Klinik İpuçları – Çocuk Enfeksiyon Dergisi 2007 Mart Sayısı

Hazırlayan: Mustafa Hacımustafaoğlu, Bursa 

Çocuk Hekimleri için Akıl Defteri / Klinik İpuçları* 

* Bu sayfaya, konusunda uzman akademisyenlerin Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları radyolojisi ile ilgili ve kısa klinik bilgileri 

de içeren konusunda klinik açıdan önemli kısa yazıları alınmaktadır. 

Bu bölümdeki yazılarla ilgili eleştiri, görüş, kendi klinik deneyimleriniz ile ilgili ek görüşlerinizi Çocuk Enfeksiyon Dergisi 

editörlüğüne iletebilirsiniz. 

İletişim için: 

Çocuk Enfeksiyon Dergisi Editörlüğü 

Adres: Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı, Görükle-Bursa 

Telefon: 0224 442 87 29 Fax: 0224 442 87 49 

E-mail: mkemal@uludag.edu.tr , vildancesur_82@hotmail.com , vildancesu@gmail.com 

Not: Bu bölümdeki yazıların sorumluluğu yazarına aittir. 

Grup A Beta hemolitik streptokok (GABHS) üreyen bir çocukta penisilin tedavisinden 10 gün 

sonra tekrar üreme gördük. Tekrar tedavi vermek gerekir mi? Taşıyıcılık tedavisinde nasıl 

davranmak gerekir? 

Ayaktan olgularda boğaz kültürünün nasıl yorumlanması gerektiğini kısaca özetleyebilir 

misiniz? 

Üst solunum yolu enfeksiyonları en sık görülen, doktora başvurulan çocukluk hastalıklarındandır. 

Akut tonsilofarenjitler üst solunum yolu enfeksiyonlarının en sık bölümünü oluşturur. Viral 

enfeksiyonlar en sık görülen etkenlerdir. 

Boğaz kültüründe GABHS ve bazı az görülen bazı diğer etkenlerin (boğmaca etkeni; Bordatella 

pertussis, difteri etkeni, Corynebacterium diphteriae, tüberküloz mikobakterisi, Mycoplasma 

pneumoniae gibi) üremesi anlamlıdır. Diğer bakterilerin boğaz kültüründe üremesi sıklıkla 

kolonizasyon elemanları olduklarından genellikle anlamlı değildir ve kültürde rapor edilmemeleri 

gerekir ve tedavide dikkate alınmaz. Akut otitis medya ve sinüzit olgularında orta kulak sıvısı ve sinüs 

sıvısından aspire edilen örneklerin kültürü etiyolojik olarak anlamlıdır. Bu olgularda boğaz kültüründe 

üremeleri ise gerçek etken veya kolonizasyon ayrımı yapılamadığından dikkate alınmaz. 

Bakteriyel enfeksiyonlardan akut tonsilofarenjit açısından klinik önemi olan tek etken grup A Beta 

hemolitik streptokoktur (GABHS). Tekrarlayan viral akut tonsilofarenjit olguları bazen tekrarlayan 

GABHS olguları olarak değerlendirilebilir. Boğazda mevcut GABHS taşıyıcılığı bu çerçevede 

tekrarlayan GABHS akut tonsilofarenjit olarak düşünülebilir. GABHS tanısını destekleyen bulgular 

arasında; ani başlayan ateş, servikal lenf adenit bulguları, boğaz ağrısı, baş ağrısı, karın ağrısı varsa 

makülo-papüler kızıl döküntüsü önemlidir. Viral tonsilofarenjiti özellikle destekler bulgular arasında 

(GABHS’nin aksine) ses kısıklığı, burun akıntısı, ishal, belirgin öksürük sayılabilir. Ancak kesin 

tanının sadece kültür pozitifliği ile konulacağını akılda tutmak gerekir. Bu yüzden klinik açıdan 

özellikle GABHS’ı destekler bulguları olan 2 yaş üzeri ve okul çağı bir çocukta boğaz kültürü 

endikasyonu vardır. Akut tonsilofarenjit kliniği olan bir çocukta boğaz kültürü yapmanın tek amacı 

GABHS varlığını saptamak ve penisilin tedavisi konusunda karar verebilmektir. Çok özel risk 

durumları dışında, akut tonsilofarenjiti olan bir çocukta diğer bakterilerin üremesi klinik olarak 

anlamsızdır. Diğer üreyen bakteriler için antibiyogram yapılmamalıdır, yapılmış antibiyogram dikkate 

alınmamalı ve buna yönelik tedavi planı yapılmamalıdır. GABHS üremesi rapor edildiğinde ayrıca 

kültür antibiyogram yapılmasına gerek yoktur rutin olarak on günlük penisilin tedavisi verilebilir. 

Penisilini tolere edemeyen olgulara, ampisilin, amoksisilin, dar spektrumlu sefalosporin (birinci kuşak) 

verilebilir. Penisilin alerjisi olan çocuklarda eritromisin verilebilir. Eritromisini tolere edemeyen 

olgulara klaritromisin (10 gün) veya azitromisin (5 gün) verilebilir. Bazı antibiyotikler ile daha kısa 

1


tedavi uygulaması da yapılabilir, ancak standart tedaviler yukarda belirtildiği gibidir. GABHS 

penisiline esas olarak duyarlıdır. Dirençli suş bildirilmemiştir. FDA GABHS üreyen olgularda 

penisilin ve diğer beta laktam antibiyotikler için rutin antibiyogramın klinik açıdan gerekli olmadığını 

belirtmektedir. Bu nedenle orta derecede duyarlı veya dirençli suşların üremesi halinde, test edilmek 

üzere referans laboratuarına gönderilmeleri gerekir. Tedaviden sonra boğaz kültüründe tekrar GABHS 

üremesinin devam etmesi beklenen bir durum değildir. Bu durum taşıyıcılığa bağlı olabilir. GABHS 

taşıyıcılığında streptokoka bağlı aktif enfeksiyon bulguları mevcut değildir. ASO yüksekliği 

beklenmez ve romatizmal ateş gibi geç komplikasyonlar genellikle gelişmez. Taşıyıcıların normalde 

tedavi endikasyonu yoktur. Ancak çevrede akut romatizmal ateş veya post streptokoksik 

glomerulonefrit salgını varsa, kapalı bir çevrede (kreş, sınıf gibi) GABHS akut tonsilofarenjit salgını 

varsa, aile içinde belli bir sürede ardışık veya tekrarlayan semptomatik GABHS akut tonsilofarenjit 

vakaları varsa, ailede akut romatizmal ateş profilaksisi alan bir başka çocuğun varlığında veya hastanın 

akut romatizmal ateşli bir çocuk olması durumunda veya ailenin bu konuda çok tedirgin olduğu 

durumlarda taşıyıcıların tedavi edilmesi gündeme gelebilir. Bunun için Klindamisin (20 mg/kg/gün, 

oral, 10 gün), Amoksilin/klavulonikasit (50-90mg/kg/gün, oral 10 gün), Azitromisin (12 mg/kg/gün, 

oral 5 gün) veya kombinasyon tedavisi verilebilir. Kombinasyon tedavisi için penisilin V veya 

penisilin G benzatin rutin dozlarına ek olarak tedavinin son 4 gününde oral rifampisin (20 mg/kg/gün 2 

doza bölerek) eklenebilir. Bu tedavilerle eradike edilen olgularda daha sonra uzun süreli takipte tekrar 

GABHS kolonizasyonu gelişebilir. 

Akut otitte kulak sıvısı, sinüzitte sinüs sekresyon sıvısı gibi solunum yolu örneklerinde üreyen 

Haemophilus spp de bazı klinik ile ilişkili mikrobiyolojik değerlendirmeler yapılabilir. Ampisiline 

duyarlı olan suşlar aynı zamanda amoksisiline de duyarlıdır. Hemophilus spp beta laktamaz üretebilir. 

Beta laktamaz pozitif olan suşlar ampisilin ve amoksisiline dirençlidir. Bu nedenle beta laktamaz testi 

hızlı bir ampisilin/amoksisilin duyarlılık testi olarak kabul edilebilir. Çok nadiren bazı nadir 

Haemophilus suşları beta laktamaz negatif olmalarına rağmen ampisilin dirençlidir (Beta laktamaz 

negatif, ampisilin resiztan suşlar; BLNAR). BLNAR suşları ampisilin/klavulonik asit ampisilin 

sefaklor, sefprozil, sefuroksim, lorakarbef gibi antibiyotiklere invitro duyarlı gözükse de rezistan kabul 

edilmelidir. Bunlara, eğer duyarlı iseler, üçüncü kuşak sefalosporinler uygun bir alternatif olarak 

düşünülebilir. Aslında durumunda klinik açıdan, antibiyogram tedavinin yönlendirilmesinde şart 

değildir. Antibiyogramın özellikle sürveyans ve epidemi analizi durumlarında yararı olur. Aslında 

pratikte solunum yolu örneklerinde üretilen Haemophilus spp de, antibiyogram yapılamayan 

durumlarda verilen ampirik tedavi yaklaşımları genellikle klinik başarı sağlar. Antibiyogram olmadan 

ampirik olarak; antibiyotik yazılması durumunda amoksisilin/klavulonik asit, azitromisin, 

klaritromisin, sefaklor, sefprozil, sefuroksim, lorakarbef, sefiksim, verilebilir. 

Hacımustafaoğlu M, Soru-yanıt, Boğaz Kültürü/Sorular, Çocuk Enf Derg 2007; 1: 45-6. 

Yazışma Adresi: Dr. Mustafa Hacımustafaoğlu, Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim 

Dalı, Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı 16059 Görükle, Bursa, Türkiye 

Tel./Fax: +90 224 442 87 29 Faks: +90 224 442 87 49 E-posta: mkemal@uludag.edu.tr 

Anahtar kelimeler: Grup A Beta hemolitik streptokok, penisilin tedavisi, boğaz kültürü, yorum. 

Üriner sistem enfeksiyonu düşünülen bir çocukta; idrardaki nitritin yorumlanması: 

İdrarda nitratı nitrite çeviren bakteriler nitrit pozitifliğine yol açar. İdrar nitriti rutinde daldırma çubuk 

(dipstick) ile bakılır. Normal idrarda nitrit negatiftir. Nitrit pozitifliği kuvvetle muhtemel üriner sistem 

enfeksiyonunu destekler. Bu durum özellikle lökosit esteraz pozitifliği ile daha anlamlıdır. Ancak 

üriner sistem enfeksiyonu tanısının altın standardının kültür pozitifliği olduğunu akıldan çıkarmamak 

gerekir. 

