ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK ...
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK ...
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ayşe KAYA<br />
<strong>ÇUKUROVA</strong> <strong>ÜNİVERSİTESİ</strong><br />
<strong>FEN</strong> <strong>BİLİMLERİ</strong> <strong>ENSTİTÜSÜ</strong><br />
<strong>YÜKSEK</strong> LİSANS TEZİ<br />
ÇAMLIYAYLA (MERSİN) VE GÜNEYDOĞUSUNUN JEOLOJİK VE<br />
TEKTONİK İNCELEMESİ<br />
ADANA, 2006<br />
JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI
<strong>ÇUKUROVA</strong> <strong>ÜNİVERSİTESİ</strong><br />
<strong>FEN</strong> <strong>BİLİMLERİ</strong> <strong>ENSTİTÜSÜ</strong><br />
ÇAMLIYAYLA (MERSİN) VE GÜNEYDOĞU’ SUNUN<br />
JEOLOJİK VE TEKTONİK İNCELEMESİ<br />
Ayşe KAYA<br />
<strong>YÜKSEK</strong> LİSANS TEZİ<br />
JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ ANA BİLİM DALI<br />
Bu tez …/…./….. Tarihinde Aşağıdaki Jüri Üyeleri Tarafından Oy Birliği İle<br />
Kabul Edilmiştir.<br />
İmza ………………....... İmza ……………………… İmza ……………………<br />
Prof.Dr. Cavit DEMİRKOL Prof.Dr. U.Can ÜNLÜGENÇ Yrd.Doç.Dr. Alican KOP<br />
DANIŞMAN ÜYE ÜYE<br />
Bu tez Enstitümüz Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalında hazırlanmıştır.<br />
Kod No:<br />
Prof.Dr. Aziz ERTUNÇ<br />
Enstitü Müdürü<br />
Bu Çalışma Çukurova Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Tarafından<br />
Desteklenmiştir.<br />
Proje No: MMF2005YL32<br />
Not: Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaktan yapılan bildirişlerin, çizelge, şekil ve fotoğrafların<br />
kaynak gösterilmeden kullanımı, 5846 sayılı fikir ve sanat eserleri kanunundaki hükümlere tabidir.
ÖZ<br />
<strong>YÜKSEK</strong> LİSANS TEZİ<br />
ÇAMLIYAYLA (MERSİN) VE GÜNEYDOĞU’ SUNUN<br />
JEOLOJİK VE TEKTONİK İNCELEMESİ<br />
Ayşe KAYA<br />
<strong>ÇUKUROVA</strong> <strong>ÜNİVERSİTESİ</strong><br />
<strong>FEN</strong> <strong>BİLİMLERİ</strong> <strong>ENSTİTÜSÜ</strong><br />
JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI<br />
Danışman : Prof. Dr. Cavit DEMİRKOL<br />
Yıl : 2006, Sayfa : 44<br />
Jüri : Prof. Dr. Cavit DEMİRKOL<br />
Prof. Dr. Ulvi Can ÜNLÜGENÇ<br />
Yrd. Doç. Dr. Alican KOP<br />
Çalışma alanı, Mersin ilinin 30 km kuzeyinde yer alan Çamlıyayla (Namrun)<br />
ilçesi ve ilçenin güney kesimindeki yaklaşık 110 km 2 lik alanı kapsar. Bu çalışmada 6<br />
ayrı kaya stratigrafi birimi ayırt edilmiştir.<br />
İnceleme alanının temelini Alt-Orta Triyas zaman aralığında sığ denizel bir<br />
ortamda çökelmiş olan Dişdöken formasyonu oluşturmaktadır. Bu birim üzerine<br />
açısal uyumsuz olarak Jura-Kretase yaşlı Demirkazık formasyonu gelir. Daha üstte<br />
ise tektonik dokanakla peridotit, serpantinit, gabro, radyolarit ve kireçtaşı<br />
bloklarından oluşan Fındık karmaşığı olarak ayırtlanan birim bulunmaktadır.<br />
Tersiyer yaşlı birimin en alt kesimini kumlu, siltli, killi kireçtaşlı, marnlı,<br />
fosil içerikli ve sığ denizel ortamda çökelmiş Alt-Orta Miyosen yaşlı Kaplankaya<br />
formasyonu oluşturur. Kaplankaya formasyonu Mesozoyik yaşlı birimler üzerine<br />
açısal uyumsuz olarak bulunmaktadır. İnceleme alanında Kaplankaya formasyonu ile<br />
yanal ve düşey yönde geçişli bir ilişki sunan, Orta Miyosen yaşlı ve bol fosil içerikli<br />
resifal kireçtaşları Karaisalı formasyonu olarak tanıtılmıştır.<br />
İnceleme alanındaki en genç çökelleri karasal Kuvaterner yaşlı alüvyonlar<br />
oluşturmaktadır.<br />
Anahtar Kelimeler: Stratigrafi, Mesozoyik, Senozoyik, Çamlıyayla, Mersin.<br />
I
ABSTRACT<br />
MSc THESIS<br />
GEOLOGICAL AND TECTONICAL INVESTIGATION OF<br />
ÇAMLIYAYLA (MERSİN) AND IT’S SOUTH EAST<br />
Ayşe KAYA<br />
DEPARTMENT OF GEOLOGICAL ENGINEERING<br />
INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES<br />
UNIVERSITY OF <strong>ÇUKUROVA</strong><br />
Supervisor : Prof. Dr. Cavit DEMİRKOL<br />
Year : 2006, Pages : 44<br />
Jury : Prof. Dr. Cavit DEMİRKOL<br />
Prof. Dr. Ulvi Can ÜNLÜGENÇ<br />
Yrd. Doç. Dr. Alican KOP<br />
The study area, which is located to the 30 km north of Mersin, city, covers an<br />
area of approximately 110 sq. km, in the town of Çamlıyayla (Namrun) and it’s<br />
south. As a conclusion of this study, six litostratigraphic units have been<br />
distinguished and mapped within the study area.<br />
Early-Middle Triassic aged Dişdöken Formation which was deposited in a<br />
shallow marine environment, represents the oldest rock units of the study area. This<br />
unit is angular unconformably overlain by the Jurassic-Cretaceous Demirkazık<br />
Formation. Fındıkpınarı Complex composed of peridotite, serpantinite, gabro,<br />
radiolarite and limestone blocks, is located tectonically over the both units.<br />
Early-Middle aged Kaplankaya Formation forms at the base of the Tertiary<br />
units which consists of sandstone, siltstone, marl, clayey limestone, fosilliferous and<br />
which was sedimented in a shallow marine environment. Also Kaplankaya<br />
Formation overlies the Mesozoic units with angular unconformity. In the study area,<br />
Middle Miocene aged reefal originated fosilliferously limestone, which has lateral<br />
and vertical transitional contact relation with Kaplankaya Formation, has been<br />
distinguished as Karaisalı Formation.<br />
Quaternary terrestrial alluviums forms the youngest sediments in the study<br />
area.<br />
Key words: Stratigraphy, Mesozoic, Senozoic, Çamlıyayla, Mersin.<br />
II
TEŞEKKÜR<br />
Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühendisliği<br />
Anabilim Dalı’nda Yüksek Lisans Tezi olarak hazırlanan bu çalışma,<br />
MMF2005YL32 nolu proje kapsamında Araştırma Fonu tarafından desteklenmiştir.<br />
Bu projeyi destekleyen Ç.Ü Araştırma Fonuna katkılarından dolayı teşekkür ederim.<br />
Tüm çalışmalarım süresince yapıcı eleştirileri ile bana yön veren, aydınlatıcı<br />
bilgileri ile çalışmalarımın devamlılığını ve destekleri ile tezimin tamamlanmasını<br />
sağlayan danışman hocam Prof. Dr. Cavit DEMİRKOL’ a;<br />
Tez çalışmalarımda değerli bilgilerinden yararlandığım, katkılarıyla tezimin<br />
tamamlanmasını sağlayan hocalarım; Prof. Dr. UlviCan ÜNLÜGENÇ, Yrd. Doç. Dr.<br />
Alican Kop ’a, Araş. Gör. Ulaş İnan SEVİMLİ, Araş. Gör. Ali ÖZVAN ve bugüne<br />
değin emeği geçen bütün hocalarıma,<br />
Tezin tamamlanması aşamasında ve arazi çalışmalarım sırasında benden<br />
yardımlarını esirgemeyen meslektaşlarım başta Turgut AKSU olmak üzere, Özkan<br />
AŞIK, Akın COŞKUNER ve Seçil ONUR ’a;<br />
Arazi çalışmalarım esnasında maddi ve manevi yardımlarını esirgemeyip<br />
bütün olanaklarını bizlere sunan meslektaşım Turgut AKSU’nun halası Ülkü<br />
TOPBAŞ ve eniştesi Kuddüs TOPBAŞ ’a;<br />
İnce kesitlerin hazırlanması çalışmalarında yardımcı olan Maden<br />
Mühendisliği Bölümü İnce Kesit Laboratuar Teknisyeni Osman İBİLİ ’ye;<br />
Ve bugüne değin beni yetiştiren, her aşamada ilgilerini ve desteklerini<br />
gördüğüm aileme, arkadaşlarım Çevre Mühendisi Sibel DEMİRCİ ve Radyoloji<br />
Teknikeri Fatma EMELCE ’ye;<br />
Ayrıca Yüksek Lisans öğrenimim boyunca bana her konuda destek olan<br />
nişanlım Tayfun DEMİRTAŞ ’a;<br />
En içten teşekkürlerimi sunarım.<br />
III
İÇİNDEKİLER SAYFA<br />
ÖZ…………………………………………………………………..………… I<br />
ABSTRACT………………………………………………………………….. II<br />
TEŞEKKÜR………………………………………………………………….. III<br />
İÇİNDEKİLER……………………………………………………………….. IV<br />
ŞEKİLLER DİZİNİ…………………………………………………………... VII<br />
1. GİRİŞ………………..……………………………………………………... 1<br />
2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR………………………………………………….. 4<br />
3. MATERYAL METOT……………………………………………………... 8<br />
3.1 Arazi Öncesi Büro Çalışmaları…………………………………………. 8<br />
3.2 Arazi Çalışmaları……………………………………………………….. 8<br />
3.3 Laboratuvar Çalışmaları………………………………………………… 9<br />
3.4 Değerlendirme ve Tez Yazım Çalışmaları……………………………… 9<br />
4. ARAŞTIRMA BULGULARI………………………………………………. 10<br />
4.1 Stratigrafi………………………………………………………………... 10<br />
4.1.1 Mesozoyik……………….………………………………………... 12<br />
4.1.1.1 Dişdöken Formasyonu (TRd)……………………………... 12<br />
4.1.1.2 Demirkazık Formasyonu (JKd).…………………………... 15<br />
4.1.1.3 Fındıkpınarı Karışığı (Mfk)……………………………….. 18<br />
4.1.2 Senozoyik…………….…………………………………………… 20<br />
4.1.2.1 Kaplankaya Formasyonu (Tkp)………………………….... 20<br />
4.1.2.2 Karaisalı Formasyonu (Tka)………………........................ 24<br />
4.1.3 Kuvaterner……………………………………………………..….. 30<br />
4.1.3.1 Alüvyon (Qal)………………………….………………….. 30<br />
4.2 Yapısal Jeoloji……….………………………………………………….. 31<br />
