqi që prej vitit 1997. 

Megjithëse kjo shifër është e pasaktë,meqë nuk ka bazë të besueshme për projektimin 

e numrit të trafikuar në një periudhë më të gjatë nga konfiskimet në vitet teke, përsëri 

preferohet të mos sigurojmë asnjë llogaritje të këtyre shifrave. 

Një llogari e shpërndarjes aktuale të armëve të vogla dhe të lehta në vënd nënkupton 

që armët mund të kenë vazhduar të hyjnë në Shqipëri që prej vitit 1997.Siç është 

deklaruar, është e besueshme të sugjerojmë se grupet rebele etnike të Shqipërisë mund 

të kenë kthyer armë brënda kufijve shqiptarë për të shmangur zbulimin dhe 

konfiskimin e tyre në Kosovë, Maqedoni ose Serbinë Jugore, megjithëse nuk ka asnjë 

llogaritje konkrete të sasisë. 245 Ekspertët lokalë argumentonin se armët shqiptare të 

grabitura janë të një cilësie të dobët dhe me përdorim të kufizuar për shumë 

organizata terroriste/kriminale. Megjithatë, u deklarua se nëse tensionet në Europën 

Juglindore rriten, atëherë armët në shkallë të gjërë që trafikohen nga Shqipëria mund 

të bëhen shqetësim kryesor, pasi armët e grabitura ishin objekt konfliktesh në rajon. 246 

Sasi të mëdha të armëve mund të fshihen në shumë depo të vogla përgjatë kufirit 

lindor të Shqipërisë. 247 Po ashtu besohet të supozojmë se luftëtarët vullnetarë nga veriu 

i Shqipërisë mund të jenë kthyer më pas në Shqipëri, duke sjellë edhe armët me vete. 

BICC i referohet këtyre luftëtarëve në qindra vetë sesa mijra, që mund të sugjeronte një 

shifër maksimale prej 1,000. 248 armësh të kthyera nga këta individë. 

237 ‘150,000 armë shqiptare besohen të jenë në Greqi’, Athinë Elevtherotipia në greqisht, 24 korrik 1999, fq 3. Burimi: NISAT 

Black Market Archive Database, , 17 maj 2005. 

238 ‘arsenali i armëve të rënda gjetur në shpellën në kufirin grek ‘, Cështje të Krimit dhe Korrupsionit në Shqipëri , 5–11 mars 

2005. 

239 Për shëmbull, shih: ‘policia greke gjen, konfiskon 300 Kallashnikovë’, Athens Neës Agency, në anglisht, 1815 GMT, 20 shkurt 

1998, . Burimi: NISAT Black Market Archive Database, , 17 May 2005. 

240 ‘150,000 armë shqiptare besohen të jenë në Greqi’, Athens Elevtherotipia in Greek, 24 korrik 1999, fq 3. Burimi: NISAT Black 

Market Archive Database, , 17 maj 2005 

241 ‘Detaje të raportit për rritjen e qarkullimit të armëve pa leje në Greqi’, Athens To Vima, [në greqisht], 19 prill 2001. 

242 Sombolos Y, ‘2.5 miliardë dhrahmi xhiro vjetore nga trafikimi i armëve’ Imerisia [në greqisht] 22 dhjetor 2001. 

243 Llogaritje të kujdesshme bazuar në një intervistë me : Sojati, 26 tetor 2005. 

244 Komisioni Europian, ‘Raporti i Tretë Vjetor mbi zbatimin e Planit të Përbashkët të Bashkimit Europian i datës 12 korrik 2002 

mbi kontributin e Bashkimit Europian për luftën e grumbullimit destabilizues dhe përhapjen e armëve të vogla dhe 

armatimeve të lehta (2002/589/CFSP)’ (2003/C 312/01), Fletorja Zyrtare e Bashkimit Europian, 22 dhjetor 2003, 

http://www.smallarmssurvey.org/source_documents/Regional%20fora/European%20Union/EUJointAction%20Report 

2003.pdf, fq.4. 

245 Diskutuar si hipotezë e besueshme në: Khakee A, Florquin, N, ‘Kosova dhe armët: Një vlerësim bazë i armëve të vogla dhe 

armatimeve të lehta në Kosovë ‘, (Gjenevë, Studimi i armëve të vogla /PNUD, qershor 2003), fq.14 (duke iu referuar vëndeve 

të mundshme masive të magazinimit në Bucaj dhe Krumë); Heinemann-Grüder A and Paes Ë-C, ‘Wag the Dog: Mobilizimi 

dhe ç’mobilizimi I Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës ‘, BICC brief 20, (BICC, Bonn, 2001), fq.22; Ripley, Tim, ‘Arsenali i UCK’,’ 

Jane’s Intelligence Revieë, nëntor 2000. Intervista, zyrtar ndërkombëtar, 21 prill 2005. 

246 Intervista, zyrtar i Ministrisë së Rendit, 25 prill 2005. 

247 Intervista, zyrtar ndërkombëtar, 21 prill 2005; Heinemann-Grüder A and Paes W-C, Wag the Dog: Mobilizimi dhe 

ç’mobilizimi i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (BICC, 2001), fq. 20–1; op cit Grupi i Krizës Ndërkombëtare, 2003, fq. 10. 

248 Heinemann-Grüder A dhe Paes Ë-C, ‘Wag the Dog: Mobilizimi dhe ç’mobilizimi I Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës’ BICC brief 

20, (BICC, Bonn, 2001), fq.14


Për sa i përket armëve që hynë në qarkullim pa leje në Shqipëri, pas importit nga 

individë ose banda të krimit të organizuar, faktet sugjerojnë se këto transferta kanë 

qënë të kufizuara në numra të ulët të armëve me specifikim të lartë.Një i intervistuar 

nga Ministra e Rendit deklaroi se shumë prej atyre që u arrestuan për mbajtje pa leje të 

armëve të vogla dhe të lehta, aktualisht kanë tendencën të kenë armë të trafikuara 

kohët e fundit nga jashtë shtetit më tepër sesa stoqet e vjetra shqiptare. 249 Kjo çon në 

hipotezën se midis vëllazërisë kriminale shqiptare ka një tregti të vazhdueshme të 

armëve të specifikimit të lartë,më të madhe sesa janë përgjithësisht në ofertë brënda 

vëndit. Statistikat nga Iniciativa e Bashkëpunimit me Europën Juglindore mbi 

konfiskimet nga policia shqiptare gjatë periudhës nëntor 2002 deri në dhjetor 2003, 

tregojnë nivelet e ulëta të aktivitetit të trafikimit, të tilla që nuk do të ndryshonin 

dukshëm projektimet e armëve pa leje në vënd. Siç tregon grafiku, armët e konfiskuara 

me tyta më të gjata ka të ngjarë që në shumicën e rasteve të jenë shqiptare, ndërsa një 

sasi e madhe e armëve të dorës e kishin burimin nga jashtë vëndit. 250 Nga këto, tre 

njiheshin të ishin trafikuar: një Beretta, që erdhi nga Italia në nëntor të vitit 2002;një 

Zastava, e cila hyri në vënd nga Mali i Zi; dhe një pistoletë e vogël që erdhi nga Zvicra 

në Maqedoni në dhjetor të vitit 2002. Numrat e ulët të konfiskimeve, veçanërisht 

konfiskimet e trafikimit sugjerojnë nivelet e ulëta të kontrollit ose të trafikimitndoshta 

edhe të dyja. 

Sekuestrimet e armëve në Shqipëri të raportuara nga SECI (Nëntor 2002–Maj 2003) 

Pushkë automatike Zastava 7.62 mm 

(Ish-Republika Jugosllave) 

Skorpion 7.62 mm (Çek) SMG 

Dragunov 7.62 

M-63 (Shqiptare) 

Shars 7.62 mm SMG 

Hedhëse Granatash e ushtrisë shqiptare 

Mitraloz i rëndë 175 mm i ushtrisë shqiptare 

Pistoletë TT (Shqiptare) 

M-56 (Shqiptare) 

7.62 mm 

Beretë (Italiane) 

AK-47 (Shqiptare) 

Zastava (Ish-Republika Jugosllave) 

Manjum 9 mm (SHBA) 

Kolt 11.4 mm (SHBA) 

Revolver 9 mm (Çek) 

Sipas shefit të sektorit për trafikimin e paligjshëm, Z. Edmond Bahiti, prania në rritje 

dhe e përmirësuar e policisë, ndryshimet në strukturat organizative, prezantimi i 

neneve specifike mbi trafikimin në Kodin Penal dhe situata e përmirësuar ekonomike 

në Shqipëri kanë ndihmuar në uljen e volumit të trafikimit nga, në dhe nëpërmjet 

Shqipërisë. Sipas tij, trafikimi i armëvë ka rënë ndjeshëm që prej vitit 2000 dhe nga 

fundi i konfliktit të Kosovës. U deklarua se në një shkallë më të vogël, armë individuale 

dhe ngarkesa të vogla armësh mendohen të jenë trafikuar në Greqi dhe Itali nga 

Shqipëria. Në këto raste, armët janë menduar të destinohen për emigrantët shqiptarë, 

shtetas grekë ose italianë të cilët dëshirojnë armë zjarri për mbrojtjen e tyre ose për 

kontrabandistët e armëve, të cilët duan t’i shesin më tej ato armë. 251 Policia shqiptare 

dhe ajo kufitare kanë konfiskuar disa pistoleta që janë sjellë në Shqipëri gjatë viteve të 

fundit, me një mesatare nga dhjetë deri në dymbëdhjetë pistoleta të konfiskuara çdo 

muaj në vitin 2005. Midis pirgut të armëve të konfiskuara të këtij viti, kanë qënë 

Beretta, armë dore Browning dhe Colt dhe pistoleta të tipit TT të prodhuara në 

Jugosllavi. Në këto rastet e fundit, Shqipëria është një rrugë tranziti më tepër sesa 

249 Intervista, zyrtar I Ministrisë së Rendit , 26 prill 2005. 

250 Task Force i Iniciativës së Bashkëpunimit të Europës Juglindore, Në luftë kundër trafikimit të armëve të vogla, armatimeve të 

lehta dhe eksplozivëve, “ ‘Raport analitik – Operacionet Ploughshares’ (maj 2003). 

251 Intervista, zyrtar i Ministrisë së Rendit, 20 prill 2005; op cit Smith dhe Sagramoso, fq. 25


furnitore. 252 Megjithatë, sipas burimeve të Ministrisë së Brëndshme, nga 777 raste të 

trafikimit të pazbuluar në kufi në vitin 2004,vetëm tre kanë të bëjnë me trafikimin e 

armëve. Kështu, duhet të supozohet se shumica e pistoletave të prodhuara jashtë 

shtetit janë konfiskuar gjatë operacioneve të tjera policore. 

Trafikimi i armëve në Itali nëpërmjet detit Adriatik nga Shqipëria që prej vitit 1997 nuk 

është menduar të jetë përhapur dhe shifra neto do të reflektonte gjithashtu se armët 

italiane duhet të kenë përfunduar në duart e kriminelëve në Shqipëri në sasi të vogël 

gjatë të njëjtës periudhë. Sipas raporteve, trafikimi i armëve nga Shqipëria nuk u 

konsiderua si prioritet kryesor për autoritetet policore italiane në fund të viteve 90,me 

prova të kufizuara që sugjeronin se çdo javë rreth 20 armë të vogla dhe armatime të 

lehta (AVL) kalonin në ngushticat nga lindja në perëndim. 253 Përgjithësisht, armët 

ishin konfiskuar në sasira të kufizuara kur trafikuesit e drogës u kapën në kufijtë 

tokësorë ose kur tentonin të kalonin nga deti, me armët që besoheshin të ishin për 

vetëmbrojtje ose si “dhurata” për marrësit. 254 Për më tepër, shumica e armëve që janë 

trafikuar nga Shqipëria, të zbuluara nga punonjësit e doganës dhe ata policorë në 

Greqi dhe Itali nuk janë me origjinë kineze ose shqiptare, por kryesisht janë me 

origjinë jugosllave. 255 

Për qëllimet tona, në llogaritjen e trafikimit neto që prej vitit 1997, prova e armëve që 

kanë hyrë në vënd në një shkallë të vogël e ka bërë ekipin studimor të planifikojë një 

ekuilibër midis numrit të armëve të nisura në Itali dhe destinacioneve të ndryshme 

nga Greqia, Kosova, Maqedonia dhe Serbia Veriore, me ato armë që mund të kenë hyrë 

në vënd për një sërë arsyesh të reflektuara që prej vitit 1997. Pranohet se ky planifikim 

është bërë, bazuar në mungesën e provave për të kundërtën. Si përfundim, nëse 

supozohet se trafikime të tjera për end- userat globalë që prej vitit 1997 nga stoqet 

civile nuk i tejkaluan armët që hyjnë në Shqipëri dhe armëmbajtjet e paligjshme para 

vitit 1997, llogaritja përfundimtare e trafikimit neto që prej vitit 1997 është që rreth 

117,875 armë kanë lënë vëndin. 

Shëmbuj të trafikimit të kohëve të fundit në Shqipëri 

Në dhjetor të vitit 2004, tre raketa tokë- ajër u konfiskuan nga autoritetet shqiptare, me 

trafikuesit e dyshuar të kapur falë një ndryshimi në ligj, që lejonte mbledhjen e provave gjatë 

përgjimit dhe regjistrimit të telefonatave të të dyshuarve, për t’u përdorur në gjyq. Të intervistuarit 

nuk ishin në gjëndje të jepnin detaje konkrete mbi end-userat 256 e dyshuar, megjithëse media 

spekulloi se ata ishin të destinuar për në Maqedoni. 257 Një raport sugjeroi se grupet ekstremiste 

shqiptare në Maqedoni kishin kërkuar në mënyrë aktive Sistemet e Mbrojtjes Ajrore Të 

Transportueshme nga Njeriu, nga disa burime në gjashtë mujorin e dytë të vitit 2004. 258 

Megjithatë, autoritetet shqiptare ishin mjaft të bindura se kontrabandistët shqiptarë i kishin blerë 

raketat nga malezezët, dhe origjina e raketave që mendohej të ishte Bosnja ose Serbia. Është 

debatuar se kjo mënyrë për kontrabandën e armëve në Shqipëri u prezantua fillimisht në vitin 

1991, me sasi të variueshme armësh që kalonin përmes kufirit. 259 

Në mars të vitit 2005, një operacion goditës rezultoi në konfiskimin e gjashtë aparateve 

eksplozivësh me detonim në distancë, të projektuara që të aktivizoheshin nga telefona celularë. 

Përsëri, kontrabandistët shqiptarë të armëve kishin blerë eksplozivët e tyre të paligjshëm nga Mali 

252 Intervista, zyrtar i Ministrisë së Rendit , 20 prill 2005; zyrtar ndërkombëtar, 21 prill 2005; op cit Smith dhe Sagramoso, 

fq. 27–8. 

253 Intervista, zyrtar ndërkombëtar, 19 Prill 2005. shih gjithashtu: op cit Smith and Sagramoso, fq. 28. 

254 Interview, zyrtar ndërkombëtar, 19 Prill 2005. shih gjithashtu: ‘Kapet emigranti duke trafikuar heroinë në Greqi’, Cështje të 

krimit dhe korrupsionit në Shqipëri, 18–24 dhjetor 2004; ‘Policia greke arreston kontrabandistët shqiptarë, konfiskon droga’, 

Athens News Agency, në anglisht 1334 GMT, 11 Prill 1998, ; ‘Policia arreston 90 kriminelë për trafik 

droge dhe armësh ‘, AP, 9 qershor 1998; ‘Itali: Armët, droga e konfiskuar në portin e Barit’, FBIS-ËEU-2000-0316, Rome 

ANSA (version i bazës së të dhënave Ansaservice ), në italisht, 1138 GMT, 16 March 2000 [FBIS teksti i përkthyer]. Burimi: 

Baza e të dhënave të arkivit të Tregut të Zi NISAT, , 17 maj 2005. 

255 Op cit Smith dhe Sagramoso, fq. 27–8. 

256 Interviista, zyrtari i Ministrisë së Rendit, 20 Prill 2005; zyrtari i Ministrisë së Rendit, 20 Prill 2005; zyrtari i Ministrisë së Rendit, 

20 Prill 2005. 

257 ‘Ministria e Brëndshme: raketat ajër- tokë të kapura në Shqipëri nuk kanë destinacion Maqedoninë, 

, MIA – Agjencia e informacionit maqedonase, 14 

dhjetor 2004; Mahmutaj F, ‘Përgjimi i burgut zbulon shitësit’, Gazeta Shqiptare, 18 dhjetor 2004. Burimi: faqja e internetit të 

Qëndrës për Studime të Europës Juglindore, , 7 prill 2005. 

258 Op cit Barnett, 2004. 

259 ‘Prokurorët shqiptarë thonë se bosat e kontrabandës së armëve janë në Mal të Zi’, 2 mars 2005, Monitorimi i BBC; ‘Armët 

për Kosovën-Metohija nëpërmjet Podgoricës’, Blic, në serbisht, 28 tetor 2002. Burimi: faqja e internetit të Qëndrës për 

Studime të Europës Juglindore, , 7 Prill 2005.


i Zi. 260 Të intervistuarit ishin të lumtur të deklaronin se ky operacion ishte kryer me sukses, falë 

legjislacionit të ri mbi luftën kundër krimit të organizuar dhe trafikimit, si dhe bashkëpunimit të 

mirë me homologët në Mal të Zi. Mbetet për t’u parë nëse këto janë thjesht shëmbuj të izoluar në 

përdorimin e vazhdueshëm të armëve malazezo- shqiptare dhe kanalin e trafikimit të pajisjeve 

ushtarake ose nëse përfaqësojnë ndonjë shenjë paralajmërimi të pengimit të rritjes së aktiviteteve 

të ANA ose NLA në Maqedoni ose diku tjetër 

3.4.1 Perceptimi i 

trafikimit 

Është interesante të vërehet se shumica e pjesëmarrësve të anketimit menduan se 

trafikimi i armëve pa leje është ende një problem për Shqipërinë, me pothuajse një të 

tretën e pjesëmarrësve që sugjeronin se mbetet ende një problem serioz. 

Në ç’masë është shqetësues trafiku i paligjshëm i armëve në… 

40 

35 

30 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

31 

Shumë 

shqetësues 

37.8 

Disi 

shqetësues 

18.1 

Pak 

shqetësues 

4.4 

Aspak 

shqetësues 

8.3 

Nuk e di 

0.5 

Pa përgjigje 

8.7 

Shumë 

shqetësues 

13.8 

Disi 

shqetësues 

24.8 

Pak 

shqetësues 

33.3 

Aspak 

shqetësues 

19 

Nuk e di 

0.5 

Pa përgjigje 

Shqipëri 

Komunitetin tuaj 

Megjithëse vetëm 4.4 për qind e pjesëmarrësve deklaruan se ata mendonin se trafikimi 

i armëve pa leje nuk është problem për Shqipërinë, shtatëfishi i tyre mendonin se nuk 

ishte problem në komunitetin e tyre lokal. Në Tiranë, 39 për qind e pjesëmarrësve 

deklaruan se trafikimi i armëve është një problem për Shqipërinë,por vetëm 7.5 për 

qind menduan të njëjtën gjë për komunitetin e tyre, me 32 për qind të pjesëmarrësve 

që deklaronin se aty nuk ishte një problem. Krahasimisht, në pjesën veriore të 

Shqipërisë,vetëm 29 për qind e pjesëmarrësve e panë atë si problem serioz për 

Shqipërinë. Megjithatë, ky rajon kishte numrin më të madh të pjesëmarrësve që 

deklaronin se ishte një problem i rëndë për komunitetin e tyre (13 për qind) dhe 

gjithashtu numrin më të madh të pjesëmarrësve që deklaronin se nuk ishte aspak 

problem (35 për qind). Përgjigje të ngjashme u dhanë edhe në intervistat e zhvilluara 

me zyrtarë në rajonet përgjegjëse për studimin e rastit, pasi ata shpjeguan se trafiku i 

armëve nuk konsiderohej si problem serioz për rajonin e tyre. 

3.5 Mbajtja e 

armëve të 

vogla dhe të 

lehta nga 

civilët 

Shifra prej 65,747 për numrin total të armëve të vogla dhe armatimeve të lehta të 

regjistruara nga civilët në Shqipëri është marrë nga Strategjia Kombëtare dhe Plani i 

Veprimit për Kontrollin e Armëve të Vogla dhe Armatimeve të Lehta. 261 Dokumenti jep 

analizën statistikore të mëposhtme për armët e vogla dhe armatimet e lehta të 

regjistruara nga civilët: 

3.5.1 Mbajtja e armëve 

me leje nga civilët 

260 Intervista, zyrtari i Ministrisë së Rendit, 20 Prill 2005; zyrtari i Ministrisë së Rendit, 20 Prill 2005. 

261 Op cit Draftin e Strategjisë Kombëtare mbi Armët e Vogla dhe Armatimet e Lehta.


Tabela 14: Mbajtja e armëve të vogla dhe të lehta të regjistruara nga civilët 

Lloji i AVL 

No i njësive 

Pistoleta 2,585 

Pushkë automatike 331 

Pushkë 230 

Pushkë gjahu (një dhe dy grykëshe) 62,472 

Armë të nxjerra me licensë nga Garda e Republikës 130 

Totali 65,747 

Megjithatë, kjo shifër nuk përputhet plotësisht me shifrat e përftuara nga intervistat. 

Për shëmbull, midis viteve 1997 dhe 2002, biznesmenëvet me kapital të 

konsiderueshëm dhe banorëve të zonave kufitare u lejoheshin të regjistronin pistoleta 

dhe armë të tjera për të mbrojtur veten, personat dhe pasurinë,në përputhje me Ligjin 

No. 8388 ‘Mbi armët e vogla dhe të lehta’,të datës 25 gusht 1998. Sipas një anëtari të 

skuadrës së grumbullimit të armëve të Ministrisë së Brendshme, rreth 500 armë u 

regjistruan në përputhje me këtë ligj, 262 ndërsa dokumenti i draftit të Strategjisë 

Kombëtare të Armëve të Vogla dhe të Lehta, jep një shifër prej vetëm 306 (268 pistoleta, 

23 pushkë automatike dhe 15 pushkë). 263 

3.5.2 Armët e mbajtura 

pa leje 

Armëmbajtja pa leje është një fushë sensitive ku rrallë ofrohet informacion konkret. 

Është e vështirë të bëhen llogaritje të sakta për Shqipërine, pasi përfaqësimet e 

përdorura në kontekste të tjera (si sasia e vetëvrasjeve ose vrasjeve të përgjithshme që 

janë kryer me anë të një arme zjarri) nuk kanë qënë në dispozicion të ekipit studimor, 

për shkak të mungesës së statistikave përkatëse për vëndin. Nuk ka as përfaqësime të 

tilla që kanë të ngjarë të jenë të transferueshme midis mjediseve kulturore. 264 

Kur bëhen llogaritjet e para mbi këtë çështje, një konsiderim fillestar është që derisa 

ligjit të amnistisë i mbaroi afati në fund të majit 2005,një mesatare prej 800–1,000 

armësh në muaj dorëzoheshin vullnetarisht nga civilët në Shqipëri, pa angazhim të 

qëndrueshëm në ndonjë iniciativë grumbullimi të profilit të lartë. 265 Megjithëse kjo 

nuk përfaqëson bazën për llogaritjen e sasisë egzakte, kjo nënvizon faktin se mbetet një 

volum i madh armësh të vogla e të lehta pa leje në duart e civilëve. 

Llogaritja zyrtare më e përdorshme e armëmbajtjes pa leje është 176,857,ndërsa 

llogaritja më e besueshme e nxjerrë nga ekipi studimor sugjeron që ka të paktën 

208,982 armë të vogla dhe të lehta pa leje në qarkullim në Shqipëri, megjithëse kjo 

shifër nuk paraqitet si përfundimtare. Dy llogaritje të mëtejshme, bazuar në përgjigjet 

e studimit të brendshëm, sugjerojnë nivele të amëmbajtjes pa leje në 156,452–241,678 

dhe 70,969–208,466. Fakti që llogaritjet e familjeve të bazuara në studim janë më të 

ulta sesa llogaritja e ekipit kërkimor mund të tregojë se shifra e zotëruar nga familjet 

ose individët nuk konsiderohet për të gjitha armët pa leje në qarkullim, me pjesën që 

mbetet ndoshta të mbajtur në masë nga kriminelët, trafikantët ose rebelët. Llogaritjet 

janë treguar në grafikun e mëposhtëm. 

262 Intervista, zyrtar i Ministrisë së Rendit , 15 prill 2005. 

263 Op cit Draftin e Strategjisë Kombëtare mbi Armët e Vogla dhe Armatimet e Lehta. 

264 Cf Taylor Z, Philips, C dhe Bogosavljevic, S, ‘Jetesa me trashëgimi – Studim i AVL, Republika e Serbisë’, (Beograd, 

UNDP/Saferworld, prill 2005), fq.15. 

265 Ministria e Rendit raportoi grumbullimin e 11,307 armëve në vitin 2005. Shih Rynn S et al, Monitorimi i armëve të vogla dhe 

armatimeve të lehta në Europën Juglindore 2005, (Saferworld/SEESAC, 2005), fq.26.


Vlerësimet për armëmbajtje pa leje 

250,000 

200,000 

150,000 

176,857 

Të grabitura 

minus të 

mbledhurat 

dhe të 

trafikuarat 

208,982 

Studimi i 

familjeve 1 

199,065 

Studimi i 

familjeve 2 

139,718 

Mesatarja e 

vlerësimeve 

181,156 

100,000 

50,000 

0 

Shënim re: pikat e mesme janë vendosur aty ku vlerësimi është midis pragjeve më të lartë 

dhe më të ulët. 

Shifrat në grafik nuk janë përfundimtare dhe janë objekt i marzhinave me gabime, por 

janë siguruar me konsiderim të kujdesshëm të faktorëve kontingjentë dhe provave të 

paraqitura më poshtë. Është paraqitur metodologjia që gjendet poshtë çdo shifre, si 

dhe pikat e forta e të dobëta të shqyrtuara në seksionin e mëposhtëm. Megjithëse çdo 

shifër është objekt i dobësive, të marra së bashku, është e mundur të zhvillohet një 

shkallë sigurie rreth shifrës së 200,000 armëve pa leje, me një pjesë të këtij numri që ka 

të ngjarë të mbahet në masë nga kriminelët më tepër sesa nga familjet ose individët. 

Tabela 15: llogaritjet e ndryshme të numrave të armëve të vogla dhe të lehta pa leje në 

Shqipëri 

QARKULLIMI PA LEJE 

Metoda Problemet kryesore Llogaritja 

1. Shifra zyrtare Nuk merret parasysh armëmbajtja para 176,857 

vitit 1997; Mbivlerësime të armëve të 

trafikuara 

2. Armët e grabitura minus ato të Nuk merret parasysh armëmbajtja para 208,982 

grumbulluara dhe të trafikuara vitit 1997; 

Asnjë mjet për të llogaritur në mënyrë 

përfundimtare trafikimin e të gjithë 

marrësve; 

Nuk konsiderohen armët e kthyera/të 

futura në Shqipëri; 

Mbështetet mbi supozimet rreth 

armëmbajtjeve të rebelëve 

ARMEMBAJTJA PA LEJE NE SHTEPI 

Metoda Problemet kryesore Llogaritja 

3. Studimi i familjeve 

Pyetja 1 – ‘Sa për qind e familjeve në Dyshimet mbi mundësinë e publikut 156,452–241,678 

shoqërinë shqiptare kanë të paktën një për të llogaritur saktësisht në rrafsh 

armë zjarri funksionale’ iu drejtua një kombëtar nivelin e armëmbajtjes; 

totali HH me koeficentin e armëve të Bazë e dyshimtë për projektimin e 

përdorura për familje 

armëve për familje 

Pyetja 2 – ‘A keni patur ndonjëherë Totali i armëve që janë mbajtur pa leje i 70,969–208,466 

armë në shtëpi’ iu drejtua një totali HH tejkalon zbulimet e studimit 

me koeficent armësh për familje minus 

armët e grumbulluara 

Pyetja 3 – ‘A keni aktualisht ndonjë Raportim më i ulët midis pjesëmarrësve; 26,425–61,664 

armë në shtëpi Iu drejtua një totali Shkalla e grumbullimit të armëve në 

familjesh me armë për koeficentin e maj 2005 dhe numrat minimalë të 

familjeve 

armëve të grabitura në qarkullim e 

zhvlerësojnë këtë shifër


Llogaritja zyrtare 

Llogaritja e cituar më e përhapur për AVL pa leje në duart e civilëve në Shqipëri është 

200,000,një shifër e arritur nga përdorimi i një totali të përmbledhur prej 550,000 AVL 

të grabitura dhe zbritjen e 200,000 AVL të grumbulluara dhe 150,000 AVL të 

llogaritura si të trafikuara. Ky total mund të bëhet më i saktë duke zbritur shifrën më të 

fundit në dispozicion të armëve të grumbulluara (222,918 i qershorit 2005) dhe 150,000 

armëve të trafikuara nga shifra zyrtare e armëve të grabitura (549,775), duke rezultuar 

kështu në një total prej 176,857 armësh zjarri pa leje. Disa nga armët e grabitura ka të 

ngjarë të jenë legalizuar, pasi ligji asnjëherë nuk ka parashikuar pronësinë e 

armatimeve të tipit ushtarak. 

Tabela 16: Llogaritja zyrtare e numrit të AVL pa leje në Shqipëri 

Metoda 1: Shifra zyrtare 

Armët e grabitura 549,775 

– Armët e grumbulluara – 222,918 

– Armët e trafikuara – 150,000 

= Total 176,857 

Përpunimi i totalit të përftuar nga sasia e armëve të grabitura 

Ka disa probleme me shifrën zyrtare. Kësaj shifre duhet t’i shtohet numri i armëve pa 

leje në duart e civilëve para vitit 1997. Ka disa të dhëna sesa armë të tilla egzistonin, por 

numri mund të ketë qënë i ulët për shkak të kontrolleve shtypëse sociale të zbatuara 

nën urdhrat e Hoxhës. Një burim tjetër i mundshëm për armët e grumbulluara mund 

të ishin armët që janë mbajtur pa leje që prej Luftës së Dytë Botërore ose edhe më 

përpara. Megjithëse është pretenduar se ushtarakët shqiptarë kishin një numër të 

madh armësh trofe në magazinat e tyre, 266 ka shumë të ngjarë që numri i armëve të 

grumbulluara të periudhës LBII ose edhe më herët të jetë më i madh sesa numri i 

armëve mbajtur në magazinat ushtarake shqiptare para vitit 1997.Në të vërtetë, është 

debatuar se disa nga armët që janë dorëzuar vullnetarisht po dorëzohen aktualisht në 

mënyrë vullnetare, sepse armët e grabitura në vitin 1997 kanë zëvëndësuar modelet që 

ishin më të vjetra, të cilat mbaheshin pa leje për shumë vite. 267 Fakti që cilësia e armëve 

të grumbulluara varionte me kohë,duke filluar me ato të papërdorshmet dhe të 

ndryshkurat dhe duke përfunduar me njësitë e cilësisë së lartë do të dukej ta 

mbështeste këtë. 268 Duke patur këtë parasysh, është e qartë se numri i panjohur i 

armëve të mbajtuar pa leje nga civilët para grabitjeve të vitit 1997,nëse dihet, mund t’i 

shtohet ndjeshëm totalit të përftuar nga numri i armëve të grabitura në 1997. 

Tabela 17: Numri i llogaritur i AVL pa leje në Shqipëri, bazuar në përdorimin e statistikave 

për grabitjet e vitit 1997 dhe trafikimin e mëtejshëm 

Metoda 2: Zbritja nga stoqet e grabitura 

Armë të grabitura 549,775 

– Armë të grumbulluara – 222,918 

– Armë në KLA/NLA/UCPMB – 40,000 

– Armë në Greqi – 38,500 

– Armë të refugjatëve – 39,375 

+ armë para vitit 1997 + 

+ Armë të tjera hyjnë/largohen nga Shqipëria (neto) 0 

= Total 208,982 

Një problem tjetër me shifrën zyrtare është se numri i armëve të grumbulluara që 

zakonisht është zbritur nga totali i vjedhur në vitin 1997 përfshin tytat dhe armët, 

266 Disa të intervistuar te përfshirë në programet e mëparshme të grumbullimit ishin të sigurt se shumë prej armëve të dorëzuara 

nuk ishin në fakt nga stoqet e grabitura ,por nga periudha komuniste – njerëzit zëvëndësuan stoqet e tyre të vjetra . 

Intervista, ish zyrtar I Ministrisë së Mbrojtjes , 18 prill 2005 dhe zyrtari I Ministrisë së Rendit , 15 prill 2005. 

267 Intervista, zyrtar ndërkombëtar, 29 prill 2005; zyrtar I Ministrisë së Rendit 15 prill 2005. 

268 Intervista, zyrtar ndërkombëtar, 12 prill 2005.


pjesët e të cilave nuk përbëjnë njësi tërësisht operacionale të AVL.(shih seksionin 6.4 

‘Rezultatet e amnistisë për proceset e grumbullimit të armëve’). Kështu, totali i armëve 

të grumbulluara mund të jetë tejet i ekzagjeruar. Megjithatë, problemi i mëtejshëm kyç 

me shifrën zyrtare është se ai varet nga një llogaritje e debatueshme e njësive neto të 

trafikuara brënda/jashtë vëndit që prej vitit 1997. Ky studim ka përpiluar një llogaritje 

të rishikuar të trafikimit që prej vitit 1997 siç skicohet më poshtë në seksionin 3.4 – 

‘Llogaritjet e AVL të trafikuara’.Nëse kjo llogaritje e rishikuar 117,875 të trafikuara 

jashtë Shqipërisë që prej vitit 1997 zëvëndëson llogaritjen e mëparshme prej 

100,000–150,000 AVL, ekipi studimor llogarit në mënyrë të kujdesshme se rreth 

208,982 AVL mbeten në qarkullim pa leje në Shqipëri. 

Një notë përfundimtare shqetësimi duhet bashkangjitur në lidhje me këtë metodë 

llogaritje të armëmbajtjes pa leje; disa nga armët e grabitura në vitin 1997 do të kenë 

dalë jashtë përdorimit që prej hyrjes në qarkullim pa leje, në varësi të kushteve në të 

cilat ato janë magazinuar. 

Llogaritja e armëmbajtjes në brenda vendit sipas studimit përkatës 

Studimi i brendshëm i kryer për këtë raport kërkimor siguron një metodë tjetër për të 

llogaritur numrin e AVAL pa leje në familjet shqiptare. Meqë ishte përdorur një 

teknikë e vëzhgimit rastësor, zbulimet nga studimi mund të përgjithësohen për 

popullsinë më të gjërë. Dy pyetje HHS krijojnë bazën për llogaritje të besueshme të 

niveleve të armëmbajtjes pa leje. E para prej këtyre është pyetja ,‘Për mendimin tuaj, sa 

përqind e familjeve në shoqërinë shqiptare ka të paktën një armë zjarri funksionale’ 

përgjigjet e të cilave shfaqen në grafikun e mëposhtëm. Të përfaqësuara si një vijë e 

drejtë grafiku, pika kulmore ka arritur mbi 27%. 

Sipas mendimit tuaj sa përqind e familjeve në Shqipëri kanë të paktën një armë 

zjarri në gjendje pune 

30 

25 

Përqindja e të përgjigjurve 

20 

15 

10 

5 

0 

0–20 21–40 41–60 61–80 81–100 

Vlerësimi i përqindjes së familjeve që kanë armë zjarri 

Tabela 18: Llogaritja e mbajtjes pa leje së AVL nëpër familje, që përdoren bazuar në pyetjen 

e studimit të familjeve ‘Sa familje kanë armë ’ 

Metoda 3: HHS 1 ‘Sa familje kanë armë’ 

27% e familjeve të llogaritura nga 194,400 

publiku i përgjithshëm që kanë armë 

x armë për familje x (i ulët) x (i lartë) 

1.143 1.58 

– armët e mbajtura me leje – 65,747 

= Totali 156,452 241,678 

Ekstrapolimi i 720,000 familjeve shqiptare jep një llogaritje të 194,400 familjeve që 

zotërojnë aktualisht armë. Megjithatë, duhet patur mirë parasysh se disa familje kanë 

të ngjarë të mbajnë më shumë se një armë zjarri. Projektimi i numrit aktual të armëve


të mbajtura nga këto familje që përdorin koeficentët 1.143 269 dhe 1.58 270 të armëve për 

familje, na jep një total të llogaritur prej 222,199–307,152 armësh me leje dhe pa leje që 

mbahen nga civilët. Zbritja e armëve të regjistruara me leje nga ai total na jep një 

llogaritje të 156,452–241,678 armëve në qarkullim pa leje. Kjo shifër përputhet me 

rishikimin në ngritje të shifrës zyrtare të sugjeruar më sipër. Megjithatë, besueshmëria 

e kësaj llogaritjeje kompromentohet nga zbulimet e diskutimeve të grupit të fokusuar, 

në të cilat perceptimet e niveleve të armëmbajtjes së pjesëmarrësve ishin gjerësisht të 

papajtueshme. Kjo sugjeron se publiku nuk ka bazë të qëndrueshme për llogaritjen e 

nivelit të përgjithshëm në shkallë kombëtare të armëmbajtjes në familje. 271 

Tabela 19: Llogaritja e mbajtjes së armëve të vogla dhe të lehta të familjeve, të përdorura 

bazuar në pyetjen e studimit të brendshëm ‘A keni patur ndonjëherë një armë ’ 

Metoda 3: HHS 2 ‘A keni pasur ndonjëherë armë’ 

43.7% e familjeve 314,640 

x armë për familje x (i ulët) x (i lartë) 

1.143 1.58 

– Armë me leje – 65,747 

– Armë të grumbulluara – 222,918 

= Totali 70,969 208,466 

Pyetja e dytë nga studimi i brendshëm për të ofruar bazën për një llogaritje të 

besueshme të armëmbajtjes pa leje është:‘A keni patur ndonjëherë armë në shtëpi’ 

Kjo gjeneroi një përgjigje pozitive nga 43.7 për qind e pjesëmarrësve, duke sugjeruar se 

314,640 familje kishin mbajtur në një periudhë të caktuar kohore një armë zjarri. Nëse 

mesatarisht secili mbante 1.143–1.58 armë 272 , kjo sugjeron se 359,633–497,131 AVAL 

zotërohen nga popullsia shqiptare në të gjitha kohërat. Pas zbritjes së armëve të zjarrit 

të regjistruara ligjërisht, pjesa që mbetet (293,887–431,384) përsëri reduktohet në 

minimumin e sasisë së mundshme e cila dihet të ketë qënë mbajtur pa leje në një fazë 

(549,775 – totali i grabitur nga viti 1997). Kjo mund të reflektojë faktin se individë ose 

grupe të caktuara morën pjesën e mbetur të armëve në masë. Ajo ndoshta tregon edhe 

detyrimin për të pohuar armëmbajtjen pa leje të armëve me karakter ushtarak në çdo 

fazë. Kur 222,918 armë të grumbulluara që prej vitit 1997 zbriten nga totali, pjesa që 

mbetet jep llogaritjen e dytë të përftuar nga studimi i familjeve i 70,969–208,466 

armëve aktualisht në qarkullim pa leje në Shqipëri. Përsëri, e marrë më vete, kjo 

269 Në përgjigje të pyetjes, ‘Për mendimin tuaj, sa armë ka në një familje tipike shqiptare’ shumica e pjesëmarrësve të studimit 

deklaruan se ata nuk ishin në dijeni të këtij fakti . Megjithatë, një shifër mesatare për 1.143 armë për familje mund të 

gjenerojë nga përgjigjet e atyre që u prononcuan. Kjo është përdorur në llogaritjet që ndjekin si koeficent minimal për t’u 

aplikuar për numrat e llogaritur të familjeve që mbajnë armë për të projektuar totalin e armëve që ata mbajnë. Tendenca e 

pjesëmarrësve të studimit për të raportuar në nivel më të ulët armëmbajtjen sugjeron se koeficenti i saktë do të ishte më i 

lartë. Nga një bazë prej 1,200 përgjigjet ishin : ‘nuk e di’ – 709 (59.1%); ‘1’ – 359 (29.9%); asnjë përgjigje – 92 (7.7%); ‘2’ – 

26 (2.2%); ‘3’ – 7 (0.6%); ‘4’ – 6 (0.5%); ‘0’ – 1 (0.1%). 

270 Nëse numri mesatar i armëve të mbajtura nga çdo familje në Shqipëri është në fakt më afër atij të vërejtur në vëndet fqinje, 

më tej një koeficent mjaft ose mesatarisht i besueshëm shqiptar mund të vlerësohet në 1.58. Kjo bazohet në vlerësimet për 

vëndet e Europës Juglindore si më poshtë : Bosnja – 1.75 (Kjo përbën koeficentin e armëve të “besimit të lartë” për familje 

në Bosnjë. Studimi mbi arrmët e vogla dhe armatimet e lehta (SAS): Bosnjë- Hercegovinë, (BICC, Bonn, 2004), fq.24); Kosovë 

– 1.4–1.7 (Burimi: Khakee A, Florquin, N, ‘Kosovo and the Gun: A Baseline Assessment of Small Arms and Light Ëeapons in 

Kosovo’, (Gjenevë, Studimi mbi Armët e Vogla/PNUD, qershor 2003), fq 2); Maqedoni – 1.61 (Nxjerrë nga përgjigjet ndaj 

pyetjes ‘Cili është numri mesatar i armëve që njerëzit kanë në familjet e tyre’ i treguar në figurën 3.1 në Grillot S, Stoneman 

S, Risser H and Paes Ë-C, ‘A Fragile Peace: Guns and Security in Post-Conflict Macedonia’, (SEESAC/SAS/BICC, Beograd 

2004), fq.19. Shifra e cituar është një mesatare ku 29% u përgjigjën 1, 16% u përgjigjën 2, 4% u përgjigjën deri në 3, 1% u 

përgjigjën 3–5 dhe1% u përgjigjën deri në 5.); Moldavia – 1.5 (Në vitin 2004 u grumbulluan 630 armë të paregjistruara nga 

389 familje në Moldavi gjatë inspektimeve që u zhvilluan nga autoritetet në një periudhë rotacioni 5 vjecar në tërë vëndin (pa 

përfshirë konfiskimet e policisë nëpër rrugë). Kjo gjeneron një raport prej 1.62 armësh për familje që zotëron armë . Burimi : 

Departamenti i Kriminologjisë, Ministria e Brëndshme, Moldavi. [Kjo korrespondon me shifrat e armëmbajtjes nga civilët që 

kanë afërsisht 600,000 armë zjarri të regjistruara për rreth 400,000 familje.] Për sa i përket armëmbajtjes me leje , 44,028 

individë mbajnë 49,780 armë në Moldavi, duke dhënë një raport prej 1.13 për individ të licensuar .); Mal i Zi – 1.55 (Nxjerrë 

nga llogaritja e një mesatareje të numrit të armëve që pretenduan të kishin pjesëmarrësit, të cilët pranuan të mbanin armë (1 

armë – 19.5%, 2 – 3.3%, 3 – 1.3%, 4 – 0.7%, 5 – 1.6%): Florquin N, O’Neill Stoneman S, ‘“A house isn’t a home without a 

gun” Studimi i Armëve të Vogla dhe të Lehta – Republika e Malit të Zi’, (SEESAC/Studimi i Armëve të Vogla, 2004), fq.49. Në 

lidhje me të gjitha familjet në Mal të Zi, ‘nocioni i një arme zjarri për familje u shfaq në mënyrë të përsëritur gjatë shumë 

takimeve të zhvilluara midis Studimit të Armëve të Vogla dhe një sërë aktorësh akademikë, OJF-sh, elementësh të sigurisë 

private dhe aktorësh të tjerë civilë .’ Ibid, fq.4); Serbia – 1.5 (shifra aplikohet për pjesëmarrësit që pranuan se mbanin armë 

zjarri dhe ndoshta kryesisht ka të bëjë me pronarët e ligjshëm ‘Në studimin e familjeve, pjeëmarrësit u pyetën nëse ata ose 

një anëtar i familjes së tyre mbantte një armë zjarri dhe më pas u pyetën sesa armë zotëronin. Një total prej 20% u përgjigjën 

pozitivisht dhe numri mesatar i armëve të zjarrit për familje ishte 1.5.’ Taylor Z, Philips, C dhe BogosAVALjevic, S, ‘Jetesa me 

trashëgimi – Studim i AVAL, Republika e Serbisë’, (Beograd, PNUD/Saferworld, prill 2005), fq.15). 

271 Cf pasiguria në rritje e pjesëmarrësve kur iu bë e njëjta pyetje rreth komunitetit të tyre lokal dhe rrethit familjar në seksionin 

3.5.4, ‘Perceptimet e mbajtjes së AVAL nga civilët’. 

272 Në fakt, koeficentët duhet të rishikohen në linjë të sipërme në lidhje me numrin e armëve të zotëruara në të gjitha kohërat 

(në kundërshtim të atyre që janë aktualisht në zotërim ), për të marrë në konsideratë zëvëndësimin e mundshëm në kohë të 

armëve të vjetra që ishin bërë të tepërta.


llogaritje duhet të trajtohet si pak e besueshme. 

Studimi i brendshëm gjithashtu grumbulloi përgjigje për pyetjen ‘A keni ndonjë armë 

aktualisht në shtëpi’,të cilës 11.2 për qind e pjesëmarrësve iu përgjigjën pozitivisht. 

Koeficenti i këtyre përgjigjeve nga totali i familjeve në vënd do të sugjeronte se 80,640 

familje shqiptare zotërojnë armë. 

Tabela 20: Llogaritja e mbajtjes së AVL të përdorura në familje, bazuar në pyetjen e studimit 

të familjeve ‘A keni armë’ 

Metoda 3: HHS 3 ‘A keni armë’ (e zhvlerësuar) 

11.2% e familjeve 80,640 

x Armë për familje x (i ulët) x (i lartë) 

1.143 1.58 

– Armë me leje 65,747 

= Totali 26,425 61,664 

Përdorimi i koeficentëve mbi përqindjen e familjeve që pohojnë mbajtjen e armëve në 

HHS gjeneron një nivel zotërimi total të llogaritur prej 92,172–127,411. Zbritja e atyre 

që janë regjistruar ligjërisht (65,747), përgjigjet ndaj kësaj pyetjeje do të çonin në një 

total prej 26,425–61,664 armësh pa leje. Kjo shifër nuk përputhet si me numrin e 

armëve të ditura për të qënë të pallogaritura që prej grabitjes së rezervave dhe me 

përqindjen në të cilën armët janë dorëzuar para se ligji i amnistisë të mbaronte nga 

fundi i majit të vitit 2005. Gjithashtu, studime të ngjashme kanë shënuar një tendencë 

të familjeve për të mohuar zotërimin e armëve të zjarrit sepse ato nuk janë të gatshme 

të tregojnë se po shkelin ligjin. Kjo do të shpjegonte përse llogaritja e përftuar nga 

përgjigjet për këtë pyetje është shumë më e ulët sesa llogaritjet e nxjerra nga metodat e 

tjera. Kjo llogaritje e fundit nuk trajtohet si një llogaritje e besueshme nga ekipi 

kërkimor. 

Armëmbajtja pa leje: familje apo grupe kriminale 

Vetëm 28.2 përqind e pjesëmarrësve në studimin e familjeve mendonin se armët e 

zjarrit të paregjistruara mbaheshin nga familjet në Shqipëri, ndërsa 94.7 përqind 

menduan se grupet kriminale zotëronin AVL. 273 Kjo e forcoi hipotezën se individë ose 

grupe të caktuara ruajnë një sasi të konsiderueshme të AVL në masë të grabitura, e cila 

mund t’i shtohet totalit të disa mijra armëve pa leje dhe të shpjegojë më tej përse edhe 

dy llogaritje më të besueshme të bazuara në studimin e familjeve bien poshtë shifrave 

që dalin nga llogaritjet e bazuara në zbritjen nga totali i armëve të grabitura në 1997. 

Këto të fundit janë paraqitur si llogaritje më të besueshme, pasi kanë të bëjnë me 

shifrat e njohura të armëve nga një pikë e caktuar në kohë që mund të supozohet të 

mbetet në Shqipëri, nëse ato nuk mund të llogariten në mënyrë të besueshme diku 

tjetër. 

3.5.3 Blerja e armëve 

pa leje 

Oficerët policorë në Berat, Fier, Gjirokaster dhe Kukës deklaruan se ata nuk kishin treg 

të zi armësh në zonat e tyre. 274 Megjithatë,të gjithë ata vazhdonin të deklaronin se ishte 

e mundur të përftoje një armë zjarri pa leje në zonën e tyre. Për shëmbull, një oficer 

policie nga Kukësi deklaroi se megjithëse nuk ka treg të zi, dikush mund të blente armë 

në mënyrë të paligjshme nga familjet e varfra në vënde si Tropoja, të cilët do të ishin të 

gatshme të shisnin një pushkë automatike për rreth €40. Ndoshta, konfuzioni mbi atë 

çka përbën një ‘treg të zi’ varet nga përcaktimet individuale. Mund të jetë e vërtetë se 

nuk ka më tregje të zeza fizike për armë, krahasuar me ‘pazaret e armëve pa leje’ që 

ishin të pranishme në Bajram Curri dhe Tropoje në fund të viteve 90, por ky zyrtar 

ishte në gjëndje të jepte një vlerësim për çmimin e një arme të paregjistruar. Të 

273 Krahasoni grafikun në seksionin 3.5.4 – ‘Perceptimet e zotërimit të AVL nga civilët’ duke treguar përgjigjet për pyetjen ‘Për 

mendimin tuaj, cilat grupe zotërojnë armë zjarri të regjistruara dhe të paregjistruara në Shqipëri ’ 

274 Intervista, zyrtar i Ministrisë së Brëndshme, 30 korrik 2005; zyrtar I Ministrisë së Brëndshme, 30 korrik 2005; zyrtar I Ministrisë 

së Brëndshme, gusht 2005; zyrtar i Ministrisë së Brëndshme, 27 prill 2005; zyrtar i Ministrisë së Brëndshme, 6 gusht 2005.


intervistuarit nga Berati, Gjirokastra, Kukësi dhe Shkodra na dhanë çmimet e 

llogaritura për AVL të ndryshme në rajonet e tyre, siç tregohen në tabelën e 

mëposhtme: 

Tabela 21: Llogaritjet për çmimet e tregut të zi të AVL në Shqipëri 

armë zjarri AK-47 pistoletë e tipit TT 

Berat 275 €80–€160 – – 

Gjirokaster 276 – €25–€40 €245–€570 

Kukës 277 – €15–€200 – 

Shkodër 278 – €110 €240–€400 

Çmimet e dhëna në tabelë mund të na paraqesin një guidë të dobishme për diferencën 

relative në çmime për këto tipe armësh në pjesë të ndryshme të Shqipërisë.Në 

përgjithësi besohet se në Shqipëri pushkët automatike dhe jo-automatike janë shumë 

më të lira se pistoletat dhe kjo ndoshta na sugjeron se kërkesa për pistoleta është ende e 

lartë dhe/ose furnizimi është më kompleks. Përkundrazi, dikush mund të supozojë se 

një numër i madh pushkësh automatike dhe jo- automatike janë ende në qarkullim pa 

leje, pavarësisht nga fakti se edhe ato mund të përbëjnë shumicën e AVL që janë 

konfiskuar dhe dorëzuar vullnetarisht. Sigurisht, armët luftarake të zjarrit si AK-47 

janë më të vështira të fshihen në krahasim me një pistoletë . 

Megjithatë, ishte një konsensus i përgjithshëm midis pjesëmarrësve nga takimet 

formale dhe informale që nuk ishte e vështirë të siguroje një armë në Shqipëri. 

Gjithsesi, hyrja e drejtpërdrejtë në tregun e zi nuk do të ishte domosdoshmërisht rruga 

e parë për t’u ndjekur. Shumë të intervistuar sugjeruan që kërkimet fillestare të 

bëheshin brënda fisit të dikujt ose rrethit të miqve, me supozimin se nuk do të ishte e 

vështirë të përftoje një armë.Në një studim të zhvilluar nga Qëndra për Studime 

Rurale në 2002, 61 nga 569 pjesëmarrës shprehën pikëpamje sesi dikush mund të 

siguronte një armë në Shqipëri. Nga këta 61 pjesëmarrës, 90 për qind deklaruan se çdo 

anëtar i familjes dhe të afërm, miq të fqinjve mund të ishin metoda kryesore për të 

siguruar një armë. 279 Në kërkimin për këtë studim të zhvilluar nga ISO në vitin 2005, 

17.3 për qind e pjesëmarrësve deklaruan ‘një shok’ dhe 14.3 për qind thanë ‘familja’ do 

të ishin njerëzit e parë tek të cilët ata do të drejtoheshin nëse kishin nevojë për armë. 

Në qoftë se për ndonjë arsye do t’ju nevojitej një armë, ku do të shkonit fillimisht 

Jashtë shteti 4.3% Të tjera 1.1% 

Nuk ka nevojë për armë 4.8% 

E kam një armë 4.8% 

Pa përgjigje 8.9% 

Në polici/në institucione shtetërore 0.1% 

Në dyqan 45% 

Në familje 14.3% 

Tek një shok 17.3% 

Nuk e di 17.5% 

Tek një kontrabandist 22.4% 

Ndërsa opsionet më të përhapura në studim ishin ‘dyqan’ dhe ‘kontrabandist’,njëri 

prej diskutimeve të fokus grupit dha përgjigjen e mëposhtme tipike: 

Po, nuk është aq e vështirë [të gjesh një armë në Shqipëri].Nëse dëshironi, ju mund ta 

275 Intervista, zyrtar I Ministrisë së Rendit, 30 korrik 2005. 

276 Intervistat, zyrtar I Ministrisë së Rendit, 6 gusht 2005; zyrtar I Ministrisë së Rendit, 6 gusht 2005. 

277 Intervista, zyrtar I Ministrisë së Rendit, 27 Prill 2005 

278 Interviesta, zyrtar i një organizate ndërkombëtare, 13 qershor 2005. 

279 Përqindja kishte rënë si më poshtë: 19.7 për qind deklaruan anëtarët e familjes; 26.2 për qind thanë shokët ; 36.1 për qind 

deklaruan të afërmit dhe 8.2 për qind dhanë përgjigje për fqinjët. Burimi: op cit Qëndra për Studime Rurale, Tabela 36.


gjeni atë. Duhet thjesht të keni paratë e duhura. Shkoni te tregu i zi dhe ata do t’jua sjellin 

menjëherë. 


3.5.4 Perceptimet mbi 

mbajtjen e armëve të 

vogla dhe të lehta nga 

popullsia civile 

Si me përgjigjet për studime të tjera të SEESAC në lidhje me perceptimet mbi mbajtjen 

e AVL, përqindje më të larta janë konkluduar kur pjesëmarrësve iu kërkua të 

vlerësonin përqindjen e familjeve në Shqipëri që mbanin armë zjarri, krahasuar me 

llogaritjet për lagjen dhe familjen e shokët. Njëkohësisht, u vu re një tendencë në rritje 

për numrin e përgjigjeve ‘nuk e di’,ndërsa llogaritjet iu afruan atribuimit të familjes. 

Kështu, 20.1 për qind e pjesëmarrësve u përgjigjën ‘nuk e di’ kur iu kërkua të vlerësonin 

sesa familje në Shqipëri kishin një armë zjarri funksionale, ndërsa 40.5 për qind e 

pjesëmarrësve dhanë të njëjtën përgjigje kur iu kërkua të bënin vlerësimin për miqtë 

dhe familjen e tyre. 

Tabela 22: Për mendimin tuaj, sa për qind e familjeve në 

shoqërinë shqiptare ka të paktën një armë zjarri funksionale 

llogaritja rajoni Totali 

Veri Qendër Jug Tirana 

më pak se 20% 23.5% 28.9% 26.2% 9.0% 23.3% 

21–40% 27.6% 22.0% 29.6% 35.0% 28.6% 

41–60% 18.4% 14.7% 12.5% 25.0% 16.3% 

61–80% 7.7% 14.2% 0.8% 9.0% 6.3% 

80%+ 5.9% 11.2% 0.6% 2.5% 4.2% 

nuk e di 15.4% 9.1% 28.6% 18.0% 20.1% 

asnjë përgjigje 1.5% 0.0% 1.6% 1.5% 1.3% 

Totali 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 

Tabela 23: Për mendimin tuaj, sa për qind e familjes në lagjen 

tuaj ka të paktën një armë zjarri funksionale 



më pak se 20% 39.3% 53.4% 45.8% 36.0% 44.2% 

21–40% 12.9% 15.5% 11.9% 10.5% 12.6% 

41–60% 13.6% 6.0% 2.4% 4.5% 6.0% 

61–80% 5.1% 0.0% 0.2% 0.0% 1.3% 

80%+ 1.8% 0.0% 0.2% 0.5% 0.6% 

nuk e di 26.1% 22.8% 35.5% 45.0% 32.5% 


Totali 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 

Tabela 24: Për mendimin tuaj, sa për qind e miqve dhe familjes 

suaj kanë të paktën një armë zjarri funksionale 



më pak se 20% 41.9% 43.1% 38.3% 25.5% 37.9% 

21–40% 11.4% 6.5% 6.3% 0.5% 6.5% 

41–60% 6.3% 3.0% 2.0% 1.0% 3.0% 

61–80% 4.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.9% 

80%+ 1.5% 0.0% 0.2% 0.0% 0.4% 

nuk e di 31.6% 37.1% 41.9% 53.0% 40.5% 


Totali 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0%


Për të gjitha nivelet, personat me vendndodhje në veri të Shqipërisë dhanë llogaritje 

më të larta për numrat e familjeve me të paktën një armë zjarri funksionale, dhe 

vleresimet më të ulta u dhane nga të intervistuarit nga Tirana. Megjithatë,në total, më 

shumë se gjysma e pjesëmarrësve besuan se më pak se dyzet për qind e familjeve në 

lagjen e tyre dhe në Shqipëri kishin një armë zjarri. 

Më intrigues ishte fakti se kur iu kerkua të llogaritnin përqindjen familjeve dhe 

shokëve me të paktën një armë zjarri funksionale, më shumë se dyzet për qind e 

personave që u përgjigjën, deklaruan ‘nuk e di’. 280 Personat nga jugu që u përgjigjën 

kishin përqindjen më të lartë të shprehjes “nuk e di’ ne lidhje me llogaritjet e 

përqindjes së familjeve me armë zjarri në rrafsh kombëtar. Tirana kishte përqindjen 

më të lartë të shprehjes ‘nuk e di’ të të intervistuarve në lidhje me lagjen, shokët dhe 

familjen. Kjo shkallë e lartë mosdijeje mund të jetë rezultat i faktit se personat iu 

përgjigjën pyetësorit ndershmërisht, duke u shprehur se kjo llogaritje ishte e vështirë 

për t’u bërë. Megjithëse dikush do të ishte ndoshta më skeptik për numrin e madh të 

përgjigjes ‘nuk e di’ në lidhje me shokët dhe familjen, llogaritjet në grupet fokus për 

mbajtjen e armëve të zjarrit në rajonin e tyre gjithashtu varionin konsiderueshëm 

duke sugjeruar se “nuk e di”është ndoshta përgjigjia më e ndershme. 

Kur u pyetën në lidhje me nivelin e armëve në lagjen e tyre, 36.8 për qind u përgjigjën 

sërish se nuk e dinin, ndërsa 45.4 për qind e personave besuan se numri i armëve në 

lagjen e tyre ishte ‘shumë i pakët ‘, 11.8 për qind menduan se niveli ishte i pranueshëm 

dhe 3.4 për qind menduan se ishin shumë. 281 

Megjithëse vetëm 11.2 për qind e pjesëmarrësve pohuan se kishin një armë në shtëpi , 

43.7 për qind e tyre deklaruan se ata kishin patur një armë në shtëpi në një periudhë në 

të kaluarën. (sic tregohet në grafikun e mëposhtëm). Pesëdhjet për qind e 

pjesëmarrësve ruralë deklaruan se ata në një periudhe kohore kishin patur një armë në 

shtëpi, krahasuar me 31.5 për qind të pjesëmarrësve urbanë. 

A keni pasur ndonjëherë armë në shtëpi 

Nuk e di/pa përgjigje 0.8% 

Jo 55.6% 

Po 43.7% 

Katërmbëdhjetë për qind e pjesëmarrësve ruralë deklaruan se ata kishin aktualisht një 

armë në shtëpi ndërsa shtatë për qind e pjesëmarrësve urbanë bënë një deklarim të 

tillë. 

280 Në një pike tjetër, personat u pyetën nëse mendonin se kishte armë në lagjen e tyre. 44.4 për qind e të anketuarve deklaruan 

se nuk e dinin nëse fqinji i tyre kishte armë apo jo, ndërsa 15.6 për qind deklaruan ‘po’ dhe 38 për qind deklaruan ‘jo’. Dy 

përqind e tyre nuk iu përgjigjën kësaj pyetjeje. 

281 Gjashtëdhjet e gjashtë për qind e pjesëmarrësve nga pjesa qëndrore e Shqipërisë menduan se kishte shumë pak armë në 

lagjen e tyre, me njëzet e dy për qind të pjesëmarrësve nga kjo zonë që deklaronin se nuk e dinin. Pesëdhjet e një për qind e 

pjesëmarrësve të vendosur në Tiranë deklaruan se nuk e dinin sa armë kishte në lagjen e tyre.