2


Stafilokok, enterokok (özellikle Enterokok fecalis) gibi gram pozitif bakteri ve Neisseria gonorrehae 

nin yol açtığı üriner sistem enfeksiyonlarında nitritin pozitifleşmesi beklenmez. Diyette düşük nitrat 

alınması (vejeteryan diyet), C vitamini, idrarda az sayıda bakteri (2saat beklemesi (nitrit azota redükte olabilir), idrarda yüksek urobilinojen üriner sistem 

enfeksiyonu olduğu halde nitritin negatif saptanmasına neden olabilir. 

Çok beklemiş idrarda kontamine bakterilerin etkisi ile idrarı kırmızıya boyayan ilaçlara bağlı olarak ve 

gros hematuri yanlış nitrit pozitifliğine yol açabilir. 

Hacımustafaoğlu M, Akıl Defteri, Klinik İpuçları, Çocuk Enf Derg 2007; 1: 47. 



Tel./Fax: +90 224 442 87 29 E-posta: mkemal@uludag.edu.tr 

Anahtar kelimeler: Üriner Sistem Enfeksiyonu, idrardaki nitrit. 

Stafilokoklarda direncin genel değerlendirilmesi: 

Penisiline duyarlı stafilokok (Beta laktamaz negatif mec geni negatif): Penisilin duyarlı (ayrıca 

ampisilin, amoksisilin dahil tüm penisilin ve sefalosporin, karbapenem grubu antibiyotiklere duyarlı) 

Penisilin dirençli oksasilin duyarlı stafilokok (Beta laktamaz pozitif, mec geni negatif): Beta laktamaz 

(penisilinaz) üretir. Penisilin dirençli ve beta laktamaza dayanıksız olan diğer antibiyotiklere 

(ampisilin amoksisilin, azlosilin, karbenisilin, mezlosilin, piperasilin gibi) dirençli. Penisilinaza 

dayanıklı diğer penisilinlere, yani oksasilin nafsilin, metisilin, kloksasilin, dikloksasilin, flukloksasilin, 

Betalaktam/Betalaktamaz inhibitörlü penisilinler (ampisilin/sulbaktam, amoksisilin/klavulonat, 

piperasilin/tazobaktam), sefepim, karbapenem duyarlı. 

Metisilin dirençli stafilokok (MRS) (mec geni pozitif): mec A geni taşır ve bu genin kodladığı 

penisilin bağlayıcı proteinlere bağlı (PBP) bakteri direnci. Bu direncin beta laktamazlarla ilgisi yoktur. 

Bu direnç ya moleküler yöntemle mec geninin saptanması (en kesin yöntem) veya oksasilince direnç 

(oksasilin MİK >4 ug/mL) saptanması ile ölçülür, oksasilin dirençli ise MRS olarak kabul edilir. MRS, 

şu anda piyasadaki tüm beta laktam antibiyotiklere dirençlidir (kültürde duyarlı gibi gözükse bile 

verilmemelidir), tedavide glikopeptitler (vankomisin, teikoplanin) verilir. 





Anahtar kelimeler: Stafilokok, direnç. 

Çamaşır suyunun sterilizasyonda ve temizlikte kullanımı: 

Çamaşır suyu hastane temizliğinde kullanılan içindeki klorun dezenfektan etkisinden yararlanıldığı ve 

pratik ve ucuz bir yöntemdir. Satılan çamaşır suları genellikle %5 lik konsantrasyondadır 

(genellikle%3-5 arasında değişir). Çamaşır suyunun normal musluk suyuyla sulandırılması sonucu 

3


sağlanacak karışım klor konsantrasyonları; 

1/10: 5000 ppm 

1/100; 500 ppm 

1/1000; 50 ppm şeklindedir. 

Bazı durumlarda klor tablet kullanarak ve suyla sulandırılarak klor konsantrasyonlarına erişilebilir. 

Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi hastanesinde klor tablet (Sumoclor 2.5 gr tb) kullanılmakta olup 

olası kayıplar da dikkate alındığında, 1000 ppm için 3tb/5Lt; 5000 ppm için 15tb/5Lt kullanılmaktadır. 

Temizlenecek bölgenin özelliğine göre (küvöz, karyolo demiri, yer, paspas, laboratuar masası, 

dökülmüş kan vs.) farklı konsantrasyonlar uygulanır. 





Anahtar kelimeler: Çamaşır suyu, sterilizasyon, temizlik. 

Zaman zaman özellikle küçük bebeği olan anneler gebelikte aldıkları antibiyotiklerin 

bebeklerini etkileyip etkilemediği konusunda soru soruyorlar. Bu konuda kısa bilgi verebilir 

misiniz? 

Gebe plasentasından, aminoglikozidler, ampisilin ve diğer penisilinler, metisilin, nitrofurontoin, 

tetrasiklin, sulfonamidler nispeten fazla geçer. Bunlar arasında tetrasiklin kloramfenikol ve 

sulfonamidler fetus ve yenidoğan için risk oluşturabilir. Sefalosporinler ve eritromisin gebelikte 

genellikle güvenle kullanılabilir. Klindamisin, dikloksasilin, nafsilin, oksasilin genellikle fetus ve 

yenidoğan bebek için risk oluşturmazlar. (Tablo 1). Gebe tüberkülozunda, eğer tedavi gerekiyorsa 

etambutol, rifampisin, INH (piridoksinle birlikte) verilebilir, gerekiyorsa pirazinamid eklenebilir, 

streptomisin rutinde verilmemelidir. 

Gebelikte kullanılan ilaçlar fetal risk oluşturma durumuna göre gruplara ayrılmıştır. Bunlar arasında 

kategori A; en güvenli, kategori X; mutlak kontrendike olarak kabul edilir (Tablo 2). Antibiyotikler 

genellikle kategori B-D arasında yer alır ve tetrasiklin ve aminoglikozidler en riskli olanları oluşturur. 

yok. 

Tablo 1: Gebelikte ilaç; fetal risk faktörleri 

Kategori A; İnsanlarda kontrollü çalışmalarda 1. trimestrde fetal risk yok, geç trimestrde risk kanıtı 

Kategori B; Hayvan çalışmalarında risk yok ve insanlarda kontrollü çalışma yok veya hayvan 

fetuslarındaki yan etkiler kontrollü çalışmalarda insanlarda gösterilememiş. 

Kategori C; Hayvan fetusuna yan etkisi var ve insanlarda kontrollü çalışma yok veya; insan ve 

hayvanlarda yeterli çalışma yok. 

verilebilir. 

Kategori D; Human fetal risk pozitif kanıtları var, ciddi hastalık varsa yarar/risk durumuna göre 

Kategori X; Fetal risk çalışmalarda gösterilmiş veya kanıtları var, kesin kontrendike. 

4


Tablo 2: Gebelikte antibiyotik ve bazı ilaç fetal riskleri 

Kategori A; 

Kategori B; Asetaminofen, ibufen, amph.B, nistatin, ciclopiroks, karbenisilin, penisilinler, 

eritromisin, ETB, sefalosporinler, linkomisin, klinda, kloksasilin, amoks/amp., Amoks/klav, metronidazol, 

nitrofurantoin, nalidiklik asit, lindan, laktuloz 

Kategori C; Aspirin, asiklovir-amantadin gibi antiviraller, diğer antifungaller, diğer 

aminoglikozidler, mebendazol, anti malaryeller, mannitol, INH, PAS, PRZ, RMP, bizmut, kloramfenikol, 

siprofloksasin, klorokin, furosemid, mandelik asit, kaolin-pektin, difenhidramin, immünglobulinler, 

digoksin, KS 

Kategori D; Kortizon, streptomisin, tobramisin, kanamisin, tetrasiklinler, iyotlu preparatlar 

Kategori X; İyot gliserol, ribavirin, estradiol 

Hacımustafaoğlu M, Soru-yanıt, Gebelikte Antibiyotikler/Kolonizasyon-Kontaminasyon ve Klinik Değerlendirmesi, Çocuk 

Enf Derg 2007; 1: 82-3. 



Tel.: +90 224 442 87 29 Faks: +90 224 442 87 49 E-posta: mkemal@uludag.edu.tr 

Anahtar kelimeler: Gebe, antibiyotik, anne sütü. 

Kontaminasyon ve kolonizasyon klinik anlamı ve değerlendirmesini pratikte nasıl yapmalıyız? 

Kontaminasyon normalde steril olması beklenen bir vücut örneğinden (kan, BOS, periton sıvısı, plevra 

sıvısı gibi) bakteri üremesidir. Ancak kontaminasyon oluşturan bu bakteri enfeksiyona neden olmaz. 

Bakterinin izolasyonu genellikle kültür örneği alınması sırasında steril tekniğe uyulmamasından 

kaynaklanır. Hastada aktif enfeksiyon bulguları yoktur veya hastada mevcut olan enfeksiyon bulguları 

üretilen kontaminan bakteri ile ilişkili değildir. Ancak üreyen etkenin kontaminasyon mu , gerçek 

bakteriyel enfeksiyon olduğu kararının verilmesi bazen zor olabilir. Özellikle yeni doğan, immün 

yetmezlikli veya nötropenik olgularda, enfeksiyonu düşündürecek klinik bulgular olsa bile nonspesifik 

olabilir. Bu durumda bazı ek laboratuar tetkikleri (hemogram, CRP, periferik yayma vs.) veya üreyen 

bakterinin tipi kontaminasyon/gerçek enfeksiyon ayrımını değerlendirmede yol gösterebilir. 

Genellikle; grup A streptokok, grup B streptokok, Streptococcus pneumoniae, gram negatif bakteriler, 

funguslar, Staphylococcus aureus, Neisseria meningitidis üremesi durumunda, bu üreme genellikle 

gerçek enfeksiyon etkeni olarak kabul edilir. Koagülaz negatif stafilokok, corynebacterium türleri, 

5


bacillus türleri her zaman olmamakla birlikte bazen gerçek enfeksiyon etkeni olabilir. Bu gibi 

durumlarda hastanın klink ve laboratuar bulguları dikkatlice değerlendirilir. Bu olgulardan yeni 

antibiyotik vermeden tekrar ve steril tekniğe özen göstererek çift kol kan kültürü almak yarar sağlar. 

Bazı durumlarda özellikle hasta riskli bir hasta ise ve eğer klinik ve bakteriyel bulgular bu tip ajanlara 

bağlı bir enfeksiyonunu desteklerse tedaviye başlanır. Ancak tedavi öncesi alınan tercihen çift kol 

kontrol kültür sonuçlarına ve başlangıç tedavi yanıtlarına göre tedavinin devamına veya kesilmesine 

karar verilir. 