4.2.1 Doğrultu ve Eğimler………………………..……………………… 31<br />
4.2.2 Uyumsuzluklar………………………………………………..…… 32<br />
4.2.3 Kıvrımlar………………………………………………………..…. 32<br />
4.2.4 Faylar……………………………………………….……………… 34<br />
4.3 Jeomorfoloji…………………………………………………………….... 37<br />
IV
4.4 Jeolojik Evrim……………………………………………………………. 38<br />
4.5 Ekonomik Jeoloji………………………………………………………… 39<br />
5. SONUÇ VE ÖNERİLER…………………………………………………..… 41<br />
KAYNAKLAR…………………………………………………………………. 42<br />
ÖZGEÇMİŞ……………………………………………………………………... 44<br />
V
EKLER<br />
Ek – 1 Bölgenin Genelleştirilmiş Jeoloji Haritası<br />
Ek – 2 Bölgenin Jeoloji Enine Kesitleri<br />
VI
ŞEKİLLER DİZİNİ SAYFA<br />
Şekil 1.1. İnceleme alanının yer bulduru Haritası……………………………. 3<br />
Şekil 4.1. İnceleme alanının genelleştirilmiş stratigrafi kesiti…..…………… 11<br />
Şekil 4.2. Alt-Orta Triyas yaşlı Dişdöken formasyonunun orta kısımlarında<br />
gözlenen killi marnlı seviye….………….…………...…………….. 13<br />
Şekil 4.3. Jura-Kretase yaşlı Demirkazık formasyonunun tabanında gözlenen<br />
Alt Jura yaşlı kireçtaşları….….………………………………..…… 16<br />
Şekil 4.4. Magmatik kaya kompleksi, Mersin ofiyoliti ve kendisinden yaşlı<br />
bloklarını içerisinde bulunduran Fındıkpınarı karışığının genel<br />
görünümü…………………………………………………………… 19<br />
Şekil 4.5. Alt–Orta Miyosen yaşlı Kaplankaya formasyonu içerisinde gözlenen<br />
linyitli seviye...………..……………………………………..……… 21<br />
Şekil 4.6. Çalışma alanı dışındaki Tersiyer yaşlı Kaplankaya ve Karaisalı<br />
formasyonlarının uyumlu dokanak ilişkileri……...……………….... 22<br />
Şekil 4.7. Karaisalı formasyonu ile Kaplankaya formasyonunun uyumlu<br />
dokanak ilişkisi………………………………………………...….... 25<br />
Şekil 4.8. Karaisalı formasyonu ile Kaplankaya formasyonunun uyumlu<br />
dokanak ilişkisi………………………………………………...….... 25<br />
Şekil 4.9. Karaisalı formasyonu içerisinde bulunan Echinode mate ailesinden<br />
Echinid örnekleri…..…..……………………………………………. 27<br />
Şekil 4.10.Karaisalı formasyonu içerisinde bulunan Echinode mate ailesinden<br />
Echinid örnekleri…..…..……………………………………….……. 27<br />
Şekil 4.11.Karaisalı formasyonu içerisindeki Pelecypode gruplarından<br />
Pectinidae kavkı örnekleri…………..………………………………. 28<br />
Şekil 4.12.Karaisalı formasyonu içerisindeki Pelecypode gruplarından<br />
Pectinidae kavkı örnekleri...………………………………………… 28<br />
Şekil 4.13.Alpin orojenezi sıkışma tektoniği sırasında Mesozoyik yaşlı<br />
Demirkazık formasyonunda oluşan kıvrımlar….….……..…………. 32<br />
Şekil 4.14.Jura–Kretase yaşlı Demirkazık formasyonu ile Alt-Orta Miyosen<br />
yaşlı Kaplankaya formasyonu arasındaki faylı dokanak..….………... 35<br />
VII
Şekil 4.15.Kaplankaya formasyonu içerisindeki sol yanal doğrultu atımlı<br />
fay..………………………………………..……………................... 36<br />
Şekil 4.16.Kaplankaya formasyonu içerisinde gözlenen kömürlü seviye……… 39<br />
Şekil 4.17.Zevzek Tepe (G4) ’nin kuzeybatı kesiminde Altıparmak mevkii<br />
içindeki kapalı kömür işletmesi…………………………..………..... 40<br />
VIII
1. GİRİŞ Ayşe KAYA<br />
1. GİRİŞ<br />
Bu çalışma ile Çamlıyayla (Mersin) dolayında yüzlenen kayaç birimlerinin<br />
jeolojik özellikleri incelenmiştir.<br />
Çalışma alanı, Orta Toroslar’da yer alan Mersin ilinin yaklaşık 30 km<br />
kuzeyinde bulunmaktadır (Şekil 1). İnceleme alanı; 1 / 25 000 ölçekli Adana N33 –<br />
d1 paftasının güney, Kozan N33 – d4 paftasının ise kuzey bölümlerini içermekte<br />
olup, yaklaşık 110 km 2 lik bir alanı kapsamaktadır. Topoğrafik yükseltiler 500 –<br />
2000 m arasında değişmektedir. Genel olarak topoğrafik eğimin güneyden kuzeye<br />
doğru arttığı gözlenmektedir. Yörede yer alan önemli yükseklikler kuzeyde (doğudan<br />
batıya) Ayvagediği T. (1283 m.- J1), Kale T. (1334 m.- I3), Zevzek T. (1304 m.- G4,<br />
G5), Kocabelen T. (1669 m.- C3), Güreş T. (1224 m.- B1) güneyde Tonsargedik T.<br />
(1304 m.- J5), Güney T. (1253 m.- H11), Haranalı T. (1065 m.- F10), Ağılık T.<br />
(1339 m.- D8, B10) sayılabilir. İnceleme alanı içerisinde bulunan tepelerde eğimler<br />
12–17 o gibi yumuşak bir topoğrafyaya sahip olmasına karşın Cehennemdere<br />
yatağında çok dik bir eğim belirlenmiştir. İnceleme alanının en önemli drenaj ağını<br />
Cehennemdere oluşturmaktadır. Cehennemdere çalışma alanının kuzeybatısından K–<br />
G doğrultusunda derin ve dik bir vadi içerisinde akarken inceleme alanının orta<br />
kesiminde dirsek yapmakta ve D–B doğrultusunda akmaya devam ederek araziyi<br />
kuzey ve güney olmak üzere iki kısma ayırmaktadır. Bitki örtüsü olarak; inceleme<br />
alanı güneyinde yerleşim bölgeleri çevresinde meyve bahçeleri, kuzey ve<br />
kuzeybatıda ise ormanlık araziler yer almaktadır. Bölgede Akdeniz iklimi hüküm<br />
sürmekte olup, yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlıdır. Bölge içerisinde yer<br />
alan önemli yerleşim yerleri; Çamlıyayla (Namrun) ilçe merkezi (G2, G3, H2, H3),<br />
Sebil köyü (F6), Alanyalı (Alaiye) (A11), Çevlik (I11), Çuvalga (I5) ve Çayırekinliği<br />
(J2) mahalleleridir.<br />
İnceleme alanı içerisinde asfalt yolu olan ilçe merkezi dışındaki diğer<br />
alanlarda ulaşım, stabilize köy yolları ve orman yoları aracılığıyla Cehennemdere<br />
vadisinin bazı kısımları haricinde her noktaya oldukça rahat bir şekilde<br />
yapılabilmektedir.<br />
1
1. GİRİŞ Ayşe KAYA<br />
İnceleme alanının güneyinde, doğusunda, güneydoğusunda ve batısında kalan<br />
alanlarda çeşitli jeolojik çalışmalar yapılmış olmasına rağmen, bu tezin konusunu<br />
oluşturan inceleme alanında çok az sayıda jeolojik çalışma bulunmaktadır. Jeolojik<br />
çalışmalar açısından bölgedeki eksikliğin giderilmesi amacıyla inceleme alanında bu<br />
çalışma gerçekleştirilmiştir. Yapılan bu çalışma ile inceleme alanının jeolojik<br />
özellikleri saptanarak, jeolojik evriminin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır.<br />
2
1. GİRİŞ Ayşe KAYA<br />
Şekil 1.1. İnceleme alanının yer bulduru haritası<br />
3
2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Ayşe KAYA<br />
2 ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR<br />
Akman (1982); Sebil köyü ve kuzeyini kapsayan Yüksek Mühendislik Tez<br />
çalışmasında altı formasyon ayırt etmiştir. Yaşlıdan gence doğru; Üst Permiyen yaşlı<br />
Mercenindere formasyonu, bunun üzerine açısal uyumsuzlukla gelen Üst Triyas yaşlı<br />
Cehennemdere formasyonu, Jura–Alt Kretase yaşlı Taştepe formasyonu, hemen<br />
üzerinde açısal uyumsuz yerleşen Üst Kretase yaşlı Tekir formasyonu ve Alt–Orta<br />
Miyosen yaşlı Sebil formasyonudur. Sebil formasyonunu da kendi içerisinde;<br />
Aracadere, Yellibelen, Kavlaktepe, Tepebaşı üyelerine ayıran çalışmacı, inceleme<br />
alanının zaman içerisinde Palatin, Laramiyen, Fragosav ve Attik orojenik dönemler<br />
etkisi altında kaldığını da belirtmiştir.<br />
Ünlügenç (1986); “Kızıldağ yayla (Adana) dolayının jeoloji incelemesi” adlı<br />
çalışmasında ayrıntılı jeoloji incelemesi yapmış ve bu çalışmayı Yüksek Lisans Tezi<br />
olarak hazırlamıştır. İnceleme alanında farklı stratigrafik dizilim ve yapısal konum<br />
sunan allokton, paraotokton ve otokton birimleri ayırtlamıştır. Paraotokton konumlu<br />
birimleri; Permo–Karbonifer yaşlı Karahamzauşağı formasyonu, Mesozoyik yaşlı<br />
Demirkazık kireçtaşı ile Yavça formasyonunun oluşturduğunu belirtmiştir. Allokton<br />
konumlu Kızıldağ Melanjı ve Faraşa Ofiyolitinin Alt Maestrıhtiyen sonrası bölgeye<br />
yerleştiğini açıklamıştır. Bölgede otokton konumlu Tersiyer yaşlı birimlerin ise<br />
sırasıyla; Oligosen–Alt Miyosen yaşlı Gildirli formasyonu, Alt Miyosen yaşlı<br />
Kaplankaya formasyonu ve Orta–Üst Miyosen yaşlı Karaisalı kireçtaşı olduğunu<br />
belirtmiştir.<br />
Yetiş ve Demirkol (1986); “Adana Baseni Batı Kesiminin Detay Jeoloji<br />
Etüdü” isimli çalışmalarında temeli Paleozoyik yaşlı Yerköprü ve Karahamzauşağı<br />
formasyonlarının oluşturduğunu, bölgede ayrıca Triyas–Kretase yaşlı Demirkazık<br />
formasyonu ile havzanın düşey salınımlarla derinleştiği kesimlerde Üst Kretase yaşlı<br />
Yavça formasyonunun bulunduğunu belirlemişlerdir. Allokton konumlu Kızıldağ<br />
Melanjı ve Faraşa Ofiyoliti’nin bölgeye Maestrihtiyen’de belirten çalışmacılar,<br />
Tersiyer yaşlı birimlerin Paleozoyik ve Mesozoyik yaşlı litostratigrafi birimlerinin<br />
oluşturduğu düzensiz bir paleotopografya üzerinde gelişmiş olduğunu öne<br />
sürmüşlerdir. Çalışmacılar ayrıca kısa mesafelerde yatay ve düşey yönde geçişler<br />
4
2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Ayşe KAYA<br />