A keni armë në shtëpi tani 

Nuk e di 0.4% Pa përgjigje 0.6% 

Po 11.2% 

Jo 87.8% 

Kur u pyetën se çfarë u kishte ndodhur armëve të tyre, shumë nga pjesëmarrësit që 

raportuan se kishin patur një armë, deklaruan se i kishin dorëzuar vullnetarisht ose se 

ua kishte marrë policia. Nga ata të moshës mbi 61 vjec, 36 për qind deklaruan se policia 

u kishte marrë armët, krahasuar vetëm me 18 për qind të grupmoshës 18–30 vjec. Te 

anketuarit e moshës mbi 61 vjec kishin numrin më të vogël të pjesëmarrësve që 

deklaruan se i kishin dorëzuar vullnetarisht armët e tyre me 43 për qind, ndërsa 64 për 

qind e grupmoshës 41 deri 50 vjec deklaruan se i kishin dorëzuar vullnetarisht armët e 

tyre. Në veri të Shqipërisë, 54.5 për qind deklaruan se i kishin dorëzuar vullnetarisht 

armët e tyre, njëzet e katër për qind pretenduan se ata ende i kishin armët, tetë për 

qind i kishin shitur dhe katër për qind e pjesëmarrësve deklaruan se jua kishte marrë 

policia. Rajoni me përqindjen më të lartë të pjesëmarrësve që pretendonin të kishin 

dorëzuar armët vullnetarisht ishte në jug të Shqipërisë (65 për qind), ndjekur nga veriu 

(54.5 për qind), më pas Tirana (49 për qind) dhe më tej qendra (47 për qind). Përgjigjet 

mund të krahasohen me përqindjet e armëve nga rajoni të dëmtuara të riparuara, duke 

përdorur statistikat nga tabela e përfshirë në seksionin 6.4 – ‘Rezultatet nga amnistia 

për proceset e grumbullimit të armëve ‘.Këto shifra konfirmojnë përgjigjet e studimit 

të familjeve në shënimin se sasia më e madhe e armëve në të vërtetë ishte riparuar në 

jug (72.8 për qind), por gjithashtu tregon se suksesi ishte në fakt shumë më i madh në 

qëndër (35.6 për qind të riparuara), sesa në veri (23.3 për qind të riparuara). 282 Kishte 

edhe variacion të konsiderueshëm rajonal në sasinë e pjesëmarrësve që raportonin se 

policia jua kishte marrë armët që ata zotëronin më parë: sasia ishte më e madhe në 

qëndër të Shqipërisë (38 për qind), ndjekur nga pjesa jugore (15 për qind) dhe Tirana 

(gjashtë për qind). 

Çfarë ndodhi me armën që keni pasur 

Pa përgjigje 0.3% Nuk e di 0.2% 

E kam dorëzuar vullnetarisht 24.1% 

totali që deklaron 

asnjë armë 57.3% 

E mori policia 6.9% 

E kam akoma 6.8% 

Ia kam dhënë një familjari ose një shoku 3.1% 

E kam shitur 1.2% 

vjedhur 0.1% 

Është interesante të vërehet se nëse sasia e familjeve që pretendojnë se arma e tyre ishte 

dorëzuar ose konfiskuar (31.0 për qind) është përdorur për të projektuar një total 

armësh të grumbulluara ose të konfiskuara, bazuar në numrin e familjeve në vënd 

282 Përqindja për qëndrën del nga totali i raportuar nga Drejtoria e Përjgithshme Rajonale për rrethet Berat, Diber, Durres, 

Elbasan, Fier dhe Tiranë; veriu del nga totali GDD në Kukes, Lezhë dhe Shkoder; jugu del nga totali GDD për rrethet 

Gjirokaster, Korcë dhe Vlorë.


(720,000) kjo do të sugjeronte se një minimum prej 223,200 armësh ishte grumbulluar 

ose konfiskuar nga familjet në Shqipëri në të gjitha kohërat, megjithëse çdo familje që 

ka dorëzuar një armë mund te ketë dorëzuar më shumë se një armë mesatarisht. 

Ndërkohë, grumbullimi i armëve përpara vitit 1997 do të pritej të formonte një sasi të 

grumbullimeve/konfiskimeve të raportuara nga pjesëmarrësit për këtë pyetje; kjo 

shifër do të përputhej me shifrën zyrtare prej 222,918 armësh të vogla dhe armatimesh 

të lehta që prej vitit 1997. 

Në pikën kur do pyetej se në cilat pjesë të shoqërisë shqiptare, armët e zjarrit kishin më 

tepër të ngjarë të mbaheshin perveç policisë dhe forcave të armatosura, shumica 

dërrmuese e pjesëmarrësve deklaruan ‘në duart e kriminelëve’. Megjithatë, pothuajse 

gjysma e pjesëmarrësve sugjeruan biznesmenët, ndërsa më shumë se çereku i 

pjesëmarrësve menduan se familjet zotëronin armë të vogla dhe të lehta. Grafiku i 

mëposhtëm tregon rezultatet e një pyetjeje se cilat grupe mendohen të zotërojnë armë 

zjarri të regjistruara dhe të paregjistruara në Shqipëri: 

Sipas mendimit tuaj cilat grupe mbajnë armë me leje dhe pa leje në Shqipëri 

% 

100 

80 

60 

40 

20 

0 

Grupet kriminale 94.7% 

Biznesmenët 44.4% 

Politikanët 35.8% 

Kompanitë Private 

të Sigurisë 30.2% 

Kur u bë pyetja se cilat grupe zotërojnë armë zjarri të regjistruara dhe të paregjistruara 

në Shqipëri, 39 për qind e pjesëmarrësve nga qëndra e vëndit i konsideruan familjet si 

një nga këto grupe, krahasuar vetëm me 18.5 për qind të pjesëmarrësve nga jugu i 

Shqipërisë. Kur u bë pyetja se kush duhet të lejohej të mbante armë zjarri në shtëpi, 

pothuajse gjysma e pjesëmarrësve mbështetën idenë që policia të lejohej të vepronte në 

këtë mënyrë,ndërsa përqindja ra në 9.6 në lidhje me ushtrinë (megjithëse 27 për qind e 

pjesëmarrësve në pjesën qëndrore të Shqipërisë e mbështetën këtë opsion). 

Kush duhet të lejohet që të mbajë armë zjarri në shtëpi 

Zyrtarët e lartë 0.4% 

Askush 18.3% 

Familjet 28.2% 

Nuk e di 3.3% 

Nuk e di/nuk ka përgjigje/të tjerë 2.2% 

Çdo i rritur, të cilit sipas ligjit i lejohet 

të mbajë armë 1.8% 

Çdo i rritur 1.8% 

Biznesmenët e fuqishëm 2.2% 

Truprojet/rojet e sigurimit 3.1% 

Policia 49.8% 

Ushtria 9.6% 

Gjuetarët 11% 

Në studimet e vitit 2002 dhe 2004 nga Qëndra për Studime Rurale, opsioni i ‘policisë’ 

nuk ishte përfshirë me rezultatin se në 2002, 77.2 për qind dhe në 2004 73 për qind e 

pjesëmarrësve deklaruan se askush nuk duhet të ketë armë në shtëpi. 283 Në studimin e 

283 Megjithë këtë qëndrueshmëri të dukshme, shpërndarja rajonale e atyre që japin këtë përjgijge kaloi konsiderueshëm nga 

Kukësi dhe Vlora në 2002 te Durresi dhe Lezha në 2004, duke sugjeruar se përshtypjet mbi këtë cështje janë të 

ndryshueshme, pavarësisht nga qëndrueshmëria e dukshme në reagimin e përgjithshme ndaj dy studimeve. Pjesëmarrësit në 

anketimin e vitit 2002 nën 18 vjec dhe mbi 60 mbështetën fuqimisht idenë se askush nuk duhet të zotërojë armë zjarri, 

përkatësisht me 92.3 për qind dhe 80.6 për qind. Burimet: op cit Qëndra për Studime Rurale, tabela 44; op cit Qëndra për 

Studime Rurale dhe Zhvillim të Qëndrueshëm, fq. 35.


vitit 2005 të kryer nga ISO në lidhje me këtë raport, 17.5 për qind e meshkujve dhe 20 

për qind e femrave menduan se askush nuk duhet të lejohej të mbante armë zjarri në 

shtëpi. Mesatarisht, 28 për qind e pjesëmarrësve urbanë dhe 16 për qind e atyre ruralë e 

mbështetën këtë ide. 

Në vitin 2002,një mesatare prej dhjetë për qind mendonin se vetëm biznesmenët 

duhet të lejoheshin të mbanin armë, me deklaratën më fuqimisht të mbështetur në 

Durres (17.9 për qind), Shkodër (16.7 për qind) dhe Gjirokaster (14 për qind), pa asnjë 

pjesëmarrës në Kukës që të ishte dakord me këtë pikëpamje. Në studimin e vitit 2004, 

mbështetja e këtij opsioni ishte ngritur në një mesatare prej njëzet për qind të 

pjesëmarrësve, me mbështetësit më të fuqishëm tashmë në Vlorë (34.8 për qind) dhe 

Tiranë (25.2 për qind). Niveli i mbështetjes për këtë opsion në Durres kishte rënë në 

11.9 për qind, ndërsa një përqindje e ngjashme e pjesëmarrësve në Gjirokaster (14 për 

qind) dhe Shkodër (17.9 për qind) vazhdoi të mbështeste këtë opsion. Ideja se çdo 

familje duhet të kishte një armë të marrë mesatarisht në 11.1 për qind në vitin 2002,me 

pothuajse një të tretën e pjesëmarrësve në Lezhë që ishin dakord me këtë ide (30.4 për 

qind) dhe një e pesta në Durres (19 për qind). Të gjitha zonat e tjera kishin përgjigje 

poshtë kësaj mesatareje. Në vitin 2004, niveli i përgjithshëm i mbështetjes ndaj këtij 

opsioni kishte rënë në 5.1 për qind, me mbështetjen në Lezhë,duke rënë në 6.6 për 

qind dhe duke u ngritur në 20.5 për qind nga 5 për qind në Kukës. Një interpretim i 

këtyre luhatjeve, në dukje të mëdha, sipas publikut është se opinionet e shprehura nuk 

jepen fuqimisht dhe kanë të ngjarë të rregullohen pozitivisht nëpërmjet aktiviteteve të 

sensibilizimit të publikut; e dyta është se ato reflektojnë perceptime që luhaten shpejt 

midis pjesëmarrësve të sigurisë së mjedisit të tyre. 

Kryetari i bashkisë së Fierit foli për mundësinë se grupe të ndryshme etnike në rajon 

mund të kishin qëndrime të ndryshme ndaj armëve dhe kështu raportohen shifra të 

ndryshme armësh. 284 Megjithatë,në përgjithësi, armëmbajtja në Shqipëri është parë si 

më e përhapur mes gjinisë mashkullore më tepër sesa mes ndonjë etnie specifike. 

Shumë të intervistuar deklaruan se grupi kryesor problematik janë djemtë e rinj 

adoleshentë dhe ata te të 20-at, të cilët janë përfshirë në konflikte, te cilat ishin 

përkeqësuar nga mundësia për të gjetur lehtësisht një armë. 285 Në studimin e ISO të 

vitit 2005, njerëzit midis 19 dhe 25 vjec ishin konsideruar si grupmosha që kishte më 

shumë të ngjarë të zotëronte armë zjarri. 

Cilat grupmosha kanë më shumë të ngjarë që të mbajnë armë 

36–50 vjeç 7.6% 


më shumë se 65 vjeç 0.1% 

51–65 vjeç 1.3% 


15–18 vjeç 10.2% 

19–25 vjeç 40.3% 

26–35 vjeç 23.1% 

Megjithatë, disa të intervistuar argumentuan se shumë mesoburra dhe në moshë më të 

vjetër mendoheshin të mbanin armë të paregjistruara, si kreu i familjes dhe 

ndanjëherë, tradicionalisht djali më i madh zotëronte armë. Megjithatë,në përgjithësi 

shumë të intervistuar folën për ndryshimet midis armëmbajtjes në qytet, zonave 

urbane dhe rurale, dhe zonat rurale mendoheshin të kishin një numër më të madh 

armësh për frymë sesa zonat urbane. Kjo ka ndodhur edhe në studimin e ISO-s të vitit 

2005: 

284 Intervista, zyrtar i qeverisë vendore, 12 maj 005. 

285 Intervista, ish zyrtar i Ministrisë së Mbrojtjes, 27 prill 2005; zyrtar I Ministrisë së Mbrojtjes, 13 qershor 2005. Kjo ishte 

gjithashtu një përgjigje e përbashkët në të gjitha intervistat me grupet fokus, pa dallime gjinore.


Në cilat pjesë të Shqipërisë janë më të përhapura armët e zjarrit 

(përveç policisë, ushtrisë, xhandarmarisë etj) 

zona rurale, fshat 56.7% 

qytet/zona urbane 

29.1% 

nuk e di 

12.6% 

asnjë përgjigje 

1.7% 

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 

Niveli më i lartë i armëmbajtjes në zonat rurale përgjithësisht mendohet të jenë nxitur 

nga fakti se prania më e ulët e policisë i shërben një popullsie më të izoluar, e cila si 

rrjedhim beson në nevojën për vetëmbrojtje. Arsyeja tjetër kryesore e dhënë për nivelet 

më të larta të armëmbajtjes në zona rurale ishte tradita. Megjithatë, u argumentua se 

nuk është thjesht armëmbajtja në përgjithësi që është më e lartë në zonat rurale, por 

armëmbajtja pa leje, e paregjistruar. Ndryshimet u përmëndën edhe në lidhje me llojet 

e armëve që dikush duhet të presë të gjejë në zonat urbane dhe rurale. Për shëmbull, 

dikush do të priste që kryesisht të ketë pistoleta në qytet, ndërsa nëpër fshatra dikush 

do priste të gjente më shumë pushkë dhe automatikë. 

Disa pjesëmarrës sugjeruan që armëmbajtja pa leje në qytetet kryesore të Shqipërisë 

është një problem që shqiptarët nga zonat rurale e sjellin me vete kur ata zhvendosen 

në zonat urbane. 286 Të tjerët preferuan të theksonin disa qytete si më problematike në 

lidhje me armët, në krahasim me qytetet e tyre. Kështu, për shëmbull, një pjesëmarrës 

krahasoi në mënyrë të favorshme qytetin e tij të Fierit me Vlorën, duke argumentuar se 

Fieri nuk kishte problem armësh, ndërsa Vlora po. 287 Megjithatë, sipas një prokurori të 

rrethit Fier, zona kishte një përqindje më t ëlartë për frymë të vrasjes dhe armëmbajtjes 

pa leje sesa Durresi, me një numër të intervistuarish që sugjeronin se armëmbajtja pa 

leje aktualisht është e përhapur në zonë, pasi rastet e armëmbajtjes pa leje kishin qënë 

midis rasteve më të shpeshta të ngritura në gjykatë. 288 Megjithatë,në përgjithësi, 

shumë të intervistuar dhe pjesëmarrës të studimit deklaruan se pjesa veriore e 

Shqipërisë ka më shumë armë zjarri në Shqipëri. 

në cilat pjesë të Shqipërisë janë më të përhapura armët 

veriu 56.3% 

jugu 

13.8% 

qëndra 

10.6% 

Tirana 

4.3% 

nuk e di 

13.2% 

asnjë përgjigje 

1.8% 

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 

Sipas studimit të ISO-s të vitit 2005 të zhvilluar për këtë raport, vendi më i zakonshëm 

për të parë sesi armët e zjarrit përdoren në komunitet në Shqipëri është gjatë festave. 

Megjithëse 19.9 për qind e pjesëmarrësve deklaruan se dikush nuk mund t’i shohë 

asnjëherë njerëzit të mbajnë armë zjarri në Shqipëri (duke përjashtuar policinë ose 

oficerët e ushtrisë), 41.3 për qind e pjesëmarrësve pretenduan të kishin dëshmuar 

personalisht përdorimin e armëve të zjarrit (47.5 për qind e pjesëmarrësve meshkuj 

dhe 35 për qind e pjesëmarrësve femra). Nuk kishte ndryshime të dukshme rajonale 

për këtë,të cilat mund të ndikonin ne perceptimin se ka më shumë armë zjarri në 

veriun e vendit. Një përqindje më e madhe e pjesëmarrësve më të moshuar pohuan se 

kishin dëshmuar një situatë që përfshinte armët e zjarrit- mesatarisht, 50 për qind e 

personave mbi 65 vjec kishin dëshmuar përdorimin e një arme zjarri krahasuar me 41.5 

për qind të grupmoshave nga 18 në 30 vjec. Studimi gjithashtu sugjeroi se dikush ka më 

shumë të ngjarë të deshmojë përdorimin e një arme zjarri në një zonë rurale sesa në 

një zonë urbane, me 46 për qind të pjesëmarrësve ruralë, duke pretenduar të kishin 

286 Intervista, zyrtari i Ministrisë së Brëndshme, 15 maj 2005. 

287 Intervista, zyrtari i Ministrisë së Mjedisit , 14 maj 2005. Shumë pjesëmarrës nga Fieri mendonin se nuk kishte kulturë armësh 

në Fier dhe ansjë traditë reale të mbajtjes së armëve. Intervista, zyrtari i Ministrisë së Mjedisit, 14 maj 2005; zyrtari i Ministrisë 

së Brëndshme, 14 maj 2005; përfaqësues i OJF, 15 maj 2005; zyrtari i qeverisë lokale, 12 maj 2005. 

288 Intervista, zyrtari i Ministrisë së Brëndshme, 15 maj 2005; zyrtar i MOJ, 16 maj 2005.


dëshmuar përdorimin e një arme zjarri krahasuar me 36 për qind të pjesëmarrësve 

urbanë. 

Në çfarë situatash ku janë përdorur armë zjarri keni qenë personalisht dëshmitar 

30 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

Festa 26.8% 

Vende publike ( tregje, 

rrugë, sheshe, etj.) 20.3% 

Shtëpi private 3.1% 

Aktivitete sportive 2.4% 

Klube nate dhe bare 2.2% 

Ngjarjet e 1997-ës 2.1% 

Periudha të mungesës së rendit publik 1.8% 

Zënka 1% 

Gjueti 0.5% 

Nuk e di 0.2% 

Të tjera 0.4% 


Shpeshtësia me të cilën armët e zjarrit janë parë në publik është gjithashtu disi e ulët, 

duke marrë në konsideratë llogaritjet e armëve të zjarrit të paregjistruara lirisht në 

Shqipëri. Kjo mund të mbështesë tezën se një sasi e konsiderueshme armësh pa leje 

mbahen në masë më tepër sesa nga familjet individuale ose mund të sugjerojë që 

shumë armë mbahen në mënyrë të fshehtë për raste emergjence më tepër sesa për 

përdorimin e shpeshtë ose paraqitjen haptazi të tyre. 

Sa shpesh shihni njerëz që mbajnë armë zjarri në lagjen tuaj 

(duke mos përfshirë policinë ose oficerat e ushtrisë) 

Disa herë në ditë 0.1% 

Disa herë në javë 0.6% 

Rreth një here në javë 0.7% 

Disa here në muaj 1.7% 



Rreth një here në muaj 7.8% 

Asnjëherë 40.9% 

Më pak se një here 

në muaj 34.2% 

Pjesëmarrësit e grupit te fokusuar shtuan dallimet e të dhënave të mbledhura nga 

studimi. Ata sugjeruan një ndryshim të dukshëm midis vizibilitetit të armëve të zjarrit 

në Shkodër dhe Tiranë, me armët e zjarrit, me një pamje më të zakonshme në të parën. 

Megjithatë,një prej informacioneve më interesante erdhi nga pjesëmarrësit në një 

fokus grup në Tiranë, i cili deklaroi që: 

Ndoshta ne nuk jemi mësuar të shohim armë të vogla dhe të lehta, por jemi mësuar me 

praninë e tyre. Edhe nëse njerëzit dëgjojnë një të shtënë arme, ata vrapojnë për dy sekonda, 

por më pas kthehen shpejt. Jemi kuriozë, por ende indiferentë. Nuk na pëlqen ligji, sepse, 

nëse do ta pëlqenim, do t’i tregonim policisë se pamë dikë të vriste me armë. Ne nuk e 

bëjmë kurrë këtë, sespse në të vërtetë jemi të frikësuar nga personi që mban armën. Do të 

thosha se ne jemi të frikësuar edhe nga vetë policët. 

Fokus Grupi, Tirana, Mashkull, gusht 2005.


3.5.5 Arsyet për 

mbajtjen e armëve të 

vogla dhe të lehta 

Dy të intervistuar nga Ministria e Brendshme nxoren si motivin kryesor për 

armëmbajtje në Shqipëri. 289 mbrojtjen e vetes dhe familjes. Njëri prej këtyre zyrtarëve 

bëri komentin e mëtejshëm se do të ishte e vështirë të parashikohej dënimi i këtyre 

njerëzve me burgim. 290 Tjetri, një figurë kyce në procesin e grumbullimit të armëve, 

deklaroi se ata që ishin të vetëdijshëm se fqinjët e tyre mbanin armë, nuk ishin të 

gatshëm të çarmatoseshin. 291 Ai gjithatu theksoi se për disa shqiptarë,afërsia me një 

zonë konflikti aktual ishte një faktor motivues për mbajtjen e armëve, pasi armët 

mund të jenë asete fitimprurëse nëse një kërkesë për armë e nxitur nga konflikti do të 

rishfaqej në të ardhmen. 292 Ai gjithashtu tërhoqi vëmëndjen për nivelet e larta të 

pasigurisë (dhe si rrjedhim të armëmbajtjes pa leje) midis emigrantëve që banojnë në 

veri të vëndit. 293 Një zyrtar i tretë i Ministrisë së Brendshme theksoi rolin e traditës si 

një motiv për armëmbajtje. 294 

Pyetja kryesore e studimit të brendshëm për skematizimin e arsyeve për mbajtjen e 

armëve të vogla dhe të lehta iu kërkonte njerëzve të selektonin tre arsyet kryesore të 

armëmbajtjes. Ekipi studimor hoqi opsionin e ‘mbrojtjes së vetes, familjes dhe pronës’ 

nga pyetësori i studimit të brendshëm, pasi ndihej që ato ishin arsyet kryesore që do të 

jepeshin për armëmbajtjen. 295 Opsionet e zgjedhura shfaqen në grafikun e 

mëposhtëm: 

Përveç vetëmbrojtjes, mbrojtjes së familjes dhe pronës, cilat janë tre arsye të 

tjera për të cilat njerëzit mbajnë armë zjarri 

70 

60 

50 

40 

30 

20 

10 

0 

Sport/gjueti 67.4% 

Hakmarrje 41.8% 

Për të kryer krime 37.5% 

Frika nga destabiliteti politik 30.8% 

Trashëgimia familjare 22.1% 

Tradita shqiptare 15.8% 

Koleksion/hobi 13.7% 

Për të treguar statusin 6.6% 

Pronë me vlerë familjare 5.6% 

Investime 4.7% 

Nuk e di/Pa përgjigje 4.7% 


Është interesante të vërehet se arsyet e pranuara ligjërisht në lidhje me mbajtjen e 

armëve (dmth gjuajtja në sport dhe gjuetia) ishin zgjedhjet më popullore për 

pjesëmarrësit, të ndjekura nga ‘hakmarrja’ dhe ‘përdorimi kriminal’. Nuk është e qartë 

nëse impakti i vitit 1997, zgjedhjet parlamentare të korrikut 2005 (pak përpara të cilave 

u zhvillua HHS) apo një kombinim i dy faktorëve ndoshta mund të shtynte pothuajse 

një të tretën e pjesëmarrësve të zgjidhnin ‘frikën nga mungesa e stabilitetit politik’.Sic 

pritej, në intervistat e fokus grupit, mbrojtja e vetes, familjes (në vecanti midis 

femrave) dhe pronës ishin shkaqet që përmëndeshin më shpesh për armëmbajtje. Në 

289 Intervista, zyrtar i Ministrisë së Brëndshme, 23 Prill 2005; zyrtar i Ministrisë së Brëndshme, 14 Prill 2005. 

290 Intervista, zyrtar i Ministrisë së Brëndshme, 23 Prill 2005. 


292 Ibid. 

293 Ibid. 


295 Për shëmbull, në studimet e kryera nga Qëndra për Studime Rurale në vitin 2002, 73.7 për qind të 377 pjesëmarrësve që 

dhanë një arsye për armëmbajtjen, deklaruan se shkaku kryersor për të patur një armë do të ishte mbrojtja e vetes dhe 

familjes së tyre. Kjo përgjigje ishte më popullorja në Shkodër (82.3 për qind), Gjirokaster (82.6 për qind) dhe Lezhe (83.3 për 

qind) në vitin 2002. Megjithëse mbështetja për këtë opsion kishte rënë në 2004, këto 3 fusha ende gëzojnë mbështetjen më 

të madhe për këtë opsion – Shkodër (82 për qind), Gjirokaster (68.2 për qind) dhe Lezhe (78.3 për qind). Ia vlen të theksojmë 

faktin se mbështetjta për këtë opsion ra ndjeshëm në Kukës (nga 71.9 për qind në 53.7 për qind) dhe Tirane (nga 67.6 për 

qind në 39.6 për qind). Arsyeja e dytë më e ndeshur që u paraqit ishte mbrojtja e biznesit privat, me 8.2 për qind të 

pjesëmarrësve që zgjodhën këtë opsion në vitin 2002, me mbështetjen më të fortë në Gjirokaster (13 për qind) dhe Vlore 

(15.9 për qind). Nga viti 2004, ky opsion kishte fituar më shumë mbështetje në të gjitha zonat, me pesë nga shtatë rajone në 

studim që kthenin dyfishin e mbështetjes së mesatares së vitit 2002 – Durres (19 për qind), Gjirokaster (22.7 për qind), Kukes 

(16.7 për qind), Shkodër (17.7 për qind) dhe Vlore (17.3 për qind). Burimet : op cit Qëndra për Studime Rurale, tabela 38; op 

cit Qëndra për Studime Rurale dhe Zhvillim të Qëndrueshëm, fq. 33.


intervista me fokus grupet për mbajtjen e armëve me leje të regjistruara në Shqipëri, u 

paraqitën arsyet e mëposhtme: 

■ Mbrojtja e vetes, familjes, pronës ose biznesit (pasi shteti nuk është në gjëndje ta 

bëjë këtë); 

■ Mbrojtja e bagëtisë dhe pronës në zonat rurale; 

■ Mbrojtja e vetes në një konflikt midis familjeve, duke përfshirë gjakësinë ; 

■ “Zgjidhja e problemeve’ si konfliktet e pronave (një shkak i përhapur për njerëzit që 

jetojnë në zonat rurale); 

■ Bërja e krimeve; 

■ ‘Vazhdimi i traditës’; 296 

■ Niveli i ulët arsimor; 

■ Si investim (për ta shitur në treg të zi ose me anë të skemës specifike te tregtise qe 

organizohet edhe nga shteti). 

Sigurisht, jo të gjitha këto opsione ishin të njohura nga të intervistuarit dhe 

pjesëmarrësit e fokus grupit dhe shumë ide u debatuan si kultura e armëve në Shqipëri 

ose nevoja e njerëzve për të patur armë për vetëmbrojtje. Në shumë raste, të 

intervistuarit e fokus grupit deklaruan se dobësia e institucioneve shtetërore në kapjen 

e kriminelëve dhe sjelljen e tyre para drejtësisë ishte një shqetësim madhor, me një 

shkëmbim fokus grupi që justifikonte shprehimisht përdorimin e armëve të zjarrit për 

të vënë në vënd “drejtësinë”, kur shteti nuk mundet: 

– Një person në Shqipëri është shpesh i detyruar të përdorë armën dhe të vrasë sepse shteti 

nuk i siguron atij mbrojtjen e nevojshme. Vecanërisht pas vitit 1997, shteti nuk merr asnjë 

përgjegjësi dhe asnjë besueshmëri se do të mbrojë njerëzit e tij, kështu që njerëzit janë të 

detyruar ta marrin këtë përgjegjësi dhe të mbrojnë veten dhe pronat e tyre. Sigurisht, ka 

edhe raste specifike. 

– Kështu, mungesa e përgjegjësisë nga ana e shtetit, në kombinim me numrin e lartë të 

armëve në duart e njerëzve ka shkaktuar situatën aktuale. 

[...] Kur nuk ka asnjë autoritet shtetëror, asnjë siguri, ju duhet t’i siguroni vetes mbrojtje. 

Ju dëgjoni gjithmonë nëper lajme që krimineli u arratis ose policia kapi kriminelin, por më 

pas ai u lirua nga gjykata. 

Fokus Grupi, Shkodër, mashkull, gusht 2005 

Anketimi i ISO për këtë studim gjithashtu i kërkoi pjesëmarrësve të sugjeronin kur 

ishte e pranueshme për njerëzit të mbanin një armë, me shumë pjesëmarrës që përsëri 

zgjodhën arsyet e pranuara ligjërisht “sportet dhe gjuetia”. Zbatimi jo i duhur i ligjit, 

mungesa e stabilitetit politik dhe frika nga fqinjët u konsideruan gjithashtu të 

pranueshme nga nje perqindje midis një te katërtes dhe një te tretes se pjesëmarrësve. 

Përsëri, arsyet tradicionale u zgjodhën nga më pak sesa një e pesta e pjesëmarrësve. 

Sipas mendimit tuaj, në çfarë rrethanash është e pranueshme që njerëzit të mbajnë armë 

90 

80 

70 

60 

50 

40 

30 

20 

10 

0 

Për sporte dhe gjueti 81.3% 

Kur nuk zbatohet ligji 

84.3% 

Në kushtet e mungesës së 

stabilitetit politik 28.8% 

Për arësye se dhe njerëz të tjerë 

në komunitet kanë armë 27.3% 

Për arsye tradicionale 16.8% 

Kurrë 16.7% 

Nuk e di 2.6% 

Vetëmbrojtje 1.4% 

Kur zotërohen në mënyrë të ligjshme 0.3% 

Kur arma mbahet për koleksion 0.3% 



296 Intervista, përfaqësues i OJF-së, 27 prill 2005.


Një sërë përgjigjesh interesante u morën kur pjesëmarrësve iu kërkua të shprehnin 

shkallën e tyre të miratimit ose mos- miratimit me fjalinë- “një shtëpi nuk është e 

sigurt pa një armë zjarri”. 

Deri në çfarë mase jeni dakort me shprehjen 

“Shtëpia nuk është e sigurt pa armë” 

Shumë kundër 22.2% 


Nuk e di 3.4% 

Shumë dakort 6.8% 

Mesatarisht dakort 8.5% 

Abstenim 27.4% 

Disi kundër 31.1% 

Në kundërshtim me shifrat kombëtare të treguara në grafikun e mësipërm, 

gjashtëmbëdhjetë për qind e pjesëmarrësve nga pjesa veriore e Shqipërisë ishin 

fuqimisht dakord me këtë shprehje, ndërsa tetëmbëdhjetë për qind e pjesëmarrësve 

nga pjesa veriore e Shqipërisë nuk ishin dakord me këtë shprehje, duke sugjeruar se 

armëmbajtja për mbrojtjen e familjes është më e pranueshme dhe e përhapur në 

veriun e vëndit. Këtë perceptim kishin edhe të intervistuarit nga Ministria e 

Brendshme, të cilët e shpjegojnë atë në lidhje me besimin e pakët te shteti ligjor, 

mungesën e lartë të sigurisë midis popullsisë emigrante dhe një lidhje më të ngushtë 

me ‘kulturën e armëve’ në pjesën veriore të vëndit. 297 Numri më i ulët i pjesëmarrësve 

që ishin fuqimisht dakord me këtë shprehje vinte nga Tirana, vetëm me dy përqind. 

Tirana kishte përqindjen më të madhe të pjesëmarrësve që nuk ishin fare dakord me 

këtë shprehje, rreth 46.5 për qind e pjesëmarrësve. Dallimet gjinore u regjistruan 

gjithashtu në përgjigjet me pesë për qind të femarave dhe nëntë për qind të meshkujve 

nga totali që ishin shumë dakord dhe 19.5 për qind e meshkujve dhe 25 për qind e 

femrave nuk ishin fare dakord me këtë shprehje. 

297 Intervista, zyrtari i Ministrisë së Brendshme, 21 prill 2005, zyrtari i Ministrisë së Brendshme, 15 prill 2005.

4 

Legjislacioni dhe 

kornizat rregullatore në 

lidhje me armët e vogla 

dhe të lehta 

4.1 Licensimi i 

eksporteve dhe 

importeve 

AKTUALISHT, baza e legjislacionit shqiptar për kontrollet e importit dhe eksportit 

duket të jetë mjaft e dobët. Shqipëria nuk ka ka një ligj mbi kontrollet e eksportit ose 

importit për pajisjet ushtarake dhe mallrat e përdorimit të dyfishtë, duke u mbështetur 

në një sërë urdhrash, vendimesh dhe rregulloresh ministeriale. 

Sipas raportit të Qeverisë Shqiptare paraqitur në Departamentin e Kombeve të 

Bashkuara për Çështje të Çarmatimit (UNDDA) në 2004, 298 regjimi akutal i kontrollit 

të eksportit për pajisjet ushtarake është bazuar kryesisht në vendimet e mëposhtme të 

Këshillit të Ministrave dhe rregulloret e Qeverisë Shqiptare: 

■ Vendimi i Këshillit të Ministrave Nr. 366,“Mbi themelimin e ndërmarrjes së importeksportit 

{në varësi] të Ministrisë së Mbrojtjes” i datës 5 tetor 1991; 

■ Vendimi i Këshillit të Ministrave Nr. 135,“Mbi miratimin e shitjes së armëve dhe 

municioneve nga Ministria e Mbrojtjes”, i datës 1 maj 1992; 

■ Vendimi i Këshillit të Ministrave Nr. 275,“Mbi adminsitrimin dhe kontrollet e armëve 

të individëve, personave juridikë dhe enteve ligjore”, i datës 25 qershor 1992; 299 

■ Vendimi i Këshillit të Ministrave Nr. 365,“Mbi shkatërrimin ose shitjen e municioneve 

për të cilat po mbaron ose ka mbaruar periudha e përdorimit dhe mbi shitjen e 

armatimeve dhe muncioneve të tepërta”, dhe amendimet e tij, i datës 6 qershor 1994; 300 

■ Rregullorja e Qeverisë Shqiptare Nr. 366,“Mbi shitjen e armatimeve dhe municionit”, 

i datës 10 gusht 1996; 

298 Burimi: raporti i Kombeve të Bashkuara për Shqipërine PoA 2004. 

299 Vendimi i Këshillit të Ministrave Nr. 389, “Mbi disa shtesa në Vendimin e Këshillit të Ministrave No. 275”, 6 gusht 1993. 

300 Vendimi i Këshillit të Ministrave Nr. 822, “Mbi një amendim të Vendimit të Këshillit të Ministrave No. 365”, 9 dhjetor 1996; 

Vendimi i Këshillit të Ministrave Nr. 564, “Mbi një amendim të Vendimit të Këshillit të Ministrave Nr. 365”, 22 dhjetor 1997; 

Vendimi i Këshillit të Ministrave 829, “Mbi një amendim të Vendimit të Këshillit të Ministrave Nr. 365”, 30 dhjetor 1998; 

Vendimi i Këshillit të Ministrave Nr. 344, “Mbi një amendim të Vendimit të Këshillit të Ministrave Nr. 365”, 7 korrik 2000; 

Vendimi i Këshillit të Ministrave Nr. 113, “Mbi një amendim të Vendimit të Këshillit të Ministrave Nr. 365”, 8 mars 2001; 

Vendimi i Këshillit të Ministrave Nr. 17, “Mbi një amendim të Vendimit të Këshillit të Ministrave Nr. 365”, 28 janar 2002; 

Vendimi i Këshillit të Ministrave Nr. 1, “Mbi një amendim të Vendimit të Këshillit të Ministrave Nr. 365”, 10 janar 2003.


■ Vendimi i Këshillit të Ministrave Nr. 05 “Mbi funksionimin e kompanisë ushtarake te 

import-eksportit, MEICO, dhe lidhjet e saj me departamentet dhe njësitë e tjera në 

Ministrinë e Mbrojtjes”, i datës 08 janar 2002; 

■ Vendimi i Këshillit të Ministrave Nr. 617,“Mbi heqjen e armatimeve, pjesëve të armëve 

dhe pajisjeve ushtarake nga Forcat e Armatosura për shkatërrimin, cmontimin dhe 

shitjen e tyre”, dhe rregulloret përkatëse, i datës 4 dhjetor 2002. 301 

Megjithëse paraqitja e Shqipërisë së vitit 2004 në UNDDA deklaroi se autoritetet 

shqiptare kontrollojnë aktivitetet e brokerimit, nuk ka kritere ligjore që kjo të kryhet 

aktualisht, sikurse nuk ka kritere ligjore për kontrollimin e tranzitit dhe transfertat e 

armëve dhe mallrave me përdorim të dyfishtë. Megjithatë, ritransferimet e pajiseve 

ushtarake mbulohen nga Ligji No. 8671 “Mbi komandimin dhe autoritetin e Forcave të 

Armatosura” i datës 26 tetor 2000, dhe në vitin 2003, u nxor një rregullore e qeverisë që 

kërkonte që tregtarët e mundshëm të kërkuar të armëve të siguronin çertifikata enduserash 

për cdo transfertë. 302 Ekipi studimor u informua se Shqipëria përdor si listën e 

përbashkët të Bashskimit Europian të pajisve ushtarake dhe listat e Marrëveshjes së 

Wassenaar të mallrave me përdorim të dyfishtë, teknologjive dhe municioneve për 

kontrollimin e armëve, pajisjeve ushtarake dhe mallrave me përdorim të dyfishtë që 

janë objekt i kontrolleve të eksportit. Zyrtarët shqiptarë gjithashtu deklaruan se cdo vit 

në janar, MPJ i siguron kompanisë tregtare shtetërore MEICO një listë të azhornuar të 

shteteve embargo të Kombeve të Bashkuara dhe Bashkimit Europian. MPJ gjithashtu 

siguron informacion mbi embargot e reja sapo ato shpallen. 303 

Nga pikëpamja ligjore ka një ndryshim midis importit të armëve të gjuetisë dhe atij të 

armëve të tjera të zjarrit dhe pajisjeve ushtarake. Sipas nenit 11 të Ligjit No. 7566 “Mbi 

armët”,“një individ ose person juridik mund të sjellë nga jashtë shtetit një armë gjuetie 

vetëm kur ata kanë leje nga Ministria e Rendit Publik që të veprojnë në këtë mënyrë”. 

Praktikisht, kjo do të thotë se kur një individ ka përmbushur kriteret për mbajtjen e 

një arme gjahu, ata më pas mund të aplikojnë për leje në rajonin lokal të policisë në 

zonën e tyre, me qëllim që të jenë në gjëndje të importojnë një armë gjahu. 304 

Sipas një zyrtari të Ministrisë së Mbrojtjes i ngarkuar për zbatimin e regjimit të 

kontrollit të eksportit, gjobat për shkelje përfshijnë anullimin e licensës, konfiskimin e 

dërgesave dhe gjobat që variojnë nga vlera e transfertës deri në njëqind herë të kësaj 

vlere. Në projektligjin mbi kontrollet e eksportit, ka një propozim për të rritur vlerën e 

gjobës deri në 150 herë vlerën e transfertës. 305 

Kontrollet e eksportit të armëve në Shqipëri do të përfitonin nga miratimi i një ligji të 

ri që do të krijonte një kuadër legjislativ gjithëpërfshirës. Një projektligj u përgatit në 

nëntor të vitit 2004 nga juristë të Ministrisë së Mbrojtjes- megjithëse u sigurua 

asistencë edhe nga ekspertë ndërkombëtarë.U kërkuan rekomandime nga institucione 

përkatëse qeveritare si Ministria e Brendshme dhe Ministria e Drejtësisë. Versioni i 

draftit të “Ligjit për kontrollin mbi aktivitetin e import- eksportit të materialeve 

ushtarake dhe mallrave me përdorim të dyfishtë dhe teknologjisë” të Shqipërisë, sipas 

raportit u mbeshteten ne Ligjin e Ukrainës “Mbi Kontrollin Shtetëror të Transfertave 

Ndërkombëtare të Mallrave të Destinuara për Qëllime Ushtarake dhe Mallrave me 

përdorim të dyfishtë” (20 shkurt 2003). Të intervistuarit shqiptarë informuan ekipin 

kërkimor se ata besonin që legjislacioni ukrainas ishte një model i mirë për Shqipërinë. 

Sipas tyre, është legjislacioni më gjithëpërfshirës dhe i azhornuar mbi kontrollin e 

eksportit. 306 Disa të intervistuar gjithashtu deklaruan se legjislacioni i propozuar do të 

përfshinte në ligj kërkesat e Kodit të Sjelljes së Bashkimit Europian mbi eksportin e 

301 Rregullorja Nr. 485/1, “Mbi procedurën për ankandin e pajisjeve ushtarake që janë hequr nga përdorimi, siç përcaktohet në 

Vendimin e Këshillit të Ministrave No. 617”, 14 tetor 2003; Rregullorja Nr. 495/2, “Mbi procedurën për ankandin e pajisjeve 

ushtarake që janë hequr nga përdorimi, siç përcaktohet në Vendimin e Këshillit të Ministrave No. 617”, 21 tetor 2003. 

202 Rregullorja Nr. 9603, “Për përpilimin dhe dokumentimin e aktiviteteve të import- eksportit për pajisjet ushtarake “, 18 

shtator 2003. 

303 Intervista, zyrtari i Ministrisë së Mbrojtjes, 20 prill 2005. 

304 Intervista, zyrtari I Ministrisë së Rendit Publik, 25 prill 2005. 

305 Intervista, zyrtari I Ministrisë së Mbrojtjes, 27 prill 2005. 

306 Intervista, zyrtari I Ministrisë së Mbrojtjes, 27 prill 2005.


armëve dhe Marrëveshjen e Wassenaar-it. 307 Ligji i ri gjithashtu pritej të përfshinte 

rregullore për tranzitin dhe kontrollet e transfertave, kontrollet mbi brokerimin dhe 

aktivitete të ngjashme dhe do të kërkonte që cdo transfertë të shoqërohej nga një 

certifikatë end-useri dhe verifikime mbi para- ngarkesën para se të mund të nxirrej 

licensa. 

Megjithatë, projektligji nuk kishte kaluar nga parlamenti para se të mbyllej për 

zgjedhjet parlamentare të vitit 2005. Megjithëse dikush mund të ankohej për faktin se 

ndërprerjet e punimeve parlamentare duket të kenë dëmtuar shumë nga përmirësimet 

që nevojiteshin të bazës legjislative për transfertat e armëve të vogla dhe armatimeve të 

lehta, ajo gjithashtu siguron një mundësi tjetër për një komision ndërministerial të 

rishikojë tërësisht nevojat e Shqipërisë në këtë sferë, para përgatitjes së një projektligji 

të ri që të paraqitet në parlament për rishikim në një të ardhme të afërt. 

4.2 Korniza 

Anti-trafik 

Sipas Edmond Bahitit, Shefit të Sektorit për Trafikimin e Paligjshëm ne Ministrine e 

Brendshme, trafikimi nuk ishte mbuluar në kodin penal gjatë periudhës komuniste 

dhe në njëfarë mënyre nuk ishte krim gjatë atyre kohërave. 308 Megjithatë,ai 

argumenton se në periudhën post komuniste shqiptarët kanë përfituar nga liria 

relative për të udhëtuar jashtë shtetit dhe disa shqiptarë kanë krijuar lidhje me grupet e 

krimit të organizuar në Europë dhe në botë.Që prej vitit 1999, shqiptarët janë bërë 

edhe objekt, edhe subjekt i trafikimit. 

Megjithëse nenet që përcaktojnë bandat e armatosura dhe organizatat kriminale ishin 

në përmbajtje të Kodit Penal Shqiptar të vitit 1995, 309 vetem në vitin 2001 ndodhi që 

nenet mbi “trafikimin e armëve dhe municioneve” (278/a) dhe “Prodhimi dhe 

armëmbajtja pa leje e armëve të vogla dhe të lehta” (279) u prezantuan në Kodin Penal. 

Neni 278/1 mbi “trafikimin e armëve dhe municioneve” përfshin sanksione të burgimit 

nga shtatë deri në pesëmbëdhjetë vjet për ata që shpalleshin fajtorë,ndërsa neni 279 

mbi “Prodhimin dhe armëmmbajtjen pa leje të armëve të vogla dhe të lehta” ka 

dënime që variojnë nga gjoba deri në pesë vjet burgim. 310 Nëse një armë që është 

trafikuar ka shkaktuar pasoja fatale, atëherë kontrabandisti do të dënohej minimalisht 

me pesë vjet burgim për përfshirje në trafikim armësh. Nëse do të mund të provohej se 

trafikuesi kishte lidhje me krimin e organizuar, atëherë dënimi do të ishte në shkallën 

15 deri në 25 vjet burgim. Tashmë është e mundur që të jepen denime te perjetshme për 

trafikim armësh. 311 Në të vërtetë,nëse për shkak të markimit te dobet të armëve ose 

sfidave të ndarjes së informacionit dhe gjurmimit efektiv të bazuar në zbulim, do të 

ishte e vështirë të parashikohej disponueshmëria e provave që mund të atribuoheshin 

impakteve specifike ndaj armëve specifike ose të provoheshin lidhjet midis grupeve të 

caktuara.Kështu, vendosja e këtyre dënimeve më të rënda është e pamundur. 

Bahiti argumentoi se prezantimi i neneve mbi trafikimin dhe armëmabjtjen pa leje në 

Kodin Penal ishte rezultat i presionit ndërkombëtar. 312 Kjo është një pikëpamje me të 

cilën duken te bien dakort edhe një numër analistësh shqiptarë, pasi ata argumentojnë 

se autoritetet shqiptare kanë hartuar dhe janë përpjekur të zbatojnë një sërë strategjish 

për të trajtuar trafikimin gjatë viteve të fundit, kryesisht për shkak te pritshmërive 

ndërkombëtare. 313 Për shëmbull, në vitin 2001, Qeveria Shqiptare miratoi një Strategji 

307 Intervista, zyrtar nderkombetar, 29 Prill 2005; zyrtar i Ministrise se Mbrojtjes, 27 Prill 2005; zyrtar i Ministrise se Mbrojtjes, 20 

Prill 2005; zyrtar nderkombetar, 19 Prill 2005. 

308 Intervista, zyrtari i Ministrise se Rendit, 20 prill 2005. 

309 Nenet 28, 233 dhe 234 të Ligjit No. 7895, ‘Kodi Penal I Republikës së Shqipërisë ‘, 27 janar 1995, përcaktojnë bandat e 

armatosura dhe organizatat kriminale të bazuara në llojin e bashkëpunimit të ndërmarrë, numrin e pjesëmarrësve, nivelin e 

organizimit, veprat penale që duhet të konsiderohen dhe gjithashtu lejon dënime nga pesë vite burgim deri ne burgim te 

perjetshem. 

310 Raporti i qeverisë shqiptare mbi zbatimin e rezolutës së Këshillit të Sigurisë së Kombeve të Bashkuara 1373 mbi luftën kundër 

terrorismit (I azhornuar ). 

311 Intervista, zyrtari i Ministrise se Rendit, 20 prill 2005. 

312 Ibid. 

313 Op cit Bumçi, Ymeri dhe Dakli, p. 26.


Kombëtare Antitrafikim, e cila përmbante një plan veprimi katër vjeçar dhe krijimin e 

një komiteti drejtues ndërministror. Megjithatë, Strategjia i referohej qartë trafikimit 

të personave dhe donatorët e huaj identifikuan një numër dobësish, duke cuar në një 

strategji të përmirësuar që u miratua në vitin 2003. 314 Studiuesit ndërkombëtarë 

theksojnë se legjislacioni i mirë shqiptar antitrafikim për sa i përket trafikimit të 

qënieve njerëzore ka ende nevojë të zbatohet në përputhje me standardet e njohura 

ndërkombëtare. 315 

Sipas drejtorit të Përgjithshëm të Policisë Shqiptare, Bajram Ibraj, janë ndërmarrë një 

numër iniciativash kombëtare në mënyrë të drejtpërdrejtë dhe jo të drejtëpërdrejtë në 

lidhje me trafikimin e armëve të vogla dhe të lehta në Shqipëri gjatë viteve të fundit, 

duke përfshirë: 

■ Zhvillimin e një ‘Strategjie Kombëtare kundër Trafikimit të paligjshëm dhe Krimit të 

Organizuar ‘; 

■ Krijimin e një Task Force për zhvillimin e bashkëpunimit midis policisë dhe 

shërbimeve doganore për luftën kundër trafikimit; 

■ ‘Strategjia Kombëtare për Kontrollin e Armeve të Vogla dhe të Lehta’; 

■ Krijimin në 2001 të strukturave speciale për antitrafikimin në Drejtorinë e 

Përgjithshme të Policisë dhe në 12 qarqet e Shqipërisë; 

■ Krijimin e një Drejtorie kundër Krimit të Organizuar dhe për Mbrojtjen e 

Dëshmitarëve. 316 

Për më tepër, dispozitat e mëtejshme në lidhje me përpjekjet antitrafikim u 

prezantuan në vitin 2004.Për shëmbull, amendimet në ligjin No. 7905,‘Kodi i 

Procedurës Penale’ (21 mars 1995) u miratuan në maj të vitit 2004.Këto mundësojnë 

përdorimin e agjentëve te fshehte, pajisje survejimi, operacione goditëse dhe një sërë 

mekanizmash të tjerë për zbulimin e provave që më parë kishin qënë të 

padepërtueshme. 317 Një ndryshim tjetër i rëndësishëm ligjor ishte amendimi i nenit 12 

të LIgjit No. 8553,‘Mbi Policinë e Shtetit’ (25 nëntor 1999), i cili mundësoi një numër 

ndryshimesh në fushat që kishin të bënin me rregullimet institucionale për luftën 

kundër krimit të organizuar dhe trafikimit, mbrojtjes së dëshmitarëve dhe 

menaxhimit të integruar të kufirit. Pas këtij amendimi, Departamenti i Ministrisë së 

atëhershme të Rendit për Luftën kundër Krimit të Organizuar dhe Bashkëpunimit me 

Drejtësinë, i cili ishte krijuar si nëndrejtori në varësinë e Drejtorisë së Përgjithshme të 

Policisë Kriminale në vitin 2001, u ingranua në një drejtori më vete – Drejtoria e Luftës 

kundër Krimit të Organizuar dhe Mbrojtjes së Dëshmitarëve -në tetor 2004. 318 Për më 

tepër, në vitin 2004 u krijua Prokuroria për Krimet e Rënda. 

4.3 Asgjësimi i 

armëve të 

vogla dhe te 

lehta dhe 

municioneve 

Nga perspektiva e kontrollit të fluksit të armëve të vogla dhe të lehta drejt enduserave 

e padëshirueshëm, metoda optimale për zgjidhjen e çështjes së stoqeve të tepërta të 

armëve të vogla dhe të lehta, veçanërisht e armëve më të përdorura, të cilat zakonisht 

nuk janë objekte të zgjedhjes për end- user-at e ligjshëm, është shkatërrimi (më tepër 

sesa shitja, dhurimi ose ri-përdorimi). Bazat ligjore për asgjësimin dhe shkatërrimin e 

armëve të vogla dhe të lehta mbështeten mbi vendimet e mëposhtme qeveritare dhe 

urdhrat ministrore: 

314 Ibid, p. 27. 

315 ‘OSCE’s Konrad kritikon deshtimin per te zbatuar ligjet mbi trafikimin’, Ceshtje te Krimit dhe Korrupsionit ne Shqiperi, 15–21 

janar 2005. Burimi: Shekulli, 21 janar 2005. 

316 Bajram Ibraj, Drejtori I përgjithshëm I Policisë, ‘Iniciativat shqiptare mbi luftën kundër trafikimit të paligjshëm të armëve të 

vogla dhe armatimve të lehta ‘, prezantim në workshopin Trajtimi I trafikimit të armëve të vogla dhe armatimeve të lehta në 

Europën Juglindore, Tirana, Shqipëri, 14–15 dhjetor 2004. Njoftim për shtyp në web-site e MInistrisë së Rendit , 14 dhjetor 

2004, , 7 prill 2005. 

317 Intervista, zyrtari I MInistrisë së Rendit , 20 prill 2005. 

318 Intervista, zyrtari I MInistrisë së Rendit, 20 prill 2005.


■ Vendimi i Këshillit të Ministrave Nr. 617,‘Mbi caktimin e përgjegjësisë Ministrisë së 

Mbrojtjes për shkatërrimin e armëve, municioneve dhe pajisjeve ushtarake të tepërta, 

4 dhjetor 2002; 

■ Urdhri i Ministrit të Mbrojtjes Nr. 281,‘Mbi trajtimin e pajisjeve të tepërta dhe te dala 

jashte organike të Forcave të Armatosura të Republikës së Shqipërisë ‘, 17 qershor 2003; 

■ Urdhri i Shtabit të Përgjithshëm të Forcave të Armatosura të Shqipërisë Nr. 22,‘Mbi 

zbatimin e procesit të çmilitarizimit dhe procedurave për shkatërrimin e pajisjeve 

ushtarake të tepërta (tanke, njësi artilerie etj)’, 12 janar 2004. 319 

Të marra së bashku, ato përmbledhin kushtet sipas të cilave duhet të trajtohen 

armatimet dhe municionet e tepërta. Në përgjithësi, ato kërkojnë rikuperimin e 

hekurishteve skrap nga pajisjet e çmilitarizuara, të cilat më pas mund të shiten. Armët 

e vogla dhe e lehta si dhe municionet e grumbulluara përfshihen në dërgesat e pajisjeve 

të tepërta të dërguara në vendet ku do të shkatërrohen. 

4.4 Amnistia e 

AVL dhe 

legjislacioni e 

struktura e 

grumbullimit 

Ligji që mbulon amnistine mbi armëmbajtjen pa leje dhe grumbullimin e armëve, ka 

pushuar së paturi efekt në fund të muajit maj 2005, duke e ndaluar kështu 

grumbullimin e vazhdueshëm të armëve nga publiku. Evoluimi i kuadrit legjislativ në 

lidhje me amnistinë dhe grumbullimin e armëve dhe statusi i legjislacionit aktual 

trajtohet me vete në seksionin 6. 

4.5 Baza ligjore 

për kontrollin e 

KRSF-ve 

Ligjet kryesore që rregullojnë punën e industrisë së sigurimit janë: 

■ Ligji Nr. 8770,(19 prill 2001) ‘Mbi Shërbimin e Ruajtjes dhe Sigurisë Fizike’; 

■ Shtesa në ligjin qe ka kaluar në shtator të vitit 2002 (Ligji No 8936,‘Mbi një shtesë në 

Ligjin Nr. 8770’, Fletorja Zyrtare No. 23 Maj 2001) dhe shkurt 2005 (Ligji Nr. 9343,‘Për 

disa amendime në Ligjin No. 8770’). 

Për sa i përket mbajtjes dhe përdorimit të armëve të vogla dhe të lehta nga KRSF-të, 

rojeve te sigurimit u lejohej të mbanin një Kallashnikov dhe pistoletë,ndërsa 

drejtuesve teknikë dhe truprojave u lejohej të mbanin armë të kamufluara. Të gjitha 

armët e përdorura nga KRSF-të duhet të furnizoheshin dhe regjistroheshin te 

punonjësi dhe rojat individuale nga policia, të cilët përcaktonin gjithashtu tipet dhe 

sasitë e armëve dhe municionit të kërkuar nga KRSF-të. Drejtuesve teknikë dhe 

punonjësve nuk u lejohej të përdornin armët e tyre të zjarrit ose të blinin armë zjarri 

nga kontrabandistë privatë për sigurinë e punës së tyre. Megjithatë, KRSF-të mund të 

blejnë direkt tek furnizuesit mjetet sprucuese dhe armët që mund të shkaktojnë 

paralizë të përkohshme, nëse ato kanë leje të posacme të lëshuara nga policia dhe më 

pas të informojnë policinë mbi marrjen e këtyre objekteve. 

Ligji mbi KRSF-të nuk mbulon metodat e magazinimit, por KRSF-të duhet të zbatojnë 

të njëjtat ligje dhe norma të përgjithshme që rregullojnë përdorimin dhe magazinimin 

e armëve të vogla dhe të lehta të mbajtura nga policia e shtetit dhe forcat ushtarake. 

Disa nga rregulloret dhe normat janë grumbulluar në një manual të përgatitur për 

KRSF-të nga Policia e Shtetit, e cila deklaron se “armët sigurohen në armatura dhe 

kasaforta”. 

Kuadri aktual ligjor kërkon që KRSF-të të licensohen nga Ministria e Rendit, me qëllim 

319 Raport mbi zbatimin e Programit të Kombeve të Bashkuara për Masat për Parandalimin, luftimin dhe eleminimin e tregtisë së 

paligjshme të armëve të vogla dhe armatimeve të lehta në të gjitha aspektet e saj. Të dhëna të dorëzuara nga Shqipëria në 

Departamentin e Kombeve të Bashkuara për Cështje të C’armatimit në vitin 2004. 

(‘Albania UN PoA Report 2004’).


që të jenë funksionale. Licensat e kompanive jepen për një perioudhë prej tre vjetësh 320 

dhe tipi i licensës së dhënë varet nga detyrat specifike që firmat aplikante aplikojnë për 

ta zbatuar. Ato firma të cilat dëshirojnë të sigurojnë mbrojtje për ndërtesat private dhe 

publike duhet të kërkojnë dhe sigurojnë një ‘licensë të kategorisë A’. Licensat e 

‘kategorisë B’ i lejojnë firmave të sigurojnë sigurimin fizik të personave ndërsa licensat 

e ‘kategorisë C’ mbulojnë ruajtjen e vlerave dhe objekteve të çmuara. 321 Ministria është 

përgjegjëse për të përcaktuar nëse kerkohen aplikime për të mbajtur armë zjarri dhe 

për nxjerrjen e licensave për firmat në lidhje me armët e zjarrit. 322 

Leja për tregti kushtëzohet nga statusi i drejtuesit teknik të firmës dhe punonjësve të 

tjerë,të gjithe prej tyre duhet të jenë të regjistruar pranë policisë së shtetit. 323 Drejtuesit 

teknikë dhe punonjësit duhet të jenë shtetas shqiptarë, me banim të përhershëm në 

Shqipëri, 324 dhe çdo individ që ka qënë i dënuar më parë përjashtohet nga ky tip 

punësimi. 325 Për më tepër, punonjësit e policisë nuk mund të kenë një punë të dytë si 

oficerë sigurimi, ndërsa punonjësit e policisë të shkarkuar nga postet e tyre për 

korrupsion nuk lejohen të punojnë për KRSF-të. 

Me qëllim mbrojtjen e industrisë lokale nga konkurrenca e huaj, ligji specifikon që 

KRSF-të ndërkombëtarë mund të hyjnë në tregun shqiptar vetëm në bashkëpunim me 

një firmrë shqiptare ose individë shqiptarë. 326 Një kufizim i dytë vendos kufij striktë në 

numrin e stafit që cdo kompani mund të punësojë. Kjo është unike në rajonin e 

Europës Juglindore dhe ka synim të mbrojë pozicionin dominues të sektorit të sigurisë 

publike përkundrejt konkurrencës private – KRSF-të mund të punësojnë jo më shumë 

se pesë për qind të numrit total të policëve në rreth në të cilin ata janë të licensuar të 

operojnë. 327 Kërkesat e tjera ligjore përfshijnë një dispozitë që rojat private të sigurimit 

marrin minimalisht 15 ditë trajnim (i cili duhet të sigurohet nga drejtuesi teknik i 

kompanisë) para se të kalojnë një provim të administruar nga policia e shtetit. 

Punonjësve u kërkohet gjithashtu që çdo vit 328 të ndërmarrin kurse azhornimi pesë 

ditore. 

Ligjet e mësipërme parashikojnë sanksionet e mëposhtme ligjore: kompanitë mund të 

gjobiten nga €800 deri në €1800 për shkelje ligjore dhe drejtuesit teknikë mund të 

gjobiten diku midis €150 dhe €400 për shkelje. 

4.6 Legjislacioni 

i mbajtjes së 

armëve nga 

civilët 

Mbajtja e armëve nga civilët rregullohet kryesisht nga ligji Nr. 7566,“Mbi armët” (i 

datës 25 maj 1992). Ligji Nr. 7566,“Mbi Armët”, deklaron se civilët mund të mbajnë 

armë të klasifikuara si armë gjahu, 329 edhe armë sportive që mbeten në pronësi të 

shtetit. Megjithatë, ka një sërë përjashtimesh për këtë rregull. Për shëmbuill, individët 

e mëposhtëm kanë të drejtë të mbajnë një armë zjarri, e cila mund të lëshohet për ta 

vetëm nga Ministria e Brendshme: 

320 Neni 3, Paragrafi 2, Ligji No. 9343. 

321 Nenet 4 dhe 5 të Ligjit No. 8770, ‘Mbi ruajtjen e sigurise fizike’, 19 prill 2001, shpjegojnë kërkesat e licensimit, duke përfshirë 

kufizimet gjeografike të vëna mbi mbajtësit e licensës të kategorisë A, pasi ata mund të operojnë vetëm brënda distriktit për 

të cilin ata mbajnë licensë . Kategoria e mbajtjes se KRSF category A+B, B dhe licensave C janë të autorizuar të operojnë në të 

gjithë vëndin. 


323 Neni 7 of Ligjit No. 8770 specifikon se KRSF-te duhet të regjistrohet pranë Drejtorisë së Përgjithshme të Policisë së Shtetit ; 

Neni 14, Paragrafi 2 deklaron se drejtori teknik i KRSF duhet të regjistrohet pranë Drejtorisë së Përgjithshme të Policisë dhe 

neni 15, paragrafi 2 specifikon se punonjësit e KRSF duhet të regjistrohen pranë Drejtorisë së Policisë në nivel rrethi . 


325 Neni 14, Paragrafi 1ç i LIgjit No. 8770 mbulon drejtorin teknik dhe neni 15, Paragrafi 1c mbulon punonjësit e PSC. 


327 Neni 11, Paragrafi 2, Ligji No. 8770, ‘Mbi shwrbimin e ruajtjes dhe sigurise fizike’, 19 prill 2001. 

328 Neni 16 shpjegon kërkesat e trajnimit. Trajnimi i siguruar nga drejtuesi teknik duhet të përshkruajë legjislacionin dhe 

rregulloret, përgjegjësitë dhe detyrat e KRSF sipas ligjit , përdorimin e armëve, përdorimin e pajisjeve të telekomunikacionit, 

ndihmën e parë bazë dhe si të shuhet një zjarr. Drejtuesit teknikë priten të jenë diplomuar nga akademi ushtarake ose 

policore dhe të kenë përvojë ushtarake ose policore nga pesë deri në dhjetë vjet. 