Kolonizasyon, normalde steril olması beklenmeyen vücut bölgelerinde (deri yüzeyi, nazofarenks, 

trakeostomi tüpler, yaraların kenarı veya yara kabuklarının üzeri gibi) bakteri veya fungus üremesidir. 

Bu yüzeyler dış ortam mikroorganizmaları ile yakın ilişkilidir ve üreyen etken invaziv enfeksiyon 

etkeni olmayabilir. Sıklıkla da değildir. Değişik örneklerde üreyen kolonize olmuş mikroorganizmalar 

risk faktörleri ve hastane florasına göre değişebilir. Kolonize olmuş mikroorganizmalar aktif 

enfeksiyon etkeni değildir. Ancak bazı durumlarda özellikle kolonize olan bölgenin bütünlüğünün 

bozulması durumunda potansiyel bir aktif enfeksiyon ajan adayı olabilirler. Steril olmayan bir 

bölgeden pozitif kültür gelmesi durumunda (kontaminasyon) bunun gerçek enfeksiyon etkeni olup 

olmayacağı dikkatlice araştırılmalıdır. Endotrakeal tüp üremelerinde söz konusu hastada, özellikle 

solunum cihazına bağlı hastalarda ventilatör ilişkili pnömoni bulguları titizlikle araştırılmalıdır. 

Ventilatör ilişkili pnömoni tanısında klinik CDC kriterleri dikkate alınır. Hastanın vital bulgularında 

bozulma, oksijenlenmede bozulma, akciğer grafisinde yeni bir infiltrat gelişmesi veya eski 

infiltratların ağırlaşması, hastada yeni gelişen öksürük, hırıltı, balgam çıkarma, trakeal purulan 

sekresyon, küçük bebeklerde takipne gibi klinik bulguların yanı sıra aktif sistemik enfeksiyonu 

destekleyen ateş, lökositoz, CRP yüksekliği, trakeal aspirat gram boyamasında düşük epitel hücresi, 

fazla lökosit/ polimorf nüveli lökosit, lökositlerin içinde bakteri görülmesi ventilatör ilişkili pnömoniyi 

destekleyen bulgulardır. Trakeal aspiratta x100 büyütmede (küçük kuru büyütme); 25 lökosit/polimorf nüveli lökosit varlığı üst solunum yollarıyla bulaşmamış yani gerçek alt solunum 

yolu kaynaklı örneği destekler, ve bu örnekte bakteri varlığı tanıda daha değerlidir. Böyle bir örnekte 

her immersiyon alanında (x1000) >10 gram pozitif bakteri varlığı gram pozitif (örneğin pnömokokal) 

bakteriyel pnömoniyi destekler. Ayrıca gram boyamada >%2 fagositik hücrede hücre içi bakteri 

gözlenmesi bakteriyel pnömoniyi destekleyen bir bulgu olarak dikkate alınabilir. Bu gibi durumlarda 

özellikle yüksek sayıda koloni oluşturan üreme durumunda bu üreme gerçek enfeksiyon etkeni olarak 

dikkate alınabilir. 

Hacımustafaoğlu M, Soru-yanıt, Gebelikte Antibiyotikler/Kolonizasyon-Kontaminasyon ve Klinik Değerlendirmesi, Çocuk 

Enf Derg 2007; 1: 82-3. 




Anahtar kelimeler: Kontaminasyon, kolonizasyon, değerlendirme. 

Torba İle Alınan İdrarda Kültür Bakılabilir mi? 

Üriner sistem enfeksiyonu tanısında altın standart, uygun alınmış idrarda kültür pozitifliğidir. Torba 

kültürünün %85 oranında yanlış pozitif verdiği kabul edilir ve üriner sistem enfeksiyonu tanısını 

koymada dikkate alınmaması gerekir. Torba kültüründe ancak üreme olmaması; üriner sistem 

enfeksiyonu olmadığını destekler biçimde bir anlam ifade edebilir. 

Çocuklarda özellikle küçük bebeklerde üriner sistem enfeksiyonu sonrası görüntüleme tetkiklerinin 

değerlendirilmesi gerekir. Ayrıca hastanın düzenli izlemi de önemlidir, tekrarlayan üriner sistem 

enfeksiyonuları sonrası böbreği korumak için antibiyotik proflaksi endikasyonu konulabilir. Bütün 

6


bunlar üriner sistem enfeksiyonu tanısının gerçekçi şekilde konulmasını gerekli kılar. Yanlış negatif 

tanı veya tanının gözden kaçırılması potansiyel renal skar gelişimine yol açabilir, tekrarlanan skarlar 

ilerde renal fonsiyon bazukluklarına ve böbrek hastalığına zemin oluşturabilir. Aksine yanlış pozitif 

tanı gereksiz işlem, gerekmeyecek görüntüleme yöntemlerinin uygulanması, stres oluşturma, ve hem 

aile hem de ülke için ekonomik kayba yol açabilir. 

Uygun alınmış idrardan kasıt, büyük ve işbirliği sağlayabilen çocuklarda temiz orta akım kültürü, 

küçük çocuk ve bebeklerde steril kateter kültürü veya suprapubik aspirasyon kültürüdür. Değişik 

kaynaklarda bazı farklılıklar olmakla birlikte, genellikle kabul edildiği üzere, kültür alınma tekniğine 

bağlı olarak anlamlı üreme değerleri aşağıdaki şekildedir. (Aslında suprapubik ve kateter idrarlarında 

tanı için eşik değerler daha düşük olmasına rağmen pratikte bu yöntemlerle alınan idrar örneklerinde 

de sıklıkla >100 000 CFU/ml üreme saptanır). 

Suprapubik örnek; herhangi bir gram negatif üreme 

Kateter; >50 000 CFU/ml üreme 

Temiz orta akım idrarı; >100 000 CFU/ml üreme anlamlı olarak kabul edilir. 

Hacımustafaoğlu M, Akıl Defteri, Klinik İpuçları, Çocuk Enf Derg 2007; 1: 84-5. 




Anahtar kelimeler: Torba, idrar, kültür. 

Antitüberküloz Tedavi Alan Bir Anne Bebeğini Emzirebilir mi? 

Temel anti tüberküloz ilaçla (rifampisin, İNH, pirazinamid, etambutol, streptomisin) anne sütüne 

geçer. Ancak bunun bebeğe olumsuz bir etkisi gösterilmemiştir. Amerikan Pediatri Akademisi bu 

ilaçların emziren annelere verilebileceğini belirtmektedir. 





Anahtar kelimeler: Antitüberküloz, anne, tedavi, emzirme. 

Kenenin Görünümü ve Çıkarılma Yöntemleri; 

7



Dalı, Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı 16059 Görükle, Bursa, Türkiye. 



Anahtar kelimeler: Kene, yöntem. 

Anne sütü alan bir bebeğin annesi hangi antibiyotikleri güvenle alabilir. Annenin aldığı 

antibiyotiklerin bebeğe olumsuz bir etkisi olabilir mi? 

Emziren bir annenin aldığı ilaçlar ve antibiyotikler anne sütüne geçebilir ve çocuk tarafından anne sütü 

yoluyla oral yolla alınmış olur. Annenin aldığı ilacın bebeği etkilemesinde; maternal ilaç dozu, sıklığı 

ve süresi, anne sütüne geçiş oranı ve konsantrasyonu, bebeğin anne sütü alma miktarı ve sıklığı, ilacın 

oral biyoyararlanımı, bebeğin özel risk durumu gibi birden çok faktör rol oynar. Bebeğin gestasyonel 

yaşı, postpartum yaşı ve klinik durumu da değerlendirmede dikkate alınmalıdır. Anne sütüyle uyumlu 

olan (emziren annelere güvenle verilebilecek olan) antibiyotiklerin teorik olarak bebeğin barsak 

florasına baskılayıcı etkilerinin olabileceği ve ateş değerlendirmesi yapılan bebeklerde kültür 

sonuçlarını etkileyebileceği akılda tutulmalıdır. Oral biyoyararlanımı kötü olan bir ilaç (örneğin sadece 

iv verilebilen bir ilaç), veya oral absorbsiyonu kötü olan bir ilacın anne sütüne anlamlı geçişi 

olmayacağından anneye verilmesinde bir sakınca yoktur. 

Emziren annelerde özellikle kloramfenikol, metronidazol, sulfonamidler, nalidiksik asit, 

nitrofurantoin, florokinolonlar ve siprofloksasin verilmesi önem kazanmaktadır. Diğer antibiyotikler 

(özellikle penisilin ve sefalosporin grubu) genellikle sorunsuz verilebilir. Bu nedenle yukarıda 

belirtilen antibiyotikler hakkında daha geniş bilgi verilecektir. 

Kloramfenikol: Kloramfenikol anne sütüne geçer. Değişik çalışmalarda anne sütündeki 

8


konsantrasyonları 0.54-25 mg/ml, anne serumu/anne sütü oranları 0.5-0.6 gibi bulunmuştur. Anne sütü 

düzeyleri bebeklerde Grey sendromu yapmak için çok düşüktür. Ama potansiyel kemik iliği 

depresyonu yapabilir. Kloramfenikol için anne sütü yönünden çalışmalar kısıtlıdır, Amerikan Pediatri 

Akademisi emziren annelere kloramfenikol verilmesinin tam etkilerinin bilinmediğini, potansiyel 

toksisite doğurabileceğini ve bu açıdan verilmesinin dikkatle düşünülmesi gerektiğini belirtmektedir. 

Metronidazol: Metronidazol anne sütüne geçer. İki gram oral tek dozdan 2-4 saat sonra süt 

konsantrasyonları 50-60 mg/ml saptanmıştır. Bu bebeklerin anne sütüne devam etmesiyle 48 saat 

içinde toplam 25mg metronidazol alınmıştır. Oral 600-1200mg/gün veya rektal 3000mg/gün 

metronidazol alan kadınların sütlerinde 5.7-25 mg/ml konsantrasyonlar saptanmış ve ortalama 

süt/serum düzeyleri 1.0 olarak ölçülmüştür. Metronidazolün invitro mutajen ve karsinojen etkileri 

olduğu dikkate alınacak olursa gereksiz karşılaşmalardan kaçınmak gerektiği öne sürülmektedir. 

Anneye tek doz 2gr metronidazol verildiğinde annenin bebeği 12-24 saat emzirmeye ara verip, daha 

sonra emzirmeye devam etmesi önerilir. Bu süre içinde sütün azalmaması için, sütün sağılıp atılması 

uygundur. Bunun dışında Amerikan Pediatri Akademisi uzun süreyle metranidazol verilmesinin tam 

etkilerinin bilinmediğini, potansiyel toksisite doğurabileceğini ve bu açıdan verilmesinin dikkatle 

düşünülmesi gerektiğini belirtmektedir. Tinidazolde de olaya metronidazol gibi yaklaşılır. 

