Döküntülü Hastalıklara Yaklaşım - Çocuk Enfeksiyon Dergisi
Döküntülü Hastalıklara Yaklaşım - Çocuk Enfeksiyon Dergisi
Döküntülü Hastalıklara Yaklaşım - Çocuk Enfeksiyon Dergisi
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Ço cuk En f Der g 2009; 3 (Özel Sayı 1): 48-53<br />
J Pediatr Inf 2009; 3 (Suppl 1): 48-53<br />
Ateş ve döküntüsü olan bir hastanın ilk değerlendirilmesinde<br />
vital bulgular ve hastanın genel durumunun belirlenmesi<br />
zorunludur: Hasta toksik veya letarjik görünüyor<br />
mu? Muköz membran tutulumu var mı? Hidrasyon durumu<br />
nasıl? Hastanın multiorgan tutulumu ile uyumlu bulguları<br />
(lenfadenopati (LAP), organomegali, yeni üfürüm,<br />
nörolojik defisit, mental durum değişikliği vb.) var mı?<br />
Ayrıntılı fizik muayene bulguları ile birlikte dermatolojik<br />
ipuçları, döküntünün incelenmesinde tanısal bir yaklaşımın<br />
formüle edilmesini sağlar. Sık primer lezyonların sınıflandırılması<br />
ve tanımlarına dair temel bilgiler Tablo 1’ de gösterilmiştir.<br />
Ateş ve döküntü ile ortaya çıkan hastalıklar dermatolojik<br />
kalıbına göre; jeneralize eritematöz ekzantemin<br />
hakim formunun makulopapüler, vezikulobüllöz, peteşiyalpurpurik,<br />
ve nodular olmasına göre düzenlenebilir. Çeşitli<br />
hastalıklar hastalık aktivitesinin ilerlemesine dayalı olarak<br />
evrimleşen deri bulguları gösterebilir. Döküntünün değişen<br />
evrelerine göre gelişiminin anlaşılması önemli bir<br />
tanısal beceridir (1,2).<br />
Viral Ekzantemler<br />
Muhtemelen ateş ve döküntünün en sık nedenidir.<br />
Viral ekzantemler en sık morbiliform olur.<br />
Kızamık (Rubeola, Measles): Kızamık esas olarak kış<br />
ve ilkbaharda ortaya çıkar, pik insidans Mart ve Nisan’dadır.<br />
<strong>Enfeksiyon</strong>un mekanizması sekresyonların damlacık yayılımıdır.<br />
<strong>Enfeksiyon</strong>un primer bölgesi nazofarinksin respiratuvar<br />
epitelidir.<br />
Ülkemizde kızamık vakalarının azalması nedeniyle,<br />
bugün yetişen doktorların, kızamık hastalığı ile karşılaşma<br />
olasılığı azdır. Bu nedenle, uluslarası seyahatlar gibi<br />
nedenlerle yeniden ortaya çıkabilen bu hastalıktan haberdarlığın<br />
artması önemlidir. 4-12 günlük bir inkubasyon<br />
süresini izleyerek yüksek ateş ve klasik öksürük, nezle ve<br />
konjonktivit triyadı gelişir. Yanak mukozasında bulunan,<br />
kırmızı bir halka ile çevrili küçük beyaz noktalar olan<br />
Koplik lekeleri kızamık için patognomonik olmasına rağmen<br />
1 günden daha kısa süre bulunması nedeniyle saptamak<br />
zordur. Klasik kızamık döküntüsü, çocuk birkaç<br />
gündür hastayken beliren eritematöz makulopapüler bir<br />
Tab lo 1. Sık primer deri lezyonları<br />
Tanır G.<br />
<strong>Döküntülü</strong> <strong>Hastalıklara</strong> <strong>Yaklaşım</strong><br />
49<br />
ekzantemdir. Alından veya posterior oksipital bölgeden<br />
başlar, 3 gün içinde gövde ve ekstremitelere yayılır.<br />
Döküntü kırmızıdan, bakır kahverengisine solar ve aynı<br />
sefalokaudal yönde kaybolur. Kızamığın erken belirlenmesi,<br />