329 Nga Dekreti No. 195, “Mbi promulgimin e Ligjit No. 7566 ‘Mbi armët’”, 25 shtator 1992.


■ Deputetët 

■ Anëtarët e Këshillit të Ministrave dhe njerëz të tjerë të barazvlefshëm me ta 

■ Kryetarët e partive politike 

■ Kryetari i Gjykatës Kushtetuese 

■ Shefi i Zyrës së Hetimit të Përgjithshëm dhe zëvëndësat e tyre 

■ Drejtuesit e disa njësive administrative të njësive administrative të qeverisë vendore 

■ Magjistratët 

■ Punonjesit e permbarimit gjyqesor 

■ Prokurorë 

■ Hetues shtetërorë 

■ Shoferë të deputetëve, kryetarë të partive politike, Krerët e Gjykatës Kushtetuese dhe 

Zyra e Hetimit të Përgjithshëm. 330 

Për më tepër, Ministria e Brendshme mund të japë leje dhe të pajisë rojat private të 

ruajtjes dhe sigurisë fizike me armë zjarri dhe të trajnojë stafin për trenat e pasagjerëve 

dhe ngarkesave. 331 Dy vendime të Këshillit të Ministrave të kaluara në përputhje me 

Ligjin Nr. 8388 ‘Mbi grumbullimin e armëve të vogla dhe të lehta’ (5 gusht 1998), 

zgjeruan numrin e kategorive për mbajtje me leje nga njerëzit që jetojnë në zonat 

kufitare dhe biznesmenët me kapital mbi 50 milion Leke (rreth $500,000). 332 

Racionalja prapa lejimit të atyre që jetojnë në zona kufitare të mbajnë armë zjarri me 

lej, sipas raportit, ishte se ata priteshin të vepronin si ‘roje kufitare civile’ pas rënies së 

shtetit në vitin 1997. 333 Gjithashtu, në kontrast me kategoritë e autorizuara të mbanin 

një armë zjarri të listuar si më sipër, dy kategoritë e specifikuara në ligjin për 

grumbullimin e armëve të vogla dhe të lehta të vitit 1998 u lejuan të regjistronin armë 

që nuk u ishin dhënë atyre “në mënyrë të drejtpërdrejtë” nga Ministria e atëhershme e 

Rendit, por që kishte shumë të ngjarë të ishin grabitur në vitin 1997. Kjo dispozitë nuk 

u implementua në ligjin e 2003- shit “Mbi grumbullimin e armëve të vogla dhe 

armatimeve të lehta” dhe ne u informuam se biznesmenët nuk mund të regjistrojnë 

më armë zjarri për vetëmbrojtje. 334 

Megjithatë,një kryeinspektor nga Fieri deklaroi se biznesmenët munden ende të 

aplikojnë për një licensë për pistoletë. Gjithsesi, është e qartë se atyre biznesmenëve që 

regjistruan armët në 1998 nuk iu kërkua të kthenin armët dhe licensat e tyre. 

Megjithëse u vlerësuan aplikimet e atyre që kërkonin të regjistronin armë në përputhje 

me ligjin e grumbullimit të armëve të vogla dhe të lehta të vitit 1998, ne nuk na u 

raportua për ndonjë rast refuzimi. Kështu, një nga tiparet më interesante të punes ne 

terren të kryer në rajonet e Shqipërisë është se ka një sërë opinionesh se kush ka të 

drejtë ligjore të mbajë një armë.Për shëmbull, sipas drejtorit të policisë rajonale të 

Kukësit, Ylli Tafilli, dy lloje njerëzish kanë të drejtë të regjistrojnë një armë: 

biznesmenët dhe njerëzit që jetojnë në zona kufitare. 335 Megjithatë, Shkelqim Pepkola, 

shefi i komisariatit të policisë në Kukës, deklaroi se që prej vitit 1997 kishte qënë e 

mundur të regjistroheshin vetem armët e gjahut. 336 Në Kukës, policia deklaroi se ato 

ishin në procesin e grumbullimit të armëve që ishin regjistruar midis periudhës 2001 

dhe 2003, pasi kjo ishte udheruar nga Ministria e Brendshme. 337 Asnjë i intervistuar 

tjetër nuk na përmëndi këtë urdhër. Kështu, konfuzioni padyshim që lind nga 

paqartësia nëse ligji i 1998-ës “Mbi grumbullimin e armëve të vogla dhe të lehta”, 

zbatohet akoma apo jo. 

330 Neni 5 i Dekretit No. 195, “Mbi promulgimin e LIigjit No. 7566 ‘Mbi armët”, 25 shtator 1992. 

331 Neni 7 i Dekretit No. 195, “Mbi promuglimin e Ligjit No. 7566 ‘Mbi armët”, 25 shtator 1992. Neni 9 deklaron se ata duhet të 

jenë mbi 22 vjec, të mos jenë të sëmurë mendërisht ose me dëmtime fizike dhe të mos jenë dënuar më parë . Neni 7 

gjithashtu deklaron se Ministria e Brendshme mund të japë leje dhe të pajisë me armë zjarri studion e filmit “Albafilm”, 

publikun transmetues, trupën teatrore, muzeumet kombëtare dhe lokale, megjithëse neni 8 deklaron se këto armë zjarri 

duhet të jenë ‘jo funksionale”. 

332 Vendimi I Këshillit të MInistrave No. 53, “Mbi përcaktimin e zonave kufitare, llojet e armëve, numrin e municionit, kriteret për 

dhënien e licensave për armët me leje dhe tarifat përkatëse”, 4 shkurt 1999; Vendimi I Këshillit të MInistrave No. 56, “Mbi 

dhënien e licensave për armët me leje për presidentët dhe ortakët e kompanive tregtare”, 4 shkurt 1999. 

333 Intervista, zyrtari i Ministrisë së Rendit, 15 prill 2005. 


335 Intervista, zyrtari i Ministrisë së Rendit , 27 prill 2005. 

336 Intervista, zyrtari i Ministrisë së Rendit, 27 prilll 2005. 

337 Intervista, zyrtari i Ministrisë së Rendit, 27prill 2005; zyrtari i Ministrisë së Rendit, 27 prill 2005.


Një projektligj i ri do t’i lejonte biznesmenët me 50,000 Lek, ose pronarët e më shumë 

se pesëdhjet kafshëve të aplikonin për një armë. Kjo pason një rekomandim nga 

departamenti i policisë,meqë besohet se këta individë tashmë kanë armë. 338 

Armët e policisë rregullohen sipas ligjit për Policinë e Shtetit’. 339 

Sistemi aktual për lëshimin e licensave të armëve për civilët është që komuniteti, shefat 

e policisë kriminale dhe të rendit publik të zonës takohen në një komitet në rajonin e 

policisë lokale për të dhënë një vlerësim për aplikimin. Sipas ligjit, vendimet mbi 

dhënien e licensave duhet të merren brënda 30 ditësh. 340 Ligjet si të 1992 dhe të 1998 

kërkojnë, midis të tjerash, që të merret një deklaratë nga punonjësi i policisë lokale që 

ju nuk jeni në konflikt me fqinjët tuaj kur aplikoni për licensë për të marrë armë 

zjarri. 341 Procesi aktual i regjistrimit nuk është i mirëpublikuar, megjithëse është 

shfaqur një herë në Internet. 342 




341 Intervista, zyrtari i Ministrisë së Rendit, 25 prilll 2005. 

342 Intervista, zyrtari i Ministrisë së Rendit, 25 prill 2005.

5 

Kapaciteti për kontrollin 

e armëve të vogla dhe 

të lehta 

5.1 Kapaciteti 

kombëtar 

5.1.1 Ministria e 

Mbrojtjes 

MINISTRIA SHQIPTARE E MBROJTJES ka një sërë përgjegjësish në lidhje me 

kontrollet e armëve të vogla dhe të lehta. Ky seksion fokusohet në katër fusha në të cilat 

Ministria e Mbrojtjes konsiderohet të luajë rol kryesor: 

■ Prodhimi 

■ Menaxhimi i tepricave të municioneve dhe armëve të vogla dhe të lehta 

■ Kapaciteti për shkatërrimin e municionit dhe armëve të vogla dhe të lehta 

■ Sistemi i kontrollit të importit dhe eksportit 

5.1.1.1 Prodhimi 

Që prej vitit 1962 Shqipëria ka prodhuar municione, eksplozivë dhe armë të vogla e të 

lehta të ndryshme (psh, AK-47 kineze të modifikuara) në uzinat e prodhimit ushtarak 

të Gramshit, Mjekesit dhe Poliçanit. 343 Uzina e Grmashit filloi të prodhojë një model 

kinez të pushkës së tipit ‘Smirnov’ të kalibrit 7.62 mm me licence në vitin 1966 dhe 

modele AK-47 në 1974. Mjekesi përbëhet nga gjashtë uzina me venndodhje në qytetin e 

Elbasanit, të cilat prodhojnë eksplozivë me licence nga Bofors që prej vitit 1982. 

Poliçani i specializuar në prodhimin e municioneve, prodhon municione të kalibrit 

7.62 x 39 mm, shtimje mortaje 82 mm, granada dhe mina antipersonel dhe midis viteve 

1970–2 filluan të prezantohen minat antitank dhe shtimjet 180 mm. Në periudhën 

midis viteve 1977–1985 nga Zvicra dhe Austria erdhën makineri të reja që mundësonin 

prodhimin e municionit të kalibrit 12.7 x 99 mm dhe 14.5 x 51 mm dhe shtimjeve të 

mortajave 60 mm, 107 mm dhe 120 mm. Për më tepër, Poliçani ishte pajisur për të 

prodhuar municion 19 mm për pistoletat e tipit Makarov dhe Parabellum. Është 

debatuar se uzinat shqiptare të prodhimit ushtarak kishin kapacitet të 

konsiderueshëm prodhues të armëve të vogla dhe të lehta. Për shëmbull, zyrtarë të 

Mnistrisë së Mbrojtjes deklaruan se Gramshi kishte kapacitet për të prodhuar 26,000 

pushkë automatike në vit duke përdorur katër ose pesë modele të ndryshme. 344 

Megjithatë, nga mesi i viteve 90,shumë nga pajisjet e prodhimit u prishën, ishin 

343 Ky seksion bazohet në informacionin e marrë nga faqja e internetit të Ministrisë së Mbrojtjes së Shqipërisë , 

, 12 qershor 2005. 

344 Intervista, zyrtarë të Ministrisë së Mbrojtjes, 18 korrik 2005.


grabitur ose kishin dalë jashtë përdorimit për sa i përket prodhimit të armëve të vogla 

dhe të lehta që të mund të konkurronin në tregun 345 ndërkombëtar të armëve. Për 

shëmbull, sipas një artikulli gazete të marsit të vitit 2005, uzina e prodhimit ushtarak 

në Poliçan, që kish të ngjarë të punësonte 4,000 njerëz për prodhimin e municionit 

dhe armëve të vogla dhe të lehta gjatë kulmit të saj në fund të viteve 60 dhe në fillim të 

viteve 70, u braktis në masë në vitin 1999. 346 Sipas drejtorit të uzinës, në vitin 1990 u 

punësuan 3,200 punëtorë,por në 1994, u punësuan vetëm më shumë se gjysma e këtij 

numri (1,700). 347 Nga viti 2004,ky numër kishte rënë në 900 dhe sot sipas raporteve ka 

vetëm 264 punonjës duke përfshirë sektorin e menaxhimit. Ata që ishin në gjëndje të 

dilnin në pension të parakohshëm, tashmë gëzojnë një pension mujor prej 10,000 

lekësh (rreth €80). Sipas raporteve 140 njerëz të angazhuar në kryerjen e punimeve 

xhenio dhe projekteve të çmilitarizimit mbi pajisjet ushtarake të tepërta – kryesisht 

shtimje 85 mm dhe 100 mm. 348 Më tepër se prodhimin e AVL dhe municionit për shitje 

në tregun ndërkombëtar të armëve, këto uzina ndihmojnë në ngritjen e fondeve për të 

forcuar buxhetin për modernizimin e Ministrisë së Mbrojtjes duke transformuar AVL 

dhe municionet në produkte për shitje në tregun ndërkombëtar të hekurishteve të 

skrapit. Duhet vërejtur se uzina e Mjekesit bën prodhimin në shkallë të vogël të 

eksplozivëve komercialë. 349 

Sipas një raporti të dorëzuar UNDDA (Departamentit të Kombeve të Bashkuara për 

Çështjet e Çmilitarizimit) in 2004, Shqipëria nuk ka një ligj për prodhimin e AVL sepse 

nuk ka një politikë aktuale për prodhimin e AVL në Shqipëri ose fabrikim të tyre. 350 

Raporti deklaron se AVL nuk janë fabrikuar në uzinat ushtarake shqiptare që prej vitit 

1990 dhe kreu aktual i kompanisë ushtarake të import- eksportit MEICO informoi 

autorin se Shqipëria nuk ka prodhuar municion gjatë këtyre pesë viteve të fundit. 351 

Ai deklaroi se ka patur kërkesa nga kompani amerikane që municione dhe armë trofe e 

ndoshta dhe pushkë të prodhohen në Gramsh. Këto kërkesa përfshinin oferta për 

intalimin e pajisjeve dhe sigurimin e lëndës së parë për të rifilluar prodhimin. 

Megjithatë, ai dyshoi nëse ka personel të trajnuar të aftë për të përmbushur këto udhra 

dhe nëse ato do të jenë fitimprurëse. Sipas tij, do nevojitej investim kapitali të 

konsiderueshëm për këto uzina që të konkurronin në tregun ndërkombëtar. 352 Ai 

beson gjithashtu se nuk ka fare të ngjarë që do ketë një uzinë ushtarake shtetërore në 

shkallë të gjerë në Shqipëri në një të ardhme të afërt. 

Megjithatë,që prej vitit 1990 në uzinat e prodhimit ushtarak është bërë prodhimi dhe 

riparimi i armëve të vogla dhe të lehta dhe municioneve. 353 Bazat e të dhënave në faqen 

e Internetit të NISAT tregojnë se Shqipëria prodhonte pushkë dhe karabina në 

Gramsh në vitin 2001, 354 dhe një numër të intervistuarish deklaruan se kishte raste të 

kufizuara dhe të rralla të prodhimit të municioneve në uzinën e Poliçanit për eksport 

në Turqi dhe SHBA. 355 Për shëmbull, drejtori i Uzinës Ushtarake të Poliçanit, Memli 

Kasapi, informoi ekipin studimor që ata vazhdojnë të prodhojnë pajisje 7.62 mm për 

përdorim ushtarak, shtimje 9 mm për Ministrinë e Brendshme dhe shtimje 85 mm për 

përdorim ceremonial. 356 

Duket se Turqia po tregon interes të veçantë për shikimin e mundësive në lidhje me 

prodhimin e municionit me licensë në Shqipëri. Për shëmbull, gjatë 40 vjetorit të 

345 Intervista, zyrtar ndërkombëtar, 19 Prill 2005. 

346 ‘Ministri shqiptar I Mbrojtjes premton gjallërimin e fabrikës së prodhimit të armëve’, BBC Monitoring Service. Burimi: Koha 

Jone, 22 mars 2005. 

347 Intervista, Zyrtari I Ministrisë së Mbrojtjes, 29 korrik 2005. 

348 Ibid; intervista, zyrtar ndërkombëtar, 19 prill 2005. 

349 Ibid. 

350 Albania UN PoA Report 2004. Ky raport rithekson deklaratat e bëra një vit më parë në një letër të datës 8 korrik 2003 nga 

Misioni i përhershëm i Republikës së Shqipërisë në Kombet e Bashkuara drejtuar Departamentit të Cështjeve të Carmatimit 

mbi Programin e Veprimit , A/CONF.192/BMS/2003/CRP.93 (Albania UN Letter 2003’). 

351 Intervista, Zyrtari i Ministrisë së Mbrojtjes, 20 prill 2005. 

352 Ky opinion është ndarë gjithashtu në intervistë, zyrtar ndërkombëtar, 19 prill 2005. 

353 IIntervistë, zyrtar ndërkombëtar, 21 prill 2005. 

354 Burimi: NISAT databases website . 

355 Intervista, zyrtar ndërkombëtar, 29 prill 2005; zyrtar ndërkombëtar, 29 prill 2005. Kjo u konfimua nga zyrtarë të MInistrisë së 

Mbrojtjes, 18 korrik 2005. 

356 Intervista, zyrtar i Ministrisë së Mbrojtjes, 29 korrik 2005.


përkujtimit të ndërtesës në mars 2005, Ministri i atëhershëm i Mbrojtjes, Pandeli 

Majko deklaroi se qeveritë shqiptare dhe turke po punojnë drejt hapjes së një linje të re 

prodhimi në uzinë 357 për prodhimin në Poliçan. Gjithashtu, të pranishëm në ceremoni 

ishin atasheu ushtarak i Turqisë, Kolonel Ali Ozgun dhe Shefi i Shtabit të 

Përgjithshëm, Gjeneral Pellumb Qazimi. Në intervistat e kryera në korrik të vitit 2005 

u konfirmua se makineria e re e sjellë në Poliçan ngaTurqia, si linja e vetme e 

prodhimit po funksiononte në një tunel të nëndheshëm në Poliçan. 358 Nuk ishte e 

qartë nëse Poliçani do të operojë me licensë, megjithëse kjo duket të jetë e mundur, 

pasi zyrtarë të Ministrisë së Mbrojtjes kanë konfirmuar se municioni do të prodhohet 

eksluzivisht për ushtarakët turq. 359 Nëse ndodh kështu, atëherë do të ishte e 

përshtatshme për qeverinë shqiptare të konsideronte punën mbi hartimin e 

legjislacionit të përshtatshëm për prodhimin ushtarak në Shqipëri, si dhe për 

transfertën e armëve dhe materialeve të ngjashme të prodhuara sipas marrëveshjeve të 

prodhimit të licensuar, duke i kushtuar vëmëndje të vecantë shmangies së zonave gri 

në lidhje me prodhimin e materialeve ushtarake me licensë në Shqipëri. 

5.1.1.2. Menaxhimi i Rezervave 

Ministria e Mbrojtjes është përgjegjëse për menaxhimin e rezervave 360 të armëve të 

vogla dhe të lehta dhe të municioneve. Ajo vendos për vendndodhjet e rezervave, 

bazuar në misionin dhe operacionet e detyrës dhe distancën e depos së rezervave nga 

zonat e banuara dhe rrjeti kombëtar i rrugëve. Drejtoria e Projektimeve të Mbrojtjes 

parashikohet të projektojë mjediset e magazinimit, duke marrë parasysh sigurinë e 

publikut dhe cështje të sigurisë. Rregullorja mbi armatimet dhe municionet e 

Ministrisë së Mbrojtjes përcakton qartë masat e sigurisë së depove, udhëzime mbi 

mbajtjen e të dhënave, detaje të përgjegjësive për inspektimet dhe procedurat që 

merren me vjedhjet, si dhe tentativat për vjedhe. Kjo është të paktën ajo çfarë duhet të 

ndodhë në lidhje me menaxhimin e armëve të vogla, armatimeve të lehta dhe 

municioneve të tepërta të Shqipërisë. 

Ministria e Mbrojtjes ka marrë forma të ndryshme asistence në këtë fushë, pasi ka 

kërkuar të arrijë anëtarësinë në NATO. Për shëmbull, në vitin 1999, firma, EOD 

Solutions me vendndodhje në Mbretërinë e Bashkuar hartoi një raport me synim 

përmirësimin e procedurave të menaxhimit të magazinimit të rezervave. Kjo u arrit 

për të siguruar që Ministria e Mbrojtjes të përmbushte normat e NATO-s. Raporti dha 

rekomandime sesi udhëzimet e NATO-s mbi magazinimin e municionit të mund të 

përshtateshin me sistemin ekzistues shqiptar gjatë tranzicionit për përafrimin 361 e 

plotë me NATO-n. Ndërmarrja import-eksporti e Ministrisë së Mbrojtjes, MEICO, ka 

asistuar gjithashtu në këtë proces me anë të hartimit të strategjisë së municioneve në 

vitin 2004. Strategjia jep detaje të objektivave, prioriteteve dhe fazave për magazinimin 

e rezervave dhe shkatërrimin e tyre. 362 

Si pjesë e angazhimeve të saj në procesin e NATO-s për Partneritetin për Paqe, Forcat e 

Armatosura Shqiptare kanë filluar një plan ristrukturimi që do të reduktojë ushtarakët 

shqiptarë në një fuqi të përgjithshme prej 35, 000 vetash në personel, me vetëm 6,000 

ushtarë profesionistë deri në vitin 2010. 363 Ky proces do të ketë dhe një sërë impaktesh 

mbi nivelet e rezervave dhe menaxhimit e sigurisë së tyre. Më pak depo dhe personel 

aktiv do të nënkuptojnë më shumë materiale ushtarake të tepërta dhe më pak personel 

për kryerjen e detyrave të ruajtjes. Kjo do të ketë një impakt mjaft negativ në depot 

tashmë të mbingarkuara. 

357 Op cit ‘Ministri shqiptar I Mbrojtjes premton gjallwrimin e fabrikës së prodhimit të armëve’. 

358 Intervista, zyrtarë të Ministrisë së Mbrojtjes , 18 korrik 2005. 

359 Ibid. 

360 Burimi: Raport i PoA i Kombeve të Bashkuara në Shqipëri 2004. 

361 Op cit Monitorimi i AVAL në Europën Juglindore 2005, fq. 30–1. 

362 Intervista, zyrtarë të Ministrisë së Mbrojtjes, 14 Prill 2005. 

363 Intervista, parlamentar, 3 Maj 2005; Kusova, 19 shkurt 2003, fq. 64.


Megjithëse siguria, kushtet e magazinimit dhe mbajtja e të dhënave konsiderohen të 

jenë shumë më të mira se në vitin 1997, ende ka një sërë arsyesh për t’u preokupuar. 

Kushtet e magazinimit 

Numri i depove të armëve dhe municioneve në Shqipëri aktualisht po ulet, me stoqe 

që po centralizohen progresivisht për sa i përket vendndodhjes së tyre. 364 Për shëmbull, 

në vitin 1998 Shqipëria kishte 167 depo që përmbanin 917 magazina për armë të vogla 

dhe armatime të lehta, municion dhe eksplozivë.Në vitin 2005, Shqipëria kishte 57 

depo, me 474 magazina (195 prej të cilave janë tunele të nëndheshme). Numri 

përfundimtar i grupdepove pritet të jetë pesë ose gjashtë.Në vitin 2002,këto depo 

mbanin 151,039 njësi 365 të tepricave të armëve të vogla dhe të lehta. Mbyllja e shpejtë e 

numrit të madh të depove kishte cuar në mbingarkimin e madh në depot 366 që kishin 

mbetur. Për shëmbull, në depon e municioneve në Mirak, pikërisht jashtë Elbasanit, 

gjashtë magazina përmbajnë 3,600 tonë të llojeve të ndryshme të municionit, i cili 

është dyfishi i niveleve të vitit 1990. 367 Për më tepër, depoja ka gjithashtu gjashtë tunele 

të nëndheshme, ku secili prej tyre përmban 2,000 tonë municion. Anëtarët e ekipit 

studimor hynë në dy prej magazinave dhe një prej tuneleve, ku arkat e drunjta të 

municioneve ishin bërë pirg nga dyshemeja deri në tavan. Magazinat nuk kishin më 

hapësirë për një zyrë të menaxherit të magazinës, megjithëse ata me kohë shpresojnë të 

arrijnë një fazë ku vetëm tunelet e nëndheshme do të përdoren për magazinimin e 

municionit, duke sigurar kështu që asnjë municion të mos magazinohet sipër tokës në 

atë vendqëndrim. Mungesa e paletës ose edhe e hapësirës për kamionat të tipit vinç 

pirun, brënda magazinave do të thotë se të gjitha arkat që ndodhen brënda magazinave 

sipër tokës do të duhen të lëvizen me dorë. Ekipi studimor u informua se është 

praktikë e përhapur të mbushen plot blloqet e municionit deri në vendosjen e arkave 

në majë të pirgjeve. 368 

Ndërsa arkat e drunjta që përdoren nuk i përmbushin standartet e NATO-s, disa 

vëzhgues shqiptarë dhe ndërkombëtarë janë të sigurt se rreziqet e shpërthimit nga 

përmbajtja janë të ulta. Ekipi studimor u informua se mostrat e stoqeve të Mirakut 

kontrollohen rregullisht për të identifikuar municionin që ka nivele të ulta stabilizuese 

dhe që duhet të konsiderohen një prioritet për shkatërrim. 369 Megjithatë,shumë 

municione të vjetra që nuk kanë stabilizues janë transferuar gjatë vëndit, me 

reduktimin e depove. Ky fakt, që lidhej me municionin e pasistemuar që ishte dorëzuar 

nga civilët si dhe mbingarkimin e depove, i kishte bërë disa zyrtarë të Minsitrisë së 

Mbrojtjes Shqiptare të deklaronin se rreth gjysma e depove aktuale duhet të 

konsiderohen si “me rrezik të lartë” për detonim. 370 Për të ndihmuar kontrollin e 

ndonjë shpërthimi në Mirak, kollonat fqinje të municionit nuk përmbajnë dy tipe 

identike të tyre. 

Megjithatë,ndërtesat fqinje përbëjnë një arsye për t’u shqetësuar për sa i përket 

sigurisë publike. Një rrugë kryesore dhe një numër ndërtesash banimi ndodhen më 

pak se disa qindra metra nga magazinat në depot e municionit në Mirak, me depo të 

tjera, sipas raportimeve, edhe më afër zonave të banuara. Megjithëse shumë nga këto 

projekte ndërtimi për banim janë kryer pa leje zyrtare, autoritetet lokale janë, sipas 

raporteve, jo të gatshme të marrin masa nga frika se mos provokojnë reagime 

negative. 371 Megjithatë, nuk ndodh gjithmonë kështu: ekipi studimor u informua se 

364 Burimi: Raport i PoA i Kombeve të Bashkuara në Shqipëri 2004. 

365 Sipas një urdhri qeveritar mbi nxjerrjen nga funksionimi SALË Decommission, e cila jep një listë gjithëpërfshirëse të njësive të 

armëve të lehta dhe armatimeve të lehta të tepërta në magazinat shqiptare në vitin 2002.Intervista, zyrtarë të Ministrisë së 

Mbrojtjes, 14 Prill 2005. 

366 Intervista, zyrtar ndërkombëtar, 23 korrik 2005. 

367 Magazinat ishin stalla në periudhën e ndërmjetme të luftës. Catia kishte rënë në një nga gjashtë deport e Mirakut, por 

fatmirësshtt arkat me municione të sitstemuara brënda mbanin tavanin. Të dhëna të mbledhura gjatë vizitës në depon e 

municionit në Mirak, 27 korrik 2005. Një i intervistuar deklaroi se disa depo përmbain trefishin e sasisë së municionit që ata 

ishin projektuar të mbanin. Intervista, zyrtar ndërkombëtar, 23 korrik 2005. 


369 Të dhëna të mbledhura gjatë vizitës në depon e municionit në MIrak, 27 korrik 2005; intervista, zyrtar ndërkombëtar, 19 prill 

2005; zyrtar ndërkombëtar, 23 korrik 2005 

370 Intervista, zyrtarë të Ministrisë së Mbrojtjes, 14 prill 2005. 



një shkollë që ndodhej shumë afër depos së municionit në Mirak ishte mbyllur për 

shkak të problemeve të mundshme të sigurisë publike. 

Në të njëjtën depo, i gjithë municioni ishte vendosur në kuti dhe nuk kishte asnjë njësi 

armësh të vogla e armatimesh të lehta të ruajtura në magazine. Një numër të 

intervistuarish ishin të sigurt se shumë depo që ishin përdorur për magazinimin e 

njësive të armëve të vogla dhe armatimeve të lehta dhe municionit ishin siguruar në 

mjedise 372 më vete magazinimi. Megjithatë, ne u informuam se municioni i 

grumbulluar nga civilët arrin në depo, i përzier me materiale të tjera eksplozive, 

shpesh në të njëjtat shishe ose çanta plastike në të cilat ishte dorëzuar te grumbulluesit 

e armëve. Qëndra Kombëtare e Çmilitarizimit (QKÇ) ka punuar sipas një kontrate për 

projekte, me synim ripaketimin e 900 tonëve të këtij municioni të pasistemuar për 

shkatërrim, 373 por nevojitet të kryhet më shumë ripaketim. Një ish zyrtar i NAMSA-s 

vlerësoi se mes totalit të rreth 150,000 tonëve municioni në stoqet e shtetit, ka 2,000 

tonë municione të pasistemuara për shkatërrim. 374 

Siguria 

Shumë depo mbështeten në tela me gjemba, drunj për dyer druri, dritare me shufra 

dhe pak dritë nga jashtë si masa kryesore sigurimi kundër vjedhjes. Nuk ka qen të 

stërvitur, sisteme alarmi apo sisteme 375 survejimi me video. Megjithatë,për shkak të 

reduktimit të vazhdueshëm në numrin e depove, ndoshta është e kuptueshme se masat 

e sigurisë së teknologjisë së lartë të kushtueshme nuk po përdoren në depot që janë 

projektuar të mbyllen në një të ardhme të afërt. 376 

Depot zakonisht ruhen nga ushtarë të keqpaguar të shërbimit të detyrueshëm, nga të 

cilët ka një numër 377 të pamjaftueshëm, dhe në disa raste nga roja civile ose KRSF. 

Menaxheri i magazinës është përgjegjës të kontrollojë nëse magazinat janë mbyllur 

apo jo, që nuk ka shenja të hyrjes me forcë dhe se armët e vogla dhe të lehta dhe 

municionet nuk janë marrë. 378 Një i intervistuar deklaroi se ai besonte se nuk mund të 

bëhej shumë për të ndaluar një shef magazine ose roje të rekrutuar nga tentativa për të 

asistuar në vjedhjet nga depot, në mënyrë aktive ose pasive. 379 Megjithëse asnjë i 

intervistuar nuk deklaroi ndonjë besim në nivelet sistemike të korrupsionit dhe 

përvetësimit të armëve të vogla dhe të lehta e municionit nga depot, kjo nuk u hodh 

poshtë si mundësi. Depot që ndodhen në zonat kufitare u identifikuan si vëndi më i 

mundshëm për këtë lloj shpërdorimi të detyrës. 

Një numër të intervistuarish deklaruan se nuk do të ishte e mundur që ushtarakët do 

të zbulonin raste para medias 380 të vjedhjeve faktike ose të dyshuara të armëve të vogla 

dhe të lehta dhe municioneve. Megjithatë, ekipi studimor u informua se në vitin 2003, 

tre pistoleta – dy pistoleta sportive dhe një pistoletë TT e prodhuar në Kinë, ishin 

raportuar si të vjedhura nga depot e Ministrisë së Mbrojtjes. 381 Përgjigja më e përhapur 

ndaj pyetjeve në lidhje me rastet e njohura të personelit ushtarak të kapur duke u 

përpjekur të shesë armë të vogla dhe të lehta të vjedhura ose të lehtësojë aksesin në 

depo për të tjerët që të vjedhin armë të vogla dhe të lehta, ishte se konsiderohej më e 

lehtë dhe më e lirë thjesht të blije pjesë të armëve të vogla ose armatimeve të lehta e 

municioneve që ishin vjedhur në vitin 1997. Ishte vërejtur gjithashtu se si roja fizike e 

stoqeve, çdokush në zonë dhe në fabrika ose vendqendrime nuk ka të ngjarë të 

rrezikojë ta fusi njëri tjetrin në telash nëpërmjet përfshirjes në aktet e vjedhjes. 382 

372 Intervista, ish zyrtar i Ministrisë së Mbrojtjes, 18 prill 2005; zyrtar ndërkombëtar, 23 korrik 2005. 

373 Intervista, ish zyrtar i Ministrisë së Mbrojtjes, 18 priil 2005. 

374 Intervista, zyrtar ndërkombëtar, 19 prill 2005. 

375 Burimi: Albania UN PoA Report 2004. Të dhëna të mbledhura gjatë vizitës në depon e municionit të Mirakut, 27 Korrik 2005. 


377 Intervista, ish zyrtar i Ministrisë së Mbrojtjes, 18 prill 2005. 

378 Ibid. 

379 Intervista, zyrtar ndërkombëtar, 21 prill 2005 

380 Intervista, zyrtar ndërkombëtar, 19 prill 2005; Anon, gazetar investigativ, 21 Korrik 2005; zyrtar ndërkombëtar, 23 Korrik 

2005. 




Megjithatë,në korrik 2005, u shfaq një artikull në gazetën Shekulli duke dhënë detaje 

sesi një ushtar i shërbimit të detyrueshëm, në disa raste 383 kishte shitur municion, 

eksplozivë dhe materiale të tjera ushtarake nga njësia tankiste në “Arshi Lengo”. Fakti 

që ky ushtar i shërbimit të detyrueshëm dyshohej të kishte trafikuar pajisje ushtarake 

jashtë repartit në raste të mëparshme pa u kapur, sugjeron se masat e sigurisë kanë 

nevojë të rishikohen. 

Mbajtja e të dhënave 

Sipas raportit të Shqipërisë 2004 për Programin e Veprimit të Kombeve të Bashkuara 

mbi Armët e Vogla dhe të Lehta, të dhënat për mbajtjen, përdorimin, shpenzimet dhe 

asgjësimin mbahen për dhjetë vjet në nivel batalioni dhe në mënyrë të papërcaktuar në 

nivele brigade, divizioni dhe Shtabi të Përgjithshëm. 384 Çdo vit kryhen ushtrime 

verifikimi në nivele batalioni, çdo dy vjet në nivel brigade dhe çdo katër vjet në nivel 

kombëtar nga ekspertë të Ministrisë së Mbrojtjes, të cilët kryejnë kontrolle fizike 

përkrah kontrolleve të librave të regjistrimit. 385 Janë ngritur shqetësime tek ekipin 

studimor në lidhje me saktësinë e librave të regjistrimit të Ministrisë së Mbrojtjes mbi 

armët e vogla dhe të lehta dhe mbajtjet e municioneve, pasi numri i zyrtarëve në 

Tiranë me detyrë monitorimin e shkeljeve të Ministrisë së Mbrojtjes konsiderohet të 

jetë i vogël, kur krahasohet me sasinë e stoqeve që ata janë të ngarkuar të 

monitorojnë. 386 Inspektimet dhe inventaret vështirësohen nga komunikimet e dobëta 

midis depove qëndrore dhe rajonale, transportit të dobët, daljet në pension të 

personelit të aftë dhe të shënjave kineze dhe ruse në armë që shumë nuk mund t’i 

lexojnë. 387 Gjatë ripaketimit të tij të municionit të pasistemuar sipas kontratës së 

NAMSA, QKÇ (Qendra Kombëtare e Çmilitarizimit) pa së pari se të dhënat e 

magazinës nuk përputheshin me realitetin. 388 Nga vlerësimi i një ish zyrtari të 

NAMSA-s, inventaret janë rreth 90 për qind të sakta, 389 dhe kështu krijojnë mundësi 

për shpërdorim nga ana e personelit ushtarak. 390 

Aktualisht, Forcat Tokësore, Forcat Detare, Komanda e Mbështetjes Logjistike dhe 

Forcat Ajrore Shqiptare, të gjitha përdorin të dhëna në letër sesa të dhëna të 

kompjuterizuara për të raportuar te Shtabi i Përgjithshëm mbi mbajtjet e armëve. Ky 

system është funksional, por i ngadaltë dhe duhet të përfitojë nga zhvillimi 

elektronik. 391 Sipas zyrtarëve të Ministrisë së Mbrojtjes kërkohet një sistem me nyje 

qendrore të paktën në qëndra për forcat tokësore, detare, mbështetjen logjistike dhe 

forcat ajrore së bashku me një pikë qëndrore në Shtabin e Përgjithshëm. 392 Megjithatë, 

sipas të intervistuarve nga organizatat dhe kompanitë ndërkombëtare, Ministria e 

Mbrojtjes është siguruar me sistem paketash llogaritje të kompjuterizuara për mbajtjet 

e armëve të vogla dhe të lehta e municioneve, por ato nuk janë përdorur. 393 Sugjerimi i 

një zyrtari ndërkombëtar është që baza e të dhënave që operon brënda Ministrisë së 

Brendshme (përshkruar më poshtë në seksionin 5.1.2.1) të mund të përshtatej për 

përdorim brënda Ministrisë së Mbrojtjes. 394 Me mbështetjen e donatorit, shpresohet 

që ky sistem të mund të qarkullonte në çdo depo, me të dhënat e mbledhura për sasinë, 

tipet dhe shënjën e armëve të vogla dhe të lehta dhe pajisjeve ushtarake. 

Disa shqetësime shfaqen në lidhje me AVL-të dhe municionet e depozituara në 

magazinat ushtarake nga ekipet e grumbullimit të armëve. Një vëzhgues 

383 “ushtari që ruante repartin i akuzuar për vjedhje municioni”, Cështje të krimit dhe korrupsionit në Shqipëri, 9–15 korrik 

2005. Burimi: Shekulli, 13 korrik 2005. 

384 Qeveria e Shqipërisë, ‘Raport mbi zbatimin e Programit të Veprimit të Kombeve të Bashkuara për parandalimin, luftimin dhe 

eliminimin e tregtisë së paligjshme të armëve të vogla dhe armatimeve të lehta, në të gjitha aspektet e saj’, (2004), 

http://disarmament2.un.org/cab/nationalreports/2003/Albania.pdf, accessed 12 Nëntor 2005, fq 10. 

385 Ibid. 



388 Intervieë, ish zyrtar i Minitrisë së Mbrojtjes, 18 prill 2005. 

389 Intervista, zyrtar ndërkombëtar, 19 pril 2005. 

390 Intervista, zyrtar ndërkombëtar, 19 prill 2005; zyrtar ndërkombëtar, 23 Korrik 2005. 

391 Intervieë, ish zyrtar i Ministrisë së Mbrojtjes, 18 prill 2005. 


393 Intervista, zyrtar ndërkombëtar, 19 prill 2005; zyrtar ndërkombëtar, 12 prill 2005; zyrtar ndërkombëtar, 23 Korrik 2005. 

394 Korrespondencë me zyrtar ndërkombëtar, 10 Nëntor 2005.


ndërkombëtar ka shprehur shqetësime se të dhënat mund të mos jenë të sakta sepse 

ata punonjës policie të ngarkuar me mbledhjen dhe regjistrimin e armëve dhe 

municionit të mbledhur mund të mos jenë në gjëndje të identifikojnë saktësisht çfarë 

është mbledhur. 395 Ky skepticizëm rrjedh nga fakti se as policia që ka mbledhur armët 

dhe municionin, as menaxherët e policisë ose të magazinave ushtarake që i kanë marrë 

ato, nuk numërojnë çdo të copë të veçantë që ata marrin. Për më tepër, sic u deklarua 

më sipër, municioni dhe granadat mund të arrijnë të përziera së bashku në shishe, 

çanta ose kontenierë të tjerë,të cilët disa punonjës policie ose menaxherë magazine 

nuk janë të gatshëm t’i ndajnë. Pjesët e mbledhura të AVL-ve kanë të ngjarë të 

vështirësojnë organizimin e disa magazinave, si disa anëtarë të stafit të Ministrisë së 

Mbrojtjes i zbrazin këto pjesë në magazine ose për shkak se punonjësit teknikë nuk 

janë të pranishëm, ose të pashqetësuar me detyrën e trajtimi të armëve të 

mbledhura. 396 Kështu, cdo shifër depoje në letër mund të jetë e ndryshme në kapjet e 

tyre të vërteta. Kjo gjithashtu lidhet me faktin se ekspertët ndërkombëtarë nuk e 

ndiejnë se shumë nga menaxherët e magazinës kanë patur trajnim të mjaftueshëm për 

punën. 397 

Ka probleme të mëtejshme me shpejtësinë e shkëmbimit të informacionit midis 

reparteve të largëta dhe depove dhe autoriteteve qëndore, të cilat mund të cënoheshin 

nga saktësia e shifrave. Për shëmbull, një menaxher magazine në një depo në Kukës 

mund të nxjerrë 1,000 të copë municioni për t’u përdorur në trajnim, por kjo mund të 

mos gjendet në një regjistër të Minstrisë së Mbrojtjes në qëndër derisa shumë më vonë, 

për shkak të sfidave që një sistem të dhënash i bazuar në letër dhe infrastruktura e 

dobët e transportit paraqesin për komunikimin efektiv dhe në kohë midis njësive. 

Këto vonesa mund të krijojnë mundësi për vjedhje në shkallë të vogël dhe llogari të 

rreme. 398 

Depot Model 

Një i intervistuar sugjeroi se një depo model do të ngrihej si një zgjidhje afatgjatë për 

rezervat 399 e tepërta ushtarake të Shqipërisë. Depoja model do të ishte tërësisht në 

përputhje me standartet e NATO-s, duke krijuar praktikën më të mirë në fusha si 

ripaketimi i municionit, kompjuterizimi i mbajtjes së të dhënave, përdorimi i 

inventareve fizike, ndriçimi, strehimi për rojat, dyert e përforcuara dhe televizori me 

qark të mbyllur. Kjo do të kërkonte asistencë ndërkombëtare dhe mbështetjen e 

Ministrisë së Mbrojtjes, si dhe fondet përkatëse. Me planet për të pakësuar numrin e 

grupdepove në Shqipëri, në pesë ose gjashtë,ndërtimi i të paktën një depoje model në 

planin afatshkurtër e afatmesëm duket të jetë një opsion i mirë për përmirësimin e 

sigurisë së rezervave në planin afatgjatë. Megjithatë,që një iniciativë fillestare e këtij 

lloji të ketë sukses, përvoja në kontekstet e tjera tregon se duhet të ketë gjithashtu një 

strategji intensive për të siguruar praktikat më të mira që të filtrojnë edhe në depo të 

tjera. Kjo do të kërkonte mbështetje politike dhe buxhetore nga qeveria kombëtare, si 

dhe një plan të qartë zbatimi. 

Kapaciteti i shkatërrimit 

Në vitin 1998, NATO mblodhi një Ekip Zbatimi për Magazinimin dhe Asgjësimin e 

Municionit (ASDIT), që punonte nën kujdesin e Partneritetit për Paqe, për të 

identifikuar shkallën e AVL-ve dhe problemin e municioneve në Shqipëri. Një prej 

rekomandimeve të ASDIT ishte përmirësimi i trajnimit të forcave të armatosura në 

procedurat e Asgjësimit të Eksplozivëve të Artilerisë (AEA). Kështu, Skuadra e 

Trajnimit për Mbështetje ndaj Asgjësimit të Municioneve të Artilerisë (AEA ASTT, 

1999–2002), skuadra e dytë e NATOS në kuadër të Partneritetit për Paqe e dërguar në 

Shqipëri, ishte ngarkuar me detyrën të siguronte konsulencë në lidhje me 



397 Intervista, zyrtar ndërkombëtar, 19 prill 2005; zyrtar ndërkombëtar, 23 korrik 2005. 

398 Intervista, zyrtar ndërkombëtar, 19 prill 2005; zyrtar ndërkombëtar, 23 korrik 2005. 

399 Intervieë, ish zyrtar i Ministrisë së Mbrojtjes, 18 prill 2005.


magazinimin dhe shkatërrimin e sigurt, duke formuar një ekip AEA brënda Forcave të 

Armatosura shqiptare, duke përfshirë 12 studentët e parë të kualifikoheshin nga kursi i 

trajnimit të NATO-s. 13 studentët e tjerë u trajnuan më pas, megjithëse si rrjedhojë e 

reformave në ushtri, shumë nga ata të trajnuar nga NATO dolën në pension, dhe 

mendohet të jenë vetëm dy të trajnuar të mirëfilltë të punësuar për detyra të AEA në 

forcat e armatosura. 400 Intervistat kyçe informative sugjerojnë që disa njësi AEA të 

forcave të armatosura që janë trajnuar vetëm për shkatërrimin e zërave të veçanta, 

bëjnë shkatërrime në shkallë të gjërë, pa njohuritë ose pajisjet e nevojshme, duke 

paraqitur kështu një rrezik të konsiderueshëm ndaj sigurisë publike. 401 

Ne u informuam se shumë nga personeli i punësuar në uzinat ushtarake të Gramshit, 

Mjekesit dhe Poliçanit tashmë zhvillojnë kryesisht çmontime xhenjere dhe projekte 

çmilitarizimi mbi pajisjet 402 e tepërta ushtarake. Ekipi studimor gjithashtu vizitoi 

bazën ushtarake të Mengelit, afër Elbasanit, e cila ishte përdorur si vënd shkatërrimi i 

AVL-ve për një numër projektesh shkatërrimi të armëve të vogla dhe të lehta të 

financuara nga ndërkombëtarët. Një workshop i prerjes së AVL-ve u krijua aty në vitin 

2000 nga një ekip ushtarak gjerman i ngarkuar me detyrën e shkatërrimit të 40,000 

armëve të vogla dhe të lehta, i cili dhuroi pajisje prerëse dhe pajisje kompjuterike për 

mbajtjen e të dhënave. 403 Vendi u përdor më pas nga EOD Solutions për të shkatërruar 

edhe 85,000 AVL. Sipas stafit në bazë, ata kanë kapacitetin të shkatërrojnë mesatarisht 

600 AVL në ditë. Ky vend më pas iu dorëzua qeverisë shqiptare për projekte të 

shkatërrimit të vazhdueshëm, me shpresa se do të mund të shërbejë si vënd për 

shkatërrimn e stoqeve të armëve të vogla e armatimeve të lehta nga shtetet fqinje. 

Në vjeshtën e vitit 2005,një qendër shkatërrimi municioni në përputhje me standartet 

e Bashkimit Europian ishte gati të funksiononte në Uzinën e Lëndëve Plasëse ULP 

Mjekes. 404 NATO kishte siguruar, sipas të dhënave, 2.5 milion $ për instalimin e kësaj 

njësie, megjithëse një sërë pengesash e kishin vonuar datën e fillimit të 

krematoriumit. 405 Sipas përfaqësueve të NAMSA-s, krematoriumi do të përdoret për 

shkatërrimin e rreth 11,000 tonësh municion AVL gjatë 18 muajve të ardhshme, me një 

nivel mesatar prej 22,500 7.62 mm shtimje për orë.Pritet të operojë për 24 orë në ditë, 

me fishekë të çmilitarizuar që janë dërguar në punimet e shkrirjes së metalit diku afër 

Elbasanit. 406 

Strategjia e Municioneve të Ministrisë së Mbrojtjes, e cila u zhvillua nga MEICO në 

vitin 2004, paraqet planet e forcave të armatosura shqiptare për asgjësimin e 

municioneve të tyre të tepërta, duke specifikuar prioritetet, metodat dhe kostot e 

shkatërrimit. Megjithëse strategjia pret miratimin formal dhe nuk është plotësisht e 

financuar, po përdoret sipas raporteve për të drejtuar punën në këtë fushë. 407 Në vitin 

2000, forcat e armatosura shqiptare llogaritën se magazinat e tyre përmbanin një 

tepricë prej 117,476 tonësh municion. 408 Kjo shifër u ul në 85,424 nga fundi i vitit 2004 

si rezultat i aktiviteteve të shkatërrimit të kryera nga forcat e armatosura shqiptare, 

EOD Solutions shpk, NAMSA dhe NDC. Gjatë periudhës 2001–2004, forcat e 

armatosura shqiptare shkatërruan 26,473 tonë municione, NAMSA shkatërroi 2,874 

tonë mina antipersonel dhe 1,475 tonë municion, dhe EOD Solutions shpk shkatërroi 

1,229 tonë municion. Është llogaritur se forcat e armatosura shqiptare do të 

shkatërrojnë edhe 11,780 tonë dhe EOD Solutions 1,000 tonë gjatë vitit 2005. 409 Në vitin 

2006, NAMSA synon të shkatërrojë 8,000 tonë shtesë si pjesë e një granti prej €6.4 

400 Intervista, zyrtar ndërkombëtar, 19 prill 2005; ish zyrtar i Ministrisë së Mbrojtjes, 18 prill 2005; zyrtar ndërkombëtar, 23 korrik 

2005. 

401 Korrespondencë me kontraktues privat, tetor 2005. 

202 Intervista, zyrtar ndërkombëtar, 19 prill 2005; zyrtar i Ministrisë së Mbrojtjes, 29 korrik 2005; zyrtar i Ministrisë së Mbrojtjes, 

27 korrik 2005. 

403 Të dhëna të mbledhura gjatë vizitës në bazën ushtarake të Mengelit, 27 korrik 2005. 

404 Të dhëna të mbledhura gjatë vizitës në uzinën e lëndëve plasëse në Mjekes, 27 Korrik 2005. 


406 Intervista, zyrtar ndërkombëtar, 27 korrik 2005; Zyrtar i Ministrisë së Mbrojtjes, 27 korrik 2005. 

407 Intervista, zyrtarë të Ministrisë së Mbrojtjes, 17 mars 2005. 


409 Intervista, zyrtarë të Ministrisë së Mbrojtjes, 14 prill 2005.


milion të siguruar nga Fondi 410 i Natos në kuadër të Partneritetit për Paqe. Kështu, 

bazuar në nivelet aktuale, Shqipëria ende do të ketë të paktën 60,000 tonë municione 

të tepërta për t’u shkatërruar pas mbarimit të projekteve aktuale në 2006. 

Tabela 25: Municionet e shkatërruara dhe përdorura nga viti 2000–prill 2004 411 

Vendndodhja/Viti 2000 2001 2002 2003 Jan–Prill Totali 

2004 

Uzina ushtarak i Poliçanit 400 2,300 2,085 4,600 853.8 10,238.8 

tonë 

Uzina Ushtarake e Gramshit 804 169.3 973.3 

Uzina Ushtarake e ULP-Mjekes 2,186 688 35 307 3,216 

Grupi shqiptar i AEA 63 468 671 2,837 2,436 6,475 

EOD Solutions shpk. 894 2 34 930 

NDC 352 352 

Shtimjet e harxhuara 200 180 150 100 630 

Totali 663 5,134 4,488 8,730 3,800.1 22,815.1 

Pjesa e Strategjisë së Municioneve merret me ripaketimin e municionit të gatshme për 

asgjesim. Sic u përmënd diku tjetër në këtë raport, shumë nga municionet e 

mbledhura nga MB dorëzohet në magazinat e Ministrisë së Mbrojtjes në të njëjtat 

kushte sic arrin në rajonet e policisë. Kjo mund të nënkuptojë që çantat plastike dhe 

shishet e lira dhe llojet e përziera të municioneve mbahen në magazinat e Ministrisë së 

Mbrojtjes derisa të mund të ripaketohen dhe të ndahen për shkatërrim të sigurt. 

Kështu, ka nevojë për një staf teknikisht të aftë që të ndajë municionin e mbledhur në 

pako të sigurta për shkatërrim. Fakti që një përqindje e konsiderueshme e AVL-ve të 

mbledhura, municionit dhe eksplozivëve janë përzgjedhur për shkatërrim sesa për 

shitje, duhet të njihet si një hap pozitiv nga komuniteti ndërkombëtar. Një mbështetje 

e mëtejshme ndërkombëtare për projektet e shkatërrimit do t’i dërgonte autoriteteve 

shqiptare një mesazh pozitiv inkurajimi. 

Megjithëse jo domosdoshmërisht një çështje që i përket AVL-ve dhe shkatërrimit të 

municionit të AVL-ve, një numër të intervistuarish theksuan problemet që Ministria e 

Mbrojtjes dhe kontraktuesit ndërkombëtarë përballen kur përpiqen të rregullojnë një 

shkatërrim të sigurt të minave, municioneve të kal;ibrit të madh dhe armatimeve 412 të 

tjera. Shqipëria po shkatërron rreth 300–400 tonë municione në muaj. 

Njëkohësisht, çështjet mjedisore po fitojnë rëndësi pasi njerëzit po bëhen gjithnjë e më 

të ndërgjegjësuar në lidhje me to. Shkatërrimet tashmë po ngadalësohen nga 

protestat. 413 Ministria e Mbrojtjes dhe kontraktuesit ndërkombëtarë duhet të marrin 

leje nga autoritetet lokale për të përdorur vëndet që ishin më parë pronë e Ministrisë së 

Mbrojtjes për të shkatërruar municione dhe materiale ushtarake të tepërta nëpërmjet 

detonimit. U raportua se nuk ka shumë konsulentë lokalë që janë të gatshëm të 

nënshkruajnë marrëveshje që lejojnë shkatërrimin e materialeve ushtarake në zonat e 

tyre, për shkak të protestave dhe fushatave kundër vëndeve të shkatërrimit. Disa nga 

këto fushata dhe protesta kanë theksuar dëmin mjedisor të shkaktuar nga shkatërrimi 

i municioneve, por shumica mendohen të jenë të motivuar nga frika se projektet e 

shkatërrimit do të kenë impakt mbi jetesën e banorëve të zonës. Për shëmbull, disa 

fermerë janë ankuar se ujësjellësi i tyre është ndotur pas detonimeve në zonën e tyre 

ose raportuan forma të tjera dëmi të pronës ose gjësë së gjallë.Ndërsa protesta mund 

të ngadalësojnë aplikimet për liçensa për të shkatërruar armët, ato nuk e kanë ndaluar 

procesin e shkatërrimit. 

Zyrtarë të Ambasadës Amerikane në Tiranë sugjeruan se pjesë e problemit është edhe 


411 Qeveria e Shqipërisë, ‘Raport mbi zbatimin e Programit të Veprimit të Kombeve të Bashkuara për parandalimin, luftimin dhe 

eliminimin e tregtisë së paligjshme të armëve të vogla dhe armatimeve të lehta, në të gjitha aspektet e saj’, (2004), 

http://disarmament2.un.org/cab/nationalreports/2003/Albania.pdf 

412 Intervista, zyrtar ndërkombëtar, 18 Prill 2005; zyrtar ndërkombëtar, 29 Prill 2005; zyrtarë të Ministrisë së Mbrojtjes, 17 Mars 

2005; zyrtar ndërkombëtar, 19 Prill 2005; parlamentar, 3 Maj 2005; zyrtar ndërkombëtar, 23 Korrik 2005. 

413 Intervista, zyrtar ndërkombëtar, 19 Prill 2005.


metoda e ndjekur nga Mnistria e Mbrojtjes. Ata argumentojnë se Ministria e Mbrojtjes 

nuk është mjaft kompetente në detyrat e marrëdhënieve publike dhe kështu mund të 

krijkojë ose përkeqësojë disa nga problemet të cilat ata ndeshin përmes një përzierjeje 

arrogance dhe indiferentizmi kundrejt popullsisë lokale. Nuk kanë ndihmuar as një 

sërë ‘aksidentesh’. Ekipit studimor iu shpjegua se për t’u siguruar se procesi po ecën sic 

duhet, është e nevojshme të sigurohet se janë krijuar marrëdhënie të mira personale 

me zyrtarët lokalë.Për Ministrinë e Mbrojtjes ose kontraktuesit ndërkombëtarë,për të 

marrë një leje për të shkatërruar pajisje ushtarake, autoritetet lokale zakonisht kanë 

nevojë të risigurohen dhe ndoshta të marrin stimuj për të qënë dakord. Komiteti 

Parlamentar i Mbrojtjes ka qënë, sipas të dhënave, i përfshirë në një sërë rastesh, sepse 

banorët lokalë pretendojnë se apelimi i tyre bie në vesh të shurdhër, kur ata i drejtohen 

Ministrisë së Mbrojtjes me ankesa. 414 

Një nga problemet kryesore për projektet e shkatërrimit i ndërmarrë në mjediset 

ushtarake shqiptare është që shkatërrimi i municionit po bëhet gradualisht më i 

vështirë meqë shumë pjesë më të lehta dhe më fitimprurëse për t’u çmilitarizuar, janë 

shndërruar tashmë në metale skrap dhe janë shitur. Pjesa që mbetet, e cila përfshin 

Granada mortajë, artileri e kalibrit të mesëm dhe municione të tjera që janë teknikisht 

të vështira për t’u shkatërruar, do të jetë më e vështirë të shiten me një cmim që 

mbulon koston e çmilitarizimit, pa përmëndur me një përfitim. Një rënie e interesit të 

donatorit ndërsa kostoja për çdo pjesë për cmilitarizimin rritet, ka shkaktuar 

probleme. Kështu, u krijua frika se mos njësitë e çmilitarizimit në Gramsh, Mjekes dhe 

Poliçan do të mund të ndalonin punën në një të ardhme të afërt, pasi ato do të kenë 

çmilitarizuar të gjitha stoqet e tepërta që mund të shiten aktualisht si skrape. 415 

Njëkohësisht, pajisje të tjera të rënda ushtarake të tepërta konsiderohen prioritare për 

t’u shkatërruar. Për shëmbull, SHBA e përqëndroi financimin e saj në shkatërrimin e 

MANPADS në 2004 dhe tashmë po thekson programet e shkatërrimit për armët 

kimike, minat detare dhe silurët. 416 

5.1.1.3 MEICO dhe sistemi i kontrollit të transfertave 

Vetëm një ndërmarrje shqiptare lejohet aktualisht në mënyrë të ligjshme të tregtojë 

armë, municione dhe pajisje ushtarake. Kompania shtetërore ushtarake e importeksportit 

(MEICO) u krijua në vitin 1991 dhe është e atashuar brenda Ministrië së 

Mbrojtjes. Është përgjejgëse për marketingun dhe shitjet e armëve dhe pajisjeve 

ushtarake të tepërta shqiptare dhe importimin e pajisjeve ushtarake dhe armëve të 

zjarrit për të gjtiha institucionet shtetërore shqitare. Detyra e saj kryesore është të 

pakësojë armët dhe municionet e tepërta të forcave të armatosura shqiptare nëpërmjet 

trasnfertave ndërkombëtare, duke rritur kështu të ardhurat për modernizmin e 

Ministrisë së Mbrojtjes. Kur u krijuar MEICO, Ministria e Mbrojtjes mori leje nga 

qeveria për ditën e shitjes, shkatërrimit ose çmontimit dhe shitjes si skrap të stoqeve 

shtetërore të armëve dhe municioneve të tepërta. 417 Aktivitetet e saj udhëhiqen 

kryesisht nga dokumentat e mëposhtëm: 

■ Vendimi i Këshillit të Ministrave Nr. 366,“Mbi krijimin e ndërmarrjes së importeksportit 

[në varësi] të Ministrisë së Mbrojtjes”, 5 tetor 1991; 

■ Vendimi i Këshillit të Ministrave Nr. 135,“Mbi miratimin e shitjes së armëve dhe 

municioneve nga Ministria e Mbrojtjes”, 1 maj 1992; 

■ Ligji Nr. 7566,“Mbi armët”, 25 maj 1992; 

■ Vendimi i Këshillit të Ministrave Nr. 365,“Mbi shkatërrimin ose shitjen e municioneve 

për të cilat po përfundon ose ka përfunduar periudha e përdorimit dhe mbi shitjen e 

414 Intervista, parlamentar, 3 Maj 2005. 



417 Ibid.


armatimeve dhe municioneve të tepërta “, dhe amendimet e tij, 6 qershor 1994; 418 

■ Rregullorja e Qeverisë Shqiptare Nr 366,“Mbi shitjen e armatimeve dhe municionit”, 

10 gusht 1996; 

■ Vendimi i Këshillit të Ministrave Nr. 05,“Mbi funksionimin e kompanisë ushtarake të 

import- eksportit, MEICO, dhe marrëdhëniet e saj me departamentet dhe njësitë e 

tjera në Ministrinë e Mbrojtjes “, 08 janar 2002; 

Sipas këtij vendimi të fundit, MEICO mund të importojë dhe eksportojë të gjitha llojet 

e pajisjeve ushtarake, municionit dhe eksplozivëve 419 industrialë dhe ushtarakë dhe 

konsiderohet si pika kryesore e kontaktit për partnerët e huaj të interesuar për lidhjen 

e marrëveshjeve të armëve me palët shqiptare. 420 Gjithashtu vë përgjegjësinë për 

koordinimin e marrëdhënieve midis MEICO-s dhe departamenteve të tjera të 

Ministrisë së Mbrojtjes me Sekretarin e Përgjithshëm të Ministrisë së Mbrojtjes. 421 Kur 

Ministria e Brendshme (MB) importon pajisje ushtarake, duhet të veprojë nëpërmjet 

MEICO-s. 422 Që në fillim të vitit 2003, MEICO-s i është kërkuar të dërgojë një raport të 

detajuar dhe konfidencial të aktiviteteve të saj Presidentit, Kryeministrit, Zyrës 

Kombëtare të Auditit dhe Ministrisë së Mbrojtjes në datën 15 të çdo muaji. 423 

Aktualisht ka një staf prej mbi njëzet vetash që punojnë në sektorin e financës, 

marketingut, ligjit dhe fushave teknike që kanë lidhje me pajisjet ushtarake dhe armët 

e zjarrit. 424 Pretendohet nga drejtuesi i kompanisë se MEICO nuk ka privilegje speciale 

kur është fjala për përmbushjen e kërkesave të vendimeve qeveritare, rregulloreve dhe 

urdhrave mbi transferimet dhe që në fakt “doganat vënë kompanitë private përpara 

MEICO-s, duke shkaktuar vonesa 425 serioze”. 

Aktualisht, vetëm MEICO ka të drejtë të apikojë për licensë për të importuar ose 

eksportuar një ngarkesë të pajisjes ushtarake, AVLdhe/ose municione. Ata duhet të 

bëjnë një aplikim pranë Sekretarit të Përgjithshëm të Ministrisë së Mbrojtjes për cdo 

urdhër, i cili më pas vlerësohet nga Drejtoria e Integrimit të Politikave në Ministrinë e 

Mbrojtjes, në konsultim me ministritë e tjera dhe nganjëherë me ambasadën angleze 

dhe amerikane në Tiranë.Më pas, licensa nxirret sipas një dekreti të nxjerrë nga 

Ministri i Mbrojtjes, mbi autoritetin e qeverisë. 426 

Në rastin e eksporteve të pajisjeve të tepërta ushtarake, aplikimet duhet të kalojnë para 

një komisioni për vlerësimin e informacionit mbi shkatërrimin e armëve, i cili miraton 

tipin, peshën dhe sasinë e municioneve që do shiten dhe çmimin e shitjes. 427 Komisioni 

drejtohet nga drejtori i Drejtorisë së Logjistikës dhe përfshin anëtarët e mëposhtëm: 

■ Shefin e sektorit të armatim- municionit; 

■ Një specialist i sektorit të armatimit; 

■ Një përfaqësues i sektorit për ndërmarrjet ushtarake; 

■ Një përfaqësues i drejtorisë së planifikimit dhe financës; 

■ Një përfaqësues i institutit të projektimit në Ministrinë e Mbrojtjes; 

■ Një përfaqësues i MEICO-s. 

