Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
<strong>DERS</strong> <strong>KİTABI</strong><br />
Mustafa KESİM<br />
Bu kitap MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı’nın 28.05.2010 tarih ve 53 sayılı kurul kararı ile<br />
2010-2011 öğretim yılından itibaren 5 (beş) yıl süreyle ders kitabı olarak kabul edilmiştir.<br />
SİSTEM OFSET BASIM YAYIN SANAYİ VE TİCARET LTD. ŞTİ.<br />
Strazburg Caddesi No: 7/A Sıhhiye-ANKARA<br />
Tel: (0 312) 229 63 97 – 229 18 81 – 231 47 11 – 231 32 57<br />
Belgeç: (0 312) 229 63 97<br />
187
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
SİSTEM OFSET BASIM YAYIN SANAYİ VE TİCARET LTD. ŞTİ.<br />
Strazburg Caddesi No: 7/A Sıhhiye-ANKARA<br />
Tel: (0 312) 229 63 97 – 229 18 81 – 231 47 11 – 231 32 57<br />
Belgeç: (0 312) 229 63 97<br />
Bu kitabın basım, yayın, dağıtım ve telif hakkı yayınevine aittir. Kitabın metin, soru, resimleri ile<br />
metodu hiçbir şekilde alınıp yayınlanamaz.<br />
Editör<br />
Muzaffer TUNÇEL<br />
Dil Uzmanı<br />
Kamil ÖZDEMİR<br />
Görsel Tasarımcı<br />
Barbaros YÜCEER<br />
Program Geliştirme Uzmanı<br />
Doç. Dr. Yücel GELİŞLİ<br />
Ölçme Değerlendirme Uzmanı<br />
Gülay AYDINSOY<br />
Rehberlik ve Gelişim Uzmanı<br />
Yrd. Doç. Dr. İbrahim KISAÇ<br />
188II
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sacak;<br />
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.<br />
O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak;<br />
O benimdir, o benim milletimindir ancak.<br />
Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl!<br />
Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl?<br />
Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl...<br />
Hakkıdır, Hakk’a tapan, milletimin istiklâl!<br />
Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım.<br />
Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım!<br />
Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım.<br />
Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım.<br />
Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar,<br />
Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var.<br />
Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar,<br />
“Medeniyet!” dediğin tek dişi kalmış canavar?<br />
Arkadaş! Yurduma alçakları uğratma, sakın.<br />
Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın.<br />
Doğacaktır sana va’dettiği günler Hakk’ın...<br />
Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın.<br />
İSTİKLÂL MARŞI<br />
189 III<br />
Bastığın yerleri “toprak!” diyerek geçme, tanı:<br />
Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.<br />
Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:<br />
Verme, dünyaları alsan da, bu cennet vatanı.<br />
Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki fedâ?<br />
Şühedâ fışkıracak toprağı sıksan, şühedâ!<br />
Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda,<br />
Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüdâ.<br />
Ruhumun senden, İlâhî, şudur ancak emeli:<br />
Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli.<br />
Bu ezanlar -ki şahadetleri dinin temeli-<br />
Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli.<br />
O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım,<br />
Her cerîhamdan, İlâhî, boşanıp kanlı yaşım,<br />
Fışkırır ruh-ı mücerred gibi yerden na’şım;<br />
O zaman yükselerek arşa değer belki başım.<br />
Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl!<br />
Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.<br />
Ebediyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl:<br />
Hakkıdır, hür yaşamış, bayrağımın hürriyet;<br />
Hakkıdır, Hakk’a tapan, milletimin istiklâl!<br />
Mehmet Akif ERSOY
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
ATATÜRK’ÜN GENÇLİĞE HİTABESİ<br />
Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk cumhuriyetini, ilele-<br />
bet, muhafaza ve müdafaa etmektir.<br />
Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin, en<br />
kıymetli hazinendir. İstikbalde dahi, seni, bu hazineden, mahrum etmek isteyecek,<br />
dahilî ve haricî, bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti müda-<br />
faa mecburiyetine düşersen, vazifeye atılmak için, içinde bulunacağın vaziyetin<br />
imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve şerait, çok nâmüsait bir ma-<br />
hiyette tezahür edebilir. İstiklâl ve cumhuriyetine kastedecek düşmanlar, bütün<br />
dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve hile<br />
ile aziz vatanın, bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün<br />
orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilfi il işgal edilmiş olabilir. Bütün bu<br />
şeraitten daha elim ve daha vahim olmak üzere, memleketin dahilinde, iktidara<br />
sahip olanlar gafl et ve dalâlet ve hattâ hıyanet içinde bulunabilirler. Hattâ bu<br />
iktidar sahipleri şahsî menfaatlerini, müstevlilerin siyasî emelleriyle tevhit edebil-<br />
irler. Millet, fakr u zaruret içinde harap ve bîtap düşmüş olabilir.<br />
Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi, vazifen; Türk<br />
istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmaktır! Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki<br />
asîl kanda, mevcuttur!<br />
190 IV<br />
GAZİ MUSTAFA KEMAL
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
MUSTAFA KEMAL ATATÜRK<br />
191 V
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
İÇİNDEKİLER<br />
I.ÜNİTE<br />
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong> VE GİRİŞİMCİLİĞİN ÖNEMİ<br />
A. EKONOMİ HAKKINDA GENEL BİLGİLER ............................................................ 2<br />
B. GİRİŞİMCİLİĞİN TANIMI ................................................................................................. 8<br />
C. <strong>GİRİŞİMCİLİK</strong>LE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR ............................................... 9<br />
Ç. <strong>GİRİŞİMCİLİK</strong> TÜRLERİ ................................................................................................18<br />
D. <strong>GİRİŞİMCİLİK</strong> İÇİN GEREKLİ KAYNAKLAR ...................................................31<br />
E. GİRİŞİMCİLİĞİ TEŞVİK EDEN FAKTÖRLER ....................................................34<br />
F. GİRİŞİMCİLİĞİN ÖNEMİ .................................................................................................38<br />
1. Girişimciliğin Sosyal Hayattaki Önemi .........................................................................39<br />
2. Girişimciliğin Ekonomik Hayattaki Önemi ..................................................................40<br />
G. KENDİ İŞİNİ KURMANIN AVANTAJLARI .............................................................42<br />
Ğ. KENDİ İŞİNİ KURMANIN DEZAVANTAJLARI ...................................................42<br />
I. ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ ................................................................................47<br />
II.ÜNİTE<br />
GİRİŞİMCİ VE BAŞARILI GİRİŞİMCİLERİN ÖZELLİKLERİ<br />
A. GİRİŞİMCİ KİMDİR? .........................................................................................................52<br />
B. GİRİŞİMCİLERİN FONKSİYONU ...............................................................................53<br />
C. GİRİŞİMCİDE OLMASI GEREKEN ÖZELLİKLER ..........................................57<br />
1. Kişisel Özellikler ...................................................................................................................58<br />
2. Davranış Özellikleri .............................................................................................................59<br />
3. Sosyal Özellikler ...................................................................................................................60<br />
Ç. GİRİŞİMCİ OLABİLİR MİYİM? ...................................................................................62<br />
D. <strong>GİRİŞİMCİLİK</strong> ÖRNEKLERİ .........................................................................................68<br />
1. Başarılı Girişimcilik Örnekleri .........................................................................................70<br />
2. Başarısız Girişimcilik Örnekleri .......................................................................................74<br />
II. ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ ..............................................................................76<br />
III.ÜNİTE<br />
BİR İŞ FİKRİNİN PROJEYE VE YATIRIMA DÖNÜŞTÜRÜLMESİ<br />
A. İŞ FİKRİ NEDİR? ...................................................................................................................80<br />
B. İŞ FİKRİ BULMA ...................................................................................................................81<br />
C. PROJE KAVRAMI .................................................................................................................83<br />
192 VI
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Ç. FİZİBİLİTE ÇALIŞMASI ................................................................................................ 86<br />
1. Fizibilite Etüdünün Yapılış Amacı ................................................................................. 86<br />
2. Fizibilite Etüdünün Aşamaları ......................................................................................... 88<br />
3. Fizibilite Raporunun Hazırlanması ................................................................................ 96<br />
4. Raporun Değerlendirilmesi .............................................................................................. 96<br />
5. Yatırım Kararının Alınması .............................................................................................. 97<br />
D. İŞ PLANI ................................................................................................................................107<br />
1. İş Planının Amacı ..............................................................................................................107<br />
2. İş Planının Önemi ..............................................................................................................109<br />
3. İş Planının Hazırlanması ................................................................................................. 111<br />
III. ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ ........................................................................121<br />
IV. ÜNİTE<br />
İŞLETMELERİN FONKSİYONLARI VE İŞLETME TÜRLERİ<br />
A. İŞLETME KAVRAMI VE İŞLETMELERİN AMAÇLARI .............................126<br />
B. İŞLETMELERİN TEMEL FONKSİYONLARI ....................................................142<br />
C. İŞLETME TÜRLERİ ........................................................................................................147<br />
1. İşletmelerin Hukuki Bakımdan Sınıfl andırılması ....................................................147<br />
2. İşletmelerin Ekonomik Bakımdan Sınıfl andırılması ..............................................152<br />
3. İşletmelerin İşleyişleri Bakımdan Sınıfl andırılması ...............................................152<br />
IV. ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ .........................................................................159<br />
V. ÜNİTE<br />
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong>TEKİ GELİŞMELER VE<br />
GENÇ GİRİŞİMCİLERE ÖNERİLER<br />
A. <strong>GİRİŞİMCİLİK</strong>TEKİ GELİŞMELER .....................................................................164<br />
B. GENÇ GİRİŞİMCİLERİ BEKLEYEN İŞ FIRSATLARI .................................164<br />
C. GİRİŞİMCİLERİ DESTEKLEYEN KURUM VE KURULUŞLAR ............172<br />
Ç. GİRİŞİMCİLERE ÖNERİLER ....................................................................................179<br />
1. Girişimcilerin Aşması Gereken Engeller ...................................................................179<br />
2. Girişimcilerden Girişimci Adaylarına Öneriler ........................................................180<br />
D. GİRİŞİMCİLERİN SOSYAL SORUMLULUKLARI .........................................181<br />
E. GİRİŞİMCİLERİN YASAL SORUMLULUKLARI ............................................182<br />
F. GİRİŞİMCİLERİN İŞ AHLAKI ...................................................................................182<br />
G. ATATÜRK’ÜN <strong>GİRİŞİMCİLİK</strong>LE İLGİLİ DÜŞÜNCELERİ VE<br />
ÖNERİLERİ .........................................................................................................................185<br />
V. ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ ...........................................................................187<br />
CEVAP ANAHTARI .................................................................................................................190<br />
TERİMLER SÖZLÜĞÜ ........................................................................................................191<br />
KAYNAKÇA ...............................................................................................................................202<br />
193 VII
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
HAZIRLANALIM<br />
1. Ülkemizdeki tanınmış iş adamlarının ticaretle uğraşma nedenlerini<br />
ve çalıştıkları süreçte edindikleri tecrübeleri, gazete ya da<br />
dergilerde yapılan röportajlardan öğreniniz ve bunları arkadaşlarınızla<br />
paylaşınız.<br />
2. Temel ekonomik terimleri gazete ve dergilerden derleyerek birbiriyle<br />
ilişkilendiriniz.<br />
3. Girişimci olmak isteseydiniz yeni bir mal üreterek mi yoksa var olan bir malı<br />
yeniden pazarlayarak mı bu işe başlardınız? Düşününüz.<br />
4. Yeni bir işe başlayacak olsanız, hangi projeleri üretirdiniz? Bunları sınıfta<br />
arkadaşlarınızla paylaşınız.<br />
5. Başkalarına ait bir iş yerinde değil de, kendi işinizde çalışmak istermisiniz?<br />
Nedenlerini arkadaşlarınızla tartışınız.<br />
6. İnsanların yaratıcı ve yenilikçi olmasını engelleyen başlıca nedenler neler<br />
olabilir? Düşününüz.<br />
ders İçİ ETKİNLİK<br />
Sınıfa psikolojik danışman, rehber öğretmen vb. davet ederek<br />
girişimcilerde bulunması gereken sosyal becerileri soru cevap tekniği<br />
ile ortaya koyunuz.<br />
KİMİ NELER TEŞVİK ETMİŞ?<br />
<strong>DERS</strong> DIŞI ETKİNLİK<br />
GİRİŞİMCİLER OLMASAYDI?<br />
Bir ülkede girişimcilerin olmaması hâlinde ne<br />
gibi olumsuzlukların olacağını anlatan komposizyon<br />
niteliğinde bir yazı hazırlayarak arkadaşlarınıza<br />
sununuz.<br />
OKUMA METNİ<br />
BİR SOSYAL <strong>GİRİŞİMCİLİK</strong> ÖRNEĞİ<br />
Muhammed YUNUS / Bangladeş - (2006 Nobel Barış Ödülü Sahibi)<br />
Bu, eylemi ve düşüncesiyle, ekonomik, siyasi ve<br />
dinî önyargıları hiçe sayarak kendi inancını kabul ettirmeyi<br />
başaran eşsiz bir adamın öyküsüdür. Yoksulluğu<br />
yenmek için çok büyük projeler ortaya atmak yeterli<br />
değildir. Önemli olan ekonomik zincirin ilk küçük halkası<br />
olan “insan”ın yardımına koşmak ve ona yeniden<br />
umut vermektir.<br />
Dünyanın en zor koşullarına sahip ülkelerinden<br />
biri olan Bangladeş’te, Muhammed Yunus, milyonlarca<br />
kişinin kaderini belirleyen ve dünyadaki ekonomik<br />
PERFORMANS GÖREVİ<br />
Ülkemizdeki ve çevrenizdeki girişimcileri sınıf olarak araştırınız, bu araştırmada<br />
dikkat edeceğiniz en önemli husus, girişimcilik yapmalarına neden olan<br />
en önemli unsurun ne olduğu sorusunun cevabını bulmaktır. Bu soruya cevap bulduktan<br />
sonra, girişimci olmalarında en çok etkili olan faktörler hakkında hazırladığınız<br />
bir çalışmayı arkadaşlarınıza sununuz.<br />
VIII 194<br />
Hazırlanalım<br />
Ünite başlarında öğrencilerin konuya<br />
uyum sağlayabilmeleri amacıyla<br />
yapacakları ön çalışmalar bu bölümde<br />
yer alır.<br />
Ders İçi Etkinlik<br />
Girişimcilik bilgilerinin artırılmasına<br />
yönelik kazanımları desteklemek<br />
amacıyla sınıf içinde yapılacak olan çalışmalar<br />
bu bölümde yer alır.<br />
Ders Dışı Etkinlik<br />
Öğrencilerin sınıf dışında bireysel<br />
olarak ya da grup hâlinde yapacakları<br />
çalışmalar bu bölümde yer alır.<br />
Okuma Metni<br />
Öğrenilen konuyu destekleyen<br />
olaylar, anılar, bilimsel makaleler, gazete<br />
haberleri, röportaj ve bilgiler bu<br />
bölümde yer alır.<br />
Performans Görevi<br />
Belirleren sorulara cevap bulabilmek<br />
amacıyla öğrenciyi araştırmaya,<br />
yaptığı araştırmadan sonuç elde etmeye<br />
elde ettiği sonucu ödev olarak sunmaya<br />
yönlendiren çalışmalar bu bölümde yer<br />
alır.
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
KİŞİSEL DEĞERLENDİRME FORMU<br />
Bu form ünite sonlarında kendinizi değerlendirmeniz için hazırlanmıştır. Doğru bir değerlendirme<br />
yapabilmeniz için aşağıda verilen seçeneklere doğru cevap vermeniz gerekmektedir.<br />
Ünitedeki konuların tamamını anladıysanız “Evet”, bir kısmını anladıysanız “Bazen”, değilse<br />
“Hayır” seçeneğini işaretleyiniz. “Bazen” ya da “Hayır” seçeneklerinizin olduğu üniteleri tekrar<br />
gözden geçiriniz.<br />
I. ünİte<br />
değerlendİrme testİ<br />
1. Aşağıdakilerden hangisi Maslow’a göre ihtiyaç çeşitlerinden değildir?<br />
A. Fizyolojik ihtiyaç B. Güvenlik ihtiyacı C. Sosyal olma ihtiyacı<br />
D. Spor ihtiyacı E. Başarma ihtiyacı<br />
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
1. grup<br />
...................................<br />
...................................<br />
...................................<br />
ARAŞTIRALIM<br />
2. grup<br />
...................................<br />
...................................<br />
...................................<br />
KAVRAM HARİTASI<br />
ANKET<br />
3. grup<br />
...................................<br />
...................................<br />
...................................<br />
ÇEVERENİZDEKİ GİRİŞİMCİLERE<br />
ANKET UYGULAMASI<br />
Çevrenizde bulunan girişimcilere aşağıda verilen anketi uygulayınız, sonuçlarını<br />
arkadaşlarınızla paylaşınız.<br />
1. İnsanlarla ilişkileriniz nasıldır?<br />
a. Her zaman iyi olmuştur.<br />
b. İnsanlarla sorunum olmaz.<br />
DÜŞÜNELİM<br />
Bir düşünün bakalım, gün boyunca nelere ihtiyaç duyuyorsunuz? Buldunuz<br />
mu?<br />
Bu, ihtiyaçları kimden temin ediyorsunuz? Bunları size satanlar hangi tür<br />
girişimcilerdir ? İhtiyaçlarınızın, karşılarına da girişimci türlerini yazınız, arkadaşlarınızla<br />
karşılaştırınız. Bakalım ne tür girişimcilerle karşılaşacaksınız?<br />
195VIII<br />
Kişisel Değerlendirme Formu<br />
Konu bitiminde öğrencilerin kendilerine<br />
öz eleştiri yapmalarını sağlayan<br />
formlar bu bölümde yer alır.<br />
Değerlendirme Testi<br />
Konu sonlarında öğrenilen bilgilerin<br />
ve kazanılan becerilerin ölçme ve<br />
değerlendirme çalışmaları bu bölümde<br />
yer alır.<br />
Araştıralım<br />
Girişimcilik dersine ait konuları pekiştirmek<br />
amacıyla yapılacak araştırma<br />
çalışmaları bu bölümde yer alır.<br />
Kavram Haritası<br />
Konu ve kavramların birbiriyle<br />
bağlantısını şematik olarak gösteren<br />
kavram haritaları bu bölümde yer alır.<br />
Anket<br />
Öğrencilerin derse aktif katılımını<br />
sağlayacak, konuları daha fazla kavratacak<br />
anket uygulamaları bu bölümde yer<br />
alır.<br />
Düşünelim<br />
Öğrencileri işledikleri konularla<br />
ilgili olarak düşünmeye ve bunlardan<br />
somut sonuçlar elde etmeye yönelik<br />
çalışmalar bu bölümde yer alır.
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
196
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
I.<br />
ÜNİTE<br />
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong> VE<br />
GİRİŞİMCİLİĞİN ÖNEMİ<br />
1
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
HAZIRLANALIM<br />
1. Ülkemizdeki tanınmış iş adamlarının ticaretle uğraşma nedenlerini<br />
ve çalıştıkları süreçte edindikleri tecrübeleri, gazete ya da<br />
dergilerde yapılan röportajlardan öğreniniz ve bunları arkadaşlarınızla<br />
paylaşınız.<br />
2. Temel ekonomik terimleri gazete ve dergilerden derleyerek birbiriyle<br />
ilişkilendiriniz.<br />
3. Girişimci olmak isteseydiniz yeni bir mal üreterek mi yoksa var olan bir malı<br />
yeniden pazarlayarak mı bu işe başlardınız? Düşününüz.<br />
4. Yeni bir işe başlayacak olsanız, hangi projeleri üretirdiniz? Bunları sınıfta<br />
arkadaşlarınızla paylaşınız.<br />
5. Başkalarına ait bir iş yerinde değil de, kendi işinizde çalışmak istermisiniz?<br />
Nedenlerini arkadaşlarınızla tartışınız.<br />
6. İnsanların yaratıcı ve yenilikçi olmasını engelleyen başlıca nedenler neler<br />
olabilir? Düşününüz.<br />
A. EKONOMİ HAKKINDA GENEL BİLGİLER<br />
İnsanlar doğdukları andan itibaren yaşamaları için gerekli olan<br />
ihtiyaçları giderme çabasındadırlar. İhtiyaç, insanlara karşılandığında<br />
zevk ve haz veren; karşılanmadığında ise acı ve üzüntüye neden<br />
olan bir olgudur. Bir diğer ifadeyle ihtiyaç, bireyin yaşamını etkileyen<br />
fi zyolojik, psikolojik ve sosyolojik bir unsurdur.<br />
İnsanlar için yaşamsal önem taşıyan, vazgeçmelerinin mümkün<br />
olmadığı ihtiyaçlara fi zyolojik ihtiyaçlar adı verilir. Örneğin;<br />
yemek, içmek, uyumak ya da barınmak vazgeçilemeyecek ihtiyaçlardandır. Fizyolojik ihtiyaçlara<br />
aynı zamanda zorunlu ihtiyaçlar adı da verilmektedir. Zorunlu ihtiyaçların dışında<br />
kalanlara ise kültürel ihtiyaçlar adı verilir. Örneğin; kitap okumak, sinemaya ya da tiyatroya<br />
gitmek, bilgisayar kullanmak kültürel ihtiyaçlardandır. Zorunlu olan ve olmayan ihtiyaçları<br />
kesin bir çizgiyle ayırmak<br />
mümkün değildir. Çünkü<br />
ihtiyaçların şiddeti insandan<br />
insana, bölgeden bölgeye<br />
hatta ülkeden ülkeye<br />
göre değişebilir. Bir ülkenin<br />
insanları için otomobil<br />
vazgeçilmeyen bir ihtiyaç<br />
kabul edilebilirken ilkel bir<br />
toplumda yaşayan insan<br />
grupları için ihtiyaç ola-<br />
2
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
3<br />
mayabilir. Ekonomi biliminin temelinde<br />
de bu ihtiyaçların giderilmesi vardır. Bazı<br />
ekonomistler, çok değişik ve karmaşık<br />
olan insan ihtiyaçlarını zorunlu ve kültürel<br />
ihtiyaçlar olarak sınıfl andırsalar da bilim<br />
insanı Abraham H. Maslow (Abraham H.<br />
Maslov)’un sınıfl andırması büyük oranda<br />
kabul gör müştür (Şekil 1.1).<br />
İnsan ihtiyaçlarını giderme özelliğine<br />
sahip her şeye mal adı verilir. Malların<br />
insanların ihtiyaçlarını giderme özelliğine<br />
ise fayda denir. Bir malın insan ihtiyaçlarını<br />
karşılama yeteneğine sahip olması<br />
veya öyle sanılması o malın faydalı olma-<br />
Şekil 1.1: Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi<br />
sı için yeterlidir. Eğer insan malın ihtiyacını<br />
gidereceğine inanıyor ya da öyle zannediyorsa<br />
bu mal faydalıdır. Fayda sübjektif bir kavramdır. Tüketiciler için bir malın faydası ne<br />
kadar çoksa o mala duyulan ihtiyaç şiddeti de o derece büyük olacaktır. Bu da fayda ile ihtiyaç<br />
arasındaki ilişkiyi açıkça ortaya koymaktadır. Bununla birlikte alternatifi olmayan mallara duyulan<br />
ihtiyaç şiddeti de oldukça fazladır. Örneğin; petrol dışında bir enerji kaynağının olmaması<br />
durumunda petrole duyulacak istek maksimum düzeyde olacaktır. Dolayısıyla o mala duyulan<br />
ihtiyaç da çok şiddetli olacaktır. O hâlde bir malın<br />
alternatifsizliği, fayda ve ihtiyacın şiddetini de etkileyebilmektedir.<br />
İnsanların günlük yaşantılarını sürdürebilmeleri<br />
için harcadıkları çabanın temel nedeni, kıtlık<br />
gerçeği ile karşı karşıya kalmalarıdır. İnsan ihtiyaçları<br />
sınırsızdır; ancak bunları karşılayacak<br />
kaynakların kıt olması herkesi daha fazla çaba<br />
sarf etmeye zorlamaktadır. Bu nedenle ekonomik<br />
alandaki çabaların tümü, kıtlığın baskısını azaltmaya<br />
yönelik çalışmalardır. Gelişmiş ülkelerin<br />
dahi bütün ihtiyaçlarını tam olarak karşıladıklarını<br />
söylemek mümkün değildir. Daha açık bir ifadeyle<br />
insan ihtiyaçlarını karşılama niteliğine sahip mal<br />
ve hizmetler toplam ihtiyacı karşılamaktan çok<br />
uzaktır. Kaynaklarla ihtiyaçlar arasındaki bu dengesizlik<br />
az gelişmiş ya da yoksul ülkelerde daha<br />
açık ve belirgindir.
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Günlük yaşantıda kıtlık, bir malın piyasada az bulunması ya da hiç bulunamaması anlamına<br />
gelir. Örneğin, uygun olmayan hava koşulları nedeniyle tarım üretiminin yetersiz olması,<br />
bu ürünleri dış ülkelerden satın almak için yeterli dövizin bulunamaması gibi. Bir malın fi ziki<br />
anlamda bulunamaması veya eskisine göre daha az bulunması, halk dilinde kıtlık olarak tanımlanırken<br />
ekonomi ilmiyle uğraşanlar bu ifadeyi kolay ya da güç elde edilebilen fakat bütün insanların<br />
ihtiyaçlarını karşılayabilecek kadar bol olmayan mal ve hizmetler için kullanırlar. Yani<br />
istenilen malın bulunmasında herhangi bir zorluk olmasa dahi belli bir fi yattan satılıyor olması,<br />
o mal ya da hizmetin kıt olması anlamına gelir.<br />
İnsanların elde etmek için bedel ödemek zorunda oldukları, fi yatı olan her mal kıt mal sayıldığı<br />
gibi bunlar ekonomik mallar olarak da adlandırılır. Bütün ihtiyaçlara yetecek kadar bol<br />
olan malların bir fi yatı olmaz. Bu tür mallara ise serbest mallar adı verilir. Örneğin; hava insan<br />
ihtiyacını karşılayan faydalı bir mal olmakla birlikte herkese<br />
yetecek kadar bol miktarda olduğu için fi yatı yoktur,<br />
yani serbest maldır.<br />
Arz, üreticilerin bir malın belli bir zaman içinde<br />
(gün, hafta, ay vb.) farklı fi yatlarda, farklı miktarı üretme<br />
ve satma istek ve yetenekleri olarak tanımlanabilir. Talep<br />
ise satın alma gücü ile desteklenmiş istekler olarak ifade<br />
edilebilir. Burada önemli olan bireylerin mevcut istek ve<br />
ihtiyaçlarının yanında bu ihtiyaçların satın alma gücü ile<br />
desteklenmiş olmasıdır. Diğer bir anlatımla satın alma<br />
gücü ile desteklenmeyen talepler ekonomide talep olarak<br />
adlandırılamaz.<br />
İnsanlar kıtlığın egemen olduğu bir dünyada yaşarken bunun etkisini azaltmak için sürekli<br />
bir uğraş içindedirler. Kaynakların sınırlı, ihtiyaçlarınsa sınırsız olması ve bu kaynakların farklı<br />
amaçlarla kullanılabilmesi, tercih yapma zorunluluğunu oluşturmaktadır. Örneğin çok şey satın<br />
almak isteyen bir kişi bütçesinin sınırlı olması durumunda bazı şeylerden fedakârlık yapmak<br />
zorunda kalacak ya da haftada iki kere sinemaya gitmek istese bunu gerçekleştirmesi ekonomik<br />
açıdan zor olacağı için ayda bir defa gitmeye razı olacaktır.<br />
Kıt kaynakların alternatif kullanımları konusunda<br />
bir tercih yapma zorunluluğu sadece zengin<br />
ya da fakir bireyler için değil; her büyük ya da küçük<br />
işletme hatta her gelişmiş ya da az gelişmiş<br />
ülke ekonomisi için söz konusudur. Sermayesini<br />
farklı şekillerde değerlendirmek isteyen iş adamı,<br />
tarlasına ekeceği ürünün hangisi olacağına karar<br />
verecek olan çiftçi, vergi gelirlerini yatırım amaçlı<br />
mı yoksa askerî amaçlı mı kullanacağına karar<br />
4
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
vermek durumunda olan hükümet, ister istemez kıt kaynakların kullanımını etkileyen bir tercih<br />
kararı almak durumundadır. Bu açıklamalardan sonra ekonomiyi kıt kaynakların en yüksek<br />
faydayı sağlayacak şekilde kullanılmasını sağlamaya çalışan bir bilim dalı olarak tanımlamak<br />
mümkündür. Geniş anlamda tanımlamak gerekirse ekonomi; insanların ve toplumların para<br />
kullanarak ya da kullanmadan zaman içinde çeşitli mallar üretmek ve bunları bugün ve gelecekte<br />
tüketmek üzere, toplumdaki bireyler ya da gruplar arasında bölüştürmek için kıt üretim<br />
kaynakları kullanmak konusundaki tercihlerini inceleyen sosyal bir bilimdir.<br />
Ekonomi sosyal bir bilimdir. İnsanlar yaşam boyu ekonomik olaylarla iç içedir, günlük<br />
yaşantıları da birçok ekonomik olay tarafından biçimlenir. Örneğin; çalışan her birey vergisini<br />
ödemekle yükümlüdür. Aynı zamanda ihtiyaçlarını karşılamak için harcama yapmak, geleceğini<br />
güvence altına almak içinse tasarruf yapmak zorundadır. Bunların her biri ekonomik bir<br />
olaydır.<br />
Ekonomi ilminde üretilen mal ve hizmetlere ürün veya çıktı, bunları üretmek için kullanılan<br />
kay naklara üretim faktörleri veya girdiler adı verilir. Başka bir deyişle; üretimi gerçekleştirebilmek<br />
için birtakım elemanların bulunması ve bunların birleştirilmesi ge rekir. Üretim<br />
yapabilmek için ihtiyaç duyulan bu ögelere üretim faktörleri denir.<br />
Ekonomi kuramı açısından klasik üretim faktörleri; doğal kaynaklar, emek ve ser mayedir.<br />
Daha sonraları girişimci de ekonomistler tarafından üretim faktörlerine eklen miştir. Girişimci,<br />
diğer üre tim faktörleri (doğal kaynaklar , emek , sermaye ) sis temli bir şekilde bir araya<br />
geti rerek mal veya hizmet üretimi ni sağlamak için giri şimde bulu nur. Herhangi bir üre tim<br />
faktörünün girişimci olmadan ekonomik anlamda ürüne dönüşmesi mümkün değildir.<br />
Üretim faktörleri arasındaki ilişki Şekil 1.2’deki gibi gösterilebilir:<br />
Doğal Kaynaklar<br />
Emek (İş Gücü)<br />
Şekil 1.2: Üretim faktörleri arasındaki ilişkiler<br />
Temel ekonomik kavramlar ekonomi dersinin “Ekonomi Nedir?” adlı konusunda da detaylı<br />
olarak işlenmektedir.<br />
5<br />
Sermaye<br />
Girişimci
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
<strong>DERS</strong> İÇİ ETKİNLİK<br />
Aşağıda verilen seçenekler arasından temel ekonomik kavramları<br />
bularak tanımlarını boşluk bırakılan yerlere yazınız.<br />
Sermaye Liderlik İhtiyaç Risk<br />
İstihdam<br />
Mal<br />
Talep<br />
Ürün<br />
Fayda<br />
Emek<br />
Doğal<br />
Kaynaklar<br />
1. .............................................................................................<br />
2. .............................................................................................<br />
3. .............................................................................................<br />
4. .............................................................................................<br />
5. .............................................................................................<br />
6. .............................................................................................<br />
7. .............................................................................................<br />
8. .............................................................................................<br />
9. .............................................................................................<br />
10. .............................................................................................<br />
11..............................................................................................<br />
12..............................................................................................<br />
13. .............................................................................................<br />
14. .............................................................................................<br />
15. .............................................................................................<br />
16. .............................................................................................<br />
6<br />
Girişim<br />
Kalite<br />
Hayat<br />
Girdi<br />
Arz
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
KAVRAM HARİTASI<br />
Yukarıda kavram haritında yer alan kutucuklara temel ekonomik kavramları<br />
yazınız. Bu kavramlarla ilgili örnekleri baloncuklara yazarak kendi<br />
aralarında ilişkilendiriniz.<br />
7
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
B. GİRİŞİMCİLİĞİN TANIMI<br />
Girişimcilik; Fransız iktisatçı Jean Baptiste Say (Jan Baptist Say)’dan itibaren emek, tabiat<br />
ve sermayeden sonra dördüncü üretim faktörü olarak genel kabul görmüştür. Girişimcilik,<br />
sürekli artan bir refah yaratan dinamik bir süreçtir. Bu refah, girişimcinin sermaye, zaman<br />
ve kariyer konularında riskler almasıyla ya da mal ve hizmetlere artı değer kazandırmasıyla<br />
sağlanır. Mal ve hizmet yeni ya da benzersiz olmasa da girişimci, gereken beceriyi göstererek<br />
ve kaynaklar ayırarak bunlara değer kazandırır. Bu açıklamalardan sonra girişimcilik; parasal<br />
ve kişisel tatmin ödülü karşılığında, fi nansal, psikolojik ve sosyal riskleri üstlenerek gerekli<br />
zaman ve çabayı harcayıp farklı değerde mal ve hizmet yaratma süreci olarak tanımlanabilir.<br />
Girişimcilik aynı zamanda; bir işe girişme, bunun için gerekli kaynakları düzenleme, işten<br />
doğacak riskleri ve başarısızlıkları üstlenme sürecidir. Girişimcilik kavramıyla ilgili olarak<br />
yapılan tanımlar daki ortak noktalar aşağıdaki gibidir:<br />
• İnisiyatif sahibi olmak<br />
• Farklı değerde mal ya da hizmet yaratmak<br />
• Risk ve başarısızlığı kabul etmek<br />
Girişimcilikle ilgili tanımların her biri, girişimcileri farklı yönlerden değerlendirmektedir.<br />
Bu değerlendirmeler benzer noktaları içerir. Bu noktalar şunlardır:<br />
• Yenilik<br />
• Organizasyon<br />
• Yaratıcılık<br />
• Refah<br />
• Risk alma<br />
Girişimcilik ve küçük işletme<br />
yöneticiliği birbirinden<br />
farklı kavramlardır. Girişimcilik,<br />
yeni bir iş yaratma ya da<br />
var olan işletmenin faaliyet<br />
alanı ve yönünü büyük ölçüde<br />
değiştirerek risk almayı içerir.<br />
Girişimci, yeni bir ürün düşüncesine<br />
sahip ve işletmesini bu<br />
yönde yönlendiren bir yenilikçidir.<br />
Bu ne denle bazı küçük<br />
işletme sahipleri de girişimci<br />
olarak kabul edilebilir. Diğerleri ise var olan bir işi satın alan, onun küçük kalması için bilinçli<br />
davranan ve karar veren yöneticilerdir.<br />
8
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
1. grup<br />
...................................<br />
...................................<br />
...................................<br />
...................................<br />
...................................<br />
...................................<br />
ARAŞTIRALIM<br />
Sınıfta öğrencileri üç gruba ayırınız. Her gruptan ayrı ayrı yaşantılarında, çevrelerinde<br />
ve geçmişteki girişimcilik örneklerini bulmalarını isteyiniz. Gruplar buldukları<br />
örnekleri arkadaşlarıyla paylaşsınlar.<br />
C. <strong>GİRİŞİMCİLİK</strong>LE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR<br />
Girişimciyi sıradan bir işletmeciden ayırmak için, girişimcilikle ilgili temel kavramları bilmek<br />
gerekir. Bu kavramlar aşağıdaki gibidir:<br />
1. Yaratıcılık (İcatçılık) ve Yenilik<br />
(İnovasyon)<br />
Yaratıcılık ve yenilik kavramları girişimciliğin<br />
ayrılmaz parçasıdır. Çünkü yaratıcılık<br />
kavramı yeniliğin altyapısını oluşturmaktadır.<br />
Yaratıcılık, yeni fi kirler geliştirme,<br />
problemler ve fırsatlara yeni bakış<br />
açıları getire bilmektir. Yenilik ise bu problem<br />
ve fırsatlara insanların yaşam kalitesini<br />
geliştirecek ya da iyileştirecek yönde yaratıcı<br />
çözüm yollarını uygulama becerisidir.<br />
Yaratıcılığı yenilik izlediği zaman girişimci<br />
güç ortaya çıkar.<br />
2. grup<br />
...................................<br />
...................................<br />
...................................<br />
...................................<br />
...................................<br />
...................................<br />
9<br />
3. grup<br />
...................................<br />
...................................<br />
...................................<br />
...................................<br />
...................................<br />
...................................
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Başarılı girişimciler yeni fi kirlerle yola çıkarlar ve bu fi kirlerin hayata geçirilmesi yönünde<br />
çaba gösterirler. Çünkü girişimcilik; pazarın ihtiyaç ve fırsatlarına, yaratıcılık ve yeniliğin disiplinli<br />
ve sistematik olarak uygulanması sürecidir.<br />
İşletmelerin faaliyet göster diği çevre koşulları ve rekabet ortamı devamlı değişime uğramaktadır.<br />
Hızlı değişen iş ortamı içerisinde yaratıcılık ve yeniliğin işletmenin vazgeçilmez bir parçası<br />
hâline gelmesi, özellikle küçük işletmelerin büyük işletmeler karşısında başarılı olabilmesi için<br />
gereklidir. İşletme bünyesinde bu değişimi sağlayama yanların başarısız olmaları kaçınılmazdır.<br />
Yaratıcılık ve yenilik işletmede devamlı<br />
bir süreç oluşturmalıdır. Yeniliklerin<br />
birçoğu başarısızlıkla sonuçlansa da elde<br />
edilen başarılı tek sonuç dahi işletmeyi<br />
arzu ettiği noktalara taşıyabilmektedir.<br />
Girişimciler, yenilikçi bir örgüt iklimi<br />
oluşturarak yaratıcılığın ve yenilikçiliğin<br />
önündeki engelleri ortadan kaldıracak<br />
yönetsel uygulamaları gerçekleştirmek<br />
duru mundadır. Bu uygulamalar girişimcilerin<br />
yanı sıra devletin de yapması gerekir.<br />
Genellikle devlet, pazara teknoloji<br />
transferini gerçekleştirecek fi nansal kaynaklara sahip olmakla birlikte gerekli iş becerilerinde,<br />
özellikle pazarlama ve dağıtımda yetersiz kalması nedeniyle başarılı bir girişimcilik örneği sergileyememektedir.<br />
Ayrıca bürokrasi, stratejik kararların alınması ve zamanında uygulanmasının<br />
imkânsız hâle getirdiğinden devletin iyi bir girişimci ve yenilikçi olma ihtimali iyice zayıfl amaktadır.<br />
Bu nedenle çoğu gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde devlete ait işletmelerin özelleştirilmesi<br />
yoluna gidilmektedir.<br />
İşletmelerin başarılarında, yenilik yapma larında işletme içi girişimcilik önemli rol oynar. İç<br />
girişimcilik, işletme içinde girişimciliğe ortam sağlayan yapıdır. İşletme başarısı açısından gerek<br />
girişimcilik gerekse de iç girişimciliğin önemi artmıştır. Çünkü bürokratik yapı, kısa vadeli<br />
kârlara odaklanma, yüksek yapılanmış organizasyon işletmelerdeki yaratıcılığı yok etmekte<br />
yeni ürünlerin ya da işlerin gerçekleştirilmesine engel olmaktadır. Engelleyici faktörleri tespit<br />
edip ortadan kaldıran şirketler yaratıcılık ve yeniliğe her zaman açık olur. Girişimcilikle ilgili<br />
tüm risklere rağmen yeni işletmeler kurmanın, yenilik yapmanın, yeni mal ya da hizmet piyasaya<br />
sürmenin en etkin yolu, hür teşebbüsten geçmektedir. Bunu sağlayacak olanlar da girişimcilerdir.<br />
Araştırmalar, yaygın olan görüşün aksine, yaratıcılığın öğreni lebileceğini göstermektedir.<br />
İnsanların daha fazla yeni fi kirler yaratmasını sağlayacak teknik ve davranışları öğrenebileceği<br />
öne sürülmektedir. Burada asıl sorun, çalışanları yaratıcılığa teşvik edecek iş ortamının çoğunun<br />
işletmelerde bulunmamasıdır. Bu nedenle işletmede örgütsel yaratıcılığı geliştirecek ortam<br />
ve teknikler yaratılmalıdır. Organizasyon içinde yaratıcı ortam geliştirme yolları şunlardır:<br />
10
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
• Yaratıcılığı çalışanlardan bekleme, talep etme<br />
• Başarısızlığı yeri geldiğinde hoş görme ve kabul etme<br />
• Merak ve ilgiyi teşvik etme<br />
• Problemleri mücadele unsuru olarak görme<br />
• Yaratıcılık konusunda eğitim verme<br />
• İşletme içinde yaratıcılığa destek verme<br />
• Yaratıcılığı ödüllendirme<br />
• Yaratıcı davranışı model yapma<br />
Yenilik kavramını, ilk olarak Fransız ekonomist Nicolas<br />
Baudeau (Nikolas Bodö) (1730-1792) ortaya atmıştır. Baudeau,<br />
girişimciyi; çeşitli yenilikler yaparak maliyetleri azaltmaya,<br />
kârı arttırmaya çalışan bir yenilikçi olarak tanımlamıştır.<br />
Ancak yenilik kavramını geniş kapsamlı olarak ele alan ilk<br />
kişi Joseph Alois Schumpeter (Jozef Aloi Şumpeter) olmuştur.<br />
Yenilik Schumpeter’in girişimcilik kavramının özünü oluşturmaktadır.<br />
Schumpeter’in teorisinin en önemli yönü yenilik<br />
yapmak, yeni talep yaratmak ve girişimciler aracılığıyla bu yenilikleri piyasaya getirmektedir.<br />
Bu nedenle girişimciler gelir yaratmanın ve serma yenin dağılımının en önemli belirleyicisidir.<br />
Burada girişimci, yeni bir buluş ya da icat yapan kişi değildir. Buluş, bilinen bilgilerden yararlanarak<br />
daha önce bilinmeyen yeni bir bulguya ulaşmak veya yöntem geliştirmek, ilk defa yeni bir<br />
şey yaratmaktır. Yenilikçilik ise piyasada var olan kaynak lardan yeni kombinasyonlar oluşturmak<br />
suretiyle ortaya yeni ürünler çıkarmaktır.<br />
2. Girişimcilikte Fırsatlar, Fırsatları Belirlemek ve Değerlendirmek<br />
İyi bir fırsat yakalama ya da fırsatı değerlendirme girişimcilikte gerçekten güç bir iştir. İyi iş<br />
fırsatları düşünülenin aksine aniden ortaya çıkmaz. Daha çok girişimcinin olasılıklara, olaylara,<br />
belirli durumlara karşı tetikte ya da dikkatli olması, potansiyel fırsatları belirleme mekanizması<br />
oluşturması sayesinde ortaya çıkar. Girişimcilerin iş fırsatlarını yakalayabilmeleri için nihaî<br />
tüketiciler ve dağıtım kanalı üyeleriyle yakın iletişim hâlinde olmaları önemlidir. Perakendeci,<br />
toptancı ya da imalâtçı temsilcileri ile sohbetler yapılması, tartışılması yeni iş fırsatlarının doğmasına<br />
imkân verebilir. Örneğin; bir girişimcinin üst düzey yöneticilerinin ya da çalışan larının<br />
teknik yazılım hizmetlerinin kalitesine yönelik yoğun şikâyetleri, onun yeni işini kurmasına vesile<br />
olabilir.<br />
Girişimcinin pazar fırsatlarını doğru anlaması, yaptığı işlerin geleceği açısından önemlidir.<br />
Teknolojik değişimler, pazar koşullarındaki değişim, rekabet, devletin yasal düzenlemeleri yeni<br />
fırsatlara altyapı oluşturabilir. Bunun yanında, söz konusu fırsatla ilgili olarak girişimcinin beceri<br />
ve yetenek lerinin de işe elverişli olması, başarı açısından ayrıca önem taşımaktadır. İyi bir<br />
fırsat yakalamasına rağmen atılımcı, cesur, yaratıcı ve yenilikçi olmayan girişimcinin başarısız<br />
olması kaçınılmazdır. Bu nedenle işe başlamadan önce girişimcilerin fırsat analizi yapmalarında<br />
mutlak bir fayda vardır.<br />
11<br />
Joseph Alois SCHUMPETER<br />
(1883-1950)
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Fırsat analizi şu konuları kapsamaktadır:<br />
Mal ya da hizmetin tanımlanması<br />
Girişimci ve ekibinin belirlenmesi<br />
Fırsatların gerçeğe dönüştürülmesi (ticarîleştirme) için gerekli tüm faaliyet ve kaynakların<br />
belirlenmesi<br />
Kuruluş sermayesi için gerekli olan fi nansman kaynaklarının belirlenmesi<br />
OKUMA METNİ<br />
Ayakkabılarda Kullanılan Cırtlı Bantlar Nasıl İcat Edildi?<br />
Fırsatları değerlendirme konusunda en ilginç örneklerden biri de George De Mestral (Corc<br />
Dö Mestra)’dır. Adından çok fazla insan haber dar değildir, ama hepimiz onun bulduğu ürünü<br />
biliriz. Mestral, bir gün köpeğiyle birlikte dışarıda yürüyorken hayvanın kür küne bazı otların<br />
yapışmış olduğunu gördü. Aslında o hepi mizin hayatımız boyunca karşılaştığı ve yanımızdan<br />
geçip gitmesine izin verdiği fırsatlardan biriyle karşılaşmıştı. İki seçe neği vardı. Tüylerin o<br />
kısmını kesip atarak köpeğe söylenmek ve aynı şeyi bir daha yapmamasını ummak ya da tüyleri<br />
inceleyip kürke yapışma konusunda nasıl etkili olduğunu görmek!.. George ikinci yolu seçti.<br />
Otları mikroskop altında inceledi ve ayakkabılarda kullanılan cırtlı bantları icad etti.<br />
Yrd. Doç. Dr. Serpil DÖM, Girişimcilik ve Küçük İşletme Yöneticiliği, s.19<br />
Fırsat analizinin en zor ve en kritik yönü fırsatların tayinidir. Bunun için de öncelikle aşağıdaki<br />
sorulara yanıt aranmasını gerekir:<br />
Söz konusu fırsat, pazarın hangi ihtiyacını karşıla maktadır?<br />
Bu pazarın ihtiyaçlarına ilişkin gözlemleriniz ve tespitle riniz nelerdir?<br />
Bu pazar ihtiyaçlarını ortaya koyan sosyal koşullar nelerdir?<br />
Bu pazar ihtiyaçlarını açıklayıcı pazar araştırması bilgisi var mıdır?<br />
Bu ihtiyaçları karşılayacak patentler mevcut mudur?<br />
Pazardaki rekabet düzeyi nedir? Bu rekabet olgusu ne ile açıklanabilir?<br />
Uluslararası pazar koşullar nedir?<br />
Uluslararası rekabetin boyutu nedir?<br />
Bu faaliyetlerden elde edilecek getiri düzeyi ne kadardır?<br />
Burada vurgulanması gereken konu, fırsat analizinin bir iş planı olmadığıdır. Fırsat analizi,<br />
iş planının hazırlaması için yapılır. İş planı ise pazar fırsatlarından yararlanmak için gerçekleştirilen<br />
girişimsel bir süreçtir.<br />
12
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
3. Risk Almak<br />
Risk, zarar veya kayıp durumuna yol açabilecek istenmeyen<br />
bir olayın ortaya çıkma ihtimali demektir. Bu<br />
terim; tehlike ile eş anlamlı olmakla birlikte, ileride ortaya<br />
çıkması beklenen ama meydana gelip gelmeyeceği kesin<br />
olarak bilinmeyen olaylar için kullanılır. Riski başarısızlığa<br />
uğrama tehlikesi olarak ifade etmek de mümkündür.<br />
Risk ve belirsizlik kavramlarının her ikisi de gelecekteki<br />
sonuçların kesinlikle bilinemeyeceği durumları anlatır.<br />
İşletmeyi kâr elde etmek amacıyla kuran, bu işletmeyi<br />
yönetecek olan kişileri atayan, kullanılacak teknolojiyi<br />
belirleyen, üzerinde doğrudan ya da dolaylı etkisi olan<br />
kişi girişimcidir. Dolayısıyla işletmeyle ilgili kararların<br />
riskine katlanması gereken kişi de girişimci olacaktır.<br />
Risk üstlenmek, girişimciliğin belirgin davranış özelliklerinden<br />
birisidir. Çünkü girişimciler hesaplı veya orta<br />
düzeyde yani aşırıya kaçmayan risk üstlenicilerdir. Bir işe<br />
başlamak için risk üstlenilmesi kaçınılmaz olmakla birlikte,<br />
tipik bir girişimci ancak nasıl bir işe giriştiğini inceledikten<br />
sonra orta düzey tehlikedeki işleri kabullenebilir. Risk kollama da hesaplı risk alma<br />
kadar önemli bir özelliktir. Her ne kadar riski kollamak gerekse de risk almaya niyetli olunmadığı<br />
sürece kişi başarısızlıklarla karşılaşmaya ve yapabileceklerini de yapamamaya mahkûm<br />
olacaktır. Girişimcinin karşılaştığı başlıca risk tipleri şunlardır:<br />
a. Sistematik olmayan riskler: İşletmeye ya da işletmenin içinde bulunduğu sektöre has<br />
bir risktir. Grevler; yönetim hataları, müşteri tercihlerindeki değişmeler, buluşlar, reklam kampanyaları<br />
bir işletmedeki sistematik olmayan riski oluşturan başlıca sebepler olabilir.<br />
b. Sistematik riskler: İşletmenin dışında meydana gelen doğal, yasal, sosyal, ekonomik<br />
ve siyasal değişimler sistematik risk olarak tanımlanır. Ayakta kalmak isteyen işletmeler kendileri<br />
dışında gerçekleşen değişimlere çabuk uyum<br />
sağlamak için hazırlıklı olmak zorundadırlar.<br />
4. Sahip, İşveren ya da Patron<br />
İşletme sahibi olmanın göstergesi, işletmenin mülkiyetine<br />
sahip olmaktır. Doğal olarak herhangi bir işletmenin<br />
mülkiyetine sahip olan her kişi işletme sahibidir.<br />
İşletme sahibi ya da patron bir ticarî ya da sınai<br />
işletmenin sahibi ve işverenidir. Diğer bir ifadeyle kurum<br />
sermayesinin çoğunluğunu elinde bulunduran kişidir.<br />
İşletme sahibinin yönetim kurulu başkanı olması<br />
veya yönetim kurulunda üye olma sı gerekmez.<br />
13
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
İşletme sahibinin asıl görevi ana sermayedarı<br />
olduğu kurumun ge liştirilmesini temin etmektir.<br />
Zamanla gelişen pazar patronluk ya da işverenlik<br />
kurumunu geliştirmiş, girişimci patron ların<br />
bir kısmı profesyonel yöneticiler kullanarak ve<br />
patronluk işlevlerini sür dürerek bir kısmı ise<br />
yöneticilik eğitiminden geçerek başarılarını sürdürmüşlerdir.<br />
Bir kişinin girişimci olabilmesi için risk ve<br />
sorumluluk yüklenebilme, dinamik bir kişilik, yeniliklere açık olmak ve büyüme tutkusu gibi<br />
bir takım niteliklere sahip olması gerekir. Bu niteliklere sahip olmayan bir kişi, işletmenin mülkiyetine<br />
sahip sıfatı ile işletme sahibi olsa bile girişimci değildir.<br />
5. Yönetici<br />
Yönetici, başkaları vasıtasıyla amaçlarına<br />
ulaşmaya çalışan kişi olarak tanımlanabilir.<br />
Geniş anlamda yönetici, girişimcinin ileri<br />
sürdüğü fi kirleri uygulamak ve gösterdiği<br />
hedefl ere ulaşabilmek için yolları saptayan<br />
ve bunu yaparken içinde bulunduğu durumun<br />
muhasebesini yapan, bu yollardan geçişin zamansal<br />
ve parasal programını düzenleyen kişidir.<br />
Bir başka ifadeyle yönetici; kendisi ile<br />
birlikte çalışabilme konumunda olan kişileri bir araya getiren, ekibi koordine eden, insanların<br />
zaaf ve davranışlarını bilerek emrindekilere hedef ve görevlerini tarif edip, işleri koordine<br />
eden, işletmeyi ve çalışanları yöneten kişidir.<br />
Yönetici söz konusu etkinlikleri sergilerken şu özelliklere sahip olmalıdır:<br />
a. Güvenilir olmak: İşletme içinde ve dışındakilerin, yöneticiye güvenlerinin tam olması<br />
gerekir.<br />
b. Saygın olmak: Yönetici tutum ve davranışlarıyla herkes tarafından saygı duyulan bir<br />
kişiliğe sahip olmalıdır.<br />
c. Güler yüzlü olmak: Yöneticinin güler yüzlü, sevimli ve sempatik olması gerekir. Asık<br />
suratlı, somurtkan, asabî, kendisiyle barışık olmayan kişiler yönetici olamazlar.<br />
ç. Adil olmak: Yöneticinin bütün personeline adaletli davranması gerekir, ödül ve ceza<br />
verirken kişiler arasında ayırım yapmamalıdır.<br />
d. Şeffaf olmak: Yöneticinin insan ilişkilerinde net, açık ve anlaşılır tavırlı olması gerekir.<br />
Yöneticinin hangi durumlarda nasıl davranacağının personel tarafından bilinmesi, yönetici personel<br />
ilişkilerinin sağlıklı ve düzenli olmasını sağlayacaktır.<br />
14
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
e. Yeterli bilgiye sahip olmak: Yönetici başarılı bir yöneticide bulunması gerekli bilgilere<br />
sahip olmalıdır. Yönetici, yönetim biliminde meydana gelen değişiklikleri, günü gününe izleyerek<br />
kendisini bilgi yönüyle sürekli yenilemelidir.<br />
f. Sağduyu sahibi olmak: Yönetici; kararlarında rasyonel, açık, dürüst, tarafsız davranabilecek<br />
sağduyuya sahip olmalıdır. Sağduyu yöneticinin tam olarak bilmediği ve ne yönde gelişeceğini<br />
tahmin edemediği durum ve ortamlarda en iyi kararın verilmesini sağlar.<br />
6. Lider<br />
Lider, bir işletmedeki diğer çalışanlarla yöneticileri<br />
etkileyen ve yönetsel otoritesi olan kişidir.<br />
Liderlik daha spesifi k olarak amaçları başarmak<br />
için bir grubu etkileme sürecidir. Lider,<br />
işletmede çalışan elemanların işlerini koordine<br />
edecekse bir takım yetkilere de sahip olmalıdır.<br />
Çünkü gerekli kararların alınması ve organizasyonu<br />
amaçlarına ulaştırmak üzere harekete<br />
geçilmesi gerekir. Lider, değişik alternatifl er<br />
arasından bir seçim yaparak bunlardan hangisinin<br />
kendi organizasyonu için yararlı olduğuna<br />
karar verecek kişidir. Lider aynı zamanda insanlara<br />
değer veren, onları dinleyen, onların sorun<br />
ve beklentileriyle ilgilenen ve sorunlara çözüm<br />
üretebilecek kapasitede olduğunu gösteren kişidir.<br />
Bir iletişim ustası olan liderin, insanlarla<br />
ilişkilerinde kullandığı ana yöntem, empati;<br />
yani kendisini başkalarının yerine koyarak düşünebilme<br />
becerisidir.<br />
Lider, etkileyici bir vizyon sahibidir. Vizyonu,<br />
gelecekte elde edilmesi imkânsız olmayan,<br />
buna karşılık kolaylıkla da elde edilemeyen<br />
ortak ve cazip bir hedeften oluşur. Vizyon, kararlara<br />
yön gösterebilecek kadar hedefe odaklı,<br />
diğer yandan inisiyatif kullanmayı teşvik edecek<br />
kadar esnek olmalıdır. Lider detaylarla fazla<br />
zaman harcamaz, resmin tamamını görür. Lider<br />
için değişim, yaşamın ta kendisidir. Vizyonun<br />
paylaşılması, ona varlık kazandırır. Lider;<br />
toplum bilimi okuyan, psikoloji bilen, bilgelik<br />
seviyesinde olan kişidir. Farklı özelliklere sahiptir.<br />
Gerektiğinde müşfi ktir ancak müsrif değildir.<br />
Yönetmekten çok yönlendirendir. Takım<br />
ruhuna sahiptir. Stratejik yaklaşımlar sergiler<br />
ama usulsüzlük yapmaz.<br />
15<br />
Mustafa Kemal ATATÜRK<br />
(1881-1938)
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Liderlik; bireylerin ortaklaşa yaratılan vizyona<br />
dönük olarak bir araya gelmesini, istekli ve coşkulu<br />
bir biçimde ortak hedefl eri benimsemesini ve bu<br />
hedefl erin gerçekleşebilmesi için güçlenerek bütün<br />