gösteren Tersiyer birimlerinin sırasıyla; Gildirli, Karsantı, Kaplankaya, Karaisalı,<br />
Güvenç, Cingöz, Kuzgun ve Handere formasyonları olduğunu ortaya belirtmişlerdir.<br />
Keniş (1988); ‘Sarıkavak (Tarsus - İÇEL) Manyezit Yataklarının Jeolojisi ve<br />
Metallojenisi’ konulu Yüksek Lisans Tez çalışmasında; Jura–Kretase yaşlı;<br />
Demirkazık kireçtaşı, Üst Kretase yaşlı; Kızıldağ Melanjı ve Mersin Ofiyoliti,<br />
Oligosen–Alt Miyosen yaşlı; Gildirli formasyonu, Alt Miyosen yaşlı; Kaplankaya<br />
formasyonu, Alt–Orta Miyosen yaşlı; Karaisalı kireçtaşı ile Kuvaterner yaşlı;<br />
Alüvyon olmak üzere toplam 7 birim ayırtlanmış olup, ayrıca manyezit yatağının da<br />
ayrıntılı etüdünü yapmıştır.<br />
Demirkol (1989); Pozantı–Karsantı–Karaisalı (Doğu Toros) arasında kalan<br />
platformun Karbonifer–Permiyen den günümüze kadar olan gelişimini bölümlere<br />
ayırarak ortaya koymuş ve formasyonların litolojik özelliklerine dair detaylı bilgiler<br />
vermiştir. Tersiyer yaşlı birimlerin Mesozoyik–Paleozoyik yaşlı birimler üzerine<br />
uyumsuzlukla geldiğini ifade etmiştir. Miyosen başında (Burdigaliyen) güney ve<br />
güneydoğu yönünde gelişen denizel transgresyon ile karadan beslenmenin etkin<br />
olduğu alanlarda plaj–sığ denizel nitelikli kırıntılı sedimanlar (Kaplankaya<br />
formasyonu) çökelirken, bunun dışında kalan topografik yükseltilerde ise resifal<br />
nitelikli Karaisalı formasyonunun çökeldiği ileri sürülmüştür. Transgresyonun<br />
Tortoniyen’e kadar kuzeye ilerlemesi nedeni ile kıyı çizgisi Karaisalı formasyonu ve<br />
resif ilerisi fasiyes’inde kuzeye doğru ilerlemiş olduğu belirtilmiştir.<br />
Usta (1989); “Kıralan Dolayının Jeolojisi” adlı Yüksek Lisans Tez<br />
çalışmasında altı litostratigrafi birimi ayırt etmiş, stratigrafik kalınlık, litolojik<br />
değişim ve ortamsal yorum için Miyosen yaşlı Kaplankaya formasyonunun<br />
kalınlığını ölçmüş ve 1/25.000 ölçekli yapı haritası hazırlayarak bölgenin jeolojik<br />
evriminin tarihçesini irdelemiştir.<br />
Uçar (1991); “Bucak–Çokak (ADANA) Alanının Stratigrafisi” adlı Yüksek<br />
Lisans Tez çalışması ile çalışma alanında Permo–Karbonifer yaşlı; Karahamzauşağı<br />
formasyonu, Üst Triyas–Jura–Kretase yaşlı Demirkazık kireçtaşı, Oligosen–Alt<br />
Miyosen yaşlı Gildirli formasyonu, Alt–Orta Miyosen yaşlı Kaplankaya formasyonu<br />
ve Orta Miyosen yaşlı Güvenç formasyonlarını ayırtlamıştır.<br />
5
2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Ayşe KAYA<br />
Avşar (1992); ‘Namrun (MERSİN) Yöresinin Bentik Foraminifer Faunası’<br />
nın sistematik incelenmesi ile bölge stratigrafisi hakkında bilgi vermeyi amaçlayan<br />
çalışmasında, bölgede Üst Kretase, Paleojen ve Neojen yaşlarında kaya birimlerinin<br />
yüzeylenmiş olduğunu belirtmiştir. Ayrıca Üst Kretase’yi oluşturan ofiyolitik<br />
malzemenin radyolarit, kireçtaşı blokları ve fliş karakterli çökellerden türediğini, Üst<br />
Paleosen (İlerdiyen) çökellerinin ise kumtaşı, kiltaşı ve kumlu–killi kireçtaşından<br />
ibaret olduğunu işaret etmiştir. Alt Eosen Küviziyen çökellerinin İlerdiyen ile<br />
uyumlu olan kumtaşı, marn ve killi kireçtaşından oluştuğunu belirtmiştir. Orta Eosen<br />
(Lütesiyen)’in kirli beyaz, sarı ve krem renginde iyi tabakalanmalı, killi kireçtaşları<br />
ile temsil edildiğini belirten araştırmacı; killi kireçtaşı ve çakıltaşlarından oluşan<br />
Neojen çökellerinin Lütesiyen çökelleri üzerine uyumsuz olarak geldiğini öne<br />
sürmüştür.<br />
Açlan (1993); ‘Namrun Güneydoğusu (MERSİN) Yöresinin Jeolojik ve<br />
Petrografik İncelemesi’ başlıklı Yüksek Lisans Tez çalışmasında; Mesozoyik ve<br />
Senozoyik yaşlı sekiz adet birim ayırtlamış, çalışma alanında temeli Jura–Kretase<br />
yaşlı Demirkazık kireçtaşı (otokton), Üst Kretase yaşlı Mağmatik kompleks, Fındık<br />
karmaşığı ve Mersin Ofiyoliti (allokton)’nin oluşturduğunu belirtmiştir. Çalışmacı,<br />
bölgedeki Senozoyik birimlerin otokton konumlu Gildirli (Oligosen–Alt Miyosen) ve<br />
Kaplankaya formasyonları (Alt Miyosen) ile Karaisalı kireçtaşı (Alt–Orta Miyosen)<br />
tarafından temsil edildiğini ve Miyosen yaşlı birimlerinin temel üzerinde uyumsuz<br />
konumlu olduğunu öne sürmüştür.<br />
Şahinoğlu (1998); “Kocayer ve Şahna (MERSİN) Yöresinin Jeoloji ve<br />
Petrografisi” konulu Yüksek Lisans Tez çalışmasında; bölgede yerleşme yaşı Üst<br />
Kretase olan Ofiyolitik seri ve Ofiyolitli Melanj ile Miyosen kireçtaşlarını<br />
ayırtlamıştır. Ofiyolitik serinin büyük bir bölümünün harzburjitlerden oluştuğunu ve<br />
bunlarda da yoğun tektonik etkilere maruz kalmaları sonucu yaygın<br />
serpantinleşmenin görüldüğünü belirtmiştir. Bölgesel olarak çok farklı kalınlıklarda<br />
görülen bol fosilli ve üzerinde karstik yapıların fazla geliştiği Miyosen kireçtaşlarının<br />
Ofiyolitik seri üzerine uyumsuz olarak geldiğini belirtmiştir.<br />
6
2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Ayşe KAYA<br />
Tekbaş (2000); “Namrun güneyi (Çapar–Parmakkurdu arası) Ofiyolit<br />
Diliminin Jeolojisi ve Petrografik İncelemesi” konulu Yüksek Lisans Tez<br />
çalışmasında; sekiz ayrı litostratigrafi kaya birimi ayırt etmiştir. Bunlar sırasıyla,<br />
Mesozoyik yaşlı olan Demirkazık kireçtaşı, Mağmatik kompleks, Fındık karmaşığı,<br />
Mersin Ofiyoliti ile Senozoyik yaşlı Gildirli formasyonu, Kaplankaya formasyonu,<br />
Karaisalı kireçtaşı, Alüvyon birimleridir. Çalışma alanında Mağmatik kompleks ve<br />
Fındık karmaşığı birimlerini içeren kayaç topluluğu Mersin Ofiyolitli Melanj’ı olarak<br />
tanımlamıştır.<br />
Aydoğdu (2002); “Boğazpınar - Sandal (İÇEL) dolayının statigrafisi” Yüksek<br />
Lisans Tez çalışmasında; Kaplankaya formasyonunun çökelme ortamının resif gerisi<br />
olduğunu belirtmiştir. Karaisalı kireçtaşlarının resifal özellikli olduğunu,<br />
Burdigaliyen–Langhiyen yaş aralığında çökeldiğini öne sürmüştür. Tersiyer yaşlı<br />
Kaplankaya, Karaisalı formasyonlarının, Mesozoyik yaşlı Demirkazık formasyonu<br />
üzerine açısal uyumsuzlukla geldiğini ve Kaplankaya ile Karaisalı arasında da yanal<br />
ve düşey geçiş olduğuna da işaret eden araştırmacı, Çamlıyayla’nın yaklaşık 15 km<br />
doğusundaki çalışma sahası içerisinde bulunan fayların Ecemiş ve Cevizlik faylarının<br />
devamı niteliğinde olduğunu ileri sürmüştür.<br />
Ekingen (2003); “Çamlıyayla (MERSİN) yöresinin Tektono Statigrafik<br />
Özellikleri” Yüksek Lisans Tezinde, altı farklı kaya stratigrafisi birimi ayırt etmiştir.<br />
Bunlar Orta Triyas–Kretase yaşlı Demirkazık formasyonu, Santoniyen–<br />
Maestrıhtiyen yaşlı Yavça formasyonu, Üst Kretase yaşlı Fındıkpınarı karışığı,<br />
Oligosen–Alt Miyosen yaşlı Gildirli formasyonu, Alt–Orta Miyosen yaşlı<br />
Kaplankaya formasyonu ve bu formasyonla yanal ve düşey geçişli olan Alt–Orta<br />
Miyosen yaşlı Karaisalı kireçtaşlarıdır.<br />
Sevimli (2003); “Demirhisar (MERSİN KD’su) civarının jeolojisi ve<br />
Sedimantolojik Özellikleri” konulu Yüksek Lisans Tez çalışmasında; Kuzgun ve<br />
Karaisalı Formasyonlarına ait sedimantolojik kesitler çıkarmış ve derlediği<br />
örneklerden elde ettiği bulgulara dayanarak Karaisalı formasyonuna Alt–Üst<br />
Miyosen yaşını vermiştir. Çalışmacı alınan sedimantolojik kesitlere dayanarak<br />
Kuzgun formasyonunun sığ denizel bir deltayik ortamda çökeldiğini açıklamıştır.<br />
7
3. MATERYAL METOD Ayşe KAYA<br />
3. MATERYAL METOD<br />
‘Çamlıyayla (MERSİN) dolayının jeolojik incelemesi’ isimli bu çalışmada<br />
toplam 110 km 2 lik bir alanın 1/25 000 ölçekli jeolojik haritası hazırlanmıştır. Büro<br />
çalışması, arazi çalışması, laboratuvar çalışması ve tez yazım çalışmaları olmak<br />
üzere başlıca dört aşamada gerçekleştirilen bu çalışmanın ana amacı; stratigrafik ve<br />
tektonik özelliklerini belirleyerek inceleme alanının jeolojik evrimini ortaya koymak<br />
olmuştur.<br />
Bu çalışmaya 2005 yılı bahar aylarında literatür ve kaynak araştırması<br />
çalışmaları ile başlanmıştır. 2005 ve 2006 yıllarında ise arazi çalışmaları<br />
gerçekleştirilmiştir.<br />
3.1 Arazi Öncesi Büro Çalışmaları:<br />
Bu aşamada öncelikle çalışma alanının 1/25 000 ölçekli topografik haritaları<br />
ile genel olarak Adana havzası ve inceleme alanı ve yakın civarını kapsayan<br />
bölgelerde yapılmış olan önceki çalışmalar derlenmiştir. Derlenen çalışmaların arazi<br />
çalışması öncesi detaylı bir şekilde incelenmesi ve yorumlanması sonucunda<br />
yapılacak arazi çalışmalarına ilişkin gerekli olan planlamalar yapılmıştır.<br />
3.2 Arazi Çalışmaları:<br />