Sipas urdhrit të qeverisë që krijoi këtë komision, vendimet mbi urdhrat duhet të 

418 Vendimi i Këshillit të Ministrave No. 822, “Mbi amendimin e vendimit të Këshillit të MInistrave No. 365”, 9 Dhjetor 1996; 

Vendimi i Këshillit të Ministrave No. 564, “Mbi një amendim të vendimi të Këshillit të Ministrave No. 365”, 22 Dhjetor 1997; 

Vendimi i Këshillit të Ministrave No 829, “Mbi një amendim të vendimit të Këshillit të Ministrave No. 365”, 30 dhjetor 1998; 

Vendimi i Këshillit të Ministrave No No. 344, “Mbi një amendim të vendimit të Këshillit të Ministrave No. 365”, 7 korrik 2000; 

Vendimi i Këshillit të Ministrave No. 113, “Mbi një amendim to COM Decision No. 365”, 8 mars 2001; Vendimi i Këshillit të 

Ministrave No. 17, “Mbi një amendim të vendimit të Këshillit të Ministrave No. 365”, 28 janar 2002; Vendimi i Këshillit të 

Ministrave No. 1, “Mbi një amendim të vendimit të Këshillit të Ministrave No. 365”, 10 janar 2003. 

419 Neni 3 i Vendimit të Këshillit të Ministrave No. 05, “Mbi funksionimin e kompanisë ushtarake të import- eksportit, MEICO, 

dhe marrëdhëniet e saj me departamentet dhe njësitë e tjera në Ministrinë e Mbrojtjes, 8 janar 2002. 

420 Neni 5 i vendimit të Këshillit të Ministrave No 5, “Mbi funksionimin e kompanisë ushtarake të import- eksportit, MEICO, dhe 

marrëdhëniet e saj me departamentet dhe njësitë e tjera në Ministrinë e Mbrojtjes, 8 janar 2002. 

421 Neni 6 i vendimit të Këshillit të Ministrave No. 05, “Mbi funksionimin e kompanisë ushtarake të import- eksportit, MEICO, 

dhe marrëdhëniet e saj me departamentet dhe njësitë e tjera në Ministrinë e Mbrojtjes, 8 janar 2002. 

422 Intervista, zyrtar i Ministrisë së Mbrojtjes, 20 prill 2005. 

423 Urdhri No. 27 “Mbi informacionin rreth armëve dhe municioneve të tepërta në aktivitetet e import- eksportit të MEICO-s”, 

23 Janar 2003. 


425 Po aty. 


427 Urdhri No.556, “Mbi krijimin e në Komiteti për vlerësimin e informacionit të marrë në lidhje me shkatërrimin e armëve, në 

përputhje me Vendimin e Këshillit të MInistrave No. 617”, 10 Dhjetor 2003.


merren brënda një muaji nga kërkesat për shitje. 

Në vitin 2003, u prezantua një rregullore që kërkonte që të gjitha aplikimet për licensë 

për të importuar ose eksportuar pajisje ushtarake dhe armë për të përfshirë një 

certifikatë të përdoruesit të fundit (end-user në gjuhën angleze) detaje për kompaninë 

dhe/ose shtetin e eksportit ose importit dhe një kopje të kontratës. 428 Certifikatat për 

verifikimin e dërgesës përdoren tashmë në shumë raste dhe megjithëse nuk është ende 

një kërkesë ligjore, 429 është krijuar për t’u bërë e tillë sipas ligjit të propozuar mbi 

kontrollet e eksportit. 430 

Këto licensa lëshohen rast pas rasti dhe kanë tendencën të jenë të kufizuara për tregti 

me një vend të specifikuar për një periudhë të specifikuar kohe. Sipas drejtuesit të 

MEICO-s, pamundësia për të siguruar një certifikatë të kënaqshme end-useri është 

arsyeja më e shpeshtë për mohimet 431 e kohëve të fundit të licensave. Ministria e 

Mbrojtjes kontrollon cdo aplikim me MPJ-në, e cila zakonisht informon Ministrinë e 

Mbrojtjes brënda dhjetë ditësh nëse marrësi po bën një embargo ose transferta paraqet 

rrezik të lartë diversioni ose kërcënim ndaj sigurisë kombëtare ose ndërkombëtare. 

Megjithatë, ka shqetësime se Shqipëria nuk ka kapacitetet e kërkuara për të 

kontrolluar përputhshmërinë me end-userat dhe certifikatat e verifikimit të dërgesës 

për shkak të përfaqësimit të saj të kufizuar përtej detit. Kështu, autoritetet shqiptare 

kanë kërkuar asistencë nga përfaqësitë diplomatike angleze ose amerikanë në vëndet e 

destinacionit. 

Sipas drejtuesit të MEICO-s janë bërë kontrolle mbi ndërmejtësit dhe kompanitë e 

tjera të përfshira në mënyrë të drejtpërdrejtë në transfertë. 432 Nëse është përfshirë një 

ndërmjetës, ata do të duhet të paraqesin dokumentacioni që tregon se ata janë 

regjistruar në shtetin e tyre amtar si një entitet tregtar dhe i licensuar për të vepruar si 

një broker i palës së tretë.Nëse ka probleme me aplikimin, atëherë licensa e trasnfertës 

do të mohohet nga Ministria e Mbrojtjes. Drejtuesi i MEICO-s informoi ekipin 

studimor se ata tashmë përpiqen të shmangin marëveshjet me brokerat dhe agjentët si 

palë të treta, duke preferuar të lidhin marrëveshje sipas mundësisë mbi një bazë shtetme-shtet. 

433 Megjithatë, kompanitë dërguese, siguruesit, financierët dhe palët e tjera të 

përfshira në tregtinë e armëve nuk kanë nevojë të regjistrohen ose licensohen për të 

marrë pjesë në transferta. Nuk ka kompani shqiptare të regjistruara të njohura si 

moderatorë logjistikë dhe të transportit të pajisjeve ushtarake. 

Aktualisht, Shqipëria nuk ka një sistem regjistrimi për brokerat. Megjithatë, me hyrjen 

në fuqi të ligjit të propozuar mbi kontrollet e eksportit, kjo do të ndryshojë. Ligji i ri do 

të krijojë mundësinë për firmat private shqiptare të regjistruara të operojnë në tregun 

e armëve si importues, eksportues ose broker dhe të lejojë transferimin e mallrave në 

vënd. 434 Nga zhvillimet vëzhguese përgjatë kufirit në Greqi, drejtuesi i MEICO-s është 

shprehur se ndërsa ai e mirëpret hyrjen e kompanive private që operojnë në tregun e 

armëve nga Shqipëria, ai është i preokupuar se brokerat paraqesin mundësi më të 

mëdha për praktika korruptive dhe ngarkesa të paligjshme. 435 Ai do preferonte që 

aktivitetet e brokerimit në Shqipëri të ndaloheshin. Kjo padyshim lidhet me faktin se 

njihet që kontrollet e zbatimit në këtë sferë mund të ishin shumë të vështira për 

autoritetet shqiptare. Siç deklaroi një parlamentar, në Shqipëri gjendet legjislacioni i 

mirë, por ka pikëpyetje nëse Shqipëria ka kapacitetin e duhur për ta zbatuar atë. 436 

428 Rregullorja No. 9603, “Mbi përpilimin dhe dokumentimin e aktiviteteve të import- eksportit [në lidhje me] pajisjet 

ushtarake”, 18 Shtator 2003. Neni 6 deklaron se licensat, lejet e import- eksportit dhe certifikatat e enduserave nuk mund 

t’i transferohen palëve të tjera. Nëse gjykohet se janë bërë shkelje të regullores, atëherë licensat, lejet e import- eksportit dhe 

certifikatat e enduserave mund të anullohen. Neni 8 jep të drejtën për apel. 

429 Një përjashtim ndakj këtij rregulli janë nganjëherë eksportet e armëve trofe për në SHBA 

430 Intervista, zyrtar i Ministrisë së Mbrojtjes, 20 Prill 2005. 



433 Kjo mund të jetë për shkak të faktit se disa ngarkesa të armëve dhe municioneve të blera nga MEICO nga kompani private 

kanë gjetur rrugën e tyre në rajonet në konflikt. Për shëmbull, një raport eksporti i vitit 2003 drejtuar Shërbimeve të Mbrojtjes 

Mbretërore me seli në Mbretërinë e Bashkuar mendohet të jetë shitur te palët ndërluftuese në Afrikë dhe ne u informuam 

gjithashtu për një shitje te një broker cifut që gjithashtu u divert. Intervieë, Zyrtar i Ministrisë së Mbrojtjes, 20 Prill 2005. 

434 Intervieë, Zyrtar i Ministrisë së Mbrojtjes, 20 Prill 2005. 


436 Intervista, parlamentar, 3 maj 2005.


5.1.1.4 Transfertat 

Të dhënat mbi transaksionet e MEICO-s të cilat ekipi studimor ishte në gjëndje t’i 

përpilonte janë larg nga ajo çka do përbënin një vlerësim gjithëpërfshirës të 

aktiviteteve të agjencisë gjatë viteve të fundit. Të dhënat përfshihen në Shtojcën A. 

Transaksioni i eksportit i listuar aty për periudhën 1992–2004 ka një vlerë të 

kombinuar prej 16,312,407$. Nuk kemi asnjë të dhënë për periudhën 1996–1999.Një i 

intervistuar nga MEICO sugjeroi se Gjermania dhe SHBA kanë qënë destinacionet 

kryesore për armët dhe municionet e tepërta shqiptare me shumë nga këto shitje të 

lidhura me armët trofe ose municionet për armët trofe. 437 Për shëmbull, midis vitit 

2000 dhe gjysmës së parë të vitit 2005, rreth tridhjet milion fishekë për gjueti dhe armë 

trofeje u eksportuan në SHBA. Sipas zyrtarëve në ambasadën amerikane, MEICO tani 

kontakton me ambasadën para eksporteve ose importeve autorizuese që përfshijnë 

kompanitë amerikane ose që kanë SHBA si destinacion. 438 Në vitin 2004, 200 armë 

trofe u eksportuan në Gjermani. 439 Ndërsa të dhënat nga MEICO konfirmojnë SHBA/ 

Kanadanë si marrësin kryesor të mallrave gjatë viteve të fundit, ajo thekson gjithashtu 

marrës të tjerë për materiale shqiptare si Sudanin, Turqinë dhe Ajzerbaxhanin, sic 

tregohet në grafikun e mëposhtëm. 

Marrësit e eksporteve shqiptare 1992–2004 (burimi: tabela në shtojcën 1) 

Gjermania $209,055 

Izraeli $228,000 

Kosovo $277,989 

e papërcaktuar $440,200 

Afganistan $845,000 

Mbretëria e Bashkuar $174,500 

Dubai $65,000 

Maqedoni $34,000 

Ajzerbaxhan $1,800,000 

Sudan $5,867,170 

Turqia $1,825,274 

Sllovenia $1,619,500 

ShBA/Kanada $2,925,719 

Nga raportimet, në vitin 2002, Shqipëria dërgoi armë dhe municione për të rifurnizuar 

ushtarakët 440 afganë. Sipas një raporti lajmesh, transfertat në Afganistan përfshinë 

10,000 të copë municion, 600 Kalashnikovë dhe një numër të pazbuluar automatikësh 

dhe mortajash. 441 Ka tashmë plane për tepricat ushtarake shqiptare që të dërgohen për 

të ndihmuar rifurnizimin e forcave të sigurisë së Irakut, me një kontratë të rregulluar 

në vitin 2004 për të dërguar një milion fishekë në 2005, me disa miliona më shumë që 

do të dërgohen në vitet e mëvonshme. 442 

Të dhëna nga NISAT nuk e kundërshtojnë domosdoshmërisht të dhënat e MEICO-s 

në lidhje me vlerën e përgjithshme të eksporteve të armëve të vogla dhe armatimeve të 

lehta në ndonjë vit të caktuar, sic e demonstron grafiku i mëposhtëm. Edhe për vitin 

2001, ku vlera e eksporteve e regjistruar nga NISAT i tejkalon shifrat e MEICO-s, vetëm 

$1,194 nga $449,931 të eksporteve njihen të kenë përbërë tërësisht armët e vogla dhe 

armatimet e lehta. 




440 Intervista, zyrtar i qeverisë britanike, 21 prill 2005. 

441 ‘Ministria shqiptare e Mbrojtjes konfirmon dhurimin e pushkëve luftarake për ushtrinë afgane’, AFP (Paris), 28 Nëntor 2002. 

Burimi: NISAT Black Market Archive Database, , 17 Maj 2005. 

442 Intervista, zyrtar i Ministrisë së Mbrojtjes, 20 prill 2005.


mijra 

Vlerat e njohura të eksporteve të AVL-ve nga Shqipëria në të gjitha vëndet 1992–2004 

$5,000 

4,717 

4,535 

Burimi: Tabela në Shtojcën 1 

Burimi: NISAT 

$4,000 

$3,000 

$2,000 

1,655 

2,170 

2,008 

$1,000 

0 

644 

28 

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 

0.023 

785 

49 

450 

692 

436 

403 

332 

107 

Mund të vërehet nga të dhënat e NISAT-it se katër nga marrësit e listuar (Italia, 

Islanda, Rumania, Austria) nuk ishin përdorur si marrës në të dhënat e MEICO-s të 

përpiluara nga ekipi kërkimor për këtë periudhë. Dukshëm, me të dhënat për disa vite 

që mungojnë nga të dyja burimet dhe një numër pyetjesh të ngritura rreth trasnfertave 

shqetësuese gjatë viteve të fundit (diskutuar më poshtë, mbeten boshllqe të 

konsiderueshme në atë se cfarë dihet rreth eksportit të armëve shqiptare që prej rënies 

së komunizmit). 

Përfituesit e eksporteve shqiptare në periudhën 1996–2003 (Burimi: www.nisat.org) 

Gjermania $55,316 

Maqedonia $74,415 

Rumania $81,286 

Islanda $123,076 

Austria $1,194 

E paspecifikuar $318 

Jugosllavia $188,718 

Italia $244,523 

Shtetet e Bashkuara $1,308,652 

Turqia $597,430 

Shënim: shifrat e NISAT-it mund të përfshijnë disa zëra që nuk kanë lidhje me AVL-të 

Shqipëria nxjerr një numër shumë të vogël licensash importi dhe/ose eksporti në vit. 

Për shëmbull, në vitin 2004 janë nxjerrë tre licensa për eksport dhe njëra është 

refuzuar, ndërsa dy licensa për import janë pranuar. 443 Refuzimi është bërë pasi në 

kompani bullgare që dëshironte të blente eksploziv TNT shqiptar nuk paraqiti të gjtha 

dokumentat e kërkuara dhe nuk mund të shpjegonte përse eksplozivët që po bliheshin 

dhe kishin si destinacion Malin e Zi duhet të kalonin nëpër Bullgari. Në vitin 2005 deri 

në 20 prill vetëm një leje është dhënë për eksportin e 4 milion rounds municioni në 

Irak. 444 Eksportet e njohura gjatë viteve të fundit përfshijnë si më poshtë: 

■ Në 2004 10 milion copë municion u eksportuan në Irak; 

■ Në 2004 10 tonë eksploziv TNT u eksportuan në Bullgari në shkëmbim të eksplozivëve 

industrialë; 

443 Intervista, zyrtari i Ministrisë së Mbrojtjes, 20 prilll 2005. 

444 Intervista, zyrtari i Ministrisë së Mbrojtjes, 20 prilll 2005.


■ Në 2004 200 items trofe u eksportuan në Gjermani; 

■ Në 2003 10 milion copë municion u eksportuan në SHBA. 445 

Për sa i përket importeve, një sasi e konsiderueshme armësh dhe municioni gjahu dhe 

sportive duken të kenë qënë importuar nga shtete të ndryshme, nga të cilat partnerët 

më të mëdhenj tregtarë në këtë fushë nga periudha 1996–2002 duken të jenë: Kina, 

Qipro, Gjermania, Greqia, Italia, Rusia dhe Turqia (shih tabelën). Sipas drejtorit të 

policisë në aeroportin e Rinasit, shumica e armëve të importuara ligjërisht që hyjnë në 

Shqipëri nëpërmjet aeroportit të Rinasit janë pushkë gjahu nga Turqia. 446 Ai raportoi 

se 1,683 pushkë gjahu janë importuar ligjërisht në Shqipëri në vitin 2005, megjithëse ai 

nuk ishte në gjëndje të jepte të dhëna për vitet e mëparshme. 

5.1.1.5 Transferta me probleme 

Midis 1992 dhe 1997 MEICO mbikqyri eksportet e shumë destinacioneve që 

ndodheshin në vëndet e listave të zeza 447 , ashtu siç para vitit 1997 kur në fakt çdo 

eksport e merrte autorizimin në kontekstin ku për këtë çështje kërkohej vetëm një 

firmë, dhe dokumentat e nevojshme ishin në dispozicion,“nëse çmimi ishte i 

arsyeshëm” (ose citoj atë duke thënë këtë shprehje ose perifrazoj). 448 Rasti më i 

turpshëm i një dërgese nga Shqipëria me armë dhe municione ndaj një shteti, që u 

zbulua në kohën që ky shtet ishte nën embargon e OKB-së, ka të bëjë me çështjen e 

kompanisë nga Mbretëria e Bashkuar me emrin Mil-Tec 449 që furnizoi pajisje 

ushtarake nga Shqipëria për forcat Qeveritare në Ruanda, shtet i cili ishte i dyshuar se 

ishte përfshirë në masakrën e fiseve Tutsis në 1994.Në vitin 1996, Ministria e Mbrojtjes 

shqiptare lëshoi një deklaratë ku theksonte:“Shqipëria nuk ka thyer asnjëherë ndonjë 

embargo të OKB-së. Ajo gjithmonë ka respektuar dhe do të vazhdojë të respektojë të 

gjitha organizmat ndërkombëtarë dhe vendimet e tyre. Shqipëria nuk është pëfshirë 

asnjëherë në raste të kontrabandës apo të trafiqeve të paligjshme”. 450 Megjithatë,ka 

qenë e rekomanduar që të gjashtë dërgesat me armë e municione që u eksportuan nga 

Shqipëria në Zaire, me marrëveshje ndërmjetësimi nga ana e Mil-Tec në 1994,të 

shkonin në Ruanda. 451 Në kohën e këtyre dërgesave, Zaire nuk ishte nën embargon e 

OKB-së,por “kërkimet nga ana e organizmave të ndihmës humanitare, nga OKB-ja, 

dhe nga gazetarët e ndryshëm nuk kanë rezultuar që ndonjë firmë tjetër përveç asaj me 

emrin Mil-Tec të ketë kryer furnizime me armë nga Albania në Ruanda në vitin 

1994”. 452 Niveli i njohjes nga ana e autoriteteve të larta Shqiptare mbi këto diversione 

për këtë kohë është ende i paqartë. 

Situata ka ndryshuar ndjeshëm që prej asaj kohe: nga disa të intervistuar është 

shprehur mendimi që prezenca ndërkombëtare në Ministrinë e Mbrojtjes dhe 

angazhimi i sinqertë i Qeverisë Shqiptare për të paraqitur një imazh të mirë 

ndërkombëtar në fushën e kontrollit të transfertave të tilla, rekomandon që transferta 

të tilla ndaj vendeve përdorues të fundit (end-users) të papërgjegjshëm nuk ka gjasa që 

të ndodhin me mbështetjen e Qeverisë. 453 Megjithatë,përbën një shqetësim të 

konsiderueshëm fakti që armët Shqiptare kanë vazhduar të dërgohen apo të 

trasferohen fshehurazi gjatë kohëve të fundit në rajonin e Liqeneve të Mëdha të 

Afrikës. Ky shqetësim bëhet më i madh edhe për faktin që interesi publik për këtë 

çështje është i vogël, dhe mbështetja dhe mbrojtja për gazetarë e tipit investigues 

mungon, gjë që rekomandon se përmasat e transfertave të tilla ka pak të ngjarë që të 

jenë eksploruar në detaje apo të jetë raportuar mbi gjëndjen reale e tyre. 

445 Intervista, zyrtari i Ministrisë së Mbrojtjes, 20 prilll 2005. 

446 Intervistë, Sadria, 20 Korrik 2005. 

447 Intervistë, Zyrtar i Ministrisë së Mbrojtjes, 20 Prill 2005. 

448 Intervistë, Zyrtar i Ministrisë së Mbrojtjes, 20 Prill 2005. 

449 Mil-Tec ishte inkorporuar në Douglas, në Isle of Man, i cili është një territor në vartësi të Kurorës së Mbretërisë së Bashkuar. 

450 ‘Ministria përgënjeshtron përfshirjen në dërgimin e armëve në Ruanda’, Tirana ATSH, në Anglisht, 2047 sipas kohës së 

Greenëitchit, 19 Nëntor 96, [Tekst i transkriptuar nga FBIS ]. Burimi: NISAT Black Market Archive Database, 

, 17 Maj 2005. 

451 Marrë nga një letër dërguar gazettes The Guardian nga Kate Allen e Amnesty International UK dhe Stewart Wallis i Oxfam-it. 

Shih: Gazetën The Guardian, 1 mars 2000, faqe 23. 

452 Wells M, ‘Firma të Armëve të lidhura me shefin e ushtrisë së Ruandës’, The Guardian, 10 Shkurt 2000, faqe. 8. 

453 Intervistë, zyrtari ndërkombëtar i 19 Prill 2005.


Në korrik 2005, shtypi Britanik raportoi mbi diversione të pajisjeve ushtarake nga 

Shqipëria në konfliktin e Republikës Demokratike të Kongos (RDK) nëpërmjet 

Ruandës, të cilat kishin ndodhur në vitin 2002 dhe në 2003. Sipas Jon Swain dhe Brian 

Johnson-Thomas, MEICO i shiti municione një kompanie izraelite, e cila e rregulloi 

transportimin e më shumë se 250 tonë armë dhe municione të dërgohen duke 

përdorur African International Airways (AIA) nga Tirana në kryeqytetin e Ruandës, 

Kigali. 454 Sipas raportit, shoqëria e fluturimeve AIA bëri gjashtë fluturime nga Tirana 

në Kigali gjatë fundit të vitit 2002 dhe fillimit të vitit 2003, me armët dhe municionet 

që atëherë iu dorëzuan grupeve rebele që luftonin në Kongon Lindore. Pohohet se 

aeroplanët u ngarkuan në kuadër të masave të një sigurie të lartë në një zone ushtarake 

të Aeroportit të Tiranës. 455 Përsëri, zyrtarët Shqiptarë përgënjeshtruan që ata kishin 

njohuri që dërgesat do të devijoheshin në ndonjë vend tjetër, duke besuar se kishin të 

bënin me një kontratë të tipit qeveri me qeveri. Një deklaratë e ngjashme shfaqet edhe 

në raportin e Amnesty International të botuar në Korrik 2005: 

Sipas studimit më të fundit, nga Prilli 2004, konflikti në Republikën Demokratike të 

Kongos (RDK) ka shkaktuar jetën e afërsisht katër million njerëzve.[…] Në këtë kontekst, 

Amnesty International është veçanërisht e shqetësuar për sa i përket dërgesave në shkallë të 

gjerë të armëve në këtë rajon. Ruanda importoi miliona copë municione të armëve të 

vogla, të granata hedhësve nga stoqet e tepërta në Shqipëri […] Në vijim të nënshkrimit të 

marrëveshjes së paqes në DRC në gjysmën e dytë të vitit 2002, një seri fluturimesh me 

armë u kryen nga Tirana, Shqipëri për në Kigali. Fluturimet kanë vazhduar të paktën deri 

në Qershor 2003. Qeveria e Ruandës ka përgënjeshtruar marrjen e furnizimeve me armë 

nga ana e këtyre fluturimeve, por bazuar në faktet e para nga Amnesty International dhe 

të raporteve nga zyrtarë të qeverive në Europe, këto dërgesa ndër-kontinentale kanë pasur 

ngarkesë me deri në 400 tonë municione, dhe kanë përfshirë kompani nga Shqipëria, 

Izraeli, Ruanda, Afrika e Jugut dhe Mbretëria e Bashkuar (UK). 456 

Gjatë vitit 2005, Shqipëria ka qenë fokusi i akuzave për trasferimin e paligjshëm apo të 

padëshirueshëm të armëve. 

Një gazetar investigues Shqiptar informoi gjithashtu ekipin e kërkimit mbi këtë çështje 

për trasferta të fshehta të pajisjeve ushtarake për në Ruandë gjatë vitit 2002 dhe 2004. 457 

I intervistuari ishte në zotërim të dokumentave që jepnin detajet e planeve të 

fluturimit për dy dërgesat me ngarkesa ‘sekrete’ me destinacion Ruandën dhe pohoi se 

për këtë dërgesë të fshehtë kishin pasur ndihmesën e një ish-zyrtari të MEICO-s që 

punonte në seksionin e ngarkesave në Aeroportin e Rinasit. Investigimi i kësaj çështjeje 

u mbyll pasi gazetarit nuk iu sigurua asnjë mbështetje apo mbrojtje nga punëdhënësi i 

tij. Në një tjetër investigim, që edhe ky nuk u çua deri në fund, gazetari pohoi se zyrtarë 

të nivelit të lartë në Forcat Detare të Shqipërisë kishin kryer një marrëveshje në 2001 

me një ndërmjetës armësh me kombësi Greke për shitjen e silurave detare shqiptare. 

Sipas të intervistuarit, ndërmjetësi Grek ishte një ortak i njohur i ish-Kryeministrit 

Peruan, Vladimiro Montesinos, i cili doli para gjyqit në vitin 2004 për rolin e tij që 

shiste armë guerrilasve Kolombianë. Eshtë interesante të evidentosh faktin që i 

intervistuari deklaroi se kur këto deklarata ishin publikuar, Ministria e Mbrojtjes nuk i 

përgënjeshtroi ato menjëherë, por njoftoi që do të kryhej një investigim i brendshëm 

për këtë çështje. Nga ana tjetër, asnjë rezultat i investigimit të këtyre deklaratave nuk 

është njoftuar ndonjëherë. 

Ka pasur gjithashtu deklarata të gazetave të bëra ndaj zyrtarëve të nivelit të lartë në 

Tiranë dhe në Forcat e Armatosura të Shqipërisë në lidhje me marrëveshje të fshehta të 

shitjes së armëve. Për shembull, ka pasur akuza që autoritetet shqiptare kanë lejuar 

eksporte të pajisjeve ushtarake për Libanin. Në një artikull të botuar në gazetën 

454 Swain J dhe B Johnson-Thomas, ‘Terror në Kongo nga aeroplane të bazuar në Britani’, Sunday Times, 3 Korrik 2005, faqe. 

27. Shih gjithshtu: Amnesty International, Jetë të shkatëruara: Çështje për një Kontroll të Rreptë të Kontrollit Ndërkombëtar 

të Armëve (2005), faqe 10 dhe 62. 

455 Po aty 

456 Amnesty International, ‘Republika Demokratike e Kongos: armatosja e lindjes’, AFR 62/006/2005, gjëndet në 

http://web.amnesty.org/library/index/engafr620062005 

457 Intervistë, gazetar investigues, 21 Korrik 2005.


Republika të Tiranës në Prill 2002, pohohet që një ndërmarrje e quajtur MEICO është 

përdorur për vite të tëra për shitjen e një numri të madh pistoletash dhe automatikësh 

Kallashnikov për Libanin. 458 Ky artikull deklaronte se ndërmarrja “njihet për lidhjet e 

saj me liderët kryesorë të shtetit Shqiptar dhe me disa qarqe të niveleve po aq të larta 

edhe në Liban”, dhe është përdorur për të dërguar pajisje që janë deklaruar “të 

humbura” ose “të vjedhura” gjatë ngjarjeve të vitit 1997.Ndërsa nuk ka qenë e mundur 

të konfirmohen të gjitha informacionet e dhëna në këtë artikull, ai reflekton me 

shqetësimin e shprehur nga vëzhguesit ndërkombëtarë të vendosur në Tiranë. 459 

Ish-Ministria e Rendit Publik ka qenë gjithashtu një target i deklarimeve për trafik të 

armëve. Sipas një raporti, Zyrtarë të lartë të Qeverisë dhe/ ose të Ministrisë së Rendit 

Publik kanë përdorur Repartin Nr. 100,një repart i vartësisë së kësaj Ministrie i 

vendosur pak larg Tiranës për të trafikuar me një vlerë disa milionë dollarësh 

amerikanë pistoleta, automatikë Kallashnikov, pushkë snajpere me precision të lartë, 

dhe pajisje të tjera jashtë Shqipërisë nga fundi i viteve 90. 460 Në vitin 1999, rojet e kufirit 

në pikën e kalimit të kufirit të njohur me emrin Han i Hotit, zbuluan pistoleta që po 

trafikoheshin jashtë Shqipërisë, numri i serial i të cilave deklarohej se i përkisnin 

Repartit Nr. 100. Komandanti i këtij reparti spjegoi se këto pistoleta ishin ‘grabitur’ 

gjatë ngjarjeve të vitit 1997,një spjegim që kënaqi investiguesit shqiptarë. Megjithatë, 

një investigim i kryer nga një ekip Amerikan konkludoi se në depot dhe magazinat 

Repartit Ushtarak ka një mungesë AVL-sh që vlerësohet me rreth nëntë milionë 

dollarë Amerikanë.Në korrik 2001, është raportua se 14 kolonelë dhe majorë të 

Repartit 100 u thirrën nga zyra e prokurorit ushtarak për tu përgjigjur akuzave për 

trafik armësh. 461 

Duhet të bëhet e qartë se akuzat e mësipërme nuk janë shoqëruar gjithmonë me 

konfirmime të tyre me fakte thelbësore. Përgënjeshtrimet e këtyre deklaratave nga ana 

e Qeverisë Shqiptare janë, nga ana e tyre, të karakterizuara nga deklarime të 

përgjithshme dhe nga mungesë të informacionit faktik. 

5.1.1.6 Transparenca dhe raportimi 

Përveç raportit të detajuar dhe konfidencial të veprimtarive të saj që ndërmarrja 

MEICO duhet ti dëregojë Presidentit, Kryeministrit, Zyrës së Kontrollit të Shtetit, dhe 

Ministrit të Mbrojtjes në date 15 të çdo muaji, MEICO duhet të dërgojë gjithashtu një 

raport të detajuar mbi dërgesat e importeve dhe eksporteve çdo tre muaj për 

Presidentin, Kryeministrin, Shërbimet Informative, Ministrisë së Punëve të Jashtme, 

Ministrisë së Mbrojtjes, si dhe Zyrës së Kontrollit të Shtetit. 462 Megjithëse Komisionit 

të Sigurisë së Parlamentit nuk i dërgohet një kopje e këtij raporti tremuajor, Komisioni 

i mëparshëm të Mbrojtjes- jo më ekzistues, merrte raporte dy here në vit nga MEICO 

mbi trasferimet që ishin kryer gjkatë gjashtë muajve të fundit. 463 Megjithatë, Komisioni 

i kontrollit Parlamentar mund të kërkojë të shikojë të gjitha dokumentat për importet 

dhe eksportet në çdo kohë, dhe mund t’i kërkojë gjithashtu Ministrit të Mbrojtjes të 

raportojë ai vetë para Komisionit. 464 Sidoqoftë,një numër personash komentues kanë 

vlerësuar që Komisionet Parlamentare të Shqipërisë nuk janë vënë në dijeni të plotë 

për të shqyrtuar Politikën e Qeverisë. 465 Sipas David Greenwood, ata duhet të veprojnë 

458 Koka A, ‘Shpërthen Skandali: Armët e ushtrisë Shqiptare shiten në Lindjen e mesme’, Gazeta Republika, Tiranë [Shqipëri], 10 

Prill 2002, faqe. 3. Burimi: NISAT Black Market Archive Database, , 17 Maj 2005. 

459 Intervista, zyrtarë nga organizma ndërkombëtarë, Tiranë. 

460 Feci Z dhe A Hoxhaj, ‘Skandal në Ministrinë e Rendit Publik’, Republika, Tiranë, në shqip, 20 Korrik 2001, faqe. 3. Burimi: 

NISAT Black Market Archive Database, , 17 Maj 2005. 

461 Feci Z, ‘Skandali kap investiguesit ushtarakë’, Republika, Tiranë, në shqip, 26 Korrik 2001, faqe. 3. Burimi: NISAT Black 

Market Archive Database, , 17 Maj 2005. 

462 Intervistë, zyrtar i Ministrisë së Mbrojtjes, 20 Prill 2005. 

463 Intervistë, deputet i parlamentit, 3 Maj 2005. Në Janar 2005, Komisioni i Mbrojtjes i Parlamentit Shqiptar u bashkua me 

Komisione të tjerë duke formuar Komisionin e Sigurisë, i cili mbulon aktivitetet e Ministrisë së Mbrojtjes, të Ministrisë së 

Rendit Publik dhe të Sherbimeve Inteligjente të Shtetit. Kjo ishte pjesë e reduktimit të Komisioneve Parlamentare nga 14 në 

7. Komisioni i Sigurisë mblidhet dy herë në javë. 

464 Po aty. 

465 Citohet Bumçi, faqe 115–6; citohet Greenëood; citohet Kajsiu, faqe 108–17; Nazarko M, ‘Kontrolli democratik dhe Civil i 

Forcave të Armatosura’ në Qeverisjen e sektorit të Mbrojtjes dhe të Sigurisë në Europën Juglindore: Mendime dhe 

Perspektivat – Shqipëria, botime të J Trapans dhe P H Fluri (DCAF, 2003) faqe 27–44; citohet Totzani, faqe 58–71.


pak më shumë se ‘pulla gome’ për politikën e Qeverisë. 466 

Po ashtu, shumë komentues Shqiptarë kanë deklaruar se ka pak interes nga shoqëria 

civile për çështjet e mbrojtjes në përgjithësi. Sipas mendimit të Aldo Bumçit dhe 

Blendi Kajsiut, kjo ndodh sepse skena e OJQ-ve në Shqipëri bazohet vetëm mbi 

donatorët, dhe se ka pak donatorë që mbështesin projektet në fushën e mbrojtjes. 

Megjithatë,të dhënat e sondazheve të opinionit publik të mbledhura për këtë projekt 

gjatë vitit 2005 treguan që shumica e Shqiptarëve që morrën pjesë në të, nuk do të 

deshnin që armët e tepërta të Shqipërisë t’u shiteshin shteteve me regjime repressive, 

që janë në konflikt ose atyre të varfëra. Megjithatë, 8 përqind e të pyeturve shprehën 

mendimin se do të deshën që armët e vogla dhe armatimet e lehta shqiptare të 

shiteshin vëndeve në konflikt, dhe vetëm pak mbi 7 përqind u shprehën se nuk shihnin 

ndonjë të keqe për shitjen e armëve të tepërta shqiptare për vëndet më të varfëra të 

botës (shih shtojcën). Po ashtu, megjithë nivelin e lartë të mos aprovimit të shitjes së 

armëve për regjimet repressive dhe për vëndet e zonave në konflikt, nuk ka rezultuar 

asnjë protestë popullore apo aktivitet i veçantë reagues kur Shqipëria ka qenë e 

dyshuar për përfshirje në marrëveshje të tilla armësh. Një gazetar investigues na ka 

informuar se nuk ja vlen të eksplorosh rastet e dyshuara të diversionit apo të dërgesave 

të fshehta nga Qeveria Shqiptare, sepse nuk ka ndonjë interes publik të ndjeshëm si 

dhe ka një mungesë të mbështetjes publike nga media për qartësimin e lajmeve të 

tilla. 467 

Shqipëria nuk prodhon një raport vjetor mbi transfertat e armëve dhe asnjë nga të 

intervistuarit nuk foli për plane për fillimin e prodhimit të një dokumenti të tillë. 

Sidoqoftë, Drejtori i MEICO-s deklaroi se MEICO është e aftë dhe do të dëshironte të 

prodhonte një raport të tillë bazuar në formatin e raportit vjetor të Mbretërisë së 

Bashkuar mbi transfertat e armëve – nëse kjo gjë do ti kërkohej. Për momentin, nuk ka 

kërkesa ligjore në ligjin Shqiptar për trasfertat e armëve që ato të publikohen me synim 

për të tërhequr vëmëndjen e publikut. Po ashtu, Ministri i Mbrojtjes së Shqipërisë ka 

lëshuar një Urdhër për MEICO-n për të përpiluar dhe publikuar një raport mbi të 

gjitha transfertat e armëve të Shqipërisë që janë bërë në vitet nga 1992 deri në 2004. 

Raporti përmban kontratat e plota tregëtare për importet dhe eksportet gjatë kësaj 

periudhe, dhe iu dërgua në vitin 2004 Presidentit, Zyrës së Prokurorit të Përgjithshëm 

të Shtetit, Shërbimit Informativ të Shtetit, disa ministrive, një numri deputetësh të 

Kuvendit, dhe disa ambasadave në Tiranë. 468 Ky publikim nuk kishte synim për t’ju 

shpërndarë publikut të gjerë, dhe si i tillë, nuk duhet të konsiderohet si një dokument i 

rëndësishëm për përmirësimin e mbikqyrjes publike mbi transfertat mbi Armët e 

Vogla dhe të Lehta. Sidoqoftë, megjithë shpërndarjen e kufizuar të tij, një nga 

shqetësimet kryesore për Drejtorin e MEICO-s është se ky dokument ka shkelur 

klauzolat e konfidencialitetit të një numri të kontratave të bëra. Megjithatë, publikimi i 

tij dhe shpërndarja e kufizuar demonstrojnë që autoritetet shqiptare e kanë kanë 

kapacitetin që të prodhojnë një raport i cili detajon tippet dhe sasitë e eksporteve të 

armëve dhe destinacionet e tyre. 

Shqipëria raporton mbi çështjet e AVL-ve tek organizmat e Kombeve të Bashkuara si 

UNDDA-në mbi zbatimin e UNPoA mbi armët e mësipërme, tek Regjistri i Kombeve 

të Bashkuara të Armëve Konvencionale, si dhe tek shkëmbimi i informacionit të këtyre 

armëve të OSBE-së. 469 Po ashtu, ka një pikë kontakti kombëtare në lidhje me çështjet e 

AVL-ve, e cila është vendosur në Ministrinë e Mbrojtjes. 470 Shqipëria ka aplikuar 

gjithashtu për të aderuar në Marrëveshjen Wassenaar, megjithëse disa zyrtarë nuk janë 

të sigurtë nëse Shqipëria i plotëson aktualisht kriteret për anëtarësim. 471 Shqipëria e ka 

466 Citohet Greenwood. 

467 Intervistë, Anon, gazetari investigues, 21 Korrik 2005. 


469 Shqipëria është gjithashtu një antare e Traktatit mbi Mospërhapjen e Armëve Kimike, Biologjike dhe Bërthamore. Intervistë, 

zyrtar i Ministrisë së Mbrojtjes, 27 Prill 2005. Shqipëria po përgatitet gjithashtu me një aplikim për Grupin e Australisë, dhe 

është ftuar në seminare në Bullgari dhe Hungari në përgatitje për antarësimin e saj. Intervistë, zyrtar i Ministrisë së Punëve të 

Jashtme, 25 Prill 2005. 

470 Në kohën e shkrimit të këtij raporti dy persona janë listuar si pika kontakti në Ministrinë e Mbrojtjes, Nikon OSI dhe Z. Asllani. 

Shih http://www.seesac.org/resources/nationalfp.htm 

471 Intervistë, zyrtari i Ministrisë së Punëve të Jashtme, 25 Prill 2005.


rreshtuar veten në mbështetje të Kodit të Sjelljes së Bashkimit Europian mbi eksportet 

e armëve, 472 si dhe me pozicione të tjera të Bashkimit Europian në lidhje me çështjet në 

fjalë, por akoma nuk është ftuar të marrë pjesë në ndonjë nga mbledhjet e COARM-it. 

5.1.2 Ministria e Rendit 

Publik/ Ministria e 

Brendshme 

Seksioni në vijim analizon rolin që ka pasur deri pak kohë më pare Ministria e Rendit 

Publik (MRP). Kur raporti është shkruar dhe në vijim të Zgjedhjeve të Përgjithshme të 

vitit 2005, Ministria e Rendit Publik është zëvendësuar nga një Ministri e re e 

Brendshme. (MB). Në terma të përgjithshëm, Ministria e re e Brendshme ka të gjitha 

funksionet e Ministrisë së Rendit Publik si dhe përgjegjësi të tjera, përfshi edhe 

qeverisjen locale dhe regjistrimin e popullsisë. 

Në kohën e përpilimit të këtij raporti, ndryshimet e planifikuara në strukturën e 

Ministrisë së Brendshme akoma nuk janë zbatuar plotësisht dhe si e tillë,autorët 

besojnë se ky seksion të jetë i saktë për kohën aktuale. Megjithatë, parashikohet që 

mund të ketë ndryshime në sferën e veprimit të punës që kryejnë disa departamente 

dhe drejtori brenda Ministrisë si dhe ndryshime të mundshme në personelin e saj. 

Megjithë këtë, është parashikuar që funksionet themelore të Ministrisë në lidhje me 

liçencimin e armëve, grumbullimin, anti-trafikimin dhe zbatimin e ligjit do të jenë 

ashtu siç janë shpjeguar në menyrë të detajuar më poshtë. 

Përveç se me përgjegjësi për të menaxhuar stoqet e veta të armëve, Ministria ka 

gjithashtu përgjegjësi për monitorimin dhe menaxhimin e zotërimit civil të armëve të 

zjarrit të regjistruara në Shqipëri, si dhe luftën kundër krimit të organizuar dhe 

trafikun e armëve. 

5.1.2.1 Menaxhimi i stoqeve të Ministrisë së Brendshme 

Mbajtja e dokumentacionit 

Ministria e Brendshme ka një sektor të veçantë që merret me monitorimin e depove të 

AVL-ve në forcat e policisë dhe në ministritë e tjera. 473 Të gjitha detajet e depove të 

policisë janë hedhur në një bazë kompjuterike të dhënash dhe janë gjithashtu të 

dubluara me mbajtje të dokumentacionit manual. Informacioni që futet në këto dy 

sisteme përfshin: numrin serial të armës, kalibrin dhe modelin, dhe detaje mbi oficerin 

e policisë për të cilin ajo është regjistruar, përfshi adresën e tyre dhe numrin e telefonit. 

Megjithatë, sistemi i kompjuterizuar funksionon vetëm në nivel qendror, dhe si tillë, 

komisariatet e prefekturave dhe rajonet e policisë lokale nuk kanë akses direkt në këtë 

sistem. Kjo do të thotë që sistemi të dhënave i kopjuterizuar i nivelit qendror mund të 

jetë disa muaj mbrapa informacionit në terren, për shkak të largësisë kohore midis 

dhënies së armëve oficerëve të rinj, çarmatimin e atyre personave që largohen nga 

policia, dhe raportimit të këtyre të dhënave autoriteteve qendrore. Kjo është një fushë 

e qartë që duhet të korrigjohet, për të siguruar dokumentim të saktë dhe lehtësimin e 

shkëmbimit të informacionit midis niveleve qendrore, rajonale dhe atyre lokale. 

Siguria 

Sipas mendimit të shefit të armatimit të Ministrisë së Brendshme, siguria e magazinave 

për AVL-të në magazinat e armëve dhe në shumicën e rajoneve të policisë është e 

mire. 474 Oficerë të policisë nga drejtoria e inspektimit bëjnë kontrolle në rajonet e 

policisë në nivele të ndryshme mbi sigurinë e magazinimit të tyre, duke u siguruar 

gjithashtu që dokumentimet e mbajtura në qendër korrespondojnë me gjendjen në 

fakt në nivel lokal. Shefi i armatimit të Ministrisë së Brendshme deklaroi me 

mirëbesim se ai nuk kishte dijeni për vjedhje armësh të kohëve të fundit nga magazinat 

e nivelit lokal. Kjo deklaratë u shoqërua me kontrolle të bazuara në të dhënat e këtij 

472 Vendimi i Këshillit të Ministrave Nr.604, “Mbi miratimin e përgjithshëm të Kodit të Sjelljes së BE për eksportet e armëve”, 28 

Gusht 2003. 

473 Intervistë, zyrtari i Ministrisë së Rendit Publik, 26 Prill 2005. 

474 Intervistë, Zyrtar i Ministrisë së Rendit Publik, 26 Prill 2005.


raporti: në Fier, ne ishim informuar që nuk kishte pasur kohët e fundit vjedhje të 

ndjeshme në magazinat e policisë, megjithëse 45 armë janë raportuar ‘të humbura’ 

midis 1997 dhe 2003. 475 Shefi i Armatimit të Ministrisë së Brendshme na informoi se 

kishte pasur dy incidente të raportuara të humbjes së armëve të policëve gjatë vitit të 

kaluar. Në Tiranë,një officer policie e la pistoletën e tij brënda komisariatit të policisë 

dhe një pistoletë tjetër kishte humbur kur një officer policie ishte përfshirë në një 

aksident rrugor në Shkodër. Ishhin marrë masa për të gjetur këto piatoleta dhe 

autoritetet janë tani duke hetuar për t’i ndëshkuar apo jo këta oficerë. 

Megjithëse oficerët e policisë mund ti mbajnë në shtëpi me vete armët e tyre personale 

të brezit, pushkët e tyre luftarake duhet të dorëzohen në magazine kur ata mbarojnë 

detyrën e shërbimit. Po ashtu, sipas fakteve konkretë,që prej vitit 1997 oficerët e 

policisë ndjehen tashmë më të përgjegjshëm për armët e tyre. 476 Ata marrin 

instruksione se si të kujdesen për armët e tyre si dhe kanë bërë më shumë trajnime për 

magazinimin, ruajtjen dhe përdorimin më të sigurtë në krahasim me periudhën e para 

vitit 1997. 

5.1.2.2 Procesi i liçencimit të armëve të zjarrit për civilët 

Me përjashtim të një kategorie të vogël civilash (p.sh. që përfshin disa biznesmenë, 

banorë të kufirit, shoferët e Deputetëve) civilët mund të lejohen të mbajnë vetëm armë 

gjahu sipas legjislacionit aktual mbi mbajtjen e armëve. Për mbajtjen e një arme në 

mënyrë të ligjshme në Shqipëri, një qytetar duhet të bëjë një kërkesë zyrtare në rajonin 

e policisë lokale, duke paraqitur edhe dokumentacionin e mëposhtëm: 

■ Një çertificatë që përmban të dhënat personale; 

■ Një raport mjekësor që vërteton gjëndjen e mire shëndetsore të aplikantit; 

■ Një deklaratë nga një doktor i çertifikuar që vërteton se ju nuk jeni i çmendur; 

■ Një çertificate qe vërteton që ju nuk jeni përfshirë në asnjë çështje kriminale, e lëshuar 

nga Ministria e Drejtësisë nëpërmjet një gjykate lokale; 

■ Një çertificatë që vërteton që ju nuk jeni aktualisht nën hetim për një padi kriminale, e 

lëshuar nga Ministria e Drejtësisë nëpërmjet një gjykate lokale; 

■ Një çertificatë që deklaron se ju nuk i detyroheni ndonjerit të holla, e cila lëshohet nga 

një përmbarues gjyqësor; 

■ Për shumë civilë, edhe një çertifikatë nga një organizatë gjuetie lokale; 

■ Një deklaratë e departamentit të policisë lokale që deklaron se jeni një “qytetar i mirë” 

dhe që mund të lejoheni të merrni një liçencë (ky dokument supozohet që garanton se 

ju nuk jeni i përfshirë në gjakësi, grindje me fqinjët tuaj, etj.). 477 

Po ashtu, më poshtë po japim taksat për licencat e armëve të ndryshme: 

■ Për një pistoletë: 600 lekë; 

■ Për një pushkë automatike: 6000 lekë; 

■ Për një pushkë gjahu: 1000 lekë. 478 

Aplikimi vlerësohet më pas nga një komision, i cili ka në përbërje shefin e komisariatit 

të policisë,(që është edhe shef i këtij komisioni), shefin e zbatimit të ligjit dhe shefat e 

departamenteve të krimeve. Zyrtarë të tjerë që kanë lidhje me rastin në fjalë mund të 

ftohen të marrin pjesë në komision në vartësi nga tipi i liçencës që është duke u 

vlerësuar. P.sh, në Fier, kur biznesmenët kërkojnë licence për pistoletë, merr pjesë në 

komisionin e vlerësimit edhe Drejtori i Policisë së rajonit. 479 

475 Intervistë, Zyrtar i Ministrisë së Rendit Publik, 16 Maj 2005. 

476 Intervistë, Zyrtar i Ministrisë së Rendit Publik, 26 Prill 2005. 

477 Kjo listë e plotë bazohet në një numër intervistash me oficerë policie të Ministrisë së Rendit, në të cilën përmenden një seri e 

listave të dokumentave të ndryshëm. Intervistat, Caushaj, 16 Maj 2005; Zyrtar i MRP, 14 Qershor 2005; Zyrtar i MRP, 14 Maj 

2005; Zyrtar i MRP, 25 Prill 2005. 

478 Intervistë, zyrtar i MRP, 25 Prill 2005. 

479 Intervista, zyrtar i MRP, 16 Maj 2005; zyrtar i MRP, 14 Maj 2005.


Procesi i vlerësimit zgjat afërsisht 30 ditë.Liçencat nuk lëshohen për një periudhë të 

veçantë, megjithatë ato mund të anullohen në çdo kohë nga ana e policisë.Nëse 

aplikimi për një licence pranohet, atëherë jepet autorizim për aplikantin për të blerë 

një armë gjahu nga nje dyqan gjahu i regjistruar. 480 Një armë mund të blihet edhe 

jashtë Shqipërisë, dhe në këtë rast arma duhet të regjistrohet në pikën e kufirit të hyrjes 

për në Shqipëri. Pavarësisht se arma është blerë brënda apo jashtë Shqipërisë, ajo 

duhet të regjistrohet në rajonin e policisë lokale. 

Sipas Ilirjan Zaimit, Shef i Sektorit të Policimit në Komunitet dhe të Grumbullimit të 

Armëve, policia ka përgjegjësi të sigurojë që armët e regjistruara të gjahut janë të 

magazinuara në mënyrë të sigurtë në mjedisin e shtëpisë, megjithëse ata nuk kanë 

autoritet të revokojnë liçencat apo të sekuestrojnë armët nëse ato nuk janë magazinuar 

në mënyrë të sigurtë. 481 Nje ekip i veçantë inspektorësh i kryejnë këto kontrolle, bazuar 

në listen e të gjithë armë mbajtësve të regjistruar. Ata duhet të sigurojnë që të gjitha 

tytat e pushkëve të gjahut të jenë të bllokuara jashtë periudhës së sezonit të gjahut 

(dmth nga 28 Shkurti–31 Gusht). Eshtë raportuar që viti 2005 do të jetë viti i parë që do 

të kryhen kontrolle të tilla në të gjithë Shqipërinë.Nëse një armë gjëndet e ‘pa bllokuar’ 

jashtë periudhës së sezonit të gjuetisë,atëherë ajo duhet të raportohet në rajonin e 

policisë lokale së bashku me arsyen e gjëndjes së saj të pabllokuar. 

Sipas një vëzhgimi të brendshëm të kryer nga ISO për këtë raport në vitin 2005, 77.3 

përqind e pjesmarrësve në anketim besonin se liçencat e armëve ishin të nevojshme, 

megjithëse më shumë se gjysma e tyre nuk ishin në gjëndje të pohonin nëse ata 

mendonin se liçencat e mbajtjes së armëve ishin të shtrenjta apo të vështira për tu 

marrë. Por, kishte gjithashtu edhe ndryshime të ndjeshme në pikpamje rajonale për sa 

i përket një numri pyetjesh. Për shëmbull, 14 përqind e pjesmarrësve në veri janë 

plotësisht dakord me deklarimin që ‘liçencat e armëve nuk janë të nevojshme’,ndërsa 

vetëm 1 përqind e pjesmarrësve në qendër të vendit janë plotësisht dakord me këtë 

deklarim. Tabela më poshtë tregon masën në përqindje që numri i përgjithshëm i 

pjesmarrësve të anketuar nga i gjithë vendi janë ose nuk janë dakord me deklarimet e 

ndryshme: 

Tabela 26: Në çfarë mase ju jeni dakord apo nuk jeni dakord me deklarimet e mëposhtme 

Liçencat e armëve Liçencat e armëve Liçencat e armëve 

nuk janë të janë shumë të është e vështirë të 

nevojshme shtrenjta merren 

Plotësisht dakord 7.6% 10.8% 16.2% 

Përgjithsisht dakord 3.8% 8.3% 8.2% 

As dakord as kundër 1.7% 5.3% 5.5% 

Përgjithësisht jo dakord 4.1% 6.0% 6.1% 

Aspak dakord 77.3% 10.5% 9.2% 

Nuk e di 5.2% 56.8% 51.9% 

Nuk dhanë përgjigje 0.3% 2.3% 3.0% 

Totali 100% 100% 100% 

5.1.2.3 Drejtoria e Luftës kundër Krimit të Organizuar dhe Mbrojtjes së 

Dëshmitarëve 482 

Sipas raportit të ish-Ministrisë së Rendit Publik për veprimtarinë e saj në vitin 2004 

dhe para ri-organizimit të Ministrisë pas zgjedhjeve të vitit 2005, Drejtoria e Luftës 

kundër Krimit të Organizuar dhe Mbrojtjes së Dëshmitarëve ishte përgjegjëse për 

organizimin, drejtimin dhe kontrollin e të gjitha aktiviteteve të policisë në luftën 

kundër krimit të organizuar, përfshi këtu edhe aktivitetet e trafikimit. Drejtoria ka 6 

480 Në Shkodër ka dy dyqane armësh, dhe ato shesin vetëm pushkë gjahu. 


482 Informacioni i këtij seksioni është marrë nga: Intervistë, zyrtar i MPR, 20 Prill 2005; cit MRP, faqe. 62.


sektorë: lufta kundër trafikut të drogës; lufta kundër i trafiqeve të tjera të paligjshme, të 

armëve, njerëzve, objekteve të artit dhe makinat; pastrimin e parave dhe krimin 

financiar; mbrojtjen e dëshmitarit; operacionet speciale – një njësi mbështetëse; si dhe 

analiza e organizatave kriminale. 

Po ashtu, çdo rajon policie në të 12 Prefekturat e Shqipërisë ka nga një Drejtori të 

Krimit të Organizuar, megjithëse ato nuk kanë secilën prej përgjegjësive të të gjithë 

seksioneve të rreshtuara më sipër. Pa dyshim, që është ende herët të flasësh për një 

Drejtori që nuk e ka mbushur akoma një vit pune, megjithatë duket se perspektiva e saj 

është e mirë, sepse ajo parashikohet të asistojë për bërjen e legjislacionit të ri të fushës, 

për kryerjen e një analize të plotë të aktivitetit të krimit të organizuar dhe grupet e tij 

në Shqipëri, për rritjen e njohurive dhe kapaciteteve të policisë nëpërmjet trajnimeve 

me metodat investigative speciale, dhe për punën për përmirësimin bashkëpunimin 

ndër-institucional dhe ndërkombëtar, si dhe për shkëmbimin e informacionit. 

Sipas mendimit të Drejtorit të Drejtorisë së Luftës kundër Krimit të Organizuar dhe 

Mbrojtjes së Dëshmitarëve, këto synime shtrojnë një numër sfidash 483 përfshi këtu për 

shëmbull çështjen e bashkëpunimit midis agjencive e ndër-institucional brënda 

vendit, e cila kërkon zhvillime të mëtejshme. Në veçanti, ka shumë vend për 

përmirësime të mëtejshme në marrëdheniet e punës bashkëpunuese midis Drejtorisë 

dhe Shërbimit Informativ Kombëtar, Zyrës së Prokurorit të Përgjithshëm dhe 

Drejtorisë së Doganave, si dhe me homologët e tyre të vëndeve të tjera dhe në 

trajnimin mbi teknikat moderne të luftës kundër krimit të organizuar. 

Drejtoria vetëm kohët e fundit ka filluar të analizojë të dhënat mbi grupet e krimit të 

organizuar në Shqipëri. Kjo analizë rezulton se disa grupe duken se i kanë fokusuar 

aktivitetin e tyre të trafiqeve mbi tipe unike të ‘komoditetit”; kryesisht të trafiqeve të 

qënieve njerëzore dhe të drogës. Mendohet se ka gjithashtu grupe në Shqipërinë 

veriore, kryesisht përgjatë kufirit me Malin e Zi, për të cilët trafiku i armëve është 

biznesi i tyre kryesor. Grupe të tjera, variojnë në trafiqe të armëve apo automjeteve të 

vjedhura, në vartësi të rastit të paraqitur të komoditetit të ndryshëm të trafikut në 

kohë të ndryshme. 

5.1.2.4 Sektori i Luftës kundër Trafikut të Paligjshëm 484 

Sektori i Luftës kundër Trafikut të Paligjshëm është vendosur në vartësi të Drejtorisë së 

Luftës kundër Krimit të Organizuar dhe Mbrojtjes së Dëshmitarëve, dhe përqëndron 

aktivitetin e saj në përmirësimin e metodave për luftën kundër krimit të organizuar 

dhe trafiqet e qënieve njerëzore, të drogës, AVL-ve, automjeteve të vjedhura dhe 

veprave të artit. Siç u tha edhe më pare, lufta kundër trafiqeve të qënieve njerëzore dhe 

drogave është vlerësuar si një shqetësim i madh kohët e fundit. Prandaj, puna e fillimit 

të këtij sektori është fokusuar në përpilimin e strategjisë dhe planeve të punës për të 

luftuar trafiqet në këto fusha. Në të njëjtën kohë, sektori parashikohet të arrijë synimet 

e Drejtorisë nëpërmjet trajnimit, përmirësimit të kapaciteteve organizative dhe 

operacionale të policisë në sferën e anti-trafikut dhe forcimit të bashkëpunimit me 

agjencitë e tjera brënda Shqipërisë dhe shteteve fqinje. Në mënyrë të veçantë,pritet që 

të forcohet bashkëpunimi me Zyrën e Krimeve të Renda të Prokurorisë dhe me Task 

Forcën për kryerjen e aktiviteteve të përbashkëta në lidhje me çështjet që janë nën 

investigim. Për sa i përket njësive dhe sektorëve dhe departamenteve të tjerë, theksohet 

si sfida dhe proritete kryesore asistenca për trajnim dhe pajisja e atyre që janë të 

angazhuar në luftën kundër trafiqeve. 

5.1.2.5 Drejtoria Qendrore e Policisë Kufitare dhe e Migracionit 485 

Qëllimi i deklaruar i Drejtorisë së Përgjithshme të është përmirësimi i efektivitetit të 


484 Informacioni ikëtij seksioni është marrë nga: Intervistë, zyrtar i MRP, 20 Prill 2005; cit MRP, faqe 68–71. 

485 Informacioni i këtij seksioni është marrë nga : Intervistë, zyrtar i MRP, 25 Prill 2005; cit MRP, faqe.77–8.


menaxhimit të kufirit dhe trajtimi i trafiqeve të paligjshme. Për të arritur këtë qëllim 

Policia Kufitare është jo vetëm e pranishme në çdo pike të kalimit të kufirit, por 

gjithashtu ndërmerr patrullime të lëvizshme të pjesëve të kufijve të Shqipëriusë që nuk 

kanë infrastruktura të instaluara të kontrollit statik. Ata po punojnë aktualisht me 

zyrtarë të PAMECA-s për të vlerësuar zbatimin e strategjisë së Menaxhimit të 

Integruar të Kufijve të Shqipërisë, sigurinë e kufijve detarë dhe plane të ndryshëm 

trajnimesh. 

Sipas Shefit të Sektorit për Shërbimet Kufitare, çdo pikë e kalimit të kufirit ka libra dhe 

manuale të printuar që përmbajnë informacion mbi Armët e Vogla dhe Armatimet e 

Lehta, pajisjet ushtarake dhe mallrat me përdorim të dyfishtë që janë subjekt i 

kontrolleve të eksportit dhe importit. Megjithëse oficerët e doganave janë kryesisht 

përgjegjës për kontrollin e dërgesave në kufijtë e Shqipërisë, policia kufitare e 

Shqipërisë ka gjithashtu të drejtën ligjore të kryejë kontrolle të dërgesave me pajisje 

ushtarake dhe ato me përdorim të dyfishtë. 486 Megjithatë, inspektimet e shërbimeve 

kufitare zakonisht kryhen në bashkëpunim me oficerët e doganës. Në rastet kur 

oficerët e doganës kryejnë një kontroll të dërgesës pa prezencën e një oficeri të policisë 

kufitare, deklarohet që ata normalisht duhet t’ja dërgojnë informacionin e tyre edhe 

policisë kufitare. 487 Praktika e kryerjes së kontrolleve dhe e punës në bashkëpunim me 

anëtarët e shërbimit të doganave në çdo pikë të kalimit kufitar është relativisht e re, e 

zhvilluar si pjesë e Strategjisë së Menaxhimit të Integruar të Kufijve të Shqipërisë. 

Sipas një raporti, policia kufitare ka aktualisht një personel prej 1,682 vetë,me 80 

përqind të tij të trajnuar sipas raportimeve nga ekspertët ndërkombëtarë të CAM-A, 

ICITAP, INTERFORZA, PAMECA dhe misioneve të tjera ndërkombëtare. 488 

Megjithatë, densiteti i raportuar për kilometër të kufirit i policisë kufitare është më 

poshtë se nivelet e rekomanduara të Bashkimit Europian. Per shëmbull, një praktikë e 

mirë në menaxhimin e integruar të kufijve rekomandon një mesatare prej dy deri në 

tre police kufitarë për çdo kilometre të kufirit. Nibvelet e kufijve Shqiptarë janë treguar 

në tabelën e mëposhtme. 489 

Tabela 27: Numri i policëve kufitarë për çdo km 

Kufiri me Malin e Zi Kosovën Maqedoninë Greqinë 

Policë kufitarë për çdo km 0.86 1.85 1.26 1.41 

Megjithë vënien në dispozicion të automjeteve dhe të trajnimeve nga organizmat 

ndërkombëtarë, dhe të planeve për të zhvilluar një strategji për një kontroll më të mire 

të kufijve tokësorë të Shqipërisë, policia kufitare e Shqipërisë akoma përballet me një 

sfidë në rritje në kufizimin e volumit të trafikut të paregjistruar që kalojnë midis 

shtigjeve malore dhe rajoneve të kufirit të pambuluar me personel të kufirit. 490 Për 

shëmbull, ndërsa një raport argumenton që “gjithmonë do të jetë e vështirë të mbahet 

nën kontroll terreni i vështirë i zonave të thella malore” të pjesës veriore të 

Shqipërisë, 491 një tjetër raport deklaron se pjesa e kufirit jugor përmban shtigje që 

vetëm njihen nga banorët locale të cilët mund të shtojnë të ardhurat e tyre duke 

plotësuar me trafiqe ose duke shitur informacione mbi këto shtigje trafikantëve. 492 Në 

të dyja raportet, është pohuar trafikimi i armëve nëpërmjet përdorimit të shtigjeve të 

ndryshme. 