varlıkları ile katkıda bulunmasını sağlayan enerjik bir<br />
süreç olarak açıklanabilir. Liderliğin başlıca becerileri;<br />
kılavuzluk etmek, yöneltmek, önayak olmak, başı<br />
çekmek, etkilemek, kumanda etmek, ilk olmak, önde<br />
gitmek, yol açmak, yol göstermek, hâkim olmak ve<br />
ilerleme sağlamaktır. Bu nedenle lider aynı zamanda<br />
değer verip onurlandırılır.<br />
Liderlik etmek ve kaliteyi iyileştirmek liderin<br />
görevidir. Lider, günlük problemlerle ilgilenmekten<br />
memnun olmayabilir ama sorun her neyse üzerine gidilmelidir. Lider, bütün bölümlerin ve<br />
insanların birlikte uyum içinde ortak bir amaç için çalışmalarını sağlamalıdır. Ekipteki herkes<br />
birlikte çalışmalı ve işletmenin amaçlarını gerçekleştirmek için kurumun geri kalanıyla<br />
da uyumlu bir şekilde çalışmayı sürdürmelidirler. Bunu sağlamak liderin görevidir. Liderliğin<br />
başlıca özellikleri aşağıdaki gibidir:<br />
a. Liderlik; isteklilik, inanç, bağlılık, gönüllülük<br />
gibi durumları kapsayan bir süreçtir: Çalışmaya<br />
isteksiz, fi kirlerine inancı olmayan, gönülsüz<br />
çalışan bir kişinin lider olması beklenemez. Liderlik<br />
istekli olmayı, çalışanlarına ve işine inanmayı gerektirir.<br />
Bu süreçte, birçok gücün bir araya gelmesi ve<br />
bu durumdan ortaya çıkan; zorunlulukları istekliliğe,<br />
inanca, bağlılığa ve gönüllüğe dönüştüren bir etki<br />
söz konusudur.<br />
b. Liderlik kültürel çevre gerektirir: Liderliği<br />
anlamlı hâle getiren kültürel çevredir. Kültürel çevreye<br />
yeni anlamlar katan da liderdir. Kültürü oluşturan<br />
ögelerin, liderliğin psikolojik ve sosyolojik koşullarına<br />
etki ettiği söylenebilir. Çünkü bu kavramlar<br />
toplumda, işletmede ve grupta bir kişinin lider olarak Mohandas GANDİ (Mahatma GANDİ)<br />
(1869 - 1948)<br />
kabul edilmesini sağlayan algıların ve yargıların temel<br />
kaynağıdır.<br />
c. Liderlik bazı tinsel özelliklerin ön plana çıktığı bir süreçtir: Liderlerin bir takım kişilik<br />
özellikleriyle kişilerin lider olarak benimsenmeleri arasında tutarlı ve yoğun bir ilişki olduğu<br />
ifade edilmiştir. Bunlardan yola çıkarak liderlik; kararlılık, risk alma, kendine güven, etik<br />
değerlere önem verme, iyi görünüşlü olabilme, vizyon geliştirebilme gibi tinsel özelliklerin ön<br />
plana çıktığı bir durumdur.<br />
16
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
TEST<br />
BEN KİMİM?<br />
Aşağıda verilen sorulara doğru cevaplar vererek “Ben Kimim?” testini çözünüz.<br />
1. Her soruya bir tek cevap bulmaya çalışmam, mantıklı değilim, kuralları izlemem,<br />
belirsizlikten korkmam, ben kimim?<br />
a. Yaratıcı ( ) b. Lider ( ) c. Yönetici ( )<br />
2. Problem ve fırsatlara insanların yaşam kalitesini geliştirecek ya da iyileştirecek<br />
yönde yaratıcı çözüm yollarını uygulama becerisi gösteriyorum, ben kimim?<br />
3.<br />
a. Yaratıcı ( ) b. Yenilikçi ( ) c. Lider ( )<br />
Sermayem, çalışanlarım ve işletmem var, o hâlde ben kimim?<br />
a. Yönetici ( ) b. Patron ( ) c. Lider ( )<br />
4. Kılavuzluk ederim, yöneltirim, önayak olurum, başı çekerim, etkilerim, kumanda<br />
ederim, yol açarım, yol gösteririm, ben kimim?<br />
a. Yönetici ( ) b. Patron ( ) c. Lider ( )<br />
DUVAR GAZETEMİZ<br />
Okulda girişimcilikle ilgili bir duvar gazetesi çıkarınız.<br />
Bu gazetede aşağıdakilere benzer konuları<br />
işleyebilirsiniz.<br />
1. Başarılı girişimcilerimizden örnekler ve başarı<br />
nedenleri<br />
2. Girişimci olmak için hangi özellikler gerekir?<br />
3. En büyük liderimizi Atatürk‛ün başlıca özellikleri<br />
nelerdir?<br />
4. Atatürk‛ün ekonomi hakkındaki görüşleri nelerdir?<br />
17
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Ç. <strong>GİRİŞİMCİLİK</strong> TÜRLERİ<br />
Başlıca girişimcilik türlerini aşağıdaki gibi sınıfl andırmak mümkündür:<br />
1. İç Girişimcilik-Dış Girişimcilik<br />
İşletme içinde girişimciliğe ortam<br />
sağlayan yapı, iç girişimciliktir. Bunun<br />
dışında kalan girişimcilik ise dış girişimcilik<br />
olarak adlandırılmaktadır. İç<br />
girişimciler; yeni yatırımları, buluşları,<br />
fi kirleri ve davranış biçimlerini<br />
geliştirip bu yenilikleri işletmenin her<br />
biriminde kullanabilen kişilerdir. İç<br />
girişimci, kurulmuş işletmelerin yönetiminde,<br />
satışta ya da üretimde yeni ve<br />
değişik yöntemleri geliştirmektedir.<br />
Bu durum kurulu dü zende var olan<br />
organizasyonların vizyonunu değiştirmek ya da yeni ve değişik kol lara yayılmak şeklinde olabilmektedir.<br />
Günümüzde birçok işletme iç girişimciliğin artan önemini fark etmektedir. İç girişimciliğe<br />
yönelen bu ilgi sayısı hızla artan rakipler, geleneksel işletme yönetimi yöntemlerinin yetersiz<br />
kalması, yetenekli çalışanların işletmelerden ayrılarak küçük ölçekli girişimciler hâline gelmesi,<br />
artan uluslararası rekabet, verimlilik ve et kinliğin arttırılmak istenmesi gibi nedenlerle<br />
giderek yükselmektedir.<br />
İç girişimcilik, var olan bir işletmede girişim yaratmaktır. İç girişim süreci; yalnızca yeni<br />
riskli girişimlerle değil, aynı zamanda diğer yaratıcı faaliyetlerle yeni ürünler, hizmetler, yönetsel<br />
teknikler, stratejiler ve rekabetçi davranışların geliştirilmesi gibi konularla da ilgilenir. İç<br />
girişimcilik aynı zamanda, işletme çevresinde ve içinde yeni riskli girişimlerin yaratılmasıdır.<br />
İç girişimciliğin başlıca konuları şu şekilde sıralanabilir:<br />
Riskli girişimleri dikkate almak (yeni özerk ya da yarı özerk birimlerin yaratılması)<br />
Ürün ve hizmetlerde yenilik yapmak (yeni ürünlerin ve hizmetlerin yaratılması)<br />
Üretim sürecinde yenilikler yapmak (üretim prosedür ve tekniklerinde yenilikler yapılması)<br />
Kendini yenileme (yeniden yapılanma, stratejinin yeniden formüle edilmesi, örgütsel değişim)<br />
Girişimci ve iç girişimcinin özellikleri her ne kadar birbirinin aynısı gibi gözükse de aldıkları<br />
sorumluluklar ve karar verebilme sınırları birbirinden farklıdır. Her ikisi nin de aldıkları risk<br />
18
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
sonucunda katlanmaları gereken kayıp ya da kazandıkları ödülün boyutları farklıdır. Bu farklılık,<br />
aldıkları sorumluluk ve yetkiden kaynaklanır. İç girişimciyi kısıtlayan işletme çemberiyken<br />
girişimcinin oyun alanı daha ge niştir. İç girişimci var olan kurulu düzende yenilikçi girişimler<br />
yapabilen ve bunla rı yapabilmek için belli başlı riskleri göze alabilen kişidir. Diğer bir anlatımla<br />
iç gi rişimciler, mevcut bir işletmedeki kurulu dinamiklerle çalışmak durumundadırlar.<br />
İşletmenin yapısı, süreçler, prosedürler ve kültür gibi değişkenlerden etkilenirler. Çalıştıkları<br />
işletmedeki entegrasyon ve koordinasyona girişimcilere göre daha faz la önem verme durumundadırlar.<br />
Son yıllarda kurumlarda iç girişimcilik örneklerine<br />
daha çok rastlanırken işlet meler, sınırlarını iç girişimciler<br />
için genişletmek durumunda kalmışlardır.<br />
Çünkü iç girişimci ancak kendisine verilen yetki ve<br />
sorumluluk dahilinde hareket edebilir. Bunun farkında<br />
olan kurumlar çalıştırdıkları personele bu yönde<br />
yetki verirken ba zen kurumun kalıplaşmış kuralları<br />
ya da prosedürleri iç girişimci için ciddi bir en gel<br />
olabilir.<br />
19
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
<strong>DERS</strong> İÇİ ETKİNLİK<br />
FARKI FARKEDELİM<br />
İç girişimciyle dış girişimciyi nasıl ayırırsınız, bunları birbirinden ayıran<br />
özellikleri yazınız.<br />
İç girişimci Dış girişimci<br />
...................................................................... ......................................................................<br />
...................................................................... ......................................................................<br />
...................................................................... ......................................................................<br />
...................................................................... ......................................................................<br />
...................................................................... ......................................................................<br />
...................................................................... ......................................................................<br />
...................................................................... ......................................................................<br />
...................................................................... ......................................................................<br />
...................................................................... ......................................................................<br />
...................................................................... ......................................................................<br />
...................................................................... ......................................................................<br />
...................................................................... ......................................................................<br />
...................................................................... ......................................................................<br />
...................................................................... ......................................................................<br />
...................................................................... ......................................................................<br />
...................................................................... ......................................................................<br />
...................................................................... ......................................................................<br />
...................................................................... ......................................................................<br />
20
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
2. Kadın Girişimciliği<br />
Kâr amacı güderek ekonomik mal veya<br />
hizmet üret mek ya da sa dece pazarlamak<br />
için üretim faktörlerini sistemli bir şekilde<br />
bir araya getiren ve girişimlerinin sonucunda<br />
doğabilecek risklere katlanan kadınlara<br />
kadın girişimci adı verilir.<br />
Piyasa ekonomisi içinde;<br />
Hesaplanmış riskleri göze alarak doğrudan pazara yönelik nakde dönüşebilen ürünler<br />
satan,<br />
Kendi işinin sahibi olup ilgili meslek örgütüne ve sosyal güvenlik kuru muna üye olan,<br />
Yanında başka kişileri istihdam eden kadınlar, kadın girişimci olarak nitelendirilmektedir.<br />
Kadın girişimcileri ayrıca;<br />
Ev dışı bir mekânda, kendi adına kurduğu bir veya birkaç işyeri olan,<br />
Bu işyerinde tek başına veya istihdam ettiği diğer kişilerle çalışan ve işin sahibi olması<br />
sıfatıyla ortaklık kuran,<br />
Herhangi bir mal veya servisin üretilmesiyle ilgili faaliyetleri yürüten, bu mal veya servisin<br />
dağıtım, pazarlama ve satışını yapan ya da yaptıran,<br />
İşi ile ilgili ilişki kurması gereken kişi, örgüt, kurum ve kuruluşlarla kendi adına ilişki<br />
kuran,<br />
İş sürecinin örgütlenmesi, mal ve hizmet üretiminin planlanması, iş yerinin işletilmesi,<br />
kapatılması veya işin geliştirilmesi konusunda kendisi karar veren,<br />
21<br />
İşinden elde ettiği kazancın yatırım<br />
ve kullanım alanları üzerinde söz sahibi olan<br />
kadındır.<br />
Her ne kadar kadınlar iş gücüne değişik<br />
şekillerde katılabilseler de gerek Türkiye’de<br />
gerekse tüm dünyada kadınların iş yaşamına<br />
katılımı belli mesleklerde yoğunlaşmıştır.<br />
Türkiye’deki kadınların, daha çok tarım<br />
sektöründe, ikinci olarak da sanayi ve hizmet<br />
sektörlerinde yoğunlaştıkları gözlenmektedir.<br />
Kadınların erkek mesleği olarak kabul<br />
edilen alanlarda yaygın görülmemesinin en<br />
önemli nedeni, bazı mesleklere girişin ka-
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
dınlara açık olmamasıdır. Örneğin;<br />
maden ocakları, Türkiye’de kadınların<br />
sınırlı sayıda katıldığı bir meslektir.<br />
Bunun yanı sıra, kadınların bazı<br />
mesleklere girişi erkeklere oranla<br />
oldukça yenidir. Örneğin; yöneticilik<br />
mesleği, kadınların son yıllarda yer<br />
almaya başladığı bir alandır. Kadınların<br />
bazı mesleklerde sınırlı sayıda<br />
temsil edilmesinin bir diğer nedeni<br />
de Türkiye gibi ülkelerde sosyo-ekonomik<br />
düzeyi düşük ailelerin, çocuk<br />
okutma tercihlerini erkek çocuklardan<br />
yana kullanma eğilimi ya da mecburiyetidir. Her ne kadar bu eğilim son yıllarda kısmen<br />
değişmekte olsa da kadınlar yeterli eğitime sahip olmadıklarından, bazı prestijli mesleklerde<br />
yüksek oranda temsil edilememektedir.<br />
Kadınların girişimcilik mesleğine ilgi duymasının nedenleri, aslında erkek girişimcilerin<br />
tercih nedenlerinden hiç de farklı değildir. Günümüzde çok sayıda kadın, kendi işinin patronu<br />
olma, bağımsız çalışma, risk almaya yatkınlık, yenilik ve değişiklik arzusunu tatmin etme vb.<br />
şekilde ifade edilebilecek nedenlerden dolayı girişimcilik mesleğini bir anlamda diğer meslekler<br />
tercih eder duruma gelmişlerdir. Kadınlara ait girişimlerin giderek çoğalmasını çeşitli<br />
nedenlere bağlamak mümkündür. Bu nedenler;<br />
a. Sosyo-kültürel altyapıdaki<br />
değişim sonucu günümüzde<br />
çok sayıda kadının çalışma hayatına<br />
girmesi ve öğretim düzeylerinin<br />
yükselmesi,<br />
b. Yönetimin orta kadrolarında<br />
bulunan kadınların, çalıştıkları<br />
şirketlerde personel azaltma<br />
politikası izlenmesi endişesi<br />
ile bir gün işlerini kaybedebilecekleri<br />
düsüncesi ve dolayısıyla<br />
kendi kendilerinin patronu olmayı<br />
arzulamaları,<br />
c. Başarılı kadın girişimcilerin<br />
sayısının artması ile örnek<br />
alabilecekleri kişilerin çoğalması<br />
olarak açıklanabilir.<br />
22
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Türkiye’de Kadın Girişimciliği<br />
Ekonomik İş Birliği ve Kalkınma Teşkilatı<br />
(OECD’nın 2004 yılında yayınladığı<br />
“Türkiye’deki Küçük ve Orta Ölçekli<br />
İşletmeler Mevcut Durum ve Politikalar”<br />
raporundaki verilere göre ülkemizde kayıtlı<br />
olarak çalışan iş gücünün ancak % 26’sını<br />
kadınlar oluşturmaktadır. Aynı rapora göre<br />
kadınların özel sektörde çalışma oranları<br />
daha düşüktür (% 16) ve kendi işine sahip<br />
kadın sayısı da sadece % 3,4 ola rak belirtilmektedir.<br />
Ataerkil toplum yapısı, gelenekler,<br />
öğrenim yeter sizliği ve iş gücün deki<br />
deneyim eksikliği gibi etmenlerden ötürü<br />
kadınların girişimcilikte oldukça geri kaldığı<br />
görülmektedir. Kırsal kesimdeki kadın<br />
için yeni işlerin kurulma sında, genç kadınların<br />
örnek alabileceği çok az sayıda model<br />
veya kadın giri şimci bu lun maktadır. İş yeri<br />
sahibi ol mayı dü şünen kadınlar, sermaye<br />
yetersizliği vb. etmenlerden etkilenmektedirler.<br />
Buna rağmen henüz yeterince olmasa<br />
da ba şarılı kadın girişimcilerimiz de vardır<br />
ve sayıları her geçen gün art maktadır. 2002<br />
yılında girişimci kadın sayısını artırmak,<br />
so runlarının çö zümünde yardımcı olmak ve<br />
kadın girişimciliğini desteklemek için Kadın<br />
Girişimci ler Derneği (KAGİDER) kurulmuştur.<br />
Derneğin hedefi;<br />
l Ekonomik değer yaratan Türk kadın girişimci sayısını artırmak,<br />
l Dünya ile bütünleşmelerini sağlayarak var olan kadın girişimcileri güçlendir mek,<br />
l Türkiye’nin sosyal ve ekonomik gelişmesine katkıda bulunmaktır.<br />
Sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçiş sürecinin yaşandığı günümüzde, girişimcilik<br />
büyük bir önem kazanmıştır. Tüm toplumlar insanlarını ve özellikle gençlerini girişimci olarak<br />
yetiştirme ve onları girişimci olarak sahaya çı karma uğraşı içindedir. Zira girişimcinin bilgi top-<br />
23<br />
60. Hükümet Dönemi<br />
Millî Eğitim Bakanı Nimet ÇUBUKÇU<br />
KAGİDER Yönetim Kurulu Başkanı<br />
Gülden TÜRKTAN
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Güler SABANCI Arzuhan DOĞAN YALÇINDAĞ<br />
lumunda, ekonomik gelişmenin başta gelen unsuru olarak ortaya çıkacağı belli olmuştur. Hatta<br />
bu sürecin günü müzde fi i len başladığını söyleyebiliriz. Bu nedenle günümüzde iyi yetişmiş,<br />
girişim cilik nitelikleri kazandırılmış, di namik, zeki, atılgan ve hırslı genç bir nüfus yapısına<br />
sahip olan ülkeler geleceklerine daha iyimser olarak bakabilmektedir. Günümüzde toplumların<br />
en değerli ekonomik varlığı olarak iyi eğitilmiş, üstün mesleki niteliklere sahip, geliş meleri iyi<br />
izleyen, dinamik, atılgan, yaratıcı bir nüfus yapısı olarak kabul edilmekte dir. Türkiye de genç<br />
ve dinamik nüfus yapısıyla bu konuda büyük bir potansiyele sahiptir. Yeter ki gençlerimizi en<br />
iyi şekilde eğitebilelim, onları mesleki ve girişimcilik nitelikleriyle donatabilelim, kendilerine<br />
ihtiyaç duydukları sermayeyi sağlayabilelim.<br />
3. Sosyal Girişimcilik<br />
Sosyal girişimcilik; işletmelerin toplumsal ve çevresel konuları, operasyonlarıyla ve paydaşlarıyla<br />
olan etkileşimleriyle bütünleştirmeleridir. Bir başka tanıma göre ise; herhangi bir organizasyonun<br />
hem iç hem de dış çevresindeki tüm paydaşlara karşı etik ve sorumlu davranması,<br />
bu yönde kararlar alması ve uygulamasıdır.<br />
Kavramsal olarak sosyal girişimcilik ilk kez 1953’te yayımlanan Howard Bowen (Havırd<br />
Bovın)’ın “İş adamlarının Sosyal Sorumlulukları” adlı kitabında yer almıştır. Bowen iş adamlarının,<br />
toplumun değer ve amaçlarıyla örtüşen sosyal sorumluluk faaliyetlerle ilgilenmelerini<br />
savunmuştur. Öte yandan insanlık tarihi boyunca daima sosyal girişimci özelliklerine sahip<br />
24
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
kişiler de yaşamıştır. Örneğin; Florence Nightingale<br />
(Florans Naytıngeyl), 1800’lerde sağlık alanında<br />
bir devrim yaparak çağdaş hemşirelik sistemini<br />
kurmuştur. 1980 yılında Bill Drayton (Bill Dreytın)<br />
tarafından kurulan Ashoka, sosyal girişimcilik kavramını<br />
tanımlamış ve bu yönde çalışmaya başlamıştır.<br />
Ashoka, pozitif toplumsal dönüşümü gerçekleştirebilmek<br />
için sürdürülebilir ve uygulanabilir yenilikçi<br />
projelerini hayata geçiren sosyal girişimcilere<br />
yatırım yapan bir kuruluştur.<br />
Sosyal girişimciliğin temelinde; sanayileşmenin<br />
kendi sorunlarını doğurmaya başladığı ilk yıllardan<br />
günümüze kadar hızla artan çevresel, sosyal,<br />
ekonomik, kültürel hatta siyasi sorunlar karşısında,<br />
resmi örgüt ve devletlerin yanı sıra elinde bu sorun-<br />
Florence NİGHTİNGALE<br />
larla baş edebilecek beşeri ve ekonomik kaynakları<br />
(1820-1910)<br />
barındıran işletmelerin paylaşımları yatmaktadır.<br />
Devlet ve özel sektörün yanında sivil toplum kuruluşları da bu rolü devletle paylaşmaktadır. İşletmeler<br />
bu nedenle önceki dönemlerdeki sınırlı sorumluluklarını; öncelikle tüm toplumu, daha<br />
sonra da tüm dünyayı kapsayacak, toplumsal ve küresel gelişmeyi göz önünde bulunduracak<br />
şekilde genişletmek zorunda kalmışlardır. Dolayısıyla bu dönemin en temel özelliği, işletmelerin<br />
sorumluluklarının boyutlarının değişmesi ve genişlemesidir.<br />
25<br />
Bill DRAYTON
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Küreselleşmenin yol açtığı sosyal sorunlara duyarlılığın<br />
artması üzerine Birleşmiş Milletler 2000 yılında; işletmeleri,<br />
sivil toplum kuruluşlarını ve ajansları kapsayan<br />
ve on ilkeden oluşan “Küresel İlkeler Sözleşmesi”ni kabul<br />
etmiştir. Bu ilkeler şunlardır:<br />
İş dünyası ilan edilmiş insan haklarını desteklemeli<br />
ve bu haklara saygı duymalıdır.<br />
İş dünyası, insan hakları ihlallerinin suç ortağı olmamalıdır.<br />
İş dünyası çalışanların sendikalaşma ve toplu müzakere<br />
özgürlüğünü desteklemelidir.<br />
Her türlü zorla ve zorunlu çalıştırmaya son verilmelidir.<br />
Her türlü çocuk işçiliğe son verilmelidir.<br />
İşe alma ve çalışma süreçlerinde ayrımcılığa son verilmelidir.<br />
İş dünyası çevre sorunlarına karşı olumlu yaklaşımları<br />
desteklemelidir.<br />
İş dünyası çevreye yönelik sorumluluğu arttıracak<br />
her türlü faaliyete ve oluşuma destek vermelidir.<br />
Çevre dostu teknolojilerin gelişmesi ve yaygınlaştırılması<br />
özendirilmelidir.<br />
İş dünyası rüşvet ve haraç dahil her türlü yolsuzlukla<br />
mücadele etmelidir.<br />
Günümüzde sosyal girişimcilik uygulamalarının, işletmelere<br />
sağladığı faydalar incelendiğinde; sosyal kimlik<br />
oluşturma, rekabet üstünlüğü elde etme, şirket bağlılığı yaratma,<br />
itibar sağlama ve markalaşma konularının başta geldiği<br />
görülmektedir. Özetle sosyal girişimcilik;<br />
İşletmelerin gücünü sorumlulukla dengeler,<br />
Satışlarda, pazar payında ve kârlılıkta sürekli artış sağlar,<br />
İşletmenin toplumsal imajını yükseltir,<br />
Nitelikli çalışanları çekme ve elde tutma imkânı sağlar,<br />
İşletmeye yatırımcılar ve mali analiz uzmanlarının sempatisini ve ilgisini artırır.<br />
26
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
OKUMA METNİ<br />
BİR SOSYAL <strong>GİRİŞİMCİLİK</strong> ÖRNEĞİ<br />
Muhammed YUNUS / Bangladeş - (2006 Nobel Barış Ödülü Sahibi)<br />
Muhammed YUNUS<br />
Bu, eylemi ve düşüncesiyle, ekonomik, siyasi ve<br />
dinî önyargıları hiçe sayarak kendi inancını kabul ettirmeyi<br />
başaran eşsiz bir adamın öyküsüdür. Yoksulluğu<br />
yenmek için çok büyük projeler ortaya atmak yeterli<br />
değildir. Önemli olan ekonomik zincirin ilk küçük halkası<br />
olan “insan”ın yardımına koşmak ve ona yeniden<br />
umut vermektir.<br />
Dünyanın en zor koşullarına sahip ülkelerinden<br />
biri olan Bangladeş’te, Muhammed Yunus, milyonlarca<br />
kişinin kaderini belirleyen ve dünyadaki ekonomik<br />
ve siyasi sorumluların beğenisini kazanan bir devrimi<br />
sessizce gerçekleştirdi. Muhammed Yunus’un kurduğu<br />
Grameen Bank (Yoksullar Bankası), çok yoksul insanlara,<br />
hiçbir geri ödeme garantisi olmayanlara ve geleneksel<br />
kurumların tamamen reddettiği kişilere kredi<br />
vermektedir.<br />
Ülkesinde bir üniversitede ekonomi bölümü başkanı<br />
olan Muhammed Yunus 1974 yılında Bangladeş’in açlığın pençesine düşmesi ile ders<br />
kitaplarını terk ederek gerçeğe döner. Yeniden öğrenci olup sorunların nedenlerini anlamak<br />
için köylerde çalışmayı seçer. İlk görüştüğü yoksullardan Safi ye Begüm’ün bambu tabure<br />
yaparak sattığını, tabure yapacak bambuyu satın alacak parası olmadığı için, malzeme satan<br />
aracıya borçlandığını, bu yüzden yaptığı tabureleri her akşam satmak zorunda olduğunu<br />
ve bütün bu işten sadece 2 sent kazandığını öğrenir. Borç para bulup kendi malzemesini<br />
alabilirse de daha fazla kazanacağını da. Malzemeyi alması için gerekli tutar ise 22 senttir.<br />
Muhammed Yunus, bulunduğu köyde öğrencileriyle araştırma yapmaya devam eder ve 42<br />
kişinin borç aldığını ve aldıkları toplam borç tutarının ise 27 dolardan az olduğunu tespit<br />
eder. “42 ailenin çektiği bütün bu çile 27 doların yokluğundan mı?” der. Önce bu fonu bireysel<br />
olarak karşılar. Ancak kendi geçimini sağlayamayan bir toplumun parçası olmanın<br />
utancıyla o gece uyuyamaz.<br />
Grameen Bank ve Mikro Kredi Prof. Dr. Muhammed Yunus’un Bangladeşli yoksullar<br />
için kredi isteğini banka saçma bulmuştu. Ancak Yunus, bankanın üst düzey yöneticilerini<br />
deneme amaçlı olsa da bu iş için ikna ederek küçük bir miktar fon alabildi. Şimdi sıra krediyi<br />
alacak köylüleri ikna etmeye gelmişti. Yunus, bunun için ekonomi bölümünden öğrencileriyle<br />
ekipler kurdu. Bizzat öğrencileriyle köylülerin ayaklarına kadar gidiyor, onları tefecilerin<br />
elinden kurtaracak olan düşük faizli bu kredileri almaları için ikna etmeye çalışıyordu.<br />
27
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Köylüler başta şaşırıyor, ayaklarına kadar gelen bu kişilerden çekiniyor ve bir anlam<br />
veremiyorlardı. Tabii bir de kazançları tehlikeye giren tefeciler de onları engellemeye çalışıyorlardı.<br />
Sonunda Yunus’un azmi galip geldi. Deneme amaçlı bu model, sabır ve gayretle<br />
başarı kazanmaya ve yayılmaya başladı. Yunus’a, verdiği kredileri tekrar toplayamayacağını<br />
söyleyen klasik bankacıların hepsi mahcup olmuştu. Zira Yunus bu fırsatı hayatlarında<br />
belki tek bir defa yakalayan bu yoksulların ne yapıp edip borçlarını geri ödeyeceğini biliyordu.<br />
Ayrıca krediyi tek bir ferde ya da aileye değil, beşer kişiden oluşan gruplara veriyor,<br />
böylece grup üyelerinin birbirlerini hem desteklemesini hem de denetlemesini sağlıyordu.<br />
Bir de kredileri evin yükünü taşıyan anneye vererek erkeklerin bu paraları çarçur etme ihtimalinin<br />
önüne geçiyordu. Kısa zamanda çok başarılı olan bu model için ayrı bir kurum<br />
kurma izni de alındı ve Grameen Bank kuruldu. Grameen Bank deneyimi, ne kadar küçük<br />
olursa olsun, fi nansal sermaye verilmesi hâlinde yoksulların kendi yaşamlarında inanılmaz<br />
bir değişim gerçekleştirebildiklerini göstermiştir. Bazıları çeltik ayıklamak, bazıları pirinç<br />
işlemek, bazıları çanak çömlek yapmak, bazıları da inek satın almak için 20, 100 ya da 500<br />
dolar gibi az miktarda paraya gereksinim duyuyorlardı.<br />
28<br />
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi<br />
Biga İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi<br />
Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi<br />
4. Kamu ve Özel Sektör Girişimciliği<br />
Girişimciler, kamu girişimcileri ve piyasa ekonomisi<br />
içinde yer alan girişimciler olarak da ayrılabilir. Kamu girişimcileri,<br />
genellikle katı bütçe kısıtlamaları ile ve siyasi<br />
otoritenin kararlarına bağlı olarak çalışır. Kimi zaman ekonomik<br />
kısıtlamaların ağırlık kazandığı alanlarda; genellikle<br />
dışarıdan gelen dürtülerle karar veren, kendi yarattığı kaynakları<br />
değil, hazır ya da kamunun ürettiği kaynakları kullanan<br />
kişidir.<br />
Gelişen ekonomilerde, kamu girişimciliği gittikçe kısıtlanır<br />
bir görünüm almaktadır. Diğer bir girişimci türü olan<br />
ve piyasa ekonomisi içinde yer alan girişimci türü ise, dinamik<br />
girişimci ve olağan girişimci olarak ikiye ayrılabilir.<br />
Girişimcilikte dinamizm boyutunun, ekonomik kalkınmada<br />
çok büyük önemi vardır. Girişimci; dinamizminin sonucu<br />
olarak girişimci, sadece ürünler ve süreçler üzerindeki yeniliklerle<br />
yetinmemekte, aynı zamanda yeni pazarlar, yeni<br />
örgütlenme biçimleri, yeni ham madde kaynakları aramaktadır.<br />
Bu tür girişimciler olanla yetinmeyip devamlı yenilik<br />
meydana getiren, yeni sistemler ortaya koyarak yeni uygula-
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
malar getiren kişilerdir. Dinamik girişimciler, yeni pazarlar, yeni tedarik ve fi nans kaynakları<br />
kullanarak yeni üretim teknikleri ve organizasyon şekilleri geliştirerek ekonomik gelişmenin<br />
öncülüğünü üstlenirler.<br />
Girişimci kavramının diğer bir türü olan olağan girişimcilik ise, dinamik girişimciliğin tersine,<br />
yeni bir şeyler ortaya koymak yerine, olanla yetinen ve dinamik girişimcinin açtığı yolda<br />
ilerlemeyi tercih eden girişimcilerdir. Bu tür girişimciler, yeni fi kirler ortaya koyup ekonomiyi<br />
geliştirmek yerine dinamik girişimcilerin faaliyetleri sonucunda gelişen ekonomiye sadece bir<br />
boyut kazandırabilirler.<br />
5. Fırsat Girişimciliği ve Yaratıcı Girişimcilik<br />
Girişimciliği piyasaya giriş özelliği yönünden de incelemek mümkündür. Bunlar sırasıyla;<br />
a. Fırsat girişimciliği : Pazardaki fırsatları görerek ya da potansiyel fırsatları se zinle yerek<br />
var olan bir mal veya hizmetin pazara yeterince ya da istenilen kalitede su nu lamaması veya<br />
pazarda hiç olmaması nedeniyle ortaya çıkan girişimciliktir. Bu tür gi ri şimcilik , pazardaki fırsatları<br />
değerlendirebilecek görüş açısına sahip olma, kâr ede cek biçimde kaynakları örgütleme<br />
ve yönlendirme yeteneğini gerektirir. Daha yaygın olan girişimcilik, fırsat girişimciliğidir.<br />
b. Yaratıcı girişimcilik : Yeni bir düşüncenin, buluşun ya da var olan bir mal veya hizmetin;<br />
tasarım, fi yat, kalite gibi yönlerden iyileştirilerek kâr elde edilecek biçimde pazara sunulmasını<br />
sağlayan girişimciliktir. Kimi araştırmacılar, cesaret ve risk alma faktörünü dikkate alarak<br />
yaratıcı girişimciliğin asıl girişimcilik olduğu görü şünde dirler. Ancak, her iki tür girişimcilik de<br />
toplumun ihtiyaç duyduğu mal ve hizmetleri karşılamayı amaçlar, kâr amacı güder; irade gücünü,<br />
cesareti ve risk leri üstlenmeyi ge rektirir. Bu yönüyle her iki tür girişimcilik arasında fazla bir<br />
fark yoktur.<br />
29
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
DÜŞÜNELİM<br />
Bir düşünün bakalım, gün boyunca nelere ihtiyaç duyuyorsunuz? Buldunuz<br />
mu?<br />
Bu, ihtiyaçları kimden temin ediyorsunuz? Bunları size satanlar hangi tür<br />
girişimcilerdir ? İhtiyaçlarınızın, karşılarına da girişimci türlerini yazınız, arkadaşlarınızla<br />
karşılaştırınız. Bakalım ne tür girişimcilerle karşılaşacaksınız?<br />
İhtiyaçlar Girişimciler<br />
.............................................................. ...............................................................<br />
.............................................................. ...............................................................<br />
.............................................................. ...............................................................<br />
.............................................................. ...............................................................<br />
.............................................................. ...............................................................<br />
.............................................................. ...............................................................<br />
.............................................................. ...............................................................<br />
.............................................................. ...............................................................<br />
.............................................................. ...............................................................<br />
.............................................................. ...............................................................<br />
.............................................................. ...............................................................<br />
.............................................................. ...............................................................<br />
.............................................................. ...............................................................<br />
.............................................................. ...............................................................<br />
.............................................................. ...............................................................<br />
.............................................................. ...............................................................<br />
30
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
D. <strong>GİRİŞİMCİLİK</strong> İÇİN GEREKLİ KAYNAKLAR<br />
Üretim faktörleri, insan ihtiyaçlarını karşılayacak mal ve hizmetleri elde etmek için kullanılır.<br />
Girişimci ise diğer üretim faktörleri (doğal kaynak, emek, sermaye)ni; fi yatı ödenerek talepte<br />
bulu nulabilecek mal ve hizmetlere dönüştü rür (Şekil 1.3).<br />
GİRDİLER<br />
(Üretim faktörleri)<br />
• Doğal Kaynaklar<br />
• Emek<br />
• Sermaye<br />
ÜRETİM<br />
YÖNETİMİ<br />
DÖNÜŞÜM<br />
SÜRECİ<br />
(Üretim)<br />
Şekil 1.3: Üretim faktörlerinin dönüşüm sürecindeki ilişkiler<br />
Girişimcilik için gerekli kaynaklar; doğal kaynaklar, emek ve sermayedir. Bunların dışında<br />
motivasyon ve sağlam bilgi desteğini de girişimcilik için gerekli kaynaklardan saymak mümkündür.<br />
Şimdi bu kaynakları sırasıyla inceleyelim:<br />
a. Doğal kaynaklar : Doğal hâlde üretim girdisi ola rak kullanılabilecek her şeyi kapsar.<br />
Arsalar, araziler, madenler, su kaynakları, atmosfer, güneş ener jisi, bitki örtüsü vb. başlıca doğal<br />
kaynaklardır .<br />
b. Emek (iş gücü): Mal ve hizmetlerin üretilmesi için insanların harcadıkları be densel ve<br />
zihinsel çabaların tümüdür. Bir hamalın yük taşımak için harcadığı enerji bedensel, bir bilgisayar<br />
prog ramcı s ının program yazmak için gösterdiği çaba zihinsel emektir. Bir ressam veya<br />
31<br />
ÇIKTILAR<br />
(Ürünler)<br />
• Mallar<br />
• Hizmetler
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
öğretmenin işlerini yaparken verdikleri emekte olduğu gibi bazen bedensel ve zihinsel çaba<br />
birlikte gösterilebilir. Herhangi bir mal veya hizmeti üretebilmek için mutlaka emeğe ihtiyaç<br />
vardır.<br />
c. Sermaye: Daha önce üretilmiş olan ve üre timde kullanılabilen paraya çev rile bilir değerlerin<br />
tümüdür. Nakit para , fab rika, makine, teçhizat, imtiyaz, pa tent, ala cak, teknoloji vb.<br />
değerler sermayedir. Girişimcilerin amaçlarına ulaşabilmesi, mal ve hizmet üretebilmesi için<br />
sermayeye gereksinimleri vardır.<br />
Günümüz ekonomistlerinin çoğu tarafından üretim faktörü olarak kabul edilen bir başka<br />
kaynak teknolojidir. Teknoloji, insan yaşamını geliştirmek ve üretim yeteneğini artırmak için<br />
bilginin üretilmesi ve uygulanması olarak da tanımlanabilir. Teknoloji, mal ve hizmetleri elde etmek<br />
için kullanılan yöntemleri de içerir. Özellikle bilişim alanındaki geliş meler, bilgi toplumuna<br />
geçiş evresi olarak kabul edilen günümüzde teknolojiyi çok önemli bir ko numa getirmiştir.<br />
32
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
ç. Motivasyon: Girişimcilik motivasyonu, girişimci<br />
adaylarının sahip olması gereken en önemli güçtür. İş kurma<br />
ve yürütme sürecinde birçok zorluk ortaya çıkabilir.<br />
Girişimci adaylarının motivasyonlarının eksik olması durumunda<br />
başarılı olmaları mümkün değildir. Motivasyon<br />
tüm aşamalarda tetikleyici ve oldukça önemli bir unsurdur<br />
ve iş kurmak isteyen insanlar gerekli motivasyona sahip<br />
olmalıdır.<br />
d. Bilgi: Girişimcinin başarılı<br />
olmasının bir başka olmazsa olmazı, bilgidir. Başarılı olmak<br />
için mutlaka bilgili olmak gerekir. Başarılı olabilmek için iyi eğitim<br />
almış olmak, girişim yapacağı konuda yeterince bilgi ve deneyim<br />
sahibi olmak, bu bilgi ve birikimden kaynaklanan cesaretle<br />
yola çıkmak gerekir. Ancak bu cesaret her işi başarıyla yapacağına<br />
kendini inandırmış kişilerin cahil cesareti olmamalıdır.<br />
Ders İçİ ETKİNLİK<br />
GİRİŞİMCİ OLMAK İÇİN HANGİ KAYNAKLARA VE<br />
ÖZELLİKLERE İHTİYACIM VAR?<br />
1. Sermaye 2.Toprak 3. İş gücü 4. Bilgi 5.Motivasyon<br />
• Yukarıda sayılanların birbirleriyle ne tür bir bağlantısı olabilir, birisinin eksik<br />
olması hangi sonuçları doğurur? Diyelim ki toprağım var, çalışabilecek gücüm var,<br />
bu toprakta yetişecekler konusunda bilgim var, motivasyonum da oldukça yüksek,<br />
ama bir eksiğim var yani sermayem yok, bu durumda ne yapmalıyım?<br />
• Sermayem, toprağım, iş gücüm ve motivasyonum var, fakat yapacağım iş konusunda<br />
bilgi sahibi değilim, şimdi ne olacak?<br />
• Sermayem, toprağım, motivasyonum ve bilgim var bu sefer de iş gücüm yok,<br />
sizce ne yapmalıyım?<br />
? ? ?<br />
Yukarıdaki sorulara cevap vererek girişimci olmak için gerekli kaynakların önemini<br />
anlatan kompozisyon niteliğinde bir yazı hazırlayınız.<br />
33
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
E. GİRİŞİMCİLİĞİ TEŞVİK EDEN FAKTÖRLER<br />
Girişimciyi iş kurmaya yönelten bazı teşvik edici faktörler bulunmaktadır. Bunlar; gerçekleştirmek<br />
istedikleri hayallerinin olması, para kazanma isteği, bağımsız çalışma arzusu, çalışmalarının<br />
karşılığını gerek maddi gerekse manevi olarak alamamaları, bir işi başarıp başaramayacaklarını<br />
görme isteği, bir hobiyi işe çevirme isteği, başkalarının patronluğu altında çalışmak<br />
istememe, kendi zamanını kendi denetlemek istemesi gibi unsurlar olabilir.<br />
Girişimciliği teşvik eden faktörleri, girişimciye bağlı faktörler ve çevresel faktörler olarak<br />
ikiye ayırmak mümkündür. Girişimciye bağlı faktörler, girişimci adayının eksikliklerin olduğu<br />
yerlerdeki potansiyel iş fi kirlerini algılaması, bunu projeye dönüştürerek yatırıma yönlendirecek<br />
beceriye sahip olması, riskleri alarak girişimde bulunabilmesidir. Çevresel faktörler ise<br />
engellerin az olması, kaynakların var olması ve var olan kaynaklara erişimin kolay olmasıdır.<br />
Birçok insan, zihnindeki yeni fi kirleriyle girişimlerde bulunmakta zorlanmaktadır. Bunu<br />
başarabilenler büyük kârlar elde eden başarılı girişimciler olarak karşımıza çıkmaktadır. Durgunluk,<br />
enfl asyon, yüksek faiz oranları, altyapı yetersizliği, ekonomik belirsizlik, ifl as etme<br />
korkusuna rağmen her yıl milyonlarca işletme kurulmaktadır. Bu anlamda bireyleri kendi işini<br />
kurmaya sevk eden, karar verme sürecini etkileyici faktörlere bakmak gerekmektedir. Bunlardan<br />
en güçlü teş vik edici unsur, negatif zorlamalar ya da engellerdir. Çok sayıda işletme emeklilik,<br />
işten atılma, işten memnuniyetsizlik, iş yerinde çalışana uygun olmayan görevlendirmeler<br />
yapılması nedenleriyle kurulmaktadır. Bunun dışında; kişileri, yeni iş kurma sürecinde etkileyen<br />
başlıca faktörler şunlardır:<br />
1. Aile<br />
Aile, çocuğun geleceğini<br />
sağlamaya ve yaşamına yön<br />
vermeye çalışır. Çocuğun aile<br />
içinde almış olduğu eğitim, görgü,<br />
ailenin içinde bulunduğu<br />
ekonomik ve toplumsal sınıf ile<br />
değerler, onu yaşamı boyunca<br />
doğrudan et kiler. Çocuğun üretken<br />
alanlarda faaliyet göstermesi<br />
için teşvik edilmesi, gi rişimci<br />
olabilmesi açısından olumlu bir<br />
etki yaratacaktır.<br />
Az gelişmiş toplumlarda,<br />
ataerkil aile yapısının görüldüğü<br />
tarımla uğra şan kırsal kesimde;<br />
34
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
ailenin etkisi, anne babanın sıkı denetimi ve itaatin belir ginleştiği bir ortamda gerçekleşir. Yiyecek,<br />
giyecek gibi temel maddeler evde üretilir, tarımsal faaliyet yapılır, kapalı ekonomik yaşam<br />
söz konusudur. Bu tür aile yapısında yeniliklere açık, bireysel başarıyı hedefl eyen, dinamik,<br />
üretken, risk alabilen girişimci tipinin oluşması daha zordur. Ancak aile yaşa dığı toplumun bir<br />
parçası olarak değişimlerden etkilenir. Bu değişimde en önemli etkenlerden birisi, teknolojik<br />
gelişmelerdir. Teknolojik gelişim temelde insan ihtiyaçlarını gidermek, yaşam şartlarını kolaylaştırmak<br />
gibi işlevleri yerine getiren yöntemler olmakla birlikte aile yapısındaki değişime<br />
ivme kazandıran bir etkisi de vardır. Teknolojik gelişme, ça lışma koşullarını değiştirirken, beraberinde<br />
bireylerin içinde çalıştıkları fi ziksel ve ekonomik koşulları etkiler, iş süreçleri yaratır<br />
ve bu kaynakları bir araya getirir. Bireyleri doğrudan etkileyen bu süreç, değer yargıları ve<br />
düşünceler de de değişime neden olur. Doğal olarak bu etki kısmen ya da aynen çocu ğa yansır.<br />
Aile, çevre ve teknolojik ortam çocuğun girişimcilik kavramına karşı anlayış ve değerlendirmesinde<br />
önemli rol oynar. Eğer aile içinde girişim ve girişimcilik destekleniyorsa yeterli eğitim ve<br />
maddi olanaklarla birleştiğinde, girişimcilik kültürü daha da yerleşecektir.<br />
2. Coğrafya<br />
Girişimciliğin oluşumunda etkili olan diğer faktörler arasında genel olarak coğrafya, kentleşme<br />
ve küreselleşme de yer almaktadır. Teknolojik gelişmelere bağlı olarak coğrafyanın iktisadi<br />
faaliyetler üzerindeki etkisi azalmış olmakla birlikte, girişimciliğin oluşmasında ve gelişmesinde<br />
dışsal bir faktör olarak rolü yadsınamaz. Özellikle, içinde yaşanılan coğrafyanın tarımsal<br />
etkinliklere elverişsizliği, bireylerin tarım dışı iktisadi faaliyetlere yönelmelerine neden<br />
olmaktadır. Örneğin; ülkemizdeki bazı illerde gözlenen canlı ve tutkulu girişimcilik, bölgenin<br />
tarımsal alanda çok kısır olanaklara sahip olmasıyla açıklanmaktadır. Yine, “Japon halkının<br />
çalışkanlığı, organize olma becerisi, yaratıcılığı ve atılganlığı, yaşadığı coğrafyanın başka bir<br />
yaşam biçimine imkân vermemesinden kaynaklanmaktadır.<br />
35
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Bir ülkenin demografi k yapısının da girişimciliği etkilediği unutulmamalıdır. Çünkü iş gücünün<br />
kaynağı olan nüfusun miktarı ve niteliği, girişimciliğin oluşumu için önemlidir. Ülke<br />
nüfusunun ağırlıklı olarak genç olması, gençlerin kari yer gelişiminin başında, girişimciliği seçmesine<br />
ve risk almasına ortam hazırlamaktadır. Yaşlanan nüfus yapısı ise tam tersi bir etki yaratmakta,<br />
girişimcilik ve risk alma düzeyleri sınırlı olmaktadır. Birçok ülkede nüfusun yarısını<br />
oluşturan kadınlara karşı tutumlar ve ayrımcılık olup olmaması da diğer etkendir. Bu konuda<br />
ayrımcı uygulamalar yapan toplumlar, bu anlamda ülke nüfusunun yarısının potansiyelinden<br />
de yararlanamıyor, demektir. Birçok ülkede yasal yönde çabalar gösterilmesine karşın, kadın<br />
iş gücü ayrımcı uygulamalara maruz kalmakta ve genellikle de emek yoğun alanlarda istihdam<br />
edilmektedir.<br />
3. Kültür<br />
Toplum kültürü bir ülkedeki girişimcilik düzeyini belirleyici ve etkileyici önemli bir unsur<br />
olarak karşımıza çıkmaktadır. Top lumun girişimcilere olan tutumları, girişimciliğin gelişimi<br />
açısından önemlidir. Çoğu gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde, başarılı girişimcilerin uyguladığı<br />
yöntemler, izlenecek model olarak alınmakta ve geniş kabul görmektedir. Toplumun<br />
girişimciye, iş hayatına ve servet edinmeye olan tutumları girişimciliğin gelişiminde belirleyici<br />
olmaktadır. Bir başka deyişle, toplumda girişimcilik kültürünün varlığı, girişimciliğe pozitif<br />
sosyal tutumların gelişmesini teşvik eder. Toplumların servet ve zenginliğe karşı negatif tavırları,<br />
girişimciliği ister istemez teşvik etmekten daha çok, olumsuz yönde etkileyecektir.<br />
Toplumdaki ahlaki değerlerle iş yapma geleneği de girişim cilik düzeyini etkilemektedir.<br />
Köşe dönmeci zihniyetler, rüşvet ve kaçakçılılığın egemen olduğu ve kısa yoldan para kazanmanın<br />
ödüllendirildiği ya da yaygın olduğu toplumlarda, ekonomik değer yaratan girişimciliğin<br />
önünde ciddi bir engel oluşturmaktadır.<br />
İşletmeler açısından kültür, bir kişi veya işletmeyi seçkin kılan davranışlar kümesidir. İnsanların<br />
konuşma tarzları, giyim kuşamları, yeme-içme ve eğlenme biçimleri, birbirleriyle,<br />
müşteri veya tedarikçileriyle iletişim kurma üslupları hep ortak kültürün eseridir. Özellikle belirli<br />
bir çapın üzerine çıkan işletmeleri, uzun vadede ayakta tutan en önemli unsur; yapı değil,<br />
kültürdür. Kültür zayıfl adığı veya negatifl eştiği zaman, yapı ayakta duramaz. Bu yüzden, işletme<br />
kültürü, bilinçli bir çabayla oluşturulup sürekli olarak geliştirilmek zorundadır.<br />
Girişimcilik konusunda yapılan çalışmalar son derece sınırlı sayıdadır. Bunun ne denlerinden<br />
biri de girişimlik konusunda ortaya çıkan güçlüklerdir. Gerek ülkemizde gerekse yurt dışında<br />
yapılan çalışmalar, başarılı girişimcilerin çoğunun profesyonellerin ya da girişimcilerin çocukları<br />
olduğunu göstermektedir. Bu başarıların altında yatan temel faktör ise aile içi eğitim ile<br />
aile bağlarının kullanılmasıdır. Bu da ailenin iş tecrübelerinin, iş ilişkilerinin, sosyal ve kültürel<br />
bağlantılarının çocuklara akta rılarak aile içi devamlılığın sürdürülmesi isteğinden kaynaklanmaktadır.<br />
Bir anlamda birçok ülkede girişimcilik kültürünün yaygınlaşmasını sağlayacak sos-<br />
36
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
yal değişkenlik zayıftır, kültürün değişim süreci yavaştır. Toplumun sahip olduğu kültür bir<br />
günde değişmez. Aksine bu değişim süreci uzun bir döneme yayılmak tadır. Kendini yetiştirmiş<br />
girişimciler dahi iş konusunda kendi ilgi alanlarına giren sosyal ve politik aktiviteleri bırakarak,<br />
toplumdaki genel eğilime uyum göstermekte ve çocuklarını da toplumca kabul görmüş saygın<br />
bir kariyer yapmaları yönünde eğitmek tedirler.<br />
4. Din<br />
Kimi toplumsal inanç sistemleri ve geleneksel değerler başarı güdüsü ve girişken çabaları<br />
teşvik edebilmektedir. Dinî ve ahlaki değerlerle yetişen nesle, bağımsız yetişme pratikleri ve<br />
güçlü başarı motifi kazandırmaktadır. Bu sayede, yüksek başarı kültürü oluşmakta ve başarıya<br />
odaklı girişimciler ortaya çıkmaktadır. Dinlerin, kişileri tembellik, faaliyetsizlik ve miskinlikten<br />
kurtarmaya, üretmeye ve çalışmaya yönelten telkinleri vardır. Bu telkinlerin de kişilerin<br />
çalışmasında, üretmesinde ve hatta girişimci olmasında etkisi büyüktür.<br />
5. Siyaset<br />
Girişimcilik ruhunun en önemli unsuru ve ana dinamiği sürekli kazanma isteği ve kararlılığıdır.<br />
Özellikle geri kalmış ülkelerde, girişimcilik sefaletten kurtulma ve bir mecburiyet olarak<br />
görülmektedir. Biraz çaba ile belirli yerlere gelen işletme sahibinin amacı gerçekleşir. İşletmesini<br />
daha ileri götürme arzusu artık yok olur ve başkalarını idare etmek arzusu baskın çıkar.<br />
Devletten ve siyasetten desteğini alarak daha da büyüyen girişimci ithalatçılık, montaja dayalı<br />
sanayi ve tekelciliğe de yönelmeye başlar. Avrupa’daki ilk girişimciler de ticaretten kazandıklarıyla<br />
güçlenmişler, güçlendikçe siyasi alanda hak kazanmışlar ve kazandıkları haklarla kendileri<br />
için daha elverişli bir Avrupa oluşturmuşlardır. Böylece sınırlar yeniden çizilmiş, siyasi<br />
sistemler değişmiş, kazanmak ve daha çok kazanarak belirli sınırlar içinde zenginliği artırmak<br />
Avrupa’nın temeli olmuştur.<br />
6. Ekonomi<br />
Bir ülkenin ekonomisi girişimciliği<br />
teşvik eden faktörlerin başında gelir. Ulusal<br />
ya da uluslararası büyüme fırsatları,<br />
çeşitli ekonomik fırsatlar, girişimciliğin<br />
gelişmesinin başlıca nedenleridir. Sermaye<br />
kazançlarına yönelik vergi teşvikleri ya<br />
da vergi oranlarının düşürülmesi ile büyüme<br />
olanakları iş girişimlerini artırırken<br />
vergi oranlarının yüksek olması, fi nansal<br />
ve reel piyasalarda yaşanan krizler ise girişimciliği<br />
olumsuz yönde azaltır.<br />
37
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
7. Mevzuat<br />
Gerek ülkemizde gerekse dünya da küçük ve orta ölçekli işletmelere getirilen hukuki düzenlemelerin<br />
işletme cilik hayatını doğrudan etkilediği bir gerçektir. Özellikle küçük işlet melerin<br />
kurulması yönündeki girişimlerde ve devamlılığında yasal teşvikler önemli olmaktadır. Yeni<br />
kurulan ve küçük işletmelere uygulanan idari yükler, zorluklar, düzenleyici engeller (lisanslar<br />
vs.), mülkiyet haklarının (maddi ve maddi olmayan) korunabilmesindeki güçlükler ya da<br />
boşluklar, anlaşmaları ya da hakları yürütme ve savunma maliyetlerinin yüksek olması ve ifl as<br />
duru munda uygulanan cezai yaptırımlar, spesifi k piyasalar ya da aktivitelere ilişkin spesifi k<br />
yasalar ve düzenlemelerin eksikliği, giri şimciliğin ve yabancı sermayenin ülkeye girişindeki en<br />
büyük engellerdir.<br />
KİMİ NELER TEŞVİK ETMİŞ?<br />
PERFORMANS GÖREVİ<br />
Ülkemizdeki ve çevrenizdeki girişimcileri sınıf olarak araştırınız, bu araştırmada<br />
dikkat edeceğiniz en önemli husus, girişimcilik yapmalarına neden olan<br />
en önemli unsurun ne olduğu sorusunun cevabını bulmaktır. Bu soruya cevap bulduktan<br />
sonra, girişimci olmalarında en çok etkili olan faktörler hakkında hazırladığınız<br />
bir çalışmayı arkadaşlarınıza sununuz.<br />
F. GİRİŞİMCİLİĞİN ÖNEMİ<br />
Dinamik bir girişimcilik sektörünün<br />
varlığı küçük işletmelerin gelişimi<br />
için önemlidir. Girişimciler fırsatları<br />
görebilen, yaratıcı, yenilikçi, risk alan,<br />
yeni mal ve hizmetler ya da sistemler<br />
geliştiren bireylerdir.<br />
Girişimcilik ve girişimciliğin desteklenmesi<br />
gerek gelişmiş gerekse de<br />
gelişmekte olan ülkelerin temel politikasıdır.<br />
Bu bağlamda da girişimcilere<br />
maddi, manevi kurumsal bir takım destek<br />
mekanizmaları her düzeyde işletilmektedir.<br />
Erken yaşlarda bireyleri girişimci olmaya yönlendirmek ve toplum kültürünün bir<br />
parçası hâline dönüştürmek amacıyla lise ve üniversite düzeyinde girişimcilik dersleri yaygınlaştırılmaktadır.<br />
Girişimciliğin önemini aşağıdaki gibi sınıfl andırmak mümkündür.<br />
38
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
1. Girişimciliğin Sosyal Hayattaki Önemi<br />
Günümüzde işletmelerin öneminin giderek artması ve toplum içinde vazgeçilmez bir kurum<br />
hâline gelmeleri sebebiyle bir takım sorumluluklar üstlenmeleri gerekir. Çünkü işletmelerin<br />
toplumun diğer sosyal, siyasi, bilimsel ve teknolojik kurumları üzerinde önemli etkileri<br />
görülmektedir. Bu durum işletmelerin toplum içinde bir takım sorumluluklar üstlenmesini de<br />
zorunlu hâle getirmiştir. Bu açıdan işletmeninin kendi amaçlarına yönelik ekonomik faaliyetleri<br />
ile sosyal sorumluluk birbirinden ayrı düşünülmemelidir. Günümüz ticari hayatında çoğu<br />
girişimci, doğru olanı yapmanın yani müşterilere hizmet etmenin, çalışanların moral durumuna<br />
önem vermenin, tedarikçileri desteklemenin, iyi bir komşu olmanın ve çevreyi korumanın<br />
ticari açıdan mantıklı olduğunu zaten sezgisel olarak bilmektedir. Son yıllarda müşterilerden,<br />
yerel halktan, denetim mercilerinden, bankalardan, kredi veren kuruluşlardan ve sigortacılardan<br />
gelen baskılar da kişileri sorumlu girişimciliğe zorlamaktadır. Sorumsuz bir şekilde üretim<br />
yapan ve çevreyi tahrip eden kuruluşların neden olduğu su kirliliği, ham madde kaynaklarının<br />
israfı, yeşil alanların tahrip edilmesi, küresel ısınma vb. çevresel sorunlar dünya yaşam kalitesini<br />
olumsuz yönde etkilemiştir. Yaşadığımız ekolojik çevrenin bozulmasına karşı, toplumun<br />
genelinde oluşan hassasiyetler girişimcileri çevre konusunda duyarlı hâle getirmiştir. Çevrenin<br />
kirlenmesinde önemli rol sahibi olan işletmeler, insanların bu konuya duyarlı olması nedeniyle<br />
çevre korumasına özen göstermek zorunda kalmışlar hatta bunu bir rekabet aracı olarak görmüşlerdir.<br />
Çevreye duyarlı olan işletmeler ve girişimciler, aldıkları çevre dostu semboller ve<br />
ödüller vasıtasıyla tanınmakta ve tüketiciler tarafından takdir edilmektedir.<br />
Girişimciliğin en önemli faydası, bireyin kendi potansiyelini ortaya koyma ve yapmak istediklerini<br />
uygulama imkânı vermesidir. Girişimci ayrıca kurduğu işletmeler aracılığıyla bulunduğu<br />
çevre nin sosyal ve sportif etkinliklerine sponsor olarak veya başka yardımlar yaparak<br />
sosyal ve kül tür el geliş meye de katkıda bulunur. Girişimcilikte amaç, daha çok para kazanmak<br />
olarak düşünülse de asıl olan toplumsal yaşam kalitesini artırmaktır.<br />
Girişimcilerin başlıca sosyal sorumlulukları şöyle sıralanabilir:<br />
Çalışanlarına karşı sorumlulukları:<br />
Girişimciler çalışanlarına<br />
ödediği ücrette adil olmalı, rahat geçinmelerini<br />
sağlayacak ücret ödemelidir.<br />
Müşterilere karşı sorumlulukları:<br />
Müşterilerine her zaman en kaliteli<br />
ve en uygun fi yatlı ürün temin etmeyi<br />
amaç edinmeli, onları dinlemeli,<br />
müşteri ihtiyaçlarını dikkate almalıdır.<br />
39
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Çevreye karşı sorumluluk:<br />
İşletmesindeki üretim sonucu ortaya<br />
çıkan atıklarla ekolojik çevrenin<br />
dengesini bozmaktan kaçınmalı,<br />
çevreye karşı duyarlı olmalıdır.<br />
Ailesine ve topluma karşı<br />
sorumluluk: Girişimci, öncelikle<br />
ailesinin ve yetiştiği toplumun bir<br />
ferdi olduğunu unutmamalı, takdir<br />
edilecek davranışlarda bulunmalı,<br />
sorumluluklarını yerine getirmelidir.<br />