Arazi çalışmaları evresinde öncelikle çalışmaların gerçekleştirilmesinde çok<br />
önemli bir yeri olan konaklama ve arazide ulaşımı sağlayacak taşıt ihtiyacının<br />
karşılanması işlemi gerçekleştirilmiştir. Daha sonra arazi çalışması sırasında gerekli<br />
olan jeolog çekici, saha defteri, pusula, 1/25 000 ölçekli topografik harita, lup,<br />
fotoğraf makinesi ve GPS temin edilmiştir.<br />
Arazi çalışması sırasında; inceleme alanında yüzeylenen kayastratigrafi<br />
birimler formasyon mertebesinde ayırtlanarak, bu formasyonların sınırları ile tabaka<br />
ve fay gibi ölçülebilen yapısal unsurların konumları 1/25 000 ölçekli topoğrafik<br />
harita üzerine işlenmiştir. Böylece bölgenin 1/25 000 ölçekli detay jeoloji haritası<br />
8
3. MATERYAL METOD Ayşe KAYA<br />
elde edilmiştir. İnceleme alanında yüzeyleyen tüm kaya birimleri ve bu birimler<br />
içerisinde gözlenen tüm yapılardan çok sayıda düzlemsel yapılardan doğrultu ve<br />
eğim ölçümleri yapılmış, gerekli görülen yerlerde, birimlerden örnek alma ve<br />
fotoğraf çekme çalışması yapılmıştır. Ayrıca inceleme alanında yüzeyleyen tüm<br />
birimlerin fiziksel özellikleri saha defterine ayrıntılı olarak işlenmiştir.<br />
3.3 Laboratuvar Çalışmaları:<br />
Arazi çalışmaları sırasında gerekli görülen yerlerden alınan kaya<br />
örneklerinden Çukurova Üniversitesi Müh.–Mim. Fakültesi Jeoloji Mühendisliği<br />
bölümü ince kesit hazırlama laboratuvarında ince kesitler hazırlanmıştır. Elde edilen<br />
ince kesitler Jeoloji Mühendisliği Bölümünün ilgili öğretim elemanları ve<br />
araştırmacılarınca polarizan mikroskoplarda incelenmiş ve elde edilen bulgulara<br />
ilişkin fotoğraflar çekilmiştir.<br />
3.4 Değerlendirme ve Tez Yazım Çalışmaları:<br />
Arazi öncesi, arazi ve laboratuvar çalışmaları ile elde edilen tüm veriler<br />
değerlendirildikten sonra, bölgenin stratigrafik ve tektonik konumunu ortaya koyan<br />
harita, kesit, tablolar ve araziden alınmış görüntüler yardımı ile çalışma alanının<br />
detay jeolojisini içeren bir yüksek lisans tez çalışması hazırlanmıştır.<br />
9
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA<br />
4 ARAŞTIRMA BULGULARI<br />
4.1 Stratigrafi<br />
İnceleme alanı, Orta Toroslar’ın güney bölümünde yer alan Çamlıyayla<br />
(Namrun) ilçesi ve ilçenin güney kesimindeki yaklaşık 110 km 2 lik alanı kapsar.<br />
Çamlıyayla (Namrun) ve yakın yöresindeki kaya birimlerini ve tektonostratigrafik<br />
özelliklerini belirlemeyi amaç edinen bu çalışmada 6 ayrı formasyon belirlenmiştir.<br />
Bunlar yaşlıdan gence doğru sırasıyla; Alt-Orta Triyas yaşlı Dişdöken formasyonu,<br />
Jura–Kretase yaşlı Demirkazık formasyonu, Üst Kretase yaşlı Fındıkpınarı karışığı,<br />
Alt–Orta Miyosen yaşlı Kaplankaya ve Karaisalı formasyonları ile Kuvaterner yaşlı<br />
alüvyonlardır (Şekil 4.1).<br />
10
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA<br />
Şekil 4.1. İnceleme alanının genelleştirilmiş stratigrafi kesiti<br />
11
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA<br />
4.1.1 Mesozoyik<br />
4.1.1.1 Dişdöken Formasyonu (TRd)<br />
Dişdöken formasyonu adı ilk kez Serdar ve diğ. (1985) tarafından birimin<br />
yüzleklerinin gözlendiği Dişdöken yayla civarındaki, kumtaşı, killi-kumlu kireçtaşı<br />
ve kireçtaşı litolojileri için kullanılmıştır. Çalışma alanında benzer özellikleri<br />
gösteren birim için aynı adın kullanılması uygun görülmüştür.<br />
Dişdöken formasyonu çalışma alanının batı kesiminde oldukça sınırlı bir<br />
alanda yüzlek vermektedir. Birimin yüzeylemesini, Ağılık T. (B9)’nin kuzeybatısı<br />
(A7, A8, B8)’ndaki alanlarda görmek mümkündür (Ek-1).<br />
Birim inceleme alanında başlıca; kireçtaşı, kumtaşı, marn ve killi<br />
kireçtaşından oluşmaktadır. Birimin tabanında ayrışmış yüzeyi; gri-açık gri, taze<br />
kırık yüzeyi; açık gri renkli, ince-orta tabakalı, sert-sağlam yapılı, oldukça çatlaklı ve<br />
kırıklı, çatlak ve kırıkları kalsit dolgulu, mikritik dokulu, stramatolitik kireçtaşı<br />
bulunmaktadır. Birimin üst seviyelerinde ise silttaşı ve şeylerle ardalanan ayrışmış<br />
yüzeyi; bej-sarımsı gri, taze kırık yüzeyi; mavimsi gri renkli, ince tabakalı,<br />
dayanımsız, kıymıksı-kırıklı yapılı ve metamorfizma geçirerek şistleşmiş kırmızımsı<br />
sarı-alacalı renkli, laminalanmalı marnlar bulunmaktadır (Şekil 4.2). Daha üst<br />
seviyelerde ise marn-dolomit ardalanması ve Orta Triyas yaşlı, ayrışmış yüzeyi; griaçık<br />
gri, taze kırık yüzeyi; gri renkli, orta-kalın tabakalı, kötü kokulu, sert-sağlam<br />
yapılı, çatlaklı ve kırıklı, çatlaklar arası kalsit dolgulu, mikritik dokulu dolomitlere<br />
geçiş gözlenmektedir.<br />
12
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA<br />
Şekil 4.2. Alt-Orta Triyas yaşlı Dişdöken formasyonun orta kısımlarında gözlenen<br />
killi marnlı seviye (Cehennemdere vadisi içerisinden GB’ya bakış)<br />
İnceleme alanında tabanı gözlenemeyen Dişdöken formasyonu üzerine açısal<br />
uyumsuz olarak Demirkazık formasyonu gelmektedir.<br />
Üzerindeki Jura-Kretase yaşlı Demirkazık formasyonuyla uyumsuz bir<br />
dokanağa sahip olması yanında, bu dokanağın daha sonraki tektonik olaylara bağlı<br />
olarak hareket etmiş olması nedeniyle, çalışma alanında Dişdöken formasyonunun<br />
gerçek kalınlığı belirlenememiştir. Ancak birimin görünür kalınlığı 30-200 m.<br />
arasında değişmektedir.<br />
Serdar ve diğ. (1985) Mansurlu-Tufanbeyli civarındaki incelemelerinde,<br />
birim içerisinden aldıkları örneklerden;<br />
Rechtocornuspira kalhori,<br />
Glomospira sp.,<br />
Glomospirella sp.,<br />
Inudutina sp.,<br />
fosillerini belirleyerek, Alt-Orta Triyas yaşını elde etmişlerdir.<br />
13
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA<br />
Dişdöken formasyonu içerisinde, birime yaş verebilecek nitelikte fosil<br />
bulgusuna rastlanılmamıştır. Stratigrafik konumu, litolojik özellikleri, alt-üst<br />
dokanak ilişkileri ve Serdar ve diğ. (1985)’nin Mansurlu-Tufanbeyli civarındaki<br />
incelemelerindeki benzerliklere dayanılarak, birimin Alt-Orta Triyas yaşlı olduğu<br />
kabul edilmiştir.<br />
Genel litolojik özellikleri ve paleontolojik verilere göre Dişdöken<br />
formasyonu, çalkantılı sığ bir deniz ortamında çökelmiş olmalıdır. Birimin<br />
tabanındaki stramatolitik kireçtaşları, alg türü organizmaların rahatlıkla<br />
yaşayabileceği ve süspansiyon halde malzemenin bulunduğu bir gel-git ortamını<br />
yansıtmaktadır. Silttaşı ve şeyl ardalanımından oluşan litolojiler gel-git arası<br />
düzlüğünde, killi kireçtaşı ve marnlar ise gel-git altı veya çok sığ ve açık bir şelf<br />
ortamını işaret etmektedir. Birimin üst seviyelerindeki marnların yer yer silttaşı ve<br />
kumtaşı seviyelerinin gözlenmesi, ortamın zaman zaman sığlaştığını göstermektedir<br />
(Kop, 2003).<br />
14
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA<br />
4.1.1.2 Demirkazık Formasyonu (JKd)<br />
Karanfildağ ile Maden boğazı arasında geniş yayılım sunan, açık-koyu gri<br />
renkli, sert, orta-kalın tabakalı, çatlaklı, involutina sp. ve alg dışında fazla mikro fosil<br />
içermeyen, çoğunlukla mikritik yapılışlı olan kireçtaşları Yetiş (1978) tarafından<br />
Demirkazık formasyonu olarak adlandırılmıştır. Çalışma alanında benzer özellikleri<br />
gösteren birim için aynı adın kullanılması uygun görülmüştür.<br />
Demirkazık Formasyonu çalışma alanının kuzey, kuzeybatı ve orta<br />
kesimlerinde geniş mostralar vermektedir. Demirkazık Formasyonunun mostra<br />
verdiği yerler özellikle; Cehennemdere’nin aktığı vadi ve civarıdır. Ayrıca inceleme<br />
alanında; Ayvagediği tepenin batısı (I1), Palaz T. (E3) ve kuzey kesimleri, Güreş T.<br />
(B1) ve etrafındaki eşdeğer yükseltideki alanlar, Cehennemdere’nin aktığı vadi (A5,<br />
A6, C8, D9, E9, F9, G9, H8, I8, J9, J10) ve yakın civarı, Ağılık T. ( B9 ), Kızıltaş<br />
Sırtı (D9, D10, E9), Kepenek T. (F8, G8) ve Küllüm Mevkii (J8)’nde Demirkazık<br />
formasyonuna ait yüzeylemeler gözlenmektedir (Ek-1).<br />
Demirkazık Formasyonu, inceleme alanında başlıca; dolomit, dolomitik<br />
kireçtaşı ve kireçtaşından oluşmaktadır. Birimin tabanında ayrışmış yüzeyi;<br />
kırmızımsı kahverenkli, taze kırık yüzeyi; gri-açık gri renkli, orta-kalın katmanlı,<br />
oldukça kıvrımlı bir yapıya sahip, içerisinde metamorfik çakıllar gözlenen, Alt Jura<br />
yaşlı kireçtaşları bulunmaktadır (Şekil 4.3). Birimin üst seviyelerinde ise, ayrışmış<br />
yüzeyi; gri-koyu gri renkli, taze kırık yüzeyi; gri-açık gri renkli, orta-kalın tabakalı,<br />