Sulfonamidler, nalidiksik asit, nitrofurantoin: Premature bebek, hasta veya stresli bebeklerde 

annenin sulfonamid almasından kaçınılmalıdır. Glukoz -6 fostat dehidrogenaz eksikliği olan bir 

bebekte, hemolitik anemi riski nedeniyle anneye sulfonamid, nalidiksik asit ve nitrofurantoin 

verilmemelidir. 

Tetrasiklin, doksisiklin: Annenin doksisiklin veya tetrasiklin alması genellikle bebeğe sorun 

oluşturmaz, çünkü anne sütü yoluyla alınan antibiyotiğin absorbsiyonu ihmal edilecek kadar az 

oranlardadır. Ancak bazı yazarlara göre bebeğin çıkan veya çıkacak dişlerine potansiyel boyanma riski 

nedeniyle verilmesi sakıncalı olabilir. Tetrasiklin anne sütüne düşük konsantrasyonlarda geçer. Teorik 

olarak tetrasiklin diş boyanması ve kemik büyümesinde inhibisyon yapabilir. Ama anne sütü alan 

bebeklerde tetrasiklin serum düzeyleri saptanamayacak kadar düşük oranlarda bulunmuştur 

(


bulundu. Hasta dışkısı, parazitoloji laboratuvarında Nativ-Lugol yöntemi ile incelendi ve Giardia 

intestinalis kist ve trofozoitlerine rastlandı. Standart tedavi olan metronidazol, 5 gün boyunca 

15mg/kg/gün; üç eşit dozda verildi, daha sonra yapılan dışkı incelemesi sonucunda parazit görülmedi. 

Giardiasis kliniğinde önemli ipuçları; 

- Giardiasiste en belirgin klinik bulgu; sarı mukuslu yağlı dışkılamadır. 

- Giardiasis hangi formu ile bulaşmaktadır?; Parazitin kist formu ile konaklar arasında bulaş 

sağlanmaktadır. 

- Giardiasis tedavisinde ilk tercih edilecek ilaç metronidazoldür. 

Tabak T, Özbilgin A, Akıl Defteri, Klinik İpuçları, Çocuk Enf Derg 2007; 1: 130. 

Yazışma Adresi/Correspondence Address:Dr. Ahmet Özbilgin, Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Parazitoloji 

Anabilim Dalı, Manisa. 

Telefon: +90 236 234 90 70 Faks:+90236 233 14 66 e-posta: a.ozbilgin@yahoo.com 

Anhatar kelimeler: Giardiasis, klinik, mikroskobi. 

Pneumocystis jiroveci (carini) pnömonisinin radyolojik bulguları nelerdir? 

Pneumocystis carini (jiroveci) pnömonisi (PCP) immunbaskılanmış kişide subakut ateş, sık ve yüzeyel 

nefes alma, dispne, balgamsız öksürük, ve hipoksi ile karakterizedir. CD4 + T lenfosit düşüklüğü 

(


retiküler görünüm (dansite artışları) görülür.Bazen akciğer apikal bölgelerinde >1cm çaplı hava kistleri 

de saptanabilir. 

Hacımustafaoğlu M, Soru-yanıt, Çocuk Enf Derg 2007; 1: 167. 

Yazışma Adresi/Correspondence Address: Dr. Mustafa Hacımustafaoğlu, Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı 

ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı 16059 Görükle, Bursa, Türkiye 


Anahtar kelimeler: Pneumocystis jiroveci (carini), pnömoni, radyoloji. 

Preterm bebeklerin Hepatit B aşılamasında nelere dikkat edilmelidir? 

Düşük doğum ağırlıklı (2000 gr 

olursa ve durumu da aşılamaya uygunsa bir aydan önce de aşılanabilir ve aşısı diğer bebeklerde olduğu 

takvim tamamlanacak şekilde devam eder. Aşı sonrası test gerekmez. 

Anne HBsAg pozitif ise: Doğumdan sonra 12 saat içinde preterm bebeğe kilodan bağımsız olarak hem 

HBIG (0.5ml) hem HBV aşısı farklı bölgelerden yapılmalıdır. Doğumda yapılan bu aşı dikkate 

alınmayarak, daha sonra 1-2. aydan itibaren normal bebeklere yapılan 3 dozluk aşı takvimi başlanarak 

devam edilir. Böylece annesi taşıyıcı olan preterm bebeğe toplam 4 doz (0., 1., ve 2. aylarda 3 doz, ve 

sonrasında 6-8. ayda 4. doz olmak üzere) aşı yapılır. Dokuz-18. aylar arasında ve son dozdan en az bir 

ay sonra olmak üzere veya bu aylar arasında bebeğin geldiği ilk muayenede bebekte anti-HBsAb 

düzeyine bakılır. HBIG in etkisinin devam etme olasılığına karşı test 9 aydan önce yapılmaz. Anti- 

HBsAb >10mIU/ml ise başka bir şey yapılmaz. Anti-HBsAb


yapılabileceğine karar verilmiş ve çocuktan önce anal bant örneği alınmış, daha sonra laboratuvara 

dışkı örneğinin getirilmesi istenmiştir. Anal bant örneğinin mikroskobik incelemesinde çok sayıda 

Enterobius vermicularis yumurtası görülmüş (Şekil 1), ancak dışkının direkt bakı, konsantrasyon ve 

trikrom boyama preparatlarında herhangi bir parazite rastlanmamıştır (Şekil 2). Hasta ve aynı evde 

yaşayan tüm aile bireylerine uygun dozlarda ilaç tedavisi verilmiş, tedavinin aynı dozlarda 10 gün 

sonra tekrarlanması gerektiği belirtilmiş ve evdeki tüm çarşaf (Şekil 3), yastık kılıfı ve iç 

çamaşırlarının yüksek sıcaklıkta yıkanarak temiz havada kurutulması ve çocuğun anüs bölgesine el 

temasını önleyen kıyafetler giydirilmesi önerilmiştir (Şekil 4). 

Lugal boyama yönteminde, mercimek büyüklüğündeki diski örneği lam üzerinde bir-iki damla Lugol solüsyonu ile 

homojenize edilir ve üzerine lamel kapatılarak mikroskopta değerlendirilir. 

• Fotoğrafların tamamı Prof.Dr. Ahmet Özbilgin’in koleksiyonundaki preparatlardan Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi 

Parazitoloji A.D. laboratuvarlarında çekilmiştir. 

8 yaşındaki bir çocukta zona zoster 

Kurt Özgür, Özbilgin A, Akıl Defteri Klinik ipuçları, Çocuk Enf Derg 2007; 1: 168-9. 

Yazışma Adresi/Correspondence Address: Dr. Ahmet Özbilgin, Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Parazitoloji 

Anabilim Dalı, Manisa, Türkiye 

Tel.: +90 236 234 90 70 Faks: +90 236 233 14 66 E-posta: a.ozbilgin@yahoo.com 

Anahtar kelimeler: Enterobiasis, çocuk, zona zoster. 

İzleme aldığım 4 aylık bebeği olan ve bebeğini emziren bir anne tekrar hamile kalmış. Bu durumda 

bebeğini emzirmeye devam edip etmemesi konusunda ne önerirsiniz? 

Bu durumda bunla bağlantılı diğer durumlarda dikkate alınması gereken birkaç faktör vardır. 

12


1) Anne sütü aslında özelikle ilk 6 ay içinde etkin bir doğum kontrolu sağlar ve gebeliği önleyici 

özelliği vardır. Süt gelmesini sağlayan prolaktin hormonu aynı zamanda yumurtalıklardan yumurta 

salınımını, dolayısı ile gebeliği engeller. Ancak her kadının vücut içi dengeleri ve metabolizması ve 

hormon düzeyleri farklıdır. Bu nedenle emzirme gebeliğin kesin önlenmesi için garanti sağlamaz. 

Emziren bir annede; eğer bebek sadece anne sütü ile besleniyorsa, anne bebeğini düzenli aralıklarla 

(gündüz ve gece) emziriyorsa, anne hastalık vs. gibi nedenlerden ötürü emzirmeye hiç ara vermemişse, 

annenin adetleri henüz başlamamışsa ilk 6 ay içinde maksimal kontraseptif etki sağlanır ve bu etki oral 

kontraseptiflere yakındır (yaklaşık %99 a yakın). Emzirme kesildikten kısa bir süre sonra overlerden 

tekrar yumurta salınımı başlar ve emzirmenin kontaseptif etkisi ortadan kalkar. 

2) Aslında emziren annelere oral kontraseptif verilebilir. Her türlü oral kontraseptif verilebilir ama 

kombine oral kontraseptiflerin anne sütünü azaltıcı etkileri nedeniyle tercih edilmemesi uygundur. 

Sadece progesteron içeren oral kontraseptif veya hormon implantları verilebilir. Bunlarla anne sütüne 

bir miktar hormon geçebilir ama bunun bebeğe olumsuz etkisi olmaz. 

3) Emen çocuk açısından değerlendirme: Gebe kalmış annenin bebeğini emzirmesinde bir sakınca 

yoktur ve emzirme prensip olarak desteklenmelidir. Halk arasında gebe annenin bebeğini emzirdiğinde 

sütün çocuğu hasta edebileceğine yönelik inançların aslı yoktur. Ancak gebe annenin beslenme 

gereksinimleri yeterli destek yapılmadığı takdirde sütün azalmasına yol açabilir. Azalan süt bebeğin 

gelişimini ve kilo alınımını engelliyorsa çocuk hekiminin önerisi ile ek mama veya ek gıdalar anne 

sütüne eklenebilir Gebelik sırasında emzirme sırasında belli oranda uterus kasılmaları olabilir. Aslında 

bu tip kasılmalar emzirme olmadan da belli aralıklarla olabilir (egzersiz veya orgazm sırasında 

olabilir), ve genellikle anne karnındaki bebeğe bir zararı yoktur. 

Bebeğini emziren birçok gebe kadında gebeliğinin 2. trimestrinde sütünde azalma olabilir. Bazen bu 

zamanlarda sütün tadı ve kokusunda değişiklik olabilir ve bebek bu değişiklik nedeniyle sütü almakta 

isteksiz davranıp emmeyi bırakabilir. 

