türkiye'de ve dünyada tıbbi bilişim: dünden bugüne bugünden yarına
türkiye'de ve dünyada tıbbi bilişim: dünden bugüne bugünden yarına
türkiye'de ve dünyada tıbbi bilişim: dünden bugüne bugünden yarına
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Morris F. Collen‘ın, 1977 senesindeki tanımı ―Tıbbi BiliĢim, bilgisayar teknolojisinin tıbbın tüm<br />
alanlarına ( <strong>tıbbi</strong> tedavi, tıp eğitimi <strong>ve</strong> <strong>tıbbi</strong> araĢtırmalar) uygulamasıdır(15).‖ Jan Van<br />
Bemmel‘in 1984 senesindeki tanımına göre, ―Tıbbi biliĢim, Sağlık bilimlerindeki<br />
uygulamalardan elde edilen bilgi <strong>ve</strong> tecrübenin, iletiĢim <strong>ve</strong> bilgi iĢlem alanlarına teorik <strong>ve</strong><br />
pratik olarak uygulanmasıdır(21).‖<br />
Donald A.B. Lindberg 1987 senesinde ―Tıbbi BiliĢim, otomatik bilgi sistemlerinin, biyomedikal<br />
<strong>ve</strong> sağlık hizmetlerine, bilimsel <strong>ve</strong> teorik olarak uygulanmasını, biyomedikal bilgilerin<br />
saklanmasını, eriĢimini <strong>ve</strong> nihai olarak zor vakalarda <strong>ve</strong> acil durumlarda sorunların kolayca<br />
<strong>ve</strong> hızla çözülmesini sağlar‖ tanımını yapmıĢtır(14). Reinhold‘un 2010‘daki tanımına göre<br />
“Tıbbi Bilişim, tıp <strong>ve</strong> sağlık hizmetleri alanında <strong>ve</strong>rilerin sistematik olarak kayıt altına alınması<br />
<strong>ve</strong> bilgi toplanmasıdır(18)” Ģeklinde değerlendirmiĢtir.<br />
Tıbbi biliĢim hakkında çeĢitli dergilerde bulunan <strong>ve</strong> kritik noktaları, hedefleri <strong>ve</strong> zorlukları<br />
açıklayan, ―kilometre taĢları‖ olarak tabir edebileceğimiz çalıĢmalar da mevcuttur. Burada,<br />
araĢtırma hedefleri üzerindeki sorunlara yoğunlaĢan 3 çalıĢmadan bahsedilmiĢtir. 1983<br />
yılında, ABD, Washington‘da SCAMPI(Standard CMMI Appraisal Method for Process<br />
Impro<strong>ve</strong>ment) desteği ile <strong>tıbbi</strong> biliĢim bilimleri hakkında bir ―çalıĢma grubu‖ kurulmuĢtur <strong>ve</strong><br />
birincil araĢtırma konularına iliĢkin sorunlardan bahsedilmiĢtir. Kapsamının geniĢ olmasına<br />
karĢın bu konulara iliĢkin birkaç çalıĢma mevcuttur. 2001 yılında Ġspanya, Madrid‘ de <strong>tıbbi</strong><br />
biliĢimin akademik bir öğreti olarak zorlukları üzerine konferans düzenlenmiĢtir. 2008 yılında<br />
Heidelberg/ Heilbronn <strong>tıbbi</strong> biliĢim müfredatının 35. Yıl dönümü sebebiyle <strong>tıbbi</strong> biliĢimin<br />
perspektifleri üzerine Almanya, Heidelberg‘de bir sempozyum düzenlenmiĢtir.<br />
Günümüzde devlet tabanlı olanlar, devlet ortağı enstitüler <strong>ve</strong> profesyonel topluluklar olmak<br />
üzere değiĢik komiteler, farklı sermaye stratejilerini belirleyebilmek için <strong>tıbbi</strong> biliĢimin<br />
zorluklarını da araĢtırmakta <strong>ve</strong> çeĢitli belgeler yayınlamaktadırlar.<br />
DÜNYADA TIBBİ BİLİŞİMİN GELİŞİM SÜRECİ VE BUGÜNKÜ DURUM<br />
Dünyada Tıbbi Gelişim Süreci<br />
Tıbbi biliĢim adına ilk kez 50 yıl önce (1959 yılında) tanı karar makalesi Ledley <strong>ve</strong> Lusted<br />
(16) tarafından hazırlanmıĢtır. Bu makale bilimsel alanda bir ihtiyacın olduğunu, riskli <strong>ve</strong><br />
emin olunamayan durumlarda nasıl karar <strong>ve</strong>rileceğini açıklamaktaydı <strong>ve</strong> bu çalıĢma<br />
―Bilgisayar Tabanlı Tıbbi Karar Yardımı‖ sisteminin kurulması gerektiğini fark ettirmiĢti. Bu<br />
gereksinimleri karĢılamak için Bilgi ĠĢleme Uluslararası Federasyonu Teknik Komitesi 1967<br />
yılında kurulmuĢtur. 1989 yılında Ġsviçre yasalarına göre bu komite tarafından artan<br />
ihtiyaçları karĢılamak için Uluslararası Tıp BiliĢimi Derneği (IMIA-International Medical<br />
Informatics Association), bağımsız bir organizasyon olarak kurulmuĢtur. Terim kargaĢasını<br />
gidermek için 1980'li yılların ortalarından sonra Tıbbi BiliĢim (Biyoinformatik) terimi<br />
kullanılmaya baĢlanmıĢtır. 1984/1985 yıllarında ise Shortliffe, iyi bir bilimsel pratiğe<br />
ulaĢabilmek için araĢtırma yönteminin nasıl olacağı çıkarımını yapmıĢtır(5).<br />
Daha sonra Williams <strong>ve</strong> ark.(12), uluslararası bir proje baĢlatmıĢlardır. Bu projede temel<br />
olarak, oluĢturulan elektrokardiyogram analizlerinin standardize edilmesi, bilgi tabanlı karar<br />
<strong>ve</strong> destek için bilgisayar tabanlı sistemlerin değerlendirilmesi amaçlanıyordu. 6 yıl sonra<br />
2
Change language