ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

1. GİRİŞ Volkan DENERİ
Türkiye kalkınmakta olan bir ülkedir, ancak çok duyarlı ekosistemlere sahip
bir konumdadır. Ülkemizde toplam alanların %61’inde arazi %20 eğimin
üzerindedir. Erozyon ise, ülke topraklarının %79’unda orta ve çok şiddetli dereceler
arasındadır. Elverişsiz ekolojik koşullar, insanın doğal kaynaklar üzerinde
gerçekleştirmek istediği faaliyetleri sınırlandırmaktadır. Diğer taraftan da uygun
olmayan alan kullanımlarının doğaya olan olumsuz etkileri artmaktadır (Çepel,
1996).
Ülkemizde 21 838 orman köyü ve bu köylerde yaşayan 10 milyon 589 bin
kişi bulunmaktadır (Anonymous, 2004a). Orman köylerinde yaşayan insanlarımız,
az verimli toprakları ilkel koşullarda işlemektedir. Gerekli olan iş alanlarının
olmayışı ile doğrudan ve dolaylı şekilde ormanlar üzerinde büyük bir sosyal baskı
oluşmaktadır. Orman köylülerinin bulundukları araziler yetersiz, engebeli, verimsiz,
dağınık ve erozyon tehlikesi ile karşı karşıyadır. Orman köylüleri geçimlerini
tarımsal üretim, hayvancılık, orman işçiliği, mevsimlik işçilik yaparak sağlamaya
çalışsa da kırsalda en düşük gelirli kesim olmaktan kurtulamamıştır. Ekonomik,
kültürel ve toplumsal gelişmişlik düzeyi ülke ortalamasının altındadır. Bu nedenlerle
çevredeki ormanlar üzerinde olumsuz etkilerde bulunmaları ülkenin
ormansızlaşmasına ve ormancılık tekniklerinin yeterince uygulanmasına imkan
vermemektedir.
1980 yılında yapılan orman envanteri sonuçlarına göre ülkemizde 20.2
milyon hektar orman olduğu belirlenmiştir. Daha sonra 1982’de Orman Bakanlığı
verilerine göre Türkiye’de 23.468.000 ha. orman vardır ve bu miktar ile ülkemizin
%32’si ormanlıktır (maki ve fundalıklar dahil). Ancak orman niteliğine, verimli ve
bozuk olma durumuna göre incelendiğinde 8.8 milyon hektarı iyi, geriye kalan 11.4
milyon hektarı ise bozuk orman niteliğindedir. Bu bozuk orman olarak nitelendirilen
ormanların örtüsü değişik nedenlerle yok olmuş, seyrelmiş ve kalitesi düşerek
verimsiz hale gelmiştir (Altan 2000; Orman Bakanlığı 1984).
Altan’a (2000) göre Türkiye’deki orman tahripleri; orman yangınları,
ormanda hayvan otlatması, tarla açma ve ormanlardan bilgisizce yararlanma olarak
başlıca 4 ana grup altında özetlenebilir. Kural’a (1997) göre Toros orman köylerinde
orman-insan ilişkisinin ortaya çıkardığı ana sorunlar; orman ve yerleşim
2