Bağlı olunan odalara karşı<br />
sorumluluk: Her girişimci, yaptığı işle ilgili olan oda ve kuruluşlara üye olmak zorundadır. Bu<br />
kuruluşlara karşı olan sorumluluklarını eksiksiz yerine getirmeli, örneğin, aidatlarını düzenli<br />
ödemelidir.<br />
Sivil toplum kuruluşlarına karşı sorumluluk: Girişimci topluma ve insanlığa örnek<br />
olması açısından sivil toplum kuruluşlarının çalışmalarında yer almalı, hatta öncü olmalıdır.<br />
Örneğin, özürlülerin korunması ve çalışma yaşamında aktif hâle getirilmeleri için kurulmuş<br />
bir kuruluşun çalışmalarına aktif olarak katılmak, özürlü kişilerin işletmesinde çalışmalarını<br />
sağlamak bir sosyal sorumluluk göstergesidir.<br />
2. Girişimciliğin Ekonomik Hayattaki Önemi<br />
Bir ülkede girişimcilik düzeyi arttıkça, yeni iş olanakları da art ar. Türkiye gibi işsizlik sorununun<br />
önemli düzey de olduğu ülkelerde yeni iş alanları yaratılması ve istih dam olanaklarının<br />
geliştirilmesi çok önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Girişimciliğin arttırılması, işsizlik<br />
sorununu da azaltacağından, girişim ciliğin teşvik edilmesi birçok ülkede devlet politikası<br />
haline gelmiştir.<br />
Girişimcilik, ticaret hayatı ile uğraşanların arasındaki rekabeti arttırır. Rekabet arttıkça<br />
fi rmaların etkinliği artacak, tüketiciler ve toplum lehine daha iyi mal ve hizmet üretimi gerçekleşecektir.<br />
Girişimcilik, işletmeler için iş koşullarını zorlaştırırken, tüketici ler lehine bir ortam<br />
oluşacaktır. Tüketicilerin mal ve hizmetleri daha kaliteli ve daha ucuza elde etmesine neden<br />
olacaktır.<br />
Bir ülkede girişimcilerin sayısı arttıkça istihdam oranı da artar. Girişimci sayısının artması<br />
toplumsal refah düzeyini, insanların hayat standartları yükselir.<br />
Bir toplumda girişimciliğin, başka bir deyişle özel işletmelerin var olması, toplu mun sosyal<br />
ve politik sistemiyle çok yakından ilgilidir. Serbest pazar ekonomi sini benim semiş toplum-<br />
larda girişimcilik , ekonominin sağlıklı işleyişinin güvencesidir. Yaratıcı gücü, atılımcılığı , iş<br />
40
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
bitirici özelliği ve dina mik yapısı ile giri şimci, toplumun var olan veya potansiyel iş gücünü ve<br />
ser maye kay nak larını üretime yön lendi rir. Ürettiği mal veya hizmetin niteliğini ve niceliğini artırarak<br />
toplumun refah düzeyi nin yükselmesine önemli katkılarda bulunur. Tüm bu nedenlerle<br />
girişimcilik , ekonomik bir kaynak durumundadır. Ülkele rin eko nomik gelişmeleri, girişimcilerin<br />
başarılı girişimlerinin çokluğuna bağlıdır.<br />
Girişimciliğin ekonomik açıdan önemini maddeler hâlinde sıralamak da mümkündür:<br />
1. Ülkelerin kalkınması, mevcut doğal ve diğer kaynakların değerlendirilmesi girişimcilerin<br />
girişimleri ile mümkündür.<br />
2. Girişimcilik, özelleştirmede başarıyı beraberinde getirir.<br />
3. Kamuya sunulan hizmetlerin kalitesinin artması, girişimcilikle mümkün olur.<br />
4. Girişimciliğin bilim ve teknolojinin gelişmesine katkısı büyüktür.<br />
5. Girişimcilik, kamudaki fazla personelin azaltılmasını, kalan personelin ise mali ve sosyal<br />
haklarının iyileştirilmesini sağlar.<br />
6. Girişimcilik, işsizlikle mücadelenin en etkin yoludur.<br />
7. Girişimcilik, gelir dağılımındaki adaletsizliğin çaresi dir.<br />
8. Tasarrufl arın değerlendirilmesi ve atıl olan birikimlerin ekonomiye kazan dırılması girişimciliğin<br />
gelişmesi ile mümkündür.<br />
9. Girişimcilik vergi gelirlerinin artmasını sağlar.<br />
10. Girişimcilik, yeni üretim yöntemleri bulmayı kolaylaştırır.<br />
11. Girişimcilik, ihracatın artmasını ve gelişmesini sağlar.<br />
12. Uluslararası rekabette başarı ka zanmak, girişimciliğin gelişmesi ile mümkündür.<br />
<strong>DERS</strong> DIŞI ETKİNLİK<br />
GİRİŞİMCİLER OLMASAYDI?<br />
Bir ülkede girişimcilerin olmaması hâlinde ne<br />
gibi olumsuzlukların olacağını anlatan komposizyon<br />
niteliğinde bir yazı hazırlayarak arkadaşlarınıza<br />
sununuz.<br />
41
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
G. KENDİ İŞİNİ KURMANINAVANTAJLARI<br />
Kendi işini kurmanın başlıca avantajları aşağıdaki gibi sıralanabilir:<br />
1. Bağımsızlık: Genellikle bağımsızlık<br />
kendi işini kurmaya en büyük gerekçe<br />
olarak gösterilmektedir. Kendi işine sahip<br />
olma, kendi işinin patronu olma girişimciliği<br />
teşvik edici en önemli unsurdur. Özgür olma<br />
isteği, işle ilgili karar gücünün kendinde olması<br />
girişimciyi motive etmektedir.<br />
2. Başarma duygusu: Kendine ait işi<br />
olan, kendi işini kuran girişimciler, aldıkları<br />
kararların ya da yaptıkları faaliyetlerin sonucundan<br />
tamamen sorumludur. Başarı elde<br />
etme ve kazanma güdüsünün verdiği keyif,<br />
bireyleri kendi işini kurmaya teşvik eder.<br />
3. Saygınlık elde etme: Başarılı bir işletme<br />
sahibi, diğer bireylerin saygı ve hayranlığını<br />
kazanacaktır. Kamuoyu nun saygınlığını kazanmak, girişimci açısından tatmin edici bir<br />
duygudur.<br />
4. Kâr elde etme: İşletme kâr elde ettikçe girişimci de maddi refahını artıracaktır. Eğer bu<br />
bir ortaklık ise maddi fazlalığı hissesi oranında temettü dağıtımı yoluyla sağ layacaktır.<br />
5. Kişisel gelişime olan katkısı: Girişimci, işletmenin çeşitli faaliyetlerinde görev üstlendikçe,<br />
kendi beceri lerini kullanma ve potansiyelini geliştirme olanağı sağlayacaktır. Bir başka<br />
deyişle, kendi potansiyelini gerçekleştirme fırsatı elde edecektir.<br />
6. Toplumsal fayda sağlama: Yeni iş yerleri açıldıkça girişimci, diğer insanlara iş yaratma,<br />
onların gelişimine katkıda bulunma gibi toplumsal faydaları sağlamış olacaktır.<br />
Ğ. KENDİ İŞİNİ KURMANIN<br />
DEZAVANTAJLARI<br />
Bir işe başlamanın yukarıda da özetlendiği<br />
gibi bazı avantajları vardır. Ancak, her kazanım<br />
bazı maliyetleri de berabe rinde getirmektedir.<br />
Girişimci olmanın ya da girişimciliğin dezavantajları<br />
ise şunlardır:<br />
1. Yatırımcıların, müşterilerin ve kamu<br />
kurumlarının baskısı: Girişimciler kendi işinin<br />
patronu gibi gözükmekle birlikte gerçek<br />
anlamda tam serbesti sahibi değildirler. Yatırımcıların<br />
ve müşterilerin beklentileri nedeniy-<br />
42
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
le altındadırlar. Bunun yanında işle ilgili yasal işlemleri zamanında yerine getir me, zamanında<br />
vergilerini ödeme gibi sorumlulukları da vardır.<br />
2. Mevcut kaynaklarının sınırlılığı: Girişimcilerin arzu ettikleri işi yapma kapasiteleri<br />
mevcut kaynaklarıyla sınırlı olabilir. Bunun doğal sonucu olarak, çoğu zaman yapmak istedikleri<br />
ve hayalini kurdukları büyük projelere imza atmaktan vazgeçmek durumunda kalırlar.<br />
3. İş riski ve bunun getirdiği stres: Girişimcinin<br />
her zaman kaybetme riski vardır,<br />
faaliyetlerini sürdürecek ve hayatta kalabilecek<br />
kadar para kazanabilme garantisi de<br />
yoktur. Bu anlam da yüksek düzeyde iş stresi<br />
ile karşı karşıyadır.<br />
4. Çalışma süresinin sınırsız olması:<br />
Girişimcinin mesai saati yoktur. Özellikle<br />
işin başlangıç aşamasında gününün neredeyse<br />
tamamı çalışmayla geçer. Uzun çalışma<br />
saatleri, girişimcinin sadece tüm enerjisini<br />
yok etmekle kalmaz, özel yaşamına ait zamanlardan<br />
da çalar. Bu durum sosyal ve aile<br />
yaşamını olumsuz yönde etkiler.<br />
5. Başarısızlıkların getirdiği psikolojik<br />
baskı: Girişimci işinde her zaman başarıdan<br />
başarıya koşmaz, elde ettiği başarıların yanında<br />
mutlaka başarısız girişimleri de olacaktır.<br />
Uzun çabalar sonucunda başarısız<br />
olma, psikolojik ve fi nansal anlam da girişimciyi<br />
yıpratıcı hatta yok edici bir süreç<br />
olabilir. Yeniden kendine olan güvenini kazanarak<br />
bir anlamda sıfırdan başlamak yüksek<br />
motivasyon gerektirir. Çünkü girişimci<br />
her zaman tüm sermayesini kaybetme riski<br />
ile çalışır.<br />
6. Fiziksel problemler: Zorlu çalışma<br />
temposu bazı fi ziksel problemleri de beraberinde<br />
getirmektedir. Birçok girişimcide hazım sızlık, sırt ve bel ağrıları, ülser, uykusuzluk<br />
ile şiddetli baş ağrıları gibi strese bağlı rahatsızlıklar görülmektedir. Psikosomatik hastalıklar<br />
olarak adlandırılan bu türden hastalıklar tıbbi yardım almayı gerektirir.<br />
43
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
BEYİN FIRTINASI<br />
AVANTAJLAR VE DEZAVANTAJLAR<br />
Arkadaşınıza, başarılı bir girişimci olmaları durumunda bunun ne gibi olumlu<br />
sonuçları olabileceğini, başarısızlıkları durumunda ise onları ne gibi problemlerin<br />
beklediğini sorunuz. Bu sorulara aldığınız cevapları tartışınız. Ayrıca arkadaşlarınızın<br />
kişisel özelliklerine göre onların girişimcilik özelliklerini değerlendiriniz,<br />
başarılı ya da başarısız olmaları durumunda sizin açınızdan avantaj ya da dezavantajlarını<br />
tartışınız. Tartışma sonuçlarını değerlendiriniz.<br />
ANKET<br />
ÇEVERENİZDEKİ GİRİŞİMCİLERE<br />
ANKET UYGULAMASI<br />
Çevrenizde bulunan girişimcilere aşağıda verilen anketi uygulayınız, sonuçlarını<br />
arkadaşlarınızla paylaşınız.<br />
1. İnsanlarla ilişkileriniz nasıldır?<br />
a. Her zaman iyi olmuştur.<br />
b. İnsanlarla sorunum olmaz.<br />
c. Eh, idare eder.<br />
2. Bağımsız çalışmayı seviyor musunuz?<br />
a. Evet, kesinlikle!<br />
b. Evet, ama bazen zor oluyor!..<br />
c. İstenileni yapmak daha kolay.<br />
3. Başkalarını yönetebilir misiniz?<br />
a. Kesinlikle !<br />
b. Olabilir.<br />
c. O tür bir özelliğim yok.<br />
44
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
4. Çalışmayı seviyor musunuz?<br />
a. Evet çok seviyorum.<br />
b. Çok yorucu olmadığı zamanlar severim.<br />
c. Yorgunluğa hiç gelemem.<br />
5. Sorumluluk alabilir misiniz?<br />
a. İşimde çok sorumluyumdur.<br />
b. Üstüme düşeni yapmaya çalışırım.<br />
c. Sorumluluk almaktan hiç hoşlanmam.<br />
6. Riski sever misiniz?<br />
a. Hep riskli işlere ilgi duymuşumdur.<br />
b. Beni fazla sıkıntıya sokmayacak risklere girebilirim.<br />
c. Riskli işlerden hiç hoşlanmam.<br />
7. Kendi kararlarınızı kendiniz mi verirsiniz?<br />
a. Evet, başkalarına asla bırakmam.<br />
b. Bazen ben veririm, bazen fi kirlerini önemsediğim kişilerin kararlarına<br />
uyarım.<br />
c. Karar vermek benim için çok zor.<br />
8. İnsanların size güveni var mı?<br />
a. Evet, sonsuz güvenirler.<br />
b. Çoğunlukla güvenirler.<br />
c. Bilmiyorum, emin değilim.<br />
Ankette verilen cevaplardan başarılı bir girişimcinin özelliklerini çıkarınız.<br />
(Çoğunlukta a seçeneğini işaretleyenler başarılı bir girişimci olabilirler).<br />
45
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
<strong>DERS</strong> İÇİ ETKİNLİK<br />
ÖRNEK OLAY<br />
Ahmet Bey; beyaz eşya alım satımı ile uğraşan başarılı bir girişimcidir, çevresi<br />
tarafından sevilen ve güvenilen bir insandır.<br />
Ahmet Bey‛in ticari kazancı da gayet<br />
iyidir. Daha önceden babasından kalan ufak<br />
dükkânı geliştirerek neredeyse kocaman bir<br />
mağazaya dönüştürmüş, hatta iş yerinin birkaç<br />
şubesini de açmıştır. Ancak mağaza sayısının<br />
birden fazla olması onu oldukça yormakta,<br />
hepsiyle aynı yoğunlukta ilgilenememektedir.<br />
Ahmet Bey, işlerinin yoğunluğu nedeniyle diğer<br />
şubelerinin yönetimine güvendiği yakınlarını getirmiş,<br />
onların inisiyatifi ne bırakmıştır. Fakat zamanla<br />
şubelerin yeteri kadar kazanamadıklarını, hatta zarar<br />
etmeye başladıklarını görmüş, bu konuda yönetimini<br />
bıraktığı kişileri suçlamıştır. Diğer şubelerin<br />
zararını kapatmak zorunda kalmak, asıl mağazanın<br />
kazancına da engel olmuş, Ahmet Bey‛in işleri iyice<br />
kötüye gitmeye başlamıştır.<br />
Şimdi düşünün bakalım, siz olsaydınız ne yapardınız? Ahmet Bey‛e öneri getirin.<br />
Çözüm:<br />
.......................................................................................................................................................................<br />
.......................................................................................................................................................................<br />
.......................................................................................................................................................................<br />
.......................................................................................................................................................................<br />
.......................................................................................................................................................................<br />
.......................................................................................................................................................................<br />
.......................................................................................................................................................................<br />
.......................................................................................................................................................................<br />
.......................................................................................................................................................................<br />
46
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
I. ünİte<br />
değerlendİrme testİ<br />
1. Aşağıdakilerden hangisi Maslow‛a göre ihtiyaç çeşitlerinden değildir?<br />
A. Fizyolojik ihtiyaç B. Güvenlik ihtiyacı C. Sosyal olma ihtiyacı<br />
D. Spor ihtiyacı E. Başarma ihtiyacı<br />
2. Aşağıdakilerden hangisi girişimcilik türlerinden değildir?<br />
A. İç girişimcilik B. Kadın girişimciliği C.Kamu girişimciliği<br />
D. Özel girişimcilik E. Erkek girişimciliği<br />
3. Aşağıdakilerden hangisi girişimcilikle ilgili temel kavramlardan değildir?<br />
A. Yaratıcılık B. Sıradanlık C. Yenilikçilik<br />
D. Risk alma E. Fırsat<br />
4. Zarar veya kayıp durumuna yol açabilecek, istenmeyen bir olayın ortaya<br />
çıkma ihtimali ……………… olarak tanımlanır. Bu tanımı tamamlayan ad aşağıdakilerden<br />
hangisidir?<br />
A. Risk B. Tehdit C. Belirsizlik<br />
D. Girişim E. Teşebbüs<br />
47
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
5. Aşağıdakilerden hangisi üretim faktörlerindendir?<br />
A. Yönetici B. Girişimci C. İşletmeci<br />
D. Teşebbüs E. İşletme<br />
6. Satın alma gücü ile desteklenmiş isteklere verilen ad aşağıdakilerden<br />
hangisidir?<br />
A. Talep B. Arz C. Üretim<br />
D. Tüketim E. Kalite kontrol<br />
7. Yeni bir düşüncenin, buluşun ya da var olan bir ürünün geliş tirilerek kâr<br />
elde edilecek bi çimde pazara sunulması etkinliği aşağıdakiler den hangisidir?<br />
A. Yatırım yapma B. Fırsat girişimciliği C. Yaratıcı girişimcilik<br />
D. Teşebbüs E. İşletme kurma<br />
8. Aşağıdakilerden hangisi girişimin iç çevresini oluşturur?<br />
A. Personel B. Tüketiciler C. Sendika<br />
D. Satıcılar E. Hükümet<br />
9. Aşağıdakilerden hangisi girişimciliği teşvik eden faktörlerden değildir?<br />
A. Aile<br />
B. Kültür C. Siyaset<br />
D. Ekonomi E. Zaman<br />
48
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
10. Aşağıdakilerden hangisi girişimcinin sosyal sorumluluk kapsamına girmez?<br />
A. Çalışanlar<br />
B. Müşteriler C.Ekolojik çevre<br />
D. Diğer ülke çalışanları E. Ailesi ve toplum<br />
49
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
KİŞİSEL DEĞERLENDİRME FORMU<br />
Bu form ünite sonlarında kendinizi değerlendirmeniz için hazırlanmıştır. Doğru bir değerlendirme<br />
yapabilmeniz için aşağıda verilen seçeneklere doğru cevap vermeniz gerekmektedir.<br />
Ünitedeki konuların tamamını anladıysanız “Evet”, bir kısmını anladıysanız “Bazen”, değilse<br />
“Hayır” seçeneğini işaretleyiniz. “Bazen” ya da “Hayır” seçeneklerinizin olduğu üniteleri tekrar<br />
gözden geçiriniz.<br />
KİŞİSEL DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLER<br />
Hazırlık çalışmaları yardımıyla derse hazırlandım.<br />
Ünitede verilen temel kavramları öğrendim.<br />
Etkinlikleri uyguladım.<br />
Etkinliklerinden yeterince yararlandım.<br />
Öğretmenime anlamadığım konularda sorular sordum.<br />
Gerektiğinde arkadaşlarımla grup çalışması yaptım.<br />
Arkadaşlarımın konuyla ilgili fi kirlerinden yararlandım.<br />
Konuları yeterince kavradım.<br />
Testlerin tamamına doğru cevap verdim.<br />
Sınavlarda başarılı olabilirim.<br />
50<br />
Evet Bazen Hayır
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
II.<br />
ÜNİTE<br />
GİRİŞİMCİ<br />
VE BAŞARILI GİRİŞİMCİLERİN<br />
ÖZELLİKLERİ<br />
51
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
HAZIRLANALIM<br />
1. Çevrenizde ticari faaliyet yürüten kişilerin bu işlere başlama<br />
nedenlerinin neler olabileceğini, hangi duygu ve düşüncelerle işe<br />
başladıklarını araştırarak sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız.<br />
2. Sadece kendi çıkarlarını düşünen bir girişimci sizce başarılı olabilir mi?<br />
Arkadaşlarınızla tartışınız.<br />
3. Girişimci olmanız hâlinde ne gibi risk ve olumsuzluklarla karşılaşabileceğinizi<br />
düşününüz?<br />
4. Girişimcileri diğer insanlardan ayıran özelliklerinin neler olduğunu araştırınız.<br />
5. Çevrenizdeki insanların girişimci olup olamayacaklarını gözlemleyiniz. Edindiğiniz<br />
izlenimlerden yola çıkarak bir girişimcide bulunması gereken özellikleri belirleyiniz.<br />
A. GİRİŞİMCİ KİMDİR?<br />
Ekonomik değerlerin üretilmesi ve pazarlanması<br />
için doğal kaynakların , eme ğin<br />
ve ser mayenin bir araya getirilmesi , bu değerlerin<br />
belirli bir düzende kullanıl ması için<br />
de bazı kişilerin önder lik etmesi gerekir. Sermaye,<br />
emek ve doğal kaynakları belli bir sistem<br />
içerisinde bir araya getirecek kişi; neyin,<br />
nasıl, ne zaman ve nerede üretile ceğine karar<br />
vermeli bunun için gerekli tüm çalışmaları<br />
yapmalıdır. Bunları yapacak olanlar girişimcilerdir.<br />
Ekonomik yaşamın ve işleyişin çıkış<br />
noktasını insan ihtiyaçları oluşturur. İn sanlar<br />
ihtiyaçlarının karşılanmasını isterler. Bunun<br />
için de amaçlı etkinliklerde bulunurlar.<br />
Amaçlı olarak yapılan bu etkinliklere iş denir.<br />
Yaptıkları amaçlı faali yetlerden olumlu<br />
sonuç aldık larında mutlu olur, olumsuz sonuç<br />
aldıklarında ise mutsuzluk duyarlar.<br />
İhtiyaçların ortaya çıkma süreci tüm insanlarda<br />
aynıdır. Ancak ihtiyacın çeşidi ve<br />
şiddeti insandan insana değişkenlik gösterir.<br />
Örneğin kimi insan daha iyi gi yinmeye öncelik verirken kimileri de kültürel gereksinimleri<br />
gidermeyi daha çok önemseyebilir.<br />
52
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
B. GİRİŞİMCİLERİN FONKSİYONU<br />
Kişi ve örgütlerin gereksinimlerinden<br />
oluşan toplam talebe uygun<br />
mal ve hizmet lerin üretilmesi<br />
gerekir. Tükenmek bilmeyen yeni<br />
ve değişik gereksi nimleri giderici<br />
mal ve hizmetlerin üretilmesi<br />
amacıyla da çabalar harca nır. Bu<br />
ça balar sonucu or taya çıkan etkinliklerin<br />
tümüne ekonomik olaylar<br />
veya ekonomik etkin likler denir.<br />
Başka bir ifadeyle; paranın dolaylı<br />
veya dolaysız söz konusu olduğu, insan ihtiyaçlarını karşılamak için yapılan satın alma lar, ham<br />
madde ve yardımcı maddeleri şekillendirmeler, taşımalar, satmalar, ödünç alıp ver meler ekonomik<br />
olaylar kavramı içine giren etkinliklerdir. Ekonomik olayla rın özel liği parayla ölçülebilir<br />
olmasıdır. Ekono mik olayın olduğu her yerde girişimci ve girişimcilik vardır.<br />
Girişimci , gereksinimleri karşılayacak<br />
mal ve hizmetleri, tüketi ci lerin<br />
istekle rine, satın alma güçlerine uygun<br />
şekilde üretir. Bunu yaparken sermayesini<br />
ve kişisel iş gü cünü üretime katar.<br />
Girişimci, yap tığı üretimde kişisel<br />
emeğini ve sermayesini kullanabileceği<br />
gibi yapacağı sözleş melerle diğer<br />
üretim faktörlerini sahiplerinden sağlayabilir.<br />
Girişimci, üretime katılan<br />
faktörlerin paylarını; ürünleri satma süre cinde, üretim etkinliklerinin sonunda ya da üretimin<br />
devam ettiği dönem ler içerisinde öder. Böylece, üretime katılan sermaye için faiz veya kâr payı,<br />
iş gücü için ücret, üretimde kiralama yolu ile kullanılan doğal kaynak veya makine ler için rant<br />
(kira) öder. Kalan tutar, girişimcinin teşebbüse getirdiği sermaye, bilgi, deneyim ve katlandığı<br />
risklerin karşılığı ola rak kâr adıyla kendisinde kalır. Girişimci kavramı, başta kendi emeği ve<br />
sermayesi ol mak üzere, toplumsal kaynakları kullanarak mal ya da hiz met üretimi ni yapan veya<br />
pazarlayan ve bu etkinlikleri yönlendiren kişileri kapsar.<br />
53
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Girişimcilik , başlı başına bir zihniyet ve davranış biçimidir.<br />
Yapılan açıklamalara göre, girişimcinin neden ekonomik bir kaynak olduğunu anlayabilmek<br />
için aşağıdaki üç önemli özelliğine bakmak gerekir:<br />
1. Mal ve hizmet üretmek için üretim faktörlerini sağlayıp birleştirir, bunları belirli bir<br />
ihtiyacı karşılama amacına yöneltir.<br />
2. Risk üstlenir.<br />
3. Kâr amacı güder.<br />
Girişimcilerin ekonomik hayattaki fonksiyonu aşağıdaki maddelerle açıklanabilir:<br />
1. Girişimci , üretimi organize eder ve yürütür: Girişimci,<br />
ülke içinde veya dış ül kelerde tüketicilerin ihtiyaçlarını<br />
karşılayacak mal ve hizmetleri tüketicile rin taleplerine<br />
uygun miktar, kalite ve fi yat koşulları ile üretir,<br />
tüketicilerin hizme tine su nar. Mal ve hizmet üretmek için<br />
bu üretimlerin yapıldığı yerler olan ve işletme adı verilen<br />
ekonomik birimleri kurar. Belirli bir girdi kar şılığı en<br />
yüksek çıktı değe rini elde etme olanağı sağlayacak maliyet<br />
yöntemini be lirler. Kaynakların kulla nılışını saptar ve<br />
üretim faktörleri arasında eş güdümü (koordinasyonu) sağlar. Fır sat ları değerlendirerek işletme<br />
bünyesinde gerekli değişiklikleri yapar. Borçlanma, yatı rım, fi yat, pazarlama ve yüksek dereceli<br />
insan kaynağı (personel) seçimi ile ilgili kararlar alır. Girişimlerini yürüttüğü işletmenin veya<br />
işletmelerinin kurulmasından tasfi yesine (sonlanmasına)<br />
ka dar üretim ve satış işlemlerini devamlı olarak örgütler<br />
ve yürütür.<br />
2. Girişimci, işletme veya işletmelerini kurduğu bölgedeki<br />
ham maddeleri de ğerlendirerek ve insanlara iş<br />
olanakları sağlayarak bölgenin ekonomik gelişme sine<br />
önemli katkılarda bulunur: Bir ülkede; doğal kaynaklar<br />
, emek ve sermaye yeterince bulu nabilir. Ancak, bunları<br />
üretime dönüştürebilecek girişimcinin sayısı yeterli<br />
değilse o ülkenin ekonomisi sağlıklı bir gelişme gösteremez.<br />
Girişimciler, üretimin yönetim ve ör gütlemesini, dolayısıyla rizikosunu üzerlerine alan<br />
kimseler dir. Girişimciler üretim için ge rekli araçları (girdileri) sağlarlar ve bunların bileşimi ile<br />
üretim etkinliğini gerçekleştirirler. Kâr elde etme amacıyla üretim planı yapar ve uygularlar. Girişimci<br />
bunu yaparken çalışmak isteyenlere yeni çalışma alanları sağla yan bir işletmenin sahibi<br />
veya ortağıdır. Böylece, girişimci bir taraftan iş gücü sahiplerine ücret adıyla bir gelir sağlamış,<br />
diğer taraftan iş sizliğin azalmasına kat kıda bulunmuş olur.<br />
Girişimci , çalışanlarına; hayatını kazanma, geçimini sağlama, mesleğinde yük selme, iş başarma,<br />
topluma kendilerini kabul ettirme olanağı sunar.<br />
54
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
3. Girişimci, araştırmalardan, teknolojik gelişmeler den yara rlanıp yeni üre tim teknikleri,<br />
yeni ürünler yaratarak ekono mik gelişmeyi sağlar ve devam et tirir: Bir girişimcin in en<br />
yüksek üretim ve kâr düzeyine ulaşabilmesi için yaratıcı<br />
bir ruha sahip olması, işletmesinde yeni ürünler<br />
üretmesi, yeni üretim tek nikleri kullanması gerekir.<br />
Girişimci, teknolojik gelişmelerden yararlanarak yeni<br />
üretim teknikleri ve yeni ürünler oluşturur. Bu şekilde<br />
ekonomik gelişmeyi sağlar ve devam ettirir.<br />
Girişimci, işletmenin amaç veya amaçlarına ulaşması<br />
için toplumun ihtiyaçlarını ve taleplerini, piyasadaki<br />
gelişmeleri en iyi bilen ve sezen kişidir.<br />
4. Girişimcilik ekonomik verimliliği ve ürün kalitesini<br />
artırır: Girişimci, işlet me sini kâr elde etmek<br />
için kurar. Kendi çıkarlarına göre hareket eden girişimci<br />
, en ve rimli iş alanlarına yatırım yapmaya, en<br />
elverişli kuruluş yerini seçmeye, çalış tırdığı iş gücü<br />
ve makinelerinden en yüksek verim ile çalışabilecekleri<br />
bir örgüt lenme oluştur maya çaba harcar.<br />
İş bölümü ve uzmanlaş manın geçerli olduğu piyasa<br />
ekonomilerinde, üretimin yö netim ve örgütlemesini<br />
üzerlerine alan, risk taşıyan girişimciler, ulusal<br />
ekonomi bakı mın dan özel bir önem taşırlar. Giriştikleri<br />
işlerden kâr sağlamaya çalışan giri şimciler,<br />
üretim faktörlerinin en verimli alanlarda kullanılmasına,<br />
teknik ilerlemeye, ekonomik ve rimin artmasına<br />
yardım ederler. Bu durum, ekonominin canlılığının artması ve geliş me sini sağlaması yanında<br />
verimliliği ve kaliteyi de artırır.<br />
5. Girişimciler tasarrufl arı üretime yöneltirler:<br />
Girişimciler, atıl sermayeyi sa hiplerine faiz ödeyerek<br />
veya bu kişileri girişimlerine ortak alarak üretime<br />
yönel tirler. Bunun için gerekli üretim planlamasını ve<br />
yatırımını yaparlar. Yatırım ve iş letme etkin liklerinde<br />
karar ve eylem sorumluluğunu üstlenirler.<br />
Girişimci, değişik neden ve amaçlarla tasarrufta<br />
bulunanların küçük birikimle rini değerlendirerek<br />
sahiplerine ek gelir sağlar. Çünkü birçok tasarruf<br />
sahibi, giri şimcilerin halka açık işletmelerinin hisse<br />
senetlerinden satın alarak onların kârına ortak olabilir. Girişimciler, küçük tasarrufl arı ulusal<br />
ekonomiye kazandırmak sure tiyle atıl kalmaktan kurtarırlar.<br />
55
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
6. Girişimcilik yer ve zaman faydası sağlar: Girişimcinin başlıca işlevi, insan ihtiyaçlarını<br />
giderecek mal ve hiz metleri üretmesidir. Üretilen mal ve hizmetler tüketi cilerin isteklerine,<br />
tercih lerine ve satın alma güçlerine uygun olmalıdır. Bunun yanında mal ve hizmet ler, tüketicilerin<br />
istediği biçim ve görünüşte; tüketicilerin is tediği yer ve zaman da sunulmalıdır. Bu sunumu<br />
yaparak yer ve zaman faydası sağlayacak olanlar girişimcilerdir.<br />
7. Girişimciler rekabetin gelişmesine ve ekonomik<br />
denge nin sağlanmasına kat kıda bulunurlar:<br />
Özel mülkiyet ve serbest girişime dayanan piyasa<br />
ekono mile rinde birçok girişimci üretim kararı verir.<br />
Girişimcilerin üretim kararlarında ve bu ka rarlarının<br />
yürütülmesinde, fi yatlar, dü zenleyici bir rol oynar.<br />
Girişimci, devlete ödediği vergilerle bütçeye kaynak<br />
sağlar ve gelir dağılımının iyileşmesine katkıda<br />
bulunur. Bu da ekono mik denge nin sağlanmasına ve<br />
halkın refah (gönenç) düzeyi nin yükselmesine etki<br />
eder.<br />
8. Teknolojik gelişme ancak girişimciler eliyle gerçekleştirilebilir: Araştırma ku rumları,<br />
üniversiteler ve diğer ARGE (araştırma ve geliştirme) kuruluşları ne kadar üret ken olurlarsa<br />
olsunlar sonuçta, gelişen yeni teknolojilerin yaşama geçiril mesi gi rişimci ler tarafından gerçekleştirilmektedir.<br />
9. Girişimci , sağladığı kâr üzerinden devlete vergi<br />
vermekle sonucu ekonomik olan toplumsal yarar sağlar:<br />
Girişimci, etkinliklerini sürdürürken kâr amacı yanında,<br />
çalışanlarına ücret, sigorta primi ve emeklilik gibi haklarını;<br />
devlete olan ver gilerini de öder. Girişimci, vergilerini<br />
adil ve gerçek kazançlarına uy gun şekilde ödemek suretiyle<br />
devletin üstlendiği etkinliklerin yerine getirilmesini<br />
sağlar. İşletme lerini ifl as ve gerilemeye yol açmadan<br />
istikrar içinde yö netmeye çalışır. Ayrıca girişimci kurduğu<br />
işletmeler aracılığıyla bulunduğu çevre nin sosyal ve<br />
sportif etkinliklerine sponsor olarak veya başka yardımlarda<br />
bulunarak sosyal ve kül tür el geliş meye de katkıda<br />
bulunur.<br />
Bir toplumda girişimciliğin, başka bir deyişle özel<br />
işletmelerin var olması, toplu mun sosyal ve politik sistemiyle<br />
çok yakından ilgilidir. Serbest pazar ekonomi sini benim semiş özgür ve demokratik<br />
toplumlarda girişimcilik , ekonominin sağlıklı işleyişi nin güvencesidir. Yaratıcı gücü, atılımcılığı<br />
, iş bitirici özelliği ve dina mik yapısı ile giri şimci, toplumun var olan veya potansiyel iş<br />
gücünü ve ser maye kay nak larını üretime yön lendi rir. Ürettiği mal veya hizmetin niteliğini ve<br />
56
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
niceliğini artırarak toplumun refah düzeyi nin yükselmesine önemli katkılar da bulunur. Tüm bu<br />
nedenlerle girişimcilik , ekonomik bir kaynak durumundadır. Ülkele rin eko nomik gelişmeleri,<br />
girişimcilerin başarılı girişimlerinin çokluğuna bağlıdır.<br />
ARAŞTIRALIM<br />
Çevrenizde, okulunuzdan mezun olmuş ya da tanıdığınız bir girişimci varsa davet<br />
ederek girişimcilerin sosyal ve ekonomik hayattaki fonksiyonlarını tartışınız.<br />
C. GİRİŞİMCİDE OLMASI GEREKEN ÖZELLİKLER<br />
Bir girişimcide bulunması gereken özelliklerin pek çoğu psikoloji dersinde de yer aldığı<br />
gibi her insanda bulunması gereken özelliklerdir. Girişimcinin birinci özelliği, mal ve hizmet<br />
üretmek için üretim faktörlerini bir araya getirip bunları belirli bir gereksinimi karşılama amacına<br />
yöneltmesidir. Girişimcinin bu özelliği, aynı zamanda bir yönetim işle vidir. O hâlde,<br />
giri şimci bir yöneticidir. Kü çük işletme lerde girişimci genel likle yöneticilik görevini de üslenmekte<br />
ve bu görevi fi ilen yapmaktadır. Büyük işletmelerde ise girişimciyle işletme yönetiminin<br />
birbirinden ay rıl ması kaçınılmaz olmaktadır. Bu durumda girişimci, yöneticilik görevini bir<br />
veya birkaç kişiye devretmektedir. Yö neticiler girişim ciye karşı sorumlu durlar. Girişimcinin<br />
veya görevlen dirdiği kişilerin denetiminde görevle rini yaparlar. Yöneticilik görevi; kişi lere,<br />
işletmenin kuruluş kararı aşamasından itibaren verilebilir.<br />
Girişimci, üretim etkinliğine ka tılırken sermayenin bir kısmını ya da tama mını kendisi koyar.<br />
Kâr elde etme amacı güder ve her türlü riske katla nır. Yönetici ise ser maye ve elde edilen<br />
kârla bu yönde ilgisi olmayan ve riske katlanmayan bir kişi dir. Giri şimciye karşı sorumlu olup<br />
işletme amaçlarını en iyi biçimde gerçekleştir mekle gö revli dir. Bu hizmetinin karşılığını ücret,<br />
prim, ödül, kârdan pay alma vb. şekilde girişimci den alır.<br />
Girişimci; başarılı bir yöneticide bulunması gereken ileri görüşlülük , hare kete geçi ricilik<br />
ve destekleyicilik özelliklerini taşımalıdır (Şekil 1.4). Girişimci lik , büyük he defl er ortaya koy-<br />
57
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
mayı, kişisel heyecan ve güvenini ifade etmeyi, başa rıyı arama, bulma ve kullanma özelliğine<br />
sahip olmayı da gerektirir. Özellikle üretim faktörle rinin iyi yönlen dirilmesi, rizikoların üstlenilmesi<br />
girişimcilik ruhunu or taya çıkarır.<br />
HAREKETE GEÇİRİCİLİK<br />
• Başarıyı arama, bulma ve kullanma<br />
• Kişisel heyecanını kanıtlama<br />
• Kişisel güvenini ifade etme<br />
Şekil 1.4: Çağdaş işletme yönetiminde başarılı yöneticinin sahip olduğu bazı özellikler<br />
1. Kişisel Özellikler<br />
Girişimcinin kişisel özelliklerinden bazıları<br />
şunlardır:<br />
a. Kararlılık: Sorunlardan kaçmaz, onları<br />
olduğu gibi kabul ederek çözmeye çalışır.<br />
Karar vermekten çekinmez, hatta bunu<br />
arzular. Bağımsız olmayı güvene yeğlemesi,<br />
onun kararlılığının kanıtıdır.<br />
b. Kendine güvenirlik: Karşılaşacağı<br />
tüm sorun ve zorlukların üstesinden geleceğine<br />
inanarak çalışmalarını sürdürür.<br />
İLERİ GÖRÜŞLÜLÜK<br />
(Vizyon Sahipliği)<br />
• Büyük hedefl er koyma<br />
• Tutarlı davranışlar gösterme<br />
• Görüşlerini rahatça ifade edebilme<br />
c. Kabul edilebilir riskleri göze alma:<br />
Başarılı girişimci, cesaret ve dikkatle hareket<br />
eder. Amacına ulaşmak için olağanüstü<br />
çaba harcar. Kâr güdüsüyle hare ket etse<br />
de çalışmaları sonucunda meydana gelebilecek olumsuz sonuçları (rizi koları) da göze alır.<br />
ç. İş bitirici lik: Yapılması gereken işi sonuna kadar izler, gerektiğinde bizzat çalışa ra k işi<br />
bitirir.<br />
58<br />
DESTEKLEYİCİLİK<br />
• Kişisel desteğini ifade etme<br />
• Etkileme ve duyguları anlayabilme<br />
• Kişilere karşı güvenini gösterme
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
d. Planlı hareket etme: Yanında çalışanların<br />
görüşünü alır ve bu doğrultuda<br />
planlama yapar. İşlerin planlandığı gibi zamanında,<br />
doğru ve rasyonel biçimde yapılmasını<br />
sağlar.<br />
e. Atılımcılık : Yeni gereksinimleri<br />
herkesten önce sezerek veya yeni gereksinimler<br />
yaratarak talep oluşturur ve bu<br />
talepleri karşılayacak ürünleri üretir. Bu<br />
öngö rüsüyle herkes ten önce hareket ederek<br />
başarıya ulaşır.<br />
f. Çok yönlülük : İşletme işlevlerinin yerine getirilmesinde, belli sınırlar içinde kal mak<br />
yerine, her işlevin yerine getirilmesinde otorite olmayı, önderlik yap mayı arzular ve bunun için<br />
kendini yetiştirmeye çalışır. Çalışmalarında yaşamdaki değişim ve geli şimleri izleyerek yeni<br />
ilkelere açık olur.<br />
g. İleri görüşlülük : Geniş bir ufukla<br />
belli riskleri göze alarak kısa zamanda istedi<br />
ğini elde edemeyeceğini bilse de birtakım<br />
girişimlerde bulunmayı sürdürür.<br />
İle ride olabilecek değişim ve gelişmeleri<br />
öngörür.<br />
ğ. Önderlik : Yanında çalışanlara geniş<br />
bir bakış açısı kazan dırır, onları işin<br />
gerektirdiği şekilde örgütleyerek işletmesinin<br />
amacına ulaşma sını sağlar.<br />
h. Uyumluluk: İş dünyasında ortaya çıkan hızlı değişimleri, yeni teknikleri izler ve uyum<br />
sağlar.<br />
ı. Sosyal olma: Otoritesi altında çalışanlarla, iş çevresiyle etkin bir iletişim kurar, sabır ve<br />
ikna becerisi ile güven sağlar.<br />
2. Davranışsal Özellikler<br />
Kişiler ekonomik, sosyal ve duygusal nedenlerle iş yaşamına atılırlar. İş yaşamına atılma<br />
nedeni ne olursa olsun girişimciliğe soyunan kişi, başarılı girişimcile rin davra nışlarını bilmeli<br />
ve bunları kendi davranışları ile karşılaştırmalıdır. Giri şimci, öncelikle bağımsız çalışmayı arzulayan,<br />
bu amaçla riskleri göze alan kişidir. Azmi, tutumu, yöne ticiliği , atılımcılığı, iş veya<br />
işletme kurma özellikleri ve yetenek leri, rekabet ortamının zorluklarını aşma sında önemli rol<br />
oynar. Girişimci her şeyden önce düşü nen, ger çekçi hayaller ku ran, bu düşünce ve hayallerini<br />
yaratıcılıklarıyla üretime dö nüştüre bilen insandır. Bazı girişim ciler iş veya işletme kurma<br />
davranışını ön plana alırlar. Ku rucu girişimci tipi denilen bu girişim ciler her seferinde yeni<br />
bir iş veya işletme kurarlar. An cak bunun yönetimini başkalarına bıraka rak yeniden başka bir<br />
iş veya işletme kurmaya girişirler. Bazıları korkusuz, atılgan, serüvenci, bazıları da dikkatli<br />
59
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
ve çekingen dirler. Ba zıları ise müthiş bir inandırma yeteneğine sahiptirler. Başkalarını kendi<br />
girişimlerine çekmekte çok beceriklidirler. Yeni sermaye bulmaktan çekinmezler. Bu nedenlerle<br />
ya radılış ve güdüleri açısından incelendi ğinde, giri şimcilerin değişik özellik ve davra nışlar<br />
içinde oldukları görülür.<br />
3. Sosyal Özellikler<br />
Girişimcilerin başarıya<br />
ulaşmak için sahip olması gereken<br />
özelliklerden birisi de<br />
insani ilişkiler yani iletişim<br />
kurma becerisidir. Çalıştırdığı<br />
personelini motive etme, yönlendirme<br />
ve etkili iletişim girişim<br />
sürecinin her aşamasında<br />
gerekli ve önemlidir. Girişimci<br />
herkesle iyi geçinebilmeli, ilişkileri<br />
sağlam olmalıdır. İletişimin<br />
etkin ve ilişkilerin sağlam olması; güvenilir olma, hızlı karar alabilme, riske karşı tolerans<br />
gösterebilme, strese dayanıklı olma, ikna kabiliyetine sahip olma ve çevrenin farkında olma<br />
faktörlerinin bütünleşmesiyle mümkün olur. İnsani ilişkilerde becerikli davranarak sempatik<br />
görünme özelliği de kazanılabilir. Bu yolla çalışanların motive edilmeleri ve toplum ruhuna sahip<br />
olmaları kolaylaşır. İnsani ilişkilerde başarılı olmak için şu hususlara dikkat etmek gerekir:<br />
1. Her insanın farklı özellikleri olduğunu kabul etmek<br />
2. Çevreyi tanımak ve çevre tarafından tanınmak<br />
3. İnsanlara sevgi ile yaklaşmak<br />
4. Adil, tarafsız ve dürüst olmak<br />
5. Verilen sözleri tutmak<br />
6. Değişik fi kir ve önerilere açık olmak<br />
7. Hataya karşı toleranslı olmak<br />
8. Çalışanlara ufuk kazandırmak<br />
9. Konuşmadan önce dinlemek<br />
10. Dedikodu ve söylentiye hazırlıklı olmak ancak dedikodu ve söylentilere fırsat vermemek<br />
11. Topluma ve çalışanlarına örnek olmaya çalışmak<br />
60
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Telefon çalar:<br />
- İyi günler efendim!<br />
- Ne istiyorsun?<br />
- Ben sizinle önemli bir konuyu<br />
görüşmek istiyordum.<br />
- Daha sonra görüşelim kardeşim<br />
benim de önemli bir işim var.<br />
- Efendim öyle değil!<br />
- Öyle değilse neyle Allah Allah!<br />
- Bakın beni yanlış anladınız.<br />
<strong>DERS</strong> İÇİ ETKİNLİK<br />
DRAMA<br />
- Kardeşim beni rahatsız etme, zaten önemli bir telefon bekliyorum.<br />
- Hah, işte ben de onu söyleyecektim, önemli telefon görüşmesi<br />
yapacağınız kişi bendim ama bu saatten sonra mümkün değil,<br />
hoşçakalın!<br />
- Bir dakika, bir dakika, alo alo…<br />
Siz de arkadaşlarınızla iletişimin önemini anlatan bir drama hazırlayarak<br />
sınıfta sergileyiniz.<br />
Bir girişimcinin en önemli özellikleri şöyle sıralanabilir:<br />
1. Sorumluluk ve inisiyatif sahibi olmak<br />
2. Sabırlı olmak ve enerjik çalışma gücü taşımak<br />
3. İş görenlerine sorumluluk, güven ve yetki vermek<br />
61
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
4. Buluşçu ve analitik düşünebilmek<br />
5. Sosyal ve kültür el yapıya sahip olmak<br />
6. Yazılı ve sözlü iletişim becerisi kazanmak<br />
7. İşletmecilik hakkında teknik bilgiye sahip olmak<br />
8. Basiretli hareket edebilmek<br />
9. Gerçekçi amaçlar belirlemek ve bu amaçlara ulaşmada ısrarlı olmak<br />
10. Örgütçü ve eğitici olmak, grup çalışmasını özendirebilmek<br />
11. Başarısızlıklardan ders almak<br />
12. Büyüme tutkusu edinmek<br />
BEYİN FIRTINASI<br />
HANGİ ÖZELLİKLERİM BENİ GİRİŞİMCİ YAPAR?<br />
Girişimcilerin kişisel ve davranışsal özelliklerini tartışarak sonuçları tahtaya<br />
yazınız. Bunlardan bir girişimcide bulunması gereken temel özellikleri sıralayınız.<br />
Ç. GİRİŞİMCİ OLABİLİR MİYİM?<br />
İş fi kri her ne olursa olsun, başarılı bir girişimcilik örneği sergileyebilmek için bilgi birikimi,<br />
beceri ve davranış biçimi olmak üzere üç ana yeteneğe gereksinim vardır. Bunların yanında iyi<br />
bir iş fırsatı, müşteriler, üretim süreçleri, işletme yönetimi, pazar, rakipler, teknik konular, yardım<br />
alınabilecek kaynaklar gibi konularda da bilgi sahibi olunmalıdır. Girişimci adayı bilgisini bece-<br />
62
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
rileriyle desteklemeli, işinin gerektirdiği teknik<br />
konularla, pazarlama, fi nansal yönetim, organizasyon,<br />
planlama ve liderlik gibi konularda da<br />
beceri sahibi olmalıdır.<br />
Girişimcinin işini kurduğunda bilgi ve becerisini<br />
nispeten geliştirmesi ve yeni beceriler<br />
edinmesi kolaydır. Ancak davranışların gelişmesi<br />
zaman alır ve kolaylıkla değiştirilemez. Oysa<br />
başarılı bir girişimci inisiyatif almalı, ısrarcı olmalı,<br />
yüksek kalite için çaba göstermeli, verimliliğe<br />
yoğunlaşmalı, hesaplanabilen riskleri almalı<br />
ve ikna edici olmalıdır. Girişimci aynı zamanda<br />
fırsatları görerek harekete geçmeli, anlaşmaların<br />
tatminkâr bir şekilde neticelenmesi için çaba<br />
göstermeli, sistematik olarak plan yapmalı, kendine<br />
güvenmeli, atılgan olmalı ve etkileyici stratejiler<br />
kullanmalıdır. Bu nedenle sadece bilgi ve<br />
beceriye sahip bir insan işini kurmayı bir şekilde<br />
başarsa bile çok uzun süre sürdüremeyecektir.<br />
Örneğin; uygun davranış özelliklerine sahip olmayan bir girişimci büyük sıkıntılarla karşılaştığında<br />
ısrarcı olmayacak, fırsatları görüp değerlendiremeyecek ya da yeni bir işe girmek için<br />
riski hesaplasa dahi almak istemeyecektir.<br />
63
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
anket<br />
Girişimcilik Potansiyelini Ölçmek İçin Sorulabilecek Bazı<br />
Sorular<br />
Kendi işinizi kurmayı düşünüyorsanız aşağıdaki soruları cevaplayarak girişimcilik<br />
potansiyelinizi ölçümleyebilirsiniz. Eğer sorulara genellikle olumlu cevap<br />
veriyorsanız kendinizi girişimci adayı olarak görebilirsiniz.<br />
1. Hayal kırıklığına uğradığınızda bununla başa çıkabilir ve olumlu bir ruh haliyle<br />
yeniden işe başlayabilir misiniz?<br />
2. İlgi odağı olmaktan mutluluk duyar mısınız?<br />
3. Sizin için organize olmak kolay mıdır?<br />
4. Hayatınızı nasıl kontrol edeceğinizi ve disiplin altına alabileceğinizi biliyor<br />
musunuz?<br />
5. Kabul edilebilir bir seviyede risk almaya hazır mısınız?<br />
6. Yaratıcı yönünüzü nasıl gösterebileceğinizi biliyor musunuz? Hayal gücünüz<br />
var mı?<br />
7. Olumsuz gibi görünen bir takım koşulları ele alıp bunları fırsata dönüştürme<br />
becerisine sahip misiniz?<br />
8. Cesur ve sabırlı mısınız?<br />
9. Kendi işinizi kurduğunuzda yüz yüze kalacağınız özgürlük kısıtlamalarını ailenizle<br />
birlikte göğüsleyebilecek misiniz?<br />
10. İnandığınız şey uğruna savaşabilir misiniz?<br />
11. Sıradanlıktan nefret eder misiniz?<br />
12. Güvenilir misiniz? Kendinize güvenir misiniz?<br />
13. Birine veya bir şeye gerçekten inandığınızda diğer kişilerin yargılarını göz<br />
ardı edebilir misiniz?<br />
14. İnsanları etkileme yeteneğine sahip misiniz?<br />
15. İnsanlar sizi coşkulu ve hayat dolu biri olarak mı tanımlar?<br />
16. Zamanınızın çoğunda yalnız çalışma fi kri hoşunuza gidiyor mu?<br />
17. Telefonlara çıkıp yabancılarla konuşmak hoşunuza gider mi?<br />
18. Sabahleyin erkenden olumlu bir ruh haliyle uyanır mısınız?<br />
19. Finansal durumunuz tutarlı mı?<br />
20. Harekete geçmeden önce ev ödevlerinizi yapmaya istekli misiniz?<br />
21. Kolay sıkılır mısınız?<br />
22. İlişkilerinizde sinirlerinize kolaylıkla hâkim olabiliyor musunuz?<br />
23. Kendinize gülmeyi becerebiliyor musunuz?<br />
64
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
ders İçİ ETKİNLİK<br />
Sınıfa psikolojik danışman, rehber öğretmen vb. davet ederek<br />
girişimcilerde bulunması gereken sosyal becerileri soru cevap tekniği<br />
ile ortaya koyunuz.<br />
ÖNCE SWOT ANALİZİNİN NE OLDUĞUNU ÖĞRENELİM?<br />
SWOT‛MUUU O DA NE?<br />
İşletme yönetimleri, örgütün iç çevresi, endüstri ve makro<br />
çevreleri hakkında topladığı ham bilgilerden çevresinin genel bir<br />
resmini çizer. Ancak örgüt çevresinin yorumlanabilmesi ve bunların<br />
örgüt için ne anlama geldiğinin anlaşılabilmesi için çevresel<br />
faktörlerin sistematik olarak değerlendirilmesi gerekir. Bu sayede<br />
örgütün çevresini anlamak ve yönetmek mümkün olur. SWOT<br />
analizi bunu gerçekleştirmenin bir yoludur.<br />
SWOT analizi, örgütün faaliyette bulunduğu çevreyi anlamak<br />
ve yönetmek üzere topladığı bilgileri kullanarak sistematik olarak<br />
kendisini değerlendirmesi olarak tanımlanabilir. Bu değerlendirmeler<br />
çoğunlukla kişisel yargılardan, anlayıştan etkilenir. Örnek<br />
olarak gümrük duvarlarının alçaltılması bazı yöneticiler tarafından<br />
tehdit olarak algılanırken bazıları tarafından fırsat olarak<br />
değerlendirilebilir.<br />
SWOT kısaltmasının açılımı Strengths (Sterngts-Üstünlükler),<br />
Weaknesses (Viiknısız-Zayıfl ıklar), Opportunities (Opıtünıtız-Fırsatlar),<br />
Threats (Trets-Tehditler) şeklindedir. Türkçe<br />
olarak FÜTZ şeklinde kısaltılmaktadır. SWOT analizi ile örgüt<br />
iç çevresinde sahip olduğu üstün ve zayıf noktaları ve dış çevresinden<br />
kendisine yönelen fırsat ve tehditleri değerlendirebilir.<br />
Bu sayede örgüt çevresinde yer alan faktörlerin en önemlilerini<br />
belirleyebilir.<br />
Genellikle SWOT sonrası elde edilen veriler; yeni teknolojilerin<br />
belirlenmesi, pazardaki yeni eğilimler, yeni rakipler ve çalışanların<br />
motivasyon durumları şeklinde yönetimin masasına gelirDaha<br />
sonra yöneticiler birbirlerinin görüşlerini alır, stratejik<br />
konuyu nasıl değerlendirdiklerini belirtir ve ne tür girişimlerde<br />
bulunulması gerektiğine karar verirler.<br />
65<br />
v<br />
g<br />
s<br />
ç<br />
B<br />
S
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
ANKET<br />
KİŞİSEL SWOT ANALİZİ<br />
ADI :<br />
SOYADI :<br />
CİNSİYETİ :<br />
YAŞI :<br />
ÖĞRENİM DURUMU<br />
DEĞERLER<br />
:<br />
Aşağıdakilerden hangisi kişisel değerlerinizdir? Lütfen 10 tanesini işaretleyiniz.<br />
1. Çevreye ve topluma saygı 16. Muhafazakârlık <br />
2. Kendine saygı ve özen 17. Küreselleşme <br />
3. Dürüstlük 18. Yaratıcılık <br />
4. Yenilikçilik 19. İşbirliği yapabilme <br />
5. Başkalarının haklarına saygı 20. Sorunlarla baş edebilme <br />
6. Sözünde durma 21. İletişim kurabilme <br />
7. Empati, özveri 22. İkna kabiliyeti <br />
8. Dayanışma, dostluk 23. Güne ayak uydurabilme <br />
9. İnsana ve emeğe saygı 24. Teknolojiyi takip edebilme <br />
10. Üretkenlik ve verimlilik 25. Eğitime önem verme <br />
11. Uzlaşma 26. Adaletli olma <br />
12. Çalışkanlık 27. Rekabet gücü <br />
13. Kişisel kalite 28. Sürekli değişim ve gelişim <br />
14. Bilimsellik 29. Fırsatları fark edebilme <br />
15. Kazanma hırsı <br />
GÜÇLÜ YÖNLER<br />
Aşağıdakilerden hangisi güçlü yönlerinizdir? Lütfen 10 tanesini işaretleyiniz.<br />
1. Bilgi ve becerilerim 16. Takım çalışmasına yatkınlığım <br />
2. Genel kültürüm 17. Kendi başıma yetebilmem <br />
3. Enerjik ve çalışkan olmam 18. İnisiyatif kullanabilmem <br />
4. Stratejik düşünebilmem 19. Kararlı olmam <br />
5. Vizyon sahibi olmam 21. Sakin ve sabırlı olmam <br />
6. Bilgisayar becerilerim 22. Organizasyon yeteneğim <br />
7. Yabancı dil becerilerim 23. Paylaşımcı kimliğim <br />
8. Yöneticilik becerilerim 24. Empati yapabilmem <br />
9. Yaratıcılık becerilerim 25. Analitik düşünebilmem <br />
10. Girişimcilik özelliğim 26. Problem çözebilmem <br />
11. Sürekli gelişme isteğim 27. Kriz yönetme becerim <br />
12. Hızlı iş yapma becerim 28. Dış görünüşüm <br />
13. Pozitif enerjim 29. Konsantre olabilmem <br />
14. Kontrollü ve dikkatli olmam 30. Mantıklı ve ölçülü davranışlarım <br />
15. Stratejik yaklaşımım <br />
66
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
ZAYIF YÖNLER<br />
Aşağıdakilerden hangisi geliştirilebilir alanlarınızdır? Lütfen 10 tanesini işaretleyiniz.<br />
1. Mesleki bilgi ve becerilerim 11. Vermekte isteksizliğim <br />
2. Öğretim ve eğitimim 12. İstemekte isteksizliğim <br />
3. Yabancı dilim 13. Hedefsiz yaşamam <br />
4. Bilgisayar kullanma yeteneğim 14. Çabuk sinirlenmem <br />
5. Değişimi zor kabullenmem 15. Sabırsız olmam <br />
6. İletişim ve raporlama kabiliyetim 16. Motivasyon eksikliğim <br />
7. Planlama ve zamanlamada zayıfl ığım 17. Güvensizliğim <br />
8. Hızımı kontrol edememem 18. Aşırı duygusal olmam <br />
9. Kendimle barışık olmamam 19. Liderlik yanımın eksikliği <br />
10. Başkalarıyla barışık olmamam 20. Detaylara boğulmam <br />
TEHLİKE VE TEHDİTLER<br />
Yukarıda belirttiğiniz kişisel zayıf yönlerinizi geliştiremediğiniz taktirde sizi bekleyen tehlike ve tehditler<br />
nelerdir? Lütfen 10 tanesini işaretleyiniz.<br />
1. Kendime saygımın azalması 10. İtibar kaybı <br />
2. Başkalarının bana saygısının azalması 11. Çağın gerisinde kalma <br />
3. İstediğimi elde edememe 12. Edilgen ve silik olma <br />
4. Başarısızlık duygusu 13. Karamsarlık ve ruhsal çöküntü <br />
5. Yönetici ya da lider olamama 14. Huzursuz ve stresli olma <br />
6. Arkadaşlarımı ve çevremi kaybetme 15. Kimsenin aklına gelmeme <br />
7. Ekonomik sıkıntılar 16. Ticari itibarın kaybolması <br />
8. İş bulamama korkusu 17. Toplumda güvenilmeyen bir kimlik <br />
9. Evlenememe, aile olamama korkusu <br />
ÖRNEK ALDIĞINIZ KİŞİLER<br />
Kendinize örnek aldığınız, idol olarak gördüğünüz şahsiyetlerden aşağıdaki 10 kişiyi işaretleyiniz.<br />
1. Atatürk 11. Sakıp Sabancı <br />
2. Annem/Babam 12. Barack Obama <br />
3. Öğretmenim 13. Abim/Ablam <br />
4. Başbakan 14. Fatih Terim <br />
5. Cumhurbaşkanı 15. Turgut Özal <br />
6. Bill Gates 16. Tarık Şara <br />
7. Bir yakınım 17. Kadir Has <br />
8. Fatih Sultan Mehmet 18. Adnan Polat <br />
9. Cengiz Han 19. Mevlana <br />
10. Rahmi Koç 20. Cem Boyner <br />
Yukarıda verilen kişisel swot analizini uygulayarak elde ettiğiniz verilerden kişilik değerlendirmesi yapınız.<br />
Bu analizden hareketle siz de örnek bir işletme için swot analizi uygulayınız.<br />
67
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
D. <strong>GİRİŞİMCİLİK</strong> ÖRNEKLERİ<br />
Dünyada girişimcilik , farklı etmenlerden etkilenmiş, toplumla rın sosyoekono mik koşullarına<br />
bağlı olarak farklı gelişmeler gös termiştir. Serbest pazar ekonomisinin uygulandığı ülkelerde<br />
olduğu gibi Türkiye’de de giri şimcilik , Anayasa ve diğer yasalarımızın tanıdığı dört temel<br />
hakla güvence altına alın mış tır. Bu haklar şunlardır:<br />
a. Mülkiyet hakkı<br />
b. Meslek seçme hakkı<br />
c. Sözleşme yapma hakkı<br />
ç. Rekabette bulunma hakkı<br />
Hür ve demokratik bir siste min olmadığı, rekabetin bulunma dığı ülkelerde, eko nomik gelişmenin<br />
istenilen düzeyde olamayacağı bir gerçektir. Az gelişmiş ülkelerin neden kalkınamadıklarına<br />
ilişkin ya pılan bir araştırmada, az gelişmişliğin, bu ülke lerde girişimcilere gere ken<br />
değerin verilmemesinden ve girişimci ruhlu insan ların az olmasından kaynaklandığı saptanmıştır.<br />
Doğal ve coğrafi koşullar, toplumlarda girişimciliği çeşitli şekillerde etkilemiştir. Yaşadıkları<br />
coğrafyanın kendilerine pek cömert davranmadığı toplumlar, daha atılgan ve giri şimci<br />
olmuşlardır. Bunun en iyi örnekleri doğuda Japonya, batıda ise Hollanda’dır. Bir çok araştırmacının<br />
Japonya’nın bugünkü başarısının arkasındaki etken konusunda bir leştikleri ortak nokta<br />
şudur ki “Japon halkının işe düşkünlüğü, örgütleme becerisi, yaratıcı ve atılganlığı; yaşadığı<br />
coğrafyanın başka bir yaşam biçimine olanak tanımamasından” kaynaklanmaktadır. Toprakları,<br />
deniz sularının tehdidi altında olan Hollanda açısından da olumsuz coğrafya koşulları söz konusudur.<br />
Olumsuz coğrafya koşullarına karşın Hollanda, tarım ve hayvan ürünleri üretiminden<br />
ve sana yisinden önemli bir ekonomik çıkar sağlamaktadır. Sanayi toplumlarında giri şimci lik ,<br />
toplumun refah düzeyi ni koru mayı amaçlayan bir gereklilik biçimine dönüşmüş ve bu yolda gelişmiştir.<br />
Çünkü bir sanayi toplumu, makine ve bilgi üretip bunu sık sık yenileyip çeşitlendirmedikçe<br />
ve daha sonra da bunu satmadıkça varlı ğını sürdüremez. Bu nedenle sanayi toplumundaki<br />
insanlar, refah düzeylerini yükseltmek<br />
veya en azından mevcut düzeyi koruyabilmek<br />
için geçmiş ten getirdikleri<br />
biri kimlerini kullanarak daha yaratıcı<br />
ve yüksek gelir getiren iş lere yönelmişlerdir.<br />
Bilgi top lumu nda ise girişimcilik<br />
, daha farklı özellikler gerektirir.<br />
Bu toplum larda, hızlı değişi min<br />
yönünü ve doğrultusunu değerlendirebilen,<br />
teknolojik gelişmele rin var olan<br />
kurumla rın değişimindeki etkilerini<br />
sezebilen girişimci önemlidir.<br />
68
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
1.<br />
2.<br />
3.<br />
4.<br />
Başarılı Girişimciler<br />
Başarı Nedenleri<br />
1.<br />
2.<br />
3.<br />
4.<br />
5.<br />
ARAŞTIRMA<br />
Başarılı ve başarısız girişimcilik örneklerini araştırarak bu kişilerin adları ile<br />
başarı ve başarısızlık nedenlerini yukarıda uygun yerlere yazınız.<br />
69<br />
1.<br />
2.<br />
3.<br />
4.<br />
Başarısız Girişimciler<br />
Başarısızlık Nedenleri<br />
1.<br />
2.<br />
3.<br />
4.<br />
5.