4) Anne ve anne karnındaki bebek aşısından değerlendirme: Emziren anne gebe kaldıysa 

metabolizması hem emen çocuğa süt temini hem de anne karnında gelişen bebek için olmak üzere iki 

ağır yükün altına birden girer. Annenin sütü azalabilir. Bu durum annede aşırı halsizlik ve yorgunluğa 

yol açabilir, bu durum psikolojik sorunları tetikleyebilir. Bu açılardan destek verilmesi önemlidir. 

Anne dinlenmeye daha fazla zaman ayırmalıdır. Anne günlük beslenmesine çok daha fazla dikkat 

etmeli gereken ek beslenme desteğini almalıdır. Bu konuda anneyi izleyen kadın doğum hekimi ve 

gerekirse bir beslenme uzmanı ile yakın ilişkide olmak ve onların önerilerine göre davranmak uygun 

olacaktır. 

Emziren annenin gebe kalması tahliye endikasyonu değildir. Ancak özellikle annenin ek risk 

faktörleri, beslenme durumu, ailenin psikososyal istekleri yeni bir gebeliği kaldırmaya müsait olmazsa 

anneyi izleyen kadın doğum hekimiyle birlikte ve ailenin istekleri ön plana alınarak bir karara 

varılabilir. 

Hacımustafaoğlu M, Soru Yanıt, Çocuk Enf Derg 2008; 2: 38. 


ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı 16059 Görükle, Bursa, Türkiye Tel.: +90 224 442 

87 29 Faks: +90 224 442 87 49 E-posta: mkemal@uludag.edu.tr 

Anahtar kelimeler: Gebe, emzirme, bebek, anne sütü. 

Enterokokta antibiyotikler 

Steril vücut sıvılarında (örneğin idrarda) üreyen bir enterokok üremesi durumda bunun aminoglikozid 

(normal dozda), klindamisin, 3. kuşak sefalosporin, trimetoprim/sulfametoksazol ve aztreonama 

intrensek dirençli olduğu bilinmektedir. Bu nedenle bu antibiyotikler antibiyogramda test edilmemeli 

ve antibiyogramda duyarlı bildirilse bile hastaya verilmemelidir. Ampisilin duyarlı enterokoklar tüm 

13


diğer aminopenisilinlere duyarlıdır, birbirlerinin yerine verilebilir. Ampisilin duyarlı bir enterokokun 

beta laktamaz enzimi salgılamadığı kabul edilir ve ampisilin duyarlılığı bu açıdan bir beta laktamaz 

testi olarak ta kabul edilebilir. 

Klinik değerlendirmede önemli olabilecek bazı Streptokok tipleri 

Lancefield sınıflamasına göre streptokok tipleri içerdikler temel antijenlere göre ayrılarak büyük 

harflerle adlandırılır. Zaman zaman değişik mikrobiyoloji kültür raporlarında değişik streptokokların 

farklı adlarla raporlandığı görülebilir. Pediatri pratiğinde bunların önemli olanları aşağıda 

özetlenmiştir. 

Grup A streptokok (Streptococcus pyogenes) esas olarak akut eksüdatif tonsilofarenjit ve bazen diğer 

enfeksiyonlara da yol açar. Pirojenik toksin taşıyan (eski adıyla eritrojenik toksin) kızıl etkenidir. 

Komplikasyon olarak (non-supuratif sekel) akut romatizmal ateş veya akut poststreptokoksik 

glomerulonefrite yol açabilir. 

Grup B streptokok (S. agalactica), yenidoğanın önemli enfeksiyon etkenlerindendir. 

Grup D streptokoklar: Enterokoklar bu grup içindedir, bu grupta ayrıca non-enterokokal olarak S. 

bovis (ve ayrıca S. equinus) te bulunur. 

Viridans grubu streptokoklar, geniş ve kompleks bir grup olup değişik streptokok tiplerini (grup D 

non-enterokokal S. bovis, ağızda bulunan S. mutans, S. mitis, S. salivarius gibi) içerebilir. 

Grup C ve G streptokoklar Grup A streptokoklar gibi boğaz enfeksiyonuna yol açabilir ve kültürde de 

GAS gibi büyük koloniler yapar, ancak GAS ın aksine non-supuratif komplikasyon ve sekellere (akut 

romatizmal ateş ve glomerulonefrit gibi) genellikle yol açmaz. 

Grup A, B, C ve G kültürlerde beta hemoliz (tam hemoliz) yapar, bir başka deyişle beta hemolitik 

streptokok gruplarıdır. Bu nedenle bir boğaz kültürü sonuç raporunda beta hemoliz yanında antijenik 

grubun da belirtilmesi klinisyene yön verici olabilir. 

Hacımustafaoğlu M, Akıl Defteri Klinik İpuçları, Çocuk Enf Derg 2008; 2: 39. 




Anahtar kelimeler: Enterokok, antibiyotik, klinik değerlendirme, streptokok tipleri. 

Bazı yeni doğanlarda menenjit tedavi süresini tamamladıktan sonra BOS şekeri hala bir miktar 

düşük (30-35 mg/dL civarı) geliyor. Bu normal midir? 

Bakteriyel menenjit tanısında yenidoğan ve prematüre bebeklerde BOS şeker ve protein 

bulgularının değerlendirilmesi diğer bebek veya çocuklardan prensip olarak farklı mıdır? 

Bakteriyel menenjiti (BM) hayati risk taşıyan ciddi enfeksiyonlardandır. Tanı ve tedavideki kısa süreli 

bile olsa gecikmeler, tedavi başarısızlığı, komplikasyon ve sekel oranında önemli artış ve mortalite 

riskinin artmasına yol açar. Bu durum özellikle yenidoğan ve prematüre bebeklerde daha önemlidir. 

BM tanısında klinik değerlendirme ve laboratuar tetkiklerinin önemli yeri vardır. Ancak menenjitin 

tanı ve ayırıcı tanısında en önemli olan yaklaşım Lumbal ponksiyon (LP) yapılması ve BOS örneğinin 

hücre, biyokimyasal (şeker, protein gibi), Gram boyama ve kültür açısından değerlendirilmesidir. Bazı 

olgularda bütün BOS bulguları (hücre sayısı hücre tipi, şeker, protein gibi) tipik BM bulgularını 

14


göstermez, bu gibi durumlarda her bir değeri ayrı ayrı değerlendirmek yanında karşılıklı ilişkilerini de 

dikkate alarak ve diğer klinik ve genel laboratuar bulgularıyla birlikte değerlendirerek tanıya gitmek 

gerekir. Yenidoğan ve özellikle prematürelerde BM tanısında BOS değerlendirmesi büyük bebek ve 

çocuklardan farklıdır; normalde yenidoğan ve prematurelerde daha fazla hücre, daha yüksek polimorf 

nüveli lökosit yanıtı, daha düşük şeker, daha yüksek protein, daha yüksek BOS/kan şeker oranları 

gözlenir, BOS ta daha fazla sayıda bakteri bulunabildiği için kültürde üretme ihtimali artar (sadece 

Listeria monositogenes bakterisinde diğer BM lere göre BOS ta daha az sayıda bakteri bulunur). 

Yenidoğan ve prematürelerdeki normal BOS ve BM de beklenen BOS bulguları tabloda özetlenmiştir. 

Bir BM etkeni olmasına rağmen L. monocytogenes bakteriyel menenjitinde mononükleer hücre artışı 

görülür. Yenidoğanda bazen etkene göre BOS hücre sayısında farklılıklar olabilir. Yenidoğanlardaki 

gram negatif menenjitlerde grup B streptokok menenjitlerine göre daha fazla sayıda hücre gözlenmiştir 

(sırasıyla >2000 hücre ve 100 hücre ve/veya ventrikül sıvısında kültürde üreme olması ventrikülit 

düşündürür. 

Büyük bebek, çocuk ve adölesanlarda BOS ta birden fazla polimorf nüveli lökosit saptanması normal 

kabul edilmez, halbuki yenidoğan ve prematurelerde normalde BOS hücre sayısının %60 a kadar 

bölümü polimorf nüveli lökosit olabilir. Normalde yenidoğan ve prematürelerde BOS ta mm3 te 30 a 

kadar hücre olabileceği dikkate alınırsa BM tanısı koyarken dikkatli olmak gerektiği açıktır. L. 

monositogenez menenjitlerinde bazen de yeni doğanlarda gram negatif menenjitlerinde BOS ta 

lenfosit hakimiyeti (>%50) rastlanabilir. 

BOS şeker değerlendirmesi: BM de kaide olarak BOS şekeri düşüktür. BOS/kan şekeri oranı; 

normalde >0.5 olup, bu değer yenidoğan ve prematurelerde >0.6 (0.74-96 arasında değişir) dır. BM 

kriteri olarak büyük bebek e çocuklarda


Amebiazis sık görülen bir parazitozdur, ancak bazen değerlendirme tedavide yetersizlikler olabilir. Bu 

nedenle aşağıda amebiyazisli bir çocuğun genel değerlendirmesi ve dışkı taze bakı ve boyalı preparat 

örnekleri sunulmuştur. 

10 yaşında erkek çocuk 2 gündür süren yaygın karın ağrısı, kramp, gaz gibi şikayetlerle birlikte günde 

15-20 kez tenezm ve ishal şikayetiyle başvuruyor. Ailesi dışkının şeffaf mukuslu ve kanlı görünümlü 

olduğunu belirtiyor. Hastanın dışkı kültür sonucu negatif olarak saptanıyor. Dışkının parazitoloji 

laboratuvarında yapılan nativ lugol incelemesinde Entamoeba histolytica trofozoitleri ve kistlerine 

benzer yapılar gözlendi. Taze dışkıdan yapılan Formol etil asetat konsantrasyon yöntemi ile 

E.histolytica kistleri ve trikrom boyalı preparatlarda da E.histolytica trofozoitleri görüldü. Hastaya 10 

gün boyunca 50 mg/kg/gün metronidazol ile (üç doza bölünerek) tedavi uygulandı ve ardından yapılan 

dışkı kontrolünde parazite rastlanmadı ve klinik şikayetlerinin geçtiği gözlendi. 

Sorular 

1. Ameobiosis’in en belirgin şikayeti nedir? 

2. Ameobiosis parazitin hangi formu ile nasıl bulaşmaktadır? 

3. Ameobiosis tanısı nasıl konmaktadır? 

4. E.histolytica ile mikroskobik görünüm olarak karışabilen ancak apatojen kabul edilen parazit 

hangisidir ve ayrımı nasıl yapılır? 

5. Ameobiosis tedavisinde ilk tercih edilecek ilaç hangisidir? 

Cevaplar 

1. Ameobiosis’in en önemli ve belirgin şikayeti dışkının şeffaf mukuslu ve kanlı görünümlü (Ağaç 

çileği ezmesi) olmasıdır. 

