Cilt 1 / Sayı 2 - GÜ SBE Elektronik Dergisi - Gümüşhane Üniversitesi

Küreselleşme Sürecinde Çin Ekonomisi ve Selim ĐNANÇLI
Türkiye ile Dış Ticaretinin Ahmet KAMACI
Yapısal ve Sektörel Analizi
GĐRĐŞ
I. KÜRESELLEŞME SÜRECĐNDE ÇĐN EKONOMĐSĐ
A. MAO DÖNEMĐ
1943’de Çin Komünist Partisinin başına geçen Mao Zedong 1949’da Çin Halk
Cumhuriyetini kurarak devlet başkanı olmuştur. O yıllarda Çin, dünyanın en geri kalmış ülkeleri
arasında yer almaktaydı. Sanayi sektöründe çok ilerleyemeyen Çin, tarım sektöründe de kendine
yetmekte zorlanıyordu.
Çin, 1949 – 1952 yılları arasında, Sovyetler Birliği’ni örnek alan bir ekonomik
kalkınma programı uygulamıştı. Tarımda sosyalist planlamaya geçildi, halk komünleri ve devlet
çiftlikleri oluşturuldu. Ancak, Çin köylüsünün gelenekleri dikkate alınmadan verilen kararlar
köylüler tarafından benimsenmedi ve tarımda beklenen gelişme elde edilemedi (Aydın, 2005:
491). 1958’de gerçekleşen Büyük Atılım Politikası ya da Büyük Sıçrama projesinde, feodal
yapıya ait topraklar devletleştirilerek köylülere verilmiş ancak çağın en büyük açlığı
gerçekleşmiş ve 1959’daki kıtlıkta 20 milyondan fazla kişi ölmüştür.
Mao dönemi planlı ekonomi dönemidir. Üretim ve fiyatlar devlet tarafından
belirlenmektedir. Kaynakların dağıtımında da tek yetkili devlettir. Devlet başkanlığı döneminde
Sovyetler Birliği’nde Stalin’i ziyaret eden Mao, bu ziyaretten umduğunu bulamayınca Marxist
ve Leninist politikalarla arasına mesafe koymuştur. Sovyetler Birliği Çin’e yardımını ve
desteğini çekmiş, Çin’i ekonomik sıkıntıyla baş başa bırakmıştır. Ancak Mao sosyalizmden
vazgeçmemiştir. Sonraki yıllarda, Stalin’den arındırılmış bir sosyalizmi uygulamaya çalışmıştır.
Stalin’ini de Sovyetler Birliği’ni kapitalizm sürecine soktuğu için eleştirmiş ve tüm Stalinist
politikaları terk etmiştir. Ekonomik devrimden önce ideolojik devrimi yaratmak temel amacı
olmuştur. Büyük Atılım Projesindeki hatasını telafi etmek, ekonomiyi yeniden düzenlemek ve
sosyalizmi yeniden canlandırmak için Kültür Devrimini yaptı. 1965 – 1969 yılları arasında
Kültür Devrimi gerçekleşti. Bu devrim, eski düşünceler, eski kültür, eski alışkanlıklar ve eski
adetler gibi 4 eskiyi yok etmeyi ve yeni insanı yaratmayı amaçlamıştır. Kültür devrimi
çerçevesinde Çin, dış dünyayla siyasi ve diplomatik temaslarını en aza indirdi. 1970’e kadar
süren bu dönemde Çin, içe kapanmış ve katı politikalar uygulanmıştır. Temel amacı, Çin’in
kapitalizmin sürecine girmesini engellemekti. Halk zorla komünizme teslim edildi. Askeri yapı
136