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
1. Başarılı Girişimcilik Örnekleri<br />
Girişimcilik ; sistemli bir eğitim, uygulamaya yönelik bilgi, kendine güven ve ba şarma tutkusu<br />
isteyen çok say gı duyulan ve para kazandıran bir meslek tir. Ufku geniş in sanlar, girişimleri<br />
sonucu ina nılmaz ba şarılara ve sonuçlara ulaşmışlar dır. Birkaç okul arkada şıyla küçük bir<br />
büroda işe baş layıp bilişim dünyası nın devi durumuna gelmiş uluslararası bir fi rmanın kurucusu<br />
olan Bill Gates, bunun en büyük örneklerin dendir. Bill Gates, “Düşünce Hızında Çalışmak”<br />
adlı kitabında, “Önümüzdeki on yılda iş hayatı, geçmiş elli yılda olduğundan çok daha fazla<br />
değişecek.” diyerek iletişim teknolojisinin hayatımızda büyük bir devrimi başlatmakta olduğu<br />
mesajını vermiştir. Bu durumda, yani önümüzdeki on yılın, geçmiş elli yıla bedel olduğu böyle<br />
bir dönemde, köklü değişimlere hazırlıklı olmak ve sürekli yenilenen koşullara ayak uydurmak<br />
zorunluluğunu ortaya çıkarmaktadır. Sıfırdan baş layıp ülkemizin en büyük gi rişimci grupları<br />
hâline gelen iki girişim toplulu ğunun Vehbi Koç, Hacı Ömer Sabancı ve sonraki temsilcileri<br />
ül kemizin önemli girişimcileridir. Aynı şekilde, Konya’nın bir köyünden kardeşle riyle birlikte<br />
Al manya’ya işçi ola rak gidip Av rupa’daki Türk girişim cilerin kurduğu ör gütün başkanlı ğına<br />
kadar yük selen, Avrupa’da, Türk Cumhuriyetlerinde ve ülkemizde önemli yatırım lar yapan<br />
Kemal Şahin adlı girişimcimiz,<br />
bunun çarpıcı örneklerindendir.<br />
Bunlardan başka, Şarık Tara, İshak<br />
Alaton, Kadir Has, Ahmet Nafi z<br />
Zorlu ve daha çok sayıda girişimcimiz,<br />
sanayi ve ticareti geliştirmek<br />
ve ülke kalkınmasına katkıda<br />
bulunmak için çok sayıda başarılı<br />
girişime imza atmışlardır.<br />
Günümüz teknolojisine, üretime<br />
ve sanayiye yön veren bu başarılı<br />
girişimciler ve girişimcilik<br />
örneklerinden bazıları şunlardır:<br />
a. Michael Dell (Maykıl Dell)/ Dell Bilgisayarları<br />
Michael Dell’in anne ve<br />
babası oğullarını doktor olması<br />
için zorlarken onun tek düşüncesi<br />
ucuz bilgisayar üretip<br />
satmaktır. Çünkü toplam değeri<br />
700 dolar olan bilgisayara 3000<br />
dolar ödemek zorunda kalmıştır.<br />
Dell’e göre bilgisayarı çok daha<br />
ucuza üretmek için yapması gereken;<br />
herkesin ihtiyacına uygun<br />
bilgisayar yapmak, aracı olmadan<br />
kullanıcıya ucuza satmak ve Michael DELL<br />
70<br />
Kemal ŞAHİN
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
bilgisayar alamayan tüketiciye ulaşmaktır. O zamanlar 19 yaşında olan ve kısa bir süre sonra<br />
Dell marka bilgisayarlara adını veren Michael Dell’in şu anda 49 milyar dolar cirolu bir şirketi,<br />
18 milyar dolarlık bir kişisel serveti mevcuttur. Fırsatları görerek, doğru zamanda, doğru yerde<br />
hayata geçirilen bir iş fi kri, 19 yaşındaki zeki, atak ve inançlı bir genci, 20 yıl içerisinde dünyanın<br />
en zenginleri listesinin en üst sıralarına taşımıştır.<br />
b. Mark Zuckenberg/ Facebook<br />
Bir sosyal paylaşım ağı olan Facebook, 4 Şubat<br />
2004’te, o zamanlar 19 yaşında olan Mark Zuckerberg tarafından<br />
kuruldu. Bir süre sonra, facebook ilk kurulduğu<br />
Harvard Üniversitesinde sadece öğrencilerin kullandığı bir<br />
site olmaktan çıkarak diğer yüksek öğretim kurumlarında<br />
da kullanıma açıldı. Zuckerberg o yıl okulu bıraktı ve işine<br />
yoğunlaştı. Temmuz 2007’nin ortalarında artık 42 milyonu<br />
aşan aktif üyeyle en yaygın ve geniş kullanıcıya sahip<br />
ağ unvanını aldı. Kullanıcılarının yüzde 60’ının, günlük<br />
olarak çevrimiçi olduğu Facebook’ta ekonomik sonuç da<br />
muazzam oldu. Çünkü 2007 yılının ekim ayında Microsoft,<br />
Facebook’un yüzde 1,6’lık hissesini 240 milyon dolara<br />
satın aldı. Ulaştığı devasa ekonomik büyüklük bir tarafa,<br />
şirket, sahibi Zuckenberg’e de kısa bir sürede inanılmaz<br />
bir servet getirdi. Zuckenberg, daha şimdiden 1,5 milyar<br />
dolarlık kişisel bir servete sahip oldu.<br />
c. Steve Jobs ve Steve Wozniak/Apple Bilgisayar Firması<br />
1977 yılında Amerika Birleşik<br />
Devletleri’nde Digital Equipment<br />
Corporation (Dijital Equıpmınt<br />
Korpereyşın)’ın kurucusu<br />
Kenneth Olsen (Kenet Olsın),<br />
bir toplantıda; “İnsanların evlerinde<br />
bir bilgisayar sahibi olmak<br />
isteyeceklerini hiç sanmıyorum.”<br />
şeklinde konuşurken bu düşünceyi<br />
reddeden Steve Jobs ve Steve<br />
Wozniak, Apple Computer şirketini<br />
kurup evlerde de kullanılabilecek<br />
kişisel bilgisayar dönemini<br />
başlatmışlardır. Klişeleri, genel<br />
yargıları, yaygın bakış açısını bir<br />
kenara bırakarak tüketici ihtiyaçlarını doğru yorumlamışlar ve bugün bilgisayar sektörünün<br />
devlerinden biri hâline gelmişlerdir.<br />
71<br />
Mark ZUCKENBERG
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
ç. Larry Page ve Sergey Brin (Lery Peyg ve Sergey Brin)/ Google<br />
1997’de yılında Larry Page ve<br />
Sergey Brin adlı 24 yaşındaki Stanford<br />
Üniversitesi öğrencilerinin<br />
ortaya koyduğu Google deneyimi,<br />
yeni bir fi kir ekseninde yeni bir<br />
ürünün trend yaratabilme becerisinin<br />
en önemli örneğini ortaya koymuştur.<br />
Page ve Brin’in California<br />
(Kaliforniya)’daki bir evin garajında<br />
ürettikleri Google, kısa sürede<br />
internet üzerinden bilgiye ulaşmada<br />
en çok kullanılan arama motoru hâline<br />
gelmiştir. Bugün Google’ı gün-<br />
Larry PAGE ve Sergey BRİN<br />
de ortalama 500 milyon kişi ziyaret etmektedir. Yalnızca 2008 yılının ilk 3 ayında net olarak<br />
1.31 milyar dolar kâr açıklayan Google, Page ve Brin’e 18’er milyar dolarlık bir kişisel servet<br />
edindirmiştir. Ancak burada, dikkat edilecek bir başka nokta, Google’ın şirket politikası gereği<br />
çalışanlarından zamanlarının yüzde 20’sini şirket için yeni fi kirler üretmeye ayırmasını istemesidir.<br />
d. Niklas Zennstrom ve Janus Friis (Niklas Zenstrum ve Yanu Friis)/Skype (Skaypi)<br />
İnternet dünyasına ses iletişimini getiren Skype adlı yazılımın mimarları, İsveçli Niklas<br />
Zennstrom ve Danimarkalı Janus Friis’dir. Aslında Skype, bu ikilinin ilk başarısı değildir. Çünkü<br />
ikili daha önce de internette 370 milyon kez indirilerek, ziyaret edilerek rekor kıran popüler<br />
dosya paylaşım yazılımı “KaZaA”nın yaratıcılığına imza atmıştır. İki arkadaş daha sonra çok<br />
güçlü ve kârlı bir çıkış yaparak Skype’nin yazılımını gerçekleştirmiştir. Skype’nin öncülüğünü<br />
yaptığı ve yaygınlaştırdığı bu sistemle, özellikle ilerleyen zaman içerisinde telefon giderlerini<br />
internet altyapısı üzerinden neredeyse sıfır maliyete kadar düşürmesi, iletişimde de beklenen<br />
bir çığır açmıştır. İki dahi, bugün 53 milyondan fazla insanın kullandığı bu girişimden 2.6 milyar<br />
dolarlık bir servet kazanmıştır.<br />
e. Ingvar Kamprad<br />
(İngvar Kamprad) / IKEA<br />
1926 yılında İsveç’te doğan Ingvar Kamprad,<br />
Agunnardy (Agunardy) kasabasında<br />
kibrit satarak para kazanmaya başlamıştır.<br />
Çok geçmeden kibritleri Stockholm’den<br />
ucuz bir fi yata toptan satın alıp onları ucuz<br />
bir fi yata satarak yaşına göre oldukça önemli<br />
bir gelir elde etmiştir. Kamprad, bu tecrübeyi<br />
1943 yılında kurduğu IKEA isimli mobilya<br />
fi rmasında fi rmada temel bir ilke hâline<br />
getirmiştir. Ayrıca bir bütün olarak satın alı-<br />
72<br />
Ingvar KAMPRAD
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
nan mobilyaların taşınmasının zorluğu nedeniyle, onları küçük parçalara ayırarak kullanılacağı<br />
yerde monte etmenin daha kolay olacağı fi kri ile gelir grubu düşük çoğunluktaki insanlara<br />
mümkün olduğunca düşük fi yatla, güzel tasarımlı ve işlevsel mobilya ve ev aksesuarı sunma<br />
düşüncesi fi rmanın bugünkü boyutlarına gelmesini sağlamıştır.<br />
f. Stelios Haji Ioannou (Stelyo Haji İyannu)/easyJet Havayolları<br />
easyJet, Yunanlı girişimci Stelios Haji-Ioannou tarafından 1995 yılında İngiltere’de kurulmuş<br />
bir ekonomik hava yolu şirketidir. Firma, Avrupa’nın birçok önemli ticaret ve eğlence<br />
merkezini birleştiren, düşük tarifeli hizmetleri ile tanınmaktadır.<br />
easyJet uçuşlarının ekonomik olmasının ana sebebi, son bilet fi yatlarına uçuş sırasında yolculara<br />
verilen içecek ve yiyeceklerin dahil olmamasıdır. Firmanın tüm uçuşlarında yolcuların<br />
isterlerse ayrıca satın alabileceği hafi f yiyecekler veya içecekler sunulmaktadır. Bu uygulama<br />
Avrupa’da ilk kez easyJet fi rması tarafından başlatılmıştır. Bilet fi yatlarının düşük olmasındaki<br />
bir diğer önemli etken ise, bilet satışlarının aracı kurum kullanılmadan, doğrudan havaalanlarındaki<br />
şubelerden veya internet üzerinden yapılmasıdır. Bu sayede yolcular aracı bir kuruma<br />
komisyon vermemektedir. Ayrıca fi rma, dönüş sürelerini ortalama 30 dakika ile sınırlı tutarak<br />
havaalanı vergilerinden de önemli ölçüde tasarruf etmekte ve bu durum da bilet fi yatlarına yansımaktadır.<br />
g. Murat Vargı ve Mehmet Emin Karamehmet/Turkcell<br />
1994 yılında meydana gelen krizde ifl as edip tekstil sektöründen çekilen Murat Vargı,<br />
özellikle Avrupa’da cep telefonunun bir çılgınlığa dönüştüğünü fark etmiştir. İsveçli bir GSM<br />
girişimcisinin, Financial Times (Fayneyşınıl Tayms)’ta hakkında yayımlanan haberi okuduğu<br />
Vargı’ya bir mektup göndermesinin ardından Vargı İsveç’e gitmiş ve elinde GSM dosyalarıyla<br />
Türkiye’ye dönmüştür. Vargı, Türkiye’nin ilk cep telefonu operatörünü kurmak için önceliği<br />
Koç Grubu’na vererek öncelikle bu grupla görüşmüştür. Koç Grubu, cep telefonu operatörlüğü<br />
lisansı gündeme geldiğinde 500 milyon doları o dönem için fazla bularak ret cevabı vermiş,<br />
Sabancı Holding’in cevabı da bundan farklı olmamıştır. Ama Vargı, kimsenin yüzüne bakmak<br />
istemediği projeyle ilgili olarak sonunda bir girişimciyi, yani Çukurova Grubu’nun patronu<br />
Mehmet Emin Karamehmet’i ikna etmeyi başarmıştır.<br />
Murat VARGI Mehmet Emin KARAMEHMET<br />
73
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Proje, Vargı ve ona destek veren Mehmet Emin Karamehmet tarafından Şubat 1994’te hayata<br />
geçirildiğinde sonuçları inanılmaz olmuş, gerek Türkiye’nin, gerekse dünyanın en önemli<br />
telekomünikasyon şirketlerinden biri olan Turkcell, geçen süre içinde dünyanın en büyük 20<br />
GSM operatöründen biri hâline gelmiştir. 2007’nin sonunda 35,4 milyon aboneye sahip olan<br />
Turkcell, aynı zamanda Avrupa’nın da abone bazında en büyük 3 GSM operatöründen biridir.<br />
Vargı’ya 1994’te “Hayır!” diyen, geçtiğimiz yıllarda kaybettiğimiz Sakıp Sabancı, 2000’de<br />
gerçekleşen bir röportajında yaptıkları yanlışı şöyle anlatmıştır: “Biz ne kadar dar görüşlüymüşüz,<br />
bu yönleri görememişiz. Kısmetse kaçan treni bir yerlerde yakalamaya çalışacağız.”<br />
h. Gate Elektronik San. ve Tic. AŞ / Nuray Karalar<br />
Gate Elektronik San.ve Tic. AŞ. 1989 yılından<br />
beri elektronik alanda, askeri/endüstriyel<br />
sistemlerin depo seviyesi bakımı, yerinde<br />
bakım onarımı ile mühendislik ve yazılım<br />
geliştirme ve elektronik üretim hizmetleri<br />
vermektedir. İşletme Türkiye’de bu alanda<br />
faaliyetlerine başlamış ilk özel kuruluştur.<br />
Kuruluşu kardeşiyle birlikte kuran ve yöneten<br />
Nuray Karalar 2003 yılında Dünya Genç<br />
Girişimci İşadamı Yarışması ödülünü şirketi<br />
ve ülkemiz adına kazanmıştır.<br />
2. Başarısız Girişimcilik Örnekleri<br />
Gerek ülkemizde gerekse dünyada iş hayatındaki pek çok girişim başarılı olsa da azımsanmayacak<br />
derecede başarısız girişimcilik örneklerine rastlamak mümkündür. Özellikle son<br />
yıllarda daha çok küresel krizin etkisiyle çok başarılı geçmişleri olan şirketler dahi faaliyetlerine<br />
son vermek zorunda kalmışlardır. Amerika’daki tüketicilerine ev kredisi veren çok sayıda<br />
köklü banka ve fi nans kuruluşu, Ford ve General Motors gibi otomotiv devleri, Avrupa ülkelerinde<br />
çok sayıda banka ile İspanya’daki bir uçak şirketi, bu duruma örnek olarak verilebilir.<br />
Ancak bunların dışında büyük ümitlerle faaliyete başlamış, ancak başarısızlıkla sonuçlanmış<br />
girişimler de mevcuttur. Örneğin, ülkemizde hızla gelişen tekstil sektöründe ihracatın yetersiz<br />
kalması, arzın talepten daha fazla olması ve vergi yükünün fazlalığı çok sayıda işletmenin kapanmasına<br />
neden olmuştur.<br />
Başarısız girişimcilik örnekleri son yıllarda en fazla bilişim sektöründe görülmektedir.<br />
Dünyada hızla gelişen ve yaygınlaşan bu sektörde başarısızlığın başlıca nedenleri de pazar<br />
araştırmasının yetersizliği, piyasadaki fazla veya yetersiz rekabet ortamı, çeşitliliğin çokluğu,<br />
talebin azlığı, piyasa SWOT analizinin ve rakiplere yönelik araştırmaların yetersizliği olarak<br />
açıklanabilir.<br />
74<br />
Nuray KARALAR
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Dünyada sonu hüsranla sonuçlanan girişimlerden bazıları şunlardır:<br />
a. Musicmaker.com<br />
Musicmaker.com, kullanıcıların kendi seçtikleri şarkılardan onlara bir CD oluşturup 10 dolara<br />
satmak düşüncesiyle kurulmuştu. Bir yıl içinde 117,6 milyon dolar kâr elde ederek müzik<br />
devi EMI’nin ortaklardan biri olmasına rağmen, zamanla iyi şarkıların telif haklarını almakta<br />
çıkan zorluklarla birlikte bu işi bedavaya yapan şirketlerin ortaya çıkması, şirketin batmasına<br />
neden olmuştur.<br />
b. Iam.com<br />
Iam.com, Amerika’da oyuncu adaylarına profi l oluşturup, profi llerin Hollywood oyuncu<br />
seçme ajansları tarafından görüntülenmesini sağlamak amacıyla kurulmuştur. Bu siteye başvuranlardan<br />
role uygun bulunan bir profi l karşılığında, şirkete komisyon ödenmesi düşüncesinden<br />
hareketle kurulan şirket, aşırı talep ve profi l yığılmasına rağmen sinema sektörünün ilgisizliği<br />
nedeniyle batmıştır. 48 milyon dolar gibi çok büyük bir sermayeyle kurulmuş olmasına rağmen<br />
faaliyetini sürdürememiştir.<br />
c. Furniture.com<br />
Furniture.com internet aracılığıyla ucuz mobilya satmak düşüncesiyle kurulmuştur. Sadece<br />
isim hakları için 2,5 milyon dolar harcayan bu şirket, mobilyaları ucuza satmalarına rağmen<br />
nakliye parası çok fazla tuttuğu için kullanıcılar tarafından tercih edilmemiştir. Ayrıca mobilya<br />
devi Furniture.com, mobilya devi IKEA ile de rekabet edemeyerek faaliyetlerine son vermek<br />
zorunda kalmıştır.<br />
ç. Foodoo.com<br />
İngiltere’de kurulan Foodoo.com, online yemek tarifi verme düşüncesiyle kurulmuştur.<br />
Ancak yemek tarifi veren binlerce site ve milyonlarca tarifi n olması nedeniyle, kullanıcılar internete<br />
bağlanıp yemek tarifi almayı tercih etmemişler ve şirket 1 milyon poundluk yatırımla<br />
batmıştır.<br />
d. Toysrus.com<br />
Dünyaca ünlü bir oyuncak fi rması olan Toysrus, internet üzerinden satış yapmak amacıyla<br />
bir şirket kurmuştur. Çok yavaş altyapısı olan bu site verilen siparişleri kullanıcıya zamanında<br />
ulaştıramayınca 1,5 milyon dolar ceza ödemek zorunda kalmış ve şirket kapanmıştır.<br />
Ülkemizde de Doğuş grubuna ait İxir, beyaz eşya ve elektronik üreticisi<br />
Vestel’e ait Veezy, Sabancı Holdinge ait Turknet, Doğan grubuna ait E-kolay,<br />
başarısız girişimcilik örnekleri olarak verilebilir.<br />
75
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
II. ünİte<br />
değerlendİrme testİ<br />
1. Aşağıdakilerden hangisi, girişimcinin “vizyon sahipliği” özelliklerindendir?<br />
A. Kişilere karşı güvenini ifade edebilme<br />
B. Büyük hedefl er koyma<br />
C. Kişisel desteğini ifade etme<br />
D. Kişisel heyecanını kanıtlama<br />
E. Kişisel güvenini ifade etme<br />
2.Aşağıdakilerden hangisi, girişimcinin “harekete geçiricilik” özelliklerindendir?<br />
A. Kişisel heyecanını kanıtlama<br />
B. Büyük hedefl er ortaya koyma<br />
C. Kişisel desteğini ifade etme<br />
Ç. Tutarlı davranış gösterme<br />
D. Etkileme ve duyguları anlayabilme<br />
3. Örgütün faaliyette bulunduğu çevreyi anlamak ve yönetmek üzere topladığı<br />
bilgileri kullanarak, sistematik olarak kendisini değerlendirmesi amacıyla yapılan<br />
analize verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?<br />
A. Uyumluluk analizi<br />
B. Varyans analizi<br />
C. Swot analizi<br />
Ç. Performans analizi<br />
D. Dikkat analizi<br />
4. Aşağıdakilerden hangisi, girişimcinin ekonomik hayattaki fonksiyonlarından<br />
değildir?<br />
A. Girişimci , üretimi organize eder ve yürütür.<br />
B. Girişimci, araştırmalardan, teknolojik gelişmeler den yara lanıp yeni üre tim<br />
teknikleri, yeni ürünler yaratarak ekono mik gelişmeyi sağlar ve devam et tirir.<br />
C. Girişimcilik ekonomik verimliliği ve ürün kalitesini artırır.<br />
Ç. Girişimciler tasarrufl arı üretime yöneltirler.<br />
D. Girişimci ailesine ve çevresine örnek olur.<br />
76
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
5. Aşağıdakilerden hangisi, girişimcinin kişisel özelliklerinden değildir?<br />
A. Kararlılık<br />
B. Atılımcılık<br />
C. Çok yönlülük<br />
Ç. Sabırsızlık<br />
D. İş bitiricilik<br />
6. Aşağıdakilerden hangisi, girişimcinin insani ilişkilerinde başarılı olmak için<br />
dikkat etmesi gereken hususlardan değildir?<br />
A. İnsanlarla muhatap olunduğunu unutmamak<br />
B. Her insanı tek tip görmek<br />
C. Çevreyi tanımak ve çevre tarafından tanınmak<br />
D. İnsanlara sevgi ile yaklaşmak<br />
E. Adil, tarafsız ve dürüst olmak<br />
7. Aşağıdakilerden hangisi, girişimci olmayı düşünen bir kişide olmaması gereken<br />
özelliklerdendir?<br />
A. Sıradanlıktan hoşlanmak<br />
B. Başkalarıyla konuşmayı sevmek<br />
C. Finansal konularda tutarlı olmak<br />
Ç. Kolay organize olabilmek<br />
D. Riske katlanabilmek<br />
8. “Girişimci, işletme veya işletmelerini kurduğu bölgedeki ham maddeleri değerlendirerek<br />
ve insanlara iş olanakları sağlayarak bölgenin ekonomik gelişme sine<br />
önemli katkılarda bulunur.” cümlesi girişimcinin hangi fonksiyonunu anlatır?<br />
A. Ekonomik hayattaki fonksiyonu<br />
B. Sosyal hayattaki fonksiyonu<br />
C. İletişim fonksiyonu<br />
Ç. Teknoloji fonksiyonu<br />
D. Kişisel başarı fonksiyonu<br />
77
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
KİŞİSEL DEĞERLENDİRME FORMU<br />
Bu form ünite sonlarında kendinizi değerlendirmeniz için hazırlanmıştır. Doğru bir değerlendirme<br />
yapabilmeniz için aşağıda verilen seçeneklere doğru cevap vermeniz gerekmektedir.<br />
Ünitedeki konuların tamamını anladıysanız “Evet”, bir kısmını anladıysanız “Bazen”, değilse<br />
“Hayır” seçeneğini işaretleyiniz. “Bazen” ya da “Hayır” seçeneklerinizin olduğu üniteleri tekrar<br />
gözden geçiriniz.<br />
KİŞİSEL DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLER<br />
Hazırlık çalışmaları yardımıyla derse hazırlandım.<br />
Ünitede verilen temel kavramları öğrendim.<br />
Etkinlikleri uyguladım.<br />
Etkinliklerinden yeterince yararlandım.<br />
Öğretmenime anlamadığım konularda sorular sordum.<br />
Gerektiğinde arkadaşlarımla grup çalışması yaptım.<br />
Arkadaşlarımın konuyla ilgili fi kirlerinden yararlandım.<br />
Konuları yeterince kavradım.<br />
Testlerin tamamına doğru cevap verdim.<br />
Sınavlarda başarılı olabilirim.<br />
78<br />
Evet Bazen Hayır
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
III.<br />
ÜNİTE<br />
BİR İŞ FİKRİNİN<br />
PROJEYE VE YATIRIMA<br />
DÖNÜŞTÜRÜLMESİ<br />
79
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
HAZIRLANALIM<br />
1. Başarılı girişimcilerin hangi iş fi kriyle yola çıktıklarını araştırarak<br />
bunları arkadaşlarınızla paylaşınız.<br />
2. Japonya‛da işleri sadece düşünmek olan bazı çalışanların olduğunu<br />
biliyor muydunuz? Bunları araştırarak böyle bir işin hangi amaçla<br />
yapılabileceğini arkadaşlarınızla tartışınız.<br />
3. Fizibilite etüdü kavramını hiç duydunuz mu? Bu kavramla ilgili bir araştırma<br />
yapınız.<br />
4. Yapmayı düşündüğünüz bir iş için, plan yapmanız gerekseydi öncelikle hangi<br />
konulara dikkat etmeniz gerekirdi? Düşününüz.<br />
5. Size yakın bir bankadan girişimciliği teşvik etmek amacıyla kredi verip vermediklerini,<br />
veriyorlarsa hangi girişimcide aradıkları koşulları öğreniniz.<br />
A.<br />
İŞ FİKRİ NEDİR?<br />
Girişimcilerin başarılı olabileceklerine inandıkları,<br />
yetenekleri, bilgi ve beceri düzeylerine uygun sahip olduğunu<br />
düşündükleri ve uygulamaya karar verdikleri fi kirlere<br />
iş fi kri denir. İyi bir iş fi krine sahip olmak girişimcilik<br />
açısından önem taşır. İş fi krinin gelişimini birçok unsur<br />
etkilemektedir. Geçmiş deneyimler, yaşanılan başarı ya da<br />
başarısızlıklar, gözlemlenen olaylar, işletmeler ve bireylerle<br />
olan ilişkiler iş fi krinin doğmasına kaynaklık edebilir. İş<br />
fi krinin başlıca kaynakları şunlardır:<br />
Mevcut işletmeler<br />
Tüketiciler<br />
Dağıtım kanalları<br />
Araştırma ve geliştirme<br />
Yenilikler<br />
Patentler ve lisans anlaşmaları<br />
Araştırma kurumları<br />
Devlet<br />
Sanayi ve ticaret bağlantıları ile fuarlar<br />
Gazete, dergi ve ekonomik bültenler<br />
İnternet<br />
Televizyon ve radyo<br />
80
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
İş fi kirlerinin yazılı hâle getirilmesi, önemli<br />
hususlardandır. Çünkü yazılı olmayan birçok iyi<br />
fi krin unutularak hayata geçirilemediği bilinmektedir.<br />
Ancak her fi krin ticari potansiyeli olduğunu da<br />
söylemek doğru değildir. Girişimci açısından iyi bir<br />
fi krin mutlaka ticari potansiyeli ve pazarlanabilirliği<br />
olmalıdır.<br />
düşünelİm<br />
GÜNLÜK YAŞANTINIZDAN FİKİRLER ÜRETİN<br />
Birgün boyunca neler yaptığımızı düşünelim ve bunları<br />
bir kâğıda sıralayalım. Daha sonra birgün içinde yaşadıklarımızdan<br />
değişik fi kirler üretelim. Bu fi kirler neler olabilir,<br />
size bazı ipuçları verelim.<br />
1. Okullar için ergonomik sıra, masa ve sınıf tahtası<br />
üretip satmak<br />
B.<br />
2. Besin değeri yüksek organik gıdaları daha ucuz ve kaliteli üretip satmak<br />
3. Hijyenik çöp sepetlerini üretip satmak<br />
4. Dekoratif gece lambaları üretip satmak<br />
................................................................................................................................................................................................................<br />
................................................................................................................................................................................................................<br />
................................................................................................................................................................................................................<br />
................................................................................................................................................................................................................<br />
................................................................................................................................................................................................................<br />
İŞ FİKRİ BULMA<br />
Bir iş fi kri bulabilmek için öncelikle yapılması gerekenleri<br />
sırasıyla izleyelim.<br />
1. Beyin fırtınası yaparak fi kirleri sentezlemek:<br />
Başarılı bir beyin fırtınası uygulaması için, öncelikle<br />
bir grup insanı bir araya getirmek gerekir. Bir araya gelecek<br />
kişilerin yapacağı ilk iş, beyin fırtınası yapılacak<br />
konuyu seçmek ve belli bir zaman belirlemektir. Bu<br />
insanlar, aile fertleri, meslektaş veya dostlar olabilir.<br />
Beyin fırtınası yapılırken üretilen tüm fi kirler mutlaka<br />
not edilmeli, hiçbir fi kre karşı olumsuz tepki ver-<br />
81
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
memeye gayret gösterilmeli ve son bahsedilen fi kirden<br />
yeni fi kirler çıkarmaya çalışılmalıdır. Beyin fırtınasına<br />
benzeyen bir başka yöntem de fi kirler haritası<br />
üretmektir. Bunun için önce büyük bir kutu (veya daire)<br />
içine bir anahtar kelime ya da düşünce yazılır. Bu<br />
kelime ile ilgili bir fi kir kişinin aklına geldikçe kutu<br />
içine yazıldıktan sonra fi kirler arasında bağlantı kurmaya<br />
çalışılır ya da fi kirlerden yeni fi kirler üretme<br />
yolu denenir. Bu yöntem, kişinin bulduğu iş fi kirlerini<br />
görselleştirmek, sınıfl amak, karar almak, problem<br />
çözmek, organizasyon yapmak ve üzerinde çalışmak<br />
için oldukça faydalıdır.<br />
Girişimci, beyin fırtınası ve fi kir üretme haritaları dışında kendine ilham veren ve yeni<br />
aklına gelen her konuyu not etmeli, zaman zaman bunlara dönerek yeni fi kirler üretme yoluna<br />
gitmelidir.<br />
2. Sorun çözmeye çalışmak: Hırsız alarmı, güvenlik kamerası, cep telefonu kılıfı, alışveriş<br />
sepeti gibi birçok ürün ve hizmet, belli sorunlara çözüm bulmak için geliştirilmiş ve tasarlanmıştır.<br />
Bazı sorunların çözümü çok açık olmakla birlikte, çözümsüz bazı sorunlarla da<br />
karşılaşmak mümkündür. Bu nedenle sorunun çözümünü bulmak amacıyla aşağıdaki aşamaları<br />
kullanmak gerekir:<br />
Olguları / gerçekleri belirleme<br />
Sorunun nedenini öğrenme<br />
Çözümler hakkında düşünme<br />
Mümkün olabilecek çözümleri bir elemeden geçirme<br />
En iyi çözümü seçme<br />
Seçtiğiniz çözümü uygulama<br />
Başarı veya başarısızlığı değerlendirme<br />
3. Kişisel becerileri kullanmak: Birçok insan<br />
içgüdüsel bir şekilde sahip oldukları iş becerilerine<br />
dayalı bir iş kurmayı düşünür. Bunlar turizmcilik,<br />
lokantacılık, tekstilcilik olabilir. Çoğu zaman insanın<br />
işinde edindiği becerilere dayalı bir iş kurması<br />
mümkündür, aynı başarıyı gösterebilecek rekabetin<br />
de olması söz konusu olabilir. Bunun için yapılacak<br />
işe farklı bir özellik ya da dikkat çekici bir<br />
başkalık vermek gerekir. Örneğin, turizmle ilgili<br />
bir işyeri açmayı düşünen kişinin henüz keşfedilmemiş<br />
güzellikleri olan bir bölgede, herkesçe bilinenden<br />
farklı turizm faaliyetlerini organize etmesi<br />
daha başarılı olmasını sağlayacaktır.<br />
82
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
4. Yeni iş fi kirleri bulunabileceğine inanmak: Girişimci, yeni iş fi kirleri bulmaktan aciz<br />
olduğunu düşünüyorsa başarılı olamaz. Kişi kendisi ve yetenekleri konusundaki olumsuz düşünceleri<br />
bir kenara bırakmalı, yeni iş fi kirleri için açık olmalıdır.<br />
5. Açık fi kirli olmak: Girişimci<br />
yeni iş fi kirleri keşfetmeye ve bakış<br />
açısını değiştirmeye hazırlıklı olmalıdır.<br />
6. Her gün yeni bir şey öğrenmek:<br />
Girişimci, çevresindeki iş<br />
adamlarıyla, sürekli fi kir alışverişinde<br />
bulunmalı, internet sitelerinde araştırmalar<br />
yapmalı, gazete, dergi ve kitap<br />
okumalıdır. İş adamlarının ve girişimcilerin<br />
biyografi lerini okumalı, onların<br />
özellikle fi kirlerini ve yaptıkları işleri<br />
anlatan kitapları tercih etmelidir.<br />
7. Fikirler hakkında konuşmak: Girişimci, dinleyen herkese, etrafta dinleyecek kimse<br />
yoksa kendisine fi kirlerini anlatmalıdır. Fikirler herhangi bir kişiye anlatıldıkça, kusurlarını<br />
bulup düzeltmek, geliştirmek, onları daha iyi bir hâle getirmek kolaylaşacaktır.<br />
8. Sorular sormak ve dinlemek: Girişimci, çevresindekilerin umutlarını, hayallerini, özlemlerini,<br />
problemlerini dinlemelidir. Bu umutlardan, hayallerden ya da özlemlerden değişik iş<br />
fi kirleri çıkabilir.<br />
9. Araştırma yapmak: Girişimci aynı konularla ilgili benzer fi kirler, işler ve ürünleri araştırmalı,<br />
potansiyel rekabetleri değerlendirmeli ve bunlarla ilgili dikkat çekici olabilecek notlar<br />
tutmalıdır.<br />
10. Ara vermek: Girişimci fi kir üretirken bir süreliğine ara vermeli ve başka şeylerle meşgul<br />
olmalıdır. Bu yöntemle bir süre sonra, yapılan plandaki detaylar şekillenecek ya da yeni iş<br />
fi kirleri doğabilecektir.<br />
C.<br />
PROJE KAVRAMI<br />
Proje, belirli sermaye ile bir yatırımda bulunmak ya da pazarlama işine giriş mek vb. etkinlikler<br />
için yapılacak giderler ve elde edilecek sonuçların ayrıntılı biçimde öngörülmesine ilişkin<br />
özel planlama türüdür. Kısaca, ulaşılmak istenen sonuç anlamına gelir. Planlama en geniş<br />
anlamıyla, geleceğe yönelik olarak yapılacak işleri, tutula cak yolları ve davranış biçimlerini<br />
önceden tasarlayarak saptama işlemidir. Proje planlama ise bir yatırımı ger çekleştirmek için<br />
neler yapılması gerektiğini tasarlamaktır.<br />
83
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Planlama, akılcı bir girişim ve yönetim<br />
biçiminin temelidir. Girişimciler ve yö ne ticiler,<br />
ancak plan yardımıyla ne yapacaklarını<br />
önceden düşünme olanağı bula bilirler ve<br />
geleceğe yönelik hareket biçimleri arasında<br />
bir seçim yaparlar. Bu nedenle, planlama<br />
hizmeti bir temel seçim işlemidir; değişik<br />
işlem ve karar biçimle rinin bulunması durumunda<br />
geçerlidir. Dolayısıyla birçok girişimci<br />
de yaptıkları en önemli işin, karar<br />
verme olduğuna inanır.<br />
Planlama genelde aşağıda belirtilen sorulara yanıt aramaktır:<br />
Ne yapılacaktır?<br />
Kimlerle yapılacaktır?<br />
Yapılacak iş neden önemlidir?<br />
Hangi ortamda yapılacaktır?<br />
Ne zaman, nerede yapılacaktır?<br />
Nasıl fi nanse edilecektir?<br />
Hangi olanaklar kullanılacaktır?<br />
Bir girişime veya yeni bir işe başlamak isteyen girişimcinin ilk işi, planlama yapmak olmalıdır.<br />
İyi bir plan gerçekleştirilecek projenin başarısını belirleyen en önemli etmendir.<br />
Girişimci ilk önce, duygusal davranmaktan kaçınarak yatırım yapacağı verimli alanları belirlemelidir.<br />
Bunun için pazar araştırması yapmak, rakipleri irdele mek, hedef kitleyi belirlemek,<br />
devlet teşviklerini araştırmak, yatırımın kârlılığı konusunda sonuçları değerlendirmek ve tüm<br />
önlemleri almak gerekir.<br />
Bir iş kurma düşüncesi veya yatırım<br />
projesi, birbirini izleyen değişik<br />
aşama lardan geçerek gerçekleştirilir.<br />
Bu aşamalardan birinin yerine<br />
getirilmemesi gerçekçi kararlar<br />
almayı güçleştirir, verilen kararlardan<br />
istenilen sonuçların alınmamasına<br />
neden olabilir. Belirtilen olumsuzluklarla<br />
karşılaşmamak için bir<br />
yatırım projesini gerçekleştirirken,<br />
titizlikle tüm aşamaların yerine getirilmesi<br />
gerekir.<br />
84
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Bir yatırım projesinin planlanması Şema 3.1’de gösterilen aşamaların gerçekleşmesiyle<br />
oluşur:<br />
Ekonomik<br />
Araştırma<br />
İŞ KURMA DÜŞÜNCESİ<br />
(PROJE FİKRİNİN DOĞUŞU)<br />
Ö n A r a ş t ı r m a l a r<br />
Teknik<br />
Araştırma<br />
Mali<br />
Araştırma<br />
Ön Proje<br />
Yatırım Kararını Verme<br />
Şema 3.1: Proje planlama aşamaları<br />
85<br />
Yasal<br />
Araştırma<br />
Yatırım Projesi (Kesin Proje)<br />
Projenin Uygulanması (Deneme Üretimi)<br />
Açılış ve Üretime Geçiş (İşletme)<br />
Örgütsel<br />
Araştırma
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Ç. FİZİBİLİTE ÇALIŞMASI<br />
Fizibilite (yapılabilirlik) etüdü, bir projenin ekonomik potansiyelini ve pratik uygulanabilirliğini<br />
belirlemek amacıyla teknik, fi nansal ve ekonomik verilerinin araştırılması yöntem ve<br />
tekniğidir. Yapılabilirlik etütleri,<br />
kesin yatırım kararının<br />
verilmesinden ve uygulama<br />
projelerinin hazırlanmasından<br />
önce yapılmalıdır. İyi hazırlanmamış<br />
bir yapılabilirlik etüdüne<br />
dayanmayan bir projenin<br />
başarılı olma şansı yoktur. Ancak,<br />
ayrıntılı yapılabilirlik etüdünün<br />
hazırlanmasına geçmeden<br />
önce bir ön yapılabilirlik<br />
çalışması yapmak gerekir. Ön yapılabilirlik etüdü ile yatırım konusunun uygun olup olmadığı<br />
araştırılır. Bu etütten olumlu sonuç alınırsa yapılabilirlik etüdü başlatılır. Ön yapılabilirlik etüdü<br />
ile kapsamlı yapılabilirlik etüdü arasındaki fark, toplanan bilginin ayrıntı düzeyidir.<br />
1. Fizibilite Etüdünün Yapılış Amacı<br />
Fizibilite etüdü (yapılabilirlik<br />
araştırması); girişimcinin ne<br />
üreteceğini, üretim faktörlerinin<br />
nasıl temin edileceğini, hangi üretim<br />
yönteminin uygulanacağını,<br />
nasıl üre tileceğini, üretilen malın<br />
ve hizmetin nereye satılacağını<br />
belirlemek için yapılır. Ay rıca ne<br />
kadar sermayenin gerekli olacağı,<br />
fi nansmanın nasıl temin edileceği<br />
ve ne kadar kazanç sağlanacağı<br />
gibi sorulara da yanıt aranır.<br />
Fizibilite etüdü, kesin proje<br />
hazırlamaya girişmeden önce yapılır.<br />
Girişimcinin biz zat yapabileceği<br />
veya yaptırabileceği bu alt çalışmalar sonucu, düşünülen yatı rı m ın beklenilen kârı sağlayamayacağı,<br />
ekonomik ve verimli olamayacağı belirle nirse projeden vazgeçilir. Bu nedenle<br />
girişimci , yatırımı seçmeden önce fi zibilite etüdü sonucunda kafasında oluşan bütün sorulara<br />
net yanıtlar bulmalıdır.<br />
86
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Fizi bilite etüdünün amaçları aşağıda belirtildiği gibidir:<br />
İşletmenin kuruluş yerini ve yatırım alanını belirlemek<br />
Girişimciye yatırım tutarı hakkında yaklaşık bilgi vermek<br />
Çeşitli teşvik ve vergi indirimlerinden yararlanmak için ön bilgi almak<br />
Kredi olanaklarından yararlanmak için bilgi almak<br />
k<br />
Geleceğe dönük ön proje çalışmalarını gerçekleştirecek araştırma giderle rini azaltmak<br />
Yapılabilirlik etüdü; ticari, fi nansal ve ekonomik analiz gereksinimlerine uyacak biçimde<br />
olmalıdır. Çoğu kez yapılabilirlik etüdü aşamasında proje fi nansmanının olduğu varsayılır,<br />
fi nansal etkiler böylece hesaplanır ve toplam üretim maliyetine katılır. Ancak, projede kredi<br />
kullanımı ve benzeri dış fi nansman kaynaklarından da yararlanılacaksa, bunun getireceği ek<br />
maliyetler de hesaplanıp proje giderlerine dahil edilmelidir.<br />
Projeden kaynaklanan ticari ve ekonomik fayda ve maliyetlerin nihai tahminlerine dayalı<br />
olarak hazırlanan etüdler, hem yatırımcı kuruluş açısından hem de ulusal ekonomi açısından<br />
kârlılık hesaplarını da kapsar. Yatırım ve üretim maliyetlerinin nihai tahminleri ve bunu izleyen<br />
ticari ve ekonomik kârlılık hesaplarının anlamlı olabilmesi için, proje kapsamının, hiç<br />
bir önemli unsuru ve maliyeti dışarıda bırakmayacak şekilde, açık olarak tanımlanmış olması<br />
gerekmektedir.<br />
Yapılabilirlik etüdü yatırımcının ne üreteceğini, nereye satacağını, nasıl üreteceğini, ne kadarlık<br />
bir yatırım yapacağını, yatırımı nereye yapacağını ve ne kazanacağını belirlemek amacıyla<br />
hazırlanır. Girişimci yaptığı yatırımın ister kısmi, ister yeni, ister komple yeni yatırım,<br />
ister yenileme, amaçlı olsun;<br />
Ürün ya da hizmet olarak ne üreteceği,<br />
Nerede üretmesinin kârlı olacağı,<br />
Nereye satacağı,<br />
Nasıl üreteceği,<br />
Ne kadarlık bir yatırım yapması gerektiği,<br />
Bu yatırımın kendini ne kadar sürede geri ödeyebileceği sorularına cevap bulacak bir<br />
yapılabilirlik etüdü yaptırmalıdır.<br />
87
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
2. Fizibilite Etüdünün Aşamaları<br />
Fizibilite etüdünün aşamaları aşağıdaki gibidir:<br />
a. İş Kurma Düşüncesi<br />
Bir işi veya işletmeyi kurma, yeni<br />
bir projeyi gerçekleştirme düşüncesinin<br />
ortaya çıkışını açıklamak kolay değildir.<br />
Çünkü yatırım düşüncesinin ortaya çıkışı,<br />
düşünce sahibinin yaratıcılığına, deneyimlerine,<br />
sezgilerine ve beklentilerine<br />
bağlıdır.<br />
Girişimci ve yatırım yapan kuruluşlar<br />
üzerinde yapılan araştırmalar, onların<br />
aşağıda belirtilen nedenlerden bir veya<br />
birkaçının etkisiyle iş ve işletme kurma<br />
kara rını verdiklerini göstermiştir:<br />
Para kazanma isteği<br />
Bağımsız çalışma isteği<br />
Miras ya da devir<br />
Topluma yararlı işler yapma, sosyal saygınlık kazanma<br />
Bir buluşun teşvik etmesi<br />
Belirli sektörlerde öncülük ve önderlik etme<br />
Daha geniş pazar payına sahip olma veya pazara egemen olma isteği<br />
Güvenilir ve kaliteli ham madde kaynakla rına ulaşma arzusu veya zorunlu luğu<br />
Üretilen mal serisini tamamlamayı arzulama<br />
Kullanılmayan kaynakların varlığı<br />
88
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Riski yayma amacı<br />
Ürettikleri ürünlerin dağıtımını bizzat gerçekleş tirme isteği<br />
Prestij kazanma<br />
Başka olanağın bulunmaması<br />
b. Ön Araştırmalar (İlk Kuruluş Araştırmaları)<br />
İş kurma düşüncesi ile birlikte<br />
kesin olarak işin kurulmasına<br />
ka dar kuruluş çalışmaları adı<br />
verilen çalışmaların yapılması<br />
gerekmektedir. Ön araş tır malar<br />
olarak da ifade edilen bu çalışmalar,<br />
kurulmak istenen işletmenin<br />
önemine ve özelliklerine<br />
göre değişen sürelerde gerçekleştirilir.<br />
Girişimci, bir iş yatırımı yapacağında<br />
ilk aşamada kafasında<br />
iş kurma düşüncesini oluştu rur.<br />
Gerekli çalışmaları yapıp amaçlarını belirleyerek iş kurma düşünce sini olgunlaştırır. Düşünce<br />
olgunlaştıktan sonra, uygulanabilir olup olmadığının araştırılması ve etüt (ön proje araştırması)<br />
edilmesi gerekir. Eğer düşünce düzeyin deki iş kurma düşüncesi, üzerinde durulmaya değer<br />
bulunursa asıl fi zibilite etüdü çalışmasına geçilir.<br />
İş kurma düşüncesiyle birlikte başlayan ve kuruluş sürecini gerçekleş tirmeyi sağlayan veya<br />
gerçekleştirmekten vazgeçmeye neden olan ön araştırmalar kapsamında ekonomik, mali, tek nik<br />
ve yasal araştırmaların yapılması gere kir.<br />
1. Ekonomik Araştırmalar<br />
Ekonomik araştırmalar;<br />
kurulacak işin, yapılacak yatırımın,<br />
ya da bir projenin verimli,<br />
etkin, üretken ve kârlı<br />
olup olamayacağının araştırılmasını<br />
kapsar. Ekono mik<br />
araştırmanın yalnız başlangıç<br />
aşamasında değil, üretim etkinliğine<br />
geçildikten sonra da<br />
sürekli olarak yapılması gerekmektedir.<br />
89
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Ekonomik araştırma yapılırken;<br />
Piyasa etüdü ve talep sağlama tahminin yapılması,<br />
Kuruluş ve konumluk yerinin seçilmesi,<br />
Kapasitenin belirlenmesi gerekir.<br />
1.1. Piyasa Etüdü ve Talep Sağlama Tahmininin Yapılması<br />
Bir iş ve işletme kurarken yapılan piyasa etüdünün amacı, yatırım ala nına ve mikta rına<br />
karar verebilmektir.<br />
Girişimci, yatırım alanını seçerken aşağıda sayılan hususları göz önünde bulundurmalıdır:<br />
Üretilmesi düşünülen ürünün (mal veya hizmetin) tüketicilere sağlaya cağı yararlar<br />
Tüketicilerin üretilecek mal ve hizmete karşı duyabilecekleri ihtiyaç ve talebin şid deti<br />
Tüketicilerin belirgin özellikleri (gelir durumları, eğitim düzeyi, cinsi yet leri, yaşları, ulusları,<br />
dinî inançları gibi)<br />
Üretilecek mal ve hizmetin pazarda benzerleri ya da rakipleri varsa bunla rın maliyetleri,<br />
satış fi yatları, kullanım yerleri, dağıtım kanalları<br />
Üretilecek mal ve hizmetin hâlen yurt içinde üretilip üretilmediğinin ya da dış pa zar lardan<br />
alınmakta olup olmadığının saptanması<br />
Hükümetin üretilecek mal ve hizmete<br />
ilişkin ekonomi politikası<br />
Ülkenin toplam nüfusu ve nüfus<br />
artış oranı<br />
Çalışan veya çalışmayan nüfusun<br />
sayısı<br />
Ülkenin toplam üretim miktarı<br />
Ülkedeki enerji üretimi veya tüketimi<br />
Ülkedeki genel fi yat artışları<br />
Kişi başına düşen yıllık gelir tutarı<br />
Üretilecek mal ve hizmetin ekonomik<br />
dalgalanmalardan kolayca<br />
etkilenir olup olmadığı<br />
90
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Girişimcinin uygun yatırım alanları seçerken geniş bir bilgiye sahip olması gere kir. Bu bilgiler<br />
aşağıda belirtilen çeşitli kaynaklardan sağlanabilir:<br />
Yayımlanan ulusal gelir, üretim, tüketim ve satışlarla ilgili istatistikler<br />
Dış ticaret istatistikleri<br />
Uluslararası kuruluşların yayınları [Uluslararası Para Fonu (IMF), Dünya Ban kası, Ekonomik<br />
İş Birliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD), Birleşmiş Mil letlerin yayınladığı istatistikler,<br />
sektör raporları vb.)]<br />
Diğer ülkelerle ilgili kalkınma raporları<br />
Dünyadaki ekonomik gelişmeleri izleyen yayınlar<br />
Ülkedeki iş gücü ve doğal kaynaklar hakkında yapılmış araştırmalar, düzen lenmiş raporlar<br />
İş adamları ve tüketicilerle yapılmış anketler<br />
Çeşitli yatırım projeleri<br />
İlgili meslek örgütleri (sanayi odaları gibi)<br />
Girişimciler iş kurarken kendisinin ve kuracağı işletmenin amaçlarını belirle mek zorundadır.<br />
Bu amaçları belirlerken yapılması gereken çalışmalar şunlardır:<br />
İşletmenin stratejilerini belirleme<br />
Yönetim ve organizasyon politikalarını saptama<br />
Üretim faktörlerini sağlama ve faaliyete geçirme<br />
Ham madde ve benzeri üretim maddelerinin sağlanabileceği yeni kaynaklar bulma, yeni<br />
pazarlar arama<br />
Yeni mal veya hizmetler üretme, yeni üretim yöntem ve teknikleri, dağıtım ka nalları araştırma<br />
Teknolojideki değişme ve gelişmeleri üretim süreci ne uygulayabilme, etkinliklerin<br />
daha ucuz ve kaliteli yapılabilmesi için sürekli bir çaba içinde bulunma, çeşitli riskleri<br />
karşılama<br />
Pazarı takip etme, işletmenin karşısına çıkacak değişme ve gelişmelerin fır sat mı tehdit<br />
mi oluşturacağını tahmin etme; fırsatların değerlendirilmesi, tehdit lerden zarar görülmemesi<br />
için gerekli önlemleri alma<br />
Girişimcilerin işlerini veya mal ve hizmet üretimini gerçekleştireceği işletme lerini kurarken,<br />
belirledikleri amaçlarını etkileyen çeşitli etkenler ortaya çıkar. Giri şimcilerin amaçlarını<br />
91
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
etkileyen bazı etkenler Şekil 3.2’deki gibi belirtilebilir.<br />
TÜKETİCİLER KREDİ VERENLER<br />
Ortaklar Yöneticiler<br />
AMAÇLAR<br />
Çalışanlar Ortak Değerler<br />
SENDİKALAR TEKNOLOJİ<br />
Şekil 3.2: Girişimcinin amaçlarını etkileyen bazı etkenler<br />
1.2. Kuruluş ve Konumluk Yerinin Seçilmesi<br />
Girişimcilerin kuracakları işin amaçlarına uygun etkinlikleri ortaya koya bil meleri için etkinlik<br />
gösterilecek iş yerini de seçmeleri gerekir.<br />
Kuruluş yeri; girişimcilerin, amaçlarına ulaşmalarını sağlamak için etkinlikle rini gerçekleştirecekleri<br />
yer olarak belirledikleri bölgedir. Örneğin; zeytinyağı üret mek isteyen bir girişimcinin,<br />
etkinliklerini Balıkesir ilinin Edremit Körfezi bölge sinde gerçekleştirmek istemesi gibi.<br />
Konumluk yeri ise işin kuruluşu için seçilmiş olan yer dikkate alınarak üretim yapılacaksa<br />
fabrika ya da atölyenin inşa edilmesi, satış yapılacaksa satış mağazasının açılması için saptanan<br />
yerdir. Çoğu kez kuruluş yeriyle birlikte konumluk yer seçimi de yapılır. Örneğin; zeytinyağı<br />
üretmek isteyen ve kuruluş yeri olarak Edremit Körfezi bölgesini belirleyen bir girişimcinin,<br />
zeytin yağı fabrikasını kurmak için Balıkesir iline bağlı Burhaniye ilçesini saptaması gibi. İstenirse<br />
birden fazla konumluk yer de belirlenebilir. Aynı girişimcinin çevredeki bazı yörelere veya<br />
başka yerlere bir veya birden fazla satış mağazası açması gibi.<br />
Girişimciler, girişimlerinin kuruluş yerini seçerken bazı etmenleri dikkate alıp verimlilik,<br />
ekonomiklik, kârlılık, sosyal ve politik olarak adlandırılan değerlendirme öl çütleri çerçevesinde<br />
incelemelidirler. İş kuracak girişimciler, “kuruluş yeri etmen leri” olarak belirtilebilecek bu<br />
etmenleri, teker teker veya birkaçını ya da tü münü kuruluş yeri seçiminde düşünmek zorundadırlar.<br />
92<br />
SATICILAR
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Kuruluş yeri etmenleri şunlardır:<br />
Pazar alanı<br />
Ham madde<br />
İş gücü<br />
Enerji kaynakları<br />
İklim koşulları<br />
Sosyal ve kültürel koşullar<br />
Devletin teşvik uygulamaları ve sınırlamaları<br />
Şehir ve bölge yöneticilerinin davranışları<br />
Sermaye faizi<br />
Arsa bedeli ve kuruluş giderleri<br />
Güvenlik tehlikesi<br />
1.3. Kapasitenin Belirlenmesi<br />
Girişimciler, iş kurarken talep hacmi, teknoloji, kuruluş yeri, fi nansman ve diğer etmenleri<br />
dikkate alarak etkinlikte bulunacakları işletmelerinin üretim kapasitesini belirlemelidirler.<br />
2. Teknik Araştırmalar<br />
Düşünülen yatırımın yapılıp yapılamayacağını inceleyip ortaya çıkarmayı amaçlayan ön<br />
araştırma türüdür. Projenin gerçekleştirilmesi için birden fazla teknoloji varsa bunların değerlendirilerek<br />
en uygun teknolojinin belirlenmesi ve gerekli olan sermayenin tahmin edilmesi de<br />
teknik araştırmaların kapsamında yer alır.<br />
Kurulacak işin yürütüleceği işletme ile ilgili ön teknik araştırmalar, bu konuda uzman teknik<br />
ele manlarca yürütülür. Mühendis, mimar ve diğer teknisyenlerden oluşan kişiler, projenin<br />
niteliğine göre, kuruluş ve konumluk yerin durumu, fabrika binası, üretim açısından ge rekli<br />
makine ve donatı, uygulanabilecek üretim yönetimi konularında araş tırma yaparlar. Bu arada<br />
etkinliklerin güvenliği açısından güvenlik araştırmaları, doğal afetlere karşı koyma ve dayanıklılık<br />
hesapları, ayrıca çevre kir liliği yaratmama yolları da belirlenir.<br />
Teknik araştırmalar kapsamında yer alan hususların başlıcaları şunlardır:<br />
Projenin teknik tanımı, tesisin kurulacağı arazinin zemin etütleri, ham ve yardımcı madde<br />
etütleri ve gerekiyorsa laboratuvar tesisleri<br />
Üretim yöntemlerinin olumlu ve olumsuz yönlerinin incelenmesi, seçilen üretim yönteminin<br />
seçilme gerekçelerinin belirlenmesi<br />
Üretimde kullanılacak ham ve yardımcı maddelerle ilgili çalışmalar<br />
93
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Üretilecek ürünlerin, yan ürün ve artıkların çeşitleri, nitelikleri, artıkları de ğerlendirme olanakları,<br />
çevre kirliliğini önleyecek önlemlerin belirlenmesi<br />
Arazi, bina ve inşaat ile ilgili çalışmaların yapılması<br />
Makine ve donatıların seçimi<br />
Tesis ve makinelerin yerleşim planlarının yapılması<br />
Montaj işlerinin nasıl ve kim tarafından yapılacağı ve maliyeti<br />
Teknik yardım ve servisle ilgili hazırlıkların yapılması<br />
Yatırım döneminde işletmenin kuruluşunun aylara göre programlanması<br />
3. Mali (Finansal) Araştırmalar<br />
Girişimciler, iş ve işletmelerinin kuruluş ve etkinliklerini sürdürürken ne kadar fi nansmana<br />
ihtiyaç duyacaklarını belirlemelidir. Bir yatırım projesinin gerçek leştirilmesinde ekonomik ve<br />
teknik araştırmalar tamamlandıktan sonra, sıra fi nansal araştırmalara gelir. Finansal araştırmalar;<br />
yatırıma ilişkin nakit giriş ve çıkışları ışı ğında gerekli fi nansal kaynak gereksinimini,<br />
bunların uygun koşullarda nereden ve nasıl sağlanabileceğini belirlemeye yöneliktir. Bu araştırma;<br />
iş veya yatırım projesi nin ekonomik yönden kârlılık ölçüsünü, işletmenin gelecekteki<br />
potansiyelini sapta maya yönelik etkinliklerin tümünü kapsar. Araştırma bir yandan yatırım maliyeti<br />
hakkında gerçekçi bilgiler aktarırken öte yan dan da ihtiyaç duyulan mali fonla rın hangi<br />
kaynaklardan sağlanabileceği konusunda açıklayıcı bilgiler verir.<br />
Mali araştırmalar ilk planda yatırım giderlerinin saptanmasına yönelik rol oy nar. Bu açıdan<br />
ele alınan gider kalemleri ve hesapları önemlidir. Bu giderlerin başlıcaları;<br />
Tüm etüt ve proje giderleri,<br />
Arsa bedelleri,<br />
İnşaat ve kiralama giderleri,<br />
Makine ve donatı giderleri<br />
Taşıt ve diğer araç giderleri,<br />
Genel giderler,<br />
Varsa patent ve lisans haklarını satın alma giderleri,<br />
Varsa teknik bilgi transferi giderleri,<br />
Kullanılacaksa franchising (françayzing) sistemi giderleri,<br />
Yatırım mallarının yurt dışından getirilebilmesi için yapılacak giderler,<br />
Yabancı kaynaklardan sağlanacak fi nansman giderleri olarak sıralanabilir.<br />
94
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
4. Yasal Araştırmalar<br />
İşletmeler, belirli bir hukuk düzeni içerisinde etkinlik gösterebilir. Bu nedenle her işletme<br />
yasal çerçevede hak ve sorumluluklarını bilmek zorundadır. Bu hak ve sorumluluklar yasal<br />
araştırmalar çerçevesinde belirlenir.<br />
Yeni iş kurarken yapılan araştırmalarda, kurulması düşünülen işletmenin yasal türü, devletin<br />
kurulacak işletmeyi teşvik kapsamına alıp almayacağı ve işletmenin faaliyete geçebilmesi için<br />
alın ması gerekli izinler araştırılır. Ayrıca üye olunacak mesleki kuruluşlar, yapılacak bildirim ler,<br />
düzenlenecek belgeler, tutulacak kayıtlar da saptanır.<br />
5. Örgütsel Araştırmalar<br />
Yapılacak iş veya yatırım projesi bir örgütlenme sonucunda gerçekleştirilebi lir. İşletmenin<br />
kuruluş aşamasında örgütsel<br />
yapısının da belirlenmesi gerekir.<br />
Fab rika veya atölyedeki<br />
fi ziki yerleşim, iş akışı, ofi s<br />
düzenlemeleri gibi çalışmalar<br />
örgütsel araştırmalara göre yapılır.<br />
Örgütsel araştırmalar aşağıda<br />
belirtilen çalışmaları kapsar:<br />
a. İş analizi: Örgütsel yapılanmanın<br />
ilk aşamasını işletmede<br />
yapılacak işlerin ustalık, zorluk, nitelik, çalışma koşulları ve sorumluluk açısından incelenmesi<br />
oluş turur. Örneğin vasıfsız işçilik isteyen işler, uzmanlık ve teknik bilgi isteyen işler<br />
vb. tanımlanarak ayrı ayrı belirlenir. Yapılacak işler belirlendikten sonra bunları yapa cak kişiler<br />
saptanır.<br />
b. İş bölümü ve uzmanlaşma: İşlerin tanımı yapıldıktan sonra aynı tür işlerin sınıfl andırılmasına<br />
geçilmelidir. Daha sonra sınıfl andırılan işler işletmenin gereksi nimine göre bölümlendirilir.<br />
İş bölümüne bağlı olarak uzmanlaşma da kendiliğin den oluşur.<br />
c. Yetki ve sorumluluk dağılımı: Örgütte ast üst ilişkilerini belirlemek yani hiyerarşik bir<br />
düzen oluşturmak örgütlemenin temelidir. Yetki, emir verme ve buy ruğa uyma aracı olarak ilgili<br />
organlara dağıtılması sırasında sorumluluk düzeyi dik kate alınmalıdır. Yetki ve sorumluluğun<br />
orantılı bir şekilde dağıtılmasıyla örgütte kimin kimden emir alacağı ve kimin kime bağlı olarak<br />
çalışacağı saptanmış olur.<br />
ç. İletişim düzeninin kurulması: Emir, rapor ve bilginin dikey ve yatay ileti şim kanallarından<br />
akışını sağlayacak biçimde gerekli düzenlemenin yapılması işlet menin başarısında oldukça<br />
95
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
önemli bir rol oynar. Kişiler arasında anlaşma, iş birliği ve dayanışmayı gerçekleştirecek iletişim<br />
düzeninin oluştu rulması, örgütsel araştır malarla belirlenir.<br />
d. Çalışacak iş görenin belirlenmesi: Daha önce tanımı ve çözümlemesi yapılan işlere<br />
uygun iş gören adayların bulunmaları, bunların arasından en uygunlarının seçilebilmesi yöntemleri;<br />
örgütsel araştırmalar sırasında kararlaştırılır.<br />
e. Örgüt şemasının çıkarılması: Önceki aşamalarda yapılan çalışmalara bağlı olarak işletmenin<br />
organlarını, bölümlerini ve üst-alt ilişkilerini gösteren çizel genin çıkarılmasıyla başlangıçta<br />
yapılan örgütsel araştırmalar gerçekleştirilmiş olur.<br />
c. Ön Proje<br />
Bir işin yatırım projesi hazırlanırken, kesin yatırım kararı alabilmek için giri şimcinin yapacağı<br />
yatırıma yönelik bazı ön bilgileri elde etmesine olanak veren çalışmalardan oluşan bölüme<br />
ön proje denir. Bu çalışmalar, girişimci ve toplum açı s ından son derece yararlı amaçlara hizmet<br />
eder. Çünkü ön proje çalışmalarının yapılması, kesin proje aşa masında yapılacak çalışmalara<br />
oranla daha az zaman alıcı ve daha az masrafl ıdır. Bu durum ekonomik davranma ilkesine<br />
de uygundur. Ön proje araştırmaları so nucunda, yatırımın beklenen kârlılığı sağlaya mayacağı<br />
anlaşılırsa yatırım düşüncesinden çok az gider ve zaman kaybı ile vaz geçmek mümkün olabilmektedir.<br />
3. Fizibilite Raporunun Hazırlanması<br />
Ön proje çalışmaları sonucunda<br />
bir fi zibilite raporu<br />
hazırlanır. Fizibilite rapo ru;<br />
ekonomik, teknik, mali, yasal<br />
ve örgütsel araştırmaların bir<br />
projeyi oluşturacak şekilde bir<br />
araya getirilmesidir. Bu raporun<br />
hazırlanmasıyla ön proje<br />
çalışması ger çekleştirilmiş<br />
olur.<br />
Projenin genel ekonomik<br />
değerlendirmesi, fi zibilite<br />
raporuna dayanan ve projenin<br />
uygulanmasından önceki<br />
aşamayı kapsayan bir süreçtir. Bu bakımdan fi zibilite raporu, değerlendirme yapmak için tüm<br />
bilgileri kapsamalıdır.<br />
4. Raporun Değerlendirilmesi<br />
Girişimci, fi zibilite raporundaki bilgilerin ışığında, başta ticari kârlılık olmak üzere çeşitli<br />
kriterleri göz önünde tutarak yapacağı değerlendirme olumlu sonuç verdiği taktirde yatırım<br />
kararı alır. Bu değerlendirmede proje sahibine sağlanacak net ticari kazançları gösteren kârlılık<br />
96
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
yanında projenin bir bütün olarak millî ekonomideki etkilerini gösteren ulusal kârlılık üzerinde<br />
de durulmalıdır.<br />
5. Yatırım Kararının Alınması<br />
Ön projenin değerlendirilmesi,<br />
projenin fi zibilite raporuna<br />
dayanarak yapılır. Bu nedenle<br />
fi zibilite raporu, değerlendirme<br />
yapmak için gerekli<br />
tüm bilgileri kapsa malıdır. Ön<br />
proje aşamasında, kurulmak<br />
istenen iş veya işletmenin beklenen<br />
kârlılığı ve verimliliği<br />
sağlayacağı anlaşılırsa yatırım<br />
kararı alınarak kesin proje aşamasına<br />
geçilir.<br />
a. Yatırım Projesi (Kesin Proje)<br />
Yatırım kararının verilmesi sonucu kurulması düşünülen iş veya işletmenin kuruluş pro jeleri<br />
hazırlanmaya başlanır. Bu aşamada daha önce yapılan ekonomik, teknik, mali, ya sal araştırmaların<br />
daha geniş ve kapsamlı olarak ele alınması söz konusudur. Kesin proje ortaya çıktığında<br />
iş ve işletmenin alacağı yasal biçim, tek nik nitelikleri, ka pasitesi, üreteceği ürün ve miktarları<br />
vb. konularda kesin planlar yapı lır. Kesin proje aşamasında da önce den ön görülemeyen bazı<br />
gelişmelerin olması durumunda, yatı rım düşüncesinden vaz geçmek mümkündür.<br />
b. Projenin Uygulanması (Deneme Üretimi)<br />
Kesin projede belirlenen tüm çalışmaların bitirilmesi sonucunda girişim, etkinlik yapabilecek<br />
duruma gelmiştir. Bu aşamada fi ilî üretim yapacak girişimciler, kuruluş aşamasından<br />
kay naklanabilecek bazı engelleri ortadan kaldıran ve var olan sistemin aksamadan yürüyüp<br />
yürümediğini kontrol etmelerine<br />
olanak sağlayan deneme üretimini<br />
yapar. Bu deneme çalışmalarının<br />
olumlu sonuçlanması ile artık girişim<br />
kesin etkinliğe başlayabilecek<br />
duruma gelir.<br />
Girişimciler, atılımcı ve yaratıcı<br />
özellikleriyle düşüncelerini<br />
proje planı şek line geti rerek girişimlerini<br />
gerçekleştirirler. Projesini<br />
uygulamak isteyen girişimci,<br />
başlangıç için gerekli olan nakit<br />
para yı sağlamalıdır.<br />
97
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Girişimcinin, küçük boyutlu bir iş için fi nansman sağlayacağı kaynaklar şun lardır:<br />
a. Girişimcinin kendisinin veya ortak ya da ortaklarının getireceği para, mal vb. değerler<br />
b. Bankalardan ya da diğer fi nans kurumlarından edinilecek krediler<br />
c. İş yapacağı piyasadan sağlanacak açık krediler (veresiye işlemler)<br />
ç. Yakın çevreden alınacak borçlar<br />
d. Devlet teşvikleri<br />
Girişimciye kredi sağlayacak bankalar ve diğer fi nans kurumları, onun kişisel girişimi yanında<br />
gerekli gördükleri teminatı veya ipoteği almadıkça kredi vermek istemez. Bankalardan<br />
ve diğer fi nans kurumlarından kredi sağlanamaması duru munda, ekonomik gücü uygun aile<br />
bireylerinden veya ya kın çevre den borç alınabi lir. Ancak işlerin ters gitmesi hâlinde karşılaşılacak<br />
olum suz durum, girişimci tara fından değerlendirilmeli ve borç alma kararı ona göre<br />
ve rilmelidir.<br />
Girişimci, yatırımının tümünü nakit parayla yapmayabilir. Kullanılabile cek ma kine, alet ya<br />
da gayrimenkul varsa bunlar, başlangıç yatırımı olarak konulabilir. İş projesi etkileyici ise kâr<br />
ortaklığı oluşturmak üzere işe nakit para koyabilecek bir ortak buluna bilir. Bunların yanında,<br />
yapılacak yatırım, devletin ekonomik politikası çerçe ve sinde teşvik sağlanacak projeler içerisinde<br />
yer alıyorsa devlet teşviklerinden de yarar lanıla bilir. Ancak yine de yapılan yatırım sonucu<br />
üretilen mal hizmetten kazanç elde edilinceye kadar nakit paraya ihtiyaç olacağı açıktır.<br />
İş kurmada, üretime geçinceye kadar yapılacak harca mala rı karşılayacak baş langıç tutarı,<br />
aşağıda sayılan harcamaları fi nanse etmelidir:<br />
Kırtasiye giderleri<br />
Belediyeye ve diğer ilgili kurumlara<br />
yapılacak zorunlu ödemeler (harçlar,<br />
vergiler vb.)<br />
Gerekli malzeme ve gereçlerle malların<br />
ilk stokları için yapılacak ödemeler<br />