2. Ameobiosis; E.histolytica’nın dört nükleuslu kist formu ile kontamine gıdalar ve su ile fekal oral 

olarak bulaşmaktadır. 

3. Ameobiosis’in tanısı nativ (0,09 NaCl)-Lugol solüsyonu ile direkt bakı, formol etil asetat 

konsantrasyon yöntemi ve trikrom boyama yöntemlerinin üçü birden uygulanarak konulur. Boyanın 

bulunmadığı durumlarda taze dışkı örneği serum fizyolojik ile de incelenebilir. Bunun için tercihan 

mukuslu bölümden bir mercimek kadar dışkı lam üzerinde bir iki damla serum fizyolojik ile karıştırılır 

ve üzerine lamel kapatarak büyük kuru büyütmede (x400) veya immersiyon büyütmesi (x1000) 

incelenir (Resim A, B, C, D). 

4. Entamoeba dispar morfolojik olarak E.histolytica ile karışabilir. E.histolytica / E.dispar ayrımı için 

ticari olarak piyasada bulunan hazır tanı kitleri ile dışkıda antijen bakılarak tanı konabilir. 

5. Ameobiosis’te ilk tercih edilecek ilaç metronidazol’dür. 

Aşar K, Özbilgin A, Akıl Defteri Klinik İpuçları, Çocuk Enf Derg 2008; 2: 78-9. 

16


Yazışma Adresi/Correspondence Address: Dr. Ahmet Özbilgin Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Parazitoloji 

Anabilim Dalı Manisa, Türkiye Tel.: +90 236 234 90 70 Faks: +90 236 233 14 66 E-posta: a.ozbilgin@yahoo.com 

Anahtar kelimeler: Amebiyazis. 

Respiratuvar sinsityal virus gibi viral enfeksiyonların ülkemizdeki sıklığı nedir? 

Akut bronşiyolit kliniği olan bir bebekte akciğerde krepitasyon saptanması durumunda 

bronkopnömoni ek tanısıyla antibiyotik başlanabilir mi? 

Respiratuvar sinsityal virus gibi viral enfeksiyonların tanısında hızlı antijen testlerinin 

güvenilirliği nasıldır? 

Akut bronşiyolit ile yatan bir hasta diğer hastalarla aynı odada kalabilir mi? 

Birden çok doktorun sorusu özetlenerek verilmiştir. 

Respiratuvar sinsityal virus (RSV) özellikle küçük bebeklerde bronşiyolit ve pnömoni gibi alt solunum 

yolu infeksiyonlarının (ASYE) majör nedenidir. Bir hekim alt solunum yolu infeksiyonu olan herhangi 

bir yaştaki kişide ayırıcı tanıda RSV’yi düşünmelidir. Gelişmiş ülkelerde RSV akut bronşiyolitlerin 

yarıdan fazlasını oluşturur. İngiltere’de


gösterilmesi tanıda yardımcı olabilir. Ancak, özellikle küçük bebeklerde olmak üzere enfeksiyon 

daima serokonversiyonla birlikte değildir. RSV enfeksiyonlarında IgM antikor sonuçları güvenilir 

olmaktan uzaktır ve duyarlılığı değişik çalışmalara göre değişkenlik göstermektedir, ayrıca küçük 

bebeklerde yanlış negatiflik oranı yüksektir. Klinik ve radyolojik olarak akut bronşiyolit düşünülen bir 

bebekte etkenin gösterilmesi için serolojik ve viral kültür yapılması önerilmez. Nazal salgılarda 

ELISA veya immünofloresan yöntemiyle RSV antijeni bakılabilir ve hızlı tanı testleri olarak kabul 

edilir. Kültüre göre sensitivite ve spesifiteleri yüksektir (>%80). Günümüzde ELISA yöntemiyle 

nazofarengeal sekresyonda RSV antijeni bakılması en yaygın kullanılan, hızlı sonuç veren ve güvenilir 

bir yöntemdir. RSV enfeksiyonunun geç dönemine bağlı olarak canlı olmayan viral kalıntı 

antijenlerinin de bu teknikle saptanabilmesi de hücre kültürüne karşı bir avantajdır. Bu testler 

ülkemizde de ticari olarak mevcut olup çok pahalı olmayan testlerdir. 

RSV ve RSV ilişkili bronşiyolit bulaşıcı bir hastalıktır, yatan olgularda hastane kaynaklı enfeksiyon ve 

epidemilere yol açabilir. Akut bronşiyolitli bir hastada RSV günlerce yüksek titrelerde atılır, bu 

sıralarda bulaş riski en fazladır. Bulaşma büyük damlacık veya daha önemli olarak olarak enfekte 

sekresyonlarla kontamine yüzeylere dokunmakla olur. RSV ile ilişkili epidemiyolojik çalışmalarda en 

düşük atak hızı %17 ile erişkinlerde, en yüksek atak, hızı ise % 98 ile yoğun bakım ünitelerinde yatan 

ve daha önce infekte olmamış bebeklerde bulunmuştur. RSV’nin aile içinde sekonder atak hızı yaşlara 

göre değişir,






Anahtar kelimeler: Kortikosteroid, komplikasyon, Striya. 

Herpes Zoster Enfeksiyonu (Zona): 

Resim a ve b (yakından görünüş): NS, 6 yaşında kız. 15 aylıkken suçiçeği geçirmiş. Son bir haftada 

giderek artan döküntüleri olmuş. İmmun yetmezliği yok. Gittikleri doktor lokal antihistamnik jel 

vermiş. Hastaya torakal dermatomları tutan Herpes zoster tanısı konuldu, lokal tedavi kesildi, kaşıntı 

için difenhidramin verildi, asiklovire gerek duyulmadı. Yaklaşık 12 günde döküntüler gerileyerek 

kayboldu. Herpes zoster, genellikle eritematöz papül olarak başlar, üç dört günde veziküler ve pustuler 

görünüme dönüşür, hemorajik görünüm alabilir, sistemik bulgular genellikle beklenmez. Tanı sıklıkla 

klinik olarak konulur. Bir iki hafta içinde düzelmesi beklenir. Sistemik tedavi önceden sağlıklı 

çocuklarda genellikle gerekmez. İmmün baskılanmış çocuklarda daha ağır ve yaygın olabilir ve 

sistemik antiviral tedavi (asiklovir) gerekebilir. 





Anahtar kelimeler: Herbes Zoster, Zona. 

Yeni bir oral sefalosporin; Sefdinir 

Sefdinir 3. kuşak oral seforosporin olarak, dünyada 1991 yılından beri kullanımdadır. Ancak 

ülkemizde diğer sefalosporinlere göre daha sonra piyasaya verilmiş olan bir sefalosporindir. 125ml/gr 

100 ml süspansiyon ve 300 ml/gr kapsül şeklinde bulunmaktadır. Sefdinirin 100 ml’lik bir kutusu 

genellikle 5 yaş ve altındaki çocukların 10 günlük tedavileri için genellikle yeterlidir. İlaç 

sulandırıldıktan sonra oda ısısında 10 gün kadar stabildir. Bir ölçekte 2.86 gr skroz bulunur. Tadı çilek 

tadında genellikle uyumu kolay bir antibiyotik olarak kabul edilir. 

Antibiyotik tedavisi gerektiren üst solunum yolu enfeksiyonları (akut otitis media, akut sinüzit, akut 

streptokoksik tonsilofarenjit), toplum kaynaklı pnömoniler ve deri ve yumuşak doku enfeksiyonlarında 

kullanım endikasyonu vardır. Sefdinir derivezikül sıvısına orta kulak sıvısına ve tonsil ve akciğer 

19


dokularına tedavi dozlarında geçer. Sefdinir solunum yolu ve deri enfeksiyonlarının en sık görülen 

ajanlarına karşı (Penisilin duyarlı Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella 

catarrhalis, metisilin duyarlı Staphylococcus aureus a etkilidir). Sefdinir metisilin duyarlı 

Staphylococcus aureus a diğer oral sefalosporinlerden daha düşük MIC düzeyi gösterir. Penisilin orta 

duyarlı S. pneumoniae etkisi; sefuroksime benzerdir. Bir üçüncü kuşak seforosporin olması itibari ile 

diğer üçüncü kuşak oral seforosporinlere (sefiksim, seftitoren gibi) benzer gram negatif aktivite 

gösterir. Bu çerçevede sefdinir hafif-orta ve genellikle ayaktan tedavi edilebilecek enfeksiyonların 

tedavisinde endikedir. 

Sefdinir 6 ay ve üzeri çocuklara verilebilir, çocuk dozu (>6 ay-12 yıl) 14mg/kg/gün, ergen ve 

erişkinlerde 600mg/gün olup, 2 doza bölerek ağızdan verilir Günlük maksimum doz 600 mg dır. Grup 

A streptokoksik tonsilofarenjitte günde bir veya iki dozda 5 veya 10 gün olarak ta verilebilir. Gıdalarla 

birlikte verilebilir. Yüksek yağlı gıdalar emilimi %10’a varan oranlarda azaltabilir. Demir ile 

güçlendirilmiş bebek mamaları dahil gıdalar, sefdinir emilimini etkilemez. etkilenmez. Ancak demir 

preparatları ile birlikte verilmez, demir sefdinir emilimi %80 e varan kadar oranlarda azaltır. 

Alüminyum veya magnezyum içeren anti asitler sefdinir emilimini %40 a kadar azaltabilir. Bu nedenle 

antiasit veya demir preparatlarından iki saat önce veya sonra verilir. Biyo yararlanımı süspansiyon 

formunda %25, kapsül formunda %16-21 kadardır. Maksimum plazma düzeyine ortalama 2-4.saatte 

ulaşır ve yarılanma ömrü 1.7 saat kadardır. %60-70 oranında proteine bağlanır. İdrarla değişmeden 

atılır. Sefdinir böbrek yolu ile atılır. Kreatin klirensi





Anahtar kelimeler: Penisilin, sefalosporin, aminoglikozid, tedavi. 

Kreatinin Klirensi hesaplanması hakkında pratik notlar*: 

Glomeruler filtrasyon hızı (GFR) veya onun bir fonksiyonu kabul edilebilen kreatinin klirensi (CrCl); 

renal yetmezlikte özellikle bazı antibiyotiklerin doz ayarlanmasında çok işimize yarar. CrCl ölçümü, 

aslında 24 saatlik idrar toplanmasını gerektirir ama bazen buna fırsat olmayabilir ve 2 saatlik idrarda 

da bakılabilir. Hesaplama için aşağıdaki formül kullanılabilir. 