respiratuvar izolasyon ve destek bakım, bazı durumlarda<br />
A vitamini suplementasyonu başlıca dayanaklardır.<br />
Kızamıkla temas etmiş, aşısı olmayan ve aşı için kontrendikasyonu<br />
olmayan çocuklar, temastan sonraki 72 saat<br />
içinde aşılanmalıdır. Bir yaşından küçük çocuklar veya<br />
immün sisteminin baskılanmış olması gibi aşıya karşı<br />
kontrendikasyonu olanlarda immünoglobulin kullanılabilir.<br />
Kızamıkçık (Rubella): Etken Togavirüs ailesinden bir<br />
RNA virüsüdür. İnkubasyon süresi 14-21 gündür. Virüs<br />
döküntüden 7 gün önce ve 14 gün sonra nazofarenksten<br />
izole edilebilir ancak esas bulaştırıcılık 5 gün önce ve 6<br />
gün sonra olur. Prodromal dönem hafif nonspesifik bulguları<br />
içerirse de genellikle görülmez. Döküntüden en az 24<br />
saat önce hastalık için karakteristik olan lenfadenopatiler<br />
ortaya çıkar. Postaeriküler, suboksipital ve posterior servikal<br />
yerleşimlidir. Yumuşak damakta, Forscheimer lekeleri<br />
denilen pembe renkli enantemlerin görülmesi hastalık<br />
için patognomoniktir, ancak %20 hastada tespit edilebilir.<br />
Döküntü açık pembe renkli makulopapüler tarzda olup<br />
saçlı deri ve yüzden başlar, 1. gün sonunda tüm vücuda<br />
yayılır, 2. gün başladığı yerden itibaren solar ve 3. gün<br />
kaybolur. Lezyonlar tek tek görülür, birleşmez. Soyulma<br />
ve hiperpigmentasyon görülmez.<br />
Eritema infeksiyozum (5. Hastalık): Parvovirüs<br />
B19’un neden olduğu hafif seyirli bir enfeksiyon hastalığıdır.<br />
Bir-iki hafta süren inkubasyondan sonra prodromal<br />
dönem olmaksızın aniden yüzde tipik döküntü ile başlar.<br />
Döküntü başladığı an viremi kaybolur ve bulaştırıcılık<br />
biter. Parvovirus B 19 kronik hemolitik anemili ve immun<br />
yetmezlikli hastaları aplastik krize sokabilir. Aplastik krize<br />
girmiş anemili hastalar bu dönemde çok bulaştırıcıdır.<br />
Döküntü çok kaşıntılıdır, soyulma olmaksızın iyileşir.<br />
Döküntü üç evreli makulopapüler tarzdadır, evreler her<br />
zaman birbirinden ayırdedilemez.<br />
1. Evre: Yüzde ‘tokat yemiş görünümü’ denilen kızıla<br />
benzeyen tablodur.<br />
2. Evre: Gövdede ve ekstremite proksimaline yerleşen,<br />
ortadan solmaya başlayan, retiküler, ‘dantela tarzı’<br />
döküntü olur. Ekstansör bölgelerde görülür, el ve<br />
ayaklar korunur.<br />
Lezyon tipi Tanım<br />
Makül Normal deri renginin değiştiği sınırları belli, deriden kabarık veya çökük olmayan alan, herhangi bir boyutta olabilir<br />
Papül Solid, deriden kabarık, en geniş çapı 0.5 cm<br />
Nodül Papüle benzer fakat dermis veya subkutan dokuda daha derin yerleşimli, papülden boyutundan çok palpe edilebilmesi ve<br />
daha derinde olmasıyla ayrılır<br />
Plak Deride daha fazla yer işgal eden kabarıklık, sıklıkla papüllerin birleşmesi ile oluşur<br />
Püstül Çeşitli özellikte (beyaz, sarı, yeşilimsi veya hemorajik vb.) pürülan sıvı içeren deriden kabarık lezyon<br />
Vezikül Sınırları belirgin, deriden kabarık, sıvı içeren, en geniş çapında 0.5 cm