İşe başlamadan ya da ön üretim sırasında<br />
iş yaptırılacak kişilere ödenecek<br />
ücretler<br />
Kiralar (iş yeri, üretimde kullanılacak<br />
makine, donatı ve aletler<br />
için)<br />
Diğer gereçler (iş yeri veya üretim<br />
alanının donatı ve döşenmesinde ge rekli olan gereçler gibi) için yapılan ödemeler İşin özelliğine<br />
göre ayrıntılı olarak hazırlanacak bu liste, girişimciye yol gös tere cektir.<br />
98
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Nakit sıkıntısına düşmemek için kaynakların çok iyi ayarlanması gerekir. Aksi hâlde daha<br />
başlangıçta başarısızlıkla karşılaşılabilir.<br />
Ne kadar paraya ihtiyaç duyulacağına ilişkin bir düşünce edinebilmek için ilk ola rak yukarıdaki<br />
işlemleri kapsayan ayrıntılı bir üretim ve satış planı hazırla nır. Bu plan, hedefl enen satışları,<br />
çalışanların ücretlerini, kredi durumunu vb. kapsama lıdır. Tüm bunlar proje planlamasını<br />
oluşturur.<br />
c. Açılış ve Üretime Geçiş (İşletme)<br />
Açılış ve üretime geçiş aşaması, fi ilen gerçekleşmiş bulunan yatırım proje sinin sonuçlarının<br />
alınmaya başlandığı aşamadır. Gerekiyorsa yapılacak deneme üretimini de başarıyla<br />
tamamlayan girişimci, açılış töreniyle birlikte amaçları doğ rultusunda planlanan etkinliklerine<br />
başlar. Böylece işin ve bu işin yürü tüleceği işlet menin kurulması ile il gili yatırım projesi sona<br />
ermiş olur ve seçimini yapmış olan giri şimci güncel etkinliklerine başlar.<br />
99
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
A. PROJENİN TANITILMASI<br />
FİZİBİLİTE ETÜDÜ ÖRNEĞİ<br />
KAFE İŞLETMESİ<br />
FİZİBİLİTE RAPORU<br />
1. İşletmenin adı : Cafe Kafe<br />
2. İşletmenin türü : Kafeterya<br />
3. Kuruluş yeri : Yaşamkent/ANKARA<br />
4. Proje kapasitesi : 100 m²<br />
5. Sermaye : 20.000,00 TL<br />
6. Genel yatırım tutarı : 18.947,00TL<br />
7. Yatırımın başlama tarihi : 01.01.2010<br />
8. Yatırımın bitiş tarihi : 01.03.2010<br />
B. OPTİMAL KURULUŞ YERİ<br />
Yaşamkent bölgesinde yapılan genel pazar araştırması sonucunda, bölgedeki<br />
kafelerin yetersizliğinin tespit edilmesi ve bölgedeki yeni yerleşim yerlerinden<br />
dolayı doğabilecek talep göz önüne alınarak yatırım kararı alınmıştır.<br />
C. PROJENİN KAPASİTESİ<br />
1. 100 m²‘lik alan kullanılmak üzere 10 masa, 20 koltuk ve minderlerin<br />
alınmasına karar verilmiştir. Bu durumda, 25 kişilik kapasite saptanmıştır.<br />
2. Cafe‛de Uygulanması Düşünülen Hizmet Üniteleri<br />
a) Temel hizmetler<br />
Sıcak ve soğuk içecek servisi<br />
Sıcak ve soğuk yiyecek servisi<br />
b) Yan hizmetler<br />
Müzik yayını<br />
DVD gösterimi<br />
Televizyon yayını<br />
100
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Ç. PROJENİN ZAMANI<br />
Etüd-proje ve belgelendirme çalışmaları devam eden projenin kuruluş kararı<br />
2009 Aralık ayında alınmış olup 2010 Mart ayı içerisinde faaliyete geçirilmesi<br />
düşünülmektedir.<br />
D. KURULUŞ YERİ ÖZELLİKLERİ<br />
İktisadi faktörler: İşletmede kullanılacak malzemelerin Ümitköy ve Çayyolu<br />
bölgesinde temininin kolay, bölgede yaşayanların belli bir gelir seviyesinde<br />
olduğu tespit edilmiştir.<br />
Doğal faktörler: Bölgede yapılan zemin etüdleri sonucunda arazi yapısının<br />
kayalık olduğu saptanmış ve binanın depreme dayanıklılığının tespit edilmesiyle<br />
sağlam raporu alınmıştır.<br />
Sosyal faktörler: Bölgenin yeni bir yaşam merkezi oluşu bu tip bir işletmeye<br />
ihtiyaç duyulduğu düşüncesini oluşturmuştur.<br />
E. İŞLETMENİN YAPISI<br />
Büyüklüğüne göre : Küçük işletme<br />
İş koluna göre : Ticaret işletmesi<br />
Sermaye gahipliğine göre : Özel işletme<br />
Hukuki yapısına göre : Kollektif şirket<br />
Ekonomik yapısına göre : Hizmet i şletmesi<br />
A. EKONOMİK ARAŞTIRMALAR<br />
İŞLETMENİN KURULUŞ ANALİZİ<br />
1. MEVCUT ARZ VE GELİŞME OLASILIKLARI<br />
Bölgedeki talep fazlalığının ileriki dönemlerde işletme tarafından<br />
karşılanabilmesi için ve maksimum kapasiteye ulaşabilmek için şubelendirme<br />
yoluna gidilmesi ve mevcut kapasite içinde ek hizmetler sunulması<br />
yoluna gidilebileceği kararı alınmıştır.<br />
101
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
2. TESİS TALEBİ<br />
SEZON SAATLER<br />
YAZ<br />
YAZ<br />
KIŞ<br />
KIŞ<br />
8.00-17.00<br />
17.00-24.00<br />
8.00-17.00<br />
17.00-24.00<br />
B. ÖRGÜTSEL ARAŞTIRMA<br />
İşletme 3 ortaklı bir kolektif şirket olarak kurulmuştur. Ortaklar tüm birimlerde<br />
eşit görev almaktadır. İşletmede ortaklardan en az birinin bulunması<br />
kararı alınmıştır. Hizmet sunumunda ortaklara yardım amacıyla ücretli bir elemanın<br />
işe alınmasına karar verilmiştir.<br />
C. YASAL ARAŞTIRMA<br />
SAATLERE<br />
GÖRE<br />
KAPASİTE<br />
DOLUŞ ORANI<br />
% 30<br />
% 80<br />
% 75<br />
% 45<br />
1. YASAL MODELİN BELİRLENMESİ<br />
İşletme bir kolektif şirkettir. Bu tür işletmeler gerçek kişiler tarafından<br />
kurulur. Kuruluşları için ortakların aralarında yazılı ve hukuki bir sözleşme<br />
yapması gereklidir. Ortakların sorumluluğu sınırsızdır ve şirket borçlarından<br />
zincirleme sorumludurlar.<br />
2. YASAL İŞLEMLER VE İZİNLER<br />
Yenimahalle sınırları içinde açacağımız kafeteryanın işlemleri ve<br />
açma izninin alınması Yenimahalle Belediyesi ile yapılacaktır. Kurulacak<br />
şirketin ruhsat izni için gerekli belgeler şunlardır:<br />
Başvuru formu (dilekçe)<br />
Vergi levhası fotokopisi<br />
SEZONA GÖRE<br />
KAPASİTE<br />
DOLUŞ ORANI<br />
102<br />
% 55<br />
% 55<br />
% 60<br />
% 60<br />
DOLUŞ ORANI<br />
NEDENLERİ<br />
Okulların kapalı olması,<br />
bölgede oturanların yaz<br />
tatilinde olmaları<br />
Sosyal ihtiyaçları giderme<br />
Öğrenci ve çalışanların<br />
talebinin yüksek olması<br />
Sert hava koşulları, havanın<br />
erken kararması
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Kira kontratı (kullanılacak daire kiralanacak olduğundan)<br />
Kuruluş gazetesi (Ticaret Sicil Gazetesi)<br />
İmza sirküleri ve kaşe<br />
Çevre temizlik vergisi beyanı<br />
İş yerinin kaç m² olduğunun belirtilmesi<br />
Temizlik vergisi makbuzu<br />
Bu belgeler teslim edilip harç ve çevre temizlik vergisi (ÇTV) yatırıldıktan<br />
sonra gerçek ruhsat için;<br />
- İtfaiye raporu,<br />
- Sağlık raporu alınır. Bu iki belgenin bekleme süresi bir (1) aydır.<br />
İtfaiye raporunu alabilmek için sağlanması gerekli koşullar şunlardır:<br />
Kapıların iki tarafl ı açılma durumu (giriş-çıkış şeklinde)<br />
İkinci çıkış kapısı<br />
Havalandırma<br />
Zilli sistem ihbar alarm tesisatı<br />
Katlarda ve bağımsız birimlerde yeterli yangın söndürme tüpü<br />
Duvarların beton ya da tuğla olması<br />
Mutfak ile bulaşık kısmının ayrı olması<br />
Sağlık raporu alabilmek için sağlanması gerekli koşullar şunlardır:<br />
Çalışan personelin sağlık muayene cüzdanı<br />
Havalandırma sistemi<br />
Badana, boya, genel temizlik<br />
Mutfak için yerden tavana kadar döşenmiş kalebodur veya fayans<br />
Bu belgelerin de tamamlanmasıyla ruhsat için onay alınabilir ve ruhsat Belediye<br />
Başkanı‛nın yetki verdiği Başkan Yardımcısı tarafından imzalanır.<br />
3. DİĞER YASAL İŞLEMLER<br />
15 gün öncesinde muhasebe defterlerinin notere tasdik ettirilmesi<br />
103
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Vergi dairesinden açılış onayının alınması<br />
Bir (1) ay içerisinde sigortaya açılış bildiriminin yapılması (Sigorta,<br />
iş koluna göre bir numara verir ve bu numaraya göre prim yatırılır).<br />
Sigortaya işçi bildirimi yapılması<br />
Ödeme kaydedici cihaz alınıp vergisinin ödenmesi<br />
Açılan işletmeyle ilgili olarak belediyeye başvurulması<br />
Esnaf ve zanaatkârlar odasına başvuru yapılması<br />
Vergi dairesinden ve belediyeden alınan vergi levhalarıyla ödeme<br />
kaydedici cihazın levhasının asılması<br />
İşçinin sigortalanması (Brüt asgari ücret: 729,00 TL)<br />
Bilanço ve gelir tablosunun hazırlanması<br />
Ç. FİNANSAL ARAŞTIRMA<br />
1. İŞLETMENİN GİDER TAHMİNLERİ<br />
TOPLAM DEĞİŞMEZ GİDERLER<br />
Dekorasyon : 1.760,00TL<br />
Restorasyon masrafl arı : 706,00TL<br />
Etüd projesi giderleri : 1.028,00TL<br />
Demirbaşlar : 9.785,00TL<br />
Toplam : 13.279,00TL<br />
AÇIKLAMALAR<br />
Restorasyon ve dekorasyon masrafl arı: Badana yapılması<br />
(boya, fırça, badanacı masrafl arı), fayans döşenmesi, genel temizlik<br />
yaptırılması; dekorasyon için masa, sandalye, koltuk, minder ve spot<br />
lambaların alınması, portmanto yaptırılması, masalara konulacak süs<br />
eşyasının alınması, duvarların tablolarla süslenmesi, tuvalete ayna yaptırılması,<br />
tabela yaptırılması vb. başlıca masrafl ardır. Bunların dışında<br />
mutfak masrafl arı (çatal-bıçak-kaşık takımı,tabak-çanak,bardak vb.<br />
gereçlerin alınması) da buraya dahil edilmiştir. Bu masrafl ar toplam<br />
2.466,00 TL tutmaktadır.<br />
104
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Demirbaşlar: Kafede sunulması düşünülen hizmetlere uygun demirbaşlar<br />
alınmıştır. Alınan demirbaşlar şunlardır:<br />
Mini bulaşık makinesi (512,00TL)<br />
Buzdolabı (922,00TL)<br />
Klima (864,00TL)<br />
Narenciye sıkacağı (30,00TL)<br />
Su ısıtıcısı (61,00TL)<br />
Tost makinesi (123,00TL)<br />
Fritöz (105,00TL)<br />
Müzik seti (787,00TL)<br />
Elektrik süpürgesi (141,00TL)<br />
109 ekran televizyon (5.900,00TL)<br />
Telefon (25,00TL)<br />
Yazar kasa (315,00TL)<br />
Bu harcamalar toplam 9.785,00TL‛ye mal olmaktadır.<br />
TOPLAM DEĞİŞİR GİDERLER (Yıllık)<br />
Kira (450x12)+ 500 = 5.900,00TL<br />
[450 = aylık kira, 500=depozito]<br />
Çalışan ücreti 577x12 = 6.924,00TL<br />
Çalışanın sigorta ücreti 152x12 = 1.824,00TL<br />
Elektrik, su, doğalgaz,telefon vb. 350x12 = 4.200,00TL<br />
Hizmet üretim masrafl arı 3.000x12 = 36.000,00TL<br />
Toplam = 54.848,00TL<br />
105
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
2. İŞLETMENİN GELİR TAHMİNLERİ (Toplam Satışlar)<br />
Kapasitenin 25 kişilik olduğunu ve bunun saatte ortalama 2/3‛sinin dolduğunu<br />
düşündüğümüzde bu durum, saatte ortalama 15 kişinin kafeyi ziyaret edeceği<br />
anlamına gelir. 16 saat faaliyet verdiğimizden ortalama 240 kişi kafemizi ziyaret<br />
eder. Yani günde 240 kişiye servis yapılacağı tahmin edilmektedir. Her<br />
müşterinin ortalama 15,00TL harcama yapacağını düşünürsek günlük, aylık ve<br />
yıllık gelirlerimiz aşağıdaki gibi olacaktır:<br />
240 TL x 15,00TL = 3.600,00TL (günlük gelir)<br />
3.600,00 TL x 30 = 108.000,00TL (aylık gelir)<br />
108.000,00 TL x 12 = 1.296.000,00TL (yıllık gelir)<br />
1. FİNANS ARAŞTIRMASI<br />
3 ortak kendi sermayeleri ile işletmeyi kurma kararı almışlardır. Ortak sermaye<br />
25.000,00TL‛dir.<br />
2. PROJENİN YATIRIM TABLOSU<br />
• Etüd proje (ruhsat harcı, sigorta primi, esnaf ve zanaatkârlar odası harcı,<br />
ödeme kaydedici cihaz vergisi vs.) : 1.028,00TL<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
Kira bedeli : (450x12)+500 =5.900,00TL<br />
Tesisat (telefon hattı vb.) : 95,00TL<br />
Dekorasyon ve restorasyon masrafı : 1.760,00TL<br />
Teçhizat (demirbaşlar) : 9.785,00TL<br />
Beklenmedik giderler : 40,00TL<br />
Fiyat artışları : 204,00TL<br />
Aylık toplam değişir giderler : 4.571,00TL<br />
Genel yatırım tutarı : 23.383,00TL<br />
3. GENEL YAPILABİLİRLİK DEĞERLENDİRİLMESİ<br />
Tüm veriler ve çalışmalar dikkate alındığında kafenin faaliyete geçirilebileceği<br />
ve projenin kârlı olduğu söylenebilir. Kısaca bu yatırım hayata<br />
geçirilebilir niteliktedir.<br />
106
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
D. İŞ PLANI<br />
En geniş anlamıyla planlama<br />
, geleceğe yönelik yapılacak<br />
işleri, izlene cek yöntemleri ve<br />
davranış biçimlerini önceden<br />
tasarlayarak saptama işlemidir.<br />
Giri şimci açı sından plan ; işletmesinin<br />
amacına ya da amaçlarına<br />
ulaşabilmesi için ne gibi<br />
işlerin yapıla cağını; bunların<br />
nasıl, ne zaman ve ne şekilde<br />
yapılması gerektiğini gös teren<br />
bir tasarıdır. Başka bir ifade ile<br />
plan , tasarlanan bir eylem biçimidir.<br />
İş planı ise yatırımcı<br />
veya kredi veren kişilere, işin işleyişi hakkında bilgi veren ayrıntılı bir bel gedir.<br />
1. İş Planının Amacı<br />
İş kurma durumundaki girişimciler için iş planı özelliği olan, önemli bir konu dur. Kişilerin,<br />
kazandıkları deneyimler ve uygun ölçüde yaptıkları hatalarla birçok konuyu öğrendikleri<br />
bilinen bir gerçektir. İş kurmadan önce hazırlanacak iş planı sayesinde alınacak önlemler, işi<br />
kaybettirecek kadar büyük hataların yapılmasına engel olur. Çalışmaya başlamadan önce yapılacak<br />
iş planı , iş konusu ile ilgili olarak yapılan tüm araştırmaları içermelidir. Beklenmeyen<br />
sorunlar ve bunların etkileri, ayrıntılı plan yoluyla önlenebilir ve davranışlar buna göre ayarlanabilir.<br />
İş planı üç temel amaç için kullanılır. Bu üç temel amaç iletişim aracı olarak kullanmak,<br />
sermaye sağlamak amacıyla kullanmak ve yapılacak yatırımı cazip hâle getirerek stratejik iş<br />
ortakları bulmak olarak sıralanabilir. Geniş kapsamlı ve tüm detayları da içeren bir iş planının<br />
hazırlanması, kurulacak işletmenin potansiyel kârlılığına da gösterir.<br />
Yönetim aracı olarak iş planı, işletmenin gelişim evrelerine bağlı olarak takip edilecek<br />
yolların belirlenmesi, sonuçların izlenmesi ve gelişmenin değerlendirilmesinde kullanılır. Bu<br />
anlamda iş planı, sürekli olarak yenilenen ve çeşitli aşamalarda kazanılan bilgi ve deneyimlerin<br />
güncel tutulması gereken bir belgedir. Planlama aracı olarak ise iş planı işletmenin her aşamasında<br />
yol göstericidir. Çünkü iş planı aynı zamanda gelişim aşamalarına bağlı olarak ortaya<br />
çıkan engellerin ortadan kaldırılması ve yeni alternatifl erin oluşturulmasında kullanılır.<br />
a. İş Planının Yararları<br />
İyi tasarlanmış bir iş planı, girişimciye aşağıda belirtildiği gibi yardımcı olur:<br />
1. İş kurarken veya yeni bir girişime başlarken girişimciye rehberlik eder: İş planı, çalışmalara<br />
ve etkinliklere başlamadan önce bilinmesi gereken birçok ayrıntının bulun duğu kontrol<br />
listesi olarak kabul edilebilir. İş kurma veya mevcut bir işe yeni bir etkinlik konusu (konut<br />
mobilyası üretirken büro mobilyası da üretmeye başlamak gibi) ekleme aşamasında birçok<br />
107
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
konuyla ilgilenildiğinden bazı hususlar gözden kaçabilir. İş planı, işi kurarken ve ileride ortaya<br />
çıkabilecek tehli keleri ve sorunları belirleyip bu sorunlar için çeşitli çözüm yöntemleri<br />
geliştirilebile cek bir temel sağlar.<br />
2. Girişimcinin kendisinin, yönetici ve iş gören lerinin dikkatini amaca yöneltir: Ne yin,<br />
nasıl, nerede ve ne zaman yapılacağını gösteren iş planı; girişimcinin ken disini ve varsa işletme<br />
yöneticileri ile iş gören lerinin dikkatini, plandaki amaca yöneltir. Böy lece; zamanın, emeğin,<br />
sermayenin ve diğer kaynakların boşa harcanma sını önler, giderleri azaltır ve kaynaklardan<br />
tasarruf yapılmasını sağ lar.<br />
3. Nakit para bulmaya yardımcı olur: Yalnızca düşünce ve kurgu aşamasından başlayarak<br />
bir iş kurmak pahalı bir işlemdir, çok nakit gerektirir. Bu kadar nakde sahip bir girişimci de<br />
sayıca oldukça azdır. Genellikle girişimciler, toplam fi nansın bir kısmına sahiptirler. Bu durumda;<br />
fi nansın geriye kalan kısmı, herhangi bir kaynaktan borçlanılarak sağlanmalıdır. Girişimci,<br />
işlerini yürütebilmek için yakın larından veya kredi veren kuruluşlardan borç alabilir. Bunu<br />
yapmak için onları kendi iş düşüncesinin kârlı olduğuna ikna etmekle kalmamalı, aynı zamanda<br />
yatırımcıya veya faiz karşılığı kredi veren kurumlara yeterli güvenceyi de gösterilebilmelidir.<br />
Girişimci , yalnızca ikna gücüne güvenirse çok şeyi şansa bırakmış olur. İş planı , yatırımcısının<br />
ya da kredi veren kurumların teklifi incele me lerine olanak verir. Böylelikle sadece sözlü tartışmalara<br />
daya nılarak bir karara varılması yerine, daha az telaşlı bir ortamda planın içeriğinin<br />
düşünülmesini sağlar.<br />
4. İşi yürütmek için yönetime rehberlik eder: İş planı , yönetim işleri için de bir rehberdir.<br />
İlk aşamada, gerekli pazar hazırlanırken ve kurulan iş, belirli bir oranda gelişirken zarar edilebilir.<br />
Bu gibi durumlarda iş planı ; yaklaşımın nasıl ola cağını, işi yürütme planını ve yeni bir<br />
iş girişimi için ulaşılması planlanan hedefl eri gösterir. Kısaca iş planı kurulacak işin bir kopyasıdır,<br />
başarıya ulaşılması için<br />
izlenil mesi gereken kendine özgü<br />
doğal bir mantığı vardır.<br />
Bazı girişimciler ile küçük<br />
işletme sahipleri iş planı hazırlanmasına<br />
karşı çıkar ve bunun yapılmasını<br />
gereksiz görürler. Öne sürdükleri<br />
gerekçeler de şunlardır:<br />
• İstekleri yazmakla işler<br />
beklenildiği gibi olmaz.<br />
• Gelecek, doğru olarak<br />
tahmin edilmez.<br />
• Öylesine sık değişiklik<br />
meydana gelmektedir ki ilgilenilmesi<br />
gereken önemli çalışmaların<br />
yanında plan yapmak zaman kaybıdır.<br />
108
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Öne sürülen bu gerekçelere rağmen plansızlık, işletme açısından gelecekte ortaya çıkabilecek<br />
olayları ve olayların yönelimlerini şansa bırakmak anlamına gelir. Bilim insanlarına<br />
göre planlama , ente lektüel bir hizmet olarak görülmektedir. İzlene bilecek yol ve yöntemlerin<br />
bilinçle karşılaştırılması, bilimsel ve deneyimsel tah minlere dayanarak kararsızlık ve belirsizlik<br />
durumlarının en aza indirilmesidir. Böylece girişimin risk alanından uzaklaştırılması gerçekleştirilmiş<br />
olur.<br />
Planlamanın tüm mantığı, girişimciyi, ileriyi düşünmeye zorlamaktır. Çünkü gelecek; yeni<br />
ürünler, yeni rakipler gibi nedenlerle bilinmezlerle doludur. En bek lenmedik zamanlarda da<br />
nakit yetersizliği nedeni ile ödeme güçlükleri yaşanabilir. Planlama, olumsuzluklara neden olacak<br />
bu tür etkenleri önceden saptayıp istenme yen sonuçların önlenmesi için hareket edilmesini<br />
sağlar.<br />
Yeni bir iş kurmada daima risk vardır. Ancak geniş kapsamlı bir iş planı hazır lana rak mevcut<br />
koşullar altında bilinmeyenler en aza indirilir. Değişim ve gelişmeler işletme lehine çevrilebilir.<br />
b. İş Planında Uyulacak Kurallar<br />
Başarıya ulaşıp istenilen sonucu alabilmek için tüm planlarda olduğu gibi iş planı nın hazırlanmasında<br />
da bazı kurallara uyulması gerekir.<br />
•<br />
•<br />
•<br />
İş planında uyulacak kurallar şunlardır:<br />
İyi bir biçimde tanımlanmış amaçlara yönelik olmalıdır.<br />
Basit ve anlaşılır olmalıdır.<br />
Esnek ve dinamik olmalıdır.<br />
• Dengeli olmalıdır. Çeşitli bölümler arasında etkinlikler yönünden denge<br />
sağlamalıdır.<br />
• Elde edilebilir ve akla uygun olmalıdır. İşletmenin güçlü ve zayıf yönle rini göz<br />
önünde bulundurarak hazırlanmalıdır.<br />
• Büyük işletmelerde iş planı, bölümler (üretim, fi nansman, pazarlama, dağı tım gibi)<br />
arasında yeterli iletişim yoluyla eş güdümü sağlamalıdır.<br />
• Yönetme, örgütleme ve denetim işlevini kolaylaştırmalıdır.<br />
2. İş Planının Önemi<br />
Finans, yönetim, pazarlama ve işletmecilik açısından var olan ya da kurulması düşünülen<br />
işin planlanması, iş fi krinin gerçeğe dönüşmesinde oldukça önemlidir. İş planı, kurulması düşünülen<br />
işletmenin faaliyet ve fi nansal detayları ile pazarlama fırsat ve stratejisi, yönetim becerisi<br />
ve yeteneklerini gösteren bir belgedir. Detaylı bir şekilde hazırlanmış bir iş planı, işletme için<br />
gerekli olan fi nansman kaynaklarını, bunların nasıl sağlanacağını ortaya koyar ve kurulması<br />
düşünülen girişimin neden başarılı olacağını gösterir. İş planı, girişimcinin başarılı bir girişim<br />
için kullanacağı ve işletmenin işleyişini tanımlayacak yol gösterici bir rehberdir.<br />
109
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
İş planı, yatırımcılara kurulacak işletmeyi etkileyecek tüm olayları tanıtır. İşletmenin gelir<br />
ve giderleriyle ilişkili çeşitli faaliyetlere ilişkin detaylı bilgilere ihtiyaç duyulması nedeniyle<br />
planın dayandığı varsayımların çok güçlü bir şekilde yapılması gerekir. Örneğin, işletmenin<br />
kuruluş aşamasında piyasadaki yükseliş ve düşüşlerin ekonomideki canlılık ya da durgunluk<br />
dönemlerinin plana dahil edilmiş olması önemlidir.<br />
İş planı n ın; kontrol , eş güdüm , örgütleme ve yürütme gibi diğer yönetim işlevlerinin yerine<br />
getirilmesini kolaylaştıracağı, yanılgıları önleyeceği, riskleri en aza indireceği, kaynakların<br />
rasyonel kullanılmasını sağlayacağı unutulmamalıdır. Bun dan dola yıdır ki gerek yeni iş kuracak<br />
gerekse hâlen işlerini devam ettirmekte olan girişim ciler, girişimlerine uygun iş planları hazırlayarak<br />
çalışmalarını sürdürmelidirler.<br />
a. İş Planı Çeşitleri<br />
Planlar; kapsamları, kullanım biçimleri ve süreleri açısından aşağıda belirtildiği gibi sınıflandırılabilir:<br />
1. Kapsamlarına Göre Planlar<br />
1.1. Genel Planlar<br />
İşletmeyi bir bütün olarak ele alan planlara genel plan denir. Bu planlar, çe şitli süreler için<br />
saptanmış olan hedefl eri ve bunlara ulaşma yolları nı gösterir. Uzun sü reli işletme planları ile<br />
yıllık işletme programları bu nitelikte olan planlardandır.<br />
1.2. İşletme Bölümleriyle İlgili Planlar<br />
İşletmenin bir bölümünü veya belirli işlerini kapsayan planlardır. İşletmenin üre tim, pazarlama,<br />
dağıtım, iş gücü, fi nansman vb. bölümleri için yapılan planlar bu tür dendir. Sözü edilen<br />
bölümlere ilişkin olarak satın alma, üretim, satış vb. etkinlik ler için ayrı ayrı hazırlanan planlar<br />
da bu türe girer. Örneğin; bir üretim planında, üretimin prog ramlanması, sipariş , teslimat ve<br />
ham maddelerin denenmesi, belirli ça lışmalar için perso nel bulun ması ile imal edilip satışa<br />
sunulacak ürünün en son du rumu yer alır. Bu türe giren plan lar, işletmeyi bir bütün olarak ele<br />
alan planın içinde yer alır ve dolayısıyla onun bir par çasını oluşturur.<br />
2. Kullanım Biçimlerine Göre Planlar<br />
2.1. Tek Kullanımlı Planlar<br />
Bir kez yapılması gereken işlere ilişkin olarak hazırlanan planlardır. Tek kul lanımlı planlar;<br />
programlar, bütçeler, projeler, ayrıntılı planlar olarak bölümlere ayrıla bilir. Bu planların<br />
konusunu oluşturan işlerin başlangıç ve bitiş noktaları belli dir ve bu işler süreklilik gösteren<br />
işletme çalışmalarında zaman zaman ortaya çıkar.<br />
2.2. Sürekli Planlar<br />
Süreklilik gösteren işletme çalışmaları ile ilgili ola rak bu çalışmaların belirli dönemlere<br />
ayrılması suretiyle düzenlenir . Uzun süreli işletme planları ve yıllık prog ramlar, sürekli planlar<br />
arasındadır. Bunlar çoğu zaman her dönem sonunda gözden geçiri lip bir yıl yeniden uzatılarak<br />
sürekliliğe kavuşturulmuş olur.<br />
110
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
3. Sürelerine Göre Planlar<br />
3.1. Kısa Vadeli Planlar<br />
Kısa süreli planlar genellikle bir dönemlik planlardır. Uygulamada bu dönem, çoğu kez bir<br />
yıl olarak öngörülür. Yıllık programlar bu tür planlar için verilebilecek en iyi örnektir. Kısa süreli<br />
öngörüde bulunmak kolay olduğundan, bu planlar ile ger çekleşebilir sonuçlara ulaşılması,<br />
orta ve uzun vadeli planlara göre daha yüksektir.<br />
3.2. Orta Vadeli Planlar<br />
Birkaç yıllık süreyi kapsayabilen türdeki planlardır. Bu süre ge nellikle beş yıla kadar olmaktadır.<br />
Bu planlar uzun vadeli planların uygulama aracı niteliğinde olabilir. Örneğin birkaç<br />
yıllık süreyi kapsayan yatırımlar, gelir ve giderler vb. için düzenlenen planlar bu ni telikte olan<br />
plan lardır.<br />
3.3. Uzun Vadeli Planlar<br />
Uzun vadeli planlarda vade, genellikle beş yıldan başlamakta ve etken lere göre art mak tadır.<br />
Bu etkenler, işletme ve iş kolu ya da ekonomik ve teknik çevre ile ilgili olabilir. Kesinlik taşımayacak<br />
olan uzun vadeli planlarda , uzun süreye dayanan hedefl er ve ana politikalar belirlenir.<br />
Hedefl ere ulaşmak için izlenecek genel ilkeler saptanır. Bu planlarda sadece bir bölüm de ğil,<br />
işletme bir bütün olarak ele alınır. Uzun süreli işletme planlarının ortaya koymuş olduğu hedefl<br />
ere uygun olarak işletme çalış malarının sürdürülmesi, yani uygulanması kı sa ve orta süreli<br />
planlar la gerçekleştirilir.<br />
Günümüzde, küçük ve orta büyüklükteki girişimlerin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılmasında,<br />
kamu yararına çalışan bazı resmî ve özel kuruluşlar, çeşitli konu larda girişimcilere yardımcı<br />
olmaktadır. Özellikle girişimcilik etkinli ğine yeni başlayacak girişimciler, gerektiğinde<br />
KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı)<br />
gibi kuruluşlardan iş planı, kurulması düşünülen işle ilgili alınabile cek teşvikler vb. hususlarda<br />
yardım almalıdır.<br />
3. İş Planının Hazırlanması<br />
Özellikle yeni bir iş kurarken gerçekçi bir iş planı nın geliştirilmesi, oldukça zah metli bir<br />
uğraştır. Çünkü bilgilerin toplanması, incelenmesi ve yorumlan ması, hem zaman alıcı hem de<br />
zordur.<br />
İş planı hazırlanırken planlaması yapılacak işin ana başlıkları belirlenmelidir. Veri ler toplanıp<br />
incelendikçe üretim, pazar araştırması , maliyet , mali tasarılar gibi uygun başlıklar altında<br />
toplanarak ayrı ayrı dosyalanabilir. Dosyalar da ilişkilerine göre değişik klasörler altında toplanabilir.<br />
İş planı hazırlanırken işle ilgili temel noktalar ile ele alınan araştırmadan hızlı bir şekilde<br />
doğru sonuçlar çıkarılması hususları üzerinde durulur. Pek çok etkileyici sözcüklerle dolu<br />
raporlar hoş gözükebilir; ancak esas ve önemli olan planın içeriği dir. Plan, hareket hâlindeki<br />
bir hedefe nişan alır gibi amaca yönelik ve isabetli olma lıdır. Aksi hâlde gereksiz yere za man<br />
harcanmış olur.<br />
111
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
a. İş Planının Yapısı<br />
Bir iş planı nda yer alan bilgiler uzun ve ayrıntılıdır. Plan bir bakıma, verilerin ve bu verilerden<br />
çıkarılan sonuçların bir belgeye tümüyle aktarılmasıdır.<br />
İş planı altı ana bölüme ayrılır:<br />
1. İşin tanımı<br />
2. İşin uygulama süreci<br />
3. Pazarlama planı<br />
4. Organizasyon<br />
5. Finansman planı (mali plan )<br />
6. Faaliyete geçilmesi<br />
1. İşin Tanımı<br />
Planın konusu olan iş hakkında bilgi verir. İşin özelliğini, üretilecek mamulü, satı lacak<br />
ürünü veya sunulacak hizmeti açıklar. İşin tanımı, ürün veya hizmetin sağ lanmasıyla bağlantılı<br />
olarak işletmenin ne gibi rekabet avantajlarına sahip olduğuna ve zayıf yönlerine ilişkin bir<br />
taslak ortaya çıkarır.<br />
2. İşin Uygulama Süreci<br />
İşin uygulama süreci planda detaylı olarak yer alır. İşin başlama süresi, belli bir tarihler arasında<br />
yapılması düşünülüyorsa bitim tarihi ve bu süreler içerisinde hedefl enenler detaylarıyla<br />
belirtilir<br />
3. Pazarlama Planı<br />
Pazarlama planı, yeni bir mamulün tanıtılmasında ya da pazardaki etkinlikle rin sürdürülmesinde<br />
belirlenen hedefe ulaşmak için hazırlanacak stratejilerin, girişi lecek eylemlerin, harekete<br />
geçirilecek araçların belirlendiği plandır. Pazarlama planı, bir satış planı nı da içerir. Bu<br />
planın ticari hedefi n gerçekleşmesindeki rolü; öngörü len sayıda ürünün, öngörülen zaman ve<br />
şekillere uygun olarak piyasaya sü rülmesini temin edecek tüm önlemlerin önceden belirlenmesini<br />
sağlamasıdır.<br />
Hazırlanan plan, ürünün nasıl pazarlanacağı hakkında bilgi verir. Pazarın toplam kapasitesi<br />
hesaplanır ve işin pazardan ne kadar pay elde etmeyi umduğu; bu pazar bölümü ndeki tüketicilerin<br />
beğenileri ve satın alma alışkanlıkları üzerinde tah minler yapı lır. Hedef pazar ile bu<br />
pazardaki eğilimler belirlenir ve alıcıların kim ler olduğu tanımla nır. Rakipler incelenir, güçleri<br />
ve zayıf yönleri tartışılır. Rekabetin nasıl yapılacağı belir lenir. İşletmenin var olan pazar payları<br />
ise yapılacak çalışmalarla saptanır. Ürüne, fi yata, yere ve satış artırmaya bağlı olarak iş için<br />
uygulanacak pazarlama stratejisi ayrıntılı bir şekilde ortaya konulur.<br />
112
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
4. Organizasyon Planı<br />
Organizasyon planında, işin yapısı tartışılır. İş yerinin durumu, idari personelinin nitelikleri<br />
ve deneyimleri, varsa işçi ve makinelerin en yüksek verimle nasıl çalıştırı la cağı incelenir.<br />
Personel gereksinimleri, özellikleri ve sayıları ücret düzeylerine bağlı ola rak tartışılır. Arşivin<br />
ve belgelerin nasıl korunacağı ve bunların sorumluları be lirlenir. İlgili yerlerden alınacak izin,<br />
yapılacak işlemler ayrıntılı olarak belirlenir ve kontrolü yapılır. Yönetimle ilgili tüm hususlar<br />
bu planda gösterilir.<br />
5. Finansman Planı (Mali Plan )<br />
Mali plan, yapılacak işin nasıl fi nanse edileceği, işe yapılan yatırımlardan na sıl yararlanılacağı,<br />
ne tür malların satın alınacağı ve bu işle ilişkili tahminî ticareti ve har camaları gösterir.<br />
Girişimcinin, tasarılarının uygun ve ulaşılabilir olduğu konu sunda doyuma ulaşması gerektiğinden,<br />
iş planı nın en önemli ve en zor olan bölümü dür. Çünkü her yatırımcı, kredi veren kişi,<br />
banka veya fi nansman kurumları, bu bö lüme özel bir önem verir. Karar, bu bölümdeki bilginin<br />
rasyonelliğine ve geçerlili ğine göre verilir. Tasa rılar, pazar araştırması s ırasında elde edilen<br />
bilgilere dayan dırılır. Plan, en az birinci yıl için beklenen satış miktarlarına göre geliştirilir.<br />
Daha sonraki yıllarda bu tasarılar, değer biçme işlemi tamamlanıp rekabet fi yatları oluş maya<br />
başlayınca tahminî satış geliri hâline dönüştürülür.<br />
Finansman planında yer alacak önemli maddeler şunlardır:<br />
• Gerekli araç ve gereçlerin her birinin toplam maliyeti<br />
• İşin bir yıllık para akışı (nakit bütçesi)<br />
• Aynı yılın tahminî bilançosu ve gelir (kâr ve zarar) tablosu<br />
• Öngörülen talep ve tasarlanan fi yat politikasının analizi<br />
6. Faaliyete Geçilmesi<br />
Yapılan iş planı, işletme açısından olumlu<br />
sonuçlar verecekse faaliyete geçilmelidir.<br />
Sonuç bölümü olarak da adlandırılabilecek<br />
bu bölümde isteğe bağlıdır. Bu bölümde ana<br />
nokta ları kapsa yan bir özetleme yapılır ve işin<br />
yapılmasının uygun olup olmadığı, uygunsa<br />
hangi tarihte faaliyete geçileceği belirtilir. Bu<br />
hükmün verilmesinde kullanılan temel elemanlar;<br />
pazarlama, örgütleme ve fi nansman planları<br />
olur. Örgüt yapısı büyük olan işletmelerde iş<br />
planı nın hazırlan ması, danışmanlık şirketle rine<br />
veya araştırma kurumlarına verilebilir.<br />
Büyük işletmelerde ve örgütlerde planları yürütmek için politika, işlem ve yön temlerinin<br />
olması gereklidir. İşletme politikası , girişimcinin ve yöneticisinin yö nünü belir lemesi ve hedefe<br />
ulaşmasında karar vermesini sağlar. Onlara birtakım yet kiler verir, sorumluluk yükler, risklere<br />
katlanmalarını sağlar.<br />
113
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
ÖRNEK İŞ PLANI<br />
A. İŞ PLANI TASLAĞI<br />
İş planında yer alması gereken hususlar şunlardır:<br />
•<br />
•<br />
a. İşin Tanımı<br />
İşin adı, sahip ya da sahiplerinin adı yazılır.<br />
İş adresi ve telefon numarası yazılır.<br />
• İş planının<br />
tarihi belirtilir.<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
Gereken fi nans tutarı belirtilir.<br />
Finansın amacı açıklanır.<br />
Beklenen kâr tutarı belirtilir.<br />
İş ve satılacak ürün (mal veya hizmet) tanımlanır.<br />
Girişimcinin, planlanan projeyi idare etmeye uygun kişi olduğunu gösteren deneyimleri<br />
ve özellikleri belirtilir.<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
İşin potansiyeli ve nasıl başarılı olunacağı belirlenir.<br />
b. İşin Uygulama Süreci<br />
İşe ne zaman başlanacağı belirtilir.<br />
Nasıl bir çalışma yolu izleneceği açıklanır.<br />
İşin bitiş süresi belirtilir.<br />
c. Pazarlama Planı<br />
İşin alıcılarının kimler olduğu ve onları elde edip sürekli alıcılar durumuna ge tirmenin<br />
nasıl planlandığı açıklanır.<br />
• Rakiplerin kimler olduğu, o tarihteki ticari durumları ve onlarla nasıl rekabet etmenin<br />
umulduğu (rekabet avantajları) tanımlanır.<br />
•<br />
Ürün ya da hizmetlerin tüketiciler arasında tutunması için ne tasarlandığı, na sıl satılaca-<br />
ğı ve tekrar satışı ile kaynaklar için ham madde/mal alım şekilleri belirlenir.<br />
•<br />
İş yerinin büyüklüğü, yeri, planı, trafi k durumu ve gerekli ticaret araçları tanım la nır.<br />
114
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
•<br />
ç. Örgütleme Planı<br />
Yönetim kurulunun özellikleri ve deneyimleri tanımlanır, ödenecek maaşları belirtilir.<br />
• Personele, ne kadar ücret ödeneceği, yetiştirme programında neler yapılması ge rektiği<br />
ve nasıl denetlenecekleri anlatılır.<br />
•<br />
Kayıt ve muhasebe sistemi ve bundan kimin sorumlu olduğu saptanır.<br />
• Ticaret yapmak ve iş yönetmek için ilgili makamlardan alınması gereken belge ve izinler<br />
açıklanır.<br />
•<br />
d. Mali Plan<br />
Gerekli araçlar ve bunların liste fi yatları belirtilir.<br />
• İlk bir yıllık işlemler için nakit (para) akışı gösterilir (Gerekiyorsa enfl asyon için ayarlama<br />
yapılması unutulmamalıdır.).<br />
•<br />
Aynı dönem için tasarlanan kâr ve zarar hesapları ile bilanço gösterilir.<br />
• Maliyeti karşılamak için gerekli satış düzeyini gösteren kâr ve zarar analizi ya pılır.<br />
e. Faaliyete Geçilmesi<br />
İşin yapılmasının uygun olup olmadığına ilişkin; pazarlama planı , organizasyon planı ve<br />
mali plan temel alınarak ana noktaları kapsayan özetleme yapılır, faaliyete geçilip geçilmeyeceği<br />
konusunda bir yar gıya varılır.<br />
115
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
B. ÖRNEK İŞ PLANI<br />
Aşağıdaki örnek, Ankara’da ortak iş yapmayı planlayan Murat Bey ile benim iş planımdır.<br />
Nakit para akışları ve hesap tasarıları, işteki birinci yıl için hesap lan mıştır. Örnekte birinci yılın<br />
sonuna kadar az da olsa kâr elde edildiği göste rilmiştir. Ancak her işte, burada olduğu gibi az da<br />
olsa kâr sağlanması mümkün olmayabilir. Bu durum, ticaretin kâr elde edilebilecek bir düzeye<br />
gelmesinin biraz zaman alacağını gösterir ki bu da iş yaşamında son derece nor mal karşılanır.<br />
Çünkü birinci yılda yatırım yapılmaktadır.<br />
Ad ve TANITIM Soyadı<br />
Adres<br />
Telefon<br />
Doğum Tarihi<br />
Medeni Hâli<br />
Öğrenim Durumu<br />
İş Deneyimi<br />
İŞ TANIMI<br />
Bay Murat...<br />
1. ORTAK 2. ORTAK<br />
Ankara<br />
(0312) - 438 22 92<br />
1979<br />
Bekâr<br />
Ticaret Meslek Lisesi<br />
Muhasebe Bölümü<br />
Mezunu<br />
Muhasebe bürolarında<br />
2, özel bir şirkette 3 yıl<br />
çalıştı.<br />
116<br />
Bay Sezer ...<br />
Ankara<br />
(0312) - 352 94 27<br />
1978<br />
Evli<br />
Endüstri Meslek Lisesi<br />
Elektronik Bölümü<br />
Mezunu<br />
Bilgisayar fi rmasında<br />
3 yıl çalıştı.<br />
Birimiz ticaret, diğerimiz endüstri meslek lisesinden mezun olan iki arkadaşız. Eğitim ve<br />
deneyim lerimizden yararlanarak ortaklaşa (adi şirket şeklinde) konusu bilgi sayar montaj (toplama<br />
bilgi sayar üretimi) ve satışı olan kendi işimizi yapmak istiyoruz. İşimizi, İzmir Caddesi<br />
Nu.:16 Kızılay/Ankara adresinde kurmayı planlıyoruz. Murat Bey işletmemizin pazarlama ve<br />
müşteri ilişkilerini, ben ise bilgisa yar montajı, bakım onarım ve diğer teknik işleri yürüteceğim.<br />
Ayrıca işletmemizde DVD-ROM, CD-ROM gibi manyetik ortamlara kayıt (yazma) ile tez vb.<br />
yazımlar yapılacaktır. Za man içinde işimizi geliştirerek personel çalıştırmayı ve yazılım konu-
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
sunda da çalışmayı düşünüyoruz. Bunun yanında, tanınmış bir bilgisayar fi rmasının bayiliğini<br />
de almayı he defl iyoruz.<br />
PAZAR TANITIMI<br />
Bilgisayar gereksinimi ve satışları hızla artmaktadır. Markalı bilgisayar fi yat ları tüketiciler<br />
tarafından yüksek bulunduğundan, markasız olan toplama bilgisayar lara talep daha yoğundur.<br />
İnternet servis sağlayıcı hizmetlere olan talep de gün geç tikçe çoğal maktadır. Ayrıca, fi lm, eğitim<br />
vb. konularla ilgili olarak CD, DVD, fl ash disk satışları ve yazdırma işleri sürekli artmaktadır.<br />
İmkânlarımız gelişinceye ka dar bil gisayarda tez vb. yazım işlerini de geçici olarak yapmamız<br />
mümkündür. Pazar geniş ve uzun sürelidir.<br />
PAZAR STRATEJİSİ<br />
Bilgisayar fi rması kurmak için sadece teknik bilgi yeterli değildir. Rakip çok olduğu için<br />
alıcıların tercihini yönlendirecek girişimcilik bilgisi gerekir.<br />
Öncelikle tanıtım işine yönelmek gerekmektedir. Buna önce okul ve aile çev remizi bilgilendirerek<br />
başlayacağız. Hazırlanacak duyuruları hem çevremize ait kişilerin iş yerlerinde hem<br />
de lise ve fakülte önlerinde dağıtacağız.<br />
İkimizin de maddi durumu yeterli olmadığı için gereksinimlerimizi kı s ıtlı düzeyde karşılayacak<br />
ve zaman içerisinde olanaklarımızı geliştireceğiz.<br />
ÇALIŞMA VE ORGANİZASYON<br />
İş yerimizin alanı 20 m2 olup standart gereksinimleri karşılayacak şekil de dir. İş yerinin<br />
döşenmesinde ve iş üretimi nde kullanılacak gereçler ucuz satış yapan mağa zalar dan sağlanacaktır.<br />
Mali planımıza göre iş için gerekli para 10.000,00 TL’dir. Bu tutar; büro mo bilyası ve diğer<br />
döşeme eşyaları, montaj aletleri, ölçüm cihazları gibi gerek sinimler için yeterli sermayedir .<br />
Borçlanma maliyeti yüksek olduğu için gerekli parayı kendi öz kaynaklarımızdan karşılayacağız.<br />
Ancak çok zor durumda kaldığımız zaman ya kın çevremizden borçlanma yoluna başvuracağız.<br />
Sermayemiz yetersiz olduğundan satım işleri için gerekli malzemeyi ancak si pa rişi aldıktan<br />
sonra karşılayacağız. Siparişleri kaporayla birlikte alacağız. Daha sonra bil gisa yar parçalarından<br />
(kasa, disk, ana kart gibi) oluşan gereçleri sağlayarak bilgisa yar montajını (toplama<br />
bilgisayarı) yapıp sipariş sahibi alıcıya teslim edece ğiz. Bu nun dışında, iş yerimizde üzerinde<br />
fi lm, eğitim vb. konularla ilgili programlar bulunan CD, DVD’ler ile bunların yazılmamış olanlarından<br />
da bulunduracağız.<br />
Çalışmalarımızı şu şekilde yapmayı planlıyoruz:<br />
Murat Bey, fi rmamızın resmî kurumlardaki işlemleri ile işletme dışında yapıl ması gereken<br />
işleri takip edecek ve teknik bilgi gerektirmeyen malların teslimini yapa caktır. Diğer zamanlarda<br />
da bana yardım edecektir. Bunu yaparken teknik işleri de zamanla öğrenmeye çalışacaktır.<br />
Ben ise iş yerinden ayrılmayarak teknik bilgi gerektiren işleri yürüteceğim. Bununla birlikte<br />
gerektiğinde tamir, montaj, bakım gibi servis hizmetlerini yapmak için müşterilerin konut ve iş<br />
yerlerine gideceğim.<br />
117
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
2009 YILI TAHMİNÎ MALİ PLAN<br />
10.000,00 TL aşağıdaki gibi kullanılacaktır:<br />
Demirbaş alımı 2.700,00 TL<br />
Çalışma sermayesi 7.300,00 TL<br />
TOPLAM 10.000,00 TL<br />
Ayrıca 2009 yılı sonunda işletmede 2.700,00 TL’lik mal kalacağı öngörülmektedir.<br />
BİLGİSAYAR İŞLETMESİ TEMEL ARAÇ VE GEREÇLER LİSTESİ<br />
SIRA NU. ARAÇLAR MİKTAR (ADET) MALİYET<br />
1 Masa 1 120,00 TL<br />
2 Koltuk 1 40,00 TL<br />
3 Misafi r koltuğu 4 120,00 TL<br />
4 Sehpa 1 20,00 TL<br />
5 Sandalye 3 30,00 TL<br />
6 Dolap 1 70,00 TL<br />
7 Çelik raf 1 40,00 TL<br />
8 Masa gereçleri 1 30,00 TL<br />
9 Telefon ve belgegeçer 1 200.00 TL<br />
10 Bilgisayar 1 1,200,00 TL<br />
11 Yazıcı 1 420,00 TL<br />
12 Tarayıcı 1 100,00 TL<br />
13 Tamir montaj tezgâhı 1 100,00 TL<br />
14 Ölçüm cihazı 1 80,00 TL<br />
15 Tamir çantası 1 6,00 TL<br />
16 Alet kutusu 1 4,00 TL<br />
17 Tamir montaj alet bakım 2 120,00 TL<br />
TOPLAM 2,700,00 TL<br />
118
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
31.12.2009 TARİHLİ TAHMİNÎ PARA AKIŞ TABLOSU (YILLIK)<br />
NAKİT GİRİŞLERİ (GİRDİLER)<br />
• Mal satışları<br />
23.500,00 TL<br />
• Hizmet satışları<br />
1.800,00 TL<br />
• Sermaye<br />
10.000,00 TL<br />
TOPLAM NAKİT GİRİŞLERİ 35.300,00 TL<br />
NAKİT ÇIKIŞLARI (ÖDEMELER)<br />
• Demirbaş alımları<br />
2.700,00 TL<br />
• Mal alışları<br />
19.500,00 TL<br />
• Hizmet alışları<br />
500,00 TL<br />
• Kira gideri<br />
1.800,00 TL<br />
• Aydınlatma ve ısıtma giderleri<br />
240,00 TL<br />
• Taşıma giderleri<br />
200,00 TL<br />
• Haberleşme giderleri<br />
360,00 TL<br />
• Açılış giderleri<br />
140,00 TL<br />
• Sabit giderler<br />
250,00 TL<br />
• Diğer ödemeler<br />
210,00 TL<br />
TOPLAM NAKİT ÇIKIŞLARI 25.900,00 TL<br />
FARK 9.400,00 TL<br />
31.12.2009 TARİHLİ TAHMİNÎ GELİR TABLOSU (YILLIK)<br />
HARCAMALAR GELİRLER<br />
Mal alışları 19.500,00 Mal satışları 23.500,00<br />
Hizmet alışları 500,00 Hizmet satışları 1.800,00<br />
Kira<br />
Dönem<br />
1.800,00<br />
mevcudu<br />
sonu mal<br />
2.700,00<br />
Aydınlatma ve ısıtma 240,00<br />
Taşıma 200,00<br />
Haberleşme 360,00<br />
Açılış 140,00<br />
Sabit giderler 250,00<br />
Diğer 210,00<br />
TOPLAM 23.200,00<br />
AMORTİSMAN 540,00<br />
TOPLAM 23.740,00<br />
DÖNEM NET KÂRI 4.260,00<br />
GENEL TOPLAM 28.000,00 GENEL TOPLAM 28.000,00<br />
119
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
AKTİF 12.100,00<br />
DÖNEN VARLIKLAR<br />
Kasa 9.400,00<br />
Ticari Mallar 2.700,00<br />
DURAN VARLIKLAR 2.160,00<br />
Demirbaşlar 2.700,00<br />
Amortismanlar (-) (540,00)<br />
PASİF<br />
FAALİYETE GEÇİLMESİ<br />
31.12.2009 TARİHLİ TAHMİNÎ BİLANÇO<br />
AKTİF TOPLAMI 14.260,00<br />
ÖZ KAYNAKLAR 14.260,00<br />
Sermaye 10.000,00<br />
Dönem Net Kârı 4.260,00<br />
PASİF TOPLAMI 14.260,00<br />
Kuracağımız iş, ilk yılın sonuna kadar ikimizin birden geçimini sağlayacak kârı getirmeyecektir.<br />
Ancak yapılacak yatırım, çalışmalar ve edinilecek çevre, işin kapasite sini ve gelişmesini<br />
artırarak sonraki yıllarda tatmin edici düzeyde kâr sağla yacaktır. Bu hususu dikkate alarak işin<br />
yapılmasının uygun olacağına karar vermiş bulunuyoruz.<br />
120
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
III. ünİte<br />
değerlendİrme testİ<br />
1. Girişimcilerin başarılı olabileceklerine inandıkları, yetenekleri, bilgi ve beceri<br />
düzeylerine uygun sahip oldukları ve uygulamaya koymaya karar verdikleri fi kirlere<br />
verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?<br />
A. İş fi kri<br />
B. Plan<br />
C. Program<br />
D. Düşünce<br />
E. Hamle<br />
2. Aşağıdakilerden hangisi, iş fi kri bulmak için yapılması gerekenlerden değildir?<br />
A. Kişisel becerileri kullanmak<br />
B. Açık fi kirli olmak<br />
C. Beyin fırtınası yaparak fi kirleri sentezlemek<br />
D. Araştırma yapmak<br />
E. Fikirleri kimseye açmamak<br />
3. Belirli sermaye ile bir yatırımda bulunmak ya da pazarlama işine giriş mek<br />
vb. etkinlikler için yapılacak giderler ve elde edilecek sonuçların ayrıntılı biçimde<br />
öngörülmesine ilişkin özel planlama türüne verilen ad, aşağıdakilerden hangisidir?<br />
A. Proje<br />
B. Plan<br />
C. Fizibilite<br />
D. İş fi kri<br />
E. İş planı<br />
121
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
4. Bir yatırımı ger çekleştirmek için neler yapılması gerektiğini tasarlamaya verilen<br />
ad, aşağıdakilerden hangisidir?<br />
A. Planlama<br />
B. Proje planlama<br />
C. Etüt<br />
D. Program<br />
E. Fikir<br />
5. Bir projenin ekonomik potansiyelini ve pratik olarak uygulanabilirliğini belirlemek<br />
amacıyla teknik, fi nansal ve ekonomik verilerinin araştırılması yöntem ve<br />
tekniğine verilen ad, aşağıdakilerden hangisidir?<br />
A. İş planı<br />
B. Proje<br />
C. İş fi kri<br />
D. Fizibilite etüdü<br />
E. Uygulama<br />
6. Aşağıdakilerden hangisi, fi zibilite etüdü aşamalarından değildir?<br />
A. İş kurma düşüncesi<br />
B. Ön araştırma<br />
C. Ön proje<br />
D. Yatırım projesi<br />
E. Danışma<br />
7. Aşağıdakilerden hangisi, işletme kuruluş yerinin seçiminde etkili olan başlıca<br />
etmenlerden değildir?<br />
A. Pazar alanı<br />
B. Ham madde<br />
C. İş gücü<br />
D. Kişisel fi kir<br />
E. İklim koşulları<br />
122
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
8. Aşağıdakilerden hangisi, iş planının ana bölümlerinden değildir?<br />
A. Üretim planı<br />
B. Pazarlama planı<br />
C. Örgütleme planı<br />
D. Finansman planı (mali plan )<br />
E. Yıllık plan<br />
9. Aşağıdakilerden hangisi, iş planında uyulacak kurallardan değildir?<br />
A. İyi bir biçimde tanımlanmış amaçlara yönelik olmalıdır.<br />
B. Başkalarını kıskandıracak özellikleri olmamalıdır.<br />
C. Basit ve anlaşılır olmalıdır.<br />
D. Esnek ve dinamik olmalıdır.<br />
E. Dengeli olmalıdır.<br />
10. Yeni bir mamulün tanıtılmasında ya da pazardaki etkinlikle rin sürdürülmesinde<br />
belirlenen hedefe ulaşmak için hazırlanacak stratejilerin, girişi lecek eylemlerin,<br />
harekete geçirilecek araçların belirlendiği plana verilen ad, aşağıdakilerden<br />
hangisidir?<br />
A. Pazarlama planı<br />
B. İş planı<br />
C. Faaliyet planı<br />
D. Plan<br />
E. Koordinasyon planı<br />
123
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
KİŞİSEL DEĞERLENDİRME FORMU<br />
Bu form ünite sonlarında kendinizi değerlendirmeniz için hazırlanmıştır. Doğru bir değerlendirme<br />
yapabilmeniz için aşağıda verilen seçeneklere doğru cevap vermeniz gerekmektedir.<br />
Ünitedeki konuların tamamını anladıysanız “Evet”, bir kısmını anladıysanız “Bazen”, değilse<br />
“Hayır” seçeneğini işaretleyiniz. “Bazen” ya da “Hayır” seçeneklerinizin olduğu üniteleri tekrar<br />
gözden geçiriniz.<br />
KİŞİSEL DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLER<br />
Hazırlık çalışmaları yardımıyla derse hazırlandım.<br />
Ünitede verilen temel kavramları öğrendim.<br />
Etkinlikleri uyguladım.<br />
Etkinliklerinden yeterince yararlandım.<br />
Öğretmenime anlamadığım konularda sorular sordum.<br />
Gerektiğinde arkadaşlarımla grup çalışması yaptım.<br />
Arkadaşlarımın konuyla ilgili fi kirlerinden yararlandım.<br />
Konuları yeterince kavradım.<br />
Testlerin tamamına doğru cevap verdim.<br />
Sınavlarda başarılı olabilirim.<br />
124<br />
Evet Bazen Hayır
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
IV.<br />
ÜNİTE<br />
İŞLETMELERİN RİN İ FONKSİYONLARI<br />
FONKS<br />
VE<br />
İŞLETMELERİN TÜRLERİ<br />
125
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
HAZIRLANALIM<br />
1. İşletme çeşitleri ve fonksiyonlarını araştırarak bilgilerinizi arkadaşlarınızla<br />
paylaşınız.<br />
2. Çevrenizde bulunan işletmelerin sahiplerine, işletmelerinin çeşidini<br />
sorarak neden o türden bir işletmeyi kurmayı tercih ettiğini<br />
öğreniniz.<br />
3. Sizce kâr amacı gütmeden kimler girişimde bulunabilir? Arkadaşlarınızla<br />
tartışınız.<br />
4. İşletmeler sadece mal üretmek için mi kurulur? Düşününüz.<br />
A. İŞLETME KAVRAMI VE İŞLETMELERİN AMAÇLARI<br />
1. İşletme Kavramı<br />
İnsanlar yaşamlarının büyük bir bölümünü<br />
ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla<br />
çeşitli çabalarla geçirirler. Çünkü insan<br />
gereksinimleri sınır sız, bun ları karşı layacak<br />
kaynaklar ise son derece sınırlıdır.<br />
Bu durumda insanlar, ellerindeki sınırlı<br />
kay nakları akılcı ve ekonomik kullanmak<br />
zorundadırlar. Her ekonomide, kıt olan<br />
bir kaynağın boşa harcanmayıp en iyi biçimde<br />
kullanılmasına çaba gösterilmesi<br />
gerekir.<br />
Sınırlı kaynaklarla sonsuz olan insan<br />
ihtiyaçlarını en uygun bir biçimde karşılama zorunluluğu ekonomi biliminin ve girişimciliğin<br />
doğmasını sağlamıştır. Giri şimciliğin zamanla gelişmesi üzerine, bu etkinliğin daha iyi yürütülebilmesi<br />
için bir ku ruluşa gerek duyulmuştur. İnsan ihtiyaçlarını karşılamak için kurulan<br />
ve ekonomide kaynakların kullanımını gerçekleştiren bu kuruluşlar işletmelerdir. Öteden beri<br />
işletmeler; insanların ihtiyaçlarını gidermek, yaşamlarını ko lay laştırmak için etkinlik gösteren<br />
kuruluşlar olmuştur. Mal ve hizmetin su nul duğu her yerde, işletme varlığından söz edilebilir.<br />
İşletmeler, toplum yaşamında çok önemli bir yere sahiptir. Hem kaynakları akılcı bir şekilde<br />
kullanır hem de mal ve hizmet üreti mini gerçekleştirerek ekonomik zengin lik oluşturur.<br />
Sanayi devrimi ile birlikte doğal enerji ile yapılan üretimin yerini, maki ne ile ya pılan büyük<br />
ölçekli üretimin alması, işletmelerin üretim kapasitesini artırmıştır. Bu dö nemde işlet me ler,<br />
ilkel yöntemleri bırakmış, yerine daha bilimsel yöntemler uy gula maya başla mıştır. Bunun sonucu<br />
olarak işletmecilik ekonominin bir alt dalı olmaktan çıkarak bağımsız bir bilim durumuna<br />
gelmeye başlamıştır.<br />
Sanayi devrimi sonrası doğan işletmeler ile günümüz işletmeleri arasında çok bü yük farklılıklar<br />
vardır. Günümüz işletmelerinin bir kısmı çok büyümüş ve iyi örgütlenmiş bir yapıya<br />
sahiptir. Gelişmiş ülkelerdeki işletmeler, yeni yeni mal ve hizmetler suna rak etkin tanı tım ve<br />
reklam kampanyaları ile talep yaratarak insanla rın yaşam düzeyle rini gittikçe yükseltmektedir.<br />
126
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Örneğin işletmeler tarafından üretilen<br />
elektronik kartlar, cep telefonları,<br />
el bilgi sayarları, uzaktan ku mandalı<br />
cihazlar vb. ürünlerden birçok insan<br />
yararlan maktadır.<br />
İşletmeler, teknik bilgilerin, bilimsel<br />
bulguların ve ekonomik ilkelerin<br />
uygu lan dığı, birey ve örgütlerin<br />
değerlendirildiği, toplumsal sorumlulukların<br />
ve sosyo kültürel etkileşimlerin<br />
oluştuğu çok yönlü kuruluşlardır. Bilgi toplumuna geçiş süre cindeki gü nümüz işletmelerinde<br />
iş bölümü, uzmanlaşma ve teknolojik gelişme akıl almaz boyutlara ulaşmıştır. Tam otomatik<br />
maki nelerle üretim yapan, hatta üretimde robot bilgisayarlar dan geniş ölçüde yararlanan<br />
işletmelerin sa yısı gün geçtikçe art maktadır. Örneğin; gelişmiş ülkelerde otomobil, bilgisayar,<br />
televizyon vb. ürünlerin üretimi bu şekilde yapılmaktadır.<br />
Geniş anlamda işletmenin tanımı aşağıdaki şekilde yapılabilir:<br />
Kâr amacı ile mal ve hizmet üretmek veya pazarlamak için üretim faktörlerini planlı, tutarlı<br />
ve akılcı bir sistemle bir araya getiren teknik ve ekonomik birim lere iş letme denir.<br />
İşletme, üretim faktörlerini belli bir düzen içinde bir araya getiren ekonomik bi rim dir. Ekonomik<br />
birimin küçük, büyük, ortaklık veya<br />
özel ve kamu girişimi şek linde olması işletme<br />
olmasına engel değildir. Önemli olan, ekonomik<br />
bi rimin fayda yara ta cak mal ve hiz metleri<br />
üret mesi veya pazarlamasıdır. Verilen tanıma<br />
göre işletmenin temel özellikleri şunlardır:<br />
a. İşletme, kâr amacı ile üretim faktörlerinin<br />
bir araya getirildiği ekonomik bir bi rim dir.<br />
b. İşletmenin görevi, gereksinimleri karşılayacak<br />
mal veya hizmetleri üretmek veya<br />
pazarlamaktır.<br />
c. İşletme sosyal bir örgütlenmedir, iş görenleri<br />
ve yöneticileri bir arada bulun du rur.<br />
ç. İşletme teknik bir çalışma birimidir. Örneğin;<br />
bir fabrika, ofi s, atölye, banka gibi.<br />
d. İşletme, dış ve iç çevre (yönetici, iş gören,<br />
diğer işletmeler, hükümet, tüke tici, halk<br />
gibi) ile etkileşim içindedir.<br />
Genel olarak işletmeler etkinliklerini sürdürürken<br />
en yüksek kazancı sağla mayı amaç-<br />
127
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
layarak çalışır. Kamu kuruluşlarına ait ekonomik birimler de temel amaç, kâr sağlamak olmayabilir.<br />
An cak bu ekonomik birimler yine de işletme kapsamı içinde nitelendirilir. Örneğin;<br />
KİT (Kamu İktisadi Te şebbüs leri)’lerin bir bölümüne, yerel yönetimlere (belediyeler, il özel<br />
idareleri gibi), kamu yararına çalışan kimi kuruluşlara ait işletmelerde kâr sağlama amacı önde<br />
tutul maz. Bu tür işlet meler, kâr elde etmekten daha çok topluma hizmet ve düzenleme yapma<br />
amacına önce lik verir.<br />
Gerek kamu işletmeleri gerekse gerçek ve tüzel kişilere ait işletmeler etkin liklerini yerine<br />
getirirken ülke ekonomisine birçok katkıda bulunur. İşletmelerin ülke ekonomisine bulunduğu<br />
katkılardan bazıları şunlardır:<br />
Yaptıkları üretimlerle toplumun çeşitli ihtiyaçlarını giderir.<br />
İstihdam sağlayarak işsizliği önler.<br />
Ülkede üretilmeyen ve ihtiyaç duyulan ürünlerin ithalatını gerçekleştirir.<br />
İhracatı gerçekleştirerek ülkeye döviz girişi sağlar.<br />
Ülkeye yeni teknolojilerin girmesini sağlar.<br />
Yöreler ve ülkeler arasındaki ilişkileri geliştirip güçlendirir.<br />
Kültürel ve sportif etkinliklere destek olur.<br />
128<br />
Vergi ödeyerek toplumsal<br />
hizmetlerin görülmesine fi nansman<br />
sağlar.<br />
İşletme bilimi, başlangıçta ortak<br />
noktalar nedeniyle, ekonomi<br />
biliminin bir alt dalı olarak gelişmiştir.<br />
Daha sonra, girişimciliğin<br />
ileri boyutlara ulaşması yanında,<br />
özellikle bilimsel yönetim alanındaki<br />
ilerlemeler işletme biliminin<br />
bağımsız olarak gelişmesine yol<br />
açmıştır.<br />
İşletme biliminin konusunu işletmeler<br />
oluşturur. Bu bilim dalı;<br />
işletme içi, çevresi ve işletmeler<br />
arası olaylarla ilgili neden-sonuç<br />
ilişkilerini inceleyen bir disip lindir.<br />
Günümüzde, üniversitelerde fakülte,<br />
yüksekokul, bölüm veya bilim<br />
dalında; orta de receli okullarda zo-
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
runlu ve seçmeli dersler şeklinde işletmecilik konula rını kapsayan eğitim verilmektedir.<br />
İşletmeler, çalışma konusu ne olursa olsun, çeşitli ortak özellikler taşır ve ben zer sorunlarla<br />
karşılaşır. Bu ortak yönlere ilişkin ilke ve kuralların saptanması, so runlara çö züm getirilmesi işletme<br />
biliminin temel görevlerindendir.<br />
Girişimcilerin etkinliklerini yürüttüğü işletmeleri tanıyabilmek, özelliklerini sap tayabilmek ve<br />
işleyişlerini çözümleyebilmek için işletmeciliği ilgilen diren bazı temel kavramlar aşağıda açıklanmıştır:<br />
a. Mal ve Hizmetler<br />
Girişimciler, işletmelerinde doğal kaynaklar, sermaye ve emek girdilerini sis temli bir şekilde<br />
bir araya getirerek dönüşüm sağladıklarında anlamlı bir sonuç elde ederler. Çıktı adı verilen<br />
bu sonuç, bir mal veya hizmet üretimidir.<br />
Belirli bir gereksinimi karşılama özelliği bulunan, sahip olduğu değerle değişime konu olan,<br />
üretilebilen, doğada kıt bulunan her şeye ekonomi biliminde mal denir.<br />
Üretilmesi açısından çaba harcanıp harcanmamasına göre mallar, ekonomik ve ekonomik<br />
olmayan mallar olarak ikiye ayrılır. Serbest mallar olarak da ifade edi len ekonomik olmayan<br />
mallar, elde edilmesi için hiçbir çaba gerektirme yen ve doğada hazır olarak bulunan mallardır.<br />
Solunan hava, gün ışığı, yağmur suyu gibi. Bun lar doğada hazır olarak bulunduğundan elde<br />
etmek için üretim faktörlerini bir araya getir meye gerek yoktur. Ekonomi ve işletme bilimi<br />
açısından mal elde edile bilmesi için çaba harcanan ögelerdir. Bunlara ekonomik mal adı verilir.<br />
Buğ day, ga zete, bilgisayar, ekmek, elbise, otomobil gibi. Malların ekonomik olup olma masındaki<br />
özellik, kıt olma ları ve pa rayla ölçülebilmeleridir.<br />
Ayrıca mallar kullanım<br />
amaçla rına göre tüketim ve üretim malları<br />
olarak da sınıfl andırılabilir.<br />
129<br />
Gereksinimleri sadece somut maddeler<br />
karşılamaz. Gereksinimleri karşılamak<br />
için üre tilen, duyu organlarınca<br />
algılanamayan, ancak yararı hissedilen<br />
soyut etkin liklere hizmet denir. Danışmanlık,<br />
avukatlık, eğitmenlik, ulaşım,<br />
turizm, iletişim hep birer hiz mettir. Geniş<br />
anlamda mal terimi, hizmeti de kapsar ve<br />
ürün olarak belirtilir. Ürün, tü ke ticilerin<br />
fi zyo lojik, sosyal ve psikolojik olarak<br />
duydukları eksiklikleri ya da gereksi nimleri<br />
karşılayan, deği şime konu olan somut<br />
ve soyut ögelerdir. Tüketi ciler açısından<br />
ürün; ihtiyaçlarını giderecek ambalaj,<br />
renk, fi yat, kalite, marka ve satıcının<br />
hizmet ve imajını içeren somut ve soyut
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
nite liklerden oluşur. Bu anlamda; somut bir mal,<br />
soyut bir hizmet (yer ya da düşünce) bir üründür.<br />
Ürünler aşağıdaki gibi sınıfl andırılabilir:<br />
1. Mallar<br />
1.1. Tüketim Malları<br />
Kişi veya örgüt ihtiyaçlarını karşılamak üzere<br />
tüke tilen ya da kullanılan mallardır. Bu mal ları tüketen<br />
ya da kullanan tüketiciler, son tüketici olarak<br />
ifade edilirler. Bu mallar dörde ayrılır:<br />
a. Kolayda mallar : Satmak ya da satın almak<br />
için fazla çaba harcanmayan, alı cısı ve satıcısı çok<br />
olan, düşük fi yatlı, küçük birimler olarak alınan ve<br />
çoğunlukla sık tü keti len mallardır. Ekmek, sabun,<br />