İdrar Cr (mg/dl) x İdrar Volum (ml/dk) 

CrCl (ml/dk) = -------------------------------------------------------------- 

Plazma Cr (mg/dl) 

Küçük çocuklar için bu ölçüm, çocuğun yüzölçümüne göre düzeltme yapılmadığı takdirde 

beklenenden düşük çıkar, bu nedenle aşağıdaki formüle dayanarak yüzölçümüne göre düzeltme 

yapılmalıdır. (CrClc; yüz ölçüme göre düzeltilmiş klirens). Düzeltilmiş kreatinin klirensi (CrClc), 3 

yaşından sonra erişkin düzeylere ulaşır. Altı ayın altındaki sağlıklı bebeklerde genellikle normalde 40- 

60ml/dk/1.73m2 civarındadır. 

1.73m2 

CrCIc (ml /dk /1.73m2)=CrCI x ------------------------------------- 

çocuk m2’si 

Çocuğun yüzölçümü nomogramlardan saptanabilir veya aşağıdaki formüle göre hesaplanabilir. 

4 x ağırlık (kg) + 7 

Yüzölçüm (m2) = --------------------------------------- 

90 + ağırlık (kg) 

Çocuklarda düzeltilmiş kreatinin klirensini (CrClc) hesaplamanın aşağıdaki formülde görüldüğü üzere 

hızlı ve pratik bir yolu daha vardır; Ancak bu formül genel fikir vermek için kullanılmalıdır, şüphe 

olduğunda idrar toplayarak CrClc bakılmalıdır. 

L (cm) 

CrClc (ml/dk/1.73m2) = k x ---------------------------------------- 

Plazma Cr (mg/dl) 

(CrClc; yüz ölçüme göre düzeltilmiş klirens, L; cm olarak çocuğun boyu, PCr; plazma kreatinin 

düzeyi, mg/dl, k; yaş grubuna göre değişen bir sabit). 

k sabiti; 

Düşük doğum ağırlıklı çocuklarda


Miadında doğan normal çocuklarda 25 ise öldürme maksimumdur. 

Oral veya intravenöz (iv) verilebilir. Oral emilimi iyidir. Kırılmış tabletler bütün içilen tabletlere göre 

benzer aktivite gösterir. Biyoyararlanımı yüksek (%96), proteine bağlanma oranı çok yüksek değildir 

(%58). Yemeklerden bir saat önce veya 1 saat sonra aç karnına alınır. Süspansiyon formu kullanmadan 

önce 10 saniye kadar çalkalanmalıdır ve diğer gıda maddeleri, meyve suları ve benzeri tatlandırıcılarla 

karıştırılmamalıdır. Süspansiyon formu hazırlandıktan sonra oda ısısında saklanır (buzdolabında değil) 

ve 14 gün içinde kullanılabilir. Gıdalar vorikonazol emilimini azaltabilir. Yüksek yağlı gıdalar ile 

birlikte alındığında vorikonazolun emilimi tabletlerde %24, süspansiyonda %37 azalabilir. Greyfurt 

suyu ve St John’s wort bitkisi vorikonazol düzeylerini azaltır, bu nedenle birlikte kullanımları 

kontrendikedir. Oral emilim sonrası pikserum düzeyleri 0.5 saat (kırılmış tablet) ile 1-2 saat (tablet) 

arasında değişir. Tabletlerinde laktoz, süspansiyon formunda sükroz bulunur. Bu nedenle genetik 

metabolizma bozukluğu olanlarda dikkat edilmelidir. Dokulara iyi dağılır ve BOS a geçişi (plazma 

düzeyinin yaklaşık %50 si kadar) iyidir. Karaciğer yolu ile metabolize edilir ve doygunluk 

gösterebilen (saturable; lineer olmayan bir eğri gösterir). Eliminasyon yarı ömrü erişkinlerde genellikle 

6 saat (6-9 saat) kadardır, ancak değişkendir ve doz bağlıdır. Bu çerçevede günde 2 defa verilir. İnaktif 

metobolik olarak idrarla atılır (idrarla ilacın ancak 1-2 saat infüzyonla verilir, 3ml/kg/ saatlik infuzyon hızı geçilmez. SF, ringer laktat, 

dektrozlu solüsyonlar içinde verilebilir. İv uygulamada son konsantrasyon, 0.5-5mg/ml arasında 

olmalıdır. Diğer ilaç infüzyonları ile (TPN dahil) aynı kateterden verilmez. Kan ürünleri ile eş zamanlı 

verilmesi önerilmez. Kan ve kan ürünleri, TPN, bikarbonat ve yüksek yoğunluklu elektrolit 

solüsyonları ile geçimli değildir ve birlikte verilmez. İv solusyon koruyucu içermediğinden, 

hazırlandıktan sonra hemen kullanılmalıdır, zorunlu durumlarda 2-8 C de 24 saat stabildir ve bu 

şartlarda


edilir. Siklosfamid alan hastalarda siklosfosfamid dozunun azaltılması, fenitoin kullanan hastalarda 

vorikanozol dozunun bir miktar arttırılması önerilebilir. 

Hafif-orta hepatik disfonksiyonda yükleme dozundan sonra idame dozu %50 kadar azaltılabilir. Ağır 

hepatit bozuklukta sadece yarar-zarar dengesi gözetilerek verilmelidir ve . toksisite açısından 

gözlenmelidir. İv solusyonu, SBECD (sulfobutyl ether beta-cyclodextrin) içerir ve bu taşıyıcı madde 

(esas olarak cyclodxtrin) renal yetmezlikte kanda birikir, bu nedenle kreatinin klirensi 50 ml/dk 

altındaki hastalarda iv yükleme dozu sonrası oral vorikonazol şeklinde idame edilmesi uygundur. 

Ancak düzenli hemodiyaliz alanlarda, idame dozu oral veya intravenöz olabilir. 

Vorikonazol özellikle Aspergillus, Scedosporiosis, Fusariosis, Kandidiasis tedavilerinde ve diğer 

duyarlı fungal enfeksiyon tedavisinde verilebilir. IDSA klavuzuna (2008) göre febril nötropenide, 

Aspergillus enfeksiyonlarının (kan akımı enfeksiyonları, pnömoni, MSS enfeksiyonlarının yanı sıra 

preemptif ve ampirik antifungal tedavide) tedavisinde ilk seçenek olarak önerilir. Ciddi ve refrakter 

ösefagial kandidiaziste flukonazole alternatif tedavi olarak verilebilir. İv tedavinin yanı sıra oral 

seçeneğinin de olması ve ardışık tedavinin güvenle sürdürülebilme seçeneği avantajı sağlar. 

Çocuklarda klasik öneri yükleme dozu 6ml/kg doz 12 saatte bir birinci gün toplam 2 doz ardından 

idame dozu, 4 ml/kg/doz 12 saate bir şeklindedir. Doz erişkin dahil kilodan bağımsız olarak 12 saatte 

300-400 mg yi geçmemelidir. Çocuklarda vorikonazol dozu erişkinlere göre relatif olarak daha 

yüksektir ve ciddi olgularda 12 yaşa kadar olan çocuklarda12 saatte bir 7 mg/kg /doz şeklindedir (>12 

yaş çocuklar ve erişkinde 12 saatte bir 4mg/kg/doz). 

Uygulama şekilleri; intravenöz kullanımı için toz (200 mg), oral süspansiyon için toz (200 mg/ 5 ml, 

70 ml), 50 mg ve 200 mg 14 er tablet şeklinde bulunur. Ülkemizde tablet ve kiv solüsyon formları 

vardır*. Tedavi öncesi ve tedavi sırasında hepatik (AST, ALT, bilirubin, alkalen fostataz) ve renal 

(üre, kreatinin) fonksiyonlar, elektrolitler (kalsiyum magnezyum, potasyum gibi), görme fonksiyonları 

(görme keskinliği görme alanı ve renk algılama) izlenmelidir. Vorikonazol, ülkemizde halen resmi 

bütçe uygulama talimatı geri ödeme sisteminde EHU (Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı) onayı 

gerektiren ilaçlardandır, parenteral tedavi sadece hastanede yatan hastalara, oral tedavi yatan veya 

ayaktan izlenen hastalara uygulanabilir. 

Vorikonazolun en önemli yan etkileri arasında; hastaların üçte birine yakın bölümünde görülebilen, 

geri dönüşümlü ve doz bağımlı görme bozuklukları (parlaklık, bulanık görme gibi), ayrıca karaciğer 

enzimlerinde yükselme, deri reaksiyonları (fotosensitizasyona bağlı olabilir), sayılabilir. Vorikonazol 

kullanan çocuklarda güneş ışığı ile veya yapay ışıklarla deri hassasiyeti ve ciddi güneş yanıkları 

gelişebilir, bunun için güneş kremi (GKF >15 olması tercih edilir) önerilir. 

*: Ülkemizdeki Şubat 2009 preparat ve ortalama fiyatları; Vfend 200mg Fl; 268 TL, 50mg 14 Tb; 277 

TL, 200mg 14 Tb; 1030 TL (20 Şubat 2009; 1USD=1.65 TL). 

Hacımustafaoğlu M, Akıl defteri Klinik İpuçları, Çocuk Enf Derg 2009; 1: 36-7. 

Yazışma Adresi/Correspondence Address: Dr. Mustafa Hacımustafaoğlu, Uludağ Üniversitesi, Tıp Fakültesi Çocuk 

Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı 16059 Görükle, Bursa, Türkiye Tel.: +90 

224 442 87 29 Faks: +90 224 442 87 49 E-posta: mkemal@uludag.edu.tr 

Anahtar Kelimeler: Vorikonazol, klinik 

MRSA enfeksiyon kontrolü, pratik yaklaşımlar: 

Hastaneden kazanılmış metisilin dirençli Staphylococcus aureus (HK-MRSA) MRSA diğer S. aureus 

suşlarından ayrılmalıdır, çünkü MRSA için gerekecek özel enfeksiyon kontrol önlemleri diğer 

stafilokok suşları için genellikle gerekmez. Keza oksasisiline düşük düzeyde direnç gösteren S. aureus 

(borderline direnç) genellikle MRSA nın tipik özelliği olan mec A geni taşımazlar ve genellikle de 

özel önlem gerektirmezler. Bazı sistemler; metisilin duyarlı S. aureus u (MSSA) yı, yanlışlıkla MRSA 

olarak raporlayabilir. Çoğu MRSA ların aksine bu tip S. aureus suşları antibiyogramda genellikle 

klindamisin, gentamisin ve diğer betalaktam dışı antibiyotiklere (siprofloksasin gibi) duyarlı olabilir. 