Megjithatë, sipas këshilltarëve ndërkombëtarë që punojnë për përmirësimin e 

shërbimeve kufitare të Shqipërisë, sektori i shërbimit kufitar që përballet me sfidat më 

486 Intervistë, zyrtar ndërkombëtar, 27 Prill 2005. 

487 Për shëmbull, në Aeroportin e Rinasit ka vetëm oficerë të doganave që merren me inspektimet e dërgesave, sepse rojet e 

policisë së kufirit janë aktualisht përgjegjës kryesisht për ruajtjen e perimetrit të aeroportit dhe kontrollin e pasaportave. 

488 Citohet Bumçi, Ymeri dhe Dakli, faqe 30. 

489 Po aty, faqe 29. 

490 Intervista, zyrtar ndërkombëtar, 28 Prill 2005; zyrtar ndërkombëtar, 28 Prill 2005. 

491 Citohet Grupi Ndërkombëtar i Krizave, 2004, faqe 13. 

492 ‘Raporti detajon rritje të qarkullimit të Armëve të Paligjshme në Greqi’, FBIS-EEU-2001-0419, Athinë To Vima, në Greqisht, 

19 Prill 01 faqe A15 [Tekst i përkthyer nga FBIS]. Burimi: NISAT Black Market Archive Database, , 17 

Maj 2005.


të mëdha është ai që ka të bëjë me patrullimin e kufijve detarë të Shqipërisë. 493 Sipas 

mendimit të këtyre këshilltarëve ndërkombëtarë, ekziston një shqetësim i mungesës së 

personelit të trajnuar dhe të pajisjeve përkatëse për të kryer me sukses detyrat e 

shërbimeve të kufirit detar. Për shëmbull, sipas raprtimeve shumë anije patrullimi nuk 

janë në gjëndje të mire pune dhe ka shqetësime që policia nuk është në gjëndje të 

paguajë shpenzimet e karburantit që lidhet me përdorimin e tyre. Mangësitë e kësaj 

natyre janë duke u vlerësuar tani në kuadrin e një projekti të sponsorizuar nga BE me 

emrin ‘Përcaktimi i sistemit të menaxhimit të kufirit të kaltër të Shqipërisë’,me 

propozime për përmirësime që priten së shpejti. 494 

Ka nga ata në policinë kufitare të Shqipërisë që mendojnë se meqë menaxhimi i kufijve 

është një prioritet i Bashkimit Europian, ai nuk trajtohet me seriozitet të veçantë në 

Shqipëri aktualisht. 495 Ka argumenta se ndërsa ka retorikë nga autoritetet Shqiptare 

mbi rëndësinë e tij, këtij problemi nuk po i kushtohet i njëjti vullnet politik. Ky është 

ndoshta një shpjegim i pjesshëm, për faktin që Ministria e mëparshme e Rendit Publik 

kishte marrë për vitin 2004 vetëm një pjesë të fondeve të kërkuara për implementimin 

e Strategjisë së Menaxhimit të Integruar të Kufijve të Shqipërisë. 496 Për shembull, 

ndërsa një numër i synuar për blerje të pajisjeve ka qenë deklaruar, mbetet për tu pare 

nëse Qeveria Shqiptare do të mbulojë me fondet e nevojshme mangësitë e vlerësuara 

në pajisjet e kërkuara që jepen në tabelën e mëposhtme. 497 Përveç pajisjeve të përfshira 

në këtë tabelë,përfaqësuesit e shërbimeve të kufirit dhe të doganave mendojnë se 

Shqipërisë i nevojiten më shumë pajisje të teknologjisë së lartë për zbulim, si psh, 

skanera të lëvizshëm për përdorim në rritjen e efektivitetit të kontrolleve të kufirit. 498 

Tabela 28: Resurset teknike të policisë kufitare të Shqipërisë ndaj niveleve të dëshirueshme 

Pajisjet Automjete Anije Radarë Qen Dylbi Pajisje të 

Kufiri 

shikimit 

natën 

Në copë gjatë 2004 41 18 28 27 33 3 

Sasia e dëshirueshme 113 32 79 81 182 84 

Problemi i korrupsionit është pranuar nga autoritetet shqiptare dhe ka pasur një 

numër rastesh në policisë kufitare për elementë që janë shkarkuar për shkak të 

praktikave korruptive në vitet e fundit. Megjithë këtë veprim pozitiv, korrupsioni 

vazhdon të vlerësohet si një problem serioz për imazhin e policisë kufitare. 499 Me një 

shqetësim të veçantë janë policia kufitare që punojnë në Durrës dhe Vlorë, si dhe në 

aeroportin e Rinasit. Shqetësimet kryesore në këto porte janë ato që policia kufitare ka 

pranuar pagesa të caktuara në shpërblim të lejimit nga ajo të dokumentave të 

udhëtimit të fallsifikuar. 

Ka argumentime që megjithëse oficerët e policisë trasferohen në mënyrë të shpeshtë në 

poste të të ndryshme të policisë, praktikat korruptive vazhdojnë të konsiderohen si ‘një 

përfitim i llojit të punës’ dhe si të tilla janë falur, duke i lëvizur oficerët në sektorë të 

tjerë policie, në vend që të shkarkohen apo të ndiqen penalisht nëse ata gjëndet fajtorë 

për akte korruptive. 500 Duke e përzjerë problemin, fakti që oficerët e policisë 

trasferohen brenda dhe jashtë policisë së kufirit në seksionet e tjera të policisë 

konsiderohet i dëmshëm për sa i përket përpjekjeve të anti trafikimit, sepse kjo 

gjithashtu do të thotë që oficerët e policisë të trajnuar për të marrë përsipër detyra të 

policisë kufitare mund të trasferohen për shëmbull në policinë e trafikut ose në 

policinë e komunitetit,“duke shpërdoruar” në këtë mënyrë trajnimin e tyre, një 

493 Intervista, zyrtar ndërkombëtar, 28 Prill 2005; zyrtar ndërkombëtar 28 Prill 2005. 

494 Ky project është në zbatim nga ICMPD (Qendra Ndërkombëtare për Migracionin dhe Zhvillimin e Policisë), një OJQ që është e 

vendosur në Austri. 

495 Koment i bërë gjatë një workshopi mbi Menaxhimin e Integruar të Kufijve. Intervistë 28 Prill 2005 

496 Citohet Bumçi, Ymeri dhe Dakli, faqe 31. 

497 Po atu, faqe 30. 

498 Intervista, zyrtar i Doganës, 4 Maj 2005; zyrtar i MRP, 25 Prill 2005. 

499 Citohet MRP,faqe 106. 

500 Intervistë, zyrtar ndërkombëtar, 28 Prill 2005; zyrtar ndërkombëtar, 28 Prill 2005.


shqetësim ky i ngritur nga një numër i të intervistuarve shqiptarë dhe ndërkombëtarë. 

Si një ilustrim të këtij problemi, duket se ka vend të thuhet se si pasojë e humbjes së 

personelit të aftë, edhe pajisjet e teknologjisë së lartë qëndrojnë jashtë funksionimit në 

disa raste, sepse oficerët e trajnuar për përdorimin e këtyre pajisjeve janë transferuar, 

dhe asnjë oficer tjetër në një pike të caktuar të kalimit kufitar nuk ka pasur trajnimin e 

nevojshëm për këtë. 501 Sidoqoftë nëse oficerët do të trasferoheshin thjesht nga një pikë 

kalimi kufitar në një tjetër, dhe jo në detyra krejtësisht të ndryshme, atëherë trajnimi i 

tyre dhe aftësitë e fituara nuk do të shkonin dëm. Po ashtu, do të argumentohej që 

trasferime të tilla do të përdoreshin si një mjet kundër korrupsionit dhe do të 

siguronin që trafikantët të mos bëheshin të aftë të vendosnin një ‘marrëdhënie’ me 

oficerë të veçantë të policisë kufitare. 

5.1.3 Drejtoria e 

Përgjithshme e 

Doganave 502 

Qeveria parashikon që deri në vitin 2007 legjislacioni i doganave të Shqipërisë do të 

jetë në përputhje me të gjitha standardet e Bashkimit Europian. Strukturat 

operacionale dhe procedurat aktualisht në funksionim të Drejtorisë së Përgjithshme të 

Doganave janë në pjesën më të madhe të tyre në përputhje me standardet e BE-së, falë 

kryesisht asistencës të dhënë nga Misioni i Asistencës së Doganave të Komisionit 

Europian – Albania (CAM-A), e cila ka qenë në Shqipëri qysh prej vitit 1997. 503 

Drejtoria e Doganave ka tre drejtori: 

■ Drejtoria e informacionit, me seksionin operativ dhe atë të analizës së rreziqeve; 

■ Drejtoria e investigimit; 

■ Drejtoria e Anti-kontrabandës për kufijtë tokësorë,kufijtë detarë dhe njësia antitrafik. 

Po ashtu, ka edhe një sektor për kontrollin e dërgesave në rajonet që nuk janë të 

klasifikuara si rajone kufitare. 

Informacioni mbi çdo dërgesë të AVL-ve hidhet me dorë në librat e regjistrimit 

(regjistrat) në pikat e kalimit të kufirit, kështu që për shëmbull, dërgesat e armëve dhe 

municioneve duhet të regjistrohen me detajet e markimit, tipet e armëve dhe të 

pajisjeve dhe të volumit të regjistruar në librat që mbahen në magazine dhe të arkivuar. 

Ka gjithsej pesë pika të kalimit të kufirit ku ka aktualisht një bazë të kompjuterizuar të 

dhënash funksionale, megjithatë parashikohet që përfundimisht të gjitha 25 pikat e 

kalimit të kufirit do të vendosen on-line, ku të dhhënat mbi çdo dërgesë do të futen 

direkt në një bazë kompjuterike të dhënash dhe do t’i dërgohen direkt një serveri 

qendror. Shërbimet e doganave kanë zbatuar deri tani rreth 80 përqind të Sistemit të 

Kompjuterizuar të Menaxhimit të të dhënave të Doganave (ASYCUDA ++) për të 

ndihmuar në kryerjen e vlerësimit të rrezikut të deklarimit dhe të komunikimit midis 

niveleve locale dhe atyre kombëtarë. Ky sistem ndihmon në identifikimin e dërgesave 

të cilave duhet tu kushtohet një rishikim i mëtejshëm i dokumentave ose të kryhen 

inspektime fizike. Ata janë duke ngarkuar tani të dhënat në bazën e të dhënave duke i 

marrë të dhënat nga dokumentet e vjetra në hard-copy dhe duke instaluar software-in 

e profilit të rrezikut dhe profilet e tyre, të cilat ata besojnë se do ti ndihmojë ata të 

arrijnë gjykime më të mira se kur duhet të kryejnë kontrolle fizike. Në vitin 2004,rreth 

6 përqind e të gjitha dërgesave të kargos (përfshi në disa raste edhe dërgesat në tranzit) 

iu nënshtruan kontrolleve fizike, përjashtuar kontrollet e kryera në pikat e kalimit 

kufitar për trafikun e pasagjerëve. Nuk është e qartë nëse të gjitha dërgesat e armëve 

dhe municioneve që janë bërë mbi baza ligjore janë midis dërgesave të kontrolluara. 

Vëzhguesit ndërkombëtarë janë të mendimit se ka një stabilitet relativ, përmirësim të 

profesionalizmit, dhe më shumë institucionalizim në Drejtorinë e Doganave se më 

parë. 504 Në fakt, janë të mendimi që procedurat në Drejtorinë e Doganave janë më 

501 Intervistë, zyrtar ndërkombëtar, 27 Prill 2005; zyrtar ndërkombëtar, 28 Prill 2005; zyrtar ndërkombëtar, 28 Prill 2005. 

502 Informacioni në këtë seksion është marrë nga: Intervistë, zyrtar i Doganave, 4 Maj 2005. 


504 Intervistë, zyrtar i doganave, 4 Maj 2005.


shumë të institucionalizuara se në institucionet e tjera të shtetit, ku patronazhi dhe 

besnikëria politike konsiderohet se akoma përbën një problem. 505 Një nga faktorët që 

ka ndihmuar në sjelljen e këtyre ndryshimeve është pa dyshim fakti që oficerët e 

doganave paguhen më mirë se kolegët e tyre në policinë e shtetit dhe në sektorët e tjerë 

shtetërorë.Këshilltarët ndërkombëtarë, si psh CAM-A (shih më poshtë), kanë pohuar 

se ata kanë mbështetur dhe inkurajuar shumë për futjen e masave të pagesës të bazuara 

mbi performancën si një nga mjetet kryesore për të luftuar korrupsionin. Kjo do të 

thotë që oficerët e doganave marrin tani një pagesë që ju siguron një standard të mire 

jetese duke evituar tentativat e marrjes së rryshfeteve. Kjo është dhe një nga arsyet që 

shërbimet e doganave duken tani të arrijnë të tërheqin personel me cilësi më të larta, 

dhe problemet e korrupsionit janë ndjeshëm në ulje – krahasuar me agjencitë e tjera të 

shtetit. 

Një masë tjetër që është adoptuar për të luftuar korrupsionin në shërbimin e doganave 

është edhe rotacioni i stafit të doganave ndërmjet pikave të ndryshme të kalimit të 

kufirit. Kjo masë ëhtë adoptuar me qëllimin që oficerët e doganave të mos jenë aq të 

prekshëm për rastet e ofertave të korrupsionit. Kjo ka gjithashtu avantazhin që 

shërbimi i doganave është në vartësi direkte nga autoritetet qendrore në Tiranë dhe jo 

të drejtorëve rajonalë që janë shpesh me qëndrime dhe sjellje të ndryshme ndaj 

korrupsionit. Siç u tha më sipër, kjo është pare si një problem i veçantë për policinë e 

kufirit, ku rotacionet nënkuptojnë trasferimin e oficerëve të policisë nga policia e 

kufirit ndoshta në një sektor tjetër të policisë ku aftësitë dhe eksperienca e tyre është në 

shumë raste jo e mirë. 

Një nga fushat me theks të veçantë në intervistat në lidhje me rëndësinë e 

konsiderueshme të luftës kundër trafiqeve nga shërbimet e doganave të Shqipërisë, 

është dhe vënia në punë e skanerave për bagazhet personale dhe për dërgesat e 

kargove. Në aeroportin e Rinasit ata përdorin një skaner për të ndihmuar në zbulimin 

e eksplozivëve, armëve dhe pajisjeve luftarake. Në portin e Durrësit, përdoren 

gjithashtu skanera për bagazhet personale dhe shpresohet që gjatë vitit 2005,të merren 

edhe dy skanera të lëvizshëm të instaluar për inspektimin e dërgesave të kargove, 

përfshi edhe kontejnerët. Kjo blerje do të mbështetet me fondet e Qeverisë Shqiptare, 

me synimin e përmirësimit të kontrollit dhe inspektimit të dërgesave, përfshi edhe 

rritjen e shpejtësisë së kontrolleve. Janë identifikuar edhe dy pika doganore me Malin e 

Zi që kanë nevojë për skanera, dhe besojmë që të gjitha pikat e kalimit të Kufirit në 

Kukës kanë nevojë për skanera, së bashku me ndonjë pike të veçantë përgjatë kufirit 

me Greqinë. Parashikohet që brënda nje periudhe afatshkurtër deri afatmesme, 

skanerat e lëvizshëm do të vihen në funksionim. Tani për tani, shumë nga kontrollet e 

dërgesave në pikat e kalimit të kufirit kryhen me përdorimin e endoskopëve dhe 

pasqyrave. 

5.1.4 Ministria e 

Punëve të Jashtme 

(MPJ) 

Drejtoria e Integrimit në Ministrinë e Punëve të Jashtme (MPJ) ka përgjegjësi me 

gjetjen e kanaleve dhe përcjelljen e informacionit për në dhe nga organizmat 

ndërkombëtarë dhe rajonalë (përfshi BE-në, OKB-në dhe OSBE-në) dhe me shtete të 

tjera, si dhe me ato ministri në Shqipëri që përgjigjen direkt për çështjen e AVL-ve. 

Prandaj, për shëmbull, informacioni për Dokumentin e vitit 2001 mbi AVL-të të 

OSBE-së dërgohet nga MEICO dhe Ministria e Mbrojtjes për në Ministrinë e Punëve 

të Jashtme dhe më pas dërgohet nga jo e fundit për në OSBE. 506 Ministria e Punëve të 

Jashtme rifreskon gjithashtu listat e pajisjeve ushtarake dhe mallrat me përdorim të 

dyfishtë nga Bashkimi Europian dhe Marrëveshja Wassenaar për Ministrinë e 

Mbrojtjes, si dhe shtetet nën embargo nga Bashkimi Europian dhe Kombet e 

Bashkuara. 507 Në fakt, Ministria e Jashtme shërben si një organizëm i tipit ‘zyre 

qëndrore’ për shkëmbimin e informacionit mbi AVL-të dhe për pajisjet ushtarake, me 

505 Po aty. 

506 Intervistë, MFA official, 25 Prill 2005. 

507 Ibid.


përpunimin e informacionit dhe zbatimin e detyrimeve ndërkombëtare që bien nën 

përgjegjësinë zyrtarëve të Ministrisë së Mbrojtjes. 

Ministria e Punëve të Jashtme ka pergjegjësinë e përfaqësimit të Shqipërisë në vendimmarrjet 

dhe diskutimet ndërkombëtare në çështje që lidhen me AVL-të.Për shembull, 

përfaqësuesit e MPJ nga Tirana së bashku dhe Misioni i OKB-së përbënë delegacionin 

në Takimin Dyvjeçar të Shteteve të Kombeve të Bashkuara në vitin 2005 për të marrë 

në konsiderate zbatimin e Programit të Veprimit të OKB-së mbi AVL-të. Megjithatë, 

në nivelin operacional jo domosdoshmërisht veprohet në të njëjtin mënyrë, si për 

shëmbull Ministria e Brendshme vepron si një Ministri kryesore në Task Forcën SECIit 

(Inisiativa e bashkëpunimit e Europës Juglindore). për AVL-të 

Parashikohet që roli që luan Ministria e Punëve të Jashtme në lidhje me transfertën e 

armëve do të ndryshojë nëse legjislacioni i ri i planifikuar miratohet dhe hyn në fuqi. 

Nëse kjo ndodh, atëherë Ministria e Punëve të Jashtme do të përfshihet direkt në 

procesin e liçencimit të eksporteve në vend të Ministrisë së Mbrojtjes, e cila luan 

aktualisht rolin drejtues në këtë çështje. 

5.1.5 Rritja e 

ndërgjegjësimit publik 

dhe roli i OJQ-ve 

Gjate viteve të fundit ka pasur një përfshirje të gjerë të OJQ-ve lokale dhe të shoqerisë 

civile në projektet e kontrollit të Armëve të Vogla dhe Armatimeve të Lehta në 

Shqipëri. Kjo përfshirje ka ndodhur së pari nëpërmjet projekteve të UNDP-it 

(Programit për Zhvillim të Kombeve të Bashkuara), duke filluar me përdorimin e 

OJQ-ve lokale dhe përfaqësuesve të komunitetit (siç përmendet më sipër) në Projektin 

Pilot të Gramshit (PPG) dhe duke vazhduar me Armët në Këmbim të Zhvillimit 

(AKZH), projektet e AVL-ve dhe ai i MRSF. 

Gjatë Projektit të PPG u vendos një rrjet i organizmave jo qeveritarë (OJQ). Ky rrjet 

vazhdoi të punojë me projektet e UNDP gjatë projektit AKZH, dhe disa anëtarë 

vazhduan veprimtari të ngjashme edhe me PKAVL-ve. PKAVL punësoi disa OJQ për të 

asistuar në përcjelljen e mesazheve të rritjes së ndërgjegjesimit të projektit, duke 

siguruar një kanal shtesë në shpërndarjen e informacionit për projektin. OJQ-të 

punuan mbi baza vullnetare ose kontraktuale duke prodhuar materiale, organizuar 

evenimente dhe zbatuar projektet e zhvillimit. 508 

Megjithë kontributin e tyre të dobishëm në projekte specifike, shoqëria civile dhe 

veçanërisht grupet e OJQ-ve e kanë pasur të vështirë ti mbështesnin aktivitetet e tyre 

jashtë projektit specific që ata ishin sponsorizuar për të marrë pjesë. Kjo më shumë për 

faktin se shumë OJQ që janë aktivizuar në aktivitete e kontrollit të AVL-ve mbështeten 

plotësisht në fondet që ata marrin për përfshirjen e tyre në projekt. Kjo jep pak 

hapësirë për gjenerimin e aktiviteteve lokale dhe siguron që në një masë të 

konsiderueshme komuniteti i OJQ-ve të jetë plotësisht në dorë të donatorëve, gjë që 

bën shumë të vëhtirë që OJQ-të të tërheqin fonde për aktivitetet e veta të tyre. Kjo ka 

çuar në disa raste në një shtrëmbërim të mundshëm të disa tipeve të aktiviteteve që 

janë organizuar nga OJQ-të; sipas një përfaqësuesi, shumica e aktiviteteve të shoqërisë 

civile të ndërmarra në këtë fushë kanë qenë drejtuar drejt komunitetit të donatorëve 

dhe OJQ-ve, sesa ndaj atyre njerëzve që tentojnë të përdorin AVL-të për zgjidhjen e 

mosmarrëveshjeve, ose tentojnë ti shesin ato. 509 

Megjithëse UNDP nuk mbështet më rritjen e ndërgjegjësimit publik mbi 

grumbullimin e AVL-ve, ajo mbetet përsëri një sponsor i rëndësishëm dhe mbështetës 

i aktiviteteve të OJQ-ve që lidhen me kontrollin e AVL-ve. Kështu, si pjesë e projektit 

aktual MRSF të UNDP në Shqipëri, në shkolla po kryhet një punë educative mbi 

sigurinë dhe paqen. Për shëmbull, prej 15 Majit deri në 15 Korrik 2003,Lëvizja për 

Çarmatim dhe Safer-Albania organizuan një projekt pilot me emrin ‘Edukimi mbi 

Çarmatimin dhe Kultura Paqësore’, duke dhënë leksione dhe mësime që trajtonin 

508 SALWCP 2002–2003 page, , accessed 02 February 2005. 

509 Intervistë, përfaqësues i OJQ, 21 Korrik 2005.


çështje që përfshinin rrezikun e trafikut të drogës, të qënieve njerëzore, të AVL-ve, të 

prostitucionit, në dy shkolla në Shkodër dhe dy në Tiranë. Disa nga leksionet mbi 

AVL-të u dhanë nga oficerë policie, me metoda të reja mësimore, diskutimeve në grup, 

dhe me përdorimin e medias elektronike, duke ju siguruar informacion rreth 2200 

mësuesve dhe studentëve të përfshirë në këtë projekt pilot. 510 Mbi këtë experience, 

është krijuar një model i efektshëm, në mënyrë për ta shtrirë projektin më tej. 511 

Punë tjetër po bëhet nëpër shkolla nga Qëndra e Edukimit për Paqen dhe Çarmatimin 

në Shqipëri, mbi armët e vogla dhe çështje të çarmatimit mbi bazën e një kuadri më të 

gjerë të edukimit për paqen. Kjo punë fokusohet në zhvillimin e ndërgjegjësimit e 

studentëve më të vjetër për problematikat nëpërmjet debateve dhe përpunimit të 

politikave publike ‘alternative’, si dhe rritjen e ndërtimit të kapacitetit të mësuesve për 

ndërmarrjen e aktiviteteve të edukimit mbi paqen në një afat më të largët. 512 Në 

bashkëpunim me Institutin për Studime Pedagogjike ata kanë trajnuar 8 mësues në 

Gramsh dhe Shkodër, të cilët u çertifikuan si trajnues kombëtarë në edukimin për 

paqen gjatë vitit 2004.Këta mësues kanë marrë pjesë në shumë aktivitete si ëorkshope 

mbi edukimin për paqen gjatë dy viteve të fundit dhe kanë përpiluar edhe aktivitetet e 

edukimit të paqes për manualin e mësuesve me emrin “Drejt një kulture të paqes”,një 

kapitull i të cilit është përfshirë në Manualin Kombëtar për Mësuesit e shkollave 9 

vjeçare. 

Një OJQ shqiptare shfrytëzon ekspertizën e një oficeri të armatim-municioneve në 

pension për të asistuar në një numër shërbimesh që kanë lidhje me demilitarizimin, 

përfshi këtu edhe trajnimin dhe AMA-në. Qendra Kombëtare e Çmilitarizimit (QKÇ) 

u themelua si një OJQ në Janar 2003, dhe ka rreth 250 antarë anembanë Shqipërisë. 

Antarët e QKÇ -së janë ish ushtarakë,në veçanti ish xhenjerë ushtarakë, dhe ata janë 

kryesisht në Berat, Elbasan, Gjirokaster, Korçe, Kukës, Shkodër dhe Tiranë. 513 Në vitin 

2003, ata shpërthyen 352 tonë municione për një projekt të sponsorizuar nga SHBA me 

një kosto prej 157 US$ për çdo ton. Qysh prej vitit 2003, ata kanë kontribuar në 

Projektin e Demilitarizimit të Municioneve të AVL-ve të NAMSA-s së NATO-s duke 

vënë në dispozicion shërbime të verifikimit, trajnimin e shoferëve për trasportim në 

rajonet e demilitarizimit, kryerjen e inspektimeve të rajoneve të demilitarizimit, si dhe 

ri-paketimin e 900 tonë municioneve. 

Media në Shqipëri luan një rol të rëndësishëm në jetën politike të vendit. Analiza e 

mbulimit nga media për këtë vëzhgim ka treguar se çështjet që lidhen me AVL-të kanë 

gjetur një mbulim të konsiderueshëm nga mediat. Por, në shumicën e rasteve ky 

mbulim mediatik fokusohet mbi skandalin dhe interesin njerëzor sesa mbi 

investigimin e rasteve të veçanta në një mënyrë të detajuar dhe uniforme. Aktualisht ka 

sfida të rëndësishme për mënyrën sesi mediat i trajtojnë armët dhe çështjet që lidhen 

me sigurinë, dhe del e qartë se trajnimi për drejtuesit e medias dhe pronarët e tyre 

është po aq i rëndësishëm sa dhe ai i gazetarëve, sepse ka shumë raste që mbulimi nga 

media udhëhiqet nga motive politike sesa nga raportime objektive të çështjeve në fjalë. 

5.1.6 Bashkëpunimi 

ndërinstitucional 

(midis agjencive) 

Qeveria e mëparshme mori disa hapa për përmirësimin e koordinimit duke punuar në 

bashkëpunim me SEESAC-un e bazuar në Beograd për zhvillimin e një strategjie mbi 

kontrollin e AVL-ve. Ky document, i cili përmban seksione mbi rritjen e 

ndërgjegjësimit dhe grumbullimin dhe shkatërrimin e tyre si një prioritet, parashikon 

gjithashtu edhe krijimin e një Komisioni të Armëve të Vogla dhe Armatimeve të Lehta 

dhe të një Plani kombëtar Veprimi. 514 Drafti i strategjisë nuk u miratua nga Parlamenti 

para zgjedhjeve të Korrikut 2005 dhe nuk duket se përbën një prioritet edhe për 

510 Lëvizja për Çarmatim dhe Safer-Albania, Raport përfundimtar mbi zbatimin e projektit ‘Edukimi mbi Çarmatimin dhe 

Kulturën e Paqes (DEPC)’, (Tiranë, Programi i Zhvillimit të Kombeve të Bashkuara, Mbështetje për Reformën në Sektrin e 

Sigurisë, Korrik 2003). 

511 Intervistë, përfaqësues i OJQ, 21 Korrik 2005. 

512 Intervistë, përfaqësues i OJQ, 8 February 2005. 

513 Intervistë, përfaqësues i OJQ, 25 Prill 2005. 

514 Intervistë, zyrtar i MRP, 15 Prill 2005.


qeverinë e re. Megjithatë, është e rëndësishme që një dokument i tillë të përgatitet nga 

të gjitha Ministritë e linjës dhe të institucioneve të tjera të interesuara për të shërbyer si 

një udhëzues për trajtimin e sfidave që po përballet Shqipëria në lidhje me AVL-të. 

Parashikohet që ky dokument Vëzhgimor të shërbejë si një element i vlefshëm i 

menaxhimit të informacionit në zhvillimin e një strategjie të tillë kombëtare, autorët e 

të cilit besojnë se kjo strategji duhet të zhvillohet dhe të zbatohet nën drejtimin e një 

komisioni kombëtar të AVL-ve. 

Sfidat që kanë të bëjnë me bashkëpunimin ndërministerial dhe ndërinstitucional kanë 

të bëjnë me ndryshimin në shumë raste midis atyre që shkruhen në rregulloret 

përkatëse të ndryshme dhe Vendimet e Këshillit të Ministrave, dhe nga ana tjetër e 

realitetit konkret, të cilat shpesh në praktikë lënë shumë për tu dëshiruar. Në shumë 

raste, duket se kjo mungesë koordinimi është pjesërisht një pasojë e lëvizjeve të 

shpeshta të personelit në shumë departamente kryesore që janë përgjegjës për sigurinë 

dhe për kontrollin e armëve të vogla. Shumë persona të stafit nuk qëndrojnë në 

detyrën e caktuar për një kohë të gjatë,gjë që përbën një sfidë për zhvillimin e 

marrëdhënieve të mira të punës me kolegët e tyre të departamenteve dhe Ministrive të 

tjera. Kjo gjithashtu shkakton probleme për sa i perket zhvillimit të kapaciteteve 

institucionale, fitimit të njohurive historike dhe krijimit të lidhjeve efektive me 

partnerë kombëtarë dhe ndërkombëtarë. 515 Më poshtë janë paraqitur tre raste 

studimore për sa i përket fushës së veprimit të AVL-ve, për të treguar disa nga 

ndryshimet që vihen re në praktikë midis rregulloreve dhe gjëndjes faktike të zbatimit 

të bashkëpunimit ndërinstitucional. Rasti i parë i përket një propozimi për rritjen e 

komponentit ndërinstitucional të sistemit të kontrollit të import-eksporteve. Rasti i 

dytë jep disa komente të përgjithshme mbi zbatimin në Shqipëri të menaxhimit të 

integruar të kufijve. Rasti i tretë diskuton mbi procedurat e grumbullimit të armëve në 

Shqipëri. 

5.1.6.1 Sistemi i kontrollit të transfertave 

Për momentin, shumica e vendimeve që i përkasin import-eksporteve të Shqipërisë 

për Armët e Vogla dhe të Lehta dhe pajisjet ushtarake merren në Ministrinë e 

Mbrojtjes. Vetëm MEICO ka të drejtën e aplikimit për një liçencë për importin apo 

eksportin e një dërgese me pajisje ushtarake, me AVL si dhe/ose me municione. 

Megjithëse Ministria e Mbrojtjes, sipas raportimeve, konsultohet me Ministrinë e 

Jashtme në lidhje me statusin e gjëndjes së embargos ndërkombëtare për shtetin 

destinator ose për rrezikun e diversionit (devijimit të ngarkesës) ose kërcënimit të 

sigurisë kombëtare apo ndërkombëtare, shikohet se ka shumë pak bashkëpunim ndërinstitucional 

në lidhje me transfertat e armëve. Sipas Drejtorit të MEICO-s, një nga 

avantazhet e këtij sistemi është se vendimet mbi aplikimet mund të merren shpejt, 

megjithëse ai gjithashtu ankohet që mangësitë në bashkëpunimin ndër-institucional 

do të thotë që transfertat e MEICO-s mund ti nënshtrohen vonesave të gjata në pikat 

doganore. 516 

Kjo situate mund të ndryshojë nëse propozimet e bëra për ngritjen e një komiteti 

ndër-ministerial për import-eksportet vihen në zbatim. Eshtë propozuar që një 

komitet i tillë të kryesohet nga Ministria e Punëve të Jashtme dhe do të ketë përgjegjësi 

kryesore për marrjen e vendimeve mbi aplikimet e liçencave. 517 Komiteti do të 

përbëhet nga përfaqësues nga agjenci (institucione) të ndryshme të shtetit, si Ministria 

e Mbrojtjes, Ministria e Brendshme, Drejtoria e Përgjithshme e Doganave dhe 

përfaqësues të tjerë të institucioneve të interesuara të shtetit. Ka gjithashtu një dëshirë 

që komiteti ndërministror të mblidhet mbi baza të rregullta, megjithëse nuk është e 

qartë akoma nëse do të ketë kushte ligjore për mbledhje të rregullta. Sidoqoftë,nga 


516 Drejtori i MEICO-s shprehu se këto vonesa kanë ndodhur se MEICO nuk mund të jepte rrushfete zyrtarëve të doganës për të 

përshpejtuar proicesin – diçka që ai mendon se kanë mundësi dhe e bëjnë firmat private. Intervistë, Zyrtar i Ministrisë së 

Mbrojtjes, 20 Prill 2005. 

517 Sipas një zyrtari të MPJ, ky ndryshim ishte propozuar nga zyrtarë amerikanë. Intervistë, zyrtar i MPJ, 25 Prill 2005.


shumë mendohet se do të ishte më me vend që të lëvizet kontrolli i import-eksporteve 

nga Ministria e Mbriojtjes, pasi kjo do të sillte Shqipërinë në linjë të njëjtë me 

mekanizmat e shteteve të tjera dhe do të rriste përputhjen me normat dhe standardet e 

Bashkimit Europian. 518 

Një numër i caktuar problemesh janë parashikuar me ndryshimet strukturore të 

propozuara në sistemin e kontrollit të import-eksporteve të Shqipërisë.Për shëmbull, 

zyrtarët e Ministrisë së Punëve të Jashtme informuan ekipin kërkimor që kjo Ministri 

ka për momentin vetëm një ekip të vogël që shqyrton dhe këshillon mbi aplikimet e 

liçencave. 519 Organi i mbikqyrjes së transfertave duhet pra të bëjë trajnime speciale për 

tu bërë plotësisht operacional, si dhe mund te nevojitet mbështetje me staf nga 

Ministria e Mbrojtjes për Ministrine e Jashtme. Vëzhgues ndërkombëtarë janë të 

mendimit që Ministria e Punëve të Jashtme mund të jetë me staf shumë të pakët për të 

kryer detyrat e mbikqyrjes së import-eksporteve. 520 Eshtë e nevojshme vazhdimi i 

asistencës ndërkombëtare për të ndihmuar në kontrollin dhe monitorimin e enduserave, 

në kryerjen e kontrolleve para dhe pas dërgesës. Një nga rreziqet është që 

komiteti ndërministerial, megjithëse mund të krijojë përshtypje të rëndësishme në 

letër për donatorët ndërkombëtarë, mund të mos rezultojë domosdoshmërisht për të 

përmirësuar bashkëpunimin ndërinstitucional në terren, prandaj ai mund të bëjë pak 

për parandalimin e diversioneve/devijimeve të armëve në duart e end-userave të 

paligjshëm. 

5.1.6.2 Menaxhimi i Integruar i Kufijve 521 

Ka pasur një numër Memorandumesh Mirëkuptimi të llojit ndërministror apo 

ndërinstitucional të nënshkruara në lidhje me bashkepunimin mbi anti-trafikimin 

dhe menaxhimin e kufijve. Për shëmbull, sipas një të intervistuari, Memorandume 

Mirëkuptimi janë nënshkruar midis Drejtorisë së Përgjithshme të Doganave, 

Ministrisë së Mbrojtjes, Ministrisë së Brendshme, Shërbimit Informativ Shqiptar, 

agjencive të bujqësisë, biznesit, dhe organizmave të tjera që kanë të bëjnë me 

doganat. 522 Ndoshta shëmbulli më i spikatur dhe vizionar është Strategjia mbi 

Kontrollin e Kufijve dhe Menaxhimin e Integruar të tyre, e cila u miratua nga Këshilli i 

Ministrave në Shkurt 2003 dhe për zbatim në vitet nga 2003 në 2006. Dy synimet 

kryesore të kësaj strategjie janë: 

■ Të përmirësojë bashkëpunimin midis agjencive të ndryshme në Shqipëri – p.sh. 

doganat, policia kufitare, shërbimet informative; 

■ Të përmirësojë bashkëpunimin me fqinjët dhe me shtetet e Bashkimit Europian. 

Për të arritur këto synime, Autoritetet shqiptare duhet të përmirësonin legjislacionin, 

dhe të reformonin strukturat organizative, trajnimin e personelit dhe blerjen e 

pajisjeve përkatëse. Kështu, në vitin 2003 policia e kufirit dhe oficerët e doganave 

filluan të zhvillojnë konceptin e task forcave të përbashkëta për luftën kundër 

trafiqeve, dhe tani janë duke diskutuar një organizëm të përbashkët të pikave të kalimit 

të kufirit të Shqipërisë me policinë e kufirit. Ka shumë shpresa se kjo do të 

përmirësojë: 

■ Kontrollet – duke rritur përdorimin e kapaciteteve inteligjente të çdo shërbimi; 

■ Verifikimet – duke siguruar një punë të përbashkët më të ngushtë; 

■ Efiçiencën – duke siguruar shpërndarjen dhe përdorimin e përbashkët të resurseve në 

secilën pike të kalimit të kufirit për blerjen e pajisjeve, në vend të blerjes së pajisjeve për 

çdo shërbim të veçantë. 

518 Intervista, zyrtar ndërkombëtar, 29 Prill 2005; Zyrtar i Ministrisë së Mbrojtjes, 27 Prill 2005. 

519 Intervistë, zyrtar i MPJ, 25 Prill 2005. 


521 Ky seksion bazohet në intervistat me: zyrtar ndërkombëtar, 27 Prill 2005; zyrtar ndërkombëtar, 28 Prill 2005; zyrtar 

ndërkombëtar, 28 Prill 2005. 

522 Intervistë, zyrtar i doganave, 4 Maj 2005.


Qysh prej pranverës 2005, policia e kufirit dhe doganat janë duke punuar me PAMECA 

dhe CAM-A duke bërë një vlerësim të progresit të tyre. Ka pasur disa vlerësime krejt të 

mira pozitive për përpjekjet në të cilat oficerët e doganave dhe të policisë së kufirit 

kanë punuar së bashku. Për shëmbull, një eksperimet i kohëve të fundit në portin e 

Durrësit është vlerësuar nga zyrtarët e CAM-A si një model i përshtatshëm për tu 

eksperimentuar edhe në pikat e tjera të kufirit të Shqipërisë. Sipas mendimit të tyre, 

bashkëpunimi ndër-institucional është përmirësuar ndjeshëm në këtë pike të kalimit 

të kufirit, duke pasur fillimisht një rezistencë për ndryshimin e rregullave të punës, e 

cila u tejkalua shpejt. Megjithë këtë, ata theksojnë se mbetet akoma shumë për të bërë 

për të arritur një menaxhim të integruar të kufijve, veçanërisht në luftimin e 

korrupsionit në shërbimet e kufirit dhe të doganave. 

Të tjerë nuk kanë të njëjtin mendim me eksperiencat pozitive dhe optimizmin e 

CAM-A, duke argumentuar se bashkëpunimi ndër-institucional midis policisë së 

kufirit dhe doganave është akoma një problem i prekshëm. 523 Një grup i këshilltarëve 

ndërkombëtarë kanë argumentuar se iniciativa e CAM-A mbi njësi të përbashkëta të 

krimit të organizuar të policisë së kufirit dhe të doganave ka një prezence të kufizuar 

dhe e mbështet besimin më shumë tek marrëdhëniet personale sesa ato të 

institucionalizuara. 524 Ata vazhdojnë duke përmendur një numër pengesash që duhet 

të thyhen në mënyrë që të vendosen marrëdhenie institucionale. Kjo përfshin edhe 

evitimin e xhelozisë që policia kufitare ndjen për kolegët e saj në dogana. Policia 

kufitare e di që doganat marrin shtesa shpërblimi, pra rroga më të larta se kolegët e 

tyre të policisë së kufirit, megjithëse ata bëjnë shumë detyra të njëjta gjatë ditës së 

punës. Futja e pagesës sipas performances së punës për oficerët e doganave mund të 

luaj një rol të ndjeshëm në interes të luftës kundër korrupsionit dhe përmirësimit të 

profesionalizmit në shërbimin doganor, por duket se kjo përbën një pengesë për 

bashkëpunimin e ngushtë midis policisë së kufirit dhe atyre të doganave. 

Përgjithësisht, raportohet se oficerët e kufirit ndjehen më inferiorë ndaj kolegëve të 

tyre të doganave, duke shtuar këtu edhe lëvizjet e shpeshta të stafit të lartë. 

Mbetet për tu pare se si do të bëhet vlerësimi drejt menaxhimit të integruar të kufijve 

që do të kryhet gjatë vitit 2006,por ndërsa shihen shënja të progresit pozitiv, vijat 

ndarëse midis personelit të këtyre agjencive të ndryshme shtetërore mbeten akoma. 

Këto nuk janë vetëm në lidhje me nivelet e pagesës, por janë gjithashtu të lidhura pa 

dyshim edhe me ndryshime strukturore që mund të kërkojnë më shumë se tre vjet të 

funksionojnë normalisht. Progresi drejt synimeve të menaxhimit të integruar të 

kufijve do të kërkojë më shumë se mbështetje më të madhe financiare, ajo do të 

kërkojë gjithashtu edhe mbështetje politike më të besueshme dhe të vazhdueshme. 

5.1.6.3 Grumbullimi i Armëve të Vogla dhe të Lehta 

Bashkëpunimi midis agjencive (institucioneve) në fushën e grumbullimit të armëve u 

diskutua në seksionin 6. 

5.1.7 Bashkëpunimi 

Ndërkombëtar 

5.1.7.1 Bashkëpunimi Bilateral 

Bazuar në raportin vjetor për vitin 2004 të ish-Ministrisë së Rendit Publik, gjatë vitit 

2004 janë nënshkruar marrëveshje ndërkombëtare për bashkëpunimin e policisë,si 

dhe të bashkëpunimit kundër krimit të organizuar me Qeverinë e Belgjikës, të 

Republikës Çeke, Francën, Maqedoninë, Malin e Zi, Poloninë, Sllovakinë, dhe 

Mbretërinë e Bashkuar. Përveç këture marrëveshjeve, Ministria e Brendshme ka 

zhvilluar marrëdhenie dhe bashkëpunuar në një numër projektesh me partneret 

523 Cituar Bumçi, Ymeri dhe Dakli, faqe 31; Intervista, zyrtar ndërkombëtar, 28 Prill 2005; zyrtar ndërkombëtar 28 Prill 2005. 

524 Intervista, zyrtar ndërkombëtar, 28 Prill 2005; zyrtar ndërkombëtar 28 Prill 2005.


ndërkombëtarë. 525 Drejtoria e Përgjithshme e Doganave ka nënshkruar 14 marrëveshje 

bilaterale me agjenci të doganave të shteteve te tjera në rajonin e Europës Juglindore 

dhe më tej. 526 

Në përgjithësi, shkëmbimi i informacionit bilateral me autoritetet qëndrore dhe lokale 

të kufirit dhe të doganave të Greqisë, Italisë,Kosovës, Maqedonisë dhe Malit të Zi janë 

vlerësuar si shumë pozitive dhe që funksionojnë mirë. 527 Për shëmbull, në 2004, 

Shërbimi i doganave të Shqipërisë ka pasur 7,000 komunikime me homologët e tyre 

italianë dhe rreth 5,000 me atë grekë në nivel qëndror. Autoritetet doganore të 

Shqipërisë sipas raportimeve, kanë mbajtur takime zyrtare me homologët e tyre të 

shteteve fqinjë dhe të Kosovës çdo tre muaj, si dhe takime të tjera shtesë nëse kërkohej 

një gjë e tillë.Në pikat e kalimit të kufirit bëhen takime çdo muaj që drejtohen nga 

shefat e doganave të secilës palë të kufirit. Këto takime janë trajtuar si raste te mira për 

të shkëmbyer informacion mbi tipat e mallrave që trafikohen, profilin e trafikantëve 

dhe informacion mbi trafikantët e dyshuar. 528 

Marrëveshje të tilla janë në fuqi edhe për shërbimet e kufirit me pika kontakti të disa 

niveleve të vendosura në të gjitha nivelet që nga pikat e kalimit të kufirit deri në nivelet 

qendrore me të gjithë fqinjët e Shqipërisë.Kështu për shembull, takimet midis stafeve 

të Shqipërisë dhe të Maqedonisë bëhen çdo dy javë në nivel lokal, me takime çdo muaj 

në nivel rajonal dhe çdo tre muaj në nivel qendror. Deklarohet se ka komunikime 

pothuaj të përditshme me telefon dhe postë elektronike midis oficerëve të policisë së 

kufirit të dy anëve të kufirit, të cilat depozitohen dhe arkivohen, me informacion që 

më pas i kalohet agjencive eprore Shqiptare nëse informacioni përbën interes për to. 

Arben Hanelli, Shefi i Sektorit të Shërbimit të Kufirit, theksoi gjithashtu se janë 

vendosur marrëdheniue të mira personale midis stafit në nivele të ndryshme. Sipas 

mendimit të tij, kjo është një bazë themelore për bashkëpunim dhe besim reciprok. 529 

Përveç këtij komunikimi të koordinuar dhe shkëmbimi të informacionit organizohen 

gjithashtu edhe patrullime të përbashkëta me bazë të rregullt të bregdetit shqiptar me 

rojet bregdetare greke dhe italiane, megjithëse kanë lindur në ‘kufijtë e gjelbër’ edhe 

ndonjë problem të raportuar që ka dalë nga bashkëpunimi i patrullave të kufirit. 530 

Siç u përmend edhe më sipër, Ministria e Mbrojtjes e Shqipërisë mban bashkëpunim 

informal bilateral me Qeveritë e SHBA dhe të Mbretërisë së Bashkuar në Tiranë,ku 

sipas të dhënave ajo konsultohet me stafin e ambasadave përkatëse gjatë kohës së 

vlerësimit të dhënies ose jo të liçencave të aplikimeve të bëra për pajisje ushtarakje apo 

për mallra të përdorimit të dyfishtë. 

5.1.7.2 Bashkëpunimi Shumëpalësh 

Shqipëria raporton mbi çështje te Armëve të Vogla dhe të Lehta ndaj: 

■ Departamentit të OKB-së për Çështjet e Çarmatimit, në Programin e Veprimit për të 

Parandaluar, Luftuar dhe Çrrënjosur Tregtinë e Paligjshme të Armëve të Vogla dhe te 

Lehta në të Gjitha Aspektet e Saj (UNPoA), 

■ Regjistrit të OKB-së të Armëve Konvencionale 

525 This is a list of international partners that actively cooperated with the then MOPO in 2004: AEPC (Association of European 

Police Colleges), DCAF (Democratic Control of the Armed Forces), DEA, Europol, FBI, French Police, General Secretariat of 

Interpol, Greek Police, ICITAP (International Criminal Investigative Training Assistance Programme), INTERFORZE (Bilateral 

police mission Italy – Albania), ICMPD (International Centre for the Migration Policy Development), IOM (International 

Organisation for Migration), Italian Police, Macedonian Police, Montenegro Police, OSCE (Organisation for Security and Cooperation 

in Europe), PAMECA (Police Assistance Mission of the European community to Albania), UK Police, UNDP (United 

Nations Development Programme), UNHCR (United Nations High Commissioner for Refugees), UNDOC (United Nations 

Office on Drugs and Organised Crime), UNMIK (United Nations Mission in Kosovo), US Department of Justice (Organised 

Crime Desk) – Department of Justice of the USA (Organised Crime Office). Source: Ibid, p. 161. 

526 Intervistë, zyrtari i doganave, 4 Maj 2005. 

527 Intervistë, zyrtari i doganave, 4 Maj 2005; zyrtar ndërkombëtar, 28 Prill 2005; MOPO official, 25 Prill 2005; international 

official 28 Prill 2005. 

528 Intervistë, zyrtar i doganave, 4 Maj 2005. 

529 Intervistë, MRP official, 25 Prill 2005. 

530 Intervista, zyrtar ndërkombëtar, 28 Prill 2005; zyrtar ndërkombëtar, 28 Prill 2005.


■ Programit të Shkëmbimit të Informacionit të OSBE-së mbi Armët e Vogla dhe të 

Lehta. 531 

Siç përmëndet më sipër në këtë raport në seksionin 5.1.6.6, Shqipëria ka identifikuar 

një pikë qendrore kombëtare si pjesë e angazhimit të saj në Paktin e Stabilitetit të 

Europës Juglindore, Plani i Implementimit Rajonal, e cila është aktualisht në 

Ministrinë e Mbrojtjes. 

Qeveria Shqiptare e shikon bashkëpunimi multilateral për çështjet e armëve dhe të 

sigurisë si një element jetësor për rreshtimin e saj në institucionet Euro-Atlantike. Kjo 

mund të evidentohet nga interesi i saj për të aderuar në Marrëveshjen Wassenaar dhe 

dëshirën e saj për të demonstruar angazhimin e saj për reforma në çështje qe lidhen 

me kontrollin e import-eksporteve nëpërmjet mbështetjes për Kodin e Sjelljes mbi 

Eksportin e Armëve të Bashkimit Europian. Kjo mbështetje publike për zhvillimin e 

një kontrolli efektiv ndaj armëve si një hap drejt Europës, është për tu përshëndetur në 

veçanti dhe është në disa raste reflektuar edhe me prova të sjelljes së ndryshimeve në 

nivel operacional. Megjithë këtë fakt, mbetet shumë për të bërë nga Qeveria Shqiptare 

për të realizuar zotimin e saj për bashkëpunimin multilateral në çështje të armëkontrollit. 

Për shëmbull, pa arritjen e miratimit dhe më pas të zbatimit të një 

legjislacioni të ri në lidhje me transfertat e armëve, i cili të përfshijë rregullimin e 

aktiviteteve të brokerimit, prodhimin tranzit dhe të liçencuar si dhe vendosjen e një 

regjimi të liçencimit të bazuar mbi kritere, është shumë e vështirë të mendohet si, edhe 

pse me qëllimet më të mira, Qeveria mund të plotësojë zotimin e saj për zbatimin e 

frymës së Kodit të Sjelljes së BE-së. 

Përveç bashkëpunimit të veçantë në fushën e armë-kontrollit, Shqipëria merr pjesë 

gjithashtu në një numër inisiativash rajonale të të anti-trafikut, të sigurisë së kufijve 

dhe kundër krimit të organizuar, si dhe në konventat ndërkombëtare në lidhje me 

tarifat doganore. 532 Këto përfshijnë Paktin e Stabilitetit për Europën Juglindore, 

Organizata e Bashkëpunimit Ekonomik të Detit të Zi (OEBDZ), 533 Inisiativa e Europës 

Qendrore (IEQ), Platforma e Perbashkët e Ohrit për Menaxhimin dhe Sigurinë e 

Kufijve, dhe Qendrën Rajonale të SECI-it për Luftën ndaj Krimit Transnacional, ku një 

zyrtar shqiptar drejton pikërisht task forcën që merret me AVL-të.Në këtë funksion, 

ky zyrtar ka zhvilluar dhe menaxhuar Operacionin ‘Ploughshares’ (2002–3) dhe 

Operacionin ‘Safe Place’ (2004–5), dy stërvitje të shkëmbimit të informacionit mbi 

kapjet e AVL-ve në Europën Juglindore. 534 

Por, megjithë këto demonstrime pozitive të progresit, ka shëmbuj, kryesisht brënda 

kufijve të Shqipërisë, ku bashkëpunimi multilateral në fushën e anti-trafikut ka qenë 

më pak i suksesshëm, përfshi këtu qendrën anti-trafik në Vlorë (tani e mbyllur). 

Qendra u inaugurua me ndihmën e Qeverive Gjermane, Greke dhe Italiane, por që 

atëherë nuk ka shfaqur një perfomancë në lartësinë e duhur siç ishte parashikuar. 

Problemet e saj përfshijnë: ankime nga çdo pjesëmarrës që të tjerët nuk janë plotësisht 

të angazhuar në shkëmbimin e informacionit; ankime që qëndra është e shtrënguar 

nga një ngarkesë të madhe burokratike; ankime që qendra vuan nga mungesa e 

pajisjeve kryesore përfshi pajisjet e komunikimit dhe të zbulimit; dhe ndoshta 

problemi më serioz dhe më legjitim, fakti që Vlora nuk vlerësohet më si një rajon i 

rëndësishëm për trafikim, duke marrë në konsideratë faktin që ka pasur një rënie të 

531 Shqipëria është gjithashtu një antar i Traktatit të Armëve Kimike, Biologjike dhe të Traktatit të Mospërhapjes së Armëve 

Berthamore. Intervistë, Zyrtar i Ministrisë së Mbrojtjes, 27 Prill 2005. Shqipëria po përgatit gjithashtu një aplikim për Grupin e 

Australisë dhe ka qenë e ftuar në seminare Bullgari dhe Hungari ne përgatitjet e saj për antarësim. Intervistë, zyrtar i MPJ, 25 

Prill 2005. 

532 Intervistë, zyrtar i doganës, 4 Maj 2005. 

533 Shqipëria ka nënshkruar ‘Protokollin shtesë mbi Luftën kundër Terrorizmit të Marrëveshjes midis Qeverive të vëndeve anëtare 

të Inisiativës së Bashkëpunimit Ekonomik të Vendeve të Detit Te Zi, për Luftën kundër krimit, veçanërisht formave të krimit të 

organizuar’. Burimi: Citohet MRP, faqe 24, 48 dhe 50. 

534 Ky workshop planifikimi për Operacionin ‘Safe Place’ u mbajt në Tiranë në Dhjetor 2004, dhe parapriu fillimin e kësaj stërvitje 

të shkëmbimit të informacionit . Burimi: ‘Task Force – lufta ndaj trafikut të armëve te vogla, armatimeve të lehta dhe 

eksplozivëve: Projekt I, Trafikimi i Paligjshëm i armëve te vogla, armatimeve të lehta dhe eksplozivëve, Operacioni 

Ploughshares’, Projekt dokument, Qendra Rajonale e SECI-it dhe Ministria e Rendit Publik, Tiranë, 2002.


ndjeshme në numrin e gomoneve që përdorin këtë pjesë të bregddetit për trafikimin e 

njerëzve përtej Adriatikut. 535 

5.2 Asistenca 

Ndërkombëtare 

Që nga viti, Shqipëria ka përfituar nivele të konsiderueshme asistence ndërkombëtare, 

financiare dhe teknike në një sërë fushash që kanë të bëjnë me kontrollin e AVL-ve. 

Megjithëse nivelet e asistencës janë pakësuar, shuma të konsiderueshme vazhdojnë të 

jepen nga donatorët ndërkombëtarë për Shqipërinë. Kjo pjesë raporti fokusohet në tri 

nga fushat ku është siguruar asistencë ndërkombëtare për: 

1. Asgjesimin e AVL dhe municioneve të tepërta dhe menaxhimin e rezervave 536 

2. Menaxhimin e kufijve dhe anti-trafikimin 

3. Grumbullimin e armëve 

5.2.1 Asistenca 

ndërkombëtare: 

asgjësimi i AVL-ve dhe 

municioneve të tepërta 

dhe menaxhimi i 

rezervave 

Që prej vitit 2000, Qeveria Shqiptare dhe donatorët ndërkombëtarë kanë financuar 

asgjesimin e rreth 141,000 AVL në Shqipëri. Në Shtator 2000, Ministria Shqiptare e 

Mbrojtjes nënshkroi një Memorandum Mirëkuptimi me Qeveritë e Gjermanisë, 

Norvegjisë dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës, duke rënë dakord për asgjesimin e 

100,000 AVL-ve. Ky u pa si një shëmbull ku Shqipëria riafirmoi angazhimin e saj për të 

asgjesuar AVL-të e grabitura gjatë krizës së 1997, duke marrë përsipër nxitjen e 

asgjesimit të rezervave të tepërta të armëve dhe kontributin e saj për mbështetjen e 

shtyllës së sigurisë të Paktit të Stabilitetit për Evropën Juglindore. 537 Bazuar në këtë 

Memorandum, Forcat e Armatosura të Shqipërisë dhanë 100,000 AVL për projektet e 

asgjesimit të financuar nga ndërkombëtarët në 2001. Qeveria Gjermane financoi një 

skuadër ushtarake Gjermane për të asgjesuar 40,000 AVL në periudhën Janar–Mars 

2001, me një projekt të bashkëfinancuar Amerikano-Norvegjez për asgjesimin e 60,000 

AVL të tjera. Ky projekt u drejtua nga një kontraktues privat, EOD Solutions Ltd, dhe 

filloi në Maj 2001. 

Tabela 29: Përmbledhje e asgjesimit tw armatimeve dhe AVAL në Shqipëri 1997–2004 

Procesi I asgjesimit AVL Armatime Shënime 

(ton) 

Projekti UNDP AKZH (2000/2002) 16,000 – Asgjesuar nga agjenci Shqiptare 

Projekti i Gjermanisë (2001/2002) 40,000 – Asgjesuar nga Skuadra ushtarake 

Gjermane 

Projekti Norvegji/SHBA (2001/2002) 60,000 – EOD Solutions Limited 

Asgjesimi i financuar nga Mbretëria 12,500 – EOD Solutions Limited 

e Bashkuar (2003/2004) 

Asgjesimi i financuar nga SHBA 12,500 – EOD Solutions Limited – ne 

vazhdim 

Forcat e Armatosura Shqiptare 26,473 

(2001–2004) 

Projekti i Asgjesimit i NATO-s PfP 2,874 NAMSA 

APM (2001/2002) 

Projekti i Nismës SEE i NATO-s 1,475 NAMSA 

(2003–2004) 

Asgjesimi i financuar nga SHBA dhe 1,229 EOD Solutions Limited 

Mbretëria e Bashkuar (2002–2004) 

Gjithsej (pa përfshirë projektet 141,000 32, 052 

në vazhdim) 

535 Intervista, zyrtar ndërkombëtar, 21 Prill 2005; zyrtar ndërkombëtar, 28 Prill 2005; zyrtar ndërkombëtar, 28 Prill 2005; zyrtar 

ndërkombëtar, 22 Prill 2005. Shih gjithashtu: ‘Ambasadori Italian kritikon Qendrën Anti-trafik në Vlorë’, Çështje të Krimit 

dhe Korrupsionit në Shqipëri, 5–11 Mars 2005. Burimi: Shekulli, 9 Mars 2005. 

536 Asistencë ndërkombëtare për asgjesimin e armatimeve përshkruhet në paragrafin 6.1.3. 

537 ‘Memorandumi i Asgjesimit të Armeve të Vogla dhe të Lehta në Shqipëri’, Zyra e Cështjeve Publike, Departamenti i Shtetit i 

Shteteve te Bashkuara, . Shiko gjithashtu website e EOD Solutions Ltd. .


EOD Solutions Ltd iu kërkua të asgjesonte një shumëllojshmëri AVL-sh, që nga 

pistoletat dhe pushkët luftarake deri te pushkët zprapëse, automatike të kalibrit të 

rëndë dhe granatë-hedhëset e raketave eksploziv. 538 Përveç dy ekspertëve teknikë 

Britanikë të EOD Solutions Ltd, nëntë Shqiptarë u punësuan dhe u trajnuan për 

çmilitarizimin e AVL-ve të tepërta, për të plotësuar elementin e ndërtimit të kapacitetit 

lokal të parashikuar në kontratë. Metoda e preferuar për çmilitarizimin e AVAL ishte 

prerja e tytës së armëve, e aksesorëve dhe/ose mekanizmit të shkrehjes. Nëse kishte 

ndonjë bajonetë që futej tek AVL-të, edhe ajo do të pritej. Kjo kontratë përfshiu 

gjithashtu zhvillimin e mëtejshëm të qendrës çmilitarizuese në bazën ushtarake 

Mengel afër Elbasanit. 

Në vitin 2004 FASH dhe EOD Solutions ndërmorën një projekt tjetër për të asgjesuar 

së pari 12,500 AVL, me financim të Qeverisë së Mbretërisë së Bashkuar përmes 

ambasadës së saj në Tiranë, dhe më pas 12,500 të tjera me financim nga Qeveria e 

SHBA. 539 Të njëjtat metoda dhe i njëjti personel i punësuar në projektet e vitit 2001 u 

përdorën përsëri, megjithëse në paketë u përfshinë trajnime freskuese. Përsëri llojet e 

AVL-ve të asgjesuara varionin nga pistoleta deri në mitralozë të rëndë.Sidoqoftë,një 

numër armësh që duhej të të asgjesoheshin, në fakt u ruajtën nga procesi i prerjes për 

shkak të vlerës së tyre historike. Sipas EOD Solutions Ltd, për shkak të gjetjes së një 

numri të konsiderueshëm të armëve me vlera historike mes atyre të destinuara për 

asgjësim, u ngrit një komision i veçantë për të vlerësuar armët e ruajtura që do të 

ekspozoheshin në muzeun ushtarak shqiptar. 540 

Gjithsesi, zyrtarë të Ambasadës Angleze informuan skuadrën e studimitt për 

shqetësime të dukshme në lidhje me asgjesimin e AVL-ve shqiptare. Në fillim të vitit 

2005, Qeveria Shqiptare iu drejtua OSBE-së për financim, për të asgjesuar 10,000 AVL 

të tepërta. 541 OSBE iu drejtua një numri anëtarësh të saj për financim në këtë fushë, 

përfshirë dhe SHBA. Sidoqoftë, SHBA nuk po kuptonte se si kishte dalë shifra prej 

10,000 AVL, pasi dokumenta të paraqitura më parë OSBE dhe organizatave te tjera 

nderkombetare nuk tregonin nje ekzistence te tille. Per me teper, kërkesave më të 

hershme për të asgjesuar AVL-të Ministria Shqiptare e Mbrojtjes iu përgjigj se rezervat 

e tepërta ishin mbaruar. Akoma edhe në kohën e shkrimit të këtij raporti duket se ka 

një shkallë konfuzioni në këtë pikë. 

