T.C. TRAKYA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ...

14
uygun bir geçiş sağlanıyorsa enjeksiyon basıncını sınırlamaya gerek kalmaz. Enjeksiyon
hızının çekme üzerinde belirgin bir etkisi yoktur. (Joisten, 1997)
1.4.6. Tutma (ütüleme) basınçları ve süresi ( PN , tN )
Tutma basınçları safhasının en önemli yönü; uygulanan basınçlar sayesinde,
soğumaya başlayan malzemede termal büzülmeden (çekme) dolayı meydana gelmesi
muhtemel hava boşluğu ve kanal izlerine, kasılma ve yamulmalara (çarpılmalara) engel
olabilmek için kalıba malzeme doldurulmaya devam edilmesidir. (Akyüz, 1998)
Soğuma safhasının başında parça katılaşır ve çekerken tutma basıncı, parçanın
dış hatlarını destekler, parça içerisinde oluşan iç gerilmelerin parça sınırlarına doğru
ötelenmesini sağlar. Bunun ideal sonucu, basma ve çekme gerilmelerinin birbirini
dengeleyerek tamamen gerilimsiz bir parça elde edilmesidir.
Tutma basıncının yetersiz olması halinde, parça içerisinde dış kısımlardaki
basma gerilmeleriyle dengelenen çekme gerilmeleri artarken, tutma basıncının
gerekenden fazla olması durumunda da iç kısımlarda basma, dış kısımlarda çekme
gerilmeleri oluşur. İyi tasarlanmış parçalarda tutma basınçları, malzeme içinde hava
kapanı oluşmasını ve çöküntüleri engelleyecek kadar yüksek olmalıdır. Tutma basınçları
yükseldikçe, basınç seviyesindeki değişimlerin boyutsal sapmalar üzerindeki etkisi
azalmaktadır (Anonymous, 2000).
Etkili tutma basıncı iki şekilde tespit edilebilmektedir:
a) Tutma basıncı, parça ağırlığı artık artmayıncaya dek kademe kademe
arttırılır (Şekil 1.8.)
b) Kalıp içi basınç eğrisinde ani bir düşme görülmemesi gerekir (Şekil 1.9.).