gazete, kibrit, elektrik ampulü, pil vb. mallar dır.<br />
Tü ke tici, alımda fi yat ve kalite yönünden fazla bir<br />
karşılaştırma yapmaya gerek duymaz. Çünkü bu<br />
tür karşılaştırmalardan sağlanacak olası yarar, harcanacak<br />
zamana ve emeğe göre önemsizdir. Kolayda<br />
mallar, sık satın alınma yanında, birim fi yatının<br />
düşüklüğü, mo da nın etkisinde kalmama gibi nitelikler<br />
de gösterir.<br />
b. Beğenmeli mallar<br />
: Alınması ve satılması<br />
çaba gerektiren, uzun süre kulla nı lan, moda ve alış-<br />
130
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
kanlıklardan etkilenen ve kolayda mallara<br />
göre yüksek fi yatlı olan televizyon, bilgisayar,<br />
ziynet eşyası, halı, giysi vb. mallardır.<br />
c. Özellikli mallar : Belirli nitelikleri<br />
ya da markaları nedeniyle tüketicile rin<br />
sa tın almak için özel araştırma ve çaba<br />
gösterdikleri, yüksek fi yatlı mallardır. Bu<br />
ürünler her yerde satılmayıp ancak ün yapmış<br />
belirli yerlerde satılır ve seyrek olarak<br />
alı nır. Bir kı s ım giysiler, yiye cekler, bazı<br />
markaları taşıyan bilgisayarlar, lüks otomobiller,<br />
fotoğraf makineleri bu mallara<br />
örnek olarak verilebilir.<br />
ç. Talebi az olan (aranmayan) mallar<br />
: Tüketicilerin varlıklarını bilmedik leri ya da bilseler bile sa tın almaya ilgi göstermedikleri<br />
mallardır. Örneğin mezar taşı, hayat sigor tası gibi bazı sigorta türleri bunlardandır.<br />
1.2. Üretim Malları (yatırım malları)<br />
Doğrudan doğruya son tüketiciye sa tılma yan, başka malların üretiminde veya hizmetlerin<br />
görülmesinde kullanılan veya alındık tan sonra üzerinde bazı işlemler yapılarak satılan madde<br />
ve materyallerdir. Bu mallar altı grupta incelenebilir:<br />
a. Ham maddeler: Başka fi ziksel malların yapımında kullanılan ve kullanıl dık ları zaman<br />
temel özelliklerini kısmen veya tamamen kaybeden mallardır. Ham maddeler; toprak, maden,<br />
orman ve su ürünleri gibi doğal; mısır, sebze,<br />
meyve, et, yumurta gibi ta rımsal ve hayvansal<br />
ürünler şeklinde olabilir.<br />
b. Üretim gereçleri ve parçaları: Üretimi<br />
bitmiş malların içinde yer alıp o ürü nün kullanılabilir<br />
duruma gelmesini sağlayan, üretim sırasında<br />
özelliğini kaybetme ye cek şe kilde daha<br />
131
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
ileri bir işleme sokulan mallardır. Kumaş yapımındaki ip lik, çelik üretimin deki pik demir, ekmek<br />
üretimindeki un, vişne reçeli üretimindeki vişne, kulla nılan bazı üretim gereç leri ndendir.<br />
Üretimi tamamlanmış mala biçimi değiştirilmeden monte edilen parçalara da elbise düğ mesi,<br />
otomobil bujisi, el feneri pili vb. örnek olarak verilebilir.<br />
c. Yatırım (donatım) malları: Daha önce imal edilerek başka malların üretiminde veya<br />
hizmetin verilmesinde uzun süre kullanılan pahalı mallardır. Fabrika binası, demir yolu, tekstil<br />
tezgâhı, demir-çelik fırınları bu tür mallardandır.<br />
ç. Yardımcı araçlar: Doğrudan doğruya üretim işlemine girmeyip temel mad dele rin yapımında<br />
kullanılan işletme ve üretim yönetimi ni kolaylaştıran mallar dır. Ça lışma masası, belgegeçer<br />
(faks), yazıcı ve fotokopi makineleri, cep telefonu vb. yardımcı araçlara örnek verilebilir.<br />
d. İşletme gereçleri :<br />
Üretimi bitmiş malın içine<br />
girmeyen, işletmenin işleyişinde<br />
yar dımcı olan, kısa<br />
ömürlü, düşük fi yatlı, çok<br />
az çaba harcanarak elde<br />
edilen mallardır. Kâğıt, kalem<br />
gibi kırtasiye mal ları,<br />
çivi, yağ, cila, temizlik gereçleri<br />
gibi bakım onarım<br />
malları bu gruba örnek olarak<br />
verilebilir.<br />
e. Endüstriyel hizmetler: Bakım, onarım ve danışmanlık vb. hizmetlerdir.<br />
Tüketim mallarının satıldığı yerlere tüketici pazarı, üretim mallarının satıldığı yerlere ise<br />
üretici pazarı veya örgütsel pazarlar adı ve rilir.<br />
Üretim malları; amaç, pazar ve pazarlama yöntemleri bakımından tüketim mallarından<br />
farklılık gösterir. Bunlar kişisel ihtiyaç için değil, başka mal ve hiz metlerin üretiminde kullanılmak<br />
için satın alınır. Bu tür ürünlerin piyasasını, son tü keti ciler değil fabrikatörler, imalatçılar,<br />
madenciler, taşıma, yapı, hizmet işletmeleri ile kamu girişimleri oluşturur. Çoğunlukla satıcılar<br />
alı cıları arayıp bulur. Bu nedenle söz konusu ürünleri pazarlama yöntemleri de farklılık gösterir.<br />
Üretici tüketiciler veya tüketici kuruluşlar, son tüketiciler gibi kişisel zevk ve duygularına<br />
göre değil, mantıksal temellere göre mal ya da hizmet satın alırlar. Çünkü üretici tüketici, ürettiği<br />
mal ve hizmeti, son tüketicilere sunacaktır. Bu nedenle kendi duygu ve düşüncelerinden çok,<br />
olası alıcıların beğenilerine uygun ürün üretmek için alımlarda bulunacaktır. Üretici tüketicilerde<br />
daha çok kalite, dayanıklılık, güvenirlik, tasarruf yapma gibi ussal seçenekler egemendir.<br />
Satın almalarda son tüketiciler gibi duygusal davranmazlar.<br />
132
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Girişimciler etkinliklerde bulunurken tüketici veya üretici pazarlarından birini mi yoksa<br />
ikisini birlikte mi hedef pazar olarak dikkate ala caklarını belirlemeli ve etkinliklerini buna göre<br />
düzenlemelidirler.<br />
2. Hizmetler<br />
Gereksinimler sadece somut<br />
ürünlerle giderilemez. Gereksinimleri<br />
karşılamak için üre tilen soyut<br />
etkinlikler olan hizmetler, pazarlanabilirlikleri<br />
açısından ikiye ayrılır:<br />
2.1. Ticari hizmetler<br />
Kişi ya da işletmeler (ör güt ler)<br />
tarafından kâr amacıyla satı lan hizmetlerdir.<br />
Son tüketiciler ve diğer işletmeler<br />
tara fından satın alı nır. Ticari<br />
hiz metler ; barınma, sağlık, eğitim ve<br />
öğretim, bakım, eğlence, ula şım, iletişim,<br />
sigor ta, fi nans, mes lek ve işletme<br />
hizmet leri şeklinde sınıfl andırılabilir.<br />
2.2. Ticari olmayan hizmetler<br />
İşletme dışı ör gütlerin sağladığı hizmetlerdir. Okulların, dev let birimlerinin, kamu yararına çalışan<br />
kurumların sağladığı hiz metler bu türdendir. Bu hizmetler para ile görülse bile kâr amacı yoktur<br />
ve kamu yararı gü dülerek verilir.<br />
Girişimciler ve özel işletmeler açısından önemli olan ticari hizmetlerdir.<br />
133
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
3. Mamul, Tam Mamul, Dizi Mamul Kavramları<br />
Üretim işletmelerinde imal edilmiş tüketim veya üretim<br />
mallarına mamul denir. Çamaşır makinesi, hidrolik<br />
fren, otomobil gibi. Bir mamulün, tüketicinin gereksinimini<br />
karşılaması ve üretene kâr getirmesi beklenir. Son<br />
tüketici, gereksini mini karşılayan mal ların nasıl yapıldığını,<br />
bileşiminde neler olduğunu düşünmez. Ancak satın<br />
aldığı malı tüketirken alacağı hazzı ve kullanımındaki<br />
kolaylığı düşünür.<br />
Bir mamulü üreterek pazara sunmak yeterli değildir.<br />
Üretilen ürünlerin pazar bulması ve satışının artması, satıştan<br />
sonraki sorumlulukların bilinmesine ve ye rine getirilmesine<br />
bağlıdır. Mamulle ilgili yardımcı ve destekleyici<br />
hizmetler de verilme lidir. Mamulün nasıl kullanılacağını<br />
anlatan kullanım kılavuzları veya eti ketler, bakım onarım<br />
işleri, yedek parçaları ve bunları sağlamadaki kolaylıklar,<br />
mamulle bütün leşen unsurlar dır. Bu tür hizmetlerin planlanarak<br />
mamulle birlikte pazara su nulması tam mamul<br />
kavramını ortaya koyar. Otomobil fabrikalarının, ülkenin<br />
çeşitli yerlerinde açmış olduğu servisler buna örnek olarak<br />
verilebilir. Aynı şekilde, satılan bir cep telefonunun<br />
nasıl kullanılacağını veya bir kazağın nasıl yıkanıp ütüleneceğini<br />
gösteren açıklamanın mamulle birlikte bulunması<br />
da tam mamul kavramına verilebilecek örneklerdendir.<br />
Bir kısım son veya aracı (perakendeci, toptancı) tüketiciler,<br />
belli bir gereksinime yanıt verecek malların sadece<br />
bazı türlerinin değil, her çeşidinin aynı yerde satışa hazır<br />
olmasını isterler. Bir terzinin ihtiyaç duyduğu gereçleri,<br />
bürosunu döşeyecek bir muhasebecinin kullanacağı donatıları aynı yerden satın almak istemesi<br />
gibi. İşte satışa hazır bulundurulması istenen malların ayrı iş kollarınca üretilmele rine karşın,<br />
bir bütünü oluşturma özel liklerinden dolayı, aynı yerde satışa sunul maları dizi mamul kavramını<br />
ortaya koyar.<br />
Bir işletmenin pazara sunduğu mal ve hizmet dizilerinin tümüne ürün karması adı verilir.<br />
Bu karmada bir veya birden çok ürün dizileri (sabun çe şitleri, temizlik kâğıtları, deterjan<br />
türleri) bir arada bulunabilir. Ancak ürün karmasını oluşturan ürünlerin üretiminde, çeşidinde,<br />
dağıtımında ve kullanı mında birbirleriyle uyumlu olması gerekir. Tüketicilere seslenmede, onları<br />
isteklen dirmede, alım yapmala rını sağlamada ürün karmasını oluşturan tam ve dizi mamul<br />
kavramının etkileri büyük tür. Yeni ürün geliştirmede, pazarlama etkinliklerinde başarıya ulaşmak<br />
için tam ve dizi mamul kavramlarına önem verilmeli; ürün kar ması, uyumlu ve gerekli<br />
ürünlerden oluş turulmalıdır. Aksi hâlde, işletmelerin üretim ve pazarlama etkinlikleri amacına<br />
ulaşamaz.<br />
134
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
4. Ürünlerin Yaşam Dönemi<br />
İşletmenin üretim ve pazarlama politikaları açısından önemli olan, ekono mik mallar ve<br />
ticari hiz met ler, başka bir deyişle ekonomik ürünlerdir. Her ekono mik ürünün de bir ömrü<br />
bulunduğundan girişimciler, iş ve işletme kurar ken üretecekleri ürünün hangi yaşam döneminde<br />
olduğunu araştırmalıdırlar.<br />
Bir ürün ya da ürün grubunun pazara girişinden pazardan yok oluşuna kadar geçen<br />
aşamalar serisine ürünün yaşam dönemi veya yaşam eğrisi adı verilir. Canlı varlıkların<br />
yaşam sürecine (doğma, büyüme, olgunlaşma, yaşlanma gibi) benzetile rek geliştirilen ürün<br />
yaşam dönemi, ürünlerin pazara girişten itiba ren çeşitli aşama lardan geçtiğini gös terir.<br />
İşletmelerin yaşamlarını sürekli kılması ve gelişebilmesi için yeni ve daha iyi ürünler<br />
üretmeleri gerekir. Çünkü tüketicilerin be ğeni ve ter cihleri sürekli olarak değişmektedir. Bir<br />
ürünün sunulduğu pazarda, devamlı olarak satıl ması mümkün değildir.<br />
Ürünlerin sunulan pazarda sürekli olarak satılamamasının başlıca üç nedeni ola bilir:<br />
Tüketici talebi değişebilir veya o ürüne ihtiyaç ortadan kalkabilir.<br />
Daha ucuz ve aynı gereksinimleri karşılayabilecek ikame mallar üretilebi lir.<br />
Pazardaki rekabet koşulları değişebilir.<br />
Ülkeden ülkeye, pazardan pazara, üründen ürüne farklılıklar bulunmakla bir likte, ister uzun<br />
ister kısa olsun her ürünün bir ömrü vardır. Bu nedenle, işletmelerin yeni ürünler üretmeyi, var<br />
olanları iyileştirmeyi bir plana bağlamaları gerekir. Ürünlerin de insanlar gibi bir yaşam evresi<br />
olduğu düşünüldüğünde, böyle bir planın gereği daha iyi anlaşılır.<br />
Bir mamulün yaşam evresi dört döneme bölünebilir:<br />
1. Tanıtma dönemi<br />
2. Büyüme (gelişme) dönemi<br />
3. Olgunluk (doygunluk) dönemi<br />
4. Gerileme dönemi<br />
Bütün ürünler için bu yaşam evresi geçerlidir. Ancak ürünün içinde bulun duğu yaşam dönemi<br />
pazardan pazara değişebilir. Ülkemiz pazarlarında yeni olan bir ürün, başka ülke pazarlarında<br />
modası geçmiş veya ömrünü tamamlamış olabilir. Bu nun tersi de mümkündür. Ülkemizin<br />
bulgur gibi geleneksel bir ürünü, dış pazarlarda yeni bir ürün ola rak yer alabilir. Bunun için bir<br />
ürünün yaşam dönemi, işletme ve dış satım yapan girişimci için önem lidir.<br />
135
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Girişimciler, işletmelerinde yeni ürünler geliştirerek bu yaşam eğrisindeki gidişi durdurmaya<br />
veya eski ürünler için yeni kullanım alanları bularak ürünün ola ğan yaşam dönemini uzatmaya<br />
çalışırlar. Yeni, bilinmeyen ürünler üretmek ve eski ürünleri iyileş tire rek geliştirmek,<br />
işletme yönetiminin temel görevidir.<br />
Mamullerin yaşam evresindeki dönemler aşağıda kısaca açıklanmıştır:<br />
a. Tanıtma dönemi: Bu dönemde ürün, yeni ürün olarak pazara ilk kez su nulur. Ürün tüketiciler<br />
tarafından bilinmez ve aranmaz. Ürünün ilk alıcıları, genel likle talepte tutucu olmayan,<br />
yeniliğe açık, çoğunlukla yüksek gelirli tüketicilerdir.<br />
Ürünün piyasaya tanıtılması ve piyasada yeni yeni kabul görmeye başlama sından dolayı<br />
tanıtma dönemi, ya vaş büyüme dönemidir. Bu dönemde ürünün tanı tım giderleri çok yüksek<br />
olduğundan kâr yok gibidir.<br />
b. Büyüme (gelişme) dönemi: Bu dönemde ürün, pazarda yer edinir ve satış ların hızla artması<br />
ile kâra geçilir. Alıcılar arasına, orta gelirli kesimler de girer. Rakip ler ortaya çıkmaya başlar.<br />
Rekabetin ortaya çıkması, fi yatları aşağı çekeceğinden düşük gelirli kesimler de ürünü satın<br />
almaya başlar. Eğer ürün, pazarı tatmin edi yorsa satışlar buna bağlı olarak büyük oranda artar.<br />
c. Olgunluk (doygunluk) dönemi: Birçok rakibin pazara girdiği, aşırı reka betin olduğu<br />
dönemdir. Bu dönemde küçük işletmeler güçlerini yitirir ancak güçlü işletmeler rekabeti sürdürür.<br />
Belli bir noktada ürünün satışları en üst düzeye tırmanmasına rağmen gelişme dö nemi yavaşlar,<br />
ürün olgunluk dönemine girer. Bu dönem normal olarak diğer dö nem lere göre daha<br />
uzun sürer. Alıcı potansiyelinin büyük çoğunluğu, ürünü dene miştir. Bu dö nemde satışlar, nüfus<br />
artışına veya talebin tekrarına bağlıdır.<br />
Dönemin sonuna doğru pazara yeni ürünler sürülmeye başlanır. Bu dönemin en önemli<br />
özelliği, eski ürünü ilk satın alanların, yeni ürünü de satın almaya başla malarıdır.<br />
ç. Gerileme dönemi: Bu dönemde, aşırı rekabet yapan işletmelerin yeni ürün üretmeleri ile<br />
eski ürünün yaşamı tehlikeye girer. Piyasaya yeni giren ürünün üstünlükleri eski ürünün pazarını<br />
gittikçe daraltır, satışlarını hızla dü şürür, reklam ve fi yat indi rimleri satışlarını artırmaya<br />
yetmez duruma gelir. Hatta eski ürün pa zardan tamamen silinebilir.<br />
Bazı işletmeler, pazarın bu bölümünden çekilerek farklı alanlara veya yeni ürün üret meye<br />
yönelir. Kalan işletmeler, ürün miktarında kısıtlama eğilimindedir.<br />
Ürünün yaşam evresini oluşturan dört dönemde satış miktarı ile kârı gösteren bilgiler Grafi<br />
k 4.1’de görüldüğü gibidir.<br />
136
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
137<br />
Grafi k incelendiğinde,<br />
ürün satış kârının, büyüme<br />
döneminde başlayıp olgunlaşma<br />
döneminde en üst düzeye<br />
ulaştığı görülür.<br />
Ürünün yaşam dönemlerinin<br />
ortaya çıkardığı sonuçlar<br />
çok önemlidir. Her<br />
girişimci işletmesi, ürünlerinin<br />
hangi yaşam döneminde<br />
olduğunu izleyerek ona<br />
göre yeni strate jiler belirlemelidir.<br />
İşletmenin büyümesi<br />
isteniyorsa ve ürünü<br />
Grafi k 4.1: Ürünün yaşam dönemleri<br />
geliştirip yaşam süresini<br />
uzatma olanağı bulunmuyorsa<br />
amaçlara uygun yeni ürünlerin ortaya çıkarılması gerekir. Yeni ürün geliştirilirken pazarlama<br />
araştırması yapılması hata ve başarısızlık ola sılığını azaltır. Bu nedenle girişimciler iş kurarken<br />
veya var olan işle rine yeni üretim etkinlik leri ekleye ceklerinde “fizibilite etüdü”ne<br />
gerekli önemi vermeli dirler.<br />
b. Arz ve Talep (Sunu ve İstem)<br />
1. Arz<br />
Üretici veya satıcıların, alıcıların yararlanması için belirli dönemde bir fi yat kar şılığında<br />
piya saya sundukları mal ve hizmet miktarına arz denir.<br />
Bir ögenin arz kapsamında değerlendirilmesi için;<br />
Belirli bir piyasa,<br />
Belirli bir zaman dilimi,<br />
Belirli bir fi yatın bulunması özelliklerini taşıması gerekir.<br />
Tarım, sanayi, turizm, ulaşım, fi nans vb. sektörlerin ürettikleri mal ya da hizmet lerin tamamı<br />
arz olarak kabul edilebilir.
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
2. Talep<br />
Bir kişinin belli bir zaman içerisinde belirli bir fi yattan<br />
satın almak istediği ve sa tın alabileceği mal veya hizmet<br />
miktarına talep denir. Kişilerinin tek tek taleple rine ki şisel<br />
talep adı verilir. Kişisel taleplerin toplamı da piyasa talebi<br />
olarak ad lan dırılır.<br />
Talebin özellikleri şunlardır:<br />
Satın alma isteğinin var olması<br />
Satın alma gücünün bulunması<br />
Belirli bir zaman veya dönem için oluşması<br />
Belirli bir piyasanın olması<br />
2. İşletmelerin Amaçları<br />
Bir kişinin gazete alması bir taleptir. Ge reksinimlerin<br />
talebe dönüşmesi için kişinin elinde yeterli<br />
para olması ve bunu har camaya istekli olması<br />
gerekir. Örneğin bir kişi bilgisayara ihtiyaç duyabilir.<br />
An cak bunu alacak parası yoksa veya bunu<br />
alma isteğinde bulunmazsa ekonomik an lamda<br />
talep oluşmaz. Kişilerin mağaza vitrinine bakarak<br />
bir ürüne gereksinimi ol du ğunu söylemesi talep<br />
için yeterli değildir.<br />
Malların, hizmetlerin ve paranın değişimi ile uğraşan işletmeler, ekonomik sistem içerisindeki<br />
en temel birimlerdir. İşletmeler, insanlara mal ve hizmet sunarak onların ihtiyaçlarını<br />
karşı larken, sahibine kâr sağ lamayı amaç edinir. Bu amacını, belirli bir pazar veya piyasada<br />
etkinlik göstererek gerçek leştirmeye çalışır. Etkinlikle rini sürdürür ken üretim teknikleri bulur,<br />
bunla rın ve öteden beri var olanla rın rasyonel kullanımını sağlar, buluşlar veya tasa rımlar yapar.<br />
İş gören çalıştıra rak işsizli ğin azalmasına katkı sağlar, çalışanların sos yal güvence primlerini<br />
ve vergile rini yatı rır, vergilerini ödedikten sonra kalan kazançları ile yeni yatı rımlar yapar.<br />
Böylece topum bireylerinin yaşam düzeylerini yük seltir.<br />
İşletmeler amaçlarına ulaşırken varlıklarını sürdürmek ve büyümek için de ayrıca çaba<br />
gösterir.<br />
İşletmelerin amaçlarını genel ve özel amaçlar olarak ikiye ayırarak incelemek uy gun olur:<br />
a. İşletmelerin Genel Amaçları<br />
İşletmelerin genel amaçları şunlardır:<br />
1. Kâr sağlama<br />
2. Topluma hizmet etme<br />
3. İşletmenin yaşamını devam ettirme<br />
138
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
1. Kâr Sağlama<br />
Bir işletmenin belirli bir dönemde elde ettiği toplam gelir ile<br />
gerçekleştirdiği toplam gider arasındaki olumlu farka veya artı değere<br />
kâr denir. Bir işletme bir yılda elde ettiği 40.000,00 TL’ye<br />
karşı l ık 25.000,00 TL gider yaptığında 15.000,00 TL kâr sağlamış<br />
olur. Kimi dönemlerde bu farkın olumsuz olduğu görülebilir.<br />
Örne ğin 40.000,00 TL’lik gelire karşılık 45.000,00 TL gider<br />
yapılmış olsaydı 5.000,00 TL’lik olumsuz fark olacaktı. Bu eksi<br />
değere veya olumsuz farka da zarar adı verilir.<br />
Uzun dönemde işletmelerin kâr sağlaması kadar, kârın tutarı da önem taşır. Unutulmamalıdır<br />
ki elde edilen kârdan vergi de ödenecektir. Bu nedenle işletmeler açısından vergiden sonraki<br />
kâr (net kâr) daha anlamlıdır. Serbest piyasa ekonomile rinde özel işletmeler kârın en üst düzeye<br />
çıkması için çaba gösterir. Bu sonucu sağ layacak alanlara yatırım yapar, kârlılığı azalan veya<br />
yok olan alanlardan kaçar.<br />
Kâr, işletmenin başarı derecesinin ölçülmesini<br />
sağlar. Bunun yanında, çeşitli<br />
değerlendirmelerde de ölçüt olarak kullanılır.<br />
Kâr; ödenecek vergi ve kâr paylarını<br />
saptama, dönemler ve rakip işletmelerle<br />
karşılaştırma yapma, işletme etkinliklerine<br />
yön verme, kaynak yaratma (oto fi nansman)<br />
ve denetim gibi işlevleri de yerine<br />
getirir.<br />
Kâr sağlama, işletmelerin genel amacı olarak ortaya çıkar. Bazı işlet me lerde ise bu amacın<br />
sonraki sıralarda yer aldığına veya hiç yer almadığına rastla nabilir. Bir kısım vakıfl ara, derneklere,<br />
kamu kuruluşlarına, yerel yönetimlere bağlı bazı işlet meler buna örnek olarak verilebilir. Bu<br />
tür işletmeler kârdan daha çok topluma hiz meti ön planda tutar.<br />
2. Topluma Hizmet Etme<br />
İşletmelerin var oluş amaçları sadece kârla açıklanamaz. Çünkü kâr, işletme nin sunduğu<br />
mal veya hizmete talep olduğu sürece gerçekleşir. Bu nedenle kâr ka dar, söz konusu talebin de<br />
dikkate alınması gerekir. Bu da toplumun ihtiyaç duyduğu mal ve hizmetlerin üretilerek, tüketicilere<br />
sunulması ve onların doyuma ulaşmasında sağladığı yararla ölçülür.<br />
İşletmeler, üretim etkinliklerini gerçekleştirirken katma değer yaratır. Üre timde ve diğer<br />
etkinliklerinde kullanmak üzere öteki işletmelerden mal ve hizmet satın alarak onların yaşamasına<br />
katkıda bulunur. İş gören çalıştırır, bunların sosyal güvenlik primle rini öder. Tüketicilerin<br />
ihtiyaç duyduğu mal ve hizmetleri iste nilen yer, zaman ve kabul edilebilir fi yatta satışa sunarak<br />
onların doyuma ulaşmasını sağlar. Benzer işletme lerle rekabette bulunurken yeni teknolojiler<br />
ve verimlilik yöntemleri geliştirir, kaliteyi artırır. Tüm bunlar dolaylı veya dolaysız olarak topluma<br />
hizmet edilmesini sağlar.<br />
139
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
İşletmelerin, topluma hizmet amacıyla, tüketicile rin taleplerini sürekli olarak en uygun<br />
şekilde karşılayacak sosyal sorumluluk ve iş ahlakı (iş etiği) bilinciyle ha reket et meleri gerekir.<br />
Günü müz tüke ticileri bu bilinçle hareket eden, güve nilir ve çağdaş işlet melere ihtiyaç duymaktadır.<br />
Tüketicilerin memnuniyetini sağlayan işletmeler daha başarılı ve uzun ömürlü olma<br />
avantajı elde ederler.<br />
3. İşletmenin Yaşamını Devam Ettirme<br />
Bir kısmı dışında, hiçbir işletmenin geçici bir süre etkinlik göstermek için ku rul duğu söylenemez.<br />
İşletmenin devamlılığı, öncelikle işletme sahipleri veya ser maye ko yanlar açısından<br />
önem taşır. Başarısız olmak ve bunun sonucunda pazarı terk etmek zo runda kalmak hiçbir<br />
işletme sahibi veya sermayedar açısından istene bilecek bir durum değildir. Bunun da ötesinde,<br />
devamlılık göstermeyen bir işletme, sahibi için güvenli bir gelir kaynağı olamaz. Ayrıca işletme<br />
yaşamının sürekliliği, işletmenin çevresi açısından da önem taşır. Yaşamının devam edeceğinden<br />
kuşku duyulan bir işletmede nitelikli iş gücü çalışmak istemez, diğer işletmeler kredili satış<br />
ve sipariş verme alma gibi geleceğe bağlı iş ve işlemleri yapmaktan kaçınır. Bu nedenlerden<br />
ötürü işletmelerin, yaşam larını devam ettirmeyi amaç edinme leri ve bu yolda çaba harcamaları<br />
gerekir.<br />
İşletmeler, kâr sağlama ve topluma hizmet etme amaçlarını tutarlı bir şekilde gerçekleştirebilmek<br />
için bu iki amaç arasında bir denge kurmak zo rundadır. Bu denge sağ landığı<br />
sürece, işletmenin yaşamı da devam ettirilmiş olacaktır. Bu iki amaçtan biri diğe rine yeğlenirse<br />
uzun dönemde bazı güç lüklerle karşılaşılabilir. Ör neğin bir işletme, kısa dönemde aşırı kâr elde<br />
etmeyi amaçlamış olsun. Bunu ger çekleştirmek için ya sunduğu mal ve hizmetlerin fi yatını<br />
yük sek tutacak ya da ucuz ve kalitesiz mal sunacaktır. Bu durum ise belirli bir süre sonra söz<br />
konusu işletmenin pi yasadan çekilmesine yol açacaktır. Aynı şekilde, topluma hizmet amacının<br />
ağır basması ve dolayısıyla kâr elde amacının ortadan kalkması durumunda, kuru cular ve pay<br />
sahipleri açısından, işletme varlığını sürdürme güdüsü ortadan kalka caktır.<br />
Sonuç olarak çağdaş işletmelerin, eskinin sadece yüksek kâra bağlı kuruluşları olmadıkları,<br />
tersine üç amaçlı işletme niteliğinde oldukları rahatlıkla söylenebilir. Bu işletmeler toplam<br />
kaliteye ulaşma yaklaşımıyla, yaşamlarını sürdü rebilmek için uzun dönemli bir kâr politikası<br />
izleye rek normal bir kazancı amaçlamakta dır. Böyle bir amaç, topluma yarar sağlama ve işletme<br />
nin yaşamını de vam ettirme amaç larıyla da bağdaşmaktadır.<br />
b. İşletmelerin Özel Amaçları<br />
İşletmelerin; türlerine, kuruluş amaçlarına, niteliklerine, girişimci veya pay sa hiple rinin<br />
sayısına göre değişkenlik gösteren özel amaçları vardır.<br />
İşletmelerin özel amaçları aşağıdaki gibi sıralanabilir:<br />
Tüketicilere sürekli olarak kaliteli mal veya hizmet sunmak<br />
İstihdam olanağı sağlamak<br />
140
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Çalışanlara doyurucu bir ücret<br />
vermek, güvenli bir iş ortamı hazırlamak,<br />
kârdan pay almalarını<br />
sağlamak.<br />
Maliyeti düşürerek ucuza satmak<br />
Bir düşünce ya da bir varlığın iş-<br />
lenmesi veya korunması için olanak<br />
sağla mak<br />
İyi bir imaja sahip olmak ve çağ-<br />
daş bir görünüm kazanmak<br />
Toplumsal sorumluluk taşımak (çevre sorunlarıyla ilgilenmek, sağlık ve eğitim hizmet leri<br />
görmek, spor veya folklor etkinliklerine sponsorluk yap mak vb.)<br />
Ulusal ya da uluslararası bir işletme olmak<br />
Uluslararası ilişkileri güçlendirmek<br />
PERFORMANS GÖREVİ<br />
AMACIN NE?<br />
“İşletme nedir?”, İşletmelerin amaçları neler olabilir?” türünden soruları<br />
çevrenizde bulunan işletmecilere sorarak ihtiyaçların giderilmesinde rol alan kurum<br />
ve kuruluşları tespit ediniz. Hazırladığınız listeyi arkadaşlarınızla paylaşınız.<br />
141
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
B.<br />
İŞLETMELERİN TEMEL FONKSİYONLARI<br />
1. İşletmenin Fonksiyonları<br />
İşletmeler genel ve özel amaçlarına ulaşabilmek, çeşitli işlevleri yerine getirmek zorundadır.<br />
Bir yapının gerçekleştirilebileceği ve onu başka yapılardan ayırt etme olanağı veren eylem türüne<br />
veya görev grubuna fonksiyon denir. İşletmelerin yaptıkları etkinlikler çok çeşitlidir. Üretim<br />
etkinlikleri, pazarlama etkinlikleri gibi. Bu etkinlik lerden birbirlerine benzeyen ve yakın ilişki<br />
içinde bulunan etkinlikler bir araya getiri lerek gruplandırılır (Şekil 4.1). Gruplandırılmış bu işletme<br />
etkinliklerine işletmenin fonksiyonları denir.<br />
Şekil 4.1: Bir işletmenin kendi ihtiyaçlarına göre belirlediği işlevleri ve çevresi<br />
142
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
İşletmelerde yerine getirilen fonksiyonlar aşağıda gibi sınıfl andırılabilir:<br />
a. Genel fonksiyon: Yönetim (planlama, örgütleme, yönetme, eş güdüm, dene tim)<br />
b. Temel fonksiyonlar: Satın alma, üretim ve pazarlama<br />
c. Kolaylaştırıcı fonksiyonlar: Finansman, personel<br />
ç. Destekleyici fonksiyonlar: Muhasebe, ulaştırma, depolama, ARGE, halkla ilişki ler<br />
Bu işlevlerden bazıları tüm işletmeler tarafından yerine getirilirken bazıları sadece belirli işletmeler<br />
için geçerli olmaktadır. Örneğin otomobil üreten bir işletmede te mel işlev, üretim ve pazarlama<br />
işleviyken, bir ticaret işletmesinde ise pazarlama işle vi dir.<br />
Günümüzdeki geliş meler, işlet mecilik işlevleri ve uygulamalarında yenilikleri zo runlu duruma<br />
getirmiştir. Yukarıda belirtilen işlevlerin yanı sıra çağdaş, küresel ve reka betçi anlayışın<br />
getirdiği işlevler de büyük önem kazanmıştır. İş görene yeni bir bakış açısı getiren insan kaynakları,<br />
reklam ve promosyon, eği tim, kalite kontrol ve toplam kalite yönetimi, uluslararası<br />
ilişkiler çağdaş işletmelerde sürdürülen önemli işlevlerden bazılarıdır.<br />
İşletmelerde, belirtilen işlevlerden hangilerinin uygulanacağı ya da hangileri için ayrı bölümler<br />
açılacağının belirlenmesinde çeşitli etkenler rol oynar. Bunlar; üretim konusu, işletmenin<br />
içinde bulunduğu özel koşullar, yöneticilerin yaklaşımı, işletmenin yer aldığı sek törün özellikleri,<br />
işletme büyüklüğü gibi unsurlardır.<br />
Üst yöneticilerin işletmeciliğe olan yaklaşımı ve yapacakları seçimler; işlevle rin sayısının,<br />
öncelik sırasının ve uygulanacak her bir işletme işlevinin kap samı nın belirlenmesinde temel bir<br />
etkendir. Maliyetler, zorunluluklar ve olayları de ğerlen dirmedeki bakış açısı, yöneticilerin bu<br />
konudaki kararını etkiler. Maliyetin yüksel mesin den kaçınan yöneticiler ve küçük ölçekli işletmeler,<br />
birbirine yakın iş levlerin aynı bö lümde yürütülmesi eğilimindedir. Çağdaş işletmecilik<br />
anlayışından uzak olan girişimci ve yöne ticilerin söz sahibi olduğu işletmelerde klasik işlevlerin<br />
dışında kalan uygulamalara önem verilmez.<br />
Üretim konusu ve sektör özellikleri, işletmede sürdürülen etkinlikleri belirle yici önemli<br />
etkenlerdir. Bir mal üreten işletmede temel işlev üretimdir. Bu tür işlet melerde teknik etkinliklerin<br />
gerçekleştirildiği, üretim bölümü yanı sıra kalite kont rol, ARGE ve diğer destekleyici<br />
işlevler bulunur. Bir ticaret ya da pazarlama işlet mesinde ise temel iş lev, başka işletmelerce üretilmiş<br />
ürünlerin alınıp bu ürünlere ihtiyaç duyanlara ulaş tırılması, yani pazarlanmasıdır. Bu tür<br />
işletmelerde üretim bölümüne ve buna bağlı depolama, dağıtım, ARGE gibi işletme işlev lerine<br />
ve birimle rine gerek yoktur. Bunun yerine halkla ilişkiler, reklam, planlama, dağı tım ve bun lara<br />
yardımcı işlevler görülür. Bir havaalanı işletme sinde yer ve uçuş hizmet leri yanında özellikle<br />
bakım onarım işleri büyük önem taşır. Bir yazılı basın işletme si olan gazetede ise üretim ve<br />
iletişim hizmetleri bir arada gerçekleştiri lir.<br />
143
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
b. İşletmenin Çevresi ve Sorumlulukları<br />
İşletmeler boşlukta yaşayan birimler olmayıp di namik bir çevrede varlıklarını sürdürür. Sürekli<br />
gelişen ve değişim gösteren bu çevreden belirli girdiler (üretim faktörleri) alan işletmeler,<br />
bunları bir dönüşüm sürecinden (üretim) geçirdikten sonra çıktı (mal ve hizmet) olarak yine<br />
çevreye verir. Çalışmaların sürdürül düğü çevredeki değişik ögeler işletmelerin etkinliklerini<br />
etkiler ve onlara bazı sorumlu luklar yükler. İşletme sahiplerinin ve yöneticilerin bu ögelerin<br />
neler olduğunu, işlet me nin çalışmalarını ne ölçüde etkilediğini bilmeleri gerekir. Girişimciler<br />
ve işletme yöneticileri, etkileşim içinde oldukları iç ve dış çevreyle iyi ilişkiler yürütmek, çevre<br />
koşul larına uyum sağlamak ve sorumluluklarını yerine getirmek zorundadırlar. Aksi hâlde işletmenin<br />
genel ve özel amaçlarına ulaşmak mümkün olmaz.<br />
İşletmelerin çalışmalarında etkili olan dış çevre ögeleri şunlardır:<br />
Doğal çevre<br />
Ekonomik çevre<br />
Sosyokültürel çevre<br />
Yasal ve politik çevre<br />
Teknolojik çevre<br />
Uluslararası çevre<br />
Daha çok günümüzde kurumsallaşmalarını tamamlayan işletmeler toplumda belirli bir sosyal<br />
sorumluluk yüklenmekte ve sosyal yatırımları desteklemektedir. İşletme lerin so rumlulukları<br />
aşağıda kısaca açıklanmıştır:<br />
a. Devlete karşı sorumlulukları: İşletmeler, getirilmiş kurallarla sağlanmış kamu düzeniyle<br />
ve hazırlanmış çalışma ortamıyla etkinlik yapabildikleri devlete vergi ödemekle sorumludur.<br />
Böylece toplum hizmetle rine daha fazla katkıda bulunulur.<br />
b. Topluma, tüketiciye ve çevreye<br />
karşı sorumlulukları: İşletmeler üretimde<br />
bulunurken atık maddelerle ve başka<br />
uygulamalarla çevre, hava ve gürültü<br />
kirliliğine yol açarak doğanın dengesini<br />
bozmamalıdır. Ayrıca sağlıksız üretimde<br />
bulunarak canlıların sağlıklarını tehlikeye<br />
atmamalıdır. Tüketicilere ka liteli ve ucuz<br />
ürün sunarak toplumun ihtiyaçlarını karşılamayı<br />
ilke edinmelidir.<br />
c. Ortaklarına karşı sorumlulukları:<br />
İşletmeler ortakların yatırdıkları ser mayeye<br />
daha fazla kâr dağıtarak onların gelirlerini<br />
artırmalı ve işletmenin piyasa değerini<br />
yükseltmelidir.<br />
144
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
ç. Çalışanlara karşı sorumlulukları: İşletmeler istihdam ettikleri iş gören lere uygun çalışma<br />
koşulları ve huzurlu bir iş ortamı sağlamalıdır. Ayrıca iş gören lere olabildiğince fazla ücret<br />
ödenmelidir.<br />
d. Rakiplerine (diğer işletmelere) karşı sorumlulukları: İşletmeler piya sada etkinlikte<br />
bulunurken, kendilerinden başka daha birçok rakip işletmelerin varlı ğını bile rek rekabet ortamında<br />
onların haklarına saygı göstermeli, negatif reklam yapmamalı ve haksız rekabete girmemelidir.<br />
e. Toplumda yer alan kurumlara karşı sorumlulukları: Toplumda işlet meler yanında ailevi,<br />
dinî, askerî, politik, fi nans ve eğitim konularında etkinlikte bulu nan birçok kurum var dır. İşletmeler<br />
bu kurumların ihtiyaç ve beklentilerini sap tayıp etkinliklerini ola bildiğince bu ihtiyaç<br />
ve beklentilere göre yürütmelidir. Ayrıca olanakları uygunsa çevrelerindeki eğitsel, sosyal ve<br />
kültürel etkinliklere sponsorluk yapmalıdır.<br />
f. Uluslararası sorumlulukları: Uluslararası pazarlarda etkinlikte bulunan işlet meler, değişik<br />
ülke yönetimlerinin belirlediği dış ticareti düzenleyen; sınırlama, kontenjan, teşvik gibi uygulama<br />
ve kurallara uymak zorundadır. İşletme et kinlikle rini uygun bir şekilde yön lendirebilmek<br />
ve yönetebilmek için ülke içinde ve dışında yayımlanan, işletmenin etkinlik konusu ile ilgili<br />
bilgileri içeren yayınları izlemelidir. Ülke içinde olduğu gibi uluslararası alanda da haksız rekabetten<br />
kaçınmalı, etkinlik konusuyla ilgili kuruluş, birlik, federasyon gibi mesleksel örgütlerle<br />
iletişim içinde olmalı ve iş birliği yapmalıdır.<br />
İşletmelerin sorumluluklarına ilişkin konular aynı zamanda onların çevresini ve bu çevreleriyle<br />
olan ilişki ve etkileşimi de kapsamaktadır.<br />
145
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
HUKUKİ ŞEKİLLERİ BAKIMINDAN TÜRKİYE’DE İŞLETMELER<br />
a. ÖZEL İŞLETMELER<br />
1. Tek Kişi İşletmeleri<br />
2. Şirketler (Ortaklıklar)<br />
2.1. Adi Şirketler (Borçlar Kanunu’na göre)<br />
2.2. Ticaret Şirketleri (Türk Ticaret Kanunu’na göre)<br />
2.2.1. Şahıs Şirketleri<br />
2.2.1.1. Kolektif Şirketler<br />
2.2.1.2. Komandit Şirketler<br />
2.2.2. Sermaye Şirketleri<br />
2.2.2.1. Anonim Şirketler<br />
2.2.2.2. Limited Şirketler<br />
2.2.2.3. Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketler<br />
3. Kooperatifl er<br />
4. Dernek ve Vakıfl arın İktisadi İşletmeleri<br />
b. KAMU İŞLETMELERİ<br />
1. Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT)<br />
1.1. İktisadi Devlet Teşekkülleri (İDT)<br />
1.2. Kamu İktisadi Kuruluşları (KİK)<br />
2. Özel Bütçeli İşletmeler<br />
3. Döner Sermaye İşletmeleri<br />
4. Sosyal Güvenlik Kurumlarına Bağlı İşletmeler<br />
5. Yerel Yönetimlere Bağlı İşletmeler<br />
c. YABANCI SERMAYELİ İŞLETMELER<br />
1. Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu’na Göre Kurulan İşletmeler<br />
2. Petrol Kanunu’na Göre Kurulan İşletmeler<br />
3. Uluslararası Antlaşmalara Göre Kurulan İşletmeler<br />
4. Türk Parası Kıymetini Koruma Kanunu’na Göre Kurulan İşletmeler<br />
Şekil 4.2: Hukuki şekilleri bakımından Türkiye’de işletmeler<br />
146
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
C. İŞLETME TÜRLERİ<br />
1. İşletmelerin Hukuki bakımdan Sınıfl andırılması<br />
Her ülkede işletmelerin kuruluşları, etkinlikleri, vergilendirilmeleri gibi yönlerden bağlı<br />
olacakları hususlar çeşitli yasa larla düzenlenmiştir. Ülkemizde bu yasalar; başta Türk Ticaret<br />
Kanunu (TTK) olmak üzere, Borçlar Ka nunu, Koopera tifl er Kanunu ve çeşitli vergi yasalarıdır.<br />
Ayrıca Sermaye Piyasası Kanunu gibi çeşitli yasaları mızda da işletmeleri ilgilendiren bazı<br />
hükümler vardır.<br />
Türkiye’de hukuki şekilleri bakımından işletmeler Şekil 4.2’deki gibi sınıfl an dırılır.<br />
a. Özel İşletmeler<br />
Sermayesinin tamamı<br />
veya çoğunluğu özel kişi<br />
veya girişimlere ait işletmelere<br />
özel işletme adı verilir.<br />
Türkiye’de de olduğu gibi<br />
serbest piyasa ekonomisinin<br />
uygu lan dığı tüm ülkelerde<br />
çok sayıda özel işletme bulunur.<br />
Bu işletmeler, bir ya<br />
da daha çok sayıdaki gerçek<br />
ve tüzel kişinin sermayelerini<br />
çeşitli oranlarda bir<br />
araya getir meleriyle oluşur.<br />
Hemen hemen her alanda,<br />
çeşitli düzey ve kapsamda<br />
etkinlikte bulunabilir. Örneğin;<br />
bakkal dükkânı, oto<br />
tamircisi, berber, banka,<br />
fabrika veya hol ding birer<br />
özel kesim işletmesidir.<br />
Özel işletmeler her düzeydeki<br />
girişimciler tarafından<br />
en çok kârı elde etmek<br />
amacıyla kurularak mal<br />
veya hizmet üretirler. Özel<br />
işletmeler dinamik yapıları,<br />
atıl ganlıkları, verimli çalışmaları,<br />
gelişmelere uyumları<br />
ile ülkenin ekonomik<br />
kalkınma sında büyük katkı<br />
sağlar.<br />
147
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Özel işletmeler her düzeydeki girişimciler tarafından en çok kârı elde etmek amacıyla<br />
kurularak mal veya hizmet üretirler. Özel işletmeler dinamik yapıları, atıl ganlıkları, verimli<br />
çalışmaları, gelişmelere uyumları ile ülkenin ekonomik kalkınma sına büyük katkı sağlar.<br />
Anayasa; mülkiyet edinme, meslek seçme, sözleşme yapma ve rekabette bulunma haklarını<br />
tanımış ve diğer yasalarımız da (Türk Medeni Kanunu, Borçlar Kanunu, Türk Ticaret<br />
Kanunu vb.) belirtilen çerçevede işletme kurmayı serbest bırakmıştır. Yasalarımız, özel işletmelerin<br />
kurulmasını ve işletilmesini güvence altına alıp onu korurken, işletmeye de pek<br />
çok görev yüklemiştir. Bu nedenle işletme kurup işleten girişimciler; işletmelerini yasaların<br />
çizdiği sınırlar içinde işletmeli, her zaman yasalara saygılı davranmalı, hükümlerine uymalıdır.<br />
Sigortasız işçi çalıştı ran, sözde “akıllı” muhasebecilerin önerdikleri hilelere başvurarak vergisini<br />
eksik ödeme vb. yanlış yolları seçenler, kendilerine işletme kurma hakkını veren yasaları<br />
istismar etmiş ve toplumsal düzeni bozmuş olurlar.<br />
Özel İşletmelerin Temel Özellikleri<br />
Gerçek veya tüzel kişilerce kurulan, hakları ve sorumlulukları yasalarla güvence altına<br />
alınan özel işletmelerin bazı temel özellikleri vardır. Özel işletmele rin temel özel likleri şunlardır:<br />
1. Özel mülkiyet ve özgür teşebbüs: Özel işletmeler, dayanağını anayasa dan alan özel mülkiyet<br />
haklarının tanınması ile ortaya çıkar. Gerçek ve tüzel kişile rin istedikleri kadar mal ve<br />
taşınmaza sahip olma hakkı var dır. Yine kişiler, işletme kurma konusunda tam bir özgürlüğe<br />
sahiptirler. Her kes yasalar çerçevesinde, iste diği alanda girişimde bulunup işletme kurabilir.<br />
Yasalar, kişilerin özel mül kiyet ve özgür işletme kurma haklarını garanti altına almıştır. Bu<br />
kapsamda kişiler, özgür ortamda taşınmaz edinme ve işletme kurma etkinliklerini gerçekleştirirler.<br />
Ancak bu özgürlükle rin de bazı sınırlamaları bulunur. Örneğin, tütün ve haşhaş eki minde<br />
bazı kısıtlamalar olduğu gibi bunların işlenmesine ilişkin işletme etkin lik lerinde de bir kısım<br />
yasaklamalar bulun maktadır.<br />
2. Kâr amacı: Serbest rekabete dayalı ekonomik sistemlerin temeli, kâr üze rine kuruludur.<br />
Özel işletme sahipleri, elde ettikleri kârın vergisini ödedikten sonra kalanını, istedikleri gibi<br />
kullanma özgürlüğüne sahiptirler. Özel işletmelerin en öncelikli amacı kârdır. Kamu işletmelerinde<br />
ise sosyal amaç ve kamu çıkarını sağ lama önceliklidir.<br />
3. Az bulunma ve fırsat maliyeti: Üretim faktörleri kıt olan kaynaklardır ve az bulunur. Girişimcilerin<br />
müşteri sayıları ve satın alma güçleri sınırlıdır. Kay nakla rın sınırlı olması nedeniyle<br />
girişimciler ve yöneticiler uygun ekonomik seçimi yap makta oldukça zorlanırlar. Girişimciler,<br />
bir yatırım yapmaya karar verdiklerinde bir çok yatırımdan (fırsat maliyetinden) vazgeçmek<br />
zorunda kalmaktadır. Fırsat mali ye ti; belirli üretim faktörlerinin, belirli bir amacın elde edilmesinde<br />
kullanıl ması sonucu, gözden çıka rılan fırsatların sağlayabileceği ölçülebilir çıkarlardır.<br />
Örneğin elimizdeki belli bir para tutarı ile yemek yeme, alışveriş yapma veya gele cekte<br />
kul lanmak için tasarruf etme seçeneklerinden birini seçebiliriz. Fakat elimiz deki bu parayı harcamakla<br />
onu başka bir şekilde kullanma olanağını kaybede riz. Bu nedenle yapılan yatırımın,<br />
vazgeçilmek zorunda kalınan yatırımlardan daha avantajlı olması şarttır. İşte bu durum fırsat<br />
maliyetini gösterir.<br />
148
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
4. Rekabet: Özel işletmecilik; bir<br />
girişimcinin, rakibinin sahip olduğu<br />
işlet menin aynısını kurabilmesi ve başarılı<br />
olduğu takdirde de rakibinin pazarına<br />
gire bilmesi temeline dayanır.<br />
Özellikle daha kaliteli ve daha uygun<br />
fi yat koşullarını oluşturan girişimcilerin<br />
yasalar çerçevesinde rekabet etmeleri<br />
doğal bir süreçtir. Özel işletmeciliğin<br />
temeli rekabete dayanır.<br />
Serbest rekabet, her şeyden önce<br />
varlıkların en ekonomik bir biçimde<br />
verimini sağlayan bir ilkedir. Serbest rekabet teknik olanakları artırır. Tekniğin iler lemesiyle<br />
üretim ve varlıkların dönüşümü, işe büyük bir hız kazandırır.<br />
5. Arz ve talep: Özel işletmecilikte her türlü ekonomik etkinlik, arz ve talep tarafından<br />
belirlenir. Serbest piyasa ekonomisinde insanlar bir malı çok ister lerse, yani o mala talep fazla<br />
olursa, söz konusu malın arzı da artar. Fiyatlar yal nızca işletme yönetimi tarafından belirlenemez.<br />
Fiyatları belirleyen en önemli etmen piya sadır, yani taleptir. Aynı zamanda arzı belirleyen<br />
de taleptir. Çünkü bir mal, ancak talepte bulunulduğu kadar üretilip piyasaya sunulur.<br />
b. Kamu İşletmeleri<br />
Sermayesinin tamamı veya büyük bir kısmı kamu tüzel kişi lerine ait olan işletmelere kamu<br />
işletmeleri denir.<br />
Toplumların sosyal ve ekonomik yapılarına, uyguladıkları politik sisteme bağlı olarak bu<br />
işletmelerin yerleri ve rolleri ülkeden ülkeye değişmektedir. Bununla bir likte kamu işletmeleri,<br />
özellikle kalkınmakta olan ülkelerin ekonomilerinde önemli bir konuma sahiptir.<br />
Kamu işletmelerinin genel amacı, kâr elde etmekten çok topluma hizmet götür mek, ülke<br />
kalkınmasına katkıda bulunmak, toplumsal yaşamı geliştirmek ve özel girişimciliğe rehberlik<br />
yapmaktır. Bu amaca ulaşmak için mali, ekonomik, sosyal ve politik neden lerle çeşitli kamu<br />
işletmeleri kurulmuştur.<br />
Mali ve ekonomik nedenlerle kurulan kamu işletmelerinin amacı, gelişme miş yörele rin<br />
kalkınmasını hızlandırmak, sermaye biriki mine ön derlik etmek, çağdaş işletmeler kurmak, nitelikli<br />
iş gücü yetişti rmektir. Diğer bir amaç da kamu ge liri sağlamaktır. Kamu işletmelerinin<br />
kuruluşunda, özel kesim işletme etkinliklerine yol gösterme ve girişimciliği teşvik işlevi de<br />
gözetilmiştir.<br />
Sosyal nedenlerle kurulan kamu işletmelerinin amacı, sosyal bakımdan ge lişme miş yörelerin,<br />
sosyal ve kültürel yönden ilerlemesini sağlamaktır. Cumhuriye tin ve çok partili demokratik<br />
yaşama geçilmesinin ilk yıllarında kurulan kamu işlet meleri, kurul dukları yörelere okullar, hastaneler,<br />
müzeler, spor tesisleri ve tiyatrolar açılmıştır. Bu tür kuruluşlar, o yörelerde yaşayan halkın<br />
yaşam biçiminin büyük öl çüde ve hızla değişmesine katkıda bulunmuştur. Halkın sosyal ve kültürel<br />
yaşam biçiminin değişmesi için gerekli ortamı hazırlamış özel girişimciliği geliştirmiştir.<br />
149
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Ülkemizdeki kamu işletmelerinin çoğu; kurulması ve işletilmesinin güncel politikaya alet<br />
edilmesi, gereğinden fazla ve niteliksiz personel alınması, yatırımla rın yenilenmemesi, verimlilik<br />
ilkelerine uyulmaması vb. nedenlerle zarar etmek tedir. Aynı durum uluslararası alanda da<br />
görülmektedir. Günümüzde devlet ler; ekonomik etkinliklerini azaltmak, verimliliği gerçekleştirmek<br />
ve küreselleşmeye uyum sağla mak için kamu işletmelerinin çoğunu özel girişimcilere<br />
devretmekte; diğer bir deyişle özelleştirmektedir.<br />
Özelleştirme, serbest piyasa ekonomisinin işlerliliğini artırmak amacıyla kamuya ait ekonomik<br />
işletme ya da girişimlerin mülkiyetini devrederek tamamen veya kısmen özel işletme<br />
veya girişimlerine dönüştürmektir.<br />
Özelleştirmenin amaçları aşağıda belirtildiği gibi sıralanabilir:<br />
Serbest piyasa ekonomisine işlerlik kazandırmak<br />
Sermaye piyasasını geliştirmek<br />
İstihdam sorununun çözümüne katkıda bulunmak<br />
Servetin geniş kitlelere yayılmasına ortam hazırlamak<br />
Yabancı sermaye girişini özendirmek<br />
KİT’lerin devlet üzerindeki yükünü (kamu zararını) azaltmak<br />
Rekabeti güçlendirmek<br />
Maliyetleri düşürmek, verimliliği artırmak<br />
Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Özellikleri<br />
KİT’lerin önemli özellikleri şunlardır:<br />
Yeni bir KİT’in kuruluşu, var olan bir müessese veya bağlı ortaklığın KİT’e dönüştürülmesi<br />
Bakanlar Kurulu kararıyla ekonomik nedenler gözetilerek gerçekleştirilir.<br />
KİT’ler tüzel kişiliğe sahiptir. Sorumlulukları sermayeleri ile sınırlıdır.<br />
KİT’lerin, yatırım ve işletme etkinlikleri plan, program ve bütçelere dayalı olarak yürütülür.<br />
KİT’lere bağlı müessese ve ortaklıklar, işletmelerinde üretilen mal ve hizmetlerin fi yatlarını<br />
belirlemede ilke olarak özgürdürler. Ancak bu fi yatlar, gerek görülmesi hâlinde Bakanlar<br />
Kurulunca belirlenebilir. KİT’lerin zararları genel bütçeden karşılanabilir.<br />
KİT’ler, müesseseler ve bağlı ortaklıklar Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulunun<br />
mali, yönetsel ve teknik yönden sürekli denetimi altındadır. Ayrıca isterse cumhurbaşkanı da<br />
Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kuruluna denetleme yaptırabilmektedir.<br />
c. Yabancı Sermayeli İşletmeler<br />
Sermayesinin tamamı veya bir bölümü başka ülke girişimcilerine ait olan işlet melerdir. Bu<br />
işletmeler, yabancı sermaye sahipleri tarafından kurulduğu gibi ülke deki özel veya kamu girişimlerinin<br />
yabancı uyruklu girişimcilerle ortaklık yap maları ile de kurulabilmektedir. Ayrıca<br />
150
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
ya bancı sermaye işletmeleri, verilen<br />
izinle çok uluslu bir şirketin<br />
şubesi olarak da etkinlik gösterebilmektedir.<br />
Ülkemizdeki yabancı sermayeli<br />
işletmelerin sayısı hızla artmaktadır.<br />
Özelleş tirilen işletmelerin<br />
önemli sayılabilecek bir kısmı<br />
yabancı sermayeli işletmeler<br />
veya onların ulusal işletmelerle<br />
oluşturdukları şirketler tarafından<br />
alınmaktadır. Türkiye’deki yabancı<br />
serma yeli işletmelere Anadolu<br />
Tasfi yehanesi AŞ (ATAŞ Rafi nerisi), bazı otomobil fabrikaları, çok uluslu petrol şirketleri ve<br />
bir kısım bilişim fi rmaları örnek ola rak göste rilebilir.<br />
Türkiye’de, yabancı sermayeli işletmelerin kuruluşu ile ilgili yasal düzenle melerin birbirinden<br />
çok farklı olması, değişik yapıdaki yabancı sermayeli işletmele rin kurulmasına yol açmıştır.<br />
Bu işletmeler, Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu, Petrol Kanunu, Türk Para sının Kıymetini<br />
Koruma Kanunu ve uluslararası anlaşmalara göre etkinlik göstermektedir. Özellikle 1980<br />
sonrası verilen teşvikler sonucunda ülkemize gelen yabancı sermaye tutarında artış olmuş tur.<br />
Fransa, Hollanda, İs viçre, Almanya, ABD, Japonya ve Güney Kore kökenli girişimciler, yabancı<br />
sermaye getir mede önde gelmektedir.<br />
Ülkemizle birlikte birçok ülkede etkinlikte bulunan çok uluslu işletmeler, dünya ekonomisinde<br />
giderek artan bir ağırlık ve önem kazanmaya başlamıştır. Çok uluslu şirketler bugün dünya<br />
üretiminde, uluslararası ticaretin yapılmasında, ser maye ve teknoloji akışlarında büyük bir güce<br />
sahip bulunmakta ve tüm dünyayı etkileyerek küreselleşmeye katkıda bulunmaktadır.<br />
151
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
İŞLETMELERİN<br />
EKONOMİK BAKIMDAN<br />
SINIFLANDIRILMASI<br />
2. İşletmelerin Ekonomik Bakımından Sınıfl andırılması<br />
İşletmeleri ekonomik bakımdan şekil 4.3’teki gibi sınıfl andırılabilir.<br />
a. Mal Üreten İşletmeler<br />
Mal üreten işletmeler; genellikle mal veya fi ziksel<br />
ürün üreten tarım, inşaat ve sanayi sektörlerinde faaliyetlerini<br />
sürdüren işletmelerdir. Örneğin, domates, patates, buğday,<br />
pamuk gibi tarımsal ürünleri üreten işletmeler; yol, köprü,<br />
baraj, konut yapımı işleriyle uğraşan inşaat işletmeleri; her<br />
türlü tekstil ürünleri, demir-çelik, çimento, gübre, makine,<br />
buzdolabı radyo, televizyon, sabun, deterjan, kâğıt, kalem<br />
gibi dayanıklı ve dayanıksız malları üreten işletmeler bu gruba<br />
girer.<br />
b. Ticaret İşletmeleri<br />
a. MAL ÜRETEN İŞLETMELER<br />
b. TİCARET İŞLETMELERİ<br />
c. HİZMET ÜRETEN İŞLETMELER<br />
Ticaret işletmeleri; genellikle ticaret sektöründe çalışan<br />
toptancılık, yarı toptancılık ve perakendecilik yapan işletmelerdir.<br />
Bunlar çoğu kez üretici işletmelerin ve bazen de hizmet<br />
işletmelerinin mal ve hizmetlerini tüketicilere aktaran<br />
toptancı, yarı toptancı, perakendeci komisyoncu gibi pazarlama kurumlarından oluşur.<br />
c. Hizmet Üreten İşletmeler<br />
Şekil 4.3: Ekonomik bakımmdan işletmeler<br />
Hizmet üreten işletmeler; bir hizmetin yerine getirilmesi veya hizmet üretimi ile uğraşan<br />
işletmelerdir. Örneğin, berber dükkânları, lokantalar, oteller; doktor, avukat, mali müşavir büroları;<br />
banka, sigorta şirketleri; taşıma ve depolama şirketleri; elektrik, havagazı, su ve sağlık<br />
hizmetlerini yürüten işletmeler gibi.<br />
152
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
İşletmeler bir ülke ekonomisinin yapısı bakımından sınıfl andırılırken büyük lükleri ve kapasiteleri<br />
temel alınmaktadır. İşletmelerin büyüklükleri ve kapasiteleri belirlenirken çeşitli ölçütler<br />
kulla nılmaktadır. Bu ölçütler niceliksel ve niteliksel olarak ikiye ayrılır:<br />
a. Niceliksel ölçütler: Bu ölçütler işletmeyle ilgili çeşitli büyüklükleri dikkate alır ve işletmeler<br />
arasında karşılaştırma yapılabilmesini sağlar. Önemli niceliksel ölçütler aşağıdaki gibi<br />
belirtilebilir:<br />
Sermaye miktarı<br />
Çalıştırılan iş gören sayısı<br />
Üretim kapasitesi<br />
Kullanılan makine ve tezgâhların sayısı ve gücü<br />
Belirli bir dönemde kullanılan ham madde ve malzeme miktarı<br />
Harcanan enerji miktarı<br />
Çalışanlara ödenen ücret ve aylıkların toplamı<br />
Belirli bir dönemde yapılan satış<br />
Kullanılan veya yararlanılan arazinin genişliği, bina yapısı, sosyal yapı, bahçe ve diğer<br />
fi ziki olanaklar<br />
b. Niteliksel ölçütler: İşletmenin yönetim, örgütleme ve karar alma gibi konu lardaki yapısını<br />
ve politikalarını dikkate alan ölçütlerdir. Önemli niteliksel ölçütler aşağıdaki gibi belirtilebilir:<br />
Yönetim işlevlerinde uzmanlaşmış yöneticileri istihdam etme düzeyi<br />
Kredi sağlayabilme olanakları<br />
İşletme yönetimiyle iş görenler, alıcılar, satıcılar, kredi verenler ve işletme sahipleri<br />
arasındaki kişisel ilişkilerin derecesi<br />
İşletmenin satın alma ve satış çalışmalarında sahip olduğu pazarlık gücü<br />
İşletmelerin kapasite ve büyüklüklerini belirlerken kullanılabilecek bu ölçütler kesin değildir.<br />
İşletme büyüklüğü ve kapasitesini belirlerken hangi ölçütün önem taşıdığı, etkinlik gösterdiği<br />
sektöre göre değişir. Örneğin çimento sanayi sinde fabrikaların döner fırın sayısı, mobilya<br />
sektöründe atölyedeki iş gören sayısı esas alınmaktadır. Ticaret ve hizmet işletmelerinde<br />
istihdam edilen iş gören sayısı ile yıllık satış tutarı, taşıma işletmelerinde de taşıt sayısı önemli<br />
olmaktadır.<br />
153
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
ETKİNLİK İŞLEYİŞLERİ KONULARI (SEKTÖRLER)<br />
BAKIMINDAN İŞLETMELER<br />
1. TARIM İŞLETMELERİ<br />
2. SANAYİ İŞLETMELERİ<br />
3. İNŞAAT SANAYİİ İLE UĞRAŞAN İŞLETMELER<br />
4. TİCARET İŞLETMELERİ<br />
5. ULAŞTIRMA VE İLETİŞİM İŞLETMELERİ<br />
6. FİNANS İŞLETMELERİ<br />
7. SERBEST MESLEK VE DİĞER HİZMET İŞLETMELERİ<br />
8. KİRALAMA İŞLETMELERİ<br />
Şekil 4.4: İşleyişleri bakımından işletmeler<br />
3. İşletmelerin İşleyişleri Bakımından Sınıfl andırılması<br />
Bir ticari işletme kurma düşüncesi olan kişi ya da kişiler üçüncü ünitede açıklandığı gibi fi -<br />
zibilite çalışması yapar ve iş planı hazırlarlar. Burada önemli olan işletmenin hangi tür etkinlikte<br />
bulunacağıdır. Etkinlik konuları bakımından işletmeler sekiz grupta toplanabilir (Şekil 4.4).<br />
a. Tarım İşletmeleri<br />
Çiftçilik, hayvancılık, balıkçılık ve ormancılıkla uğraşan işletmelerdir. Bu işletmeler tarımsal<br />
ürünleri yetiştirir veya yetiştirilmiş olanları işleyerek daha farklı biçimlere dönüştürür. Balık<br />
çiftlikleri, tavuk çiftlikleri, konserve ve salça fabrikaları bu türdeki işletmelere örnek olarak<br />
verilebilir.<br />
b. Sanayi İşletmeleri<br />
Madencilik, imalat sanayi, elektrik, su, petrol sanayi alanlarında çalışan işlet me lerdir. Bu<br />
işletmeler; ham maddeleri işleyerek, daha önce üretilmiş ürünlerin şek lini değiştirerek veya<br />
başka bir işlev görmek üzere ürünlerin birçoğunu bir araya getirip montajını yaparak yeni bir<br />
mal ortaya çıkarır. Otomobil fabrikaları, dayanıklı tüketim malı üreten fabrikalar, imalathaneler,<br />
kömür çıkartan işletmeler bu türe örnek verilebilir.<br />
154
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
c. İnşaat Sanayii ile Uğraşan İşletmeler<br />
Konut, fabrika, baraj, yol, köprü vb. inşaat işlerini yapan işletmelerdir. Müteahhitlik ve<br />
taşeron fi rmaları bu türe örnek verilebilecek işletmelerdendir.<br />
ç. Ticaret İşletmeleri<br />
Gıda, hazır giyim, elektronik, dayanıklı<br />
tüketim malı gibi malların ticaretini ya pan<br />
işletmelerdir. Bu işletmeler herhangi bir malı<br />
üretmez. Üretim işletmeleri nin ürettiği malların<br />
toptan veya perakende dağıtımını, çeşit ve<br />
tür yönünden bir araya getirilmesini, taşınmasını,<br />
korunmasını, depolanmasını, tüketicilere<br />
ya da başka işletmelere sunulmasını gerçekleştirir.<br />
En çok görülen işletme türüdür. Örneğin<br />
bakkal dükkânı, süpermarket, otomobil<br />
bayisi, kırtasiye dükkânı, manav vb.<br />
d. Ulaştırma ve İletişim İşletmeleri<br />
Kara, deniz ve hava taşımacılığı ile<br />
posta, radyo, televizyon, telefon ve basın<br />
ala nında çalışan işletmelerdir. Örneğin;<br />
şehirler ve ülkeler arası insan taşımacılığı<br />
yapan otobüs fi rmaları, Türk Hava Yolları,<br />
cep telefonu operatörleri, özel televizyon<br />
ve basın işletmeleri vb. başlıca ulaştırma ve<br />
iletişim işletmeleridir.<br />
155
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
e. Finans İşletmeleri<br />
Banka, bankerlik, sigorta vb. alanlarda çalışan işletmelerdir. Bu işletmeler, ödeme kredi<br />
ilişkilerindeki hizmeti ve prim karşılığı riskten korumayı üstlenir. Özel bankalar, T.C. Ziraat<br />
Bankası, sigorta şirketleri gibi.<br />
f. Serbest Meslek ve Diğer Hizmet İşletmeleri<br />
Muhasebe, tıp, hukuk, danışmanlık, turizm vb. alanlarda hizmet üretimi yapan iş letmelerdir.<br />
Özel muhasebe büroları, muayenehaneler, tur operatörleri, hukuk hiz meti veren avukatlık büroları<br />
ile lokantacılık, berberlik, terzilik, komisyonculuk vb. işletmeler bu kategorideki işletmelerdendir.<br />
g. Kiralama İşletmeleri<br />
Taşınır veya taşınmaz malları kiraya veren işletmelerdir. Örneğin; emlakçılar başlıca kiralama<br />
işletmeleridir.<br />
156
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
HUKUKİ ŞEKİLLERİ<br />
BAKIMINDAN<br />
İŞLETMELER<br />
EKONOMİK<br />
ŞEKİLLERİ<br />
BAKIMINDAN<br />
İŞLETMELER<br />
İŞLEYİŞLERİ<br />
BAKIMINDAN<br />
İŞLETMELER<br />
1.<br />
2.<br />
3.<br />
1.<br />
2.<br />
3.<br />
1.<br />
2.<br />
3.<br />
4.<br />
5.<br />
6.<br />
7.<br />
8.<br />
ARAŞTIRMA<br />
İŞLETMELER<br />
TÜRLERİ AVANTAJLARI DEZAVANTAJLARI<br />
Sınıftaki öğrencileri üç gruba ayırarak işletme çeşitleri ile ilgili araştırma yapmalarını<br />
sağlayınız. Daha sonra araştırma sonuçlarını gösteren yukarıdaki tabloya<br />
benzer bir tablo hazırlamalarını ve sınıf panosuna asmalarını isteyiniz.<br />
157
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
1. GRUP<br />
MALİYEYE KARŞI<br />
SORUMLULUKLAR<br />
1. İşe başlamayı bildirme<br />
2. Değişiklikleri bildirme<br />
3. GRUP<br />
BANKALARLA İLİŞKİLER<br />
1.<br />
2.<br />
3.<br />
4.<br />
5.<br />
<strong>DERS</strong> DIŞI ETKİNLİK<br />
158<br />
2. GRUP<br />
SGK SORUMLULUĞU<br />
1. İş yerini bildirme<br />
2. Sigortalıyı bildirme<br />
3. Bölge çalışma<br />
müdürlüğüne ait işlemler<br />
4. Bağ-Kur‛la ilgili işlemler<br />
1.<br />
2.<br />
3.<br />
4.<br />
5.<br />
4. GRUP<br />
YEREL YÖNETİM VE<br />
ODALARLA İLİŞKİLER<br />
1. Sınıftaki öğrencilerinizi gruplara ayırınız.<br />
2. Her gruba işletmelerin yasal sorumlulukları ile ilgili araştırma yapmaları<br />
için 1 hafta süre veriniz.<br />
3. Yaptıkları araştırmalarla ilgili sunum hazırlamalarını ve bunu sınıfta<br />
sunmalarını isteyiniz.