Municionet e tepërta gjithashtu përbëjnë një problem të rëndësishëm. Në vitin 2000 

Forcat e Armatosura Shqiptare llogaritën se depot e tyre kishin një tepricë prej 117,476 

ton municionesh. Në fund të vitit 2004 kjo shifër u reduktua në 85,424 si rezultat i 

proceseve të asgjesimit të kryera nga FASH, EOD Solutions Ltd, NAMSA dhe Qendra 

Kombëtare për Çmilitarizim (QKC). 542 Në vitin 2004 QKC ripaketoi 900 ton 

municione të pasistemuara për djegie nga ana e NAMSA. 543 Organizata kreu gjithashtu 

shërbime verifikimi dhe kontrolli për NAMSA gjatë asgjesimit të municioneve stoqe të 

Ministrisë së Mbrojtjes. Gjithashtu u punua për përmirësimin e kapacitetit të 

Ministrisë së Mbrojtjes për të vepruar me armatimet e tepërta. Në vitin 2003 SHBA 

financoi EOD Solutions të jepte asistencë teknike për ekspertët e municionit brenda 

Ministrisë Shqiptare të Mbrojtjes. NATO gjithashtu siguroi 2.5 milionë dollarë për 

instalimin e një furre djegieje në qendrën e asgjesimit të armëve në Elbasan, që pas disa 

vonesave të fillimit, pritet të fillojë të veprojë në fund të 2005. 544 

Në vitin 2004 Ministria e Mbrojtjes zhvilloi një strategji për shkatërrimin e tepricave të 

municioneve që specifikon prioritetet e asgjesimit, metodat dhe kostot, dhe 

538 Intervistë, zyrtar ndërkombëtar, 23 Korrik 2005; Shiko gjithashtu website e EOD Solutions Ltd. . 

539 Intervistë, zyrtar ndërkombëtar, 29 Prill 2005; zyrtarë të Ministrisë së Mbrojtjes, 17 Mars 2005; zyrtar ndërkombëtar, 19 Prill 

2005. 

540 Intervistë, zyrtar ndërkombëtar, 23 Korrik 2005; Shiko gjithashtu website e EOD Solutions Ltd. . 

541 Intervistë me zyrtarë të Ministrisë së Mbrojtjes, 17 Mars 2005. 

542 Sipas statistikave të dhëna nga Ministria Shqiptare e Mbrojtjes, në periudhën 2001 – 2004, FASH asgjesuan 26,473 ton 

armatime (11,404 ne 2004), NAMSA asgjesoi 2874 ton mina anti-njeri dhe 1,475 ton armatim (1,440 ne 2004) dhe EOD 

Solutions Ltd asgjesoi 1,229 ton armatim (330 ne 2004). 

543 Intervistë, zyrtar ndërkombëtar, 18 Mars 2005. 

544 Ibid.


identifikon depo të veçanta për asgjesim. Megjithëse strategjia po pret miratimin 

zyrtar dhe nuk është financuar plotësisht, ajo është përdorur gjithsesi për të drejtuar 

punën në këtë fushë. 545 Asgjesimi i municionit gjithsesi, po bëhet edhe më i vështirë 

pasi me shumë prej artikujve më të lehtë e më të lirë tashmë është vepruar, duke lënë 

nëpër depo armatime teknikisht më të rënda (p.sh artileri të mesme dhe mortaja). Me 

rritjen e kostos për artikull, po pakësohet gjithashtu interesi i donatorëve për 

asgjesimin e AVL. 546 Në të njëjtën kohë, pajisje të tjera ushtarake janë konsideruar një 

prioritet më i madh për asgjesim. Për shëmbull, SHBA tani po vë theksin mbi 

programe asgjesimi të armëve bërthamore, minave dhe silurave detarë. 

Sfidat e hasura nga ushtria Shqiptare për magazinimin e sigurt të AVL-ve dhe 

municioneve të saj aktive dhe të tepërta janë ilustruar diku tjetër në këtë raport (shiko 

paragrafin 5.1.1.2). Gjatë viteve të fundit ka pasur asistenca ndërkombëtare për të 

mbështetur menaxhimin e rezervave dhe programet e sigurimit në Shqipëri. Sidoqoftë 

kjo mbështetje nuk ka qenë në përpjestim të drejtë si me përmasat ashtu dhe me 

shkallën e problemit, për shkak të menaxhimit të dobët të rezervave prej kohësh e 

shoqëruar kjo dhe nga nevoja shtesë të magazinimit si rrjedhim i pakësimit të 

vazhdueshëm të forcave ushtarake. Ushtria Shqiptare ka marrë asistencë nga 

komuniteti ndërkombëtar për përshtatjen e sistemit të saj të ruajtjes e magazinimit me 

standarteve e NATO-s. Kontraktuesi Anglez EOD Solutions e këshilloi Ministrinë e 

Mbrojtjes në procesin e heqjes së sistemit të vjetër dhe afrimin e saj tek strukturat bazë 

të NATO-s për planifikimin e menaxhimit të municionit. Kjo u arrit duke përdorur 

udhëzimet e përdorura nga NATO mbi magazinimin e municionit, e kombinuar kjo 

me sistemin aktual Shqiptar, si një hap i rëndësishëm drejt integrimit të plotë në 

NATO. Kompania gjithashtu ‘autorizoi’ gjashtë qendra magazinimi sipas udhëzimeve 

të NATO-s dhe Mbretërisë së Bashkuar me qëllim që të asistonte Ministrinë Shqiptare 

të Mbrojtjes në planifikimin e ardhshëm të magazinimit të municionit. Këto qendra 

gjithsesi, nuk do të përputhen plotësisht me standartet e NATO-s dhe Mbretërisë së 

Bashkuar derisa municionet shtesë të prapambetura të reduktohen dhe derisa të vihet 

në dispozicion më shumë hapësirë. Forcat e Armatosura Shqiptare kanë përfituar edhe 

mbështetje dypalëshe në këtë fushë.Gjatë vitit 2004 SHBA financoi një projekt për të 

rritur sigurinë e rezervave të MANPAD dhe tani tre gardhë rrethojnë qendrën 

magazinuese në fjale ku nevojiten 5 çelësa për të hyrë në objekt. 547 Ndërkohë që 

ekziston dëshira e mirë dhe angazhimi për të përmirësuar praktikat, duket qartë se 

kërkohet akoma më shumë mbështetje nga komuniteti ndërkombëtar. 

Tabela 30: Asistencë ndërkombëtare për rritjen e menaxhimit dhe sigurimit të 

magazinimit të armatimeve dhe AVAL 

Projekti Zbatuesi Donatori 

Shqiperia 

Magazinim i sigurt (eksplozivë, municione AV) Maj 2002 Shtabi i NATO NATO 

Magazinim i sigurt (eksplozivë, municione AV) në vazhdim EOD Solutions Ltd SHBA 

5.2.2 Asistenca 

ndërkombetare: 

menaxhimi i kufijve 

dhe anti-trafikimi 

Në fillim të 2002, u lançua një nisme për të përmirësuar bashkërendimin e asistencës së 

donatorëve ndërkombëtarë për Shqipërinë në fusha që kanë lidhje me menaxhimin e 

kufijve dhe të trafikimit. U krijua një ‘Konsorcium Ndërkombëtar’ i donatorëve të huaj 

më kryesorë dhe agjensive partnere shqiptare, i cili mblidhet rregullisht për të 

informuar parnerët për projektet aktuale dhe të planifikuara, për të parë mundësi për 

kombinim fondesh dhe shmangien e duplikimeve të projekteve dhe sigurimin e 

545 Ibid; intervistë me zyrtarë të Ministrisë së Mbrojtes, 17 Mars 2005. 

546 Intervistë, zyrtar ndërkombëtar, 18 Mars 2005. 

547 Intervistë, zyrtarë të Ministrisë së Mbrojtjes, 17 Mars 2005.


trajnimit. 548 Në vitin 2004,një numër i madh donacionesh, programesh dhe 

projektesh trajnimi u ndërmorën nga partnerët ndërkombëtarë me Ministrinë e 

atëhershme të Rendit Publik që përfshiu një asistencë ndërkombëtare prej €4,117,921. 

Tabela 31: Shumat e asistencës ndërkombëtare për Ministrinë e Rendit Publik në 2004 549 

Donatoriri Shuma (€) 

Misioni ICITAP 1,300,000 (US$1,620,000) 

Projekti PHARE i BE 1,455,764 

Programi CARDS i BE 550,000 

OSBE 120,000 

Qeveria Italiane 570,000 

Interpoli Francez 72,157 

Qeveria Gjermane 50,000 

Total 4,117,921 

Aktivitetet e treguara më poshtë u ndërmorën gjatë vitit 2004 në bashkëpunim me 

Drejtorinë e Policisë Kufitare dhe Migracionit. Ato tregojnë një numër palësh të 

interesuara dhe radhën e aktiviteteve të tyre. 550 

■ IOM dhe Akademia Shqiptare e Policisë trajnuan 175 staf të gradës së mesme të Policisë 

Kufitare dhe Migracionit për çështjet e anti-trafikut; 

■ Dy kurse trajnimi u kryen me Interforze për pëdorimin e radarit; 

■ Delegacioni i BE në Shqipëri siguroi një sërë pajisjesh inspektimi për pikat e kalimit 

kufitar; 

■ Zyra e OSBE-së në Shqipëri dhuroi një rrjet radio-komunikimi dhe pajisje shtesë për 

Policinë Kufitare (vlera e përllog. €120,000). 

5.1.9.1 ICITAP 

ICITAP filloi punën në Shqipëri në vitin 1998 dhe në vitin 2000 programi filloi të 

vepronte nga një bazë në Shqipëri. Ka përdorur rreth 8 milionë USD për projekte të 

ndryshme me theksin mbi masat kundër trafikut dhe sigurisë së kufijve. 551 Projektet 

kryesore deri tani janë: 

■ ‘Strategjia e Tri Portave’ (shih më poshte) 

■ SMIT (Sistemi i Menaxhimit të Informacionit Total) 

■ Asistencë teknike mbi strategjitë e anti-trafikut dhe krimit të organizuar 

‘Strategjia e Tri Portave’është krijuar në bashkëpunim me anëtarë të tjerë të 

konsorciumit ndërkombëtar. ICITAP këshillon mbi mënyrat e përmirësimit të masave 

të sigurisë dhe anti-trafikut në aeroportin e Rinasit dhe në portet detare të Durrësit 

dhe Vlorës. Theksi më i madh u vu ne sigurimin e pajisjeve dhe trajnimit te personelit, 

perfshi dhe stervitjet e qenve per zbulimin e droges dhe eksploziveve. Me privatizimin 

e aeroportit te Rinasit dhe me programin per asistence të Bankës Botërore për të 

mundësuar trafikun e kontenierëve përmes portit të Durrësit, nevojat për siguri në 

portet e Shqipërisë po ndryshojnë dhe çdo sigurim në çdo port do të nevojitet të 

shtohet për të plotësuar kërkesa të reja në këtë fushë. Vonesa të dukshme në kryerjen e 

disa nga projektet që përbëjnë këtë Strategji duket të jenë të jenë shkaktuar të paktën 

pjesërisht për shkak të mungesës së prioriteteve të dhëna për zbatim nga zyrtarët 

qeveritarë. 

548 Partnerët në konsorciumin ndërkombëtar përfshijnë: Drejtorinë e Përgjithshme të Doganave, Ministrinë Shqiptare të 

Pushtetit Vendor dhe Decentralizimit, Ministrinë Shqiptare të Rendit Publik, Policinë e Shtetit Shqiptar, CAM-A, Këshillin e 

Evropës, Ambasada e Francës, Ambasada e Gjermanisë, Ambasada e Greqisë, Ambasada e Italisë, Ambasada e Turqisë, 

Ambasada Britanike, Ambasada e SHBA, ICITAP, QNZHPM, Interforze, IOM, OPDAT, Zyra e OSBE-së në Shqipëri, PAMECA, 

Save the Children, UNDP, KLKBR, ZKBDKO. 

549 Op cit MOPO, p. 93. 

550 Ibid, pp. 77–8. 

551 Op cit Bumçi, Ymeri and Dakli, p. 32.


SMIT është një sistem i kompjuterizuar të dhënash që përbëhet nga katër elementë: 

■ Sistem informacioni për kontrollin e kufijve – p.sh mbajtja e të dhënave për kalimin e 

kufijve 

■ Menaxhimi i rasteve 

■ Inteligjenca Kriminale 

■ Database Kriminale 

SMIT është instaluar në të gjitha pikat e kalimit kufitar dhe në një numër stacionesh 

policie – gjithsej në 64 vende në të gjithë Shqipërinë. Projekti është bashkëfinancuar 

nga programi CARDS i BE dhe ICITAP ka siguruar deri tani 1,500,000 USD për 

instalimin e pajisjeve të nevojshme. Shpresohet që sapo SMIT të jetë plotësisht 

funksional, ai do ulë konsiderueshëm mundësitë për korrupsion dhe do t’u japë 

mundësi autoriteteve qëndrore të analizojne të dhënat mbi trafikimin dhe krimin e 

organizuar shumë më shpejt dhe në mënyrë eficente sesa aktualisht. 

Për më tepër, ICITAP ka një këshilltar në zyrën e Kryeministrit, i ngarkuar me detyrën 

për të asistuar Shqipërinë të zbatojë strategjinë e saj anti-trafik dhe një këshilltar në 

zyrën e krimit të organizuar. I pari është i ngarkuar me detyrën për të përmirësuar 

bashkërendimin e përpjekjeve për të ndaluar trafikun, krimin e organizuar, 

korrupsionin dhe çështje të tjera të kësaj fushë.Këshilltari i dytë ka punuar me Task 

Forcën për krimin e organizuar për përmirësimin e masave kundër krimit të 

organizuar dhe trafikimit në zonat prioritare të Durrësit, Fierit, Shkodrës, Tiranës dhe 

Vlorës. 

5.1.9.2 Bashkimi Evropian 

Në të shkuarën e afërt, BE duket se ka dhënë prioritarizuar financimin të çështjeve të 

lidhura me Drejtësinë dhe Çështjet e Brendshme në Shqipëri, me misione për 

përmirësimin e kapaciteteve të doganave (CAM) dhe policisë PAMECA duke siguruar 

programe të ndryshme trajnimi dhe pajisje për agjencitë shqiptare të sigurimit të 

kufijve dhe zbatimit të ligjit, të konsideruara për të përftuar një pjesë të madhe të BE-së 

në Shqipëri. 552 . Programi CARDS i BE për Shqipërinë për periudhën 2001–6 është 

përqëndruar në të mëposhtmet: 

■ CARDS 2001: €1.5 milion të shpenzuar në projekte të hartuar për të përmirësuar 

pajisjet, trajnimin dhe pajisjet e inspektimit të policisë kufitare nëpërmjet projekteve 

të binjakëzimit; përveç kësaj, një projekt u kërkua për përcaktimin e kufijve blu të 

Shqipërisë; 

■ CARDS 2002: €400,000 për pajisje të inspektimit të automjeteve për pikat e kalimit 

kufitar; 

■ CARDS 2003: €1 milion për pajisje të kontrollit të dokumenteve për policinë e kufirit, 

për të gjitha pikat e kalimit kufitar që kërkuan të tilla pajisje, pajisje vëzhgimi, 

automjete, pajisje lëvizëse për pikat e kalimit kufitar; €4 milion për ndërtimin dhe 

sigurimin e një pike të përbashkët kufitare ndërmjet Shqipërisë dhe Malit te Zi 

(pajisjet do të dorëzohen në vjeshtën e 2005). 553 

Në vitin 2005,do të fillojë faza zbatuese e programit CARDS 2002 program i cili do të 

përqendrohet në: 554 

■ Krijimin e një rrjeti transmetuesh i të dhënave (projekti i ndërmarrë nga SMIT); 

■ Rinovimin e pjesshëm të 47 komisariateve dhe pikave të kalimit kufitar; 

■ Rinovimin e hotel Arbana për ta përdorur si Selinë e Drejtorisë së Përgjithshme të 

Policisë së Shtetit; 

■ Zbatimin e Strategjisë së Kufijve Kombëtarë. 

552 Op cit Bumçi, Ymeri dhe Dakli, f. 13. 

553 Intervista, zyrtar nderkombetar, 28 Prill 2005; zyrtar nderkombetar 28 Prill 2005. 

554 Op cit Ministria e Rendit Publik, f. 49.


Aktualisht janë dy misione të Komisionit Evropian në Shqipëri që përqendrohen në 

përmirësimin e kapaciteteve organizuese dhe vepruese të organizmave hqiptarë të 

sigurimit të kufijve dhe zbatimit të ligjit. Këto misione janë: 

■ CAM-A (Misioni i Asistencës Doganore – Shqipëri) 

■ PAMECA (Misioni i Asistencës Policore i Komisionit Europian në Shqipëri) 

CAM-A 

CAM-A u krijua në vitin 1997 pas një kërkese të Qeverisë Shqiptare bërë Komunitetit 

Evropian me riorganizimin e drejtorive të saj të doganave. Që atëherë, CAM-A ka 

punuar me një sërë projektesh me shërbimet doganore shqiptare, përfshi: 

■ Përmirësimin e legjislacionit doganor dhe zbatimin e tij, me synim arritjen e 

standarteve të BE-së dhe Organizatës Botërore të Tregëtisë ; 

■ Krijimin e skuadrave anti-kontrabandë; 

■ Instalimin dhe trajnimin për përdorimin e programit doganor ASYCUDA++; 

■ Përfshirjen e stafit të CAM-A përkrah stafit shqiptar në pikat doganore; 

■ Inisiativën e Krimit të Organizuar (IKO). 555 

Ajo ka ndihmuar së fundmi edhe në instalimin dhe trajnimin për pajisjet e kontrollit 

të pasaportave, e financuar nga BE, dhe me ICITAP, EXPAS (SHBA), Ambasadën 

Britanike dhe agjentët doganorë Suedezë për përmirësimin e shkëmbimit të 

informacionit dhe sigurisë së kufijve. 

CAM-A vepron si një zyrë qëndrore për organizmat ndërkombëtarë dhe donatorët në 

lidhje me mbështetjen e kërkesave të Shqipërisë në rritjen e shërbimeve doganore me 

qëllim shmangien e dublikimit të donacioneve dhe programeve trajnuese. 

Anëtarë të skuadrës IKO të CAM-A punojnë me kolegët shqiptarë në pikat e kalimit 

kufitar në të gjithë Shqipërinë. Fakti që stafi kufitar dhe doganor i CAM-A punon ‘në 

terren’ me kolegë shqiptarë, duke kryer kontrolle fizike me shqiptarët në çdo lloj kohe, 

ka ndihmuar në fitimin e respektit dhe besimit të një pjese të mirë të personelit 

shqiptar të kufirit dhe të doganës. Skuadrat e IKO të CAM-A kanë punuar në kufijtë 

me Greqinë,Kosovën, Maqedoninë, Malin e Zi, në portet e Durrësit dhe Vlorës si dhe 

aeroportin e Rinasit. Këto skuadra i kanë kaluar dy vitet e fundit duke treguar 

praktikën me te mire ne inspektimin e automjeteve, kalimin e njerëzve, kontrollin e 

dërgesave dhe duke lehtësimin bashkëpunimin mes agjencive përmes trajnimeve të 

përbashkëta dhe praktikave të përditshme me rojet kufitare dhe doganore. 

Sipas një anëtari madhor të skuadrës së CAM-A, një prej qëllimeve të tyre kryesore 

është të ndihmojnë rojet kufitare dhe doganore të punojnë së bashku në nivele të 

ndryshme. Prandaj, CAM-A mori inisiativen e krijimit të një mekanizmi për takimet e 

PKD (Pikat e Kalimit Doganor) që të bëheshin në pikat e kalimit kufitar të paktën një 

herë në muaj dhe në pika të tjera çdo javë.Në këto situata, vendet e takimit janë 

alternuar mes dy anëve, me rojet respektive kufitare dhe doganore në secilin vend duke 

shkëmbyer informacion dhe zbulime mbi krimin e organizuar dhe çështjet e trafikut. 

PAMECA 

PAMECA filloi të veprojë në Shqipëri në Dhjetor 2002,nën programin CARDS 2001. 

Raporti i saj fillestar ishte planifikuar për 2002–4, por u shty për periudhën 2005–7. 556 

Për programin e punës 2005–2007, €10.8 milion u caktuan për financimin e 

trajnimeve, seminareve, mbledhjeve të punës, përgatitjen e studimeve dhe strategjive, 

kompjuterizimin e Ministrisë së Brendshme (MB) dhe policisë, dhe sigurimin e 

pajisjeve të tjera që nga ato telekomunikuese deri tek aparatet zbuluese. 557 


556 PAMECA vazhdon disa prej detyrave të dhëna nga Njësia Shumëkombëshe Këshilluese e Policisë (NJSHKP) që u drejtua nga 

Bashkimi Europian Perendimor, dhe ishte vendosur në Shqipëri nga Maj 1997 deri në Qershor 2001. Në Shtator 2001, KE bëri 

një bashkëfinancim me projektin PHARE dhe MAPKE dhe që u drejtua, deri sa u krijua, PAMECA. Intervistë, zyrtar 

ndërkombëtar, 21 Prill 2005. Shiko gjithashtu: PAMECA, Propozimi i Programit të Punës 2005, f. 8. 

557 Op cit PAMECA, pp. 28–44.


Objektivat e PAMECA përfshijnë: 

■ Asistencën për MB për të zhvilluar një ‘strategji qeveritare gjithëpërfshirëse e afatgjatë’; 

■ Përmirësimin e ‘kapaciteteve për përgjigje dhe hetim’ të policisë së shtetit shqiptar për 

rendin dhe sigurinë, menaxhimin e kufijve, krimin e organizuar dhe terrorrizmin; 

■ Rritjen e niveleve të profesionalizmit, efektivitetit, kapaciteteve organizative; 

■ Fuqizimin e bashkëpunimit me elementë të tjerë në sistemin e drejtësisë e krimit; 

■ Zhvillimin e kapaciteteve për shkëmbim informacioni; 

■ Rritjen e përdorimit efiçent të fondeve të donatorëve; 

■ Rivendosjen e besimit të publikut tk policia. 558 

Megjithëse PAMECA e ka bazën në Tiranë, zyrtarët e saj theksuan se ndërmarrin 

aktivitete të shpërndara në të gjithë Shqipërinë, me programe trajnuese nëpër terrene 

në zona të ndryshme të vendit, përfshi: mbështetjen e policisë kufitare për zbatimin e 

Strategjisë së Menaxhimit të Kufijve Shqiptarë të Integruar dhe metoda vepruese për 

luftimin e krimit të organizuar. 559 Njësoj si ICITAP, edhe PAMECA ka këshilltarët e saj 

në zyrat e Ministrisë së Rendit Publik dhe në Drejtorinë e Policisë së Shtetit. 560 

Një shëmbull i punës së kryer nga zyrtarët e PAMECA është një projekt 12 mujor 

binjakëzimi i fokusuar në trajnimet për lidership dhe menaxhim me shefat e të gjithë 

komisariateve, që po udhëhiqet aktualisht nga grekët. 561 Janë planifikuar seanca të 

përbashkëta trajnimi për policinë kufitare dhe doganat mbi çështjet e menaxhimit të 

integruar të kufijve. Projekti përfshin gjithashtu trajnim të elementëve të trajnuesve 

për të mbështetur hapjen ndaj të tjerëve. Është parashikuar se elementi i fundit i 

projektit do të ndihmojë në trajnimin e rreth 2/3 së oficerëve të policisë për 

menaxhimin e integruar bazë të kufijve. Pritet që ky projekt të asistojë me metoda 

zbulimi të dokumentave të ndryshuar, trajnim për pajisje në 8 pika kryesore të kalimit 

të kufirit, botimin e një manuali për zyrtarët e lartë të policisë kufitare, një manual për 

stafin bazë lokal, dhe të sigurojë materiale për kurrikulumin trajnues të policisë 

kufitare, të cilës i mungojnë aktualisht programet trajnuese për oficerët e policisë 

kufitare. 

558 Ibid, p. 9. 



561 Ky projekt është financuar nga CARDS 2001.

6 

Amnistitë ndaj AVL-ve 

dhe grumbullimi i 

armëve 

6.1 Amnistia 

ndaj AVL-ve dhe 

legjislacioni e 

strukturat për 

grumbullimin 

KY PARAGRAF SYNON TË RISHQYRTOJË dhe të nxjerrë mësime nga amnistia ndaj 

AVL-ve dhe proceseve të grumbullimit që janë ndërmarrë që nga 1997 si një kontribut 

për të zhvilluar programet për zhdukjen e armëve të paligjshme nga duart e civilëve në 

Shqipëri. Ai fillon me paraqitjen e bazës ligjore për periudhat e ndryshme të amnistisë 

dhe grumbullimit; prezanton metodologjitë vepruese që janë përdorur; rishikon 

kontributin e UNDP (si organizmi kryesor ndërkombëtar i përfshirë në grumbullimin 

e armëve); detajon rezultatet kyçe të programeve të mëdha të grumbullimit; dhe 

përfundon duke identifikuar mësimet për të ardhmen. 

Për shkak të llojshmërisë dhe të rejave të qëndrimeve të përftuara në Shqipëri vitet e 

fundit për të hequr armët e paligjshme nga duart e popullatës civile ka patur një sërë 

studimesh drejtuar mbi sukseset dhe dështimet përkatëse të tyre. 562 Ky Studim nuk ka 

qëllim të përsërisë gjetjet e këtyre studimeve por të tregojë në një farë mënyre nga 

perspektiva operacionale dhe e politikave elementët e ndryshëm që mund të jenë të 

dobishëm në çdo ndërhyrje të ardhshme. 

6.2 Bazat ligjore 

për amnesti 

ndaj AVL-ve dhe 

grumbullimi i 

armëve 

Në Gusht të vitit 1997, Qeveria Shqiptare vendosi amnisti për ata që i dorëzuan 

vullnetarisht armët e paregjistruara tek autoritetet dhe kjo u përsërit vazhdimisht deri 

sa përfundoi në 4 Gusht 2002.Në 5 Gusht 1998, qeveria dekretoi Ligjin Nr. 8388 ‘Për 

Grumbullimin e AVL-ve’. Kjo vendosi parimet për dorëzim vullnetar të armëve që nuk 

ishin përdorur në krime, metodat që duheshin përdorur për grumbullimin dhe 

regjistrimin e armëve dhe municioneve ushtarake. 563 Sipas Nenit 21 të këtij ligji, 

sanksionet e vëna ndaj atyre që nuk pranonin të bashkëpunonin në këtë proces 

çarmatimi do të ishin me gjoba nga rreth 10,000 lekë në 100,000 lekë ose dënim prej 

562 Faltas S dhe Paes W-C, ‘Ti zhduke djallin nga dera jonë’: Një vlerësim i Projektit të Kontrollit të Armëve të Vogla dhe të Lehta 

në Shqipëri e UNDP (KAVL), (QSEJKAVL, 2003); Monitoruesit e AVL së Evropës Juglindore 2004 dhe 2005 (Saferworld dhe 

QSEJKAVL); Muggah R, Të dëgjosh për ndryshim: Vlerësime pjesëmarrëse të DDR dhe Reduktimi i Armëve në Mali, 

Kamboxhia dhe Shqipëri, (UNIDIR, 2005); Qendra për Studimet Rurale dhe Zhvillim të Vazhdueshëm, ‘Projekti i UNDP në 

Shqipëri i KAVL për Analizat socio-ekonomike dhe Vlerësimi i Ndikimeve’ (Shtator 2002). 

563 Këto parime vazhduan të aplikohen në legjislacionin pasardhës të grumbullimit të armëve. Proceset e magazinimit, 

dokumentimit dhe administrimit për armët e mbledhura theksohej gjithashtu në Marrëveshjen Gjyqësore Nr. 1214, ‘Për 

grumbullimin, Magazinimin, Sigurimin, Administrimin e Armatim-Municionit dhe Materiale të tjera luftarake’, 29 Mars 2000.


gjashtë muajsh sipas vendimit të gjykatës. 

Ky ligj themeloi gjithashtu një sërë strukturash administrative dhe operacionale ndërinstitucionale 

që duhet të ishin përgjegjëse për zbatimin e ligjit mbi grumbullimin e 

AVL në nivel kombëtar, prefekture dhe lokal, përfshi këtu dhe një sektor të veçantë për 

grumbullimin e armëve, që deri në Maj 2000 kishte rekrutuar 250 nëpunës veçanërisht 

të ngarkuar me detyra dhe të trajnuar për grumbullimin e armëve. Ushtrisë iu dha 

përgjegjësia për magazinimin e armëve të grumbulluara në depot e saj. 564 Ky ligj 

deklaronte gjithashtu se komitetet në nivel prefekture për grumbullimin e armëve do 

të ishin përgjegjëse për ndërgjegjësimin e publikut për këtë çështje dhe se duhet të 

hartonin plane për fushata ndërgjegjësimi. 565 Shqipëria është i vetmi vend në rajonin e 

Ballkanit që ka përfshirë në mënyrë eksplicite rritjen e ndërgjegjësimit mbi AVL-të në 

legjislacionin kombëtar. 566 

Në mes të vitit 2002 u duk se amnestia për dorëzimin vullnetar të armëve nuk do të 

rinovohej dhe komisionet speciale dhe skuadrat e ngarkuara me grumbullimin e 

armëve do të pushonin së ekzistuari. 567 Kështu që pas 4 Gushtit 2002, amnestia e 

armëve pushoi dhe strukturat e grumbullimit të armëve u shpërndanë dhe anëtarët e 

grupeve të grumbullimit të armëve ose hoqën dorë dhe u angazhuan në detyra të tjera 

policore ose dolën pa punë. 568 Zyra e UNDP në Tiranë e kishte mbështetur fillimisht 

fundin e amnestisë,vetëm nëse ajo shoqërohej nga një përpjekje serioze për të 

arrestuar dhe përndjekur ata që u gjetën me armëmbajtje pa leje ose me pajisje 

ushtarake, dhe një ligj që mundësonte grumbullimin e armëve dhe nxirrte amnesti për 

periudha dhe zona të kufizuara. 569 Asnjë nga këto nuk ndodhi në vazhdim. 

Me asistencën e UNDP u përgatit një projekt-ligj për amnestitë e kufizuara, po ai nuk 

u miratua nga Parlamenti. Në një shqyrtim të proceseve të grumbullimit të armëve 

mbështetur nga UNDP, Faltas dhe Paes u vu re se “nuk kishte një rritje të numrit të 

arrestimeve dhe të ndjekjeve penale për armëmbajtje pa leje” pas përfundimit të 

amnestisë pasi u duk se “Qeveria e kishte humbur interesin për mbledhjen ashtu dhe 

kontrollin e AVL-ve”. 570 UNDP dhe OJQ filluan të ndërhynin për një tjetër amnesti të 

përgjithshme, 571 dhe zyrtarët qeveritarë iu drejtuan UNDP për të hartuar një amnesti 

dhe ligj të ri për grumbullimin e armëve, që u miratua nga Këshilli i Ministrave në 

Dhjetor 2002. 572 Në 6 Mars 2003, Ligji Nr. 9018 “Për grumbullimin e armëve, 

municioneve dhe pajisjeve të tjera luftarake” hyri në librat e dekreteve të Shqipërisë. 573 

Ligji i 2003 u krahasua me Ligjin e vitit 1998 mbi grumbullimin e AVL-ve për një sërë 

arsyesh. Ai kishte qëllime, parime, detyra të njëjta për policinë dhe ushtrinë, dhe të 

njëjtën strukturë piramidale të komisioneve të grumbullimit të armëve në Shqipëri 

(shiko figurën një më poshtë) – edhe pse komisioni qendror i grumbullimit të armëve 

u ishte gritur në një komision ndërministror për grumbullimin e armëve kryesuar nga 

Zv/Kyeministri. 574 I hartuar për të qëndruar në fuqi për dy vjet, ligji i vitit 2003 

përfundoi në 31 Maj 2005 pa u zëvendësuar nga një ligj tjetër në fuqi. Zyrtarë të zyrës së 

UNDP MRSF në Tiranë, mesa duket kërkuan një shtyrje të ligjit edhe për një periudhë 


565 Neni 8, Ligji Nr. 8388 për ‘Grumbullimin e AVL’, 5 Gusht 1998. 

566 Monitorimi i AVL i Europes Juglindore 2005 (Saferworld dhe QSEJKAVL), f. 31. 

567 Ky pozicion u deklarua zyrtarisht nga kryetari i komisionit qendror të grumbullimit të armëve, Zv. Kryeministri Skënder 

Gjinushi, në një plan veprimi të hartuar në 14 Qershor 2002, dhe u përsërit në një mbledhje të veçantë të komisionit të 

grumbullimit të armëve në 24 Qershor 2002. I njëjti mendim u deklarua në një letër dërguar Gjinushit nga një grup pune i 

mbledhjes së armëve, që përbëhej nga zyrtarë të lartë të Minstrisë së Mbrojtjes, Pushtetit Vendor dhe Rendit Publik. Faltas S 

dhe Paes W-C, ‘Ti zhduke djallin nga dera jonë’: Një Projekt i UNDP në Shqipëri për Vlerësimin e Kontrollit të Armëve të Vogla 

dhe të Lehta (KAVL), (QSEJKAVL, 2003), f. 6. 

568 Intervistë, zyrtar i Ministrisë së Rendit Publik, 22 Prill 2005. 


570 Op cit Faltas dhe Paes, f. 5. 

571 Ndikimi i UNDP për një ligj të ri për amnestinë në 2002 u kritikua nga Faltas dhe Paes, edhe pse ata pranuan se kjo rrugë u 

mor për shkak të dështimit të qeverisë për të adresuar seriozisht çështjen e AVL të mbajtura në mënyrë të paligjshme. Ibid, 

f. 7. 


573 Sipas opinionit të një përfaqësuesi OJQ, që ishte përfshirë me hartimin e këtij ligji, këto vështirësi që e detyruan qeverinë të 

pranonte një amnesti dhe program tjetër të grumbullimit të armëve mund të kenë pasur lidhje me besimin e qeverisë 

shqiptare se kjo do të dëmtonte aspiratat e anëtarësimit të saj në BE. Intervistë, përfaqësues i OJQ, 30 Prill 2005. 

574 Ligji Nr. 9018, ‘Për Grumbullimin e Armëve, Municioneve dhe Materialeve të Tjera Ushtarake’, 6 Mars 2003.


2 vjeçare, 575 dhe kjo kishte të ngjarë pasi Zv/Kryeministri dhe kryetari i atëhershëm i 

komisionit ndërministror, Namik Dokle, informoi Saferworld se Qeveria planifikoi të 

linte në fuqi ligjin edhe për dy vjet të tjerë. 576 Gjithsesi, me ndryshimet në Qeveri dhe 

me Zgjedhjet e Përgjithshme të 2005, nuk ka aktualisht një bazë ligjore që të lejojë 

dorëzimin e armëve ose grumbullimin vullnetar apo qoftë dhe një angazhim të 

caktuar nga ana e Qeverisë për të zhvilluar plane të reja që t’i vërë këto çështje para 

Parlamentit. 

6.3 Sipërmarrja 

për 

grumbullimin e 

armëve 

6.3.1 Qëndrimi i 

Qeverisë 

Me shkallë të ndryshueshme suksesi, programet në vazhdim të grumbullimit të 

armëve u ndërmorën në të gjithë Shqipërinë nga policia, e mbështetur nga strukturat 

qeverisëse lokale dhe shoqëria civile. Një aktor kryesor në procesin e grumbullimit 

gjatë pothuajse gjithë periudhës nën legjislacione të ndryshme të amnestisë ishte 

UNDP, që në kohë të ndryshme organizonte grumbullime me bazë stimuli në pjesë të 

veçanta të vendit (shiko paragrafin 6.3.2 më poshtë). 

Në Maj 2000, skuadrat e veçanta të ngarkuara me detyrën për grumbullimin e armëve 

u bënë më në fund operuese. Detyrat e tyre përfshinë: 

■ Aktivitetet e rritjes së ndërgjegjësimit publik; 

■ Grumbullimin dhe regjistrimin e armëve të dorëzuara; 

■ Sigurimin e një magazinimi të sigurt të armeve të grumbulluara deri në transferimin e 

tyre në MM; 

■ Grumbullimin e deklaratave nga qytetarë shqiptarë,që citonin se familjarët e tyre nuk 

zotëronin armë të paregjisruara. 

Të 250 anëtarët e skuadrave të grumbullimit të armëve ishin kryesisht oficerë policie 

dhe personel i mëparshëm ushtarak, të cilët u futën në radhët e skuadrave për aftësitë e 

tyre teknike dhe eksperiencën në menaxhimin e armëve dhe municioneve. 577 Trajnim 

shtesë u bë nga Sektori i atëhershëm i Grumbullimit të Armëve në Ministrinë e Rendit 

Publik (SGAMRP), dhe ky përfshiu kurse shtesë për skuadrat kryesore grumbulluese 

të Prefekturës dhe për menaxherin e magazinës. 578 Gjithsesi, metodat e praktikës më të 

mirë jo gjithmonë u ndoqën. Për shëmbull, kishte një numër rastesh kur karikatorët 

nuk ishin hequr nga armët e grumbulluara përpara se ato të çoheshin në depon e 

policisë. 579 Vlerësimi i përgjithshëm i ekspertëve teknikë të UNDP ishte se si policia 

ashtu dhe ushtria ishin të tërhequr në qëndrimin e tyre për sigurinë e armëve të 

mbledhura. Sidoqoftë, pati përmirësime të dukshme në komunikim në lidhje me 

sigurinë ndërkohë që programi i grumbullimit të armëve ecte përpara. Situata pa 

dyshim që ishte përmirësuar krahasuar me 1997, kur njerëzit “hidhnin kutitë e 

municioneve nga dritarja e katit të tretë në rrugët e Gramshit dhe dërgonin fëmijët me 

armë e artileri në vendet e grumbullimit”. 580 

Procesi i grumbullimit të armëve dhe trajtimi i mëpasshëm i armëve të grumbulluara 

tregohet në figurën 1. 


576 Intervistë, Zyra e Kryeministrit, 31 Mars 2005. 

577 Intervistë, ish zyrtar i MM, 18 Prill 2005. 

578 UNDP siguroi gjithashtu ekspertë teknikë, të cilët përgatitën dokumenta të sigurtë në gjuhën Shqipe. 

579 Një shëmbull i njohur i kësaj praktike të mirë u zbulua në Komisariatin e Policisë së Pukës sipas UNDP, Armët në Këmbim të 

Zhvillimit (Raporti final, Tiranë, Shqipëri, 1 Qershor 2002), pp. 35–7. 

580 Op cit Faltas dhe Paes, f. 6.


Figura 1: Zinxhiri për armët e grumbulluara ose të dorëzuara vullnetarisht 581 

Armët e grumbulluara 

nga civilët 

Armët e dorëzuara 

vullnetarisht nga civilet 

Armët shkojnë në 

Skuadrën Policore të 

Grumbullimit 


Depot Ushtarake 


Komisariatet e Policisë 

ose Prefekturë 

Armët që furnizonin 

Skuadrën Policore 

W/C 

Armët shkojnë për 

shkatërrim 

Armët transferohen 

Procesi i grumbullimit të armëve, sipas një të intervistuari, mund të bëhej në sheshin e 

një fshati, ose personi mund ta dorëzonte vullnetarisht armën(t) e tij në stacionin e 

policisë. 582 Në këto raste, kur arma u dorëzua, të paktën dy policë ishin prezent. Një 

mandat i lëshohej më pas personit që dorëzoi vullnetarisht armën dhe nje kopje e 

mandatit dërgohej bashkë me armën në depot e policisë. Magazinieri lëshonte më pas 

një tjetër mandat, që tregonte se arma ishte marrë në dorëzim. Mandatet e lëshuara 

gjatë ditës grumbulloheshin për të dhënë një total ditor për të gjitha armët e marra dhe 

të magazinuara. Në fund të muajit, armët, municionet dhe eksplozivët që ishin 

grumbulluar numëroheshin dhe dërgoheshin në MM shoqëruar me dokumentet që 

jepnin detajet e dorëzimit. Armët e mbledhura transportoheshin më pas në bazën më 

të afërt ushtarake, ku menaxheri i magazinës ushtarake do të krahasonte mandatet për 

armët dhe municionin e marrë me anë të inventarit të tij fizik. 583 

Ndërsa ishte relativisht e lehtë të numërohej numri i AVL-ve të grumbulluara, shifrat e 

sakta të municionit, eksplozivëve dhe pajisjeve të tjera ushtarake duhen parë më 

skeptikisht. As polici që grumbulloi materialet luftarake, as menaxheri i magazinës 

nuk numëronin çdo copëz. Për më tepër, ata mund të mos kenë qenë në gjendje të 

identifikonin saktësisht llojet e ndryshme të copëve dhe eksplozivëve. Problemi u 

përkeqësua me faktin se armatimet dhe eksplozivët mund të jenë dorëzuar në shishe 

ose në enë primitive, të cilat policia nuk ishte e gatshme t’i hapte prej frikës se mos 

përmbajtja ishte e pasigurt. Prandaj, shifra zyrtare e regjistrimit të municioneve dhe 

eksplozivëve të mbledhur mund të ndyshojë nga përmbajtja aktuale e shishes së kokakolës 

dhe enëve plastike që njerëzit dorëzuan në polici. Gjithsesi, u deklarua gjithashtu 

se ata që ishin përgjegjës për të mbajtur shifrat e grumbullimit në polici dhe ushtri 

takoheshin çdo muaj për të diskutuar mbi parregullsitë në shifrat e tyre përkatëse të 

AVL, municioneve dhe eksplozivëve dërguar nga policia dhe marrë nga ushtria. 584 

Gjatë grumbullimeve të para të armëve dhe periudhës së amnestisë (1997–2002), është 

vlerësuar se oficerët Shqiptarë të policisë shkuan në më shumë se një milion shtëpi, 

duke u kërkuar njerëzve të dorëzonin vullnetarisht armët, ose të firmosnin një 

deklaratë që ata nuk zotëronin armë të paregjistruara. 585 Sipas specialistit të 

grumbullimit të armëve në Fier, kryetarët e komunave shoqëronin shpeshherë oficerët 

e policisë gjatë mbledhjes së armëve gjatë kësaj periudhe. 586 Përveç kësaj, njerëz të 

ndryshëm, mund t’i dorëzonin në teori armët e tyre të paregjistruara tek stacionet e 

581 Marrë nga: Program i Zhvillimit i Kombeve të Bashkuara, Armët në Këmbim të Zhvillimit, Raporti final, 1 Qershor 2002, 

Tiranë, Shqipëri, f. 31. 


583 Bazat ushtrarake shqiptare të përdorura për grumbullimin e armëve të mbledhura ndodhen në: Berat, Burrel, Elbasan, Fier, 

Gjirokastër, Korçë, Kukës, Laç, Rrëshen, Shijak, Shkodër dhe Tiranë. 


585 Quin D, et al ‘Çarmatimi i civilëve në Shqipëri, Kosovë e Maqedoni do të thotë t’i bëjmë ata t’i shohin armët si një kërcënim 

për sigurinë jo për garancinë’, IRLPRKB 470, 27 Nëntor 2003, , 07 Prill 2005. 

586 Intervistë, zyrtar i Ministrisë së Rendit Publik, 13 Maj 2005.


policisë lokale. Gjatë amnistisë së dytë dhe periudhës së grumbullimit të armëve 

(2003–5), u përdorën metoda të tjera. Një numër të intervistuarish përmendën nismat 

që mbanin parrullat ‘një armë më pak, një krim më pak’ ose ‘një polic, një armë’,që 

kishte të njëjtat metoda dhe qëllime – për secilin polic të mblidhej një AVL gjatë një 

periudhe fikse, p.sh një herë në muaj. Sipas Bajram Ibraj, Drejtori i Përgjithshëm i 

Policisë së Shtetit, u lëshua një urdhër që kërkonte që çdo polic të mblidhte 3 AVL, me 

gjoba për ata që nuk e zbatonin këtë detyrë dhe me shpërblime për ata që e kryenin 

atë. 587 Shpërblimi në të holla që u propozua së fundmi për policët që mblidhnin 

minimalisht 10 armë ishte një përpjekje për të kapërcyer letargjinë në emër të 

strukturave të Qeverisë, por sigurisht edhe të policisë. 588 

Fushata të tjera policore për grumbullim janë kryer në bashkëpunim me kompanitë e 

ruajtjes dhe sigurisë fizike, gjë që sipas një raporti çoi në grumbullimin e 200 armëve të 

zjarrit. 589 Në atë që duket të ketë qenë një episod i veçuar, ka patur raporte për një prift 

Katolik në Shkodër i cili shkonte derë më derë nën famullinë e tij për t’u kërkuar 

njerëzve t’ia dorëzonin armët e tyre ‘për Zotin’. Besohet që ai të ketë grumbulluar rreth 

50 armë duke përdorur mënyrën e tij, megjithëse ne nuk mundëm të zbulonim 

periudhën kur kjo ka ndodhur. 590 

6.3.2 Kontributi i UNDP 

Në Shkurt 1998 qeveria Shqiptare kërkoi asistencë nga Kombet e Bashkuara për 

çarmatimin e popullatës civile. Ata si fillim kërkuan krijimin e skemës ‘bli-mbrapsht’, 

sipas të cilës individët do të shpërbleheshin financiarisht për kthimin e AVL-ve, 

municioneve, eksplozivëve dhe pajisjeve të tjera ushtarake të grabitura. Muaj më vonë, 

Zv. Sekretarja e Përgjithshme për Çështjet e Çarmatimit pranë Kombeve të Bashkuara, 

Zj. Jayantha Dhanapala, bëri një mision në Shqipëri (11–14 Qershor 1998), e cila – pa 

habi – përjashtoi kërkesën për një skeme ‘bli mbrapsht’. Ata argumentuan se do të ishte 

tepër e kushtueshme, do të frynte çmimet e armëve dhe do të inkurajonte fuqimisht 

trafikimin në rajon. 591 Në vend të kësaj, misioni rekomandoi krijimin e një projekti 

pilot në Rrethin e Gramshit, 592 593 ku në këmbim të armëve të dorëzuara vullnetarisht 

komunitetet do të perfitonin projekte të vogla zhvillimi të financuara nga KB. 

Projekti Pilot i Gramshit (PPG) zyrtarisht filloi në Dhjetor 1998,por u bë totalisht 

operativ në fund të Janarit 1999 kohë në të cilën aktivitetet u pezulluan për shkak të 

krizës në Kosovë. Projekti rifilloi aktivitetet e grumbullimit të armëve në Qershor 1999, 

duke vepruar deri në Gusht 1999. PPG nuk ishte vetëm një projekt pilot për 

grumbullimin e armëve në Shqipëri. Deri diku, ai pilotoi idenë e organizimit të një 

programi të grumbullimit të armëve që nuk shpërbleu individet për dorëzim vullnetar 

të armëve, por që siguroi vetëm një stimulim përmes financimit të vogël të projekteve 

të zhvillimit për komunitetin. 594 Ideja e shpërblimeve stimuluese kolektive u hodh si 

një faktor i ri dhe pozitiv, por u argumentua se ideja e përfshirjes së ‘komuniteteve’ 

është një faktor problematik në Shqipëri për shkak të ndarjes së shoqërisë pas 

periudhën post-komuniste. 595 Këto pikëpamje mund të mbështeteshin me argumenta 

nga rezultatet e një sondazhi të kryer në pranverën e 2005, sipas të cilit 34 për qind e të 

pyeturve besonin se llotaritë që ofronin shpërblime për individët do të vepronin si një 

stimul për njerëzit për të dorëzuar AVL në krahasim me vetem 17.8 për qind e të 

pyeturve që deklaruan se shpërblimi komunitar do të vepronte si një stimul. 

587 Intervistë, zyrtar i MB, 25 Korrik 2005. 

588 Intervistë, zyrtar i MB, 26 Prill 2005. 

589 Intervistë, zyrtar i MRP, 23 Prill 2005; Quin, 2003. 


591 Op cit UNDP, f. 1. 

592 Gramshi është një rreth me afërsisht 100 fshatra, në Shqipërinë qendrore, me një popullsi prej 50,000 banorësh. 

593 Dy kandidatë të tjerë të mundshëm për projektin pilot – Vlora dhe Shkodra – dyshohej të kishin një numër të madh 

qytetarësh me armë të grabitura, por problemi ishte se Vlora ishte shumë e orientuar nga PS dhe Shkodra me PD. Të zgjidhje 

një nga këto rajone do të ofendonte partinë tjetër dhe do e ngatërronte detyrimisht UNDP-në në krizat politike. Intervistë, 

perfaqësues i OJQ, 30 Prill 2005. 


595 Intervistë, zyrtar ndërkombëtar, 29 Prill 2005.


Për shkak të një sërë faktorëve pozitivë,përfshi këtu edhe disa rezultate grumbullimi 

befasuese si dhe një perceptim se skema e shpërblimit po kuptohej më gjerësisht dhe 

po kërkohej nga një popullatë më e gjere, Qeveria Shqiptare reagoi ndaj eksperimentit 

në Gramsh duke kërkuar projekte bazuar në parime të ngjashme të aplikoheshin edhe 

në rrethet e Elbasanit dhe Dibrës. 

Projekti ‘Armët në Këmbim për Zhvillim (AKZH) veproi nga 1 Qershor 2000 deri në 

Shkurt 2002 në rrethet e Dibrës dhe Elbasanit. 596 Kishte një buxhet më të madh se 

PPG, 597 por edhe AKZH mbajti të njëjtat qëndrime kryesore në përpjekje për të 

reduktuar numrin e armëve në komunitetet e përzgjedhura: 

■ Rritja e ndërgjegjësimit publik përmes medias së shkruar, TV, takime lokale nëpër 

qendrat e qyteteve, krijimi i nje rrjeti OJQ dhe ngarje te tjera; 

■ Grumbullimi aktual i armëve, municioneve dhe materialeve eksplozive, dhe asgjesimi 

simbolik në publik i disa prej armëve të rikthyera; 

■ Zhvillimi në shkallë të vogël me bazë komunitetin në rajonet e Dibrës dhe Elbasanit. 598 

Sidoqoftë, rajonet e Dibrës dhe Elbasanit paraqitën probleme të ndryshme krahasuar 

me PPG. Për shëmbulll, u argumentua se traditat e Dibrës, siç ishte dhe ligji i Kanunit, 

janë ruajtur në këtë zonë dhe janë ndjekur saktësisht, edhe gjatë kohës komuniste. 

Kështu për shëmbull, një nga sfidat kryesore ishte se zoterimi i armëve konsiderohej të 

ishte ‘një e drejtë’ e çdo burri mbi 18 vjeç.Për më tepër, nuk kishte përllogaritje të 

dobishme mbi numrin e armëve në këtë rajon dhe kishte shërbyer si një rrugë 

trafikimi e armëve për në Kosovë dhe Maqedoni. Elbasani paraqiti një sërë problemesh 

të ndryshme, për faktin se u kishte siguruar strehim shumë refugjatëve që hynë në 

Shqipëri nga Kosova në krizën e 1999, duke e ngjeshur popullatën me 239,631 njerëz më 

shumë.Përveç kësaj, asgjesimi publik i armëve ‘ishte konsideruar si aspekti më i 

ndjeshëm i dorëzimit dhe grumbullimit të armëve’. 599 Kjo sepse jo vetëm që kërkoi 

standarte publike të sigurta, por kërkoi lejen e qeverisë për të asgjesuar pasuritë e 

rekuperuara nga shteti – pasuri që qeveria mund t’i ketë konsideruar të vlefshme për 

ushtrinë ose për eksport. 

Programi i tretë i grumbullimit të armëve e UNDP, i quajtur Projekti i Kontrollit të 

Armëve të Vogla dhe të Lehta (PKAVL), veproi nga Prill 2002 deri në Dhjetor 2003.Ai u 

bazua në të njëjtat parime, dhe përdori të njëjtat metoda, si projektet e PPG dhe 

AKZH. Gjithsesi, Faltas dhe Paes argumentojnë se kishte ndryshim në eksperiencat e 

mëparshme me armët për projektet e zhvillimit në tre pika: 

■ Mbuloi më shumë territor se projektet e tjera: pesë prefekturat e Kukësit, Lezhës, 

Shkodrës, Tiranës, Vlorës dhe tre komunitetet në rrethin e Tepelenës; 

■ Gjithë procesi i grumbullimit dhe asgjesimit të armëve u krye nga autoritetet 

shqiptare; 

■ Jo të gjithë komunitetet që grumbulluan armë dhe morën pjesë në projekt morën 

projekte zhvillimi. Do të kishte një konkurrencë për sasinë e kufizuar të burimeve 

financiare të gatshme për projektet e zhvillimit. 600 

Është kjo pikë finale që është ndoshta pika më e ndryshme dhe ndoshta më e 

diskutueshme. Fakti që një komunitet që grumbulloi armë mund të mos merrte një 

projekt zhvillimi mund të kishte shfaqur probleme si për shëmbull interes të ulët sepse 

nuk do të kishte ‘një shpërblim’ të garantuar ose fyerje për ‘fituesit’ nga ata që ndien se 

nuk përfituan. Sipas Lawrence Doczy, drejtuesi i Programit Mbështetës i UNDP për 

Reformat në Fushën e Sigurisë, kjo nuk ishte kështu. 601 Sipas opinionit të tij, 

596 Faltas dhe Paes argumentojnë se emri i projektit ishte i papeështatshë, pasi pëmendte se armë u tregëuan për zhvillim. Ata 

preferuan emërtimin ‘Çarmatim për Zhvillim’. Shiko: Op cit Faltas dhe Paes, f 3. 

597 Projekti AKZH për Elbasanin dhe Dibrën patën një buxhet fillestar prej $2,035,855, me donatorë perfshi Suedinë, Norvegjinë, 

USAID dhe Danimarkën. Departamenti Britanik për Zhvillim Ndërkombëtar u fut në listën e donatorëve të projekteve në një 

fazë të mëvonshme duke ndihmuar rritjen e buxhet projektit me $1,000,000. Op cit PNUD, f. 17. 

598 Ibid, pp. 17–18. 

599 Ibid, pp. 21–22. 


601 Intervistë, zyrtar ndërkombëtar, 12 Prill 2005.


komunitetet që grumbulluan armët por që nuk përfituan projekte zhvillimi u dukën të 

ishin gati të pranonin rregullat e ‘konkurimit’. 602 Përsiatja e armëve në konkurrim për 

zhvillim erdhi si shkak i faktit se përmasat e territorit që duhej mbuluar ishin të mëdha 

krahasuar me buxhetin total të projektit. Kjo do të thoshte se nëse çdo komunitet që 

grumbulloi armë përfitoi nga projekte zhvillimi, atëherë do të kishte qenë aq i 

pallogaritshëm sa nuk do të kishte vlerë. Prandaj, projekte më të mëdha u vlerësuan të 

ishin një ndikim i madh me mundësinë konkurruese më të mirë për të inkurajuar 

pjesëmarrje më të madhe me një kosto të ulët. 

Një sfidë tjetër për drejtuesit e projekteve ishte supozimi se amnistia e armëve do të 

mbaronte në 4 Gusht 2002. Prandaj, u prit që faza e grumbullimit të armëve do të 

zgjaste vetëm për katër muaj (Prill 2002–4 Gusht 2002). Sidoqoftë me prezantimin e 

ligjit të ri për amnisti në Mars 2003,një raund tjetër grumbullimesh u bë, si fillim 

ndërmjet Qershorit dhe Gushtit 2003 (të cilat u zbatuan nga autoritetet lokale dhe stafi 

i MRSF në mungesë të grupeve qeveritare për grumbullimin e armëve), dhe më pas 

përfundimisht ndërmjet 1 Shtator dhe 30 Nëntor 2003. 

6.3.2.1 Kuptimi i kontributit të UNDP 

Sic u tha dhe më parë, ekzistojnë tashmë studime që ekzaminojnë suksesin ose jo të 

kontributit të UNDP. Është e qartë se në kuptimin me bazë ishte një sukses për faktin 

se kishte më pak armë në duart e civilëve në fund të ndërhyrjes sesa në fillim. Është e 

qartë se UNDP dha më shumë vrull dhe angazhim për një cështje që në kohëra të tjera 

nuk ishte prioritet për Qeverinë Shqiptare ose komunitetin ndërkombëtar. Qëndrimet 

e zhvilluara dhe të testuara nga skuadra e UNDP kanë influencuar po ashtu në 

hartimin dhe zbatimin e skemave të ngjashme në një numër vendesh në rajonet e 

Europës Juglindore dhe më larg dhe mbështetja e fituar përmes projekteve të zhvillimit 

ka qënë pa dyshim e rëndësishme për shumë njerëz në komunitetet përfitutese. 

Disa prej elementëve që kanë ngritur pyetje nga ata që bënë vlerësimet (por që nuk 

mbahen detyrimisht nga autoret e këtij Studimi) përfshijnë: 

■ Ekzistonte mendimi se kishte më shumë interes në sasinë sesa në cilësinë e Armëve të 

Vogla dhe të Lehta (AVL) të mbledhura. Për shembull, një zyrtar që punonte në 

Shkodër deklaroi se vetëm 10 për qind e armëve të grumbulluara ishin në gjendje 

pune. 603 Prandaj, edhe pse grumbullimi i tytave të armëve, pushkëve me shula të 

ndryshkura dhe AVL të tjera te grabitura gjatë 1997 është në nivel të dëshirueshëm, nga 

ana tjetër është e diskutueshme nëse ato duhej të konsideroheshin si armë që përbënin 

një kërcënim për sigurinë publike. Kuadri i gjerë i synimeve dhe objektivave të 

projekteve të UNDP-së sigurisht që linte përshtypjen që ata jo domosdoshmërisht 

ishin fokusuar mbi reduktimin në mënyrë të veçantë në tipet e armëve që përbënin 

shqetësim më të madh për sa i përket trafikimit, të atyre që përdoreshin në aksidente, 

në krime apo në tensione midis komuniteteve të ndryshme. 

■ Nëse ndërhyrjet dhe projektet e zhvillimit të ofruara nga UNDP në zonat e 

përcaktuara në fokus kishin një ndikim më domethënës sesa grumbullimi/ amnistia e 

përgjithshme në pjesën tjetër të vendit. Për shembull, a ishin shumë më të larta nivelet 

e grumbullimit në zonat e përcaktuara në fokus sesa në ato zona ku nuk pati ndërhyrje 

të tilla A rezultuan ndërhyrjet për më shumë AVL të dorëzuara vullnetarisht sesa po të 

mos kishte ndërhyrje të tilla A mund të ishin arritur nivele të ngjashme grumbullimi 

po të mos kishte stimuj me projekte zhvillimi A kanë dhënë rezultat stimujt apo 

llotaritë Nuk është plotësisht e mundur t’i përgjigjesh me siguri të plotë këtyre tre 

pyetjeve të fundit, por shifrat e grumbullimit tregojnë se tre nga rajonet më përqindje 

më të ulët në grumbullimin e armëve në krahasim me armët e grabitura ishin të gjitha 

në qendër të ndërhyrjes së UNDP-së. (Tirana, Kukësi dhe Lezha). 

602 Ibid; shiko gjithashtu: Op cit Faltas dhe Paes, f. 12. 

603 Interviste, zyrtar i organizates nderkombetare, 13 Qershor 2005.


■ Siç shihet në tabelën me ‘Statistikat për armët e mbledhura nga 1997 – deri Qershor 

2005’ (në seksionin 6.4 më poshtë), tre rajonet me përqindjen më të madhe për armët e 

grumbulluara në krahasim gjithmonë me armët e grabitura nuk u bënë objekt i 

ndërhyrjes së UNDP-së (Korça, Berati dhe Gjirokastra). Tre rajonet që rezultonin me 

totalin më të ulët në grumbullimin e armëve ishin gjithashtu objekt i punës së UNDPsë 

(Kukësi, Dibra dhe Shkodra), ndërsa dy nga rajonet me numrin më të madh të 

armëve të grumbulluara u bënë pjesë e programeve të zhvillimit dhe të grumbullimit 

të armëve të sponsorizuar nga UNDP-ja (Elbasani dhe Tirana; ndërsa Korça jo). 

Sigurisht që këto të dhëna nuk mund të provojnë në mënyrë definitive që ndërhyrjet e 

UNDP-së nuk kishin një impakt pozitiv dhe të vlefshëm mbi grumbullimin e armëve. 

Megjithatë,nëse programet e UNDP-së synonin në më shumë se grumbullimin e 

armëve – ashtu siç shprehen edhe përkrahësit e saj – atëherë do të ishte me vend të 

bëheshin vëzhgime dhe anketime gjatë gjithë këtij procesi në rajonet e ndërhyrjes dhe 

në rajonet e tjera që nuk kishte ndërhyrjen e saj, në mënyrë që të vlerësohej dhe 

krahasohej realisht impakti i UNDP-së, si dhe pjesa e kontributit të saj në gjithë 

përpjekjet për grumbullimin e armëve në shtetin Shqiptar. 