yer yer masif görünümlü, bol kırık ve çatlaklı (çatlaklar arası iri kalsit dolgulu), H2S<br />
kokusu ve şekerimsi dokusu ile karakteristik dolomitler gelmektedir. Daha üst<br />
seviyelere çıkıldıkça dolomit miktarı azalmakta, dolomitik kireçtaşı, en üst<br />
seviyelerde ise kireçtaşı şeklinde gözlenmektedir.<br />
15
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA<br />
Şekil 4.3. Jura-Kretase yaşlı Demirkazık Formasyonunun tabanında gözlenen Alt<br />
Jura yaşlı kireçtaşları (Sebil-Cehennemdere yolu (C7) üzerinden batıya<br />
bakış)<br />
Formasyon, inceleme alanında tabanda Alt-Orta Triyas yaşlı Dişdöken<br />
formasyonu ile açısal uyumsuz, tavanda ise Fındıkpınarı karışığı tarafından tektonik<br />
dokanakla üzerlenecek şekilde bir dokanak sunmaktadır. Bu ilişki en iyi şekilde<br />
Cehennemdere vadisinin güneyinde kalan alanlarda gözlenmektedir.<br />
İnceleme alanında 2244 m. yüksekliğindeki Güreş T. (B1)’den<br />
Cehennemdere’nin aktığı 600’lü kotlara kadar Demirkazık birimi görülebilmektedir.<br />
Demirkazık formasyonu içerisinde yapılan arazi çalışmaları sırasında<br />
herhangi bir makro fosile ve alınan örneklerde de mikro fosile rastlanılmamıştır.<br />
İlker (1975) tarafından Demirkazık kireçtaşlarından alınan örneklerin ince<br />
kesitlerinde; Cuneolina sp., Miliolidae, Ophthalmididae, Textularidae,<br />
Valvulammina cf. Picardi, Stomiospheara conica, Pithonella cf. Ovalis,<br />
Praeglobotruncana sp., Pithonella cf., Trejoi gibi Kretase fosillerine rastlanmış ve<br />
birimin yaşının, yapılan kronostratigrafi ve litostratigrafi çalışmaları sonrasında Orta<br />
Toroslarda çok geniş bir yayılım gösteren Jura–Kretase olduğu belirlenmiştir.<br />
16
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA<br />
Stratigrafik konumu, litolojik özellikleri ve ayrıca Yetiş (1978)’in<br />
Demirkazık formasyonu içerisinde bulduğu Miliolidae, Thaumatoporella sp. gibi<br />
fosiller birimin, sığ denizel, sıcak bir şelf ortamında çökelmiş olabileceğini<br />
göstermektedir.<br />
17
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA<br />
4.1.1.3 Fındıkpınarı Karışığı (Mfk)<br />
İnceleme alanı içerisinde yer alan Jura–Kretase yaşlı Demirkazık formasyonu<br />
üzerine tektonik dokanakla Fındıkpınarı karışığı gelmektdir. Birim içerisinde daha<br />
önceki çalışmacılarca ayıtlanan magmatik kaya kompleksi, Mersin ofiyoliti ve<br />
kendisinden yaşlı bloklarını içerisinde bulunduran Fındık karmaşığını<br />
barındırmaktadır (Açlan, 1993). Birim içerisinde ayrıntılı çalışma ve ayırtlama<br />
yapılmadığından birim içerisindeki tüm litolojiler Fındıkpınarı karışığı adı altında<br />
tanıtılmıştır.<br />
Fındıkpınarı karışığı çalışma alanının güney kesimlerinde, özellikle Haranalı<br />
T. (F10) ve Güney T. civarında (G10, G11, H10, H11, I10, I11) mostra vermektedir.<br />
Fındıkpınarı karışığına inceleme alanının kuzey kesiminde rastlanılmamaktadır (Ek-<br />
1).<br />
İnceleme alanı içerisindeki Fındıkpınarı karışığı genellikle ayrışmış yüzeyi<br />
yeşil, taze kırık yüzeyi yeşil, kırmızı, alacalı renkli serpantinize harzburjitler,<br />
kırmızımsı–açık kahverenkli, 5–15 cm. kalınlığında ince tabakalı, kendi içerisinde<br />
faylanmalı radyolaritler, peridotitler, gri–koyu gri renkli gabro gibi kayalarıyla diğer<br />
otokton litolojilere göre rahatlıkla ayırt edilebilmektedir ( Şekil 4.4).<br />
18
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA<br />
Şekil 4.4. Magmatik kaya kompleksi, Mersin ofiyoliti ve kendisinden yaşlı bloklarını<br />
içerisinde bulunduran Fındık karmaşığının genel görünümü (Boz tepe –<br />
Böğ rüeğri köy yolundan kuzeye bakış)<br />
Fındıkpınarı karışığı Jura–Kretase yaşlı Demirkazık formasyonu üzerinde,<br />
tektonik konumludur. Birimin üzerine ise inceleme alanının bazı kesimlerinde<br />
uyumsuz bir dokanakla, Alt-Orta Miyosen yaşlı Kaplankaya formasyonu ile başlayan<br />
Tersiyer çökelleri gelmektedir.<br />
Farklı litolojilerden bloklar içeren Fındıkpınarı karışığının oluşum yaşı ile<br />
ilgili kesin bir şey söylenemese de tektonik dokanakla bölgeye yerleşme yaşı için;<br />
üzerlediği en genç birim olan Jura-Kretase yaşlı Demirkazık formasyonundan daha<br />
genç olduğu söylenebilir.<br />
19
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA<br />
4.1.2 Senozoyik<br />
4.1.2.1 Kaplankaya Formasyonu (Tkp)<br />
Adana Baseni kuzey kesiminde yer alan Kaplankaya Tepe’de tipik kesit yeri<br />
ve mostrası bulunan, Alt Miyosen yaşlı, grimsi sarı renkli kumlu–siltli kireçtaşı,<br />
çakıllı kumtaşı ve marnlarla temsil edilen birim ilk kez Yetiş ve Demirkol (1986)<br />
tarafından Kaplankaya formasyonu olarak isimlendirilmiştir. Bu çalışmada da benzer<br />
litoloji ve yaştaki birimler için aynı adlama kullanılmıştır.<br />
Birim çalışma alanı içerisinde geniş mostralar vermektedir. Bunlardan<br />
başlıcaları; Çayırekinliği mah. (J2), Çuvalga mah.(I5), Çamlıyayla ilçe merkezi (H2,<br />
H3), Zevzek T. (G4, H4, G5, H5) civarı, Sebil köyü (F6, F7, G6), Yellibelen Sırtı<br />
(C6, D6 ve D4, E5)’nın güney ve kuzeydoğu kesimleri, Güney T. (H11) civarı ve<br />
Çevlik mevkii doğusu (J11) gibi topoğrafyanın kısmen düz olduğu kesimlerdir (Ek-<br />
1).<br />
Kaplankaya formasyonu genel olarak boz renkte çakıllı kumtaşı, kumtaşı,<br />
kumlu-çakıllı kireçtaşlarından oluşmaktadır. Birim altta, gri renkli, iyi pekişmiş, sertsağlam,<br />
karbonat çimentolu taban konglomerası ile başlayıp, kahverenkli, kötü<br />
boylanmalı, tane destekli, masif görünümlü çakıltaşı–kumtaşı ardalanmalarından<br />
oluşan bir seviye ile devam etmektedir. Çakıllar oldukça yuvarlak olup başlıca;<br />
kireçtaşı, kuvars, ofiyolit, radyolarit ve çört yapılışlıdır. Birimi meydana getiren<br />
çakılların tane boyutları farklı olup renkler sarı-kahverengi, gri–boz arasında değişim<br />
göstermektedir. Birimin taban seviyesi üzerine; ayrışmış yüzeyi sarımsı–kahve, taze<br />
kırık yüzeyi sarımsı–yeşil renkli, ince–orta tabakalı, yuvarlak, iyi boylanmalı, ince–<br />
orta taneli, denizel lamellibranch, gastrapod ve ekinid dikenleri içeren kumtaşı–<br />
silttaşı gelmektedir. Kumtaşı-silttaşı içerisinde ince tabakalı linyitli seviye<br />
gözlenmektedir (Şekil 4.5). Birimin tavanında ise yeşilimsi sarı–gri renkli, ince–orta<br />
tabakalı, orta dayanımlı, kıymıksı kırıklı marnlar ve kırıkları kalsit dolgulu killi–<br />
kumlu kireçtaşları gözlenmektedir.<br />
20
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA<br />
Şekil 4.5. Alt–Orta Miyosen yaşlı Kaplankaya formasyonu içerisinde gözlenen<br />
linyitli seviye (Kale tepe güneyindeki Çamlıyayla mezarlığından kuzeye<br />
bakış)<br />
Kaplankaya formasyonu tabanda Jura-Kretase yaşlı Demirkazık formasyonu<br />
ile uyumsuz, tavanda ise Alt–Orta Miyosen yaşlı Karaisalı formasyonu ile yanal ve<br />
düşey geçişli olarak gözlenmektedir (Şekil 4.6).<br />
21
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA<br />
Şekil 4.6. Çalışma alanı dışındaki Tersiyer yaşlı Kaplankaya ve Karaisalı<br />
formasyonlarının uyumlu dokanak ilişkileri (Ayvagediği tepe doğusundan<br />
kuzeydoğuya bakış )<br />
Kaplankaya Formasyonu ile Alt–Orta Miyosen yaşlı Karaisalı kireçtaşları<br />
arasındaki yanal ve düşey yöndeki geçişli dokanak ilişkisine bakılarak,<br />
paleotopografik çukurlukları dolduran Miyosen denizinin oldukça sığ olan<br />
kesimlerinde Kaplankaya formasyonunun çökeldiği, bu çökelmeyle eş zamanlı<br />
olarak da paleotopografyanın deniz altında kalan yüksek tepelerinin resifal<br />
organizmaların yaşayabileceği bir ortam haline geldiği ve bu kesimlerde de Karaisalı<br />
kireçtaşlarının oluştuğu söylenebilir.<br />
Yapılan araştırmalarda Kaplankaya formasyonunun bol miktarda makro ve<br />
mikro fosil içerdiği gözlenmiştir.<br />
(Açlan,1993) yaptığı çalışmada derlediği örneklerden; Elphidium sp.,<br />
Peneroplis sp., Asterigerina sp., Textularia sp., Amphistegina sp., Bonelis melo<br />
curdica (REICHEL), Biloculina sp., Globigerina sp., Heterostegina sp.,<br />
Lepidocyclina sp., Miliolidae ve Alglerden oluşan fosil topluluğunu elde ederek<br />
birime Alt–Orta Miyosen (Burdigaliyen–Langhiyen) yaşını vermiştir.<br />
22
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA<br />
İnceleme alanı civarında çalışmalarda bulunmuş olan diğer araştırmacılara ait<br />
paleontolojik bulgular da bu yaş aralığını destekler niteliktedir (Özçelik ve Yetiş,<br />
1994; Aydoğdu, 2002, Uçar, 1991).<br />
Tabanda Jura-Kretase yaşlı Demirkazık formasyonu ile uyumsuz bir<br />