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
IV. ünİte<br />
değerlendİrme testİ<br />
1. Kâr amacı ile mal ve hizmet üretmek veya pazarlamak için üretim faktörlerini<br />
planlı, tutarlı ve akılcı bir sistemle bir araya getiren teknik ve ekonomik birimlere<br />
verilen ad, aşağıdakilerden hangisidir?<br />
A. Kartel<br />
B. Alışveriş merkezi<br />
C. Market<br />
D. Dükkân<br />
E. İşletme<br />
2. Aşağıdakilerden hangisi işletmelerin ülke ekonomisine sağladığı katkılardan<br />
değildir?<br />
A. Yaptıkları üretimlerle toplumun çeşitli ihtiyaçlarını giderir.<br />
B. İstihdam sağlayarak işsizliği önler.<br />
C. Ülkede üretilmeyen ve ihtiyaç duyulan ürünlerin ithalatını gerçekleştirir.<br />
Ç. Tüketim harcamalarını arttırır.<br />
D. Ülkeye yeni teknolojilerin girmesini sağlar.<br />
3. Aşağıdakilerden hangisi, üretim malları kapsamında değildir?<br />
A. Ham madde<br />
B. Üretim gereçleri ve parçaları<br />
C. Yatırım malları<br />
D. Yardımcı araçlar<br />
E. Özellikli mallar<br />
4. Belirli nitelikleri ya da markaları nedeniyle tüketicile rin sa tın almak için özel<br />
araştırma ve çaba gösterdikleri, yüksek fi yatlı mallara verilen ad aşağıdakilerden<br />
hangisidir?<br />
A. Kolayda mallar<br />
B. Beğenmeli mallar<br />
C. Özellikli mallar<br />
D. Talebi az olan mallar<br />
E. Talebi olmayan mallar<br />
159
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
5. Bir işletmenin pazara sunduğu mal ve hizmet dizilerinin tümüne verilen ad<br />
aşağıdakilerden hangisidir?<br />
A. Mamul<br />
B. Tam mamul<br />
C. Dizi mamul<br />
D. Ürün karması veya ürün bileşimi<br />
E. Yaşam eğrisi<br />
6. Aşağıdakilerden hangisi, işletmelerin özel amaçlarından değildir?<br />
A. Kâr sağlamak<br />
B. Çalışanlara doyurucu bir ücret vermek, güvenli bir iş ortamı hazırlamak,<br />
kâr dan pay almalarını sağlamak<br />
C. Maliyeti düşürerek ucuza satmak<br />
D. Bir düşünce ya da bir varlığın işlenmesi veya korunması için olanak sağla mak<br />
E. İyi bir imaja sahip olmak ve çağdaş bir görünüm kazanmak<br />
7. Aşağıdakilerden hangisi bir işletmenin şirket olma özelliklerden değildir?<br />
A. Kurucusunun sayısı birden (gerçek veya tüzel kişiler) fazla olmalıdır.<br />
B. Ortak bir amaç bulunmalıdır.<br />
C. Ortak amaca ulaşmak için ortaklar arasında bir sözleşme yapılmalıdır.<br />
D. Belirlenen hedefe ulaşmak için para, mal veya emek sermaye olarak<br />
konul malı dır.<br />
E. Ticari kaygı taşımalıdır.<br />
8. Bir unvana sahip, ana sermayesi belli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından<br />
dolayı yalnız mal varlığı ile sorumlu bulunan şirketlere verilen ad aşağıdakilerden<br />
hangisidir?<br />
A. Anonim şirket<br />
B. Limited Şirket<br />
C. Kooperatif<br />
D. Komandit şirket<br />
E. Holding<br />
160
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
9. Sermayesinin % 50‛sinden fazlası İDT veya KİK‛e ait olan işletme veya işletmeler<br />
topluluğundan oluşan anonim ortaklıklara ne ad, verilir aşağıdakilerden<br />
hangisidir ?<br />
A. Bağlı ortaklık<br />
B. Müessese<br />
C. İştirak<br />
D. İşletme<br />
E. Temsilcilik<br />
10. Aşağıdakilerden hangisi işletmelerin işleyişleri bakımından yapılan sınıfl andırmada<br />
yer almaz?<br />
A. Finans işletmeleri<br />
B. Tarım işletmeleri<br />
C. Sanayi işletmeleri<br />
D. Kiralama işletmeleri<br />
E. Orta büyüklükteki işletmeler<br />
161
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
KİŞİSEL DEĞERLENDİRME FORMU<br />
Bu form ünite sonlarında kendinizi değerlendirmeniz için hazırlanmıştır. Doğru bir değerlendirme<br />
yapabilmeniz için aşağıda verilen seçeneklere doğru cevap vermeniz gerekmektedir.<br />
Ünitedeki konuların tamamını anladıysanız “Evet”, bir kısmını anladıysanız “Bazen”, değilse<br />
“Hayır” seçeneğini işaretleyiniz. “Bazen” ya da “Hayır” seçeneklerinizin olduğu üniteleri tekrar<br />
gözden geçiriniz.<br />
KİŞİSEL DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLER<br />
Hazırlık çalışmaları yardımıyla derse hazırlandım.<br />
Ünitede verilen temel kavramları öğrendim.<br />
Etkinlikleri uyguladım.<br />
Etkinliklerinden yeterince yararlandım.<br />
Öğretmenime anlamadığım konularda sorular sordum.<br />
Gerektiğinde arkadaşlarımla grup çalışması yaptım.<br />
Arkadaşlarımın konuyla ilgili fi kirlerinden yararlandım.<br />
Konuları yeterince kavradım.<br />
Testlerin tamamına doğru cevap verdim.<br />
Sınavlarda başarılı olabilirim.<br />
162<br />
Evet Bazen Hayır
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
V.<br />
ÜNİTE<br />
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong>TEKİ GELİŞMELER<br />
VE<br />
GENÇ GİRİŞİMCİLERE ÖNERİLER<br />
163
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
HAZIRLANALIM<br />
1. Ülkemizdeki genç girişimciler hakkında bilgi toplayınız, bu bilgileri<br />
arkadaşlarınızla paylaşınız.<br />
2. Çevrenizde genç bir girişimci varsa sınıfa davet ederek girişimcilik<br />
ve iş fırsatlarını birlikte tartışınız.<br />
3. Atatürk‛ün Türk gençliği hakkındaki sözlerini derleyerek sınıf panosuna asınız.<br />
4. Son yıllarda sıkça duyduğumuz şirket ifl aslarının nedeni sizce ne olabilir?<br />
Düşününüz.<br />
5. Çevrenizdeki girişimcilerden yaptıkları işin olumsuz tarafl arını öğreniniz,<br />
bunları en aza indirmenin yolları hakkında düşündüklerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.<br />
A. <strong>GİRİŞİMCİLİK</strong>TEKİ GELİŞMELER<br />
Son yıllarda ülkeler arasında iş birliği, hızlı teknolojik gelişmeler,<br />
üst düzey yönetim modellerinin gelişmesi, bilgi yönetimindeki<br />
gelişmeler, tamamlayıcı stratejiler, ortak girişimcilik<br />
faaliyetlerinin artması, girişimciliğin gelişmesine ve uluslararası<br />
girişimcilik konusunun gündeme gelmesine yardımcı olan başlıca<br />
faktörlerdendir.<br />
B. GENÇ GİRİŞİMCİLERİ BEKLEYEN İŞ FIRSATLARI<br />
Girişimcilikteki gelişmelerle birlikte ortaya çıkan başlıca iş fırsatları şunlardır:<br />
1.<br />
Franchising (Françayzing)<br />
Türkçe karşılığı “imtiyaz” olan franchise<br />
(frençayz), İngilizce bir sözcüktür.<br />
Franchise ise bir ürüne, hizmete veya<br />
bilgi birikimine, bunlara ait kalitesi kanıtlanmış<br />
ve başarılı bir markaya ya da isme<br />
sahip olup bunların satış, dağıtım veya<br />
işletme hakkını belirli bir bedel karşılığı<br />
veren taraf anlamına gelir. Franchisee ise<br />
doğrudan veya dolaylı bir malı bedel karşılığında<br />
franchisorun yani işletme hakkı<br />
sahibinin ticari adını, markasını, bilgi birikimini,<br />
iş görme ve teknik yöntemlerini,<br />
sistemini ve diğer sınai ya da fi krî mülkiyet<br />
haklarının kullanımını üstlenen taraf demektir.<br />
Franchising, birbirinden bağımsız iki taraf arasında oluşturulan sözleşmeye dayalı bir ilişkiyi<br />
tanımlar. En yalın anlatımıyla franchising, hak sahibine para karşılığında verilen belirli<br />
sınai hakları ticari alanda kullanma iznidir. Franchising sözleşmelerinde konu bir ürün, bir<br />
164
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
marka ya da bir hizmet olabilir. Söz konusu olan bu ürün, marka ya da hizmetin işletme ve<br />
kullanım hakkını imtiyaz sahibinin belirli bir süre ve bazı sınırlamalarla ticari işlerini yürütmek<br />
üzere ikinci bir tarafa devretmesidir. Franchisingin en önemli özelliği ise imtiyaz hakkını veren<br />
tarafın işin yönetim ve organizasyonu konusunda know-how yani bilgi ve destek sağlıyor olmasıdır.<br />
Franchising sisteminin ilk uygulama yeri<br />
Amerika’dır. Günümüzde bu sistem ile çalışan yaklaşık<br />
60 iş kolu mevcuttur. Bunlar arasında; otomobil<br />
kiralama, otomobil servis ürünleri, iş yardım servisleri,<br />
iş araçları, giyim ve ayakkabı, yapı dekorasyon,<br />
bilgisayar, kozmetik, perakende satış mağazaları,<br />
eğitim, yiyecek, sağlık ürünleri, ev aletleri, kuru temizleme,<br />
fast-food, otelcilik ve lokanta vb. sektörler<br />
bulunmaktadır. Franchising sistemi ile yapılan bir<br />
girişimin girişimciye sağladığı başlıca faydalar şunlardır:<br />
Daha önce denenmiş, başarısı kanıtlanmış ve tanınmış<br />
bir marka ile birlikte, imtiyaz sahibi işletme<br />
sistemine ait teknikleri ve prosedürleri kullanması<br />
mümkün olur.<br />
Marka ile birlikte ulusal veya uluslararası standarda ve kaliteye sahip olur.<br />
Tanınmış markalara sürekli müşteri ve iş yapma imkânı sağlanır.<br />
Franchise veren işletme girişimciye eğitim hizmetleri ve uzman personel desteği sağlar.<br />
Kaliteli personel bulma, işe alma ve yerleştirme konularında imtiyaz sahibinin tekniklerinden<br />
yararlanabilir.<br />
Mali, ticari ve personel konularında sağlanan destekle, teknik işlevlere ağırlık verilip başarı<br />
şansı arttırılabilir.<br />
165
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
İmtiyaz sahibi ile ortak hareket edilerek küçük işletmelerin karşılaşacakları risk ve işletmecilik<br />
sorunları en aza indirilir.<br />
Girişimci imtiyaz sahibi işletmenin mali ve hukuk danışmanlarından yararlanabilir.<br />
İmtiyaz sahibi işletmenin sürekli olarak yaptığı araştırma ve geliştirme çalışmalarından yararlanabilir.<br />
İşletmenin kuruluş aşamasında ve kuruluş yerinin seçiminde bilimsel tekniklerin kullanılması<br />
mümkün olur.<br />
Kuruluş aşamasında leasing (lizing) gibi kaynaklardan fi nansal destek sağlanması mümkün<br />
olur.<br />
Reklam ve tanıtım giderlerinden tasarruf sağlayabilir.<br />
<br />
Girişimcinin yalnızlığını ortadan kaldırarak kendi işini kurmanın getirdiği riskleri azaltır.<br />
İmtiyaz sahibi işletmeye<br />
yapılan ödemeler, başlangıçta yeni bir iş için yapılacak hata bedellerinin<br />
toplamından az olur.<br />
İşletmeler için standart yönetim, muhasebe, satış ve stoklama fonksiyonları mümkün olur.<br />
2.<br />
İnternet Girişimciliği<br />
İnternet girişimciliği ticaretin internet üzerinden yapılmasıdır. İnternet girişimciliği iş hayatına<br />
yeni ekonomi, yeni iş modelleri ve yeni girişimcilik yaklaşımları getirmiştir. Bu tür girişimciliğin<br />
diğer girişimcilik örneklerine benzer ve farklı özellikleri vardır. Bu özellikler aşağıda<br />
açıklanmıştır:<br />
a. Sermaye<br />
İnternetin getirdiği yeni ekonomi düzeninin en<br />
önemli farklarından birisi, girişimin hayata geçirilmesi<br />
işin büyük sermayelere gerek olmadığı gerçeğidir. Hatta<br />
çok büyük oranda kişisel emek ve zamanın ötesinde<br />
fi nansal bir kaynağa gerek bile kalmayabilir. Öncelikle<br />
yapılacak olan girişimcilik yapılacak konunun ana fi krine<br />
inanmaktır, fi kir hayata geçirildikten ve girişimci çalışarak<br />
kendini ispatladıktan sonra fi nans kaynaklarına<br />
ulaşmak çok daha kolay olacaktır. Google gibi birçok<br />
dev internet girişiminin hemen hemen sıfır sermaye ile<br />
yola çıktığı unutulmamalıdır.<br />
b. Süreç<br />
Tıpkı geleneksel girişimcilikte olduğu gibi internet girişimciliğinde de hemen hemen aynı<br />
süreçler yaşanır. Bu süreçler şunlardır:<br />
• Girişimcilik ruhu: Girişim yapmak isteyen herkesin çeşitli fi kirleri vardır. Ancak sadece<br />
girişimci ruhunu taşıyan insanlar, risk alarak ve zorluklarla savaşarak fi kirleri başarılı birer iş<br />
hâline dönüştürürler.<br />
• Fikir ve hedef kitle: İnternette ya da geleneksel iş dünyasında, bir işin gerçek olarak baş-<br />
166
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
ladığı nokta fi kirdir. İş fi kirleri, mevcut ihtiyaçlardan<br />
doğmaktadır. Yani bir başka deyişle girişimcinin, hedef<br />
kitlenin bir ya da birden fazla ihtiyacını gidermek<br />
üzere, bir fi kri ve bu fi kirden doğan ürün ya da ürünleri<br />
olmalıdır. Bunun için dünyada başarılı olmuş olan<br />
bir fi kri ve gelir modeli ülkemiz için uyarlanabilir ya<br />
da hiç yapılmamış bir fi kir ya da gelir modeli hayata<br />
geçirilebilir.<br />
• Tasarım (geliştirme): Her iş bir mal ya da hizmetin<br />
hedef kitleye sunulmasından ibarettir. Fakat burada<br />
ürün kavramı sadece geleneksel somut ürünleri<br />
değil, yazılım, ebook vb. dijital malve hizmetleri de<br />
içine alır.<br />
• Ürün (üretim ve revizyon): Tasarıma göre ürünü<br />
ortaya koymak ve ürün yaşadığı sürece, gerekli revizyonları<br />
yapmak gerekir. Ürünü sunmaya başlamak için<br />
mükemmele ulaşması beklenmemelidir. Sunuma hazır<br />
olduğunda başlamak ve zaman içinde eksikleri tamamlayarak<br />
ürünü olgunlaştırmak en doğru yaklaşımdır.<br />
• Satış ve pazarlama: Bu aşamada yapılacak olan<br />
hedef kitleye kendini anlatabilmektir. Satış ve pazarlama<br />
süreci hiçbir zaman bitmeyen bir süreçtir. Aslında<br />
internet girişiminin başarısını da büyük ölçüde, bu<br />
aşama belirler. Bazen satış ve pazarlama konusundaki<br />
başarısızlıklar çok parlak fi kirlerin başarısızlığına neden<br />
olabilir ya da bir girişimcinin deneyip başaramadığı bir iş fi krî başkası tarafından başarılı<br />
bir iş hâline getirilebilir.<br />
Hedef kitley<br />
• i öğrenmek: Hedef kitleye kendini iyi tanıtmanın yanında aynı zamanda<br />
onları iyi tanımak, iyi bir gözlemci olmak gerekir.<br />
167
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
İnternet girişimciliği yoluyla gelir elde edilebilecek bazı yöntemler şunlardır:<br />
• İçeriğe erişim üyeliğinden gelir elde etme<br />
• İçerik görüntüleme başına gelir elde etme<br />
• Reklam gösterim başına gelir elde etme<br />
• Reklam tıklama başına gelir elde etme<br />
• İnternette sağlanan gösterim sonucu yapılan satışın bedeli üzerinden komisyon alarak<br />
gelir elde etme<br />
• Elektronik kitap (ebook) vb. dijital ürün satışından gelir elde etme<br />
• Yazılım satışından ve/veya desteğinden gelir elde etme<br />
• Mal satışından gelir elde etme<br />
3.<br />
Bayilik, distribütörlük<br />
Bir işletmenin ürünlerinin yurt içinde ya da yurt dışında<br />
satışını ve pazarlanmasını sağlayan, işletmeye bağlı olarak<br />
çalışan ve işletmeyle aralarındaki ilişki hukuki kurallara<br />
bağlı olan işletme ya da şahıslar bayi ya da distribütör olarak<br />
adlandırılır.<br />
Üretici veya ihracatçı işletme ile onun ürünlerini dağıtacak<br />
ya da pazarlayacak işletme ya da şahsın arasındaki ilişkiyi<br />
düzenleyen bir sözleşmenin olması şarttır. Bu anlaşmanın<br />
ana amaçları şunlardır:<br />
• İki kuruluş arasındaki ilişkiyi tanımlamak<br />
•<br />
•<br />
•<br />
Bu ilişkiyi hukuki temellere oturtmak<br />
Ticari hedefl eri ve çalışma şekillerini belirlemek<br />
Çıkabilecek anlaşmazlıkların nasıl çözümlenebileceğini göstermek<br />
168
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Bayilik anlaşmasının niteliği bayiliğin<br />
kapsamına göre değişir. Örneğin, bayi ihracatçı<br />
adına satış yapacaksa başka, kendi<br />
adına mal stoklayıp satış yapacaksa başka<br />
tür anlaşma hazırlanır. Ancak her iki anlaşma<br />
da şu ana konuları kapsamalıdır:<br />
Anlaşmanın tanımı: Anlaşmaların<br />
başında bunun bir ticari bayilik sözleşmesi<br />
olduğu belirtilmelidir.<br />
Tarafl ar: Tarafl arın kimler olduğu<br />
belirlenmelidir. İsimler, adresler, unvanlar,<br />
şirket türleri (anonim, kolektif, vb.) kuruluş tarihleri, sicil numaraları tam ve doğru olarak belirtilmeli,<br />
bayiliğin başka bir fi rma veya kişiye devir edilip edilmeyeceği ve devir koşulları<br />
açıklanmalıdır.<br />
Ana metin: Yurt dışı bir işletmeden bayilik alınmışsa ve sözleşme iki dilde hazırlanmışsa,<br />
bir anlaşmazlık durumunda hangi metnin esas alınacağı belirtilmelidir.<br />
Başlangıç ve bitiş tarihleri: Sözleşmenin yürürlüğe gireceği tarih mutlaka belirtilmeli,<br />
anlaşmanın normal süresi, yenilenme koşulları ve tarihleri ile birlikte feshi için gerekli bildirim<br />
süreleri ve fesih nedenleri açıklıkla gösterilmelidir.<br />
Ürünler: Kapsamına giren ürünler, tanımları ve markaları ile sözleşmeye eklenmeli,<br />
gerekirse kullanılışı ve satış biçimleri anlatılmalıdır. İhracatçı, ürünlerinin tamamı için aynı<br />
kuruluşa bayilik vermek istemeyebilir. O durumda bayiliğin tüm ürünlerine değil, belirli ürünlere<br />
özgü olduğu belirtilmelidir. İşletmenin çıkaracağı yeni ürünleri pazarlamaya, bayinin hakkı<br />
olup olmadığı, onun benzeri ürünleri pazarlamakta serbest olup olmadığı da açıklanmalıdır.<br />
Komisyon: Bayinin alacağı komisyonun hesaplanış şekli ve oranı açıkça belirtilmeli,<br />
komisyonun hangi para biriminde, nereye, ne zaman ve nasıl ödeneceği anlaşmada mutlaka<br />
bulunmalıdır.<br />
Kontratın süresi, bitimi ve feshi: Kontrat süreli veya süresiz olabilir. Eğer süresizse,<br />
tarafl arın nasıl feshedebilecekleri anlatılmalıdır.<br />
Anlaşmayı otomatik olarak geçersiz<br />
kılacak ifl as, şirketin satışı gibi olaylar<br />
varsa açıklanmalıdır. Tarafl ar şirket değil<br />
de kişi ise ölüm hâlinde ne olacağı kararlaştırılmalıdır.<br />
Kontratın bitiminden sonra<br />
bayinin elindeki stokların, varsa marka<br />
tescillerinin, ithal izinlerinin vb. gereç ve<br />
hakların ne olacağı da anlaşmaya konmalıdır.<br />
Eğer kontratın feshi nedeniyle tarafl ara<br />
tazminat ödenmesi söz konusu ise koşulları<br />
gösterilmelidir.<br />
169
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Yasal merciler: Anlaşmazlık durumunda hakemlik yoluna mı gidileceği, yoksa yasal<br />
işlemler mi yapılacağı belirlenmelidir.<br />
4. Al-sat işleri<br />
Al-sat işleri, girişimcinin hiçbir satıcı ya da işletmeye bağımlı kalmadan satın aldığı mal ve<br />
hizmetleri bir başkasına satmasıdır. Emlakçılık al-sat işlerine örnek olarak verilebilir.<br />
5. Patent<br />
Patent, buluş sahibinin<br />
buluş konusu ürünü<br />
belirli bir süre üretme,<br />
kullanma, satma veya<br />
ithal etme hakkıdır. Bu<br />
hakkı kullanabileceğini<br />
gösteren belgeye ise patent<br />
belgesi denir. Buluşu<br />
yapılan neredeyse her<br />
şey patent koruması kapsamına<br />
dâhildir.<br />
Buluşu yapılan bir aygıtın bütün hakları,<br />
patent sahibine ait olur ve ondan izinsiz<br />
kullanılamaz. Eğer böyle bir durum varsa<br />
patent sahibi ilgili kurum veya tüzel kişiye<br />
dava açarak hakkını alabilir. Her ülkenin<br />
kanunlarında belirtilmiş olan patent<br />
yasaları ile yaratıcı fi kirler ve bunların<br />
geliştirilmesini teşvik etmek için gereken<br />
koruma sağlanır. Bir ülkede verilmiş olan<br />
patent sayısının yüksekliği, o ülkenin gelişmişliğinin<br />
net bir göstergesidir.Geleneksel<br />
terminoloji ile sınai mülkiyet haklarının<br />
içinde önemli bir yer tutan “patent hakkı”,<br />
özellikle teknoloji transferinin aracı olması<br />
bakımından, gelişmekte olan ülkeleri daha<br />
çok ilgilendiren maddi olmayan bir mala<br />
ilişkin haktır.<br />
6. Know-How<br />
Know-how, bir ticari işletmenin ekonomik faaliyetinde (malların üretiminde, satımında,<br />
hizmetlerin sunulmasında, organizasyon ve yönetiminde) kullanılan, bir patent ile korunmamış<br />
bulunan, genellikle gizli olmakla birlikte böyle bir nitelik taşıması zorunlu olmayan, teknik,<br />
ticari, idari, mali veya başka bir alana ait bilgidir.<br />
170
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Know-howun başlıca unsurları şunlardır:<br />
a. Sınai alanda özellikle ticari ve ekonomik<br />
faaliyetlerde kullanılabilen bilgilerden<br />
oluşur: Bir bilginin know-how olarak nitelendirilebilmesi<br />
için her şeyden önce bu bilginin,<br />
sınai alanda faaliyet gösteren bir ticari işletmenin<br />
ekonomik faaliyetinde kullanılabilecek bir<br />
nitelik taşıması gerekir. Yani bu bilgi bir ticari<br />
işletmenin üretimine, satımına, organizasyon ve<br />
yönetimine ilişkin olmalıdır. Bu bilgi bir malın<br />
aynı makine ve araçlarla daha seri bir şekilde<br />
üretilmesini sağlayan teknik bir bilgi olabileceği<br />
gibi işletmenin yönetim ve organizasyon<br />
maliyetlerini düşüren bir çeşit bilgi de olabilir.<br />
b. Herkesin kolayca elde etmesi mümkün olmayan bilgilerden oluşur: Know-howlar<br />
uzun araştırma ve geliştirme faaliyetleri sonucunda elde edilmekte ve bunlar sahiplerinin tekelinde<br />
ve gizliliğinde kalmaktadır.<br />
Bu durum, her ne kadar<br />
know-howun gizlilik niteliğini<br />
ön plana çıkarsa da gizli olmak<br />
zorunda değildir.<br />
c. Bilgilerin patent alınarak<br />
korunmamış olması gerekir:<br />
Know-howun patent verilebilme<br />
niteliğine sahip olması<br />
ne gerekli ne de zorunludur.<br />
ç. Bilgiler üçüncü kişilere<br />
aktarılabilir nitelikte olmalıdır:<br />
Know-how fi ziki bir varlığa<br />
sahip değildir, yani gayri<br />
maddi bir maldır. Bu nedenle<br />
know-howun başkalarına aktarılabilmesi<br />
için çeşitli vasıtalarla<br />
somutlaştırılması gerekmektedir. Örneğin, know-howa konu olan bilgi yazılarak, resim<br />
veya şablon haline getirilerek veya doğrudan doğruya nasıl uygulanacağı gösterilerek somutlaştırılabilir.<br />
Ancak bu şekilde ilgili bilgi, know-how sözleşmesine konu olabilir. Bu durum,<br />
know-how aktarımının sözlü olarak yapılamayacağı anlamını taşımamaktadır. Bilgilerin sözlü<br />
olarak karşı tarafın hafızasında yer alabilecek şekilde açıklanması da onu somut bir hâle getirmektedir.<br />
171
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
ARAŞTIRALIM<br />
SİZ OLSAYDINIZ NE YAPARDINIZ?<br />
Girişimcilikle ilgili iş fırsatlarını ilgili fuar, internet, gazete,<br />
dergi ve kitaplardan araştırarak elde ettiğiniz sonuçları<br />
sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.<br />
Panelimiz Var<br />
Yakın çevrenizdeki işletmelerden bir girişimciyi sınıfınıza<br />
çağırarak panel düzenleyiniz. Panelin konusu girişimcilikteki<br />
gelişmeler ve iş fırsatları olsun. Davet ettiğiniz<br />
girişimci ile öğretmeninizin de yardımıyla konu üzerinde<br />
tartışınız. Tartışma sonucunda, günümüzde cazip olabilecek<br />
iş fırsatlarını ortaya koyarak bu fırsatların bir listesini<br />
oluşturunuz ve sınıf panosuna asınız.<br />
C. GİRİŞİMCİLERİ DESTEKLEYEN KURUM VE KURULUŞLAR<br />
Girişimcileri destekleyen başlıca kurum ve kuruluşlar şunlardır:<br />
1. KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve destekleme İdaresi<br />
Başkanlığı) Destekleri<br />
KOSGEB, imalat sanayi işletmelerinin ekonomideki yerlerinin geliştirilmesi amacıyla kurulmuş<br />
bir kamu kuruluşudur. 1990-2009 yılları arasında imalat sanayi KOBİ’lerine yönelik<br />
yapmış olduğu çalışmalardan sonra, KOSGEB’in girişimciliği desteklemek amacıyla yaptığı<br />
proje ve faaliyetler şunlardır:<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Banka kredi faiz destekleri<br />
Bilişim destekleri<br />
Bölgesel Kalkınma destekleri<br />
Danışmanlık ve eğitim destekleri<br />
Girişimciliği geliştirme destekleri<br />
Kalite geliştirme destekleri<br />
Pazararaştırma ve ihracatı geliştirme destekleri<br />
Teknoloji geliştirme ve yenilik destekleri<br />
Uluslararası işbirliği geliştirme destekleri<br />
172
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Bu desteklerden genç girişimcileri doğrudan ilgilendiren danışmanlık ve eğitim desteği<br />
ile girişimciliği geliştirme desteklerinin amaçları, desteklerden beklenen yararlar ve kimlerin<br />
faydalanabileceği aşağıda açıklanmıştır:<br />
a. Danışmanlık ve Eğitim Desteği<br />
<br />
Danışmanlık Desteği<br />
Danışmanlık desteğinin amacı işletmelerin, yeni girişimcilerin ve işletici kuruluşların;<br />
Yatırım yönlendirme, atıl kapasitelerini değerlendirme, kalite ve verimliliklerini arttırmak,<br />
İdari ve teknik mevzuat uygulaması becerisini kazandırmak,<br />
Ürün - yöntem geliştirme vb. hususlarda yapacakları çalışmalar kapsamında planlama,<br />
yatırım, modernizasyon, teknolojik araştırma - geliştirme ve teknoloji adaptasyonunu sağlamak,<br />
Üretim, pazarlama, enformasyon, yönetim vb. konulardaki bilgi ve becerilerini geliştirmek,<br />
Yurt içi - yurt dışı pazarlarda rekabet edebilir düzeye gelmelerini temin etmek,<br />
İstihdamın ve katma değerin arttırılabilmesi<br />
için yeni işletmelerin kurulmasını sağlamaktır.<br />
KOSGEB Özel Eğitim Desteği<br />
KOBGEB özel eğitim desteğinin amacı;<br />
işletmelerin, yurt içi ve yurt dışı pazarlarda rekabet<br />
edebilir düzeye gelmelerini temin etmek,<br />
istihdamı ve katma değeri artırabilmek için;<br />
Planlama, yatırım, modernizasyon,<br />
Teknolojik araştırma geliştirme, teknoloji<br />
adaptasyonu,<br />
Üretim, pazarlama, fi nansman, enformasyon,<br />
yönetim, mevzuat ve girişimcilik gibi konulardaki<br />
bilgi ve becerilerini geliştirmektir.<br />
KOSGEB Genel Eğitim Programları<br />
KOSGEB genel eğitim programları, işletmelere<br />
kurum tarafından organize edilen eğitim<br />
programlarına katılmaları için verilen desteği<br />
kapsar.<br />
173
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
b. Girişimciliği Geliştirme Destekleri<br />
<br />
Genç Girişimci Geliştirme Programı<br />
Genç girişimci geliştirme programının amacı, ortaöğretim sonrası örgün ve yaygın eğitim<br />
kurumları ile üniversite öğrencilerinin kariyer planlaması yaptığı bir dönemde, girişimciliği<br />
teşvik ederek gençleri kendi işini kurmaya yöneltmek, bu kurumlarda girişimcilik kültürünün<br />
yaygınlaşmasını sağlamaktır.<br />
<br />
Genel Girişimcilik Eğitimi<br />
Genel girişimcilik eğitiminin amacı, girişimciliği bir seçenek olarak düşünen kişilere, iş<br />
planına dayalı iş kurma ve yönetme konusunda bilgi vermektir.<br />
<br />
Yeni Girişimci Desteği<br />
Yeni girişimci desteğinin amacı, ekonomik kalkınma ve istihdam sorunlarının çözümünün<br />
temel faktörü olan girişimciliğin desteklenmesi, yaygınlaştırılması ve başarılı işletmelerin kurulmasını<br />
sağlamak amacıyla yeni girişimcilerin desteklenmesidir.<br />
Yeni girişimci desteğinden;<br />
KOSGEB tarafından üniversitelerde gerçekleştirilen Genç Girişimci Geliştirme Programından,<br />
mezun olan veya KOSGEB tarafından verilen iş kurma danışmanlığı veya uygulamalı<br />
eğitim desteğini alanlar,<br />
KOSGEB’in iş birliği ve denetimi çerçevesinde, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı<br />
Teşvik Fonu, İŞKUR, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, belediyeler ve ilgili kamu kurum ve<br />
kuruluşları ile meslek odaları tarafından ulusal ve uluslararası projeler kapsamında düzenlenen<br />
girişimcilik eğitimine katılanlar,<br />
İş Geliştirme Merkezlerinde (İŞGEM) yer alan girişimcilerden son bir yıl içinde işletmesini<br />
kuranlar yararlanır.<br />
<br />
İş Geliştirme Merkezi Desteği<br />
İş geliştirme merkezi desteği; KOSGEB tarafından ulusal ve uluslararası projeler dâhilinde<br />
kurulan İş Geliştirme Merkezlerinin, ilgili projenin sona ermesinden sonra desteklendiği<br />
süreyi 36 aya tamamlanmasıdır. Bu destekten beklenen yarar, İş Geliştirme Merkezlerinin sürdürülebilirliklerine<br />
katkıda bulunmaktır. İş geliştirme merkezi desteğinden KOSGEB tarafından<br />
ulusal ya da uluslararası projeler dâhilinde kurulan İş Geliştirme Merkezleri yararlanır.<br />
2. TÜBİTAK Destekleri<br />
TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu) 1963 yılında, Türkiye’de<br />
planlı ekonomi döneminin başlangıcında kurulmuştur. Kuruluş aşamasında en temel görevleri,<br />
özellikle doğa bilimlerinde temel ve uygulamalı akademik araştırmaları desteklemek ve genç<br />
174
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
araştırmacıları teşvik etmek ve özendirmek olarak belirlenmiştir.<br />
Bu görevleri yerine getirebilmek amacıyla<br />
temel bilimler, mühendislik, tıp, tarım ve hayvancılık<br />
alanlarında dört araştırma grubu oluşturulmuştur.<br />
Günümüzde ise on araştırma grubu bulunmaktadır.<br />
TÜBİTAK, kuruluş kanunu gereği, uluslararası<br />
ikili ve çok tarafl ı bilimsel ve teknolojik iş birliği<br />
faaliyetlerinde Türkiye’yi temsil etmekte ve bu alandaki<br />
koordinasyonu sağlamaktadır. Bunun yanı sıra,<br />
Türkiye’nin 2003 yılından itibaren AB Çerçeve Programlarına<br />
tam katılımı sonrasında bu programların<br />
ulusal koordinasyonunu sağlamaktadır.<br />
3. Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV)<br />
Destekleri<br />
Vakıf Türk sanayinin uluslararası pazarlardaki<br />
rekabet gücünün artması için katkıda<br />
bulunmak, özel sektörün teknolojik altyapısının<br />
geliştirilmesi ve güçlendirilmesi misyonu<br />
ile 1991 yılından beri faaliyetlerini sürdürmektedir.<br />
Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı<br />
(TTGV), Ağustos 2006 tarihinden itibaren yeniden<br />
destek mekanizmalarını başlatmıştır.<br />
4. Kobi Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı A.Ş.<br />
Girişim sermayesi yatırım ortaklıkları, Sermaye Piyasası Kurulunun izni ile kayıtlı sermayeli<br />
olarak kurulan ve çıkarılmış sermayelerini esas olarak sermaye kazancı elde etmek amacıyla<br />
çeşitli yatırımlara yönelten, halka açık anonim ortaklıklardır. Girişim sermayesinin yalnızca<br />
para yatırmadan ibaret olduğu anlamı çıkarılmamalıdır. Çünkü dünyanın hemen her yerinde<br />
şirketler, genellikle de küçük şirketler, çok fazla desteğe ihtiyaç duyar. Buna sürekli ortaklık ve<br />
destek adı verilmektedir.<br />
Girişim sermayesi ortaklığı ile kurulan işletmeler, yeni pazarların tespit edilmesi, strateji<br />
oluşturulması, fi nansman temini ve bankayla ilgili işlemlerin halledilmesi gibi konularda da<br />
yardıma fazlasıyla ihtiyaç duymaktadır. KOBİ Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı AŞ, KOS-<br />
GEB, T Halk Bankası A.Ş., TOBB, TESK ve birçok meslek kuruluşunun ortaklığı ile Türkiye<br />
ekonomisine katkı sağlayacak rekabet avantajına sahip ürün veya hizmet projelerini, sermaye<br />
ve yönetim desteği ile gerçekleştirmelerini sağlamak amacıyla kurulmuştur.<br />
175
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
5. Kredi Garanti Fonu İşletme ve Araştırma A.Ş. (KGF)<br />
Kredi Garanti Fonu İşletme ve Araştırma A.Ş. 1991 yılında kurulmuş olup girişimcilerin<br />
bankalardan kullandığı kredilere verdiği garanti/kefaletlerle teminat sağlamaktadır. KGF’nin<br />
kuruluşunda; TESK (Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu), TOBB (Türkiye Odalar<br />
ve Borsalar Birliği), TOSYÖV (Türkiye Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler, Serbest Meslek<br />
Mensupları ve Yöneticiler Vakfı) ve MEKSA (Mesleki Eğitim ve Küçük Sanayii Destekleme<br />
Vakfı) kurucu ortak olarak yer almış, daha sonra KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi<br />
Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı) ve Türkiye Halk Bankası AŞ’de bu ortaklığa<br />
katılmışlardır.<br />
6. Avrupa Birliği İş Geliştirme Merkezleri (ABİGEM)<br />
Türkiye’deki KOBİ’lerin rekabet seviyelerinin<br />
ve uluslararası piyasalarda aktivitelerinin arttırılması<br />
ve yeni girişimcilere sağlanan eğitim ve<br />
danışmanlık hizmetleri konusunda, Avrupa Birliği<br />
Komisyonu ve TOBB, Türkiye’de üç İş Geliştirme<br />
Merkezi kurulması projesini fi nanse etmiştir. Proje<br />
kapsamında İş Geliştirme Merkezleri Gaziantep,<br />
İzmir ve Kocaeli bölgelerinde kurulmuştur. Bölgelerde<br />
projenin Türk ortağı Türkiye Odalar ve Borsalar<br />
Birliğinini temsilen Gaziantep Ticaret Odası,<br />
Ege Bölgesi Sanayi Odası ve Kocaeli Sanayi Odası<br />
projeye destek vermektedir.<br />
7. GAP Girişimci Destekleme Merkezleri<br />
(GAP-GİDEM)<br />
GAP-GİDEM Projesi, Güneydoğu Anadolu<br />
Bölgesi’nde uygulanmakta olan KOBİ’lere yönelik<br />
bir girişimci geliştirme projesidir. GAP-Gİ-<br />
DEM Projesi Avrupa Komisyonu (AK) tarafından<br />
fi nanse edilmekte ve Birleşmiş Milletler Kalkınma<br />
Programı(UNDP) tarafından GAP Bölge Kalkınma<br />
İdaresi (GAP BKİ) ile işbirliği içerisinde yürütülmektedir.<br />
Proje’nin amacı, geliştirilmiş GİDEM hizmetleri<br />
ile yeni kurulan işletmelere yardım etmek ve girişimciler, mikro, küçük ve orta ölçekli<br />
işletmelerin girişimcilik, operasyonel ve yönetsel kapasitelerini güçlendirmektir. GİDEM’ler,<br />
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin 4 il merkezinde (Adıyaman, Diyarbakır, Mardin ve Şanlıurfa)<br />
kurulmuş bulunmaktadır. Fakat GİDEM’ler GAP Bölgesi’nin diğer illerindeki işletmelere de<br />
hizmet vermektedir. GİDEM’ler girişimcilere yönelik bilgilendirme, eğitim ve danışmanlık ile<br />
tavsiye konularında iş geliştirme hizmetleri sunmaktadır.<br />
176
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
8. Kadın Girişimcilere Destek Veren Kurum ve Kuruluşlar<br />
Kadın girişimcilere destek veren başlıca kurum ve kuruluşlar şunlardır:<br />
a. Kadınlarla Dayanışma Vakfı (KADAV)<br />
1999 Marmara Depremi’nin ardından deprem bölgesinde sosyal ve ekonomik açıdan desteksiz<br />
kalmış kadınlara destek olmak amacıyla bir araya gelen bir kadın platformu tarafından<br />
kurulmuştur.<br />
b. Kadın Emeğini Değerlendirme Vakfı (KEDV)<br />
Kadın Emeğini Değerlendirme Vakfı (KEDV), 1986 yılında kadınların yaşam kalitelerini<br />
ve ekonomik durumlarını iyileştirmek amacıyla kurulmuş, kâr amacı gütmeyen bir sivil toplum<br />
örgütüdür.<br />
c. Kadın Girişimciler Derneği (KAGİDER)<br />
KAGİDER, Eylül 2002’de ülke çapında<br />
faaliyet gösteren ve kâr amacı gütmeyen bir<br />
sivil toplum örgütü olarak İstanbul’da kurulmuştur.<br />
Derneğin kurucuları arasında; her<br />
türlü hukuk ve yönetim danışmanlığı, sağlık<br />
ve ilaç, maden, gıda ve içecek, turizm, yayıncılık,<br />
halkla ilişkiler, tekstil, perakende, insan<br />
kaynakları, pazarlama, reklamcılık, fi nans ve<br />
bilişim, fi lm yapım, ulaşım-nakliye ve denizcilik<br />
sektörlerinde çalışan Türkiye’nin önde<br />
gelen kadın girişimcileri bulunmaktadır.<br />
KAGİDER’in amacı ekonomik değer yaratan kadın girişimci sayısını arttırarak, var olan<br />
kadın girişimcileri güçlendirerek, Türk kadın girişimcilerin dünya ile bütünleşmesini sağlamak<br />
ve Türkiye’nin sosyal ve ekonomik gelişimine katkıda bulunmaktır. KAGİDER tarafından<br />
oluşturulan Kadın Fonu, her yıl Türkiye’deki Sivil Toplum Kuruluşlarına proje çağrısında bulunmakta,<br />
İcra Komitesi kararı ile desteklenecek projeleri seçmektedir. Bu fon kadının güçlenmesi<br />
ve toplumsal cinsiyet eşitliğine ulaşılması amacına uygun tüm alanları desteklemektedir.<br />
Bunların başlıcaları şunlardır:<br />
Ekonomi, girişimcilik ve iş yaşamı, yoksullukla mücadele<br />
Siyasete ve karar verme mekanizmalarına katılım<br />
Sağlık, şiddetten korunma, afet, rehabilitasyon alanları<br />
Sanat, kültür ve iletişim alanları<br />
Yerel sivil toplum inisiyatifl erinin güçlendirilmesi<br />
Sivil toplum kuruluşlarının kapasite artı-rımı, idari giderler<br />
Proje geliştirme amaçlı araştırmalar<br />
Sivil toplum kuruluşlarının verdikleri eğitimler, kurumlara yönelik eğitimler<br />
177
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
ç. Kadın Girişimciler İş Geliştirme Merkezi (KAGİMER)<br />
KAGİDER’in öncülüğünde geliştirilen ve AB Aktif İş Gücü Programı kapsamında İŞKUR<br />
tarafından desteklenen KAGİMER projesi, kendi işletmesini kurmak ve geliştirmek isteyen<br />
kadın girişimcileri, eğitim, danışmanlık ve ofi s hizmetleri sağlayarak desteklemeyi ve kadınlar<br />
arasında girişimciliği özendirmeyi amaçlamaktadır.<br />
Kadından Kadına Köprü Projesi<br />
OKUMA METNİ<br />
Projenin amacı, Mardin’de özgün ve pazarlanabilir ürünlerin ortaya çıkarılması, kadınların<br />
üretim ve girişimcilik becerilerinin geliştirilmesi ve pazarlama desteği verilmesi<br />
düşüncesidir. İstanbul Yeditepe Üniversitesi “Moda/Tasarım Bölümü” öğrencilerinden 6<br />
kişilik bir grup Mardin ilinde dört hafta kalarak, Mardin’e özgü ürünleri (takı, el sanatları,<br />
nakış vb.) inceleyerek İstanbul’a döndüler. 6 genç daha sonra turizm ve pazarlama açısından<br />
potansiyele sahip olduğunu düşündükleri ürünlere ilişkin tasarımlar geliştirdiler. Kadının<br />
ekonomik güçlenmesi hedefi doğrultusunda; temmuz ayında Mardin’de yaptıkları keşif gezisi<br />
sonrasında tasarımlarını hazırlayan öğrencilerin çalışmaları, 19 Ekim 2005 tarihinde<br />
Yeditepe Üniversitesi’nde jüri tarafından değerlendirildi. 6 öğrencinin teslim ettiği 37 tasarım<br />
arasından seçilen tasarımlar;<br />
• Mardin evleri, masa örtüsü ve telkarili bıttım sabunu kutusu,<br />
• Osmanlı terliği ve<br />
• Cam şişe olarak tespit edildi.<br />
Proje daha sonra Çok Amaçlı Toplum Merkezinden kadınların İstanbul’da alacakları<br />
eğitimler ve ürünlerin pazarlanmasına yönelik çalışmalar ile devam etti.<br />
9. Türkiye Grameen Mikro Kredi Projesi<br />
178<br />
Kaynak: byegm.gov.tr<br />
Mikro kredi; iş yapma fi kri olup gelir getirici bir faaliyette bulunmak üzere, küçük bir başlangıç<br />
sermayesine ihtiyacı olan yoksullara imkân verilmesidir. Sadece güvene dayanan, teminatsız<br />
ve kefi lsiz küçük sermaye şeklindeki<br />
mikro kredi, yoksulların kendi kendilerine<br />
yoksulluktan kurtulmaları için etkili bir stratejidir.<br />
Mikro kredinin amacı, klasik yollarla<br />
kredi elde edemeyeceklere, yoksulluğu, gelir<br />
dağılımındaki adaletsizliği ve işsizliği azaltacak<br />
şekilde, ailesi ve kredi alan için, kendi<br />
kendine gelir getirici bir faaliyet yapılmasını<br />
sağlayarak ekonomik ve sosyal kalkınmayı<br />
gerçekleştirmektir.