Megjithatë,shumë studime të tjera kanë identifikuar qartë perceptimin pozitiv mbi 

ndërhyrjet e UNDP-së.Për shembull, vëzhgimi i vetëm i vlerësimit të opinionit publik 

për impaktin e ndërhyrjeve të UNDP-së u krye nga ana e Qendrës për Studime Rurale 

dhe Zhvillim të Qëndrueshëm në interes të AVL CP-së, dhe vetëm në rajonet e 

ndërhyrjes së UNDP-së.Vëzhgimi i tyre i vitit 2004 tregon se në masën mesatare prej 

90 përqind të pjesëmarrësve në këtë vëzhgim nga komunat që kishin pasur projekte të 

zhvillimit të komunitetit kishin ngelur të kënaqur nga këto projekte. 604 Megjithatë, 

suksesi aktual i këtyre programeve në largimin e AVL-ve nga duart e popullsisë 

shqiptare u pyet gjithashtu në grupet e fokusit, kur në një numër rastesh të veçuara 

pjesëmarrësit ndjeheshin se edhe sikur dikush të kishte dorëzuar vullnetarisht një 

armë zjarri, ata kishte mundësi të kishin “nja dhjetë të tjera në shtëpi”.Kështu që, kur u 

pyet për të vlerësuar suksesin e projektit AKZH të UNDP-së,një nga pjesëmarrësit u 

shpreh: 

Të mendosh për sa i përket UNDP, ajo ka bërë shumë gjëra në shumë fshatra te 

prapambetura, por njerëzit në këto rajone kanë më shumë se një armë, pra ata kanë 

dorëzuar vetëm një prej tyre, dhe kanë mbajtur, le të themi dy të tjera. Pra, nuk mund të 

them se mund ta quajmë sukses këtë. Sepse fshatari i varfër nuk ndjehet i sigurtë, por ai ka 

nevojë për zhvillim, ai ka nevojë për rrugën, por atij i duhet edhe arma. Ç’të bëjë 

Fokus Grupi, Shkodër, Mashkull, Gusht 2005. 

Megjithatë, sipas një të intervistuari nga rajoni i Shkodrës, gjithmonë e më shumë 

komunitete po bëheshin të interesuar lidhur me idenë e pjesëmarrjes në projektin e 

UNDP-së,për shkak se interesi i donatorëve ndërkombëtarë ishte duke u zbehur. 605 

Sipas mendimit të tij, projekti transmetoi një mesazh pozitiv, tërhoqi më shumë 

vëmendjen dhe interesin në rajon që njerëzit e tij mund të përballen me problemet e 

tyre, dhe si e tillë ai duhet konsideruar si një sukses. Ai raportoi gjithashtu që në disa 

komunitete i kishin thënë se njerëzit ishin gati dhe kishin dëshirë të blinin armë me 

qëllim që të fitonin një projet zhvillimi, duke demonstruar në këtë mënyrë se edhe 

metoda e zhvillimit të komunitetit mund të nxiste trafikimin e armëve. 

Megjithatë, dikush mund te argumentojë që rezultatet e këtyre projekteve mund të 

krahasohen në mënyrë të favorshme në lidhje me grumbullimin e armëve në shtetet 

fqinjë dhe vendet e rajonit. Për shembull, projektet e UNDP-së në Shqipëri mund të 

konsiderohen më të suksesshme se projekti pilot AKZH i kryer në Kosovë në shtator 

2003. 606 Po ashtu një program tre mujor i grumbullimit të armëve i kryer në Mal të Zi 

604 Parashikimet kryesore për këtë vlerësim të kënaqshëm duhet të gjëndeshin në Kukes dhe Tirana. Shih: citim i Qendrës për 

Studime Rurale dhe Zhvillim të Qëndrueshëm, faqe 36–7. 

605 Intervistë, zyrtar i spitalit, 14 Qershor 2005. 

606 Mustafa A dhe Jeta X, ‘Amnisti armësh në Kosovë: Fushata shumë sensibilizuese dështon në bindjen e Shqiptarëve dhe të 

Serbëve të dorëzojnë armët e tyre’, IWPRBCR 464, 16 Tetor 2003, , 18 Maj 2005. Pas tre muajsh 

fushatë të sensibilizimit publik, ky project grumbulloi vetëm 155 armë në një rajon që gjykohet se ka në vetvete rreth 

330,000 deri 460,000 armë në duart e civilëve. Citohet Khakee dhe Florquin, Faqe 17


nga muaji Mars në Maj të të njëjtit viti, me asistencë nga USAID/ORT, grumbulloi 

1,770 armë, 48,200 fishekë dhe 145 kg eksplozivë. 607 Numri i përgjithshëm i armëve AVL 

në duart e civilëve në Mal të Zi është vlerësuar në midis 126,000 deri 175,000 copë. 608 

Prandaj, çdokush mund të vlerësojë se ndërhyrja e UNDP-së në Shqipëri duket se 

është e suksesshme në krahasim me sa më sipër. 

6.4 Rezultatet e 

amnistisë/ 

proceset e 

grumbullimit të 

armëve 

Në përgjithësi, zyrtarët shtetërore kanë qenë më pozitivë për sa i përket rezultateve të 

amnistisë dhe të programeve të grumbullimit të armëve, sesa përfaqësuesit e OJQ-ve 

dhe pjesëmarrësit në grupet e fokusit, të cilit ishin më skeptikë nga deklaratat zyrtare. 

Pjesëmarrësit në grupet e fokusit ndjejnë se megjithëse çështjet e AVL-ve mund të mos 

jenë shqetësimi më urgjent i tyre, ata kanë shqetësimin se akoma ka shumë armë të 

paregjistruara në Shqipëri. Statistikat zyrtare zakonisht mbështesin shqetësimin e tyre 

që një numër i madh i AVL-ve të grabitura gjenden akoma në gjithë Shqipërinë,por 

edhe jashtë kufijve të saj. 

Midis Marsit 1997 dhe Majit 2005, nga grumbulluesit e armëve dhe policia janë 

mbledhur 201,365 armë dhe 13,383 të tjera janë grumbulluar nga Ministria e Mbrojtjes 

(Ministria e Mbrojtjes duket se ka mbajtur rreth 60,000 nga armët e grumbulluara për 

nevojat e saj. 609 Po ashtu, 8,178 armë të grumbulluara mbahen tani nga policia ose janë 

regjistruar për banorët e kufirit dhe biznesmenët midis viteve 1997 dhe 2002. Prandaj, 

zyrtarë të grumbullimit të armëve thonë se nga shuma prej 549,775 AVL të grabitura 

nga depot e reparteve të Ministrisë së Mbrojtjes, të ish Ministrisë së Rendit Publik, dhe 

të SHISH-it, ata kanë llogaritur të grumbulluara deri tani 222,918 AVL. Po ashtu, 

118,134,222 copë municione të ndryshme dhe 1,539,828 copë të municioneve 

xhenerike. 610 Një problem me këto shifra është se, për qëllime të grumbullimit, pjesë 

përbërëse të armëve si grykat, ose armë që duket se kanë qenë jashtë funksionimit 

organik për një kohë të gjatë,janë numëruar si një armë e plotë AVL. 

Tabela 32: Armët dhe municionet e grumbulluara, Mars 1997–Qershor 2005 

Vitet Municione Eksplosivë Armë UNDP 

1997 44,273,651 187,618 72,548 

1998 13,481,537 19,660 10,547 

1999 11,740,789 5,490 6,909 PPG 5,981 

2000 30,229,425 829,974 68,101 

2001 10,451,148 183,955 25,680 AKZH 8,795 

Jan–07 Gusht 2002 4,956,793 146,426 17,078 

08 Gusht 2002–Tetor 2003 213,689 1,086 2,631 AVLCP 9,718 

Nënt–Dhjet 2003 230,332 734 1,982 

Totali 2000–2003 122,381 24,494 

Jan–Dhjet 2004 1,941,493 157,096 13,306 

Jan–Mars 2005 315,394 2,490 2,658 

Mars1997–Qershor 2005 118,134,222 1,539,828 222,918 

Të Grabitura në 1997 839,310,038 16,000,000 549,775 

Komisioni i Grumbullimit të armëve i llogarit të gjitha armët e grumbulluara në 

raport me numrin e armëve të grabitura me qëllim që të llogarisë përqindjen e armëve 

të kthyera. Kështu që,siç tregon tabela e mësipërme, statistikat e tyre shprehin se 

201,365 nga shuma prej 524,226 e armëve të grabitura nga repartet ushtarake janë 

kthyer, e cila përbën një përqindje prej 40.5 të totalit. 

607 Citohet Florquin dhe O’Neill Stoneman, faqe 32–3. 

608 Po aty. 


610 Burimi: Njësia e grumbullimit të armëve në Ministrinë e Brendshme.


Tabela 33: Statistika mbi armët e grumbulluara nga 1997–deri Qershor 2005 

Qarqet ose institucionet ku janë Numri i Numri i Armët e 

grabitur armët armëve të armëve të grumbulluara 

grabitura grumbulluara në % 

Armë të grabitura në Ministrinë e Rendit Publik Shuma = 23,929 

Armë të grabitura në Shërbimin Informativ Kombëtar (SHISH) Shuma = 1,620 

Armë të grabitura në Ministrinë e Mbrojtjes 

Drejt. Përgj. Qarkut në Berat 27,379 19,776 72 

Drejt. Përgj. Qarkut në Diber 21,875 10,564 47.6 

Drejt. Përgj. Qarkut në Durres 27,956 14,025 50 

Drejt. Përgj. Qarkut në Elbasan 69,473 37,766 54.3 

Drejt. Përgj. Qarkut në Fier 26,009 15,411 59.6 

Drejt. Përgj. Qarkut në Gjirokaster 22,855 15,643 68.1 

Drejt. Përgj. Qarkut në Korçë 29,030 24,712 85 

Drejt. Përgj. Qarkut në Kukes 26930 4,730 17.6 

Drejt. Përgj. Qarkut në Lezha 53,348 10,162 19 

Drejt. Përgj. Qarkut në Shkoder 27,816 10,291 37 

Drejt. Përgj. Qarkut në Vlore 24,733 15,028 60.6 

Drejt. Përgj. Qarkut në Tirana 166,822 23,355 14 

Shuma – Ministria e Mbrojtjes 524,226 

Shuma – Grumbullimi i armëve në Qarqe 201,463 

Armë të grumbulluara nga Ministria 13,383 

e Mbrojtjes 

Shpërndara për komisariatet e policisë, 8,176 611 

ose të regjistruara për banorët e kufirit 

dhe biznesmenët 1997–2002 

Total 549,775 223,022 612 40.57% 

Gjithsesi, në rajone të veçanta ndarja e armëve që ngelen te pambledhura ishte e 

madhe. Për shembull, ndërsa disa nga armët e grumbulluara në Fier mund ta kenë 

origjinën nga depot ushtarake të Fierit, por ato mund të kenë ardhur në Fier nga 

rajone të tjera të vendit, për të mos përmendur gjithashtu edhe mundësinë që ato 

mund të kenë ardhur në Shqipëri nga vendet e tjera, ose mund të jenë mbajtur në 

mënyrë të paligjshme edhe para vitit 1997 (shih seksionin 3.4 dhe 3.5 më sipër, mbi 

trafikimin dhe armëmbajtjen pa leje). 613 Proporcioni i armëve të kthyera nga grabitjet 

e vitit 1997 mund të njihej më me saktësi nëse numrat serialë të armëve të mbledhura 

do të krahasoheshin me numrat e regjistruara të tyre në librat e armatim municionit të 

depove të vitit 1997. Kjo nuk ka ndodhur, dhe nuk ka pasur një dallim të qartë midis 

burimit të mundshëm të armëve të grumbulluara, tipit të tyre, ose nëse ato mund të 

funksionojnë akoma si armë. 

Vlen të vërehet se shumat totale të grumbullimit variojnë gjerësisht në të gjithë vendin. 

Berati, Korça dhe Elbasani ishin qarqet që u grumbulluan më shumë armë.Kukësi dhe 

Tirana ishin rajonet ku procesi i grumbullimit të armëve ka qenë më i vështirë. 614 Veriu 

i Shqipërisë paraqiti një sfidë duke mbajtur në konsideratë problemet e mëdha te 

pasigurisë, izolimit dhe konceptit kulturor të mbajtjes së armëve, duke shënuar kështu 

nivelet më të larta të mbajtjes së AVL-ve që trajtohen nga ky Studim. 615 

Megjithëse shifrat e grumbullimit të armëve, sipas raportimeve, ndahen në tipet e 

armëve të grumbulluara, autorët e tij nuk e morrën dot këtë ndarje. Prandaj, ne nuk 

jemi në gjendje të listojmë numrin e armëve të grumbulluara sipas tipit të tyre, ose të 

611 8,178 sipas rregjistrimeve statistike të centralizuara. 

612 Mos përputhja e dukshme midis shumës e shifrave të grumbullimit dhe shumës e shifrave të grumbullimit në qarqe nuk i 

është spjeguar plotësisht ekipit kërkimor, por kjo mund të jetë për shkak të problemit të shkëmbimit të informacionit midis 

ekipeve të grumbullimit të nivelit qëndror dhe atyre rajonal siç spjegohet edhe diku në këtë raport. Shifrat e dhëna nga 

autoritetet shqiptare janë konsideruar si numri zyrtar i armëve të grumbulluara gjatë gjithë këtij raporti. 

613 Intervistë, zyrtar i qeverisjes vendore, 14 Maj 2005. 

614 Intervistë, zyrtar i MPR-së, 15 Prill 2005. 

615 Intervistë, zyrtar i MPR-së, 15 Prill 2005


llogarisim sasinë e secilit tip që mungon aktualisht. Ekspertë nga Ministria e Mbrojtjes 

dhe Ministria e Brendshme e informuan ekipin kërkimor se, në përgjithësi, janë 

dorëzuar shumë pak pistoleta, e cila do të thotë që kërkesa për këto lloj armësh është 

akoma shumë e lartë,qoftë për mbrojtje personale qoftë për qëllime kriminale. 616 

Pistoletat mund të mbahen të fshehura lehtësisht, dhe nuk ka pasur shumë mjete 

inkurajuese për civilët për ti bindur ata për ti dorëzuar këto lloj armësh. 617 Zyrtarë të 

Ministrisë së Mbrojtjes dhe të Ministrisë së Brendshme kanë deklaruar me një farë 

konfidencë se, shumica dërrmuese e armëve të grumbulluara janë pushkë, automatikë 

dhe pushkë automatike, të cilat kanë qenë prodhuar kryesisht në Shqipëri, në Kinë apo 

në Bashkimin Sovjetik. 

6.5 Mësime nga 

përvoja 

shqiptare 

Shqipëria ka qënë në shumë aspekte një terren prove shumë i rëndësishëm për të 

provuar e zhvilluar mënyra përqasje ndaj problemeve të mbledhjes së armëve dhe 

mësimet që mund të merren nga përvoja shqiptare janë të dobishme përtej kufijve të 

saj. Ato janë gjithashtu me një rëndësi kritike për informacionin që japin për 

zhivilliminn e politikave dhe për programimin e zgjidhjeve të problemeve që mbeten 

me mbajtjen e paligjshme të armëve nga civilet. Elementët e rekomanduar në vijim, 

pjesë e nj programi të suksesshëm për mbledhjen vullnetarisht të armëve, janë nxjerrë 

nga një analizë e projektit dhe nga vënia në jetë në Shqipëri në vitet e fundit. 

6.5.1 Vendosja e një 

baze të rregullt, të 

qarte e të 

mirëbashkërenduar 

për mbledhjen e 

armëve 

Sipas mendimit të një zyrtari për sigurinë kombëtare pranë OSBE në Shqipëri, fakti qe 

Qeveria shqiptare kishte nxjerrë një ligj për mbledhjen e armëve dhe amnistinë për ata 

që dorëzonin ato vullnetarisht ndërsa njëkohësisht mbajtja e armëve shihej edhe si një 

vepër penale krijoi probleme për vënien në jetë të vetë këtij ligji. 618 Megjithëse 

teorikisht një program për mbledhjen e armëve, një amnisti dhe një konsiderim i 

mbajtjes së armëve ne mënyre të paligjshme si vepër penale mund të veprojnë 

bashkarisht në të njëjtën kohë, u tregua se kishte shumë pak mundësi që ata që 

kapeshin me armë zjarri të parregjistruar gjatë periudhës së amnistisë do të 

dënoheshin me dënime burgimi. Ky qe mendimi i shprehur gjithashtu në një numër 

intervistash me politikanë të nivelit të lartë, drejtues të policisë, gjyqtarë, prokurorë 

dhe përfaqësues të shoqërisë civile në rajone të ndryshme të Shqipërisë. Kjo çështje u 

ngrit edhe në një grup fokusi në Shkodër, në mënyrën në vijim: 

A mendoni se këto amnisti janë të frytshme 

– Po. 

– Çudi. Një person që nuk e ka dorëzuar armën e tij përpara, nuk ka për të hequr dorë nga 

ajo edhe nëse afati i amnistisë zgjatet më shumë. 

... 

– Nuk ka asnjë kuptim që shteti të të thotë të dorëzosh armën tënde edhe nga ana tjetër ti 

të mos dënohesh – me fjalë të tjera shteti ligjeron që ti të bësh dicka të paligjshme dhe nëse 

ti nuk e dorëzon armën tënde atëherë je me vonesë – çfarë nënkupton në të vërtetë ky afat 

Gjithashtu, nëse shtyhet vazhdimisht afati njerëzit nuk do t’i dorëzojne asnjëherë armët e 

tyre. Unë nuk mendoj se është afati që i pengon njerëzit që të dorëzojne armët e tyre. 

Fokus Grupi, Tirane, Femra, gusht 2005. 

616 Intervistë, zyrtar i MPR-së, 26 Prill 2005; zyrtarë të Ministrisë së Mbrojtjes, 18 Korrik 2005. 

617 Për shëmbull, kur ekipi kërkimor mori pjesë në një ceremony të grumbullimit të armëve në Komisariatin Nr. 1 të Policisë në 

Tiranë në 26 Prill 2005, nuk kishte asnjë pistoletë midis shumës prej 80 AVAL të grumbulluara që iu dërguan Ministrisë së 

Mbrojtjes. 

618 Intervistë, zyrtar ndërkombëtar, 29 prill 2005.


6.5.2 Sigurimi i 

zbatimit të ashpër, të 

ndershëm dhe 

transparent të ligjit 

Një nga të anketuarit deklaroi se kur njerëzit të cilët kishin nënshkruar deklarata ku 

thuhej se ata nuk mbanin armë të parregjistruara dhe më vonë u ishin gjetur armë të 

tilla AVL, ata nuk i ishin nënshtruar ndonjë dënimi të ashpër për këtë. 619 Një tjetër i 

intervistuar nga Shkodra tregoi se në shumë raste, kur një person kapej nga policia me 

armë, gjithmonë pretendohej se ai po shkonte për ti dorëzuar ato armë në polici, duke 

iu shmangur kështu arrestimit dhe sigurisht edhe dënimit të rëndë në rastin kur 

cështja përfundonte deri në gjyq. 620 Një tjetër i intervistuar shkoi edhe më larg duke 

thënë se nuk ekzistonte një dëshirë e vërtetë për të dënuar njerëzit që mbajnë armë në 

mënyrë të jashtëligjshme, duke argumentuar se kjo jep mundësi për njerëzit në forcat e 

zbatimit të ligjit që të marrin si shkëmbim shpërblime për të rregjistruar një armë ‘të 

kapur’ si ‘armë e dorëzuar vullnetarisht’ 621 Edhe kur raste akuzash për mbajtje të 

paligjshme të armëve arrinin deri në fazën e gjykimit, gjyqtarët kishin shumë mundësi 

dënimi nga paralajmërim, gjobë simbolike apo pak ditë burgim deri në gjoba rreth 

njëqindmijë leke apo shtatë vjet burgim. 622 Për shembull, një zyrtar i lartë i policisë në 

Drejtorinë e Policisë në Gjirokastër deklaroi se nga tridhjetë raste të ditura arrestimesh 

për mbajtje të paligjshme të AVL, gjykatat nuk kishin dënuar asnjë dhe i kishin lënë të 

lirë të gjithë të arrestuarit. 623 

Sidoqoftë,shumë të intervistuar në këto rajone deklaruan gjithashtu se kishin dijeni 

për disa raste në të cilat ishin mbajtur parasysh dënime per armëmbajtje të paligjshme 

kur dënoheshin persona të cilët ishin gjetur fajtorë edhe për krime të tjera – psh. 

dënimi për armëmbajtje pa leje i shtohej dënimeve për vepra të tjera penale. Në 

shumicën e rasteve që arrinin në gjyq, të akuzuarit dënoheshin thjesht me gjobë apo 

me burgim jo më shumë se tre muaj. Në Shkodër, një individ i cili u kap për 

armëmbajtje pa leje për të katërtën herë dhe ishte dënuar më parë për vrasje u dënua 

vetëm me dy vjet e gjysëm burgim. Sipas një të intervistuari, dënimi ndaj tij duhet të 

kishte qënë të paktën pese vjet burgim e deri në pesëmbëdhjetë. 624 Shumica e zyrtarëve 

të policisë të intervistuar iu referuan meshirës – apo korruptimit – të gjykatave si një 

nga problemet kryesore në përpjekjen për t’i dhënë një përgjigje të fortë mbajtjes pa 

leje të AVL gjatë periudhave të amnistisë. 

Megjithëse një pjesëtar i drejtorisë për mbledhjen e armëve dhe politikat në bashkësi 

deklaroi se nuk kishte asnjë problem gjatë vënies në jetë të mbledhjes së armëve, 

amnistisë dhe ruajtjes në fuqi të ligjit që dënonte armëmbajtjen pa leje, ai gjithashtu 

deklaroi se përparësi i jepej thjeshtë mbeldhjes së armëve AVL dhe se ligji mund të 

zbatohej në mënyre “fleksibel” kur ishte puna për të mbledhur armët e parregjistruara 

– psh. ishte më mirë që të mos dënohej dikush që mbante një armë zjarri të 

parregjistruar nëse ky person nuk kishte bërë ndonjë krim tjetër. 625 Shumë zyrtarë të 

tjerë të policisë deklaruan se Shqipëria nuk ka as kapacitet në burgjet e veta për të 

kërkuar një zbatim te ashpër të ligjit mbi armëmbajtjen pa leje, duke qënë se edhe 

kështu burgjet shqiptare ishin të tejmbushura. 626 

Sipas një zyrtari për mbledhjen e armëve, në veprim brenda një force policore, 

Ministria e Drejtësise do të bëjë një rishikim të nenit 278 të Kodit Penal në të ardhmen 

e afërt. 627 Ai besonte se në lidhje me këtë krim do të futeshin në fuqi dënime nga tre 

deri në shtatë vjet burgim. Nëse kjo është rruga e drejtë për të dalë nga gjendja, kjo 

mbetet për tu parë.Një mundësi më e mirë mund të ishte gjetja dhe dhënia e dënimeve 

jo më burgim të tilla si shërbimet në bashkësi apo edhe ulja e dënimeve me burgim. Në 

të vërtetë,në vitet e fundit është krijuar përshtypja se është politikisht më e lehtë që të 

619 Intervistë, zyrtar i spitalit, 14 qershor 2005. 

620 Intervistë, zyrtar i Ministrisë së Rendit Publik, 15 qershor 2005. 

621 Intervistë, zyrtar i një organizate ndërkombëtare, 13 qershor 2005. 

622 Intervistë , zyrtar i MD, 16 Maj 2005. 

623 zyrtar i MB, 6 Gusht 2005. 

624 Intervistë, zyrtar i MRP, 16 Qershor 2005. 


626 Intervista, zyrtar i MRP, 22 Prill 2005; zyrtar i MRP, 25 Prill 2005; Lluka, 14 Qershor 2005; zyrtar i MRP, 14 Qershor 2005. Në 

një intervistë pasuese në 14 July 2005, një zyrtar i MRP deklaroi se do të ishte e pamundur që të arrestohej dhe dënohej 

çdokush që mban një armë pa leje në Shqipëri. 

627 Intervistë, zyrtar i MRP, 18 Prill 2005.


jepet një amnisti se sa të bëhen përpjekje për të arrestuar, përndjekur dhe burgosur ata 

që dyshohet se mbajnë armë pa leje në Shqipëri. Si rrjedhim, vendimi për të rritur 

dënimin për armëmbajtje pa leje do ngjante më shumë më një simbolikë boshë e 

diskutuar gjatë përpjekjeve për t’i dhënë një përgjigje të fortë problemeve që lidhen me 

armëmbajtjen pa leje se sa një përpjekje për të gjetur përgjigjen e duhur ndaj kësaj 

cështje. 

6.5.3 Ruajtja e aftësive 

dhe motivimit 

Një nga sfidat më kyçe e përmendur nga të gjithë personeli që merret me mbledhjen e 

armëve në rajone të ndryshme të intervistuar gjatë këtij anketimi është fakti që qëkur u 

shpërndanë ekipet për mbledhjen e armëve dhe amnistinë ne 2002, puna për 

mbledhjen e armëve u bë shumë më e vështirë.Që nga viti 2003, ka pasur vetëm një 

numer shumë të vogël njerëzish me detyrë të posacme mbledhjen e armëve. Mbledhja 

e armëve është futur tashmë si një pjesë e detyrave të përgjithshme të oficerëve të 

policisë. 628 Mendohet se kjo ka qëne një nga arsyet kryesore në rënien e numrit të 

armëve të mbledhura gjatë amnistisë së viteve 2003–2005 dhe gjatë periudhës së 

mbledhjes së armëve megjithëse kjo nuk është një pikëpamje domosdoshmërisht e të 

gjithëve. 

Ende ka një numër problemesh dhe sfidash me të cilat përballen ata që janë të 

interesuar në mbledhjen e armëve – qofshin këta persona të ngarkuar në mënyrë të 

posacme qofshin forca të policisë.Këto përfshijnë: 

■ Sigurinë e atyre që mbledhin armët dhe të vetë policisë kur këta veprojnë të vetëm atje 

ku autorititeti i tyre nuk respektohet apo ku ata janë në shënjestrën e mundshme të 

sulmeve; 

■ Mungesën e armëve dhe pajisjeve të tjera për vetëmbrojtje, të tilla si automjete dhe 

gjurmues metalesh; 629 

■ Rrezikun e municioneve dhe eksploziveve të paqëndrueshëm; 

■ Vështirësinë e gjetjes së armëve të fshehura përballe metodave gjithnjë e më të 

sofistikuara të fshehjes; 630 

■ Apatinë dhe normalizimin e pronësisë së armëve. 631 

Ndërsa disa policë janë optimistë se nëse bëhet një amnisti tjetër, disa nga njerëzit që 

mbajnë armë të fshehura do t’i dorëzojnë ato vullnetarisht, 632 shumë nga ata që janë 

ngarkuar me detyrën e bashkërendimit të mbledhjes së armëe nga policia raportojnë 

se ka një dozë të madhe “lodhje të mbledhjes së armëve” nga “oficerët e policisë”. 633 

Nëse amnistia do të vazhdonte, ka gjithashtu shumë që thonë se vetë shoqëria 

shqiptare është e lodhur nga mbledhja e armëve dhe është gjërësisht indiferente ndaj 

fushatave të ndërgjegjësimit dhe thirrjeve për dorëzimin vullnetar të armëve. 634 Sipas 

të intervistuarve në strukturat e policisë në Gjirokastër, nuk ka pasur ndonjë rritje për 

t’u vënë re në numrin e AVL-ve të dorëzuara në kohën para datës 31 maj 2005 që ishte 

afati për dorëzimin vullnetar sipas amnistisë (sic kishte pasur me afatin e amnistisë se 

vitit 2002). 635 KJo sepse publiku tashmë e dinte se mund t’i mbante armët pa hasur 

shumë probleme duke ditur se askush nuk do te dënohej seriozisht edhe nëse 

autoritetet do t’i kapnin për armëmbajtje pa leje. 

628 Intervistë, zyrtar i MRP, 15 Prill 2005. Per shembull, Shkodra kishte 10 kolektore armesh perpara 2002, dhe vetem nje gjate 

amnestise 2003–5 (Interviste, zyrtar i MRP, 14 Qershor 2005). Ne Fier, kishte 12 kolektore armesh ndare ne qytetet e Fierit, 

Lushnjes dhe Mallakastres, qe u reduktua ne nje te tere per te gjithe qarkun e Fierit (Interviste, zyrtar i MRP, 13 Maj 2005). 

629 Op cit PNUD, pp. 33–4. 

630 Interviste, zyrtar i MRP, 15 Prill 2005. 

631 Nje gjetje e studimit baze te PNUD mbi grumbullimin e AVL drejtuar ne Shkurt 2004: Interviste, zyrtar nderkombetar, 12 Prill 

2005. 

632 Interviste, zyrtar i MRP, 25 Prill 2005. 

633 Op cit South Eastern Europe AVL Monitor 2005, p. 26. 

634 Intervistë, zyrtar i qeverisë lokale, 14 Maj 2005. 

635 Intervistë, Alimema, 6 August 2005; zyrtar i MRP, 6 Gusht 2005.


6.5.4 Fitimi i besimit 

tek mbledhja dhe 

mbledhësit e armëve 

Mbledhja e armëve ishte tradicionalisht e pasuksesshme në zonat urbane me 

përjashtim të pjesshëm për Shkodrën. 636 Në zonat ku siguria publike është e larte dhe 

niveli i mungesës së sigurisë fizike është i ulet, është argumentuar se nuk dorëzohen 

armët për shkak të ‘mendësisë’ së qytetarëve shqiptarë. Vecanërisht, u përmend në një 

numër rastesh se ndërsa vazhdon mungesa e besimit në autoritetet dhe zyrtarët e 

shtetit, armët nuk do të dorëzohen. 637 Niveli i ulët i besimit që gëzojne organet 

shtetërore sipas anketimeve të opinionit, vecanërisht organet e zbatimit të ligjit dhe ato 

të drejtësisë, tregon se ka ende një rrugë të gjatë për të bërë. 638 Ndoshta është pra me 

vlerë të vihet në dyshim aftësia e oficerëve të mëparshëm ushtarake dhe atyre të 

policisë për të mbledhur armët nga publiku i gjërë në vijim të ngjarjeve të vitit 1997. 

Gjendja mund të jetë drejt përmirësimit, por të intervistuarit shprehin akoma 

skepticizëm në lidhje me efikasitetin e organeve shtetërore. 

Pjesëtaret e fokus grupit u prirën të theksojnë se ndersa ligji nuk duket se po zbatohet 

dhe as nuk po përdoren faktorë të tjerë ndihmës shteti do të shihet se nuk po 

funksionon dhe qytetarë të zakonshëm do ta kenë më të lehtë për “të dalë në rrugë me 

armë për të terrorizuar njerëzit, edhe pa ndonjë arsye të vecantë. Kjo është rrjedhoje e 

dobësisë së shtetit dhe e mungesës së ligjit dhe rregullit”. Shkëmbimi i mendimeve 

vazhdoi me një të intervistuar tjetër që deklaroi se: 

Ju mund të thoni se njerëzit janë të armatosur edhe në SHBA, ata të gjithë kanë leje për të 

mbajtur armë, por ama autoritetet shtetërore janë të pushtetshme dhe ligji atje vihet në 

zbatim. Më këtë nënkuptoj se fakti që njerëzit ketu kanë armë nuk është i vetmi problem. 

Shteti është problemi. Kështu, mbajtja e një armë pa leje është rrjedhoje e një shteti që nuk 

funksionon sic duhet. 


Akoma sipas komisionit të opinoneve mbi të dhënat e mbledhura për këtë raport, 67.9 

përqind e të pyeturve deklaruan se ata besonin se agjënsitë shtetërore ishin vendosur 

më së miri për të inkurajuar njerëzit të dorëzonin vullnetarisht armët e mbajtura pa 

leje. Vetëm 12.8 për qind e të pyeturve selektuan udhëheqësit komunitare dhe 9.1 

përqind e dhanë votën për përzgjedhjen e seleksionimin e organizatave 

ndërkombëtare. Renditja e ulët për organizatat ndërkombëtare mund të shihej me 

çudi krahasuar me vlerësimin më të lartë dhënë organizatave ndërkombëtare në 

sondazhe opinioni dhe me ndërhyrjet e PNUD në çështjen e grumbullimit të 

AVL-ve. 639 

6.5.5 Një përqasje 

ndryshe 

Sigurisht që jo të gjitha pjesët e shoqërisë shqiptare, dhe as pjesë të veçanta të 

Shqipërisë nuk kanë nivele të njëjta social-ekonomike dhe nivele të njëjta të sigurisë 

publike. Në këtë mënyrë,të intervistuarit në Kukës dhe Shkodër thonë që pavarëshit 

nga fakti se numri i të shtënave dhe i vrasjeve si rezultat i hakmarrjeve dhe i konflikteve 

të dhunshme për çështje pronësie është ulur kohët e fundit, njerëzit në zonat rurale të 

këtyre rajoneve kanë frikë se numri i konflikteve mund të rritet prapë, dhe vazhdojnë 

të mbajnë një armë për të mbrojtur veten dhe familjet. 640 Si rezultat, kur bëhet fjalë për 

mbledhjen e armëve, qëndrimin ndaj shtetit dhe qëndrimin për zotërimin e armëve 

është gabim që të gjithë shqiptarët të trajtohen në mënyrë të njëjtë. Si rezultat, një 

tjetër sfidë për programet e mbledhjes së armëve në Shqipëri ka qënë kapërcimi i 

ndryshimeve rajonale. 


637 Intervistë, Domi, 28 Prill 2005; zyrtar i MRP, 14 Maj 2005. 

638 Per shembull, sipas nje sondazhi opnionesh ne Maj 2005, 43 per qind e te pyeturve shprehen besim tek policia, ndersa 

institucionet shteterore te rradhitura me poshte ishin prokurorira dhe gjykata me 29 per qind dhe 25.7 per qind e te pyeturve 

shprehen besim ne keto institucione respektivihst. Burimi: op cit Zgjedhjet 2005 Opnionet Publike, 1 Qershor 2005, p. 20. 

See also: Kenney D J, Public Perceptions of the Police in Albania: Nationëide Surveys of Residents and Police (City University 

of Neë York and PNUD SSSR, 2004). 

639 Organizatat ndërkombëtare shënuan shkallën e besimit më të lartë në Maj 2005 nga opinionet e marra nga Gallup 

International dhe Mjaft. BE u rendit si e besueshme me 65 përqind të të pyeturve, OTAV me 64.5 përqind dhe OSBE me 57.1 

për qind. KB nuk ishin në listë. Burimi: op cit Elections 2005 Public Opinion Polls, 1 Qershor 2005, f. 20. 

640 Intervista, zyrtarë të pushtetit vendor, 28 prill 2005; përfqësues të OJF-ve, 27 prill 2005; zyrtarë ministrie, 27 prill 2005; 

zyrtarë të MOPO-së, 14 qershor 2005; zyrtarë të MoJ-së, 15 maj 2005.


6.5.6 Stimujt e bazuar 

ose përqasjet e 

detyruara 

Pjesa më e madhe e të intervistuarve kanë theksuar se amnistia, dorëzimi vullnetar dhe 

mbledhja e armëve nuk janë të mjaftueshme për t’i bërë njerëzit që të dorëzojnë armët 

e paregjistruara në polici ose tek organet e pushtetit vendor. Marrja e masave, ose 

dhënia e stimujve, ose një kombinim i këtyre dy elementëve do të çojë në kthimin e 

pjesës më të madhe të armëve – thonë të intervistuarit. Kështu, disa zyrtarë policie 

deklaruan që duhet ushtruar presion mbi njerëzit në mënyrë që ata të kthejnë armët, 

dhe atyre duhet t’u bëhet e qartë se mbajtja e armëve të zjarrit pa leje do të çojë në 

dënime të rënda. Disa besojnë se arrestimet dhe burgosja e atyre të cilët nuk i kanë 

kthyer armët në mënyrë vullnetare duhet të ishte bërë gjatë periudhës së amnistisë. 641 

Sigurisht, ashtu siç e kemi parë dhe më lart, për të realizuar këtë gjë nevojitet vullnet 

politik dhe një zbatim korrekt i përcaktimeve ligjore. Gjithsesi, zbatimi korrekt i ligjit 

është një ndër çështjet e ngritura nga shumë të intervistuar, ndërkohë që disa zyrtarë 

policie kanë ngritur shqetësime programatike të lidhura me këtë çështje. 

Sigurisht që kërcënimi me burgut ose venia e gjobave do të ishin masa të mjaftueshme 

për disa shqiptarë. Si rezultat, është diskutuar se normalisht armët do të dorëzoheshin 

vetëm në rast se për këtë akt do të përcaktoheshin shpërblime ose stimuj. 642 Armët e 

grabitura mund të mos u kenë kushtuar në kosto grabitësve, por ata e dinin se armët 

kanë një vlerë, dhe sigurisht nuk duket si i kanë konsideruar ato si “pronë shtetërore”. 

Ashtu siç do të diskutohet në më shumë detaje më poshtë, mungesa e stimujve 

individualë nuk i ka penguar mijëra shqiptarë nga dorëzimi vullnetar i armëve të 

parregjistruara. Përsëri, në mjaft raste këto armë u dorëzuan pasi do të merrej një 

shpërblim i përbashkët për të gjithë komunitetin, i financuar nga projektet e PNUD-it. 

Ashtu siç është deklaruar nga një i intervistuar, programi i amnistisë dhe i mbledhjes 

së armëve do të realizohen në të vërtetë nëse shqiptarëve u jepet diçka në shkëmbim të 

dorëzimit të armëve. 643 

Në sondazhin e bërë në pranverë të 2005-ës nga ISO për këtë raport, pjesëmarrësve iu 

kërkua që të përzgjidhnin tre faktorët kryesorë që ata besonin që do t’i bënin njerëzit 

në komunitetin e tyre më të gatshëm për të dorëzuar armët e mbajtuar pa leje. 

Rezultatet mund t’i shikoni në tabelën e dhënë më poshtë: 

Cilat janë tri gjërat që do t’i bënin njerëzit që të dorëzonin armët e tyre pa leje 

60 

50 

40 

30 

20 

10 

0 

Më shumë siguri dhe stabilitet 53% 

Një amnesti e përgjithshme pa gjoba ose 

stimuj 45.1% 

Programe edukimi për të ndryshuar 

sjelljen ndaj armëve 35.9% 

Një llotari stimuluese 3.4% 

Mungesa e konfliktit politik 

32.3% 

Projekte zhvillimi për komunitetet që dorëzojnë 

vullnetarisht dhe masivisht armë 17.8% 

Një policim më shumë efektiv 16.8% 

Kërkesa nga një drejtues i respektuar 

i komunitetit 15.7% 

Gjoba të ashpra ligjore për 

armëmbajtje pa leje 15.1% 

Përmirësimi i situatës 

ekonomike 10.9% 

Fakti se jo më shumë se gjysma e të intervistuarve besojnë që nivelet e sigurisë dhe të 

stabilitetit duhet të rriten përpara se njerëzit të bëhen të ndërgjegjshëm për dorëzimin 

e armëve të paligjshme vullnetarisht e përforëcon më shumë idenë e dhënë në 

sugjerimet se suksesi i përpjekjeve për grumbullimin e armëve varet në më shumë 

elementë, dhe jo vetëm në strukturën e përcaktuar dhe në stimujt ose gjobat për të 

641 Intervista, zyrtar i MRP-së, 14 maj 2005; zyrtarë të MOPO-së, 13 maj 2005; zyrtarë të MOPO-së, 6 gusht 2005. 

642 Intervista, zyrtarë të pushtetit vendor, 12 maj 2005; zyrtar i MRP-së, 27 prill 2005; zyrtar i MOD-së, 13 qershor 2005; zyrtar i 

qeverisë vendore, 13 maj 2005. 

643 Intervista, zyrtar i organizatës ndërkombëtare, 13 qershor 2005.


dorëzuar ose për të mbajtur armët e parregjistruara. Ia vlen gjithashtu që të theksohet 

se pavarësisht nga elementi i dytë më i rëndësishëm i dhënë në tabelën e mësipërme, 

niveli i mbështetjes për këtë opsion ndryshonte shumë ndërmjet grupeve të ndryshme 

në Shqipëri. Për shembull, ndërkohë që 79% e të intervistuarve në pjesën qëndrore të 

Shqipërisë besonin që një amnisti e përgjithshme përbënte një faktor domethënës për 

inkurajimin e dorëzimit të vullnetshëm të armëve të paligjshme, vetëm 49% e të 

intervistuarve në jug, 22% në veri dhe 19% në qëndër mendonin se ky opsion do të ketë 

ndikim të madh. Vetëm 29 përqind e të intervistuarve në moshën 18–30 vjeç e zgjodhën 

këtë pikë,ndërkohë që të intervistuarit që i përkasin moshës nga 31–40 vjeç që 

zgjodhën këtë opsion janë në masën prej 46%. Nuk vihen re ndryshime të mëdha 

rajonale ndërmjet atyre që mbështetën idenë që projektet e zhvillimit të komunitetit 

do të shërbejnë si stimuj për të dorëzuar armët. 

Megjithëse opinionet e ekspertëve të dhëna më lart sugjerojnë se njerëzit do të jenë të 

gatshëm që të dorëzojnë në mënyrë vullnetare armët e mbajtura jo ligjërisht pa marrë 

stimuj, 69.4% e të intervistuarve në sondazhin e ISO deklaruan se kjo është mënyra që 

u sugjerojnë shokëve të tyre që të ndjekin për armët pa leje. Përqindja e të 

intervistuarve që përzgjodhën këtë opsion ra nga 80.5% në Tiranë në 69% në jug. 

Gjithsesi, ashtu siç tregon dhe tabela, më tepër se 20% e të intervistuarve i thonë miqve 

të tyre që ta mbajnë armën ose ta shesin atë për përfitime personale, ndërkohë që 6% e 

të pyeturve në veri u thonë miqve të tyre që ta mbajnë armën pasi mund të ndodhë që 

ajo t’u nevojitet. Mund të mendohet se numri i personave që u thonë miqve/shokëve të 

tyre që t’i mbajnë ose t’i shesin armët pa leje mund të jetë dhe më i lartë nëse invididët 

do të vendosen përpara një situatë të tillë reale, dhe jo të pyeten në mënyrë hipotetike. 

Çfarë do t’i këshillonit një miku të bënte me një AVL pa leje 

Ta mbante në rast nevoje 4.1% 


Ta mbajë për ta shitur më vonë 2.7% 

(Të përpiqet që) ta regjistrojë 3.2% 

Nuk e di 4.4% 


Ta shiste 14.2% 

Ta dorëzonte 

vullnetarisht 

armën në polici 

69.4% 

Sigurisht që do të ketë dhe nga ata që nuk do të binden që të ndahen nga armët e 

paligjshme që mbajnë, edhe në rast se do të ofrohet më shumë stabilitet, llotari, 

programe për rritjen e ndërgjegjësimit, programe edukative, programe zhvillimi ose 

vizita të policëve. Ndërkohë që të intervistuarit në këtë grup fusin kriminelët, qytetarët 

e zakonshëm nuk mund të përjashtohet plotësisht prej tij. Për shëmbull, në këtë grup 

mund të futet dikush për të ciklin një armë konsiderohet si e nevojshme për të 

mbrojtur veten ose familjen, ose kur mbajtja e një arme eshte pjesë e zakonit të zonës 

ku jeton ky person. Këto persona do të bënin çmos për t’u siguruar se armët e tyre nuk 

do të zbulohen, ndërkohë që dhe mbledhësit e armëve e dinë që njerëzit nuk i fshehin 

më armët nën krevate, por gjejnë vende më të vështira për t’u zbuluar. 644 

644 Intervistë, zyrtar i MPR-së, 14 qershor 2005.

7 

Mundësi për të 

ardhmen 

BE-ja e mirëpret përfundimin e procesit zgjedhor në Shqipëri, i cili çon në transferimin e 

parë të paqshëm të pushtetit që prej rrëzimit të komunizmit. Bashkimi Evropian uron 

Qeverinë e Kryeministrit Berisha për miratimin nga Parlamenti. Ai i bën thirrje Parlamentit 

të ri dhe Qeverisë së re që të shkojnë përpara drejt integrimit në BE duke filluar pa 

u vonuar punën me një angazhim serioz dhe mbi një axhendë të qartë dhe të fortë reformash. 

645 

Raporti i këtij Studimi është një element i rëndësishëm i një procesi më të gjatë e më 

kompleks, qëllimi i të cilit është që të ndihmojë Qeverinë e Shqipërisë të identifikojë 

problemet e lidhura me përhapjen dhe keqpërdorimin e armëve e vogla e të lehta dhe 

të zbulojë lidhjet e tyre me fusha më të gjëra shqetësuese, ku përfshihen siguria e 

komunitetit, zhvillimi i qëndrueshëm dhe rritja e aksesit për vendimmarrje dhe 

drejtësi për popullsinë civile. Parashikohet që ky raport të funksionojë si një udhëzues 

i rëndësishëm për zhvillimiun e strategjive dhe të veprimeve që do të zbatohen nga 

Qeveria e Shqipërisë – me shoqërinë civile dhe me partnerët ndërkombëtarë – për të 

trajtuar këto probleme. Gjithsesi, ai nuk kërkon që të nxjerrë rekomandime specifike 

për ndryshim. Ato janë pjesë e një dokumenti të veçantë, i cili jep fushat në të cilat 

rekomandohet që Qeveria të ndërmarrë veprime dhe të sugjerojë hapa specifikë të cilët 

mund të përbëjnë kuadrin fillestar për ndryshim. Ky dokument i dytë, megjithëse nuk 

përfaqëson politikën zyrtare të Qeverisë Shqiptare, është zhvilluar në konsultim me 

ministritë kryesorë në Shqipëri, duke përfshirë Ministrinë e Mbrojtjes dhe Ministrinë 

e Punëve të Jashtme. 

Përveç rekomandimeve shumë specifike që përfshihen në dokument, ka disa fusha prioritare 

që duhen ndryshuar. Këto ndryshime mund të merren nga eksperienca të 

shteteve të tjera të cilat kanë kaluar në procese të ngjashme. Këto fusha prioritare japin 

bazat e një përqasje efektive për të trajtuar ndikimet negative të zgjerimit dhe të 

keqpërdorimit të armëve në Shqipëri. 

Vendosja e shtetit të së drejtës. Pavarësisht nga vendimi i qeverisë, është e 

domosdoshme që ndryshimet të kodifikohen në legjislacion dhe në rregulloret/ 

rregullat shoqësuese. Vendimet mbi disa çështje të rëndësishme ku përfshihet dhe ulja 

e numrit të armëve të vogla dhe të lehta të paligjshme në qarkullim, rregullimi i 

dispozitave private të sigurisë, rregullimi i eksportit të armëve dhe institucionalizimi i 

bashkëpunimit ndërministror, etj duhet të konsiderohen si pjesë e shtetit të së drejtës. 

Do të duket se dështimi për të ofruar një bazë të fortë ligjore për veprime në të 

645 “Deklarata e Kryesisë në emër të Bashkimit Evropian në lidhje me formimin e qeverisë së re të Shqipërisë”, 12060/2/05 REV 2 

(Presse 227), Bruksel, 15 Shtator, 2005, < http://europa.eu.int>


ardhmen do të çojë në ngatërresa dhe kontestim mbi legjitimitetin dhe qëllimin e tij. 

Rritja e bashkërendimit dhe bashkëpunimit ndërmjet dhe brenda 

departamenteve të ndryshme qeveritare. Kontrolli efektiv i armëve të vogla dhe 

të lehta është një ushtrim shumëdimensional dhe i komplikuar, i cili kërkon 

bashkëpunim dhe bashkërendim nga partnerë të ndryshëm. Në të shkuarën, 

përpjekjet për të trajtuar probleme të veçanta në Shqipëri nuk kanë vuajtur nga 

mungesa e përpjekjeve ose e angazhimit, por nga një bashkëpunim dhe bashkërendim 

i dobët. Themelimi i një strukture kombëtare bashkërendimi për të udhëzuar 

zhvillimin dhe zbatimin e strategjive për të trajtuar sfidat e armëve të vogla dhe të lehta 

është një hap i rëndësishëm për përpjekjet e çdo shteti. Bashkërendimi dhe 

bashkëpunimi nuk nënkuptojnë që të gjithë aktorët duhet të angazhohen në të gjitha 

nivelet ne të gjitha aktivitetet. Udhëheqja (lidershipi) është e domosdoshme për 

veprime efektive të koordinuara, ashtu siç është e rëndësishme që disa aktorë të bëjnë 

mënjanë në mënyrë që të tjerët të marrin drejtimin kur funksioni i tyre dëshmon se ata 

janë më të mirë për punën. 

Zhvillimi i një strategjie të përgjithshme kombëtare për kontrollin e armëve 

të vogla dhe të lehta. Kontrolli i armëve të vogla dhe të lehta kërkon të merren masa 

mbi shumë çështje dhe në disa nivele. Marrja me një aspekt të problemit në fakt mund 

të çojë në përkeqësimin e ndikimit negativ të aspekteve të tjera. Trajtimi i të gjithë 

elementëve të armëve vogla dhe të lehta në një mënyrë të kuptueshme është një proces 

i domosdoshëm për një zbatim të suksesshëm të projekteve dhe të programeve 

specifike. Gjatë hartimit të një strategjie kombëtare për kontrollin e armëve të vogla 

dhe të lehta duhet të përfshihen të gjithë ata aktorë që janë të lidhur më këtë çështje. 

Me vendet me një këndvështrim të zhvilluar mbi kontrollin e armëve të vogla dhe të 

lehta aktorët e përfshirë më shpesh janë:përfqësues nga policia, doganat, ushtria, 

punët e jashtme, liçensimi , transferimi i leçensave, shëndetësia, arsimi, qeveria 

vendore, turizmi, ekonomia, planifikimi i fatkeqësive, zyra e kryeministrit, shoqëria 

civile dhe popullsia qytetare. 

Trajtimi i armëve të vogla dhe të lehta si pjesë e një programi më të gjerë. 

Situata me armët e vogla dhe të lehta nuk do të stabilizohet asnjëherë në mënyrë të 

plotë për aq kohë sa të mos trajtohet dhe çështja e korrupsionit, trajtimi i çështjeve më 

të nxehta shoqërore, ku përfshihet zgjidhja e problemeve të mosmarrëveshjeve me 

pronën dhe zgjidhja e tensioneve të lidhura me varfërinë, papunësinë, infrastrukturën 

e varfër, pagat e ulëta të nënpunësve të qeverisë dhe mungesën e besimit në 

institucionet e policisë dhe institucionet shtetërore. Përveç hartimit të planeve 

specifike për trajtimin e armëve të vogla dhe të lehta, është gjithashtu e rëndësishme që 

kontrolli i armëve të vogla dhe të lehta të bëhet pjesë e një reforme më të gjerë, e uljes 

së varfërisë dhe e strategjive të zhvillimit. 

Inkurajimi i një koordimi më efektiv donatorësh. Trajtimi i sfidave të Shqipërisë 

të lidhura me armët e vogla dhe të lehta është një proces bashkëpunues, i cili sigurisht 

duhet të kryesohet nga Qeveria. Gjithsesi, në mënyrë që ky proces të jetë funksional, 

është e rëndësishme që Qeveria të marrë mbështetjen e duhur nga partnerët 

ndërkombëtarë. Hartimi i një strategjie kontrolli të koordinuar për armët e vogla dhe 

të lehta nga qeveria dhe zbatimi i saj do të dëshmojë qëllimin e mbështetëssve të 

mundshëm dhe do t’i ndihmojë ata në ofrimin e një mbështetje të koordinuar dhe 

efektive. 

Dëshmimi i dëshirës politike për të trajtuar problemet e armëve të lehta dhe 

të vogla dhe problemet e sigurisë. Një politikë mohimi për ekzistencën e 

problemeve ose heqja e përparësisë për veprimet për t’i trajtuar ato nuk do ta largojë 

këto probleme. Kjo sjellje nuk do të bindë BE-në dhe partnerë të tjerë të mundshëm që 

nuk ka më problem. Eksperienca e shteteve të tjera të cilat janë bërë pjesë e BE-së tani 

vonë ose që do të integrohen në një të ardhme të afërt është e qartë – identifikimi dhe 

trajtimi i sfidave për kontrollin e armëve në mënyrë publike përbëjnë shenja pozitive 

se Qeveria mund të jetë anëtare serioze dhe e përkushtuar për familjen Evropiane.

SHTOJCA 1: Tabela e transferimeve të AVL-ve, e përgatitur në bazë të 

dokumentacionit nga transferimet 646 E MEICO-S 

Data Lloji i Destinacioni Përdorimi Përdoruesi Lloji i armës së vogël dhe të lehtë Kostoja (US$) Masa 

Transaksioneve i deklaruar përfundimtar përfundimtar 

i deklaruar i deklaruar 

05 Shtator s Eksport Sllovenia – – Granada 120 mm 800,000 10,000 njësi 

1992 Grenada 82 mm 60,000 1,000 njësi 

Municion 7.62 mm 450,000 5 milion 

02 Dhjetor Eksport Sllovenia – – T.N.T 298,000 400 T 

1992 K.A – 47 5,200 40 T 

Municion 7.62 mm 6,300 70,000 T 

16 dhjetor Eksport Maqedonia – – N/A 35,000 US$ 7,000,000 

1992 

25 Maj 1993 Eksport Kanada/SHBA – – Armë dhe municione – N/A 360,000 – 

25 Maj 1993 Eksport Kanada/SHBA – – Armë dhe municione – N/A 643,356.78 – 

22 Shtator Eksport Digna, Swakin – – Gjerdanë me fishekë 2.7 mm 800,000 1,000,000 njësi 

1993 (blerës RBJ7 40 mm 110,000 1,000 njësi 

ndonezian) Gjerdanë me fishekë 7.72 mm 2,790,170 37,000,000 njësi 

22 Shtator Eksport SHBA – – Armë ruse SKS 13,200 600 njësi 

1993 

12 Tetor 1994 Eksport Sudani – – Armë automatike AK-47 425,000 5,000 njësi 

Municion 7.62x39 1,100,000 20,000,000 njësi 

Baza RBG-7 210,000 300 njësi 

Fishekë-arka RBG-7 40mm 300,000 5,000 njësi 

Granada mbrojtëse 60,000 20,000 njësi 

Granada ofensive 60,000 20,000 njësi 

TNT 12,000 10 T 

04 Nëntor Eksport N/A (Blerës – – Armë ruse SKS *1728 24 njësi 

1994 amerikan) Armë ruse *1587 23 njësi 

Armë kineze 30 I njësi 

04 Janar 1995 Eksport Turqi – – Municion7.62mm 136,000 2,000,000 njësi 

02 Shkurt Eksport Dubai – – Municion 7.62x39 65,000 1,000,000 njësi 

1995 

15 Shkurt Eksport Azerbaixhan – – Municion 7.62x39 1,800,000 40,000,000 njësi 

1995 

30 Qershor Eksport Turqi – – Municion 7.62x39 630,000 10,000,000 njësi 

1995 Municion 7.92x54 204,000 3,000,000 njësi 

Municion 7.92 120,000 2,000,000 njësi 

Granada dore 360,000 80,000 njësi 

30 Qershor Eksport Turqi – – Barut I zi 85,400 7 T 

1995 Municion 140,000 2,000,000 njësi 

Municion 7.92mm 140,000 2,000,000 njësi 

Heksogjen 5,200 1 T 

Heksanol 4,200 1 T 

Fishekë 7.62mm 74 10,000 njësi 

Fishekë 12.7mm 400 20,000 njësi 

26 Qershor Eksport Afganistan – – Municion 6.72x39mm 325,000 5,000,000 njësi 

1995 Kuti fishekësh për murtaje 120mm 350,000 5,000 njësi 

Municion 14.5mm 150,000 150,000 njësi 

Municion RPG-7 20,000 500 njësi 

15 Prill 2000 Eksport Tirana, – – Mitralozë gjermanë 9mm MP 40 5,600 80 njësi 

Shqipëri Mitralozë 7.622 mm MG 34 17,500 100 njësi 

Mitralozë austriakë 8 mm 255 1 njësi 

16 Gusht Eksport Kosova – – Tel me gjemba 48 120 njësi 

2000 Fishekë KD8 29 96 njësi 

Kordë detonuese 28,336 30,800 njësi 

Kapsollë elektrike 432 850 njësi 

Amonit Ø 60mm 45,144 6.5 T 

Materiale eksplozive plastikë D3 204,000 12 T 

646 Përmbledhje e informacionit të raportit të MEICO-s mbi të gjitha transferimet e armëve zyrtare shqiptare në periudhën 1992–2004. Ky raport është një përmbledhje e 

kontakteve komerciale të përpunuara nga MEICO gjatë kësaj periudhe. Në rastet më të shumta nuk janë të gatshme bashkëpunimet e pavaruara mbi çështje specifike, 

si mbi destinacionin e deklaruar ose përdorimin përfundimtar.

133 

Data Lloji i Destinacioni Përdorimi Përdoruesi Lloji i armës së vogël dhe të lehtë Kostoja (US$) Masa 

Transaksioneve i deklaruar përfundimtar përfundimtar 

i deklaruar i deklaruar 

18 Gusht Eksport SHBA ose – – Të specifikuara në Shtojcën A N/A 1,707,100 – 

2000 Kanada 

18 Shkurt Eksport Gjermani – Kompania Armë gjermane, armë të ndryshme 48,505 – 

2001 Sauer për ruse Shpata për ceremoni 

Importin- Armë automatike austriake 

Eksportin Armë automatike dhe gjysmë- 

Ushtarak automatike 

15 Kirrik 2002 Eksport Gjermani Do të Kompania Automatikë, armë gjysmë-automatike 53,300 

ç’aktivi- Sauer për austriake 8mm 

zohen Importin- Armë gjysëmautomatike gjermane 

Eksportin 9mm 

Ushtarak 

10 Gusht Eksport SHBA – – Municion italian 6.5mm 3,630 242,000 njësi 

2002 Municion anglez 7.7mm 11,060 550,000 njësi 

Municion gjerman 7.92mm 33,380 1,669,000 njësi 

Municion shqiptar 7.62x54mm 150,000 5,000,000 njësi 

11Tetor 2002 Eksport – – – Të specifikuara në Shtojcën 1 N/A 440,200 – 

03 Prill 2003 Import Shqipëri – – Municion 7.62x54Rmm 420,000 2,000,000 njësi 

03 Prill 2003 Eksport Izrael – Verona Municion 7.62x39mm 168,000 3,000,000 njësi 

Commodities Municion 9x19mm 60,000 1,000,000 njësi 

shpk Izrael Predha murtaje 82mm – 8 njësi 

Qershor 2003 Eksport Knoxville, – – Armë gjysmë-automatike sportive 647.6 1 njësi 

SHBA 

20 Gusht Eksport Mbretëria – “Sherbimet Gjerdanë fishekësh 7.62x54mm 

2003 e Bashkuar e mbrojtjes (Prodhimi shqiptar i ’70–’80) 75,000 3,000,000 njësi 

perandorake” Gjerdan me fishekë 7.62x54mm 

sh.p.k. (Prodhim rus 1950–60) 60,000 3,000,000 njësi 

Gjerdanë me fishekë 7.71x56mm 

(Prodhim SHBA-Britanik) 14,000 553,000 njësi 

Armë automatike 7.62x54mm 

(me të gjitha pjesët e tjera) 14,000 200 njësi 

Armë anti-tank 14.5mm 

(Një fishek) 5,000 100 njësi 

Armë anti-tank 14.5mm 

(me 5 gjerdanë me fishekë) 500 10 njësi 

Gjerdan fishekësh 14.5x54mm 

(prodhim gjerman dhe çek) 6,000 300,000 njësi 

17 Maj 2004 Eksport Gjermani – Sauer Armë gjermane 7.92mm 

Military, (lloje të ndryshme në gjendje të keqe) 2,000 100 njësi 

Gjermani Mitralozë 

(lloje të ndryshme në gjendje të keqe) 56,000 70 njësi 

Armë gjysëm-automatike 7.92x57mm 

Modeli MG 34 (në kushte të këqija) 6,000 120 njësi 

Armë gjysëm-automatike 8mm 

Shvarsloser (në kushte të këqija) 5,000 100 njësi 

Armë gjysëm-automatike 7.62mm 

MAXIM 34 (në kushte normale) 7,000 100 njësi 

Armë automatike 7.62mm PPSH-41 

(në kushte normale) 6,750 150 njësi 

Armë gjysëm-automatike 

(Në kushte të këqija) 24,500 350 njësi

SHTOJCA 2: Bibliografia 

Libra dhe raporte 

Alvazzi del Frate A, Van Kesteren, J N, Viktimizimi Kriminal në Evropën Urbane. Gjetjet kryesore të 

Sondazhit mbi Viktimat e Krimit Ndërkombëtar (UNICRI, 2004), 

Amnesty International, Shattered Lives: Rasti për Kontroll të Ashpër Ndërkombëtar mbi Armët 

(The Case for Tough International Arms Control (2005). 

Alexandrova-Arbatova N,‘Sigurimi Evropian dhe terrorizmi ndërkombëtar: lidhja me 

Ballkanin’– Gazeta e Studimeve Evropiane për Evropën Juglindore dhe Detin e Zi. 

(‘European security and international terrorism: the Balkan connection’, Journal of 

Southeast European and Black Sea Studies, 4(3), 2004,pp.361–378). 

Tregëtimi Tranzit i Armëve në Rajonin e Detit Balltik (Saferworld, 2003); (Transit Trade in the 

Baltic Sea Region. 

Athanassopoulou E,“Luftimi i Krimit të Organizuar më Evropën Juglindore’ artikull i veçantë i 

Gazetës për Studime mbi Evropën Juglindore dhe Detin e Zi’ 4(2), 2004 (‘Fighting organised 

crime in southeast Europe’, special issue of Journal of Southeast European and Black Sea 

Studies). 

Bahaja Z,‘Ushtria civile dhe bashkëpunimi ndërmjet agjencive në sektorin e sigurimit në 

Shqipëri”,në Reformën e Sektorit të Sigurimit; A funksionon ky bashkëpunim Probleme të 

ushtrisë civile dhe bashkëpunimit ndërmjet agjencive në sektorin e sigurimit, Philipp H. 

Fluri & Velizar Shalamanov (eds), (DCAF / George C. Marshall Association, Bulgaria), 2003. 

(Civil-military and inter-agency co-operation in the security sector of Albania’, in Security 

Sector Reform, Does it Work Problems of Civil-Military and Inter-agency Co-operation in the 

Security Sector). 

Bailey R,‘ Tym pa zjarr Shqipëria, SOE-ja dhe “Teoria Konspiratore” Komuniste”, Scwander- 

Sievers dhe Fischer, Identitetet shqiptare: Miti dhe Historia, (Hurst, 2002), fq. 143–53;(‘Smoke 

without fire Albania, SOE and the Communist “Conspiracy Theory”’, Albanian Identities: 

Myth and History). 

Barnett N,‘Kërcënimi kriminal për stabilitetin në Ballkan’ Jane’s Intelligence Revieë, 14(4), prill 

2002, fq. 30–2; (The criminal threat to stability in the Balkans’). 