dokanağa sahip olan Kaplankaya formasyonu, tavanda Alt–Orta Miyosen yaşlı<br />
resifal nitelikli Karaisalı kireçtaşları ile yanal ve düşey geçişlidir. Sunduğu dokanak<br />
ilişkileri yanında denizel lamellibranch, echinid, gastropod ve çeşitli foramlar<br />
kapsaması nedeniyle Kaplankaya formasyonu resif ile kıyı arasında kalan dar bir<br />
alanda çökelmiş olmalıdır.<br />
23
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA<br />
4.1.2.2 Karaisalı Formasyonu (Tka)<br />
Birimin adı ilk kez Schmidt (1961) tarafından Adana Baseni içinde tipik<br />
olarak Karaisalı (KB Adana) dolaylarında bulunan beyaz–krem renkli, algli, mercanlı<br />
kireçtaşı içerikli litoloji için kullanılmıştır. Daha sonraki çalışmalarda araştırmacılar<br />
bu birim için genellikle; taban konglemerası ile başladığı yerlerde Karaisalı<br />
formasyonu (İlker, (1975); Koçyiğit ve Beyhan, 1998) adlamasını kullanmışlardır.<br />
Bu çalışmada da oldukça geniş bir alan kaplayan ve litolojik benzerlik sunan birim<br />
için Karaisalı formasyonu adı uygulanmıştır.<br />
Birim inceleme alanında görüldüğü her yerde litolojik, paleontolojik,<br />
morfolojik ve fiziksel özellikleri ile kendini açıkça belli eder. Karaisalı formasyonu<br />
çalışma alanında başlıca; Kale T. (Namrun Kalesi) (I3), Zevzek T. (F4, F5, F6, G4,<br />
G5), Kavlak T. (E4), Tonsargedik T. (J5, J6), Kepenek T. (F7), Sakız T. (I9), Güney<br />
T. (H11), Küçük Güney T. (H10) ve Kesikkaya T. (J10)’de gözlenmektedir (Ek-1).<br />
Karaisalı formasyonu arazide meydana getirdiği dik şevler ile kolayca tanınmaktadır.<br />
Birim inceleme alanında başlıca resifal nitelikli kireçtaşlarından<br />
oluşmaktadır. Karaisalı formasyonunun ayrışmış yüzey rengi gri–açık gri renkler<br />
gösterirken taze kırık yüzeyi sarı, kirli sarı, krem rengi göstermektedir. Birimin<br />
tabanında az siltli biyoklastik kireçtaşı ara katmanlı, orta–kalın tabakalı ve yer yer<br />
yumrulu kireçtaşlarından; üst seviyeleri ise bol alg, mercan parçaları, foraminifer,<br />
gastropod ve ekinid fosilleri içeren resifal kireçtaşlarından oluşmaktadır. Birim<br />
genellikle masif görünümlü yer yer de orta–kalın tabakalıdır. Karaisalı<br />
formasyonunun yüzey kısımları, atmosferik etkiler nedeni ile yağmur ve rüzgar<br />
aşındırmaları sonucu çatlaklı ve karstik erime boşluklu bir yapı sunmaktadır.<br />
Genelde tabanda Alt Miyosen yaşlı Kaplankaya formasyonu (Tkp) ile yanal<br />
ve düşey geçişli bir dokanak sunan Karaisalı formasyonu (Şekil 4.7,8) çalışma<br />
alanının bazı bölgelerinde Demirkazık formasyonu üzerinde uyumsuz konumlu<br />
olarak gözlenmektedir; Kepenek T.(F8), Sakız T.(I9), Kesikkaya T.(J10).<br />
24
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA<br />
Şekil 4.7. Karaisalı formasyonu ile Kaplankaya formasyonunun uyumlu dokanak<br />
ilişkisi (Zevzek tepeden güneydoğuya bakış)<br />
Şekil 4.8. Karaisalı formasyonu ile Kaplankaya formasyonunun uyumlu dokanak<br />
ilişkisi (Zevzek tepeden kuzeydoğuya bakış)<br />
25
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA<br />
Karaisalı formasyonu inceleme alanında, Cehennemdere’nin aktığı vadi<br />
tabanlarında gözlenen Kuvaterner yaşlı alüvyonlardan sonraki en genç birimdir. Sığ<br />
derinlikteki Miyosen denizinin çekilmesiyle ortam karasal nitelik kazanmış<br />
olmasından dolayı Karaisalı formasyonu bölgedeki topoğrafik yükseklikleri<br />
oluşturmuş ve inceleme alanında Karaisalı formasyonu üzerinde başka bir birim<br />
gözlenmemiştir.<br />
Karaisalı formasyonu resifal nitelikli olmasından dolayı zengin bir fosil<br />
içeriğine sahiptir. İnceleme alanındaki makro fosiller genellikle Ostrea kavkıları ve<br />
krinoid saplarıdır (Şekil 4.9,10,11,12). Çalışma alanında daha önce yapılan<br />
araştırmalarda Ekingen (2003) ;<br />
Amphistegina sp.,<br />
Operculina sp.,<br />
Textularia sp.,<br />
Miliolidae sp.,<br />
Globigerinatheka sp.,<br />
Bryozoa,<br />
Mercan ve Mollusk kavkı parçaları tespit etmiştir. Bu fosil içeriğine göre<br />
birime Burdigaliyen – Langhiyen yaşı verilmiştir.<br />
26
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA<br />
Şekil 4.9. Karaisalı formasyonu içerisinde bulunan Echinode mate ailesinden<br />
Echinid örnekleri (Zevzek tepe – G5)<br />
Şekil 4.10. Karaisalı formasyonu içerisinde bulunan Echinode mate ailesinden<br />
Echinid örnekleri (Zevzek tepe – G5)<br />
27
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA<br />
Şekil 4.11. Karaisalı formasyonu içerisindeki Pelecypode gruplarından Pectinidae<br />
kavkı örnekleri (Zevzek tepe – G5)<br />
Şekil 4.12. Karaisalı formasyonu içerisindeki Pelecypode gruplarından Pectinidae<br />
kavkı örnekleri (Zevzek tepe – G5)<br />
28
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA<br />
Karaisalı formasyonu (Tka); sığ, çalkantılı ve ılık Miyosen denizi altında<br />
bulunan paleotopografik yükseltiler üzerinde resif yığışımları şeklinde gelişmiştir<br />
(Yetiş, 1978).<br />
29
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA<br />
4.1.3 Kuvaterner<br />
4.1.3.1 Alüvyon (Qal)<br />
Birim, Kuvaternerde akarsuların eğim yukarı bölgelerden taşıdığı ve eğim<br />
derecesinin iyice azaldığı ve yataklarının genişlediği bölgelerde biriktirdiği başlıca;<br />
ofiyolit, kireçtaşı, magnezitten türeme çakıllar ile kum, silt ve kil boyutu<br />
malzemelerden oluşmaktadır. Çakılların boyutları 1–40 cm arasında değişir ve<br />
oldukça kötü boylanmalıdır. İnceleme alanında sadece Cehennemdere ırmağının<br />
aktığı vadi içerisinde eğimin düşük olduğu yerlerde alüvyon oluşumları<br />
gözlenmektedir.<br />
30
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA<br />
4.2 YAPISAL JEOLOJİ<br />
4.2.1 Doğrultu ve Eğimler<br />
Çalışma alanında bulunan formasyonlar içerisinde çok sayıda doğrultu ve<br />
eğim ölçümleri yapılmış, bunlar içerisinde özellikle Mesozoyik yaşlı birimlerin<br />
doğrultu ve eğim değerlerinin kendi içlerinde farklılıklar gösterdiği gözlemlenmiştir.<br />
Mesozoyik birimlerden Jura–Kretase yaşlı Demirkazık formasyonundaki<br />
masif görünüm sebebiyle çok fazla doğrultu ve eğim ölçümü yapılamamıştır. Ancak<br />
ölçülebilen değerlerin büyük bir bölümünde doğrultu yönü KD–GB ve eğim yönü<br />
KB–GD olarak farklılıklar göstermektedir. Eğim açı değerleri 20–50 o arasında<br />
değişmektedir.<br />
Senozoyik yaşlı birimler Mesozoyik yaşlı birimler üzerine açısal uyumsuz<br />
olarak gelmekte ve genel olarak yatayla maksimum 25 o GD’ ye varan küçük eğim<br />
açısı değerleri vermektedir. Eğim değerleri bu birimlerin faylar ile olan<br />
dokanaklarında 45 o GD’ ye kadar çıkabilmektedir. Doğrultu yönleri genellikle KD ve<br />
eğim yönleri GD şeklinde gözlenmiştir.<br />
31
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA<br />
4.2.2 Uyumsuzluklar<br />
İnceleme alanı içerisindeki uyumsuzluklar Alpin orojenezi etkisi altında<br />
gelişmişlerdir.<br />
Tersiyer yaşlı Kaplankaya ve Karaisalı formasyonlarının, Mesozoyik yaşlı<br />
birimler üzerine açısal uyumsuz olarak geldiği belirlenmiş, benzer uyumsuzluk<br />
Kuvaterner yaşlı alüvyonlarla olan sınırda da gözlenmiştir.<br />
4.2.3 Kıvrımlar<br />
İnceleme alanı içerisinde bulunan Mesozoyik yaşlı birimlere ait kıvrımlar,<br />
Alpin orojenezi sırasında sıkışma tektoniği içerisinde şekillenmiştir (Şekil 4.13).<br />
Şekil 4.13. Alpin orojenezi sıkışma tektoniği sırasında Mesozoyik yaşlı Demirkazık<br />
formasyonunda oluşan kıvrımlar (Ayvagediği tepe doğusu)<br />
32
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA<br />
Mesozoyik yaşlı birimler üzerine açısal uyumsuz olarak gelen Senozoyik<br />
birimler genel olarak sıkışma tektoniğinden uzak olarak paleotopoğrafik çukurlukları<br />
doldurur nitelikte çökelmişlerdir. Genelde yatay ve yataya yakın tabakalanma<br />
gösteren bu formasyonlarda kıvrımlanma gözlenmemektedir.<br />
33
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA<br />
4.2.4 Faylar<br />
İnceleme alanı Doğu ve Orta Toros sınırını oluşturan Ecemiş Fay Kuşağının<br />
etkisi altındadır. Ecemiş fayı güney kesimde fay koridoru özelliğini kaybederek<br />
çatallaşmalar gösterir.<br />
Çalışma alanı içerisinde yaklaşık birbirine paralel 6 adet sol yanal doğrultu<br />
atımlı fay ayırt edilmiştir. Bu faylar genel olarak KD–GB doğrultusunda araziyi<br />
kesmektedirler. Fayların kuzeybatıdan güneydoğuya doğru sıralanışı şu şekildedir;<br />
Birinci fay; Kozağacı Mevkii (F1) kuzeyinden çalışma alanı içerisine girip<br />
G50B doğrultusunda Kocabelen T. (C3)’nin kuzeyinden geçerek Avcıyokuşu T.<br />