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Mikro kredi fi kri, ilk olarak 1973 yılında Bangladeş’te ekonomi profesörü olan Muhammad<br />
Yunus tarafından ortaya atılmıştır. Yunus, yoksulluğun çok yoğun bir şekilde yaşandığı<br />
Bangladeş’te genç bir kadına bambu sepet yapması için 6 dolar kredi vererek ilk kredi projesini<br />
başlatmıştır. Mikro kredi; başta Amerika ve Avrupa’nın çeşitli ülkeleri de dahil olmak üzere,<br />
bütün kıtalarda ve Türkiye dahil yaklaşık 111 ülkede başarıyla uygulanmaktadır. Mikro kredi<br />
uygulamalarında yoksullara Bangladeş’te 36 dolar ABD’de ise 1200 dolar ödenirken ülkemizde,<br />
Türkiye İsrafı Önleme Vakfı, Grameen Bank ve Diyarbakır Valiliği işbirliği ile Diyarbakır’da<br />
başlatılan çok yoksul kadınlara ortalama 500 milyon TL olarak verilmektedir. 2002 yılı sonu<br />
itibariyle dünyada 58 milyon aile mikro kredi imkânlarından yararlanmıştır. Mikro kredi sisteminin<br />
geri ödeme dönüşü çok yüksek bir orana sahiptir. Sistemin başarısı nedeniyle Birleşmiş<br />
Milletler tarafından 2005 yılı “Dünyada Mikro Kredi Yılı” ilan edilmiştir. Ayrıca, Birleşmiş<br />
Milletler tarafından 2015 yılına kadar yoksulluğun mikro kredi vasıtasıyla %50 azaltılması<br />
hedefi konulmuştur.<br />
<strong>DERS</strong> DIŞI ETKİNLİK<br />
KADIN GİRİŞİMCİLİĞİ<br />
Son yıllarda çok sayıda kurum ya da kuruluş kadın girişimciliğini<br />
desteklemek amacıyla yarışmalar düzenlemekte,<br />
yılın kadın girişimcilerini seçmektedir. Bu tür yarışma ve organizasyonların<br />
neler olduğunu, son yıllarda kimlerin başarılı<br />
kadın girişimci olarak seçildiğini araştırarak elde ettiğiniz<br />
bilgilerden oluşan bir sunu hazırlayınız ve arkadaşlarınızla<br />
paylaşınız.<br />
Ç. GİRİŞİMCİLERE ÖNERİLER<br />
1. Girişimcilerin Aşması Gereken Engeller<br />
Girişimcilerin aşması gereken başlıca engeller aşağıdaki gibidir:<br />
a. Ekonomideki istikrarsızlık: İş kurarken<br />
belki de girişimciyi en fazla zorlayacak şeylerin<br />
başında ekonomik istikrarsızlık gelir. Ekonomideki<br />
bu tip sıkıntıları aşmak için tek yapılacak<br />
şey, mümkün olduğunca sabitlenebilir değerleri<br />
tercih etmektir.<br />
b. Sermaye ve fi nansman: Yeni bir iş kurmak<br />
için mutlaka belli bir sermaye gereklidir.<br />
Bu sermaye, pek çok yoldan temin edilebilir.<br />
Örneğin; banka kredileri bu alanda en çok başvurulan<br />
yollardan biridir. Ancak prosedürlerin<br />
uzun olması ve birtakım güvencelerin gösterilme<br />
gerekliliği, sadece iş fi kri ve planı olan giri-<br />
179
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
şimciyi oldukça zorlamaktadır. Fakat son yıllarda bazı sivil toplum örgütlerinin geliştirdiği fon<br />
sistemi ile bu engeli belli ölçüde aşmak mümkündür.<br />
c. Bürokratik engeller: Ülkemizin şirketlere<br />
yönelik mevzuatlar ve bürokratik engeller<br />
yüzünden iş ve yatırım için uygun bir ortam<br />
oluşturduğunu söylemek güçtür. Bu durumun<br />
farkında olan kuruluşlar, yürürlükteki mevzuatı<br />
basitleştirip vergi sistemini düzenlenmesini<br />
talep etmektedir.<br />
ç. Ağır vergi yükü: Ülkemizdeki vergi sistemi<br />
yüksek vergi yükünü de beraberinde getirmektedir.<br />
Bu da girişimcilerin iş kurma planlarını<br />
ertelemeye hatta vazgeçmelerine neden olmaktadır.<br />
d. Bilgi eksikliği: Girişimciliğin ilk şartı,<br />
teknik bilgi sahibi olmak değildir; ancak bu kriter<br />
de göz ardı edilmemelidir. Yaptığı işin inceliklerini<br />
bilmeyen bir kişi, o mal veya hizmeti<br />
pazarlayamaz, geliştiremez; dolayısıyla da kurulan<br />
işletmeden de uzun ömürlü ve kazançlı olması beklenemez.<br />
e. Öz güven eksikliği: Girişimcilik öncelikle insana bağımlı olan bir kavramdır. Tüm şartlar<br />
yerine geldiğinde bile kişi kararlı ve ne istediğini bilen bir tutumda değilse, yeni bir iş kurmak<br />
için gerekli en önemli kaynak yetersiz demektir. Bu öz güven eksikliği, genellikle toplumdaki<br />
yanlış yargılardan ileri gelir. Yeni bir iş fi kri oluşturmaya başlandığında rakiplerden veya tecrübesizlikten<br />
korkmak, meydana gelen olumsuzluklardan yılmak, girişimcinin baştan kaybetmesine<br />
neden olur.<br />
2. Girişimcilerden Girişimci Adaylarına Öneriler<br />
Girişimcinin iş kurma sürecinde başarılı olabilmesi için dört ana faktör gereklidir. Girişimci,<br />
öncelikle iş kurmaya karar vermeli ve bunun için gerekli motivasyona sahip olmalıdır.<br />
Ardından uygun bir iş fi kri ve pazar seçimi gelmektedir. Tüm bu aşamalardan sonra ise gerekli<br />
kaynakları ve yetenekleri bir araya getirebilmek, kritik bir önem taşımaktadır. Bu dört ana<br />
faktörü başarı ile bir araya getirdikten sonra bir iş planı hazırlanmalı ve gerekli organizasyon<br />
ve yönetim örgüsü oluşturulmalıdır. Tüm bu faktörler içerisinde şüphesiz tek başına en önemli<br />
olanı motivasyondur. Ekonomik hayatımız; maalesef gerekli her şeye sahip oldukları halde<br />
motivasyona sahip olmayan bireyler sebebiyle yarım kalan yatırımlar ve iş fi kirleri ile sık sık<br />
karşılaşmaktadır. Girişimci iş fi krini değerlendirirken şu hususları dikkate almalıdır:<br />
a. Girişimcinin gerçekleştirmeyi düşündüğü iş fi krinin yasal bir sakıncasının olup olmadığı<br />
araştırılmalıdır.<br />
180
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
b. İş fi krinin uygulanması ve<br />
başarılı bir işletmenin kurulması<br />
için zorunlu olan ve girişimci<br />
tarafından temini mümkün olmayan<br />
özel bilgi, beceri, ustalık ve<br />
iş gücü girdilerinin olup olmadığı<br />
kontrol edilmelidir.<br />
c. Kurulmak istenilen işin<br />
genel çalışma şekli ve girişimcinin<br />
göstereceği çabalardan yerine<br />
getirmekte zorlanacağı noktaların<br />
olup olmadığı kontrol edilmelidir.<br />
ç. İş fi krinin gerçekleştirilmesi için gerekli fi nansmanın, girişimci tarafından karşılanıp<br />
karşılanamayacağı, bu fi nansal miktarın karşılanmasının zorluk derecesi araştırılmalıdır.<br />
d. Üretimi hedefl enen ürünlerin üretiminde gerekli olan teknik ve idari sürecin oluşturulması<br />
ve uygulanmasının zorluk derecesi araştırılmalıdır.<br />
D. GİRİŞİMCİLERİN SOSYAL SORUMLULUKLARI<br />
Girişimcilerin bulundukları topluma<br />
karşı birtakım görevleri ve katkıları<br />
bulunmaktadır. Bunlar şöyle<br />
açıklanabilir:<br />
1. Ülkemiz gibi gelişmekte olan<br />
ülkelerde en önemli sorunlardan biri<br />
işsizliktir. İşsizlik, ürün ya da hizmet<br />
üretimi için yeni yatırımların yapılmaması<br />
sonucunda doğar. Bir ülkede<br />
girişimci sayısı ne kadar artarsa,<br />
istihdam oranı da o oranda artar.<br />
Dolayısıyla işsizlikten kurtulmanın<br />
en etkin yolu, kişilerin kendi işlerini<br />
kurmalarıdır.<br />
2. Toplumsal refah düzeyinin yükselmesi, bireylerin refahlarıyla ilgilidir. Bireylerin refahını<br />
artıracak bir faktör ise kendi işine sahip olmasıdır. Dolayısıyla girişimcilik toplumsal refahın<br />
oluşturulmasında ve tabana yayılmasında etkin rol oynayabilecek bir mekanizmadır.<br />
3. Girişimciler hem bilim ve teknolojiyi kullanarak hem de bu alanlara kaynak aktararak<br />
bilim ve teknolojinin gelişmesine yardımcı olmaktadırlar.<br />
181
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
E. GİRİŞİMCİLERİN YASAL SORUMLULUKLARI<br />
Girişimciler faaliyetlerini sürdürürken aynı zamanda devlete karşı birtakım sorumlulukları<br />
da yerine getirmek zorundadırlar. Yasalar tarafından belirlenmiş bu sorumlulukların başlıcaları<br />
şunlardır:<br />
1. İşinin gereği olan yasal defterleri tutma sorumluluğu<br />
2. Ticari defterlerini tasdik ettirme sorumluluğu<br />
3. Ticari defter kayıt ve düzenine uyma sorumluluğu<br />
4. Ticari defterleri saklama sorumluluğu<br />
5. Vergilerini doğru ve zamanında ödeme sorumluluğu<br />
6. Sosyal güvenlik kurumuna karşı sorumluluğu<br />
7. İşçi çalıştırması hâlinde ilgili kurumlara bildirme ve kesintileri ödeme sorumluluğu<br />
F. GİRİŞİMCİLERİN İŞ AHLAKI<br />
İş ahlakı, iş dünyasındaki mal ve hizmet üretim ve tüketim sürecindeki doğruları ve yanlışları<br />
ifade eder. Neyin doğru neyin yanlış olduğu konusu ahlaki bir konudur. İş dünyasında doğru<br />
davranışlar ve eylemler olacağı gibi, yanlış davranışlar ve eylemler de bulunmaktadır.<br />
İş ahlakı genellikle girişimcilerin mal ve hizmet üretiminde ve satışında ahlaki davranmalarının<br />
önemi üzerinde durmaktadır. İş ahlakı aynı zamanda “şirket ahlakı”, “fi rma ahlakı”,<br />
“işletme ahlakı”, “ticaret ahlakı” vb. adlarla da tanımlanmaktadır.<br />
İş ahlakı kavramı ile “sosyal sorumluluk” kavramı arasında da yakın ilişki bulunmaktadır.<br />
Şüphesiz tüm birey ve kurumların içinde yaşadığı çevreye karşı ödev ve sorumlulukları<br />
bulunmaktadır. Örneğin; bir işletmenin kendi çalışanlarına, pay sahiplerine, ortaklarına olduğu<br />
kadar, dış çevreye (devlete, doğaya ve çevreye, topluma vs.) karşı da sorumlulukları bulunmaktadır.<br />
Sosyal sorumluluk, aslında iş ahlakının gereğidir. Bir başka ifadeyle iş ahlakı, sosyal<br />
sorumluluğu da içeren bir anlam taşır. Bir işletme sahibinin doğru ve dürüst olması, sözünde<br />
durması, üretimde ve satış aşamalarında hileli yollara başvurmaması ahlaki davranışlardandır.<br />
Ancak işletmenin üretim yaparken gerek iç gerekse dış çevreye karşı ödev ve sorumluluklarının<br />
da bilincinde olması gerekir. Bu açıklamalar çerçevesinde bir girişimcinin başlıca sorumluluk<br />
alanları şu şekilde sıralanabilir:<br />
Çalışanlara karşı sorumluluk<br />
Müşterilere (tüketicilere) yönelik sorumluluk<br />
Hissedarlara yönelik sorumluluk<br />
Doğaya ve çevreye karşı sorumluluk<br />
Devlete karşı sorumluluk<br />
182
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Tedarikçilere karşı sorumluluk<br />
Rakiplere yönelik sorumluluk<br />
Topluma karşı sorumluluk<br />
İş ahlakı ile özellikle dış çevreye karşı sosyal sorumluluk kavramı, bazen çatışır ve birbirleri<br />
ile uyuşmayabilir. Bir özel işletmenin asıl amacı kâr sağlamaktır. Bu bakımdan işletmenin<br />
kârını azami miktarda arttıracak kararlarda bulunması doğru bir tercihtir. Örneğin, işletmenin<br />
kârını arttırmak için çalışanlara daha az ücret ödemek istemesi rasyonellik açısından doğru bir<br />
karar ve tercih olmakla birlikte, “ahlaki” açıdan ve aynı zamanda “işletmenin uzun dönem kârlılığı<br />
ve verimliliği” açısından doğru olmayabilir. Girişimcinin kârını arttırmak için sigortasız<br />
işçi çalıştırması ya da asgari ücretin altında işçi çalıştırması hiç şüphe yok ki iş ahlakı ile bağdaşmayan<br />
davranışlardır. Öte yandan çalışanlarına daha fazla ücret ve sosyal imkânlar sağlayan<br />
şirketlerde ilk bakışta bunun işletme için bir maliyet olduğu söylenebilir. Oysa madalyonun bir<br />
de öteki yüzü vardır. Çünkü girişimcinin çalışanlarına daha fazla değer vermesi hâlinde çalışanların<br />
işletmeye daha fazla katkıda bulunmak için gayret edecekleri de kaçınılmaz bir gerçektir.<br />
İş Ahlakına Uygun Olmayan Davranışlar<br />
İş ahlakına uygun olmayan davranışlar şunlardır:<br />
Vergi kaçırmak<br />
Sigortasız işçi çalıştırmak<br />
Asgari ücretin altında işçi çalıştırmak<br />
Tüketici haklarına saygı duymama, tüketici haklarını ihlal etmek<br />
Haksız rekabet ortamı yaratmak<br />
Rakip fi rmalar hakkında negatif reklam yapmak<br />
Aldatıcı ya da yanıltıcı reklam yapmak<br />
Haksız fi yatlandırma yapmak<br />
Tekelleşme eğilimlerine yönelmek<br />
Şirket satın alımında hissedarların ve çalışanların haklarını gözetmemek<br />
Haksız ücretlendirme yapmak<br />
Doğaya ve çevreye karşı saygılı davranmamak<br />
İşçi güvenliğini önemsememek ve bu konuda gerekli önlemler almamak<br />
İnsan sağlığına uygun olmayan ürünler piyasaya sunmak<br />
Sigara kaçakçılığı yapmak<br />
Altın kaçakçılığı yapmak<br />
183
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Düşük ayarlı altın hırsızlığı yapmak<br />
Döviz, Türk parası, çek ve hisse senedi sahteciliği ve dolandırıcılığı yapmak,<br />
Tarihi eser kaçakçılığı yapmak<br />
Tefecilik yapmak<br />
Sahte fatura basmak ve kullanmak<br />
İşçi simsarlığı yapmak<br />
Sahte para, pul, abonman bileti basımı yapmak<br />
İş Ahlakını Sağlamak İçin Çözüm Önerileri<br />
İş ahlakı; birey, aile ve toplum ahlakından bağımsız değildir. Her birey bir aile içerisinde<br />
yetişir ve aileden terbiye alır. Bu terbiyeleri okullardaki eğitimle pekiştirir. Dolayısıyla, bireyin<br />
ahlaklı olmasında aile ve eğitim kurumlarının çok önemli yeri vardır. İş ahlakının sağlanması<br />
için eğitim dışında fakat eğitimin önemini ihmal etmeden başkaca önlemler de almak gerekir.<br />
İş ahlakını sağlamak için başlıca yapılması gerekenler şunlardır:<br />
İşletmede iş ahlakı konusunda, yazılı ahlak kuralları ve kodları oluşturulmalıdır.<br />
İşletme yönetimi, iş ahlakı konusunda “ahlak standartları” tespit etmeli ve bu standartlara<br />
uygun hareket etmelidir.<br />
Girişimci çalışanlarına örnek olacak şekilde ahlaki davranış ve eylemlerde bulunmalıdır.<br />
Girişimci ve üst yönetim, iş ahlakının tesis edilmesi konusunda kararlı ve inançlı olmalıdır.<br />
İşletme yönetimi ahlak kültürünün uzun dönemli olarak kurumsallaşmasını sağlamalıdır.<br />
Yönetimlerde iş ahlakına yönelik davranış ve eylemler takdir görmeli ve ödüllendirilmeli;<br />
buna karşın iş ahlakına uygun olmayan davranışlar kınanmalı, gerekirse cezalandırılmalıdır.<br />
Yönetimde ahlak konusuna önem verildiği açık olarak hissedilmelidir. Örneğin, organizasyonda<br />
iş ahlakına yönelik afi ş ve sloganlar asılmalıdır.<br />
İş ahlakı konusunda çalışanlara sürekli eğitim sağlanılmalıdır.<br />
İş ahlakına yönelik hukuksal düzenlemeler (vergi kaçakçılığı ile mücadele programı, kaçak<br />
işçi çalıştırma ile mücadele, haksız rekabet ile mücadele, tüketici koruma vb.) yapılmalıdır.<br />
İş ahlakına yönelik bazı resmi kurumlar (rekabet kurulu, tüketici koruma kurumu, vs.)<br />
oluşturulmalıdır.<br />
İş ahlakının kurumsallaştırılmasında özel sektör kuruluşları bir araya gelerek gönüllü bir<br />
organizasyon oluşturmalıdır.<br />
184
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
185<br />
ARAŞTIRMA<br />
İş ahlakına uymayan davranışta bulunan kişi<br />
ya da işletmelere uygulanan cezaları araştırarak<br />
elde ettiğiniz bulguları bir liste halinde sınıf panosuna<br />
asınız.<br />
G. ATATÜRK’ÜN <strong>GİRİŞİMCİLİK</strong>LE İLGİLİ DÜŞÜNCELERİ<br />
Atatürk’ün yatırım politikasının temel amacı, sağlam kaynaklarla fi nanse etmek şartıyla<br />
en kısa zamanda ülkenin bütün faaliyet alanlarının ve bütün bölgelerinin kalkındırılmasıdır.<br />
Atatürk’ün yatırım politikasının temelinde kendi deyimi ile “ılımlı devletçilik” ilkesi vardır.<br />
1930’dan başlayarak her fırsatta tekrarladığı ve her ekonomik girişimde hatırlattığı bu “ılımlı<br />
devletçilik” politikası, devletin özel kesim işletmelerine denetleyici, yönlendirici ve teşvik edici<br />
öncülüğünü öngörmektedir. Buna ek olarak özel kesimdeki girişim, sermaye ve yönetim gücü<br />
eksiklikleri nedeniyle, bazı dallarında yatırımı devletin yapması gerekir. Ekonomiye temel mal<br />
ve hizmetlerin sağlanması için, yukarda belirlenen stratejik önceliklere göre yapılacak alt yapı<br />
yatırımlarında devletin doğrudan işletme yönetmesi, olağan ve sürekli olabilir. Ancak ekonomide<br />
temel mal ve hizmetlerden başka tüketim mal ve hizmetlerine duyulan türlü nedenlerle<br />
geliştiremediği alan ve bölgelerde yatırımların doğrudan devletçe yapılması ve yönetilmesi de<br />
ekonomik kalkınma amaçları için gerekli bulunacaktır. Bu tür mal ve hizmetleri üreten ve satan<br />
devlet işletmelerinin, piyasa ekonomisinin kurallarına göre kurulması, işletilmesi ve yönetilmesi<br />
gereklidir.<br />
Üstyapı alanında çalışan devlet işletmelerinin<br />
özel kesim işletmeleriyle kıyasıya bir rekabete<br />
girişmesi söz konusu olamaz. Bu alanlarda<br />
devletin görevi, öncülük yapmakla sınırlı olmalıdır<br />
ve hükümetlerin en önemli sorumluluğu, özel<br />
kesim işletmeleriyle devlet işletmeleri arasında<br />
gelişebilecek yıkıcı bir verimsiz rekabetin gelişmesini<br />
önlemek olmalıdır. Kemalist Ekonomik<br />
Kalkınma modelinin bu özelliği, onu zamanının<br />
kalkınma modellerinden ayırmaktadır.<br />
Bu noktada Atatürk’ün şu sözlerini tekrarlamakta<br />
yarar vardır:<br />
“Memlekette her nevi istihsal ziyadeleşmesi<br />
için ferdî teşebbüsün devletçe elzem olduğunu<br />
ehemmiyetle kaydettikten sonra beyan etmeliyiz
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
ki, devlet ve fert birbirine muarız (birbiriyle savaşan) değil birbirinin mütemmimidirler (tamamlayıcısıdırlar).”<br />
“Bizim takibini muvafık (uygun) gördüğümüz “mutedil devletçilik” prensibi, bütün istihsal<br />
(üretim) ve tevzi (dağıtım) vasıtalarını (araçlarını) fertlerden alarak, milleti büsbütün<br />
başka esaslar dâhilinde tanzim etmek gayesini takip eden ve hususî ve ferdî iktisadî teşebbüs<br />
ve faaliyete meydan bırakmayan sosyalizm prensibine müstenit kollektivizm, komünizm gibi<br />
bir sistem değildir.”<br />
Bu amaca ulaşabilmek için devletin mal ve hizmetleri üreten kuruluşları geliştikçe halka<br />
devredilmesini sağlayacak bir yönetimin uygulanması gereklidir. Devletin tüketim malı üreten<br />
işletmelerin çalıştığı alanlar geliştikçe, bu alanlarda halk sermayeleri biriktikçe ve işletmeleri<br />
yönetecek yönetim yetenekleri geliştikçe, bu işletmelerin hisseleri halka satılmalıdır. Bu hisse<br />
satışından sonra da işletmelerdeki devlet yönetimi bir süre daha sürdürülebilir; ancak devlet bu<br />
işletmeleri tümüyle devretme fırsatını buldukça bu alanlardan çekilmeli, bu hisse satışlarından<br />
elde edilecek fonlar, gelişmemiş diğer alanlarda ve bölgelerde yeni devlet yatırımlarının yapılması<br />
için kullanılmalıdır.<br />
ARAŞTIRMA<br />
186<br />
Ulu önderimiz Mustafa Kemal<br />
Atatürk‛ün döneminde açılmış olan<br />
işletmelerin hangi amaçlarla kurulduğunu<br />
araştırarak elde ettiğiniz<br />
bilgileri sınıf panosunda sergileyiniz.
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
V. ünİte<br />
değerlendİrme testİ<br />
1. Hak sahibine para karşılığında verilen belirli sınai hakları, ticari alanda kullanma<br />
iznine ........................ denir.<br />
A. Franchising<br />
B. Know-how<br />
C. İnternet girişimciliği<br />
D. Bayilik<br />
E. Distribütörlük<br />
2. Bir ticari işletmenin ekonomik faaliyetinde kullanılan, bir patent ile korunmamış<br />
bulunan, genellikle gizli olmakla birlikte böyle bir nitelik taşıması zorunlu<br />
olmayan, teknik, ticari, idari, mali veya başka bir alana ait bilgilere verilen ad aşağıdakilerden<br />
hangisidir?<br />
A. Franchising<br />
B. Know-how<br />
C. İnternet girişimciliği<br />
D. Bayilik<br />
E. Distribütörlük<br />
3.Aşağıdakilerden hangisi KOSGEB tarafından işletmelere, yeni girişimcilere,<br />
ve işletici kuruluşlara verilen danışmanlık desteğinin başlıca amaçlarından değildir?<br />
A. Yatırım yönlendirme atıl kapasiteleri değerlendirmek,<br />
B. İdari ve teknik mevzuat uygulaması becerisini kazandırmak<br />
C. Ürün - yöntem geliştirme vb. hususlarda adaptasyonu sağlamak<br />
D. Üretim, pazarlama, enformasyon, yönetim vb. konulardaki bilgi ve becerilerini<br />
geliştirmek<br />
187
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
4. Aşağıdakilerden hangisi girişimcilerin aşması gereken başlıca engellerden<br />
değildir?<br />
A. Ekonomideki istikrarsızlık<br />
B. Ağır vergi yükü<br />
A. Sermaye ve fi nansman<br />
C. Tutarsızlık<br />
D. Özgüven eksikliği<br />
5. Aşağıdakilerden hangisi girişimcinin yasal sorumluluklarından değildir?<br />
İşinin gereği olan yasal defterleri tutma sorumluluğu<br />
A. Basiretli bir iş adamı gibi hareket etme sorumluluğu<br />
B. Ticari defterlerini tasdik ettirme sorumluluğu<br />
C. Ticari defter kayıt ve düzenine uyma sorumluluğu<br />
D. Ticari defterleri saklama sorumluluğu<br />
6. Aşağıdakilerden hangisi iş ahlakına uymayan davranışlardan değildir?<br />
A. Vergi kaçırmak<br />
B. Sigortasız işçi çalıştırmak<br />
C. Asgari ücretle işçi çalıştırmak<br />
D. Tüketici haklarına saygı duymama, tüketici haklarının ihlal etmek<br />
E. Haksız rekabet ortamı yaratmak<br />
7. Aşağıdakilerden hangisi iş ahlakını sağlamak için önerilen çözümlerden değildir?<br />
A. İşletmede iş ahlakı konusunda yazılı ahlak kuralları ve kodları oluşturulmalıdır.<br />
B. İşletme yönetimi iş ahlakı konusunda “ahlak standartları” tespit etmeli ve<br />
bu standartlara uygun hareket etmelidir.<br />
C. Girişimci ve üst yönetimin organizasyon çalışanlarına örnek olacak şekilde<br />
ahlaki davranış ve eylemlerde bulunmalıdır.<br />
D. Girişimci ve üst yönetimin organizasyonda iş ahlakının tesis edilmesi konusunda<br />
kararlı ve inançlı olmalıdır.<br />
E. İş ahlakına aykırı davrananlar uyarılmadan işinden uzaklaştırılmalıdır.<br />
188
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
KİŞİSEL DEĞERLENDİRME FORMU<br />
Bu form ünite sonlarında kendinizi değerlendirmeniz için hazırlanmıştır. Doğru bir değerlendirme<br />
yapabilmeniz için aşağıda verilen seçeneklere doğru cevap vermeniz gerekmektedir.<br />
Ünitedeki konuların tamamını anladıysanız “Evet”, bir kısmını anladıysanız “Bazen”, değilse<br />
“Hayır” seçeneğini işaretleyiniz. “Bazen” ya da “Hayır” seçeneklerinizin olduğu üniteleri tekrar<br />
gözden geçiriniz.<br />
KİŞİSEL DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLER<br />
Hazırlık çalışmaları yardımıyla derse hazırlandım.<br />
Ünitede verilen temel kavramları öğrendim.<br />
Etkinlikleri uyguladım.<br />
Etkinliklerinden yeterince yararlandım.<br />
Öğretmenime anlamadığım konularda sorular sordum.<br />
Gerektiğinde arkadaşlarımla grup çalışması yaptım.<br />
Arkadaşlarımın konuyla ilgili fi kirlerinden yararlandım.<br />
Konuları yeterince kavradım.<br />
Testlerin tamamına doğru cevap verdim.<br />
Sınavlarda başarılı olabilirim.<br />
189<br />
Evet Bazen Hayır
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
CEVAP ANAHTARI<br />
ÜNİTE 1 ÜNİTE 2 ÜNİTE 3 ÜNİTE 4 ÜNİTE 5<br />
1. D 1. B 1. A 1. E 1. A<br />
2. E 2. A 2. E 2. D 2. B<br />
3. B 3. C 3. A 3. E 3. E<br />
4. A 4. E 4. B 4. C 4. E<br />
5. B 5. D 5. D 5. D 5. B<br />
6. A 6. B 6. E 6. A 6. C<br />
7. C 7. A 7. D 7. E 7. E<br />
8. A 8. A 8. E 8. A<br />
9. E 9. B 9. A<br />
10. D 10. A 10. E<br />
190
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
SÖZLÜK<br />
A<br />
afi ş : Bir şeyi duyurmak veya tanıtmak için hazırlanan, kalabalığın<br />
görebileceği yere aşılmış, genellikle resimli duvar ilanı, ası.<br />
ahenk : Uyum<br />
ajans : 1. Haber toplama ve yayma işiyle uğraşan kuruluş. 2. Bir ti cari kuruluşu<br />
tanıtan, onunla ilgili bilgi aktaran ve bu yolla kazanç sağlayan iş kolu.<br />
3. Bu iş kollarının çalıştığı büro.<br />
aktif : 1. Etkin, canlı, hareketli, çalışkan, faal. 2. Etkili, etken. 3. Bir<br />
ticarethanenin, ortaklığın para ile değerlendirilebilen mal ve haklarının<br />
tümü.<br />
alternatif : Seçenek.<br />
ambalaj : Eşyayı sarmaya yarayan mukavva, kâğıt, tahta, plastik vb. malzeme.<br />
analiz : Çözümleme.<br />
anket : Herhangi bir konuyla ilgili durum ve tutumu belirlemek için<br />
düzenlenmiş ayrıntılı ve kapsamlı soru dizisi, sormaca, so ruşturma.<br />
asgari : En az, en aşağı, en düşük, en alt, minimal, minimum.<br />
aşama : 1. Varılması istenen bir amaca doğru geçilmesi gerekli dönemlerden<br />
her biri, evre, basamak, adım, merhale 2. Önem veya değer bakımından<br />
gitgide yükselen bir sıra basamakla rın her biri, rütbe, mertebe, paye.<br />
atıl : Etkisiz, işe yaramaz.<br />
atılım : 1. İleri atılma. 2. Herhangi bir konuda ilerleme çabası, hamle.<br />
atölye : Zanaatçıların veya resim, heykel sanatlarıyla uğraşanların çalıştığı<br />
yer, işlik.<br />
avantaj : 1. Üstünlük. 2. Kazanım. 3. Yarar<br />
B<br />
basiret : Gerçekleri yanılmadan görebilme yeteneği, uzağı görüş, se ziş,<br />
uyanıklık, anlayış, kavrayış, dikkat, sağgörü, önsezi, vizyon.<br />
beceri : 1. Elinden iş gelme durumu, ustalık. 2. Kişinin yatkınlık ve öğrenime<br />
bağlı olarak bir işi başarma ve bir işlemi amaca uygun olarak<br />
sonuçlandırma yeteneği, maharet.<br />
belgegeçer : Yazılı, bilgi ve belgelerin telefon sistemi vasıtasıyla bir yerden bir yere<br />
iletilmesini anında sağlayan araç, belgeç, faks.<br />
191
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
bilgi toplumu : 1. Bilgisayar ve bilgi işlem teknolojisine ayak uydurarak ya şa yan<br />
örgütlenme anlayışı. 2. Sanayi ötesi örgütlenme anla yışını ifade eden<br />
deyim.<br />
birikim : 1. Birikme, bir yerde toplanıp yığılma. 2. Toplumların kültü rel<br />
varlıklarının gelişip genişlemesi ve uygarlık düzeylerinin yükselmesi<br />
süreci.<br />
birim : 1. Bir çokluğu oluşturan varlıkların her biri, ünite. 2. Bir nice liği ölçmek<br />
için kendi cinsinden örnek seçilen değişmez parça, vahit. 3. Herhangi bir<br />
kuruluştaki alt bölümlerden her biri.<br />
broşür : Genellikle bir şeyi tanıtmayı amaçlayan, sayfa sayısı az, kü çük kitap,<br />
risale.<br />
bütçe : Devletin, bir kuruluşun, bir aile veya bir kimsenin gelecek teki belirli<br />
bir süre için tasarladığı gelir ve giderlerinin tümü.<br />
C, Ç<br />
çaba : Herhangi bir işi yapmak için ortaya konan güç, zorlu, sürekli çalışma,<br />
gayret, ceht, efor.<br />
çağdaş : 1. Bulunulan çağın anlayışına, şartlarına uygun olan, çağcıl, modern,<br />
asri. 2. Aynı çağda yaşayan, çağcıl, asri, muasır.<br />
çıktı : Üretim sonucu ortaya çıkan ürün, girdi karşıtı.<br />
çözümleme : Herhangi bir konunun, bir nesnenin düşüncede veya gerçek likte<br />
kurucu parçalarına ayrılmak yoluyla yapısının, işleyişi nin ve gelişim<br />
yasalarının ortaya konması işlemi.<br />
dağıtım<br />
D .<br />
: 1. Bir merkezden çeşitli yerlere gönderme işe. 2. Dağıtma işi.<br />
değişim : 1. Bir zaman dilimi içindeki değişikliklerin bütünü. 2. Para aracılığı<br />
olmaksızın, bir nesnenin dolaysız olarak bir başka nesne ile değiştirilmesi,<br />
değiş, değişme, değiş tokuş, takas, mübadele, trampa.<br />
demografi k : Nüfus bilimsel.<br />
denetim : Denetleme.<br />
deneyim : Bir kimsenin belli bir sürede veya hayat boyu edindiği ilgile rin tamamı,<br />
tecrübe.<br />
departman : Bölüm.<br />
dinamik : 1. Hareketli, her an değişebilen, duruk karşıtı. 2. Canlı, etkin, hareketli.<br />
dizayn : Tasarım.<br />
donanım : 1. Tesisat. 2. Bir bilgisayarda bulunan fi ziksel birimler.<br />
donatı : Teçhizat.<br />
192
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
E<br />
ehliyet : Ustalık, uzluk.<br />
ekonomist : Ekonomi uzmanı, iktisatçı.<br />
eleman : 1. Öge. 2. Bir toplulukta çalışan insanların her biri.<br />
emek yoğun : İnsan gücünün fazlaca kullanıldığı üretim biçimi.<br />
entelektüel : 1. Bilim, teknik ve kültürün, değişik dallarında özel öğrenim görmüş<br />
(kimse), aydın, münevver. 2. Fikir sorunlarıyla ilgili.<br />
envanter : 1. Bir ticaret kuruluşunun para, mal ve diğer varlıklarıyla genel olarak<br />
borçlu ve alacaklı durumlarını, nicelikleri ve değerleriyle ayrıntılı olarak<br />
gösterme. 2. Bu durumu gösteren çizelge.<br />
eş güdüm : Belli bir amaca ulaşmak için türlü işler arasında bağlantı, ilişki, düzen<br />
ve uyum sağlama, koordinasyon.<br />
etken : Etki eden şey, faktör.<br />
etkin : Hareketli, işleyen, çalışan, etkili, faal, aktif, dinamik.<br />
etkinlik : 1. Etkin olma durumu. 2. Bir işletmenin, bir ku rumun belli bir alandaki<br />
eylemi, faaliyet, aktivite.<br />
etmen : Birlikte veya ayrı ayrı etkisini gösteren ve belli bir sonuca götüren<br />
güçlerden, şartlardan, ögelerden her biri, amil, faktör.<br />
etüt : 1. Herhangi bir konuda yapılan inceleme, araştırma. 2. Ön çalışma.<br />
F<br />
fahri : 1. Onursal. 2. Gönüllü, karşılıksız.<br />
faiz : 1. İşletmek için bir yere ödünç verilen paraya karşılık alınan kâr, getiri,<br />
ürem, nema. 2. Kapitalist ekonomide, artık değe rin değişikliğe uğramış<br />
biçimi olarak paranın fi yatı, kirala nan paranın kira bedeli.<br />
fason : 1. Malzemesi marka sahibi tarafından karşılanarak başka bir fi rmaya<br />
yaptırılan mal. 2. Kesim.<br />
federasyon : Aynı alandaki çeşitli kuruluşları bir arada toplayan daya nışma birliği.<br />
fi nans : 1. Para, mal. 2. Mali işler.<br />
fi nansman : Bir girişime işleyebilmesi, gelişebilmesi için gereken para ve krediyi<br />
sağlama işi.<br />
fi zibilite : Yapılabilirlik.<br />
fi ziki : 1. Doğaya, maddeye, nesnelere ilişkin olan. 2. Fiziksel.<br />
fon : Belirli bir iş için gerektikçe harcanmak üzere ayrılıp işletilen para,<br />
kaynak.<br />
193
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
form : 1. Biçim, şekil. 2. İstenilen şeylerin yazılması, doldurulması için<br />
hazırlanmış basılı belge.<br />
franchising : Bir işletme sistemi çer çeve sinde, ana fi rmadan diğer bir işlet meye bir<br />
bedel karşılığında bazı ayrıcalıkların, belirli zaman dilimi içinde ve belli<br />
alanda kullanım hakkının verilmesi.<br />
formalite : 1. Yerine getirilmesi kanunca zorunlu kılınan işlem. 2. Önem verilmediği<br />
hâlde bir zorunluluğa bağlı olarak yapılan bi çimsel davranış.<br />
G<br />
gelenek : Bir toplumda, bir toplulukta eskiden kalmış olmaları dolayı s ıyla saygın<br />
tutulup kuşaktan kuşağa iletilen, yaptırım gücü olan kültürel kalıntılar,<br />
alışkanlıklar, bilgi, töre ve davranış lar, anane.<br />
gerçek kişi : Hakiki şahıs.<br />
girdi : Bir üretimde yararlanılan para, gereç ve iş gücü, çıktı karşıtı.<br />
gönenç : Bolluk, rahatlık ve varlık içinde iyi yaşama, refah.<br />
görgü : 1. Bir toplum içinde var olan ve uyulması gereken saygı ve incelik<br />
davranışları, terbiye. 2. Bir kimsenin, yaşayarak ve deneyerek elde<br />
ettiği birikim, deneyim.<br />
gözlem : Bir nesnenin, olayın veya bir gerçeğin, niteliklerinin bilin mesi amacıyla,<br />
dikkatli ve planlı olarak ele alınıp incelen mesi, müşahede.<br />
grafi k : 1. Bir olayın, niceliğin çeşitli durumlarını göstermeye veya birkaç şey<br />
arasında karşılaştırma yapmaya yarayan çizgilerden oluşmuş şekil, çizge.<br />
2. Biçim, desen veya çizgilerle gösterme.<br />
güdü : 1. Bilinçli veya bilinçsiz olarak davranışı doğuran, sürekliliğini sağlayan<br />
ve ona yön veren herhangi bir güç, saik. 2. Bireyleri bilinçli ve amaçlı<br />
işlerde bulunmaya yönelten dürtü veya dürtüler bileşkesi. 3. Bir etkinlik<br />
veya işin gizli sebebi.<br />
güvence : 1. Bir antlaşmada tarafl ardan birinin sorumluluğu üzerine al ması,<br />
inanca, teminat, garanti. 2. Alınan sorumluluğa karşı olarak ortaya<br />
konulan şey.<br />
H<br />
hacim : Bir cismin uzayda doldurduğu boşluk, oylum, cirim, sıygı.<br />
haksız rekabet : Rekabette başarılı olabilmek için iyi niyet kurallarına aykırı şekilde<br />
aldatıcı davranışlarla karşı tarafa zarar vererek üstün lük sağlama<br />
durumu.<br />
ham madde : Bir ürün elde edilmesinde kullanılan temel bileşenlerin işle nip elde<br />
edilmesinden önceki durumu.<br />
194
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
hayat sigortası : Bir kimsenin, yaşlılık çağında kendisine veya mirasçılarına para<br />
ödenmesi şartıyla yaptığı sigorta anlaşması, yaşam gü vencesi.<br />
hisse senedi : 1. Ortaklık sermayesinin belirli bir parçasını değerlendiren belge,<br />
belgit, aksiyon. 2. Anonim veya komandit ortaklık larda, ortaklık<br />
sermayesinin birbirine eşit bölümlere ayrılmış parçasından her<br />
birinin karşılığı olmak üzere, yasada göste rilen özelliklere uygun<br />
olarak düzenlenmiş değerli belge, belgit, aksiyon.<br />
hissedar : Bir ortaklık veya mal üzerinde payı olan kimse, paydaş.<br />
hiyerarşi : Makam sırası, basamak, derece düzeni, aşama sırası.<br />
İ<br />
ifl as : Borçlarını ödeyemediği mahkeme kararı ile tespit ve ilan olunan<br />
işadamının durumu, batkı, batkınlık.<br />
ihtiyat : 1. Herhangi bir konuda ileriyi düşünerek ölçülü davranma, sakınma.<br />
2. Gereğinden fazla olup saklanan şey, yedek.<br />
ikame mal : Birbirlerinin yerine geçen, konulabilen mal.<br />
ilan : 1. Duyuru. 2. Açıkça bildirme, açıkça duyurma.<br />
iletişim : Duygu, düşünce veya bilgilerin akla gelebilecek her türlü yolla<br />
başkalarına aktarılması, bildirişim, haberleşme, komü nikasyon.<br />
imaj : 1. İmge. 2. Zihinde tasarlanan ve gerçekleşmesi özlenen şey, düş,<br />
hayal, hülya. 3. Genel görünüş, izlenim.<br />
imalathane : Ham maddeleri işleyerek piyasaya çıkacak duruma getiren iş yeri,<br />
yapımevi.<br />
imtiyaz : 1. Başkalarına tanınmayan özel, kişisel hak veya şart, ayrıcalık.<br />
2. Fabrika kurmak, maden işletmek vb. için bir kişi veya kuruluşa<br />
devlet tarafından verilen özel izin. 3. Gedik.<br />
inisiyatif : Bir cismin uzayda doldurduğu boşluk, oylum, cirim, sıygı.<br />
internet : Genel ağ.<br />
internet sitesi : İnternet ortamında yer alan iletişim panosu.<br />
istihdam : Bir görevde, bir işte kullanma.<br />
istikrar : 1. Aynı kararda, biçimde sürme, kararlılık. 2. Denge.<br />
iş analizi : İşlerin özelliklerinin, hangi işlem ve sorumlulukları içerdi ğini ve ne<br />
gibi yetenek gerektirdiğinin araştırılması durumu.<br />
iş gücü : Bir insanın yararlı şeyler üretmek için harekete geçirmek zo runda<br />
olduğu fi ziksel ve düşünsel yetilerinin tümü.<br />
işlev : Bir nesne veya bir kimsenin gördüğü iş, iş görme yetisi, gö rev,<br />
fonksiyon.<br />
195
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
K<br />
katma değer : 1. Satışa çıkarılan mal veya hizmetin fi yatından bunu üret mek üzere daha<br />
önce başka kişi ve kurumlarca yapılmış giderler çıkarıldıktan sonra kalan<br />
fark. 2. Bir mal veya hiz mete katılan her yeni değer.<br />
koordinasyon : Belli bir amaca ulaşmak için çeşitli işler arasında bağlantı, uyum ve<br />
düzen sağlama, eş güdüm.<br />
külfet : 1. Sıkıntı, zorluk. 2. Büyük masraf.<br />
kümülatif : Katlanmış, birikmiş, yoğun, kümeli.<br />
küreselleşmek : Dünya milletlerini ekonomi, siyaset ve iletişim bakımların dan birbirine<br />
yaklaşmaya ve bir bütün olmaya götürmek, globalleşmek.<br />
L<br />
likidite : 1. Para ve ticaretle ilgili işlemlerde kullanılabilecek durumda olan satın<br />
alma gücü. 2. Kolaylıkla paraya çevrilebilme özelliği fazla olan varlıklar.<br />
3. Akışkanlık.<br />
literatür : Herhangi bir bilim dalında yazılmış olan yazı veya eserlerin bütünü,<br />
kaynak.<br />
liyakat : 1. Yeterlilik, kifayet. 2. Layık olma, yaraşırlık, uygunluk, değim.<br />
mahsup fi şi : Parayla ilgili olmayan ticari işlemler için düzenlenen muha sebe fi şi.<br />
mali : 1. Maliyeye ilişkin, maliye ile ilgili. 2. Parasal.<br />
maliyet : Üretimde bir mal elde edilinceye değin harcanan değerlerin toplamı.<br />
M<br />
maliyet fi yatı : Bir malın çeşitli üretim ve dağıtım dönemlerinde, o döneme kadar<br />
yapılmış olan harcamaların bütünü, doğal fi yat, nor mal fi yat.<br />
malzeme : Gereç.<br />
manipülasyon : 1. İnsanları kendi bilgileri dışında veya istemedikleri hâlde etkileme veya<br />
yönlendirme. 2. Seçme, ekleme ve çıkarma yoluyla bilgileri değiştirme.<br />
marka : 1. Resim veya harfl e yapılan işaret. 2. Bir ticari malı, her hangi bir nesneyi<br />
tanıtmaya, benzerinden ayırmaya yarayan özel ad veya işaret.<br />
materyal : 1. Gereç. 2. Yazılı, sözlü, görüntülü, kaydedilmiş her türlü belge.<br />
matris : 1. Hesap ve kumanda işlerini gerçekleştirmeye yarayan elektronik devre.<br />
2. İstatistikte, bir elemanlar topluluğunun düzenlenmiş biçimi.<br />
misyon : Bir kimseye veya bir kurula verilen özel görev.<br />
196
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
montaj : 1. Kurgu. 2. Bir makine veya cihazın sökülmüş parçalarını yerli yerine<br />
takma, monte.<br />
motivasyon : 1. Güdüleme. 2. İsteklendirme.<br />
motive etmek : 1. Güdülemek. 2. İsteklendirmek.<br />
muhakeme : 1. Yargılama. 2. Usa vurma. 3. Bir sorunu çözmek için çıkar yol arama.<br />
mülkiyet : İyelik, sahiplik.<br />
N<br />
nicelik : Bir şeyin sayılabilen, ölçülebilen veya azalıp çoğalabilen du rumu,<br />
kemiyet, miktar.<br />
nihai : İşi sona erdiren, işi kesen, son, sonuncu.<br />
nitelik : 1. Bir şeyin nasıl olduğunu belirten, onu başka şeylerden ayıran özellik,<br />
vasıf, keyfi yet. 2. Bir şeyin iyi veya kötü olma özelliği, kalite.<br />
olası : Görünüşe göre olacağı sanılan, muhtemel, mümkün.<br />
optimal : En uygun.<br />
optimum : 1. En elverişli, en uygun, en iyi olan. 2. Uygun değer.<br />
O<br />
organizasyon : 1. Düzenleme. 2. Devlet, idare, toplum vb.nin düzenleniş bi çimi.<br />
oryantasyon : 1. Eğitme. 2. Yönlendirme. 3. Uyumlanma.<br />
oto fi nansman : Kişi veya işletmelerin işlerini öz kaynaklarından fi nanse et mesi.<br />
otomasyon : Endüstride, yönetimde ve bilimsel işlerde insan aracılığı ol madan işlerin<br />
otomatik olarak yapılması, öz devim, özişler.<br />
Ö<br />
ödünç : İleride geri verilmek veya alınmak şartıyla alınan veya veri len şey.<br />
öge : 1. Birleşik bir şeyi oluşturan basit şeylerden her biri, unsur, eleman.<br />
2. Bir sınıfın veya bir topluluğun bireylerinden her biri.<br />
ölçek : Birim kabul edilen herhangi bir şeyin alabildiği kadar ölçü.<br />
ölçüt : Bir yargıya varmak veya değer vermek için başvurulan ilke, kıstas,<br />
mısdak, kriter.<br />
önderlik : Önder olma durumu veya öndere yakışır davranış, öncülük, liderlik.<br />
öznel : Özneye ilişkin olan, öznede oluşan, nesnelerin gerçeğine değil, bireyin<br />
düşünce ve duygularına dayanan, enfüsi, subjektif, nesnel karşıtı.<br />
197
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
P<br />
patent : Bir buluşun veya o buluşu uygulama alanında kullanma hak kının bir<br />
kimseye ait olduğunu gösteren belge.<br />
performans : 1. Başarım, 2. Verim gücü.<br />
periyot : Dönem.<br />
piyasa : 1. Satıcıların mal satmak için bir araya geldiği yer, pazar. 2. Alış veriş<br />
fi yatı, geçerli fi yat. 3. Arz ve talebin karşılaştığı alan.<br />
piyasa ekonomisi : Üretimin bir plana göre değil, isteğe göre yapıldığı, fi yatının arz ve<br />
talebe göre belirlendiği ekonomi, planlı ekonomi karşıtı.<br />
potansiyel : 1. Varlığı, gücü ortaya çıkmamış olan, gizil. 2. Gizil güç.<br />
pratik : 1. Uygulamalı. 2. Kolaylıkla uygulanabilir, kullanışlı.<br />
prestij : Saygınlık, itibar.<br />
profesyonel : Bir işi kazanç sağlamak amacıyla yapan (kimse), amatör karşıtı.<br />
program : 1. Belirli şartlara ve düzene göre yapılması öngörülen işlem lerin<br />
bütünü. 2. İzlence. 3. Yapılacak bir işin bölümlerini, bölümlerin<br />
sırasını ve zamanını gösteren tasarı, yetişek.<br />
proje : Tasarlanmış şey, tasarı.<br />
promosyon : Bir malı geniş kitlelere tanıtmak ve o malın sürümünü sağ lamak<br />
amacıyla yapılan çalışmalar, özendirme.<br />
R<br />
rant : Bir mal veya paranın, belirli bir süre içinde emek verilmek sizin<br />
sağladığı gelir.<br />
rasyonel : Akla uygun, aklın kurallarına dayanan, ölçülü, ussal, hesaplı.<br />
refah : Bolluk, varlık ve rahatlık içinde yaşama, gönenç.<br />
referans : 1. Bir kimsenin yararlığını, yeteneğini gösteren belge. 2. Tav siye.<br />
3. Kaynak.<br />
rehber : 1. Kılavuz. 2. Birinin doğruyu bulmasına yardımcı olan, yol gösteren<br />
kimse, şey, delil.<br />
rekabet : Aynı amacı güden kimseler arasındaki çekişme, yarışma, yarış.<br />
rezervasyon : 1. Otel, gazino, lokanta vb. yerlerle uçak, tren, otobüs gibi taşıtlarda<br />
yer ayırma işi. 2. Müşterilere yer ayırma işini üst lenen bölüm.<br />
risk : Zarara uğrama tehlikesi, riziko.<br />
rota : 1. Bir gemi veya uçağın gidiş yönü, izleyeceği yol. 2. Görüş veya<br />
tutuma göre gidilen, izlenen yol.<br />
198
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
S, Ş<br />
sabit giderler : Değişmeyen giderler.<br />
sabit sermaye : Üretime birden fazla sayıda katılan, üretim sırasında şekil ve yapı<br />
değiştirmeyen sermaye.<br />
saydam : İçinden ışığın geçmesine ve arkasındaki şeylerin görülme sine<br />
engel olmayan (cisim), şeffaf.<br />
sezgi : 1. Sezme yeteneği, feraset. 2. Gerçeğin deneye veya akla<br />
vurmadan doğrudan doğruya kavranması.<br />
sinerji : 1. Artı güç. 2. Görevdaşlık. 3. Bir işi yapmak ve sonuçlan dırmak<br />
için varılan ortak istek, güç.<br />
sistematik : Sistemli.<br />
somut : Varlığı duyularla algılanabilen, müşahhas, konkre, soyut karşıtı.<br />
sosyoekonomik : Aynı anda hem toplumsal alanı hem ekonomik alanı veya aralarındaki<br />
ilişkileri ilgilendiren.<br />
soyut : 1. Varlığı duyularla algılanamayan, mücerret, somut karşıtı, abstre.<br />
2. Anlaşılması, kavranılması güç.<br />
sözleşme : 1. Sözleşmek işi. 2. Bu işlemi gösteren belge, mukavelename.<br />
sponsor : 1. Bilim, sanat, kültür veya spor alanlarında yapılacak herhangi<br />
bir etkinliğin maddi yönünü üstlenen kimse veya ku rum.<br />
2. Destekleyici.<br />
standart : 1. Belli bir tipe göre yapılmış veya ayrılmış. 2. Belirli ölçü lere,<br />
yasaya, kullanıma uygun olan.<br />
strateji : Önceden belirlenen bir amaca ulaşmak için tutulan yol, izlem.<br />
sunu : 1. Sunulan şey. 2. Piyasaya mal çıkartma, arz.<br />
T<br />
tabela : Üzerinde tanıtıcı, belirtici bir yazı, açıklama, işaret veya re sim<br />
bulunan, tahta veya sac parçası, levha.<br />
tahvil : Devletin veya özel bir kuruluşun ödünç para almak için çıkar dığı,<br />
değişik dönemlerde belirli oranlarda faiz getiren yazılı senet.<br />
taktik : İstenen sonuca ulaşmak amacıyla izlenen yol ve kullanılan<br />
yöntemlerin tümü.<br />
talep : 1. Bir kimseden bir şeyi yapmasını veya yapmamasını is teme,<br />
dileme, istem. 2. İstek.<br />
taslak : Bir şeyi, bir sanat veya edebiyat eserini ana çizgileriyle, türlü<br />
bölümleriyle belirten ön çalışma, eskiz.<br />
tazminat : Zarar karşılığı ödenen para, ödence.<br />
teçhizat : Silah dışındaki savaş gereçleri, donatı.<br />
199
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
tedarik : 1. Araştırıp bulma, sağlama, elde etme. 2. Hazırlık.<br />
tedricî : Derece derece, yavaş yavaş olan.<br />
teknik : 1. Bir sanat, bir bilim, bir meslek dalında kullanılan yön temlerin<br />
hepsi. 2. Yol, beceri, yöntem.<br />
teminat : Garanti, güvence.<br />
terfi : 1. Derece, makam bakımından yükselme. 2. Yükseltme.<br />
terim : Bir bilim, sanat, meslek dalıyla veya bir konu ile ilgili özel ve belirli<br />
bir kavramı karşılayan kelime, ıstılah.<br />
tesis : 1. Yapma, kurma, temelini atma. 2. Kuruluş.<br />
tezkiye : 1. Temize çıkarma, aklama. 2. Bir kimsenin iyi bir insan ol duğunu<br />
kendisini tanıyanlardan soruşturarak ortaya çıkarma.<br />
tolerans : Hoşgörü, müsamaha..<br />
toplama bilgisayar : Gerekli parçaları en ekonomik yollardan sağlanarak üretil miş<br />
bilgisayar. Ucuz, markasız bilgisayar.<br />
töre : Bir toplulukta benimsenmiş, yerleşmiş davranış ve yaşama<br />
biçimlerinin, kuralların, görenek ve geleneklerin, ortaklaşa<br />
alışkanlıkların, tutulan yolların bütünü, âdet.<br />
transfer : 1. Bir yerden başka bir yere taşıma, götürme. 2. Bir kimsenin herhangi<br />
bir hakkını bir başkasına geçirmesini sağlayan iş.<br />
türdeş : Türleri bir olanlardan her biri.<br />
U<br />
ufuk : Anlayış, kavrayış, görüş, düşünce gücü, ihata.<br />
unsur : Öge.<br />
uyum : 1. Bir bütünün parçaları arasında bulunan uygunluk, ahenk.<br />
2. Toplumsal çevreye veya bir duruma uyma, uyum sağ lama, intibak,<br />
entegrasyon.<br />
V<br />
vade : Bir işin yapılması veya bir borcun ödenmesi için tanınan süre, mühlet,<br />
mehil.<br />
veri : Bir araştırmanın, bir tartışmanın, bir muhakemenin temeli olan ana<br />
öge, muta, done.<br />
vizyon : 1. Gösterim. 2. Geniş görüş, ileri görüş. 3. Görünüm. 4. Ülkü.<br />
200
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Y<br />
yapılabilirlik : Herhangi bir girişimin işletme ve ekonomi yönlerinden du rumunu<br />
önceden tespit etme, uygulanabilirlik, fi zibilite.<br />
yatırım : 1. Parayı, gelir getirici, taşınır veya taşınmaz bir mala ya tırma,<br />
mevduat, plasman. 2. Millî ekonominin veya bir tica ret kuruluşunun<br />
üretim ve hizmet gücünü artırıcı nitelikte olan aktif değerlerine yapılan<br />
yeni eklemeler, envestisman.<br />
yöneltmek : 1. Bir şeye belli bir yön vermek, yönelmesini sağlamak, çevir mek, tevcih<br />
etmek.<br />
yöntem : 1. Bir amaca erişmek için izlenen, tutulan yol, usul, sistem, prosedür,<br />
politika. 2. Bilim de belli bir sonuca erişmek için bir plana göre izle nen<br />
yol, metot.<br />
Z<br />
zarar : Bir şeyin, bir olayın yol açtığı çıkar kaybı veya olumsuz, kötü sonuç,<br />
dokunca, ziyan, mazarrat.<br />
zihniyet : Bir toplum veya topluluktaki bireylerde görüş ve inanış etmen lerinin etkisiyle<br />
beliren düşünme yolu, düşünüş biçimi, anlayış.<br />
201
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
AKAT, İlter (ve diğerleri), İşletme Yönetimi, İzmir, 1997.<br />
AKGÜÇ, Öztin, Finansal Yönetim, 5. Baskı, Muhasebe Enstitüsü Yayınları, Yayın Nu.: 56, İstanbul, 1989.<br />
ALPUGAN, Oktay ve diğerleri, İşletme Ekonomisi ve Yönetimi, 2. Baskı, Beta Basım Yayın AŞ, Yayın Nu.:<br />
242, İstanbul, 1990.<br />
ALTUNIŞIK, Remzi ve diğerleri, Modern Pazarlama, Değişim Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, 2002.<br />
Ar, Fikret, Büro Yönetimi Teknikleri, TODAİE, Ankara, 1992.<br />
Atatürkçülük 3, Atatürkçü Düşünce Sistemi, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Yayın Nu.: 326, İstanbul, 2001.<br />
BALÇIK, Bahattin, Yatırım Projelerinin Hazırlanması ve Değerlendirilmesi, Mimoza Yayınları, Konya, 1992.<br />
Büyük Ekonomi Ansiklopedisi, Sabah Yayınları, İstanbul.<br />
CAN, Halil ve diğerleri, Genel İşletmecilik Bilgileri, 10. Baskı, Siyasal Kitabevi, Ankara, 1999.<br />
CEMALCILAR, İlhan, Pazarlama Yönetimi, Cilt 1 ve Cilt 2, 3. Baskı, Anadolu Üni versitesi Açık Öğretim<br />
Fakültesi Yayınları, Yayın Nu.: 473, Eskişehir, 1997.<br />
CEMALCILAR, İlhan ve diğerleri, Reklamcılık ve Satış Yönetimi, Anadolu Üni ver sitesi Açık Öğretim<br />
Fakültesi Yayınları, Yayın Nu.: 41, 3. Baskı, Eskişehir, 2001.<br />
CEMALCILAR, İlhan, Pazarlama, 3. Baskı, Beta Basım Yayın AŞ, İstanbul, 1994.<br />
ÇELİK, Adnan ve diğerleri, Girişimcilik Kültürü ve KOBİ’ler, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 1998.<br />
ÇETİN, Canan, Endüstri İşletmelerinde Kalite ve Kontrol Çemberleri, ISO Yayın ları, İstanbul, 1987.<br />
DİNÇER, Ömer, Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası, Timpaş Basım Sanayi, İs tanbul, 1992.<br />
DÖM, Serpil, Girişimcilik ve Küçük İşletme Yöneticiliği, Detay Yayıncılık, Ankara, 2006.<br />
EREN, Erol, Yönetim ve Organizasyon, Beta Basım Yayın AŞ, İstanbul, 1993.<br />
ERTÜRK, Mümin, İşletme Biliminin Temel İlkeleri, Beta Basım Yayın AŞ, Yayın Nu.: 597, 4. Baskı,<br />
İstanbul, 2000.<br />
K A Y N A K Ç A<br />
Atatürkçülük, Genelkurmay Başkanlığı Yayınları, İstanbul. 1984.<br />
Genel Ekonomi Ansiklopedisi, Cilt 1 ve Cilt 2, Milliyet Yayınları, İstanbul, 1988.<br />
GÖRAL, Gülbin, Büro Yönetimi, Sistem Yayıncılık, İstanbul, 1995.<br />
İÇÖZ, Orhan, Turizm İşletmelerinde Pazarlama: İlkeler ve Uygulamalar, Anatolia Yayıncılık, Ankara, 1996.<br />
İNAL, Hasan, Girişimcilik (Müteşebbislik), Sistem Ofset Yayıncılık, Ankara, 2002.<br />
202
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
İSLAMOĞLU, Hamdi, Pazarlama İlkeleri, Beta Basım Yayım Dağıtım AŞ, Yayın Nu.: 1242, 2. Baskı,<br />
İstanbul, 2002.<br />
KARALAR, Rıdvan ve diğerleri, Genel İşletme, Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fa kültesi Yayınları,<br />
Yayın Nu.: 704, 1. Baskı, Eskişehir, 2001.<br />
KAYNAK, Tuğray ve diğerleri; İnsan Kaynakları Yönetimi, Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi<br />
Yayınları, Yayın Nu.: 537, 4. Baskı, Eskişehir, 2001.<br />
KOÇEL, Tamer, İşletme Yöneticiliği, Beta Basım Yayın AŞ, İstanbul, 1995.<br />
KOZLU, Cem M., Uluslararası Pazarlama (İlkeler ve Uygulamalar), 5. Baskı, Tür kiye İş Bankası<br />
Kültür Yayınları, Yayın Nu.: 234, Ankara, 1995.<br />
LOBLEY, Derek, Ekonomi, MEB Yayınları, Nu.: 2915, Ankara, 1995.<br />
MUCUK, İsmet, Temel Pazarlama Bilgileri, Türkmen Kitabevi, İstanbul, 2002.<br />
MUCUK, İsmet, Modern İşletmecilik, 13. Basım, Türkmen Kitabevi, İstanbul, 2001.<br />
MUCUK, İsmet, Pazarlama İlkeleri, 12. Basım, Türkmen Kitabevi, İstanbul, 2000.<br />
MUMCU, Ahmet ve diğerleri, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi “Atatürkçülük” (Atatürkçü Düşünce<br />
Sisteminin Temelleri), IV. Baskı, Yükseköğretim Kurulu Yayın ları, Yayın Nu.: 5, Ankara, 1997.<br />
MÜFTÜOĞLU, Tamer, Girişimcilik, Anadolu Üni versitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları, Yayın Nu.:<br />
524, 7. Baskı, Eskişehir, 2001.<br />
OLALI, Hasan, Ekonomi, 4. Baskı, MEB Yayınları, Yayın Nu.: 605, Ankara, 1990.<br />
OLUÇ, Mehmet, İşletme Organizasyonu ve Yönetimi, 1. Cilt, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi<br />
Yayınları, İstanbul, 1978.<br />
ÖNEY, Ayhan, İktisadi ve Ticari Terimler Sözlüğü Turhan Kitabevi, 3. Baskı, An kara, 1978.<br />
ÖZALP, İnan ve diğerleri, Yönetim ve Organi zasyon, Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi<br />
Yayınları, Yayın Nu.: 521, Eskişehir, 1998.<br />
ÖZ-ALP, Şan ve diğerleri, Genel İşletme, Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fa kültesi Yayınları, Yayın<br />
Nu.: 501, 4. Baskı, Eskişehir, 1999.<br />
ÖZKUL, A. Ekrem ve diğerleri, Büro Sistemleri Tasarımı, Eskişehir, 1994.<br />
SABUNCUOĞLU, Zeyyat, Personel Yönetimi: Politika ve Yönetsel Teknikler, Rota Ofset, Bursa, 1994.<br />
SPURLING, David, İş Dünyası ve Ticaret, MEB Yayınları, Nu.: 2912, Ankara, 1995.<br />
ŞAHİN, Mehmet, İş İdaresine Giriş, 1 ve 2. Fasikül, Anadolu Üniversitesi Açık Öğ retim Fakültesi<br />
Yayınları, Yayın Nu.: 72, Eskişehir, 1992.<br />
ŞENYUVA, Ayhan, Cesaret Sermayesi, Türkiye İş Bankası Yayınları, Yayın Nu.: 311, Ankara, 1990.<br />
TALAS, Cahit, Sosyal Ekonomi, S. Yayınları, Ankara, 1979.<br />
TATAR, Tevfi k ; ÜNER, M. Mithat, İşletmecilik İlkeleri, Gazi Büro Yayınları, Ankara, 1992.<br />
203
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
TDK Güncel Türkçe Sözlük ve Yazım Kılavuzu Etkileşimli Yoğun Diski, Türk Dil Kurumu Yayınları, 2007.<br />
TİTİZ, Tınaz, Girişimcilik, İnkılap Kitabevi Yayınları, İstanbul, 1995.<br />
TİTİZ, Tınaz, Genç Girişimcilere Öneriler, İnkılap Kitabevi Yayınları, İstanbul, 1998.<br />
TİTİZ, Tınaz, Girişimcilik Rehberi, Beyaz Yayınları, İstanbul, 2002.<br />
TOKOL, Tuncer, Pazarlama Araştırması, 5. Basım, Uludağ Üniversitesi Yayınları, Yayın Nu.: 19, Bursa,<br />
1990.<br />
TOSUN, Kemal, Yönetim ve İşletme Politikası, Yön Ajans, İstanbul, 1990.<br />
TOSUN, Kemal ve diğerleri, İş İdaresi, 1. ve 2. Fasikül, Anadolu Üniversitesi Açık Öğ retim Fakültesi<br />
Yayınları, Yayın Nu.: 11, Eskişehir, 1993.<br />
TUGİAD, Ekonomik Kalkınmada Girişimciliğin Önemi ve Değişen Girişimcilik Nite likleri, Simge Ofset<br />
Matbaacılık, İstanbul, 1993.<br />
USTA, H. Edip, Pazarlama, MEB Yayınları, Yayın Nu.: 531, İstanbul, 1986.<br />
YILMAZ, Hakan ; POLAT, Murat, Şirketler İçin Toplam Kalite Rehberi, Power Dergisi Eki.<br />
YURTSEVEN, Rıdvan, Girişimcilik Küçük Bir İşletme Kurmak ve Yönetmek, Detay Yayıncılık, Ankara, 2007.<br />
YÜKSEL, Öznur, İnsan Kaynakları Yönetimi, Volkan Matbaacılık, Ankara, 1997.<br />
ZARAKOĞLU, Avni, İktisat İlminin Temel İlkeleri, Cilt: 1, Sevinç Matbaası, Ankara, 1979.<br />
Başbakanlık Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü (byegm.gov.tr/yayinlarimiz) İnternet Sitesi<br />
KAGİDER (Türkiye Kadın Girişimciler Derneği) İnternet Sitesi (http://www.kagider.org), Ocak, 2008.<br />
KALDER (Türkiye Kalite Derneği) İnternet Sitesi (http://www.kalder.org), Ocak, 2008.<br />
KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkan lığı) İnternet Sitesi<br />
(http://www.kosgeb.gov.tr), Ocak, 2008.<br />
TDK (Türk Dil Kurumu) İnternet Sitesi (http://www.tdk.gov.tr), Ocak 2008.<br />
TSE (Türk Standardları Enstitüsü) İnternet Sitesi (http://www.tse.gov.tr), Ocak, 2008.<br />
204
Change language