Bebler A,‘Korrupsioni në Personelin e Sigurimit në Evropën Qëndrore dhe Lindore’; Gazeta e 

Studimeve Politike dhe e Politikave Tranzitore 17(1), 2001, fq 129–45;(‘Corruption among 

Security Personnel in Central and Eastern Europe’, Journal of Communist Studies and 

Transition Politics) 

Biberaj E, Shqipëria në Tranzicion: Rruga e shkëmbinjtë drejt Demokracisë (Westview Press, 

1999); (Albania in Transition: The Rocky Road to Democracy). 

Blumi I,‘Politika e Kulturës dhe e fuqisë.Rrënjët e shtetit të pasluftës të Hoxhës’, Revista tremujore 

e Evropës Lindore 31(3), 1997,fq.379–98; (The politics of culture and power: The roots 

of Hoxha’s postwar state’, East European Quarterly) 

Boyne S,‘Komunistët shqiptarë që paguajnë për të shkuarën’, Jane’s Intelligence Review, 8(10), 

tetor 1996,fq.438–41;(‘Albanian communists paying for the past’). 

Bumçi A,‘Reforma në Sektorin e Sigurimit në Shqipëri”,në Reformën e Mbrojtjes dhe Sigurimit 

në Evropën Jugore: Vështrime dhe perspektive – Shqipëria: Një studim vetëvlerësues 

(DCAF, 2003), fq 3–26; (Security sector reform in Albania’, in Defence and Security Sector 

Reform in South East Europe: Insights and Perspectives – Albania: A Self Assessment Study, 

(DCAF, 2003), pp. 3–26). 

Bumçi A, Ymeri S dhe Dakli E, Debatimi i Sigurisë Kombëtare: Rasti i Shqipërisë – Siguria 

Kufitare, Feja dhe Siguria, Korrupsioni (Instituti Shqiptar për Marrëdhënie Ndërkombëtare, 

2004) (‘Debating National Security: The Case of Albania – Border Security, Religion and 

Security, Corruption, (Albanian Institute for International Affairs, 2004)). 

Qendra për Studime Rurale; Projekti i Programit të Zhvillimit të Kombeve të Bashkuara për Armët 

e Vogla dhe të Lehta: Analiza social-ekonomike dhe Vlerësimi i Ndikimit (Tiranë 2002); 

(Center for Rural Studies, United Nations Development Programme Small Arms and Light 

Weapons Project: Socio-economic Analysis and Impact Assessment).


Qendra për Studime Rurale dhe Zhvillim të Qëndrueshëm; Projekti i Programit të Kombeve të 

Bashkuara për Armët e Vogla dhe të Lehta: Analiza Social-Ekonomike dhe Vlerësimi i 

Ndikimit (Tiranë 2004); (Center for Rural Studies and Sustainable Development, United 

Nations Development Programme Small Arms and Light Weapons Project: Socio-economic 

Analysis and Impact Assessment). 

Çobani T,‘Lekë Dukagjini dhe kanuni i tij’, website-i i Këshillit Mbarëkombëtar të Pajtimit, 

, 17 May 2005. 

Cukier W,‘Armët luftarake: Lidhjet e ligjshme/të paligjshme’, Web-site-i për Rrjetin e Edukimit 

dhe Kërkimit për Armët e Vogla Luftarake, , 16 April 2003. 

Davis I, Hirst C dhe Mariani B, Krimi i organizuar, Korrupsioni dhe Trafikimi i Armëve të 

Paligjshme bë një BE të zgjeruar: Sfidat dhe perspektivat;(Organised Crime, Corruption and 

Illicit Arms Trafficking in an Enlarged EU: Challenges and Perspectives, (Saferworld, 2001). 

de Leonis Andres,‘Mbetjet e mbrojtjeve të Shqipërisë”, Jane’s Intelligence Review, 7(7), korrik 

1997,fq.295–8 “The remains of Albania’s defences”. 

Doll B,‘Marrëdhënia ndërmjet sistemit të klaneve dhe institucioneve të tjera në Shqipërinë e 

veriut”, Gazeta e Studimeve për Evropën Juglindore dhe të Detit të Zi, 3(2), 2003,fq.147–162 

(The relationship between the clan system and other institutions in northern Albania’, 

Journal of Southeast European and Black Sea Studies). 

Sondazhet Publike mbi Zgjedhjet e 2005-ës: Vështrim i Përgjithshëm mbi Gjetjet Kryesore (Mjaft 

dhe Gallup International, Tiranë, 1 qershor 2005). 

Sondazhet Publike mbi Zgjedhjet e 2005-ës: Vështrimi i Përgjithshëm mbi Gjetjet Kryesore (Mjaft 

dhe Gallup International, Tiranë, 26 qershor 2005). 

Faltas S dhe Paes W-C,‘Ju na keni hequr djallin nga dera’: Një vlerësim i Projektit të UNDP-së për 

Armët e vogla dhe të Lehta’, (SEESAC, 2003). 

Faltas S et al, Heqja e Armëve të Vogla nga Shoqëria – Një Rishikimi i Mbledhjes së Armëve dhe 

programeve të Shkatërrimit. (Sondazh mbi Armët e Vogla, korrik 2001); (Removing Small 

Arms from Society – A Review of Weapons Collection and Destruction Programmes, (Small 

Arms Survey, July 2001). 

Galeotti M,‘Armët shqiptare bëhen pjesë e botës kriminale Evropiane’ Jane’s Intelligence Review, 

13(11), nëntor 2001, fq. 25–7; (Albanian gangs gain foothold in European crime 

underworld’). 

Galleotti M,‘Ushtria kriminale e Rusisë’ Jane’s Intelligence Review, 11(6), qershor 1999, fq 8–10; 

(Russia’s criminal army’) 

Galleotti M ‘Sfida e “sigurisë së butë’: Krimi, korrupsioni dhe kaosi’ në Sfidat e reja të sigurisë në 

Evropën post-komuniste: Sigurimi i Lindjes së Evropës, Cottey A dhe Averre D, (Manchester 

University Press, 2002), fq 151–71(The challenge of ‘soft security’: Crime, corruption and 

chaos’, in New Security Challenges in Postcommunist Europe: Securing Europe’s East) 

Gjermeni E dhe Bregu M, Monitorimi i Medias për Dhunën në Familje; 2001 & 2002, (Qendra e 

Grave, 2003). 

Greenwood D, Transparenca dhe Përgjegjshmëria në Fushën e Sigurisë në Evropën Jug-lindore 

(George C. Marshall Association, Bullgari, 2003)’ (Transparency and Accountability in South 

East European Defence). 

Grillot S, Stoneman S, Risser H dhe Praes W-C, Një paqe e brishtë: Armët dhe Siguria në 

Maqedoninë e Pas-konfliktit, (SEESAC, 2004). 

Heinemann-Grüder A dhe Paes W-C,“Mobilizimi dhe Demobilizimi i Ushtrisë Çlirimtare të 

Kosovës’ (BICC, 2001); (Wag the Dog: The Mobilization and Demobilization of the Kosovo 

Liberation Army) 

Ilirjani A,‘Shqipëria dhe Bashkimi Evropian’, Politika Mesdhetare, 9(2), 2004,fq.258–264. 

Instituti për Studime Bashkëkohore dhe Qendra për Studime Rurale; Siguria Njerëzore në 

Shqipëri (Përgatitur për Programin e Zhvillimit të Kombeve të Bashkuara, Nëntor 2003). 

International Crisis Group, Shqipëri: Gjendja e Kombit 2003 (Raporti mbi Ballkanin nr 140; 11 

mars 2003; (State of the Nation – Balkans Report 140, 11 March 2003). 

International Crisis Group, Pan-shqipëtarizimi: Sa rrezik i madh për Stabilitetin e Ballkanit 

(Tiranë/Bruksel: Raporti Evropian 153, 25 shkurt 2004); (Pan-Albanianism: How Big a Threat 

to Balkan Stability). 

Jazbec M, Reforma e Mbrojtjes në Ballkanin Lindor: Rruga Përpara, (DCAF, prill 2005). 

Judah T,‘Shqipëria e Madhe’, Mbijetim 43(2), 2001, fq 7–18.(“Greater Albania’, Survival, Kadare 

I, Prilli i Thyer (2003).


Kajsiu B,‘Transparenca dhe Përgjegjshmëria në qeverisje”,në Reformën e Sektorit të Mbrojtjes 

dhe të Sigurisë në Evropën Jug-lindore: Vështrime dhe Perspektiva – Shqipëria”:Një studim 

vetë-vlerësues, (DCAF, 2003), fq. 104–20. 

Kenney D J, Perceptimet publike të Policisë në Shqipëri: Sondazhe mbarëkombëtare të qytetarëve 

dhe të policisë (University of New York dhe UNDP SSSR, 2004). 

Khakee A dhe Florquin N, Kosova dhe Arma: Një vlerësim bazë mbi armët e vogla dhe të lehta në 

Kosovë (Sondazh mbi Armët e vogla Small Arms Survey and UNDP Kosovo, 2003). 

Kola P, Kërkimi për Shqipërinë e Madhe, (C. Hurst & Co., 2003). 

Kominek J,‘Krimi i Organizuar Shqiptar gjen strehë në Republikën Çeke’, Jane’s Intelligence 

Review, 14(10), tetor 2002, fq 34–5. 

Krug E G et al, Rapoti Botëror mbi Dhunën dhe Shëndetin, (World Health Organisation, 2002). 

Kusova Z,‘INTERVISTË mej Gjen Pellumb Qazimi, Shef iForcave Shqiptare të Armatosura’, 

Jane’s Defence Weekly, 39(7), 19 shkurt 2003, fq 64. 

Lawson C dhe Saltmarshe D,‘Sigurimi dhe tranzicioni ekonomik: Prova nga veriu i Shqipërisë’, 

Studimet Euro-Aziatike, 51(1) 2000,fq.133–148. 

Lewis Young P,‘Tregëtimi Klandestin i Armëve: çështje rrugësh dhe mënyrash’, Jane’s Intelligence 

Review, 12(5), maj 2000, fq 48–51. 

Moustakis F,‘Kërcënime të Buta Sigurie në Evropën e Re: Rasti i Rajonit Ballkanik’, Siguria 

Evropiane, 13(1–2), 2004, fq 139–56. 

Lëvizja për Çarmatim dhe për një Shqipëri më të Sigurtë, Raporti përfundimtar mbi Zbatimin e 

Projektit mbi “Arsimimin për çarmatim dhe kulturë të paqtë’;(Tiranë; Programi i Kombeve të 

bashkuara për Reformën ne Sektorin e Sigurisë, qershor 2003). 

Nano F,‘Shqipëria, Ballkani dhe procesi i integrimit transatlantik’, Gazeta Mesdhetare 15(3), 

2004, fq 1–11. 

Nazarko M,‘Civilët dhe kontrolli demokratik i Forcave të Armatosura’ në Drejtimin e Sektorit të 

Mbrojtjes dhe Sigurisë në Evropën Jug-lindore – Vërejtje dhe Perspektiva- Shqipëria.” J 

Trapans dhe P H Fluri (DCAF, 2003) fq 27–44. 

Page et al., Armët e Vogla dhe të Lehta në Kompanitë Private të Sigurimit (PSC) në Evropën 

Juglindore: ‘Shkak apo Efekt i Pasigurisë’ (SEESAC, August 2005). 

Pettifer J, Zgjedhjet në Shqipëri 2003: Progresi, mangësitë dhe faktori Grek,(Qëndra Kërkimore 

për Studimet e Konfliktit, 2003). 

Pettifer J, Shqipëria, FYROM dhe Kosova: Shtetet në Zhvillim dhe Bashkimi Evropian (Qëndra 

Kërkimore për Studimet e Konfliktit, 2002). 

Pettifer J, Zgjedhjet në Shqipëri – 2001: Legjitimiteti, Stabiliteti dhe OSBE-ja,(Qëndra Kërkimore 

për Studimet e Konfliktit, 2001). 

Platforma për Zgjidhjen e Çështjes Kombëtare, (Akademia e Shkencave të Shqipërisë, 1998). 

Ripley Tim,‘Shqipëria përplaset me krizën në Kosovë’, Jane’s Intelligence Review, 11(6), Qershor 

1999, fq 2;(‘Albania cashes in on Kosovo crisis’). 

Ripley T,‘Destabiliteti zotëron në Ballkanin e jugut’, Jane’s Intelligence Review, 14(3), 2002,fq 

37–9. 

Ripley Tim,‘Rebelimi në Maqedoni nxit tregëtimin e armëve në Ballkan’, Jane’s Intelligence 

Review, 13(7), korrik 2001, fq 20–22. 

Ripley T,‘Jeta në “kutinë ballkanike të barutit” mbetet po aq e rrezikshme sa ka qenë gjithnjë” – 

Jane’s Intelligence Review, 11(3), mars 1999, fq 10–12 (‘Life in the Balkan “tinder box” remains 

as dangerous as ever’) 

Ruggerio V,‘Kriminelët dhe ofruesit e shërbimeve: ekonomitë e pista ndër-kombëtare’, Crime, 

Law & Social Change, 28, 1997, fq 27–38. 

Rynn S, Gounev P dhe Jackson T, Të mësuarit me Arsenalin – Armët e Vogla dhe të Lehta në 

Bullgari, (SEESAC, 2005). 

Sagromoso D, Përhapja e Armëve të Vogla dhe të Mëdha në dhe Rreth bashkimit Evropian: 

Destabilitetit, Krimi i Organizuar dhe Grupet Terroriste, (Saferworld and Centre for Defence 

Studies, 2001). 

Saltmarshe D, Identiteti në një Shtet Ballkanik Post-Komunist” Studimi i një Fshati Shqiptar 

(Ashgate, 2001). 

Scwander-Sievers S dhe Fischer B J, eds, Identitetet Shqipëtare: Miti dhe Historia, (Hurst, 2002). 

Smith C dhe Gramoso D,‘Trafikimi i armëve të vogla mund të eksportojë anarkinë e Shqipërisë’, 

Jane’s Intelligence Review, 11(1), Janar 1999, fq 24–8.


Smith M A, Shqipëria 1997–1998, (Qendra e Kërkimeve për Studimet mbi Konfliktin S42, 1999). 

Smith M A, Shqipëria 1999–2000, (Qendra Kërkimore për Studimet mbi Konfliktin, G82, 2000). 

Monitorimi i Armëve të Vogla dhe të Lehta në Evropën Juglindore 2005 (Saferworld dhe SEESAC). 

Standish A M J,“Roli i Enver Hoxhës në zhvillimin e miteve shqiptare socilaiste”, Scwander- 

Sievers dhe Fischer, Identitete Shqiptare: Mite dhe Histori, (Hurst, 2002), fq 115–24. 

Szajkowski B,‘Zgjedhjet parlamentare në Shqipëri, Qershor Gusht 2001’, Studime Zgjedhore, 

22(2), 2003, fq 361–367. 

Ballkani në të ardhmen e Evropës (Raporti i Komisionit Ndërkombëtar për Ballklanin, Sofie, Prill 

2005). 

Totozanni I,‘Civilët dhe ushtria në planet e mbrojtjes: nga një koncept i sigurimit kombëtar në 

një plan të detyruar’,në Reformën e Sektorit të Mbrojtjes dhe Sigurimit në Evropën Juglindore: 

Vështrime dhe Perspektiva – Shqipëria: Një Studim Vetëvlerësues (DCAF, 2003), fq 

58–71. 

Tusha, P dhe Softa, F, Shoqeritë e ruajtjes, (Europa, 1997). 

Woodward S I,‘Rritja e bashkëpunimit në krimin ndërkufitar në Evropën juglindore’, Gazeta e 

Studimeve për Evropën Juglindore dhe Detin e Zi, 4(2), 2004,fq.223–40. 

Qeveria 

Shqipëria në Shifra 2004, (INSTAT, 2005). 

Projekt Strategjia Kombëtare dhe Plan i Veprimit për Kontrollin e Armëve të Vogla dhe të Lehta, 

Republika e Shqipërisë, 2004 

Letër datë 8 korrik 2003 nga Misioni i Përhershëm i Republikës së Shqipërisë në Kombet e 

Bashkuara, drejtuar Departamentit të Çështjeve të Çarmatimit për Programimin e 

Veprimit, A/CONF.192/BMS/2003/CRP.93. 

Ministria e Rendit Publik, Raporti Vjetor i Ministrisë së Rendit Publik – 2004 (Tiranë, 2005). 

Raport i Qeverisë Shqiptare mbi Zbatimin e Rezolutës së Këshillit të Sigurimit të OKB-së për 

luftën kundër terrorizmit (i përditësuar). 

Raport mbi Zbatimin e Programit të Veprimit të Kombeve të Bashkuara për Parandalimin, 

Luftimin dhe Zhdukjen e Tregëtisë së Paligjshme të Armëve të vogla dhe të Lehta në të gjitha 

aspektet e saj. Të dhëna që i janë dërguar Departamnetit të Kombeve të Bashkuara për Çështje 

të Çarmatimit nga Shqipëria në 2004-ën. 

 

‘Sondazh mbi mbledhjen dhe dorëzimin e armëve, municioneve dhe materialeve të tjera 

ushtarake gjatë periudhës 1997–2004”, Drejtoria e Policisë së Tiranës, 2 mars 2005. 

‘grupi i punës për të luftuar trafikimin e armëve të vogla dhe të lehta dhe eksplozivët: Projekti I, 

trafikimi i paligjshëm me armët e vogla, armët e lehta dhe eksplozivët” Dokumenti i 

projektit, Qendra rajonale e projektit SECI, dhe Ministria e Rendit Publik, Tiranë, 2002. 

Website-i i Ministrisë së Mbrojtjes së Shqipërisë, 

, 12 qershor 2005. 

Marrëveshje, vendime, ligje, urdhëra dhe rregullore 

Vendim i Këshillit të Ministrave nr 1,“Për një Ndryshim në VKM-në nr 365”, 10 janar 2003. 

VKM nr 05 “Për Funksionimin e kompanisë së import-eksportit të ushtrisë, MEICO, dhe 

marrëdhëniet e saj me drejtoritë dhe njësitë e Ministrisë së Drejtësisë”, 08 janar 2002. 

VKM nr 17,“Për një Ndryshim në VKM nr 365”, 28 janar 2002. 

VKM nr. 53,“Për përcaktimin e zonave kufitare, llojeve të armëve, numrin e municioneve, 

kriteret e dhënies së liçensave për armët e ligjshme dhe tarifat përkatëse”, 4 shkurt 1999. 

VKM nr 56,“Për dhënien e liçensave për armët e ligjshme për shefat dhe partnerët e kompanive 

tregëtare”, 4 shkurt 1999. 

VKM nr 135,“Për miratimin e shitjes së armëve dhe të municioneve nga Ministria e Mbrojtjes”, 1 

maj 1992. 

VKM nr 275,“Për administrimin dhe kontrollet e armëve të individëve, personave dhe 

subjekteve juridikë”, 25 qershor 1992. 

VKM nr 344,“Për një ndryshim në VKM nr 365”, 7 korrik 2000; VKM nr 113,“Për një ndryshim 

në VKM nr 365”, 8 mars 2001.


VKM nr 365,“Për shkatërrimin ose shitjen e municioneve periudha e përdorimit të të cilave po u 

afrohet fundi, ose ka skaduar dhe për shitjen e armëve dhe municioneve shtesë”, 6 qershor 

1994. 

VKM nr 366,“Për formimin e ndërmarrjeve të import-eksportit që janë në varësi të Ministrisë 

së Mbrojtjes”, 5 tetor 1991. 

VKM nr 389,“Për disa shtesa në VKM nr 275”, 6 gusht 1993. 

VKM nr 564,“Për një ndryshim në VKM nr 365”, 22 dhejtor 1997. 

VKM nr 604,“Për miratimin e përgjithshëm të Kodit të Sjelljes së BE-së për eksportin e armëve”, 

28 gusht 2003. 

VKM nr 617,“Për heqjen e armëve, pjesëve të armëve dhe pajisjeve ushtarake prej Forcave të 

Armatosura për t’u shkatërruar, çmontuar dhe shitur”, dhe rregullat përkatëse, 4 dhjetor 

2002. 

VKM nr 822,“Për një ndryshim në VKM nr 365”, 9 dhjetor 1996. 

Rregullorja e Qeverisë Shqiptare nr 366,“Për shitjen e armëve dhe municionit”, 10 gusht 1996. 

VKM nr 829,“Për një ndryshim në VKM nr 365”, 30 dhjetor 1998. 

Dekreti nr 195,“Për shpalljen e Ligjit nr 7566 ‘Për armët’”, 25 shtator 1992. 

Ligji nr 7566,“Për armët”, 25 maj 1992. 

Ligji nr 7895,‘Kodi Penal i Republikës së Shqipërisë’, 27 janar 1995. 

Ligji nr 7696,‘Për Shërbimin e Rojeve Civile’, 7 prill 1993. 

Ligji nr 7985,‘Për disa Shtesa dhe Ndryshime në Ligjin nr 7696’, 13 shtator 1995. 

Ligji nr 8001 “Për anti-genocidin”, 22 shtator 1995 

Ligji nr 8043 “Për verifikimin”, 30 nëntor 1995. 

Ligji nr 8388 ‘Për mbledhjen e SALW’, 5 gusht 1998. 

Ligji nr 8671 “Për komandën dhe kompetencat e Forcave të Armatosura”, 26 tetorr 2000. 

Ligji nr 8770,‘Për shërbimin e Ruajtjes dhe të Sigurisë Fizike’, 19 prill 2001. 

Ligji nr 9018,‘Për mbledhjen e armëve, municioneve dhe Materialeve të Tjera Ushtarake’, 6 mars 

2003. 

Rregullorja nr 485/1,“Për procedurën e tenderit për pajisjet ushtarake, të cilat kanë dalë jashtë 

përdorimi, sipas parashikimeve të VKM nr 617”, 14 tetor 2003. 

Rregullorja nr 495/2,“Për procedurën e tenderit për pajisjet ushtarake, të cilat kanë dalë jashtë 

përdorimi, sipas parashikimeve të VKM nr 617”, 21 tetor 2003. 

Rregullorja nr 9603,“Për përgatitjen dhe dokumentimin e pajisjeve ushtarake që shërbejnë për 

aktivitetet e import-eksportit”, 18 shtator 2003. 

Marrëveshja tri-palëshe nr 1214,‘Për mbledhjen, ruajtjen, sigurimin, adminstrimin e 

armatimeve-municioneve dhe materialeve të tjera luftarake’, 29 mars 2000. 

Website 

Qëndra për Studime mbi Evropën Juglindore website, . 

Komiteti për Pajtim Mbarëkombëtar, , 17 May 2005. 

Zgjidhjet EOD – Ltd website, . 

Instituti për Raportimin e Luftës dhe të Paqes: Raportete për Krizat në Ballkan, 

. 

Bazat e të dhënave të NISAT – website, . 

Indeksi i Perceptimit të Korrupsionit – Transparency International, 

, 6 Qershor 2005. 

Media 

‘150,000 armë shqiptare mendohet që të jenë në Greqi’, 24 korrik 1999, fq 3. Burimi: NISAT Baza 

e të Dhënave të Arkivit të Tregut të Zi, , 17 maj 2005. 

‘Ministria Shqiptare e Mbrojtjes konfirmon dhurimin e armëve luftarake për ushtrinë afgane’, 

AFP (Paris), 28 nëntor 2002. Burimi: Baza e të Dhënave të Arkivit të Tregut të Zi, 

, 17 Maj 2005. 

‘Ministri Shqiptar i Mbrojtjes premton rigjallërimin e fabrikave për prodhimin e armëve’, BBC 

Monitoring Service. Burimi: Koha Jonë, 22 mars 2005.


‘Zgjedhjet në Shqipëri plotësojnë pjesërisht standartet ndërkombëtare – përditësim i OSBE-së ‘, 

AFX Europe, 4 qershor 2005. 

“Policia shqiptare arreston të dyshuarit, bashkëpunëtorë të ngushtë të ish-kryeministrit”, BBC 

Monitoring Service, 13 shtator 2005. Burimi:“Durres: Fillon stina e arrestimeve të mëdha”, 

Koha Jone,Tiranë,në shqip, 10 shtator 2005, faqe 3. 

‘Shefi i policisë shqiptare është i angazhuar për të siguruar zgjedhje të qeta’, BBC Monitoring 

Service,Mbretëria e Bashkuar, 5 korrik 2005. Burimi: ATSH, Tiranë,në anglisht, 1400 gmt, 5 

korrik 2005. 

“Kryeministri shqiptar premton për respektimin e ligjit, luftën kundër korrupsionit dhe 

krimin”, BBC Monitoring Service, 9 shtator 2005. Burimi: ATSH, Tiranë,në Anglisht 1855 

gmt, 9 shtator 2005. 

‘Kryeministri shqiptar bën apel për hetime për akuzat për marrjen e deputetëve me trafikim 

armësh me Kosovën’, Agjencia telegrafike Shqiptare, 9 nëntor 2004. 

“Kryeministri shqiptar premton “ tolerancë zero” për krimin e organizuar dhe trafikun”, BBC 

Monitoring Service, 12 shtator 2005. Burimi: Perndoj N,“Berisha: Lufta kundër mafias, 

tutorët e saj politikë”, Shekulli, 10 shtator 2005, fq 3. 

‘Prokurorët shqiptarë thonë që shefat e kontrabandës së armëve janë në Mal të Zi’, 2 mars 2005, 

BBC Monitoring; ‘Armët për Kosovë-Metohija nëpërmjet Podgoricës’, Blic, në Serbisht, 28 

tetor 2002. Burimi: Qëndra për Studime për Evropën Jug-lindore website, 

, 7 prill 2005. 

Aliaj I,‘Shqipëria: Lufta e brendëshme krijon përçarje në qeveri’, IWPRBCR 450, 6 gusht 2003, 

, 18 maj 2005. 

Arie S,‘Hakmarrja e mban të lidhur Shqipërinë me të shkuarën: Mijëra vetëve u duhet të 

largohen pasi kanuni mesjetar rrezikon jetët e baballarëve dhe djemve të tyre’, The Observer, 

21 shtator 2003, 

, 17 maj 2005. 

‘Adoleshenti i armatosur kërcënon për vdekje pronarin e klubit të natës’, Çështje të Krimit dhe 

Korrupsionit në Shqipëri, 29 janar–4 shkurt 2005. Burimi: Shekulli, 4 shkurt 2005. 

Bala A,‘Përmbledhja e armëve në Ballkan’, Radio Free Europe / Radio Liberty Newsline, 6(70), 15 

prill 2002. 

Barnett N,‘Mungesa e fondeve, pajisjeve të mbikqyrjes dhe korrupsioni zyrtar pengojnë 

kontrollin e tregëtisë së paligjshme në njerëz dhe droga’, IWPRBCR 479, 04 shkurt 2004, 

, 7 prill 2005. 

‘Rojet kufitare ndërpresin përpjekjet për kontrabandë armësh me Kosovën’,Shërbimet e Tanjug 

Domestic Service, në serbo-kroatisht, 1426 GMT, 28 shkurt 1999 [FBIS Tekst i Përkthyer]. 

Burimi: NISAT – Baza e të Dhënave të Arkivës së Tregut të Zi, , 17 Maj 

2005. 

Borger J,‘Shqipëria e pushtuar nga keqardhje’, The Guardian, 26 prill 1997. 

Bowcott O,‘Berisha i indinjuar mohon grushtin e shtetit por i mban armët’, The Guardian, 17 

Shtator 1998, fq 15. 

Buzi D,‘Berisha e ul kërcënimin Nano’, IWPRBCR 480, 13 shkurt 2004, , 

18 maj 2005. 

‘Shtohen në Bari kontrollet mbi ngarkesat me destinacion Shqipërinë’, Corriere della Sera 

(versioni i Internetit) në Italisht, , 3 maj 1999. Burimi: NISAT 

Baza e të Dhënave të Arkivës së Tregut të Zi, , 17 maj 2005. 

Coleman K,‘Berisha e mohon rolin e tij në protesta’, The Guardian, 2 mars 1998, fq 12. 

E përditshmja mbi trafikimin e furnizimeve për UÇK’, Corriere della Sera (versioni në Internet) 

në Italisht, , 4 maj 1999. Burimi: NISAT Baza e të Dhënave të 

Arkivës së Tregut të Zi , 17 maj 2005. 

‘Anëtari i sëmurë i bandës së Lushnjes akuzohet për vrasje të një polici’, Çështje të Krimit dhe 

Korrupsionit në Shqipëri, 2–8 korrik 2005. Burimi: Shekulli, 5 qershor 2005. 

‘Ministri i Mbrojtjes jep të dhëna për vrasjet, armët dhe kthimet’, Agjencia Telegrafike Shqiptare, 

ATSH, 22 shtator 1997. Burimi: NISAT Baza e të Dhënave të Arkivës së Tregut të Zi, 

, 17 maj 2005. 

Dervishi L,‘Shqipëri: Vrasjet ekspozojnë ndarjet myslimane’, IWPRBCR 402, 31 janar 2003, 

, 7 prill 2005. 

Dimevski S,‘Maqedonia – një depo e armëve të paligjshme të UÇK-së’, Utrinski Vesnik, në 

Maqedonisht, 13 shtator 1999, fq 5 [FBIS Tekst i përkthyer]. Burimi: NISAT Baza e të Dhënave 

të Arkivës së Tregut të Zi , 17 maj 2005.


“Shefi i BE-së i bën thirrje Shqipërisë që të vazhdojë reformat, dhe të luajë rolin e stabilizuesit në 

Ballkan”, BBC Monitoring Service, 14 shtator 2005. Burimi: ATSH,Tiranë,në anglisht, 1218 

gmt, 14 shtator 2005. 

‘Shefi i politikës së jashtme në BE bën thirrje për hetime në problemet e zgjedhjeve në Shqipëri’, 

AP Worldstream, 4 korrik 2005. 

BE-ja shtyn marrëveshjen me Shqipërinë për gjashtë muaj”, BBC Monitoring Service, 7 shtator 

2005. Burimi: Perndoj N,“Salzmann: Fundi i negociatave me BE-në në 2006”, Shekulli, 6 

shtator 2005, fq 3. 

‘Refugjatët kapen me heroinë, e synuar për në Greqi’, Çështje të Krimit dhe Korrupsionit në 

Shqipëri, 18–24 dhjetor 2004. 

Feci Z,‘Skandali prek hetuesit ushtarakë’, Tirana Republika,në shqip, 26 qershor 2001, fq 3. 

Burimi: NISAT Baza e të Dhënave të Arkivës së Tregut të Zi, , 17 maj 

2005. 

Feci Z dhe A Hoxhaj,‘Skandal në ministrinë e rendit publik’, Tirana Republika,në shqip, 20 

korrik 2001, fq 3. Burimi: NISAT Baza e të Dhënave të Arkivës së Tregut të Zi, 

, 17 maj 2005. 

197 të vrarë nga armët e zjarrit në Tiranë për periudhën mars-shtator’, Koha Jonë, Tirana, në 

shqip, 2 tetor 1997, fq 2. Burimi: NISAT Baza e të Dhënave të Arkivës së Tregut të Zi, 

, 17 maj 2005. 

‘Katër të rinj nga rrethi i Pukës arrestohen për tentativë për vrasje të një pronari të një lokali në 

Tiranë’ Çështje të Krimit dhe Korrupsionit në Shqipëri, 8–14 janar 2005. Burimi: Shekulli, 14 

janar 2005. 

Gillan A,‘Armët e gjetura në Itali çojnë në hapjen e një procesi për kontrabandë’, The Guardian, 

20 maj 1999. 

‘Policia Greke arreston trafikantë shqiptarë, kapin drogë’, Agjencia e Lajmeve greke, në anglisht, 

1334 GMT, 11 prill 1998, , Burimi: NISAT Baza e të Dhënave të Arkivës së 

Tregut të Zi, , 17 maj 2005. 

‘Policia greke gjen dhe konfiskon 300 Kallashnikovë’, Agjencia Greke e Lajmeve, në anglisht, 1815 

GMT, 20 shkurt 1998, . Burimi: NISAT Baza e të Dhënave të Arkivës së 

Tregut të Zi, , 17 maj 2005. 

Haxhiaj B,‘Furnizuesit e Ushtrisë Nacional Çlirimtare me Armë’, IWPRBCR 272, 17 gusht 2001. 

Harizaj E,‘Berisha dështon me marrëveshjen e bashkëpunimit’, IWPRBCR 397, 13 janar 2003, 

, 18 maj 2005. 

‘Gjendet një arsenal me armë të rënda në një shpellë në afërsi të kufirit grek’, Çështje Krimi dhe 

Korrupsioni në Shqipëri, 5–11 mars 2005. 

Hunt I,‘Shqipëria në krizë’, The Guardian, 25 shkurt 1997, fq 8. 

Ilo M,‘Votat shqipëtare nxisin betejën politike’, IWPRBCR 126, 21 mars 2000, 

, 18 May 2005. 

Struktura monitoruese ndërkombëtare raporton se zgjedhjet në Shqipëri “janë përgjithësisht të 

drejta”’, BBC Monitoring Service,“Mbretëria e Bashkuar, 4 qershor 2005, Burimi: Televizioni 

Shqiptar,Tiranë,në shqip, 0600 gmt, 4 korrik 2005. 

‘Monitoruesit ndërkombëtarë janë kritikë ndaj zgjedhjeve në Shqipëri’, AP Worldstream, 4 

qershor 2005. 

‘Ambasadori Italian kritikon qendrën e anti-trafikimit në Vlorë’, Çështje Krimi dhe Korrupsioni 

në Shqipëri, 5–11 mars 2005. Burimi: Shekulli, 9 mars 2005. 

‘Italia ndalon autokolononë me ushqime të ngarkuar me armë për UÇK-në’, Corriere della Sera 

(versioni i Internetit) në italisht, , 3 maj 1999. 

Judah T,‘Luftë nëpëmjet telefonave celularë,gomerëve dhe Kallashnikovëve’, The Guardian 

Weekend, 29 gusht 1998, fq 6. 

Koka A,‘Shpërthen skandali: Armët e ushtrisë shqiptare shiten në Lindjen e Mesme’, Tirana 

Republika [Shqipëri], 10 prill 2002, fq 3. Burimi: NISAT Baza e të Dhënave të tregut të Zi, 

, 17 maj 2005. 

‘Kosovë: KFOR-i ndalon 27 persona – mundohen të dërgojnë armë në FYRON gjatë javës së 

kaluar’, FBIS-EEU-2001-0813, Paris AFP (Shërbimi i Evropës Veriore), në Anglisht, 1422 

GMT, 13 gusht 2001 [FBIS tekst i zbardhur]. Burimi: NISAT Baza e të Dhënave të Arkivit të 

Tregut të Zi, , 17 maj 2005.


‘Kosovë: OKB-ja vlerëson se 200,000 armë kontrabandë kalojnë nga Shqipëria’, Paris AFP 

(Shërbimi i Evropës Veriore), në anglisht, 2056 GMT, 14 qershor 1998. Burimi: NISAT – Baza 

e të dhënave e Arkivit të Tregur të Zi, , 17 maj 2005. 

Letra, The Guardian, 1 mars 2000, fq 23. 

‘Letra: Pjesa e UCK-së në një zgjedhje për Ballkanian – Nga profesor Sali Berisha’, The Times, 28 

maj 1999. 

Loyd A,‘Oferta e Berishës shërben vetëm për të nxitur furinë e rebelëve’, The Times, 11 mars 1997. 

‘Anëtari i bandës së Lushnjës vritet ndërkohë që mbështetësit e PD-së festojnë’, Çështje Krimi dhe 

Korrupsioni në Shqipëri, 2–8 korrik 2005. Burimi: Koha Jonë, 6 Korrik 2005. 

Loyd A,‘SHBA lufton për të kapur armë nga rebelët shqiptarë’, The Times, 6 mars 2001. 

‘Anëtarët e bandës së Lushnjës Vila dhe Cici i mohojnë akuzat për vrasje’, Çështje Krimi dhe 

Korrupsioni në Shqipëri, 9–15 korrik 2005. Burimi: Koha Jonë, 15 qershor 2005. 

‘Ushtria dhe policia maqedonase mohojnë se i kanë shitur snajpera Shqipërisë’, 11 nëntor 11 2002; 

Nikolovski D,‘Askush në vend nuk ka dëgjuar që Shqipërisë i janë shitur snajpera’, Dnevnik 

[Maqedoni], 11 nëntor 2002. Burimi: Qëndra për Studime të Evropës Juglindore website, 

, 7 prill 2005. 

Mahmutaj F,‘Kërcënimet për burgim zbulojnë shitësit’, Gazeta Shqiptare, 18 dhjetor 2004. 

Burimi: Qëndra për Studime mbi Evropën Jug-lindore website, , 7 prill 

2005. 

‘Zbulohet i dyshuari kryesor i trafikimit të fishekëve në Greqi’, Çështje Krimi dhe Korrupsioni në 

Shqipëri, 12–18 shkurt 2005, e marrë nga Rilindja Demokratike, 12 shkurt 2005. 

‘Grabitës të maskuar dhe të armatosur vjedhin armë nga makinat në rrugët rurale në Mat’, 

Çështje Krimi dhe Korrupsioni në Shqipëri, 8–14 janar 2005. Burimi: Shekulli, 12 janar 2005. 

Metaj E,‘Nano: Trafikantët e drogës sajojnë bisedë’, Korrieri, 14 nëntor 2004. Burimi: Qëndra për 

Studime mbi Evropën juglindore, , 7 prill 2005. 

‘Ministria hedh poshtë akuzën se Tirana ka dërguar armë në Rwanda’, Tiranë – ATSH,në 

anglisht, 2047 GMT, 19 nëntor 96, [FBIS Tekst u zbardhur]. Burim: NISAT – Baza e të 

Dhënave të Arkivit të Tregut të Zi, , 17 maj 2005. 

‘Ministria e Brendshme: Raketat tokë-ajër të kapura në Shqipëri nuk janë të destinuara për në 

Maqedoni’, , MIA – 

Agjencia Maqedonase e Informcionit, 14 dhjetor 2004. Burimi: Qëndra për Studime mbi 

Evropën Jug-lindore website, , 7 prill 2005. 

Musta S,‘Fushata zgjedhore në Shqipëri bëhet e përshtirë’, IWPRBCR 561, 23 qershor 2005, 

, 24 gusht 2005. 

Musta S,‘Shqipëri: Misionarët ngatërrohen nga lidhjet e vetëvrasjes së fëmijës’, IWPRBCR 555, 11 

maj 2005, , 7 prill 2005. 

Musta S,‘Zgjerohet gjiri shqiptar veri-jug: Ndërkohë që investimet dhe turizmi rriten në qytetet 

jugore, fshatrat rurale të veriut braktisen’ IWPRBCR 512, 20 gusht 2004, 

, 7 prill 2005. 

Musta S,‘Nano të pyetet për akuzat për kontrabandë arësh: opozita shqiptare ka një zbardhje të 

një bisede inkriminuese të bërë nga Kryeministri në 1997-ën’, IWPRBCR 528, 19 nëntor 2004. 

Mustafa A dhe Jeta X,‘Fshehja e amnistisë së armëve të Kosovës: fushata e shumë reklamuar nuk 

ia del mbanë të bindë shqiptarët dhe serbët që të dorëzojnë armët’, IWPRBCR 464, 16 tetor 

2003, , 18 maj 2005. 

Nazi F,‘Shpresa e perëndimit për një brez të ri për të sjellë normalitet në skenën politike 

shqiptare u thye’, IWPRBCR 83, 12 tetor 1999, , 18 maj 2005. 

Nikolakopoulos V,‘Tregëtia e armëve në Greqi’, suplementi ‘VIMAgazino’, To Vima tis Kiriakis, 5 

gusht 2001, fq 56–59;‘Detajet e raportit rrisin qarkullimin e armëve të paligjshme në Greqi’, 

FBIS-EEU-2001-0419, Athens To Vima,në greqisht, 19 prill 2001, fq A15 [FBIS Tekst i 

përkthyer]. Burimi: NISAT Baza e të Dhënave e tregut të Zi, , 17 maj 

2005. 

‘Nikolle Lesi: Padi për fyrje në KPD’, Rilindja Demokratike, 14 nëntor 2004. Burimi: Qendra për 

Studime mbi Evropën Juglindore, , 7 prill 2005. 

‘OSBE kritikon paaftësinë për të zbatuar ligjet e trafikimit’, Çështje Krimi dhe Korrupsioni në 

Shqipëri, 15–21 janar 2005. Burimi: Shekulli, 21 janar 2005. 

Owen R,‘Kontrabandistët e armëve përdorën bamirësinë si mbulim’, The Times, 4 maj 1999. 

Owen R,‘SHBA miraton planin për trupa të mbrojtjes së ndihmës në Shqipëri’, The Times, 29 

mars1997.


Pettifer J,‘Politika sekrete e luajtur sipas rregullave të vjetra’, The Times, 4 mars 1997. 

Pettifer J,‘Socialistët zgjedhin drejtues të ri në mes të të shtënave të armëve në Tiranë’, The Times, 

30 shtator 1998. 

‘Policia arreston 90 të dyshuar për kontrabandë droge, trafikim armësh’,AP,9 qershor 1998; 

‘Italia: Armë dhe drogë kapen në portin e barit’, FBIS-WEU-2000-0316, Rome ANSA, në 

italisht, 1138 GMT, 16 mars 2000 [FBIS tekst i përkthyer]. Burimi: NISAT baza e të Dhënave të 

Arkivës së Tregut të Zi, , 17 maj 2005. 

‘Polici arrestohet nga kolegët pasi qëllon me armën e shërbimit’, Çështje Krimi dhe Korrupsioni 

në Shqipëri, 8–14 janar 2005. Burimi: Shekulli (versioni i internetit), 12 janar 2005. 

‘Policia kap armë kontrabandë nga Shqipëria’, Shkup MIC, në anglisht, 29 qershor 1998. Burimi: 

NISAT – baza e të Dhënave e Arkivës së tregut të Zi, , 17 maj 2005. 

Quin D, et al,‘Çarmatimi i civilëve në Shqipëri, Kosovë dhe Maqedoni do të thotë që civilët t’i 

shohin armët si kërcënim, jo si garanci’, IWPRBCR 470, 27 nëntor 2003, 

, 07 prill 2005. 

Rama A,‘Partia Socialiste bllokon pyetjen e Nanos’, Shekulli, 23 nëntor 2004. Burimi: Qëndra për 

Studime mbi Evropën Jug-lindore, , 7 prill 2005. 

‘Rriten detajet e raportit mbi qarkullimin e armëve të paligjshme në Greqi’, FBIS-EEU-2001- 

0419, Athens To Vima,në greqisht, 19 prill 2001, fq A15 [FBIS Tekst i përkthyer]. Burimi: Baza 

e të Dhënave e Arkivit të Tregut të Zi, , 17 maj 2005. 

‘Vëzhguesi i Partisë Republikane vdes nga të shtënat e zgjedhjeve në Shqipëri’, BBC Monitoring 

Service,Mbretëria e Bashkuar, 5 qershor 2005. Burimi: Shekulli,Tiranë,në shqip, 4 qershor 

2005, fq 7. 

‘Zyrtari i partisë republikane mendohet të jetë vrarë për arsye politike’, Çështje Krimi dhe 

Korrupsioni në Shqipëri, 2–8 Korrik 2005. Burimi: Shekulli, 5 qershor 2005. 

Robertson J,‘Shqipëria shpall gjendjen e jashtëzakonshme’, The Guardian, 3 mars 1997, fq 1. 

Semini L,‘Shqipëria: Thyhet pika e vdekjes e politikës’, IWPRBCR 345, 26 qershor 2002, 

, 18 maj 2005. 

Semini L,‘Shqipëri: lufta e brendshme politike kërcënon ekonominë’, IWPRBCR 315, 6 shkurt 

2002, , 18 maj 2005. 

Shameti S,‘Shqipëria: Rritet lufta për pushtet’, IWPRBCR 467, 6 nëntor 2003, 

, 18 maj 2005. 

‘Polici nga Shkodra dyshohet për grabitje në rrugë’, Çështje Krimi dhe Korrupsioni në Shqipëri, 

12–18 shkurt 2005. Burimi: Shekulli, 17 shkurt 2005. 

Sikorski R,‘Luftë dhe rregull’, The Times, 3 maj 1997. 

Smith H,‘Syri i euros: nën piramida: depresion, droga dhe dëshpërim’, The Guardian, 8 shkurt 

1997, fq 20. 

‘304 policë hiqen nga puna në 2004-ën’, Çështje Krimi dhe Korrupsioni në Shqipëri, 8–14 janar 

2005. Burimi: Zëri i Popullit, 12 janar 2005. 

Swain J and B Johnson-Thomas,‘Kompania ajrore Britanike rrit terrorin në Corgo’, Sunday 

Times, 3 qershor 2005, fq 27. 

‘Sviceriani përpiqet t’i shesë UÇK-së armë Austriake’, Die Presse (Vienë), në Gjermanisht, 20 maj 

1999, fq 4. [FBIS Tekst i përkthyer]. Burimi: NISAT – Baza e të Dhënavev e Arkivit të Tregut të 

Zi, , 17 maj 2005. 

‘Policët e Tiranës arrestojnë katër shqipëtarë pwr kontrabandw armwsh nw FYROM’, FBIS- 

EEU-2001-0426, Paris AFP (North European Service), nw Anglisht, 1358 GMT, 26 Prill 2001 

[FBIS Transcribed Text]. Burimi: NISAT Baza e të Dhënavev e Arkivit të Tregut të Zi, 

, 17 May 2005. 

Topollaj D, and Karaj V,‘Si më qëlluan për një copë tokë’, Panorama, 24 Janar 2005. 

‘Trafficker of drugs, weapons, ammunition arrested’, Çështjë të Krimit dhe të Korrupsionit 

Shqiptar, 16–22 Prill 2005. Burimi: Shekulli, 11 Prill 2005. 

‘Vendim me dy vjet burgim, kriminelit që sulmoi policinë’, Çështje të Krimit dhe të Korrupsionit 

Shqiptar, 5–11 Mars 2005. ) Burimi: Shekulli (Versioni i Internetit), 5 Mars 2005. 

‘Vila dhe Cici hedhin poshtë dëshminë e anëtarit ‘të penduar’ të grupit’, Çështje të Krimit dhe të 

Korrupsionit Shqiptar, 9–15 Korrik 2005; Burimi: Shekulli, 15 Korrik 2005. 

Ëalker T,‘Të bindurit e Berishës rrisin spektrin e Luftës veri-jug’, The Times, 12 mars 1997. 

Ëalker T,‘Armët pa para inkurajojnë rezistencën e Kosovës’, The Times, 16 mars 1998.


‘Kontrabandohen armë nga Kosova në Evropë’, Gazeta Shqiptare,në shqip, 18 gusht 1999,fq.7. 

Burimi: NISAT Baza e të Dhënave e Arkivit të Tregut të Zi, , 17 maj 

2005. 

Wlls M,‘Fima e Armëve lidhet me Shefin e Ushtrisë së Rwandan army chief’, The Guardian, 10 

shkurt 2000, fq. 8. 

Prezantime 

Bajram Ibraj, Drejtor i Përgjithshëm i Policisë,‘Iniciativat shqiptare në luftën kundër trafikimit 

të armëve te vogla dhe të lehta. Armët e Lehta’, prezantimi në workshopin (Trajtimi i 

Çështjes së Trafikimt të Armëve të Vogla dhe të Lehta në Europën Juglindore) (SEE), Tiranë, 

Shqipëri, 14–15 Dhjetor 2004. Njoftim për shtyp i botuar në web-site-in e Ministrisë së 

Rendit Publik, 14 Dhjetor 2004, , 7 

Prill 2005. 

Organizatat ndërkombëtare 

Komisioni i Komuniteteve Evropiane, Dokument pune i punonjësve të stafit: Shqipëria – 

Raporti i stabilizimit dhe Associimit 2004, (Bruksel, SEC(2004) 374 / 2). 

“Deklarata e Presidendës në emër të Bashkimit Europian lidhur me formimin e Qeverisë 

Shqipëtare”, 12060/2/05 REV 2 (Presse 227), Bruksel , 15 shtator 2005, < http://europa.eu.int> 

PAMECA, Propozimi i programit të punës 2005. 

‘Memorandumi i Shkatërrimit të Armëve të vogla dhe të lehta në Shqipëri’, Zyra e Punëvë 

Publike, departamenti i Shtetit, . 

Programi i Zhvillimt të Kombeve të Bashkuara në Shqipëri website, . 

UNDP, Programi për Mbështetje në Reformën e Sektorit të Sigurisë, Raporti tremujor nr 3, 

ALB/01/003, 1 korrik–30 shtator 2003. 

UNDP, Programi për Mbështetje në Reformën e Sektorit të Sigurisë, Raporti tremujor nr 4, 

ALB/01/003, 1 tetor–31 dhjetor 2003. 

Programi i Zhvillimit i Kombeve të Bashkuara, Armët në Këmbim të Zhvillimit (Raporti 

përfundimtar, Tiranë, Shqipëri, 1 Qershor 2002). 

Lista e të intervistuarve kryesorë 

1. Doug Adams, Zevendës Kryetari i PAMECA 

2. Flori Ademaj, Oficer Kombëtar për Sigurinë, OSBE 

3. Illir Aliaj, ish kontribuesi IWPR 

4. John Anderson, NAMSA 

5. Anon, gazetar investigativ 

6. Edmond Bahiti, Shef i Sektorit të Trafikimt të Paligjshëm 

7. Artan Bajraktari, Shef i Zyrës Qendrore të Interpolit 

8. Ramazan Beka, Lëvizja për Çarmatim 

9. Kostaq Beluri, Shef i Luftes Kundër Krimit të Organizuar dhe Mbrojtjes së Dëshmitarit 

10. Sali Berisha, Kryetar i Partisë Demokratike 

11. Roland Bimo, Sekretar i Përgjithshëm i Ministrisë së Punëvë të Jashtme 

12. Richard Bone, Oficer i Krimit të Organizuar, PAMECA 

13. Rodrigue Boulay, Këshilltar teknik, NAMSA 

14. Phil Cox, Atashe i Mbrojtjes pranë Ambasadës së Britanisë 

15. James Deeney, Koordinator i ekipit për Iniciativën kundër Krimit të Organizuar, CAM-A 

16. Artan Didi, Drejtor i Drejtorisë së Rendit dhe Sigurisë Publike 

17. Fatmir Disha, Shef i Repartit Operativ në Drejtorinë e Doganave 

18. Lawrence Doczy, UNDP, Programi i Reformës në Sektorin e Sigurisë 

19. Namik Dokle, Zevendës Kryeministër 

20. Borut Erzen, Këshilltar Ndërkombëtar për Menaxhimin e Kufinjve, PAMECA 

21. Eglatina Gjermeni, Alenca Gjinore për Qëndrën e Zhvillimit 

22. Rasim Gjoka, Drejtor Ekzekutiv, Fondacioni Shqipëtar “Zgjedhja e konflikteve dhe pajtimi i 

mosmarrëveshjeve “ 

23. Todi Grazhdani, Drejtoria për Policinw Komunitare dhe Mbrojtjen e Armëve 

24. Spartak Gumaj, Shefi i Sektorit të Anti -Trafikimit, Drejtoria e Luftës kundër Krimit të 

Organizuar


25. Arben Hanelli, Shefi i Sektorit të Sherbimeve Kufitare 

26. Nikos Hatzis Këshilltar Ndërkombëtar për Menaxhimin e Kufinjve, PAMECA 

27. Bruce Hintz, ICITAP tek ambasada amerikane 

28. Shaun Hollenbaugh, Atashe Detar i Ambasadës Amerikane 

29. Bajram Ibraj, Drejtor i Përgjithshëm i Policisë së Shtetit 

30. Rebani Jaupi, Drejtor i Drejtorisë kundër Akteve Terroriste 

31. Lek Kashnjeti, arsenali MOI 

32. Petro Koçi, ish Ministër i Rendit Publik (tetor 97–mars 98) dhe deputet i Partisë Socialiste i 

Fierit. 

33. Genci Kojdhelli, Keshilltar i Ministrit të Rendit Publik 

34. Arben Kotobelli, Supervizor projekti, NAMSA 

35. Rima Koyler, Officer Politik, Ambasada e SHBA 

36. Zyrtarw të Ministrisë së Mbrojtjes 

37. Fami Neziri, Sektori i kontrollit të armëve , Ministria e Mbrojtjes 

38. Ahmet Osmani, Qendra Kombëtare e Çarmatimit 

39. Adlej Pici, ISO 

40. Ylli Pinari, Drejtor i Përgjithshëm i MEICO 

41. Joe Preston, Ambasada Britanike 

42. Albert Rakipi, Instituti Shqipëtar për Marrëdhënet Ndërkombëtare 

43. Bujar Ramaj, Qendra Shqipëtare e Krimit të Organizuar dhe Mafias 

44. Ardjan Robja, Drejtor i Përgjithshëm, Republika e Shqipërisë, Ministria e Mbrojtjes Fabrika 

e Eksplozivëve, ULP Mjekës, Elbasan 

45. Giovanni Santoro, Shef i Interforcës Italiane 

46. Dashamir Shehu, ish Kryetar i Komisionit Parlamentar të Mbrojtjes 

47. Armand Skapi, Shef i Departamentit të Kombeve të Bashkuara, Ministria e Punëve të 

Jashtme të Shqipërisë 

48. Elton Skendaj, Drejtor i Qendrës së Edukimit të Çarmatimit dhe Paqes 

49. Kenn Underwood, EOD Solutions Ltd 

50. Adrian Wilkinson, Lider i grupit, SEESAC 

51. Erion Veliaj, Drejtor i Mjaft-it 

52. llirjan Zaimi, Shefi i Sektorit të PoIitikave të Komunitetit dhe Grumbullimit të Armëve 

Të intervistuar rajonalë 

Berat 

1. Aleksander Baci, Anëtar i Dhomës së Tregëtise, Berat 

2. Koco Dafa, Shef i Njësisë së Anti-Trafikimit Berat 

3. Alfred Kanani, Shef i Rendit Publik, Komisariati i Policisë Berat 

4. Memli Kasapi, Drejtor i Fabrikës Ushtarake të Poliçanit 

5. Ymer Kordha, Drejtor i Punëve të Jashtme në Këshillin e Rrethit Berat 

6. Arben Konomi, Doktor në Departamentin e Urgjencës në Spitalin e Beratit, 

7. Lorenc Panganica, Drejtor i Policisë,Berat 

8. Anastas Pjetri, Drejtor i Shkollës së Mesme 

Fier 

9. Sali Caushaj, Specialist i Armatimit për Drejtorinë e Policisë së Fierit 

10. Erjon Cela, Zv/Prokuror i Përgjithshëm, Zyra e Prokurorit të Përgjithshëm, Gjykata e 

Rrethit të Fierit 

11. Ilir Dano, Kryetar i Këshillit të Rrethit, Fier 

12. Bajram Gashi, Drejtor i Departamentit të Arsimit, Prefektura e Fierit 

13. Ali Hajdini, Shef i Ispektorëve, Drejtoria e Policisë Fier 

14. Agim Hysenaj, Specialist i Grumbullimit të Armëve, Drejtoria e Policisë Fier 

15. Fredi Jorgagji, Zv/ Drejtor i Shkollës së Mesme Private “Flatrat e Dijes” dhe korrespondenti i 

komisionit të Helsinkit për Fierin 

16. Iqmet Kononeci, Inspektor, Administrata e Prefekturës së Fierit 

17. Qydret Kadija, Prokuror, Gjykata e Rrethit të Fierit 

18. Robert Metaj, Shefi i Departamentit së Kirurgjisë pranë Spitalit të Fierit 

19. Rajmonda Stefa, Prefekti i Fierit 

20. Marsida Xhafellari, Gjyqtar në Gjykatën e Rrethit të Fierit


21. Hamza Xhaferraj, Shefi i Departamentit të Drejtësisë, Drejtoria e Policisë Fier 

22. Baftjar Zeqo, Kryetar i Bashkisë së Fierit 

Gjirokastra 

23. Besnik Alimema, Shefi i Seksionit të Grumbullimit të Armëve, Drejtoria e Policisë së Rrethit 

Gjirokastër 

24. Aristotel Gushi, Kirurg, Spitali i Gjirokastrës 

25. Alfred Kondi, Shefi i Njësisë së Anti-Trafikimit, Drejtoria e Policisë së Rrethit Gjirokastër 

26. Skënder Muca, ZV/ Kryetar i Dhomës së Tregëtisë, Gjirokastër 

27. Sokol Saho, Drejtor i Drejtorise së Policisë së Rrethit Gjirokastër 

28. Foto Soko, Drejtor i Zyrës së Emergjencave Civile, Prefektura Gjirokastër 

29. Thoma Voda, Drejtor i Shkollës së Mesme “Koto Hoxhi”, Gjirokastër 

Kukes 

30. Avdulla Domi, Zv/ Kryetar, Dhoma e Tregëtisë,Kukës 

31. Besnik Hallaci, Sekretar i Përgjithshëm i Prefekturës së Kukësit 

32. Jonuz Kola, Drejtor i Shoqatës së Viktimave, Kukës 

33. Dritan Musa, Kryetari i Njësisë së Anti-Trafikimit, Drejtoria e Policisë së Rrethit të Kukësit 

34. Bashkim Ngjeci, Sekretar i Pergjithshëm i Këshillit të Rrethit, Kukës 

35. Mark Nufi, Drejtor i Spitalit të Kukësit 

36. Shkelqim Pepkola, Shef i Komisariatit të Kukësit 

37. Violeta Sinani, Drejtor i Shkollës së Mesme , Kukës 

38. Ylli Tafili, Drejtor i Drejtorisë së Policisë së Rrethit 

Shkodra 

39. Erzen Cera, Shefi i Departamentit të Krimit, Drejtoria e Policisë së Shkodrës 

40. Pellumb Dani, Shef i Departamentit të Emergjencave, Prefektura e Shkodrës. 

41. Gani Dega, Shefi i Çarmatimit, Drejtoria e Policisë së Shkodrës 

42. Gjergj Gjoni, Shefi i Departamentit të Armatimit, Drejtoria e Policisë së Shkodrës 

43. Artan Haxhi, Kryetar i Bashkisë së Shkodrës 

44. Qamil Lluka, Zv/Drejtor i Drejtorisë së Policisë Shkodrës 

45. Simon Prendi, UNDP 

46. Kol Shiroka, Drejtor i Burimeve Njerëzore, Drejtoria e Arsimit, Prefektura e Shkodrës 

47. Sokol Sylkja, Drejtor Shkolle, Shkolla e Mesme ‘Jordan Misja’, Shkodër 

Tirana 

48. Asllan Domi, Drejtoria e Policisë Tiranë 

49. Ilir Sula, Zëvendës Drejtor , Drejtoria e Policisë Tiranë 

50. Luan Hajce, Shefi i Grumbullimit të Armëve, Drejtoria e Policisë Tiranë 

51. Edlira Haxhiymeri, Prefekte, Prefektura e Tiranës 

52. Agron Kamza, Departamenti i Drejtësisë dhe Rendit , Shef i Komisariatit të Policisë 

53. Haxhi Sulaj, Zyra e Emergjencave Civile, Inspektor i Armatimeve dhe Sigurisë, Prefektura e 

Tiranës 

54. Jorgo Lako, Sekretar i Përgjithshëm, Shoqata e Gjuetarëvë’‘Kujtim Pano’ 

55. Hajredin Kurti, Shef i Emergjencave Rendit dhe Mbrojtjes, Prefektura e Tiranës 

56. Muhaedin Basha, Shef i Departamentit të Armatimeve, Drejtoria e Policisë së Tiranës 

57. Hazir Sadria, Drejtor i Policisë, Aeroporti i Rinasit 

58. Perlat Rexhepi, Shef i Departamentit të Anti -Trafikimit, Drejtoria e Policisë së Tiranës 

59. Fatmir Bezati, Ministria e Arsimit 

60. Alban Nelaj, Kryetar i Lëvizjes Studentore Shqiptare 

61. Artan Broci, Gjyqtar, Gjykata e Rrethit të Tiranës 

Vizita të tjera në terren 

Ceremonia e Grumbullimit te Armatimeve, Komisariati nr. 1 i Tiranës, 26 Prill 2005 

Vizitë në terren në Elbasan – baza ushtarake e Mengelit; Depoja e municioneve Mirak; ULP 

Ndërtesa e shkatërrimit Mjekes, 27 Korrik 2005

Ky raport është publikuar si një pjesë e projektit të Saferworld mbi 

armët e vogla dhe sigurinë në Europën Juglindore. 

Qendra e Edukimit për Paqen dhe Çarmatimin (CPDE) u krijua 

fillimisht për të koordinuar projektin e çarmatimit të Gjykatës së 

Hagës për Paqen dhe Kombeve të Bashkuara në Shqipëri. Misioni 

i saj është të inkurajojë edukimin për paqe nëpërmjet nxitjes së 

vlerave qytetare, dinjitetit njerëzor, tolerancës, solidaritetit, 

barazisë gjinore, drejtësisë sociale, paqes dhe të drejtave të njeriut. 

Ajo synon të krijojë forume dhe procese të përshtatshme për të 

nxitur edukimin për paqe dhe çarmatim në Shqipëri. 

Saferworld është një organizatë e pavarur jo-qeveritare që punon 

me qeveritë dhe shoqërinë civile në nivel ndërkombëtar për të 

kërkuar, nxitur dhe implementuar strategji të reja me synim rritjen 

e sigurisë njerëzore dhe parandalimin e dhunës së armatosur. 

FOTOJA E KAPAKUT: Armë të mbledhura nga Ministria Shqiptare e Rendit 

Publik duke u transferuar për magazinim. Prill 2005. © SAFERWORLD 

Qendra e Edukimit për 

Paqe dhe Çarmatim 

Kutia Postare 236/1 

Tiranë 

Shqipëri 

Tel: +355 68 2056797 

Fax: +355 68 2060911 

Email: info@cpde.net 

Web: www.cpde.net 

Saferworld 

The Grayston Centre 

28 Charles Square 

London N1 6HT 

UK 

Tel: +44 (0)20 7324 4646 

Fax: +44 (0)20 7324 4647 

Email: general@saferworld.org.uk 

Web: www.saferworld.org.uk 

ISBN 1–904833–12–8

ArmÃƒÂ«t e Vogla dhe tÃƒÂ« Lehta nÃƒÂ« ShqipÃƒÂ«ri - Saferworld

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?