23


Bu tip suşların bazı ek testlerle (mec A probları, mec A için PCR testi veya oksasilin tuz agar tarama 

plakları gibi) test edilmesi uygundur. Ayrıca MRSA suşlarına mümkünse genotip tayini yapılması 

uygundur. Tek bir metot her zaman ideal olmayacağı şartlar uygunsa değişik metotlarla birlikte test 

etmenin yararlı olacağı akılda tutulmalıdır. 

HK-MRSA esas olarak sağlık çalışanı elleriyle bulaşır. Eller MRSA nın yayılmasında en önemli faktör 

olarak dikkati çeker. Hastanede MRSA lı hasta saptandığında aşağıdaki önlemlerin alınması gerekir 

(Tablo 1) MRSA lı hastalar özel odada tutulmalıdır, şartlar müsait değilse MRSA lı hastalar aynı 

odada tutulabilir. Odaya girişte temiz eldiven giyilir ve odadan ayrılırken çıkarılır Odadan ayrılınca 

eller yıkanır (antimikrobiyal sabun veya sabunsuz el yıkama). Odaya girerken eğer çevre yüzeylerde 

MRSA bulaş riski yüksek ise veya hasta ile yakın temas kurulacak ise veya sekresyonlu materyal veya 

yara direnajı varsa önlük giyilir, odadan çıkmadan çıkmadan önce önlük çıkarılır. MRSA lı hastaya 

bakan personelin maske giymesi sağlık personelinin nazal MRSA kazanma riskini azaltabilir. MRSA 

lı hastanın başka oda veya bölgelere gereksiz transferi kısıtlanmalıdır. Mümkünse tıbbi gereçler 

MRSA lı hasta veya hasta grubu için ayrılmalı bu yapılamazsa kullanmadan önce usulüne uygun 

temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir. Kolonize veya enfekte hastaları saptayabilmek için aktif 

sürveyans yapılmalıdır. Yüksek riskli hastalardan burun deliği ve açık yara sürveyans kültürleri bu 

amaçla alınabilir. Daha önce MRSA taşıyıcısı olan bir hastada; tekrar yatışta taşıyıcılığın geçtiği 

belirlenene kadar benzer izolasyon yapılması uygundur. Bir çalışmada daha önceden MRSA 

kolonizasyonu olan hastalar üç ay ve daha sonra bir süre tekrar yattıklarında yaklaşık %40 nın MRSA 

açısından kolonizasyonlarının devam ettiği ve ortalama kolonizasyon kaybolma süresinin 8.5 ay 

olduğu saptanmıştır. MRSA ile aynı odada yatan diğer hastalardan da sürbveyans kültürleri 

alınmalıdır. Eğer bir serviste farklı odalarda yeni MRSA vakaları saptandıysa servisteki diğer 

hastalardan da kültür alınmalı, keza YBÜ de yatan hastalardan keza aynı şekilde kültür 

gönderilmelidir. Sürveyans kültürleri; burun deliklerinden veya herhangi bir yara, yara yoksa kasıktan 

alınabilir. Hastalar MRSA yı burunları yanı sıra derilerinin değişik bölgelerinde kolonizasyon şeklinde 

taşıyabilir. Bu nedenle belli aralıklarla antimikrobiyal sabunlarla bu kolonize hastaların banyo 

yapmaları mantıklıdır. Ancak bu uygulamanın MRSA yayılması ve kontrolü üzerine olan etkisi henüz 

bilinmemektedir. Serviste veya hastanede yatan hastalarda uygun önlemlere rağmen MRSA yayılımı 

devam ederse sağlık çalışanının taşıyıcılık kültürlerinin alınması düşünülmelidir (özellikle birden çok 

olguda tek bir MRSA suşu saptandı ise). Burun taşıyıcılık tedavisi verilen olgularda eliminasyonun 

gösterilmesi için de kontrol kültürleri alınması önemlidir. 

Taşıyıcılık tedavisinde mupirosin pomad uygulanır. Burun deliklerine topikal mupirosin (genellikle 

günde 2-3 defa ve 3-5 gün süre ile) uygulanır. Mupirosin verilen olgularda, tedavi sonrası kontrol 

kültürle eradikasyon olduğu izlenmelidir. Ancak mupirosin tedavi kompikasyonu olarak mupirosin 

dirençli MRSA gelişebileceği akılda tutulmalıdır. Bir çalışmada 9 aylık bir sürede 8 kür mupirosin 

kullanan bir hastada mupirosin dirençli MRSA saptanmış ve bu dirençli suş diğer hastalara ve sağlık 

personeline de bulaşmıştır. 

Toplum kaynaklı MRSA (TK-MRSA) olguları özellikle aile içinde veya kreş gibi yerlerde çocuklar 

arasında yayılabilir. Bu konuda alınacak önlemler tablo 2 de sunulmuştur. 

Tab lo 1. HK-MRSA da enfeksiyon kontrol önlemleri 

• Özel odada (şartlar müsait değilse MRSA lı hastaları aynı odada) tut 

• Odaya girişte uygun enfeksiyon kontrol önlemler uygula (temiz eldiven, çevre yüzeylerde MRSA 

bulaş riski yüksek ise veya hasta 

ile yakın temas kurulacak ise veya sekresyonlu materyal veya yara drenajı varsa önlük, sağlık 

personelinin nazal MRSA kazanma 

riskini azaltmak için maske) 

• Gereksiz transferi kısıtla 

• Tıbbi gereçleri MRSA lı hasta veya hasta grubu için ayır (Bu yapılamazsa kullanmadan önce usulüne 

uygun temizle ve dezenfekte et) 

• Kolonize veya enfekte hastaları saptayabilmek için aktif sürveyans yap 

• Daha önce MRSA taşıyıcısı olan hastayı, tekrar yatışta taşıyıcılığın geçtiği belirlenene kadar benzer 

izolasyona al 

24


• MRSA ile aynı odada yatan diğer hastalardan kültür al (Farklı oda yeni MRSA vakaları varsa 

servisteki diğer hastalardan da kültür al) 

Tab lo 2. TK-MRSA da enfeksiyon kontrol önlemleri 

• Tırnakları kısa kes ve temiz tut 

• Sık iç çamaşırı ve yastık kılıflarını değiştir 

• Elbise ve havluları günlük yıka 

• Antimikrobiyal sabun kullan 

• Gereken durumlarda burun deliklerine mupirosin uygula 

• Yarası olanlarda yaralar temiz kuru bantla kapat (Kapatılamayacak nitelikte yara ise hastayı kreş ve 

yakın temas gerektiren spor vs 

gibi uygulamalardan yara iyileşinceye kadar geçici olarak uzaklaştır) 

Hacımustafaoğlu M, Akıl defteri Klinik İpuçları, Çocuk Enf Derg 2009; 2: 87-8. 

Yazışma Adresi/Correspondence Address: Dr. Mustafa Hacımustafaoğlu, Uludağ Üniversitesi, Tıp Fakültesi Çocuk 



Anahtar Kelimeler: MRSA, enfeksiyon, kontrol, yaklaşım 

Klinik Örneklerden Hazırlanan Preparatlarda Aspergillus Türlerinin Mikroskobik Görünümü 

Balgam fresh incelemesinde (Şekil 1) 45 derecelik açı ile dikromat (dallanma sonrası çaplar, dallanma 

öncesi çapla aynı) dallanan septalı hiflerin görülmesi hiyalen küf mantarları (Aspergillus, Fusarium, 

Pseudallescheria gibi) için tipiktir.Bu görünüm mayaların oluşturduğu yalancı hiflerden ve 

Zygomycetes sınıfı (Mukormikoz etkeni küf mantarları) mantarların oluşturduğu septasız iri hiflerden 

farklıdır.Ayrıca Candida ve diğer maya enfeksiyonlarında görülen tomurcuklanan sporlar burada 

yoktur.Bol hifin olması, ancak sporların olmaması Candida ve diğer maya enfeksiyonlarından 

uzaklaştırır.Hiyalen mantarlar arasında en sık görülen Aspergillus türleri olduğu için, bu görünüm 

genellikle aspergillus enfeksiyonu olarak yorumlanır.Ancak gerçek identifikasyon üremeden sonra 

yapılmalıdır.Fresh inceleme %10-20’lik KOH ile 10-20 dakika bekledikten sonra yapılır.Bekleme 

süresi örneğin yoğunluğuna göre değişir. Çok mukoid örneklerde süre uzatılır (20 dakika gibi), ancak 

örnek az yoğunsa süre kısa tutulur. Çok uzun süre beklemek hif yapılarını da bozacağından doğru 

değildir. KOH örnekteki fibrin ve diğer mukoid yapıların eritilmesini ve görüntünün daha net olmasını 

sağlar. İnceleme küçük kuru büyütme (x100) ve büyük kuru büyütme (x400) ile yapılır.Tüm örnek 

hızlı bir şekilde küçük kuru büyütme ile taranır; şüpheli alanlar ince ayrıntıyı görmek için büyük kuru 

büyütme ile incelenir. Küf mantarlarının incelenmesinde Gram boyamanın yeri yoktur, Gram boyama 

hif yapılarının parçalanmasına yol açar (Bu durum Candida ve diğer maya mantarlarında farklıdır. 

Candida ve diğer maya mantarları Gram boyama ile görülebilir ve tanı konulabilir). 

Aspergillus türleri doğada yaygın bulunan küf mantarlarıdır.Her türlü besiyerinde, 37oC’da üreme 

yeteneği olan mantarlardır.İdentifikasyonda koloni morfolojisi ve mikroskobik morfolojiden 

yararlanılır. Aspergillus fumigatus genellikle nefti yeşil, Aspergillus flavus fıstık yeşili, Aspergillus 

niger siyah, Aspergillus terreus krem-bej rengi koloniler oluşturur. Kolonilerden laktofenol pamuk 

mavisi ile preparat hazırlanır.Klasik ayçiçeği görünümünde dizilim oluşturur (Şekil 2).Bu dizilimin 

boyutları, şekli, sporların büyüklüğü ile tanı sağlanır.İleri identifikasyonda ise moleküler yöntemlerden 

yaralanılır. 

25


Ener B, Hacımustafaoğlu M, Akıl defteri Klinik İpuçları, Çocuk Enf Derg 2009; 3: 140. 

Yazışma Adresi / Correspondence Address: Dr. Mustafa Hacımustafaoğlu Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk 



Anahtar Kelimeler: Klinik, Örnek, Aspergillus. 

26

Klinik İpuçları – Çocuk Enfeksiyon Dergisi 2007 Mart Sayısı

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?