(A4)’nin güneyinden geçerek devam eden, yaklaşık 7 km uzunluğunda sol yanal<br />
doğrultu atımlı bir faydır.<br />
İkinci fay; Güzle Mevkii (D4) kuzeybatısından G55B doğrultusunda çalışma<br />
alanı içerisine girip Avcıyokuşu T. (A4)’nin güneyinden geçerek devam eden,<br />
yaklaşık 4 km uzunluğunda sol yanal doğrultu atımlı bir faydır.<br />
Üçüncü fay; çalışma alanı içerisinde iki ayrı parçadan oluşmaktadır. Birinci<br />
parça Çamlıyayla’nın kuzeydoğusundaki Ayvagediği T. (J1)’den çalışma alanı<br />
içerisine girip G55B doğrultusunda ilçe merkezinin kuzeyinden geçerek Palaz T.<br />
(E3)’ye kadar uzanan 4,5 km. uzunluğunda sol yanal atımlı bir faydır. Palaz T.<br />
mevkii dolayında fay güneye doğru 250 m.’lik bir atlama yaparak devam etmektedir.<br />
Bu fay G45B doğrultusunda olup Altıparmak mevkii (F3) kuzeyinden, Güzle mevkii<br />
(D4) ve Avcıyokuşu T. (A4)’nin güneyinden geçerek devam etmektedir (Şekil 4.14).<br />
Fay doğrultusu boyunca Kaplankaya formasyonu, Demirkazık formasyonu ile yan<br />
yana gelmektedir. Sol yanal doğrultu atımlı bu fayın uzunluğu yaklaşık 6 km. ’dir.<br />
34
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA<br />
Şekil 4.14. Jura–Kretase yaşlı Demirkazık formasyonu ile Alt-Orta Miyosen yaşlı<br />
Kaplankaya formasyonu arasındaki faylı dokanak (Kavlak tepe kuzeyinde<br />
Güzle mevkii içerisinden batıya bakış)<br />
Dördüncü fay; inceleme alanı içerisinde açılma fayı şeklinde gözlenen iki<br />
parçadan oluşmaktadır. Çamlıyayla’nın güneydoğusunda Çuvalga mah. (I5)’nin<br />
kuzeyi, Zevzek T. (G4)’nin güneyinden geçen G60B doğrultusundaki 4,5 km. ’lik<br />
kısmı, K.Zevzek T. (E6)’nin güneybatı kesiminde G35B doğrultusu ile Çamlıyayla<br />
ilçe merkezinin kuzeyinden çalışma alanına girip, Kavlak T. (E4)’nin doğusundan<br />
geçen yaklaşık 11 km. ’lik kısmı ile birleşmekte ve araziyi Ağılık T. (B9)’nin<br />
kuzeyinden geçerek devam etmektedir (Şekil 4.15).<br />
35
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA<br />
Şekil 4.15. Kaplankaya formasyonu içerisindeki sol yanal doğrultu atımlı fay(Zevzek<br />
tepeden güneye bakış)<br />
Çalışma alanı içerisinde iki parçadan oluşan sol yanal doğrultu atımlı<br />
dördüncü fay; Çuvalga mah. (I5) kuzey kesiminde Demirkazık formasyonu ile<br />
Kaplankaya formasyonunu yan yana getirmektedir.<br />
Beşinci fay; çalışma alanına Tonsargedik T. (J5)’nin güneyinden girip G65B<br />
doğrultusuyla Kepenek T. (F7)’nin kuzeyinden geçip Kızıltaş Sırtı (E9) ve Ağılık T.<br />
(B9)’nin kuzeyinden geçerek Alaiye mah. (A11)’nin kuzeyinden geçerek devam<br />
eden, yaklaşık 9 km uzunluğunda sol yanal doğrultu atımlı bir faydır.<br />
Altıncı fay; çalışma alanına Tonsargedik T. (J5)’nin güneyinden girip G60B<br />
doğrultusuyla Kepenek T. (F7)’nin güneyinden geçip Kızıltaş Sırtı (E9)’ında<br />
çatallaşarak Alaiye mah. (A11)’nin doğusundan geçerek devam eden, yaklaşık 8 km<br />
uzunluğunda sol yanal doğrultu atımlı bir faydır.<br />
Ayrıca beşinci ve altıncı faylar’ın devam ettiği Alaiye mah. (A11) civarında<br />
Üst Kretase yaşlı Fındıkpınarı karışığı ile Jura-Kretase yaşlı Demirkazık<br />
formasyonunun aynı seviyede bulunmaları eğim atımlı normal fayların gözlenmesini<br />
sağlamıştır.<br />
36
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA<br />
4.3 Jeomorfoloji<br />
Çalışma alanı içerisinde kireçtaşlarından oluşan Karaisalı formasyonu,<br />
Dişdöken formasyonu ve Demirkazık formasyonu bulundukları alanlarda sarp ve<br />
yüksek tepeleri, çakıl, silt ve kil gibi kırıntılı malzemelerden oluşan Kaplankaya<br />
formasyonu ve alüvyonlar ile kaplı alanlar da düşük eğimli yumuşak topoğrafyalı<br />
alanları oluşturmuşlardır.<br />
İnceleme alanı içerisinde genç Karaisalı formasyonu yüksek kesimlerde sarp<br />
ve dik tepelerde, daha yaşlı olan Dişdöken ve Demirkazık formasyonları ise dik ve<br />
derin vadilerde yüzeylemeler sunmaktadır.<br />
Çalışma alanı içerisinde drenaj ağı (Ek–1)’nın en önemli öğesi olan<br />
Cehennemdere, Demirkazık Formasyonu içerisinde derinliği 500 m.’yi bulan dik ve<br />
derin vadiler oluşturmuştur (Ek–2).<br />
37
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA<br />
4.4 Jeolojik Evrim<br />
İnceleme alanında tabanda yer alan Alt-Orta Triyas yaşlı Dişdöken<br />
formasyonu bulunmaktadır. Geç Triyas dönemi genel olarak bir aşınma dönemidir.<br />
Bu dönemde mevcut yaşlı formasyonların malzemelerinden oluşan bir taban<br />
konglomerası Toroslar’ın genelinde bir rehber tabaka niteliğindedir (Tekbaş, 2000;<br />
Ekingen, 2003). Çalışma alanında Jura-Kretase Demirkazık formasyonunun tabanını<br />
oluşturan çakıllı kireçtaşları bu Geç Triyas konglomeralarını temsil etmektedir.<br />
Geç Triyas’tan sonra ortamın sığ denizel bir platform (şelf) niteliği<br />
kazandığını ve bu dönemin Kretase başlarına kadar sürdüğünü Demirkazık<br />
formasyonunun inceleme alanı içerisinde de görülebilen düzenli ve tekdüze<br />
litolojisinden çıkarabiliriz.<br />
Kretase sonlarında tektonik hareketliliğin oldukça arttığı, bölgenin derin<br />
denizel bir ortam haline geldiği düşünülmektedir. Bölgedeki bütün Mesozoyik<br />
birimler üzerine bindirme ile gelen Üst Kretase (Maestrihtiyen) yaşlı ofiyolitik<br />
melanj ve mağmatik malzeme bu dönemdeki tektonik hareketliliğin oldukça büyük<br />
olduğunun belirtisidir.<br />
Ecemiş fayı ile doğudan sınırlanan Orta Toroslar bölgesi ve Güney Orta<br />
Anadolu’daki Neotektonik dönem olayları Anadolu’nun genelindeki olaylar ile<br />
uyumludur. Orta Toroslar bölgesi neotektonik dönem başlarında (Orta Miyosen) sığ<br />
denizel alanlarla kaplı bir paleocoğrafya sunmakta ve bu denizel alanlar Orta<br />
Anadolu masifi üzerinde peneplen morfolojisinin egemen olduğu karasal alanlarla<br />
bağlanmaktadır. Neotektonik süreçlerin başlaması ile bölge Orta–Geç Miyosen’den<br />
itibaren K–G yönlü sıkışma rejiminin etkisinde kalmış ve morfolojik olarak<br />
yükselmiştir. Bu sıkışma dönemi Toros kuşağında en son dağ oluşum (orojenez)<br />
evresini temsil etmektedir (Ekingen, 2003).<br />
38
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA<br />
4.5 Ekonomik Jeoloji<br />
İnceleme alanı içerisinde Zevzek T. (G4)’nin kuzeybatısında geniş bir<br />
yayılım gösteren Alt-Orta Miyosen yaşlı Kaplankaya Formasyonunun taban seviyesi<br />
içerisinde kalınlığı 1 m.’yi bulan kömür tabakaları gözlenmiştir (Şekil 4.16).<br />
Şekil 4.16. Kaplankaya formasyonu içerisinde gözlenen kömürlü seviye (Altıparmak<br />
Mevkii’ndeki kapalı maden ocağı yanından güneydoğuya bakış)<br />
Bölgede kömür rezerv çalışmaları 1954 yılında Zevzek T. (G4)’nin kuzey<br />
kesiminde yer alan Altıparmak mevkii (F3) ve civarında yoğunlaştırılmıştır. Daha<br />
sonraki yıllarda karotlu sondaj çalışmaları ile linyit rezervi hakkında daha sağlam<br />
bilgilere ulaşılmıştır (Ekingen, 2003).<br />
İnceleme alanında çalışması durdurulmuş halde bir adet kapalı maden ocağı<br />
bulunmaktadır (Şekil 4.17).<br />
39
4. ARAŞTIRMA BULGULARI Ayşe KAYA<br />
Şekil 4.17. Zevzek tepe (G4)’nin kuzeybatı kesiminde Altıparmak mevkii’nde<br />
Kaplankaya Formasyonu içerisindeki kapalı kömür işletmesi (Altıparmak<br />
mevkii’nden güneye bakış).<br />
40
5. SONUÇ VE ÖNERİLER Ayşe KAYA<br />
5. SONUÇ VE ÖNERİLER<br />
Adana N33–d1 ve Kozan N33–d4 paftaları içerisinde yer alan inceleme alanı<br />
Mersin ilinin yaklaşık 30 km kuzeyinde bulunan Çamlıyayla ilçesi ve güneyindeki<br />
yaklaşık 110 km 2 ’lik bir alanı kapsamaktadır. Bu çalışmada; inceleme alanında<br />
yüzeylenen kaya birimlerinin paleontolojik ve sedimantolojik incelemeleri yapılmış<br />
ve bölgenin tektoniği ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Bu çalışma sonucundaki<br />
bulgular şu şekilde sıralanabilir:<br />
1) Çalışma alanında yüzeylenen kayaçlardan alınan kaya örneklerinin laboratuvar<br />
çalışmaları ve arazi gözlemleri sonucunda, inceleme alanında yüzeylenen kaya<br />
birimlerinin stratigrafik ve tektonik ilişkisinin ortaya çıkarılmaya çalışılmış, bölgenin<br />
1/25 000 ölçekli detay jeoloji haritası, jeoloji enine kesitleri ve genelleştirilmiş<br />
stratigrafi kesiti hazırlanmıştır.<br />
2) Çalışma alanında altı farklı stratigrafi birimi ayırt edilmiştir. Bunlar; Alt-Orta<br />
Triyas yaşlı Dişdöken formasyonu, Jura-Kretase yaşlı Demirkazık formasyonu, Üst<br />
Kretase yaşlı Fındıkpınarı karışığı, Alt–Orta Miyosen yaşlı Kaplankaya formasyonu,<br />
Alt–Orta Miyosen yaşlı Karaisalı formasyonu ve Kuvaterner yaşlı alüvyonlardır.<br />
3) Kaplankaya ve Karaisalı formasyonlarından oluşan Tersiyer istifinin tabanda<br />
Dişdöken formasyonu, Demirkazık formasyonu ve Fındıkpınarı karışığından oluşan<br />
Mesozoyik istifi ile açısal uyumsuz olduğu belirlenmiş, benzer uyumsuzluk<br />
Kuvaterner yaşlı alüvyonlarda da belirlenmiştir.<br />
4) İnceleme alanında görülen Kaplankaya formasyonu ile Karaisalı formasyonunun<br />
yatay ve düşey yönden geçişli olduğu belirlenmiştir.<br />
5) Üst Kretase yaşlı Fındıkpınarı karışığının tektonik dokanakla Jura-Kretase yaşlı<br />
Demirkazık formasyonu üzerine yerleştiği belirlenmiştir.<br />
6) Çalışma sahasında görülen ve Fındıkpınarı karışığı olarak ayırtlanan birim<br />
radyolarit, serpantinit ve kireçtaşlarından oluşmaktadır.<br />
7) Çalışma alanı içerisinde yaklaşık birbirine paralel altı adet sol yanal doğrultu<br />
atımlı fay ayırt edilmiştir. Bu faylar genel olarak KD–GB doğrultusunda araziyi<br />
kesmektedirler. İnceleme alanında gözlenen fayların Orta Toroslar’la Doğu<br />
Toroslar’ın sınırını oluşturan Ecemiş ve Cevizlik faylarının devamı niteliğinde<br />
olduğu görüşü benimsenmiştir.<br />
41
KAYNAKLAR<br />
AÇLAN, M., 1993, ‘Namrun Güneydoğusu (Mersin) Yöresinin Jeolojik ve<br />
Petrografik İncelenmesi’, Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi,<br />
88 s, Adana.<br />
AKMAN, Ü., 1982, ‘Sebil (İÇEL) Yöresinin Jeolojisi’, A.Ü. Genel Jeoloji –<br />
Stratigrafi Kürsüsü, 36 s, Ankara.<br />
AVŞAR, N., 1992, ‘Namrun (Mersin) Yöresinin Bentik Foraminifer Faunası’,<br />
M.T.A Dergisi, 14: 127 – 144, Ankara.<br />
AYDOĞDU, E., 2002, ‘Boğazpınar – Sandal (İçel) Dolayının Stratigrafisi’, Ç.Ü. Fen<br />
Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 92 s, Adana.<br />
DEMİRKOL, C., 1989, ‘Pozantı – Karsantı – Karaisalı (Doğu Toros) arasında yer<br />
alan karbonat platformunun stratigrafisi ve jeolojik gelişimi’, M.T.A Dergisi,<br />
109: 33 – 44, Ankara.<br />
EKİNGEN, S., 2003, ‘Çamlıyayla, Mersin yöresinin tektono stratigrafik özellikleri’,<br />
Mersin Üniv., Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 66 s, Mersin.<br />
İLKER, S., 1975, ‘Adana Baseni Kuzey – Batısının Jeolojisi ve Petrol Olanakları’,<br />
63 s, Ankara, (yayınlanmamış).<br />
KENİŞ, Ü., 1988, ‘Sarıkavak (Tarsus – İçel) Manyezit yataklarının jeolojisi ve<br />
metallojenezi’, Ç. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 58 s,<br />
Adana.<br />
KOÇYİĞİT, A. ve BEYHAN, A., 1998, ‘A New Intracontinental transcurrent<br />
structure: The Central Anatolian Fault Zone, TURKEY’, Tectonophysics,<br />
284: 317 – 336.<br />
KOP, A., 2003, ‘Gökçeköy – Kışlak – Menkez – Akdam (D – KD Aladağ, Adana)<br />
dolayının tektono – stratigrafisi ve yapısal evrimi’, Ç. Ü. Fen Bilimleri<br />
Enstitüsü, Doktora Tezi, 311 s, Adana.<br />
ÖZÇELİK, N. ve YETİŞ, C., 1994, ‘Adana Baseni, Tersiyer İstifi, Güvenç<br />
Formasyonunun Litobiyostratigrafisi’, Türkiye 10. Petrol Kongresi Bildiriler,<br />
c. 37 / 2: 73 – 85, Ankara.<br />
42
SCHMİDT, G. C., 1961, ‘Stratigraphic Nomenclature for the Adana Region’,<br />
Petroleum District 7. Petroleum Administration Bull., 6: 47 – 63, Ankara.<br />
SEVİMLİ, U. İ., 2003, ‘ Demirhisar (Mersin kuzeydoğusu) civarının jeolojisi ve<br />
sedimantolojik özellikleri’, Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü,Yüksek Lisans Tezi,<br />
66 s, Adana.<br />
SERDAR, H., DEMİR, O., YOLDEMİR, O., YILDIRIM, L., 1985, Aladağlar<br />
yöresinin jeolojisi ve hidrokarbon olanakları, TPAO, rap. no: 2038<br />
ŞAHİNOĞLU, C., 1998, ‘ Kocayer ve Şahna (Mersin) yöresinin jeoloji ve<br />
petrografisi’, Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 71 s, Adana.<br />
TEKBAŞ, M., 2000, ‘Namrun güneyi (Çapar – Parmakkurdu) arası ofiyolit diliminin<br />
jeolojisi ve petrografik incelemesi’, Ç. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek<br />
Lisans Tezi, 66 s, Adana.<br />
UÇAR, C., 1991, ‘Bucak - Çokak (Adana) alanının stratigrafisi’, Ç.Ü. Fen Bilimleri<br />
Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 92 s, Adana.<br />
USTA, D., 1989, ‘Kıralan dolayının jeolojisi’, Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek<br />
Lisans Tezi, 72 s, Adana.<br />
ÜNLÜGENÇ, U. C., 1986, ‘Kızıldağyayla (Adana) dolayının jeoloji incelemesi’,<br />
Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 71 s, Adana.<br />
YETİŞ, C., 1978, ‘Çamardı (Niğde) Yakın ve Uzak Dolayının Jeoloji İncelemesi ve<br />
Ecemiş Yarılım Kuşağının Maden – Boğaz – Kamışlı arasındaki özellikleri’,<br />
Doktora Tezi, İ.Ü. Fen Fakültesi, 164 s, İstanbul.<br />
YETİŞ, C. ve DEMİRKOL, C., 1986, ‘Adana baseni batı kesiminin detay jeolojisi<br />
etüdü’, 1. M.T.A. rapor no: 8037, Ankara.<br />
43
ÖZGEÇMİŞ<br />
19.01.1979 yılında Kayseri’de doğdum. İlk, orta ve lise öğrenimimi sırasıyla<br />
Ahmetpaşa İlkokulu, O. Zeki Yücesan İlköğretim Okulu ve Melikgazi Süper Lisesinde<br />
tamamladım. 1997 yılında Erciyes Üniversitesi Yozgat Müh. ve Mim. Fakültesi Jeoloji<br />
Mühendisliği bölümünü kazandım. 2002 yılında bu bölümü bitirerek Jeoloji Mühendisi<br />
ünvanını aldım. Aynı yıl Kayseri Tömer Yabancı Dil kursunda 1 yıl eğitim aldım ve<br />
sonrasında 2004 yılında Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsünde yüksek lisans<br />
eğitimime başladım. Danışman hocam Prof. Dr. Cavit Demirkol ayrıca değerli hocalarım<br />
Prof. Dr. Ulvican Ünlügenç ve Prof. Dr. Kemal Gürbüz’den aldığım uzmanlık dersleri<br />
sonrasında yüksek lisans tez aşamasına başladım. Halen Yüksek Lisans tez çalışmalarımı<br />
sürdürmekte ve eğitimime devam etmekteyim.<br />
44<br />
Ayşe KAYA<br />
Kasım, 2006
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
7<br />
8<br />
9<br />
10<br />
11<br />
34000<br />
ÇAMLIYAYLA ( MERSİN) DOLAYININ JEOLOJİ HARİTASI<br />
Avcıyokuşu T.<br />
C<br />
A B C D E F G H I J<br />
K<br />
Alaiye<br />
Mah.<br />
35000<br />
Güreş T.<br />
25<br />
Ağılık T.<br />
36000<br />
Kocabelen T.<br />
22<br />
Güzle<br />
Mvk.<br />
Palaz T.<br />
Kavlak T.<br />
Kozağacı<br />
Mvk.<br />
Altıparmak<br />
Mvk.<br />
ÇAMLIYAYLA<br />
(Namrun)<br />
Zevzek T.<br />
Kale T.<br />
Yellibelen Sr. Çuvalga<br />
Mah.<br />
9 Küçükzevzek T. 10<br />
Cehennemdere<br />
37000<br />
40<br />
27<br />
Ağılık T.<br />
38000<br />
A<br />
22<br />
32<br />
Kızıltaş Sırtı<br />
Haranalı T.<br />
39000<br />
17<br />
SEBİL<br />
16<br />
25<br />
Kepenek T.<br />
40000<br />
15<br />
B<br />
B<br />
41000<br />
57<br />
Sakız T.<br />
K.Güney T.<br />
Güney T.<br />
6<br />
A<br />
42000<br />
32<br />
12<br />
Ayvagediği T.<br />
Çayırekinliği<br />
Mah.<br />
Tonsargedik T.<br />
16<br />
Çevlik<br />
Mvk.<br />
Küllüm<br />
Mvk.<br />
C<br />
Kesikkaya T.<br />
43000<br />
44000<br />
4117000 4116000 4115000 4114000 4113000 4112000 4111000 4110000 4109000 4108000 4107000 4106000 ( MESOZOYİK ) ( SENOZOYİK )<br />
Kuvaterner<br />
Alt-Orta<br />
Miyosen<br />
Alt-Orta<br />
Miyosen<br />
Üst Kretase<br />
Jura-Kretase<br />
Alt-Orta<br />
Triyas<br />
A<br />
LEJAND<br />
AÇIKLAMALAR<br />
K50D<br />
21<br />
G50B<br />
A<br />
B B<br />
K G<br />
C<br />
C<br />
K70D G70B<br />
Alüvyon<br />
Doğrultu ve Eğim<br />
Dokanak<br />
Fay<br />
Bindirme<br />
Nehir<br />
Yerleşim Yeri<br />
Yol<br />
Kesit Güzergahları<br />
Karaisalı Formasyonu<br />
Kaplankaya Formasyonu<br />
Fındıkpınarı Karışığı<br />
Demirkazık Formasyonu<br />
Dişdöken Formasyonu<br />
0<br />
ÖLÇEK<br />
EK-1<br />
1 km
KUVATERNER<br />
ALT-ORTA MİYOSEN<br />
K50D<br />
1750<br />
1500<br />
1250<br />
1000<br />
750<br />
A A<br />
500<br />
0 1 Km.<br />
1750<br />
1500<br />
1250<br />
1000<br />
750<br />
500<br />
0 1 Km.<br />
Palaz T.<br />
ALÜVYON<br />
KARAİSALI FORMASYONU<br />
Kavlak T.<br />
K.Zevzek T.<br />
SEBİL<br />
ALT-ORTA MİYOSEN KAPLANKAYA FORMASYONU JURA-KRETASE DEMİRKAZIK FORMASYONU<br />
ÜST KRETASE FINDIKPINARI KARIŞIĞI ALT-ORTA TRİYAS<br />
DİŞDÖKEN FORMASYONU<br />
EK-2 ÇAMLIYAYLA (NAMRUN) BÖLGESİNİN JEOLOJİ ENİNE KESİTLERİ<br />
Kepenek T.<br />
Cehennemdere<br />
Güney T.<br />
G50B<br />
K G<br />
Kale arkası mh.<br />
Zevzek T.<br />
B B<br />
K70D G70B<br />
1750<br />
1500<br />
1250<br />
1000<br />
750<br />
500<br />
0 1 Km.<br />
Yellibelen Sırtı<br />
C C<br />
Cehennemdere<br />
K.Zevzek T.<br />
Seloğlukuyu Mvk.<br />
Cehennemdere<br />
Gürleyikpınar Mvk.<br />
1750<br />
1500<br />
1250<br />
1000<br />
750<br />
500<br />
1750<br />
1500<br />
1250<br />
1000<br />
750<br />
500<br />
1750<br />
1500<br />
1250<br />
1000<br />
750<br />
500